Một số biện pháp nâng cao hứng thú, cải thiện chất lượng môn học công nghệ cho học sinh lớp 7 (sách kết nối tri thức)

PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO …
TRƯỜNG TRUNG HỌC ………..
--- – ² ˜ ---

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HỨNG THÚ, CẢI
THIỆN CHẤT LƯỢNG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ CHO
HỌC SINH LỚP 7
(Sách Kết nối tri thức)

Lĩnh vực: …
Họ và tên tác giả: ….
Đơn vị: ….

Năm học: 20….- 20…


MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1.1 Lí do chọn đề tài .......................................................................................... 1
1.2 Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 3
1.3 Đối tượng nghiên cứu: HS lớp 7 trường THCS ......................................... 3
1.4 Phương pháp nghiên cứu: ............................................................................ 3
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM .................................................... 4
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiêm. .................................................. 4
2.2. Thực trạng .................................................................................................. 5
2.3. Các giải pháp .............................................................................................. 7
2.3.1. Giải pháp 1: Xây dựng bộ "hồ sơ dạy môn Công nghệ". .................... 7
2.3.2. Giải pháp 2: Sự chuẩn bị bài của giáo viên và học sinh....................... 8
2.3.3. Giải pháp 3: Liên môn kiến thức với các mơn học có liên quan ........ 11

2.3.4. Giải pháp 4: Sử dụng Video minh họa cho bài dạy. .......................... 13
2.3.5. Giải pháp 5: Sử dụng linh hoạt các hình thức dạy trên lớp ................ 14
2.3.6. Giải pháp 6: Khai thác và sử dụng đồ dùng dạy học có hiệu quả ...... 15
2.3.7. Giải pháp 7: Tạo khơng khí sơi nổi thi đua bằng một số trò chơi học
tập. ................................................................................................................ 18
2.3.8. Giải pháp 8: Tổ chức các tiết học ngoài trời. ..................................... 19
2.3.9. Giải pháp 9: Kết hợp kiến thức giảng dạy với thực tế ở gia đình và địa
phương.......................................................................................................... 20
2.4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm .............................................................. 21
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................ 26
3.1. Kết luận .................................................................................................... 26
3.2. Kiến nghị .................................................................................................. 27


1. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài
Để phát triển ngành nông lâm ngư nghiệp trong giai đoạn hiện tại và sắp tới,
Đảng và Nhà nước ta đã đặt ra 5 phương hướng, nhiệm vụ sau:
- Tăng cường sản xuất lương thực để đảm bảo An ninh lương thực Quốc gia
- Đầu tư phát triển chăn nuôi để đưa ngành này thành ngành sản xuất chính.
- Xây dựng một nền nông nghiệp tăng trưởng nhanh và bền vững theo hướng
nông nghiệp sinh thái - một nền sản xuất đủ lương thực, thực phẩm đáp ứng yêu
cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu nhưng không gây ô nhiễm và suy thối
mơi trường.
- Áp dụng khoa học cơng nghệ vào lĩnh vực chọn tạo giống vật nuôi, cây
trồng để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
- Đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào khâu bảo quản, chế biến sau thu hoạch
để giảm bớt hao hụt sản phẩm và nâng cao chất lượng nông, lâm, thuỷ sản.
Các em học sinh - thế hệ trẻ, những chủ nhân tương lai của đất nước, có
nhiệm vụ học tập, trau dồi kiến thức, nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực khác

nhau để đưa nền kinh tế nước nhà ngày càng phát triển. Trong các ngành kinh tế
đó, nơng, lâm, ngư nghiệp đóng vai trị rất quan trọng làm tăng chỉ số GDP. Do
đó, ngồi việc cung cấp những kiến thức cơ bản về ngành nơng, lâm, ngư nghiệp,
hình thành và xây dựng cho các em những quan niệm đúng đắn về việc phát triển
nông nghiệp là rất cần thiết. Đối với các em học sinh lứa tuổi THCS, các em đang
dần tiếp cận với việc nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, nó cịn khá bí ẩn và chắc
chắn sẽ có những hấp dẫn mới khiến các em khao khát tìm hiểu. Chính vì vậy,
ngay từ khi cắp sách tới trường, cùng với các môn học khác, các em đã được làm

1


quen với nhiều khía cạnh của ngành nơng nghiệp như: cây trồng, vật ni, thuỷ
hải sản.
Mơn cơng nghệ 7 có một vị trí rất quan trọng trong việc giáo dục, truyền đạt
kiến thức tồn diện ở bậc THCS. Mơn cơng nghệ có liên quan mật thiết với các
mơn học khác: sinh học, hoá học, địa lý, vật lý, khiến các em có sự phát triển về
tư duy logic để hiểu sâu hơn, rộng hơn về kiển thức đã học. Lĩnh vực nơng, lâm,
ngư nghiệp chiếm tồn bộ chương trình trong môn công nghệ 7, cùng với kiến
thức thực tế về nền nông nghiệp địa phương và sự trao đổi giữa thầy và trị trên
lớp sẽ giúp học sinh có hứng thú học tập nhiều hơn. Đây cũng chính là một nhiệm
vụ quan trọng của ngành giáo dục nước ta.
Để nâng cao chất lượng giáo dục và sự phát triển của xã hội, những năm gần
đây, Bộ giáo dục - đào tạo không ngừng đưa ra các chủ trương và biện pháp yêu
cầu đổi mới về nội dung giáo dục, đồng thời đặt ra nhiệm vụ với đội ngũ giáo dục
THCS là phải tích cực đổi mới về phương pháp cũng như hình thức tổ chức dạy
học nhằm phát huy khả năng độc lập, sáng tạo của học sinh. Song thực tế dạy học
hiện nay chưa đáp ứng được mục tiêu đề ra. Một số nơi chưa thực sự coi trọng
môn Cơng nghệ và coi đó là mơn học phụ, cịn nhiều em ở các khu thành thị tỏ ra
bỡ ngỡ với mơn học này. Do phương pháp giảng dạy cịn nghèo nàn, hình thức tổ

chức dạy học cịn đơn điệu, từ 1 đến 2 tiết trong 1 tuần, nên chưa gây được hứng
thú học tập cho học sinh. Điều đó dẫn đến hiện tượng là một số em ngại học mơn
Cơng nghệ, vì vậy kết quả học tập chưa cao.
Đứng trước thực trạng trên, là một giáo viên có tâm huyết với nghề nghiệp,
tôi luôn suy nghĩ, trăn trở là làm thế nào để tạo hứng thú, cuốn hút các em học
sinh nghiên cứu tìm tịi về các kiến thức thuộc lĩnh vực nông nghiệp, số lượng
học sinh học tập và sự hiểu biết về cây trồng, vật nuôi nhiều hơn nữa. Với kinh
nghiệm của nhiều năm công tác, tôi đã nghiên cứu và viết đề tài: "Các giải pháp
tạo hứng thú để học sinh học tốt môn Công nghệ lớp 7". Đây là đề tài mà tôi

2


rất tâm huyết và xin mạnh dạn đưa ra để các đồng nghiệp cùng trao đổi nhằm tìm
ra được phương pháp dạy học tích cực nhất để tạo hứng thú cho học sinh học tập
mơn Cơng nghệ nói riêng và các mơn học khác nói chung.
1.2 Mục đích nghiên cứu
Chức năng phát triển của công việc dạy học vừa phụ thuộc vào nội dung dạy
học vừa phụ thuộc vào phương pháp giảng dạy. Khả năng nhận thức của học sinh
tăng lên tuần tự và giáo viên hướng dẫn sự phát triển này càng có tính mục đích
thì nó càng tăng nhanh. Muốn nâng cao hiệu quả việc chuẩn bị cho học sinh nắm
kiến thức thì giáo viên cần lưu ý những mặt của quá trình dạy học như sau:
- Trên con đường nhận thức học sinh khơng thể có những bước tiến vững
chắc nếu khơng có một vốn tối thiểu về kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo thực tế. Bởi vì
thơng hiểu và tự giác lĩnh hội cái mới xảy ra trên cơ sở lấy những cái đã biết, đã
được thấm nhuần làm nền tảng.
- Muốn đi đến một suy luận, kết luận khái quát nào đó, trước hết phải quan
sát, nghiên cứu các sự kiện, đối chiếu, so sánh chúng, thành lập mối liên hệ nhân
quả giữa chúng với nhau, có kĩ năng trừu tượng hố từ cái cụ thể…Điều đó có
nghĩa là học sinh phải có một số kiến thức tối thiểu nào đó trong mơn học.

1.3 Đối tượng nghiên cứu: HS lớp 7 trường THCS …….
1.4 Phương pháp nghiên cứu:
- Thu thập thông tin
- Điều tra khảo sát
- Thử nghiệm thực tế.

3


+ Xác định những ưu và nhược điểm của từng phương pháp
+ Ghi chép toàn bộ những ý kiến của các thành viên trong nhóm, sẵn sàng
đặt câu hỏi thảo luận với các nhóm khác và với giáo viên
Để làm được những công việc trên, học sinh phải điều tra, thâm nhập thực
tế. Chính trong q trình đó, các kiến thức về các phương pháp nhân giống vơ
tính và cách sử dụng đã dần dần được hình thành trong các em, giúp các em không
những học tập tốt bài của ngày hơm sau mà cịn có cái nhìn chính xác về tình hình
sản xuất nơng nghiệp ở địa phương các em đang sống. Việc học nhóm của học
sinh ở nhà tuy đã được " nhóm trưởng" bao quát, chỉ đạo và báo cáo kết quả hoạt
động của nhóm mình cho cơ giáo nghe. Song giáo viên cũng cần có sự quan tâm,
đánh giá đúng mức, kịp thời động viên những nhóm hoạt động có hiệu quả, có
như vậy mới kích thích được tính hăng hái tích cực của các em, luôn đặt các em
trong tâm thế phấn đấu đi lên.
Với sự chuẩn bị chu đáo của GV và HS trước khi vào giờ học Công nghệ mà
cho đến nay, dần dần các em HS các lớp tôi dạy đều không cảm thấy nhàm chán
và có tâm thế chờ đón giờ học một cách tích cực.
2.3.3. Giải pháp 3: Liên mơn kiến thức với các mơn học có liên quan
Thực tế, trong q trình giảng dạy, tơi nhận thấy có rất nhiều bài kiến thức
liên quan mật thiết với các môn học khác như: vật lý, sinh học, hóa học….mà các
em đã được học. Vì vậy, việc sử dụng kiến thức liên môn lồng ghép vào trong bài
học giúp học sinh tiếp thu bài một cách tích cực, hiệu quả và tồn diện hơn.

- Khi dạy bài 12: Chăn ni gà thịt trong nông hộ, trang 57, sách công nghệ
lớp 7 bộ sách kết nối tri thức, nếu chỉ dạy theo nội dung trong SGK sẽ khó có thể
hình dung ra các phương pháp chế biến thức ăn. Khi dạy phần II- Thức ăn GV sử
dụng kiến thức hóa học, sinh học, vật lí để lấy ví dụ cụ thể trong thực tế nhằm
giúp HS giải thích rõ được vấn đề hơn.

11


VD: + Trong củ sắn tươi có chứa chất độc CN - là gốc của a xít HCN, hàm
lượng CN- trong khoảng 80- 150 mg/kg sắn tươi, có nhiều ở lớp vỏ đỏ, liều độc
với người là 1 mg/kg, với bị là 2mg/kg. Nếu xử lí nhiệt ( nấu chín) sẽ phá hủy
được độc tố CN-.
+ Trong thức ăn họ đậu (đậu tương) thường có một số chất kích thích,
chất ức chế làm giảm tính ngon miệng, giảm tỉ lệ tiêu hóa và gây ngộ độc cho vật
ni nên cần nấu chín (xử lí nhiệt)
+ Rơm rạ để nguyên trâu bị sẽ ăn ít, nếu kiềm hóa rơm rạ (phương pháp
hóa học) thì sẽ làm tăng tính ngon miệng, dễ tiêu hóa, trâu bị ăn được nhiều hơn.
- Đặc biệt khi dạy các bài có liên quan đến bảo vệ mơi trường, chống biến
đổi khí hậu, tơi liên mơn kiến thức mơn Địa lí, Giáo dục cơng dân lồng ghép vào
bài học cho HS dễ hiểu.
VD khi dạy bài 7: Giới thiệu về rừng, tảng 29-33, ách công nghệ 7, bộ sách
kết nối tri thức, tôi nêu vấn đề thực tế để HS giải thích
? Em hãy cho biết tình hình rừng hiện nay ở địa phương ta?
? Việc phá rừng, đốt cháy rừng bừa bãi gây ra tác hại gì?
? Theo em biến đổi khí hậu là gì? Việc chặt phá rừng, đốt rừng bừa bãi có
gây nên biến đổi khí hậu khơng?
? Để chống biến đổi khí hậu chúng ta cần phải làm gì? Muốn bảo vệ rừng
tốt chúng ta cần phải có những biện pháp gì?
Từ kiến thức đã học ở mơn Địa lí, Giáo dục cơng dân kết hợp với kiến thức

thực tế HS sẽ dễ dàng giải quyết được các câu hỏi trên.
- Tình hình rừng hiện nay ở địa phương ta đang bị tàn phá nghiêm trọng;
Diện tích đất rừng bị thu hep, diện tích đất trống đồi núi trọc tăng.
- Việc phá rừng, đốt cháy rừng gây ảnh hưởng đến môi trường sinh thái dẫn
đến ơ nhiễm mơi trường, biến đổi khí hậu.

12


- Biến đổi khí hậu trái đất là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyển,
thuỷ quyển, sinh quyển, thạch quyển hiện tại và trong tương lai bởi các nguyên
nhân tự nhiên và nhân tạo. Việc chặt phá rừng, đốt rừng bừa bài gây ảnh hưởng
đến biến đổi khí hậu.
- Để chống biến đổi khí hậu chúng ta cần bảo vệ môi trường, bảo vệ rừng.
Muốn bảo vệ rừng tốt chúng ta cần ngăn chặn và cấm phá hoại tài nguyên rừng,
đất rừng. Kinh doanh rừng, đất rừng phải được Nhà nước cho phép. Chủ rừng và
nhà nước phải có kế hoạch phịng chống cháy rừng.
2.3.4. Giải pháp 4: Sử dụng Video minh họa cho bài dạy.
Môn Công nghệ 7 là môn học gắn liền với thực tiễn đời sống. Để lĩnh hội
được đầy đủ kiến thức thuộc lĩnh vực nơng nghiệp, cần phải có nhiều đồ dùng
trực quan và mơ hình cụ thể. Tuy nhiên, với điều kiện thực tế tại nhà trường, để
thực hiện một tiết dạy Công nghệ trong khuôn khổ 45 phút mà cho HS tham quan
mơ hình thực tế thì rất khó thực hiện. Trong trường hợp này videoclip là một
phương tiện hỗ trợ tốt nhất cho các bài học.
VD khi dạy bài 5: “Nhân giống vơ tính cây trồng”, trang 21, sách công nghệ
lớp 7, bộ sách kết nối tri thức, để giúp HS hình thành kiến thức về các phương
pháp sản xuất giống cây trồng bằng nhân giống vơ tính, tơi sử dụng videoclip về
quy trình thực hiện các bước giâm cành, chiết cành, ghép cho HS quan sát vừa
giảm được thời gian tiến hành làm trực tiếp mà HS vẫn tiếp thu kiến thức bài hoc
sâu sắc.

Khi dạy bài 11: Phịng và trị bệnh cho vật ni”, trang 52, sách công nghệ
lớp 7, bộ sách kết nối tri thức, để giúp HS hiểu hơn về các loại bệnh hay gặp ở
vật ni tơi sử dụng videoclip điển hình về các loại bệnh kèm theo những thông
tin cụ thể để HS nhận diện một cách thực tế nhất.

13


Song có đồ dùng cũng chưa thể khẳng định được hiệu quả của giờ dạy. Đồ
dùng dạy học chỉ thực sự đem lại hiệu quả cao khi nó được sử dụng đúng lúc,
đúng chỗ (dạy đến nội dung nào thì đưa đồ dùng ra minh hoạ cho nội dung đó,
khơng đưa ôm đồm gây cho học sinh tâm lý mệt mỏi, nhàm chán). Mặt khác, đồ
dùng dạy học cũng có thể là một phương tiện giúp học sinh khám phá, phát hiện
kiến thức nếu có được sử dụng kết hợp hài hồ, hợp lí với các phương pháp dạy
học khác như: trực quan với đàm thoại gợi mở, luyện tập với thực hành... Bởi
vậy, giáo viên phải biết cách khắc hoạ sử dụng và khai thác sao cho đạt kết quả
cao nhất.
Ví dụ: Khi daỵ bài 8 "Trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng”, trang 33- 37, sách
công nghệ 7, bộ sách Kết nối tri thức tôi tiến hành như sau:
* Hoạt động 1: Giới thiệu vật liệu và dụng cụ cần thiết
- Ở phần này, tôi sử dụng đồ dùng thí nghiệm chuẩn để giới thiệu cho HS
2 mẫu đất ( ở vườn hoặc chậu cảnh), mỗi mẫu bằng một quả trứng gà đựng
vào trong túi bóng có ghi mẫu đất số.....ngày lấy mẫu......nơi lấy mẫu.....người lấy
mẫu.......
Cây con có bầu
1 chậu nhựa
Đất trồng
Dụng cụ như cuốc, kéo…
* Hoạt động 2: Quy trình thực hành.
Để Hs nắm rõ quy trình thực hành, trước hết tôi treo tranh các bước và quy

trình cụ thể để các em nắm rõ yêu cầu và cách thực hiện cho từng bước để tránh
những sai sót trong q trình thực hành.

16


* Hoạt động 3: Thực hành.
Sau khi HS đã nắm rõ quy trình và trình tự các bước thực hành tơi chia nhóm
HS theo lớp là thực hành và ghi kết quả vào mẫu bảng ( SGK )
* Hoạt động 4: Đánh giá thực hành.
GV yêu cầu từng nhóm báo cáo thực hành, đánh giá nhận xét kết quả thực
hành của từng nhóm.
Trong q trình dạy học, đồ dùng dạy học phải được sử dụng thường xuyên,
linh hoạt ở mọi khâu: từ khâu kiểm tra bài cũ, dạy bài mới đến khâu luyện tập
củng cố. Do đó, giáo viên có thể treo đồ dùng trong cả tiết học mà không cần cất
đi. Song điều quan trọng là ở đây, giáo viên cần lựa chọn cách thức khai thác đồ
dùng cho hợp lý, lúc nào nên sử dụng đồ dùng với vai trò minh hoạ, khi nào nên
sử dụng với vai trò khai thác tri thức. Đồng thời cũng cần xác định rõ đối tượng
làm việc trực tiếp với đồ dùng là giáo viên hay học sinh, học sinh làm việc nhóm
hay cá nhân với đồ dùng.
Như vậy, việc khai thác và sử dụng đồ dùng dạy học đúng lúc, đúng bài học
sẽ tạo cho Hs cảm giác không bị nhàm chán, không bị cuốn hút vào đồ dùng dạy
học, tạo cho các em tâm lí thoải mái khi lĩnh hội kiến thức.

17


2.3.7. Giải pháp 7: Tạo khơng khí sơi nổi thi đua bằng một số trò chơi học
tập.
Học sinh trung học thường có tâm lý chung là thích "Học mà vui - vui mà

học". Các em tiếp nhận tri thức nhanh nhưng cũng hay quên, chóng chán. Do số
lượng tiết dạy ít, để giúp các em thực hiện phương châm "Học đi đơi với hành"
tạo khơng khí hào hứng, tích cực học tập, tự đánh giá và có ý thức trân trọng
thành quả lao động do mình tạo ra, đồng thời tạo cho các em có cảm giác vui khi
tự mình chủ động lĩnh hội kiến thức một cách chính xác và sâu sắc, cuối mỗi giờ
học tôi thường xuyên cho các em chơi một số trò chơi sau:
a- Trò chơi: "Sưu tầm các câu ca dao, thành ngữ liên quan đến sản xuất
nông nghiệp và các hiện tượng thời tiết để đối phương thảo luận và trả lờii"
Giáo viên có thể đưa sẵn 1 số câu ca dao, thành ngữ vào phiếu học tập và
cho 2 cặp nhóm trao đổi đáp án.
Ví dụ:
-

Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm
( Ca dao)

-

Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.
( Ca dao)
- Thành ngữ:

“ Một hòn đất nỏ bằng một giỏ phân”

- Thành ngữ:

“ Mạ úa, lúa chóng xanh”. "..

b- Trị chơi: "Tuyên truyền viên xuất sắc. "
Ví dụ: Với chủ đề: "”Trồng và bảo vệ rừng”, bài 8, trang 33- 37, sách công
nghệ lớp 7, bộ sách Kết nối tri thức.
Đầu tiên, tôi nêu ra vấn đề: Ở nhiều địa phương hiện nay, do sự hiểu biết về
kỹ thuật sản xuất của người dân còn hạn chế nên việc chặt phá rừng tự nhiên ngày

18


28