15 xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở thành phố hồ chí minh hiện nay

XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẨP XÃ
Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC

1


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và cơng tác cán bộ, Đảng ta
khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với
vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây
dựng Đảng”. Đổi mới cán bộ lãnh đạo các cấp là mắt xích quan trọng nhất mà Đảng
phải nắm chắc để thúc đẩy sự nghiệp cách mạng. Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp
hành Trung ương khoá IX đã ban hành Nghị quyết về đổi mới nâng cao chất lượng hệ
thống chính trị xã, phường, thị trấn. Nghị quyết đã nhấn mạnh vai trò của đội ngũ cán
bộ, công chức và đề ra một loạt chủ trương, biện pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, công
chức xã, phường, thị trấn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng. Quán triệt quan điểm
của Đảng, năm 2008 Quốc hội đã ban hành Luật cán bộ, công chức.
Trong hệ thống hành chính bốn cấp của Nhà nước ta. Xã, phường, thị trấn là
đơn vị hành chính ở cơ sở, có vai trị nền tảng trong hệ thống đó. Đây là cấp giữ vị trí
hết sức quan trọng, là nơi tuyệt đại bộ phận nhân dân sinh sống, là nơi trực tiếp diễn ra
mọi hoạt động của đời sống xã hội. Vì vậy, Đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã có vai
trị hết sức quan trọng của bộ máy Nhà nước, là chỗ dựa, là công cụ sắc bén để nhân
dân thực hiện và phát huy quyền làm chủ của mình, làm cơ sở cho chiến lược ổn định
và phát triển đất nước, là yếu tố chi phối mạnh mẽ đến đời sống chính trị, kinh tế, văn
hố, xã hội, quốc phịng - an ninh của cấp xã. Thực tế cho thấy, đội ngũ cán bộ cấp xã
có vai trị rất quan trọng trong việc thực hiện chức năng làm cầu nối giữa Đảng với
nhân dân, giữa cơng dân với Nhà nước. Đó là đội ngũ trực tiếp làm công tác tuyên
truyền, phổ biến, vận động và tổ chức nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương, chính

sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trên địa bàn dân cư, giải quyết mọi nhu cầu
của dân cư, bảo đảm sự phát triển kinh tế của địa phương, duy trì trật tự, an ninh, an
tồn xã hội trên địa bàn cấp xã. Do tính chất cơng việc của cấp xã, đội ngũ cán bộ,
công chức cấp xã vừa giải quyết những công việc hàng ngày, vừa phải quán triệt các
nghị quyết, chỉ thị của cấp trên, lại phải tổng kết tình hình thực tiễn ở địa phương để
từ đó giúp Đảng ủy, chính quyền đề ra kế hoạch, chủ trương, biện pháp đúng đắn,
thiết thực, phù hợp với thực tiễn tại địa phương. Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có
2


vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị,
cơ sở xây dựng các phong trào cách mạng của nhân dân, góp phần thực hiện thắng lợi
các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh ở địa bàn xã.
Sức mạnh của hệ thống chính trị, sự ổn định của xã hội, sự phát triển sâu rộng và hiệu
quả của phong trào cách mạng của nhân dân luôn gắn liền với năng lực, phẩm chất
đạo đức của đội ngũ cán bộ này. Mọi đường lối chủ trương, chính sách, pháp luật của
Đảng và Nhà nước có thể thành hiện thực hay khơng ở cấp xã, nhất thiết phải thông
qua hoạt động của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã.
Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Thành ủy Thành phố Hồ Chí
Minh, mà trực tiếp, thường xuyên là các huyện ủy, chính quyền huyện, công tác xây
dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đã quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của
Đảng, chỉ thị, nghị quyết của Đảng ủy, chính quyền các cấp, vận dụng đúng đắn, phù
hợp với đặc điểm, tình hình, nhiệm vụ của từng cơ sở. Nhờ đó, đã góp phần nâng cao
phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, năng lực và hiệu quả công tác của đội ngũ
cán bộ, công chức cấp xã, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã về số lượng, cơ
cấu ngày càng hợp lý, chất lượng được nâng cao.
Tuy nhiên, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã trong những
năm qua vẫn cịn những hạn chế, bất cập cả trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực
hiện. Trong xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, một số chủ thể, chưa nhận
thức đầy đủ về mục tiêu, nội dung và biện pháp, cịn gặp nhiều khó khăn, lúng túng

trong chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Ở một số xã, việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã chưa chấp hành nghiêm quy trình, vẫn cịn biểu hiện cảm tính, chưa tồn
diện chính xác. Vì thế, đã dẫn đến những sai lầm, khuyết điểm trong quy hoạch, đào
tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cũng như thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ,
cơng chức. Tình trạng suy thối về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ
phận cán bộ, công chức cấp xã chưa được ngăn chặn, đẩy lùi một cách có hiệu quả.
Trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã còn nhiều mặt hạn chế.
Hiện nay, nhiệm vụ xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh toàn diện,
nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý xã hội, nhiệm vụ cách mạng có bước phát triển
mới, yêu cầu ngày càng cao, đòi hỏi phải xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
3


vững mạnh. Tình hình đó đã và đang trực tiếp đặt ra địi hỏi cấp thiết đối với cơng tác
xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Vì vậy, nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn xây dựng đội ngũ
cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay là vấn đề cấp thiết cả
về lý luận và thực tiễn, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã vững
mạnh, hồn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Trong những năm qua đã có nhiều cơ quan, cán bộ khoa học, cán bộ lãnh đạo,
quản lý nghiên cứu về cán bộ và cơng tác cán bộ với nhiều góc độ tiếp cận khác nhau.
+ Nguyễn Phú Trọng (2001): “Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng
đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất nước ”,
Nxb CTQG, ST, Hà Nội. Cuốn sách đã làm rõ những vấn đề lý luận và phương pháp
luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hố,
hiện đại hố đất nước. Trên cơ sở đó đưa ra những quan điểm và giải pháp nâng cao
chất lượng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu sự nghiệp cách mạng cả hiện tại và tương
lai; luận giải những yêu cầu về chất lượng đội ngũ cán bộ trong điều kiện hoàn cảnh
mới của đất nước và thời đại. Về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, tác giả chỉ rõ,

phải căn cứ vào tiêu chuẩn cán bộ, chất lượng, hiệu quả cơng việc thực tế, có tính đến
mơi trường và điều kiện cơng tác, mức độ tín nhiệm của quần chúng nơi công tác và
nhân dân nơi cán bộ sinh sống; trách nhiệm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức là
của cấp ủy, tổ chức đảng. Cần có một quy hoạch khoa học về xây dựng đội ngũ cán
bộ trong điều kiện thời bình, đất nước diễn ra quá trình đổi mới, biến động và phát
triển mạnh mẽ. Nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Tiếp tục đổi
mới vấn đề sử dụng cán bộ. Tiếp tục sửa đổi, bổ sung và hồn thiện chính sách đối
với cán bộ và gia đình cán bộ, cơng chức.
+ Đề tài khoa học cấp nhà nước KX04.09: Xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng
chức đáp ứng địi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì
dân” (2002-2004) của Bộ Nội vụ.
+ Vũ Văn Hiền (chủ biên): Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý đáp
ứng yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước (2007).
4


+ Thuỳ Anh: Nét mới trong tạo nguồn bí thư, chủ tịch xã, phường ở Đồng Nai,
Tạp chí Xây dựng Đảng, tháng 9 năm 2009.
+ Bùi Văn Tiếng: Tạo nguồn lãnh đạo xã, phường ở Đà Nang, Tạp chí Xây
dựng Đảng, tháng 4 năm 2010.
+ Đoàn Minh Huấn: Tạo nguồn cán bộ hệ thống chính trị cơ sở các tỉnh Tây
Bắc nước ta hiện nay. Đề tài cấp Bộ, 2005.
+ Trần Hoàng Khải: Tạo nguồn cán bộ lãnh đạo quản lý ở tỉnh Bạc
Liêu hiện nay, Luận văn thạc sỹ khoa học chính trị, chuyên ngành xây dựng Đảng,
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2010.
+ Hồng Chí Bảo: Hệ thống chính trị ở cơ sở nơng thơn nước ta hiện nay, Nxb
Lý luận chính trị, Hà Nội, 2005. Viện nghiên cứu khoa học tổ chức Nhà nước: Hệ
thống chính trị cơ sở - Thực trạng và một số giải pháp đổi mới, Nxb CTQG, Hà Nội,
2004.
+Nguyễn Thế Vịnh: Xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở theo Nghị quyết trung

ương 5 khoá IX, Đề tài khoa học cấp Bộ, Hà Nội, 2007.
+ Lê thị Lý: Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã trước yêu cầu đổi mới,
Luận văn thạc sỹ khoa học chính trị chuyên ngành xây dựng Đảng, Học viện Chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2003.
+ Nguyễn Mậu Dựng: Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Đảng
bộ các cấp ở Tây Nguyên hiện nay, Luận án tiến sỹ khoa học chính trị, chuyên ngành
xây dựng Đảng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2000
Trong các cơng trình này, các tác giả đã dựa vào quan điểm của chủ nghĩa Mác
- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng để nghiên cứu cơ sở lý luận và
thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức. Các cơng trình đã nghiên cứu những
vấn đề lý luận công tác cán bộ, công chức, làm rõ vai trị của cơng tác cán bộ, cơng
chức; khẳng định những yêu cầu khách quan của xây dựng đội ngũ cán bộ trong hệ
thống chính trị cơ sở. Làm rõ những tác động ảnh hưởng, qua đó khẳng định những
vấn đề có tính ngun tắc, xác định rõ yêu cầu, giải pháp đổi mới, nâng cao chất lượng
công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở hiện nay.

5


Căn cứ vào quan điểm, đường lối xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức của
Đảng, các tác giả đã đưa ra các giải pháp cơ bản trong tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo,
sắp xếp, quản lý sử dụng đội ngũ cán bộ, cơng chức... để hình thành cơ cấu cán bộ,
công chức hợp lý, nhằm đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong
giai đoạn mới. Đó là những tài liệu có giá trị để tác giả nghiên cứu, kế thừa trong thực
hiện nhiệm vụ, nội dung nghiên cứu đề tài luận văn. Tuy nhiên do đối tượng, mục
tiêu, nhiệm vụ, nội dung, phạm vi nghiêm cứu của mỗi cơng trình khác nhau, mà đến
nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống cơng tác xây
dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh với tính chất là một
cơng trình khoa học độc lập.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

* Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ,
công chức; đề xuất những giải pháp tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ những vấn đề lý luận xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở
Thành phố Hồ Chí Minh.
- Đánh giá đúng thực trạng và rút ra kinh nghiệm xây dựng đội ngũ cán bộ,
công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh.
- Đề xuất yêu cầu và những giải pháp tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ,
công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
* Đối tượng nghiên cứu
Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh.
* Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức ở 58 xã thuộc
các huyện Củ Chi, Hóc Mơn, Bình Chánh, Nhà Bè, Cần Giờ của Thành phố Hồ Chí
Minh, số liệu tổng kết thực tiển từ năm 2005 đến 2014. các giải pháp có giá trị ứng
dụng đến năm 2025.
6


5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của đề tài
* Cơ sở lý luận
Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối chính
sách, pháp luật xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức của Đảng, Nhà nước là cơ sở lý
luận của đề tài.
* Cơ sở thực tiễn
Hoạt động xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí
Minh; các Văn kiện, Nghị quyết, các báo cáo tổng kết công tác xây dựng đội ngũ cán

bộ, công chức xã, Đảng ủy các xã ở Thành phố Hồ Chí Minh và kết quả điều tra, khảo
sát, tổng kết thực tiễn cùng với kinh nghiệm thực tiễn công tác của bản thân tác giả là
cơ sở thực tiễn của luận văn.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, đề tài sử dụng tổng
hợp các phương pháp nghiên cứu: Lôgic - lịch sử; phân tích và tổng hợp; đối chiếu so sánh; điều ta, khảo sát, tổng kết thực tiễn; điều tra xã hội học; phương pháp chuyên
gia...
6. Ý nghĩa của đề tài
Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần làm rõ thêm những vấn đề lý luận xây
dựng đội ngũ cán bộ, công chức; cung cấp cơ sở khoa học cho việc xác định các giải
pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã. Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo
trong nghiên cứu, giảng dạy môn xây dựng Đảng ở các học viện, trường chính trị.
7. Kết cấu của đề tài
Gồm: Mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ
lục.

7


Chương 1
NHỮNG VẨN ĐỀ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN XÂY DựNG ĐỘI NGŨ CÁN
BỘ, CÔNG CHỨC CẨP XÃ Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

1.1. Những vấn đề lý luận về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở
Thành phố Hồ Chí Minh
1.1.1. Cán bộ, cơng chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh
* Các xã ở Thành phố Hồ Chí Minh
Các xã ở Thành phố Hồ Chí Minh được thành lập theo Hiến pháp năm 1992
của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hiện nay Thành phố Hồ Chí Minh có
5 huyện với 58 xã. Huyện Củ Chi có 20 xã và 1 thị trấn. Huyện Hóc Mơn có 11 xã và

1 thị trấn. Huyện Bình Chánh có 15 xã và 1 thị trấn Huyện Nhà Bè có 6 xã và 1 thị
trấn. Huyện Cần Giờ 6 xã và 1 thị trấn. Hệ thống chính trị xã được tổ chức và hoạt
động theo quy định của Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Các xã ở Thành phố Hồ Chí Minh có truyền thống về lịch sử văn hoá, đấu tranh
cách mạng. Nhìn chung kinh tế tăng trưởng với nhịp độ cao và phát triển tương đối
toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh. Tỷ lệ thất nghiệp
giảm dần, thời gian sử dụng lao động ở nông thôn tăng lên. Đời sống nhân dân được
cải thiện rõ rệt, mức sống của gia đình có cơng với cách mạng, các đối tượng chính
sách được nâng lên cả về vật chất và tinh thần. Phong trào đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc
phụng dưỡng mẹ Việt Nam anh hùng, gia đình có cơng với nước, người cao tuổi,
người già neo đơn, trẻ mồ côi cơ nhỡ, người khuyết tật, người nghèo được đẩy mạnh.
Một số xã trước đây thuộc diện khó khăn nay đã thốt ra khỏi khó khăn, nhiều xã
vươn lên thành khá, đã xoá xong nhà tranh tre, nứa, lá dột nát cho hộ nghèo, tỷ lệ hộ
nghèo cịn dưới 0,5 %.
Đi đơi với tăng trưởng kinh tế, hệ thống chính trị các xã ở Thành phố Hồ Chí
Minh ngày càng được xây dựng vững mạnh. Tổ chức cơ sở đảng, chính quyền, Mặt
trận Tổ quốc, đồn thể nhân dân hoạt động ngày càng có hiệu quả thiết thực. Quy chế
dân chủ được triển khai thực hiện ở các khu dân cư. Cấp ủy, chính quyền cơ sở nhận

8


thức đầy đủ hơn về vai trò của các tổ chức đoàn thể trong thực hiện dân chủ ở khu dân
cư.
Bên cạnh sự phát triển tương đối toàn diện, các xã ở Thành phố Hồ Chí Minh
vẫn cịn có những khó khăn bức xúc về kinh tế, chính trị, văn hố, xã hội. Sự phát
triển khơng đồng đều giữa thành thị với nông thôn tạo nên sự chênh lệch về thu nhập
và mức sống trong một bộ phận không nhỏ cộng đồng dân cư đặc biệt là ở lĩnh vực
nông nghiệp nông thôn thuần nông, nơi kinh tế chậm phát triển, sản xuất gặp nhiều
khó khăn. Từ đó làm nảy sinh nhiều bức xúc xã hội. Vùng nông nghiệp, nông thơn,

diện tích đất canh tác bị thu hẹp do xây dựng các khu công nghiệp đã tạo ra số lao
động nơng nghiệp dư thừa, khơng có việc làm.
Cùng với những giá trị truyền thống văn hoá tốt đẹp, các xã ở Thành phố Hồ
Chí Minh cũng là nơi cịn nhiều phong tục, tập quán lạc hậu từ cách nghĩ, cách làm
đến các thói quen trong sinh hoạt văn hố chưa theo kịp sự phát triển của xã hội. Nếp
nghĩ, thói quen “lệ làng mạnh hơn phép nước”, gia trưởng độc đốn cịn khá nặng nề,
cịn nhiều thủ tục trong việc cưới, tang, lễ hội. Một số bức xúc xã hội chưa được chú
trọng giải quyết như chất lượng giáo dục - đào tạo còn hạn chế, tỷ lệ lao động qua đào
tạo nghề còn thấp, thiếu việc làm còn cao, nhất là ở những nơi chuyển đổi mục đích sử
dụng đất. Nhiều nơi bị ô nhiễm môi trường kéo dài, chậm được giải quyết. Trình độ
dân trí và phẩm chất, phong cách công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong cấp ủy,
chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể nhân dân xã chưa đáp ứng kịp
yêu cầu nhiệm vụ. Giải quyết khiếu nại, tố cáo còn chậm, nhất là ở cấp cơ sở, một số
vụ việc cịn để khiếu kiện đơng người vượt cấp, kéo dài; an ninh nông thôn ở một số
khu vực còn tiềm ẩn những mâu thuẫn phức tạp, tệ nạn xã hội, tai nạn giao thơng
những năm gần đây có chiều hướng gia tăng.
Trình độ dân trí, dân chủ, giác ngộ chính trị của nhân dân ở xã rất khác nhau,
nhu cầu, lợi ích rất đa dạng, phức tạp. Cộng đồng dân cư gồm mọi tầng lớp nhân dân,
đa dạng, phức tạp về trình độ văn hố, lứa tuổi, giới tính, dân tộc, tơn giáo, ngành
nghề. Nhìn chung, trình độ dân trí, dân chủ, ý thức về quyền làm chủ trong nhân dân
ngày một cao. Ở các xã Thành phố Hồ Chí Minh, ngày càng có nhiều cán bộ, đảng
viên đã nghỉ hưu sinh sống. Đó là những người được đào tạo, có trình độ, từng trải, có
9


bề dày kinh nghiệm. Bên cạnh đó là các bộ phận dân cư thuần nông, buôn bán, sản
xuất kinh doanh ở các ngành nghề và các loại hình dịch vụ rất đa dạng. Tuy có sự phát
triển nhanh về kinh tế, xã hội nhưng vẫn còn một bộ phận lớn dân cư trình độ dân trí
thấp, cịn chịu ảnh hưởng nặng của những phong tục tập quán lạc hậu.
* Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh.

Luật cán bộ, cơng chức được Quốc hội nước Cộng hồ xã hội chủ nghĩa Việt
Nam khố XII, thông qua, định nghĩa cán bộ, công chức như sau:
Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ,
chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ
chức chính trị - xã hội ở Trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, ở
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, xã, phường, thị trấn thuộc quận huyện, trong
biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
Cán bộ xã là công dân Việt Nam, được bố trí các chức vụ: Bí thư, Phó Bí thư
Đảng ủy; Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân; Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban
nhân dân; Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Bí thư Đồn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh; Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; Chủ tịch Hội Nông
dân Việt Nam; Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam.
Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức
vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính
trị - xã hội ở Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội
nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, cơng nhân quốc phịng;
trong cơ quan, đơn vị thuộc Cơng an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan
chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của
Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, trong biên chế và
hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản
lý của đơn vị sự nghiệp cơng lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự
nghiệp công lập theo quy định của pháp luật.
Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh
chuyên môn, nghiệp vụ. Công chức cấp xã có các chức danh: Trưởng Cơng an; Chỉ

10


huy trưởng Quân sự; Văn phòng - thống kê; Địa chính - nơng nghiệp - xây dựng và
mơi trường; Tài chính - kế tốn; Tư pháp - hộ tịch; Văn hố - xã hội.

Cán bộ, cơng chức cấp xã bao gồm cả cán bộ, công chức được luân chuyển,
điều động, biệt phái về cấp xã. Căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội, quy mô, đặc
điểm của địa phương, Chính phủ quy định cụ thể số lượng cán bộ, công chức cấp xã.
Như vậy đội ngũ cán bộ, cơng chức khơng bó hẹp chỉ là những cán bộ hoạt động trong
các cơ quan lãnh đạo của Đảng, cán bộ chuyên trách trong các cơ quan Đảng mà còn
cán bộ hoạt động ở bất kể lĩnh vực nào trong bộ máy Nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống chính trị đất nước theo quy định của Hiến pháp.
* Nhiệm vụ đội ngũ cán bộ cấp xã.
- Chỉ đạo, quán triệt, cụ thể hoá và tổ chức cho nhân dân trong xã chấp hành và
thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nghị
quyết, chỉ thị, kế hoạch, chủ trương phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng an ninh của Thành ủy, huyện ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Thành phố,
huyện.
- Nghiên cứu, quán triệt, cụ thể hoá nghị quyết, chỉ thị của cấp trên, nắm chắc
tình hình của xã, đề xuất báo cáo chủ trương, biện pháp để Đảng ủy, Hội đồng nhân
dân, Ủy ban nhân dân xã xác định nghị quyết, quyết định, chương trình, kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh trên địa bàn xã. Phổ biến, quán triệt, chỉ
đạo, quản lý và tổ chức cho nhân dân trong xã thực hiện thắng lợi các nghị quyết,
quyết định, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh
trên địa bàn xã.
Tiến hành công tác tuyên truyền giáo dục, thuyết phục, vận động Nhân dân.
Thường xuyên theo dõi, nắm bắt tình hình tư tưởng, giải quyết kịp thời các vấn đề tư
tưởng nảy sinh trong các tần lớp Nhân dân, tạo ra sự đồng thuận xã hội đối với đường
lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Xây dựng, củng cố niềm tin của Nhân dân
trong xã vào mục tiêu, lý tưởng, sự nghiệp đổi mới, sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của
Nhà nước.
- Đại diện và chăm lo bảo đảm, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của các
tầng lớp nhân dân trong xã. Tổ chức các phong trào hành động cách mạng, phát huy
11


quyền làm chủ của nhân dân trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng đời sống văn

hoá, thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, xây dựng nơng thơn mới. Chỉ đạo, tổ chức
thực hiện các chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước ở cơ sở.
- Thực hiện chức năng lãnh đạo của Đảng, chức năng quản lý nhà nước ở cơ
sở. Thực hiện chức trách, nhiệm vụ và là lực lượng chủ trì, nịng cốt trong xây dựng
Đảng, xây dụng hệ thống chính trị ở cơ sở, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức ở xã.
Chấp hành nghiêm túc các nguyên tắc, tổ chức, hoạt động, chế độ, nề nếp sinh hoạt và
hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở, kỷ luật Đảng, pháp luật của Nhà nước, các quy
định của địa phương, cơ sở.
- Tích cực học tập, bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao phẩm chất chính trị, đạo
đức, lối sống, kiến thức, năng lực, phương pháp công tác. Giữ vững, tăng cường quan
hệ gắn bó mật thiết giữa cấp ủy, chính quyền, đồn thể với nhân dân trong xã. Giữ
vững an ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội, phịng chống “Diễn biến hồ bình”, bạo
loạn lật đổ, phịng chống tiêu cực và các tệ nạn xã hội trên địa bàn xã.
- Chỉ đạo, quản lý, điều hành hoạt động chuyên môn nghiệp vụ, bồi dưỡng, rèn
luyện đội ngũ công chức ở xã.
* Nhiệm vụ đội ngũ công chức cấp xã.
Đội ngũ công chức cấp xã, làm công tác chuyên môn thuộc biên chế của Ủy
ban nhân dân cấp xã, có nhiệm vụ tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện
chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực công tác được phân công và thực hiện các
nhiệm vụ khác do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã giao. Theo quy định của Bộ Nội
vụ, đội ngũ cơng chức cấp xã có những nhiệm vụ trên các lĩnh vực sau đây:
Trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an tồn xã hội. Cơng chức cấp xã có nhiệm vụ
tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy
ban nhân dân xã trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn theo quy
định của pháp luật; Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật về
công an xã và các văn bản có liên quan của cơ quan có thẩm quyền;
Trong lĩnh vực quốc phịng, qn sự địa phương. Cơng chức cấp xã có nhiệm
vụ tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn
của Ủy ban nhân dân cấp xã trong lĩnh vực quốc phòng, quân sự trên địa bàn theo quy
12

định của pháp luật; Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật về
dân quân tự vệ, quốc phịng tồn dân, nghĩa vụ qn sự và các văn bản có liên quan
của cơ quan có thẩm quyền;
Trong các lĩnh vực: Văn phịng, thống kê. Có nhiệm vụ tham mưu, giúp Ủy ban
nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã
trong các lĩnh vực: Văn phòng, thống kê, tổ chức, nhân sự, thi đua, khen thưởng, kỷ
luật, tín ngưỡng, tơn giáo, dân tộc và thanh niên trên địa bàn theo quy định của pháp
luật. Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ sau: Xây dựng và theo dõi việc thực hiện
chương trình, kế hoạch cơng tác, lịch làm việc định kỳ và đột xuất của Hội đồng nhân
dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân
cấp xã; Giúp Thường trực Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức các
kỳ họp; chuẩn bị các điều kiện phục vụ các kỳ họp và các hoạt động của Hội đồng
nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã; Tổ chức lịch tiếp dân, tiếp khách của Ủy ban nhân
dân cấp xã; thực hiện công tác văn thư, lưu trữ, cơ chế “một cửa” và “một cửa liên
thông” tại Ủy ban nhân dân cấp xã; nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo và chuyển đến
Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân xem xét, giải quyết theo thẩm
quyền; tổng hợp, theo dõi và báo cáo việc thực hiện quy chế làm việc của Ủy ban
nhân dân cấp xã và thực hiện dân chủ ở cơ sở theo quy định của pháp luật; Chủ trì,
phối hợp với cơng chức khác xây dựng và theo dõi việc thực hiện kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội; tổng hợp, thống kê, báo cáo tình hình phát triển cơng nghiệp, thương
mại, dịch vụ và các hoạt động kinh tế - xã hội trên địa bàn cấp xã; dự thảo các văn bản
theo yêu cầu của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân
dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định
của pháp luật chuyên ngành và do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã giao.
Trong các lĩnh vực: Đất đai, tài nguyên, môi trường, xây dựng, đô thị, giao
thông, nông nghiệp và xây dựng nông thôn. Cơng chức cấp xã có nhiệm vụ tham mưu,
giúp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân
dân cấp xã trong các lĩnh vực: Đất đai, tài nguyên, môi trường, xây dựng, đô thị, giao

thông, nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn theo quy định của pháp
luật. Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ sau: Thu thập thông tin, tổng hợp số liệu, lập sổ
13


sách các tài liệu và xây dựng các báo cáo về đất đai, địa giới hành chính, tài ngun,
mơi trường và đa dạng sinh học, công tác quy hoạch, xây dựng, đô thị, giao thông,
nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn theo quy định của pháp luật; Tổ
chức vận động nhân dân áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, bảo vệ
môi trường trên địa bàn cấp xã; Giám sát về kỹ thuật các cơng trình xây dựng thuộc
thẩm quyền quản lý của Ủy ban nhân dân cấp xã; Chủ trì, phối hợp với công chức
khác thực hiện các thủ tục hành chính trong việc tiếp nhận hồ sơ và thẩm tra để xác
nhận nguồn gốc, hiện trạng đăng ký và sử dụng đất đai, tình trạng tranh chấp đất đai
và biến động về đất đai trên địa bàn; xây dựng các hồ sơ, văn bản về đất đai và việc
cấp phép cải tạo, xây dựng các cơng trình và nhà ở trên địa bàn để Chủ tịch Ủy ban
nhân dân cấp xã quyết định hoặc báo cáo Ủy ban nhân dân cấp trên xem xét, quyết
định theo quy định của pháp luật; Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của
pháp luật chuyên ngành và do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã giao.
Trong lĩnh vực tài chính, kế tốn. Cơng chức cấp xã có nhiệm vụ tham mưu,
giúp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân
dân cấp xã trong lĩnh vực tài chính, kế tốn trên địa bàn theo quy định của pháp luật.
Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ sau: Xây dựng dự toán thu, chi ngân sách cấp xã
trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; tổ chức thực hiện dự toán thu, chi ngân sách và
các biện pháp khai thác nguồn thu trên địa bàn cấp xã; Kiểm tra và tổ chức thực hiện
các hoạt động tài chính, ngân sách theo hướng dẫn của cơ quan tài chính cấp trên;
quyết tốn ngân sách cấp xã và thực hiện báo cáo tài chính, ngân sách theo đúng quy
định của pháp luật; Thực hiện cơng tác kế tốn ngân sách (kế toán thu, chi ngân sách
cấp xã, kế tốn các quỹ cơng chun dùng và các hoạt động tài chính khác, kế tốn
tiền mặt, tiền gửi, kế tốn thanh toán, kế toán vật tư, tài sản,...) theo quy định của pháp
luật; Chủ trì, phối hợp với cơng chức khác quản lý tài sản cơng; kiểm tra, quyết tốn

các dự án đầu tư xây dựng thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban nhân dân cấp xã theo
quy định của pháp luật; Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật
chuyên ngành và do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã giao.
Trong lĩnh vực tư pháp và hộ tịch. Cơng chức cấp xã có nhiệm vụ tham mưu,
giúp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân
14


dân cấp xã trong lĩnh vực tư pháp và hộ tịch trên địa bàn theo quy định của pháp luật.
Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ sau: Phổ biến, giáo dục pháp luật; quản lý tủ sách
pháp luật, tổ chức phục vụ nhân dân nghiên cứu pháp luật và tổ chức lấy ý kiến nhân
dân trên địa bàn cấp xã trong việc tham gia xây dựng pháp luật; Kiểm tra, rà soát các
văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã báo
cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định; tham gia công tác thi hành án dân sự
trên địa bàn cấp xã; Thực hiện nhiệm vụ công tác tư pháp, hộ tịch, chứng thực, chứng
nhận và theo dõi về quốc tịch trên địa bàn cấp xã theo quy định của pháp luật; phối
hợp với cơng chức Văn hố - xã hội hướng dẫn xây dựng hương ước, quy ước ở thôn,
tổ dân phố và công tác giáo dục tại địa bàn cấp xã; Chủ trì, phối hợp với cơng chức
khác thực hiện cơng tác hồ giải ở cơ sở. Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định
của pháp luật chuyên ngành và do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã giao.
Trong các lĩnh vực Văn hoá - xã hội. Cơng chức cấp xã có nhiệm vụ tham
mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban
nhân dân cấp xã trong các lĩnh vực: Văn hoá, thể dục thể thao, du lịch, thông tin,
truyền thông, lao động, thương binh, xã hội, y tế, giáo dục theo quy định của pháp
luật. Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ sau: Tổ chức, theo dõi và báo cáo về các hoạt
động văn hoá, thể dục, thể thao, du lịch, y tế và giáo dục trên địa bàn; tổ chức thực
hiện việc xây dựng đời sống văn hoá ở cộng đồng dân cư và xây dựng gia đình văn
hố trên địa bàn cấp xã; Thực hiện các nhiệm vụ thông tin, truyền thông về tình hình
kinh tế - xã hội ở địa phương; Thống kê dân số, lao động, việc làm, ngành nghề trên
địa bàn; theo dõi, tổng hợp, báo cáo về số lượng và tình hình biến động các đối tượng

chính sách lao động, thương binh và xã hội; theo dõi, đôn đốc việc thực hiện và chi trả
các chế độ đối với người hưởng chính sách xã hội và người có cơng; quản lý nghĩa
trang liệt sĩ và các cơng trình ghi công liệt sĩ; thực hiện các hoạt động bảo trợ xã hội
và chương trình xố đói, giảm nghèo trên địa bàn cấp xã; Chủ trì, phối hợp với cơng
chức khác và trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố xây dựng hương ước, quy ước ở thôn,
tổ dân phố và thực hiện công tác giáo dục tại địa bàn cấp xã. Thực hiện các nhiệm vụ
khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành và do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp
xã giao.
15


* Vai trị của cán bộ, cơng chức cấp xã
Đội ngũ cán bộ công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh giữ vai trị quan
trọng đối với việc tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ, cán bộ là cái gốc của mọi công
việc. Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người trực tiếp đưa đường lối, chủ trương
của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước vào nhân dân và tổ chức thực hiện, làm cho
đường lối, chủ trương, chính sách thành hiện thực. Cán bộ, công chức cấp xã là cơng
bộc của nhân dân, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của nhân dân, chăm lo
lợi ích của nhân dân, thực hiện dân chủ ở cơ sở và xây dựng xã hội lành mạnh. Đội
ngũ cán bộ, công chức cấp xã là lực lượng nồng cốt trong tuyên truyền vận động, giáo
dục, thuyết phục, giải quyết các tranh chấp dân sự, khắc phục, ngăn chặn các tệ nạn xã
hội, các mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân; giáo dục nhân dân tự giác chấp hành đường
lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước;
tham gia vào những quyết định quan trọng của xã, góp ý bổ sung, phát triển, hồn
thiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước. Vì vậy, đội ngũ cán bộ
cơng chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh giữ vai trò quan trọng đối với việc tổ
chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có vai trị quan trọng trong lãnh đạo quản lý
thực hiện chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế, quốc phòng - an ninh, xây dựng

đời sống văn hoa ở cơ sở. Chủ tịch Hồ Chí Minh ln xác định: “Cán bộ là cái gốc
của mọi công việc”. Người cũng lý giải một cách cặn kẽ, dễ hiểu vai trò “cái gốc” của
cán bộ thơng qua những bài nói, bài viết và việc làm của Người. Vai trị đó, theo
Người được thể hiện trong các mối quan hệ chủ yếu: cán bộ với đường lối, chính sách;
cán bộ với tổ chức bộ máy; cán bộ với công việc và cán bộ với quần chúng. Như vậy,
theo quan niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cán bộ khơng chỉ là người vạch ra đường
lối mà cịn có vai trị quyết định trong việc tổ chức thực hiện đường lối đó. Người nói:
“ Cán bộ là người đem chính sách của Chính phủ, của đoàn thể thi hành trong nhân
dân, nếu cán bộ dở thì chính sách hay cũng khơng thể thực hiện được”, “Cán bộ là dây
chuyền của bộ máy. Nếu dây chuyền khơng tốt, khơng chạy được thì động cơ dù tốt,
dù chạy, toàn bộ máy cũng tê liệt”. Điều đó khẳng định chất lượng cán bộ là nhân tố là
16


vai trò quan trọng trong việc thực hiện cụ thể hố đường lối, chính sách của Đảng vào
đời sống xã hội.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh là lực lượng nắm
bắt và phản ánh kịp thời tình hình đời sống, tâm tư, nguyện vọng của nhân dân với
Đảng và Nhà nước, cụ thể hố các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của
Nhà nước, đề ra những chỉ tiêu, nhiệm vụ lãnh đạo, quản lý, tổ chức thực hiện chương
trình, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng - an ninh xây dựng đời sống văn
hoá ở cấp xã.
Đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã là lực lượng nịng cốt trong xây dựng đảng,
chính quyền, hệ thống chính trị ở cơ sở. Nghị quyết Trung ương ba khoá VII xác định:
“Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của Cách mạng, gắn liền với vận mệnh của
Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong xây dựng Đảng”. Đội ngũ cán
bộ, công chức cấp xã là lực lượng lãnh đạo, quản lý, tổ chức thực hiện chương trình,
kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng - an ninh xây dựng đời sống văn hố ở
cấp xã. Đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã là một mắt xích của hệ thống chính trị và
trong các Đảng bộ xã và là lực lượng nịng cốt trong cơng tác xây dựng Đảng, chính

quyền, hệ thống chính trị.
Đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã là nguồn cán bộ, công chức cho cấp trên.
Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã vững mạnh có đầy đủ phẩm chất, năng
lực là một trong những nguồn quan trọng cung cấp cán bộ cho cấp huyện và Thành
phố Hồ Chí Minh. Bởi vì, thơng qua hoạt động thực tiễn ở cơ sở, đội ngũ cán bộ này
tích luỹ được nhiều kinh nghiệm, sự năng động và sáng tạo của họ không ngừng được
bổ sung và nâng cao. Trong thực tế, một số cán bộ chưa được rèn luyện từ thực tiễn ở
cơ sở, nên khi được phân cơng đảm nhận các vị trí lãnh đạo ở cấp cao hơn thường
khơng thích ứng với nhiệm vụ và sẽ gặp nhiều khó khăn. Ngược lại, cán bộ cơng tác ở
cơ sở, thì khi điều động về huyện, Thành phố Hồ Chí Minh với vị trí cao hơn, sẽ vững
vàng, có bản lĩnh trong quyết đốn, xử lý cơng việc, thích ứng nhanh với nhiệm vụ
mới, đúng như Lênin khẳng định: “ Cần đề bạt một cách có hệ thống những người đã
được thử thách qua thực tiễn”. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “ Cán bộ cơng chức
cơ sở không những là cái khâu liên hệ mà còn là cái kho dồi dào cho Đảng lấy thêm

17


lực lượng mới. Nếu đội ngũ này phát triển và củng cố thì Đảng sẽ phát triển và củng
cố, bằng không Đảng sẽ khô héo”.
Do vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh
vững mạnh là một mắt xích quan trọng đặc biệt và là cơ sở thực hiện chiến lược cán
bộ của thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố ở Thành phố Hồ Chí Minh
hiện nay.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là cầu nối giữa cấp ủy, tổ chức đảng, chính
quyền với nhân dân, là người trực tiếp tiếp nhận các ý kiến của nhân dân đề đạt với
Đảng, Nhà nước, thực hiện quyền lợi chính trị, kinh tế, văn hoá của nhân nhân. Đội
ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã có vai trị thực hiện dân chủ, tuyên truyền giáo dục nhân
dân về chủ nghĩa xã hội, về Đảng, về Nhà nước, về pháp chế, pháp luật, về trách
nhiệm và quyền làm chủ, bồi dưỡng nâng cao tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã

hội, ý thức, năng lực của người làm chủ, tuyên truyền, thuyết phục nhân dân tự giác
thi hành chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước, đồng thời thu thập, phản ánh ý
kiến của nhân dân, đề xuất với cấp ủy đảng và chính quyền những chủ trương, biện
pháp giải quyết những vấn đề liên quan đến quyền hạn, nghĩa vụ của nhân dân.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trực tiếp góp phần củng cố, tăng cường mối
quan hệ của Đảng, Nhà nước với nhân dân ở địa phương, cơ sở. Đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã là người tiếp nhận và trực tiếp truyền đạt, hướng dẫn, triển khai tổ chức
thực hiện các Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước. Hoạt động của
đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã bao hàm tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội ở
địa phương; hội tụ đầy đủ mọi nội dung lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước. Hoạt
động của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đụng chạm đến đến các lợi ích của các
giai cấp, tầng lớp xã hội, của tập thể và cá nhân, liên quan trực tiếp đến lợi ích, quyền
dân chủ của nhân dân. Hàng ngày họ phải đối mặt với những diễn biến phức tạp của
cuộc sống; là nơi hàng ngày cảm nhận trực tiếp thái độ và tâm trạng của nhân dân;
nắm và xử lý những vấn đề nảy sinh.
* Đặc điểm đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn Thành phố Hồ Chí
Minh
Một là, tính đa dạng, phức tạp về loại hình, chức danh, cương vị cơng tác của
đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Đội ngũ đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã bao
gồm cán bộ Đảng, cán bộ chính quyền và khối Mặt trận đồn thể với những cương vị
18


cơng tác khác nhau như: Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy; Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội
đồng nhân dân; Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân; Chủ tịch Ủy ban Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam; Bí thư Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Chủ tịch Hội
Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam; Chủ tịch Hội Cựu
chiến binh Việt Nam. Hoạt động ở mỗi ngành, mỗi cấp, mỗi cương vị cơng tác địi hỏi
cán bộ có những tiêu chuẩn cụ thể khác nhau, khơng có tiêu chuẩn chung chung cho
mọi cán bộ, công chức.

Xuất phát điểm của mỗi người khi bước vào cán bộ, công chức cấp xã cũng
khác nhau. Có người trưởng thành từ cơ sở, có người được trên điều động, tăng cường
theo chế độ luân chuyển cán bộ. Trình độ học vấn khơng đồng đều cũng là một đặc
điểm chi phối của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Với những người ở trình độ cử
nhân thì chưa được trang bị kiến thức về lý luận chính trị một cách có hệ thống.
Những người từ cơ sở trưởng thành thường chỉ qua các lớp bồi dưỡng của huyện và
thành phố.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh có sự
khác biệt nhất định về kinh nghiệm và vốn sống, tuổi đời. Số cán bộ, công chức đã
qua các cương vị lãnh đạo, quản lý, được tu dưỡng, rèn luyện trong thực tiễn hoạt
động chính trị - xã hội, nên ở họ có khả năng tự ý thức được về bản thân. Tuy nhiên, ở
đội ngũ này dễ nảy sinh tư tưởng cơng thần, chủ quan. Nhìn nhận cấp dưới đơi khi
mang theo lề thói gia trưởng, độc đốn, dựa vào kinh nghiệm cũ, thiếu phương pháp
tiếp cận thế hệ.
Phần lớn cán bộ, công chức cấp xã là những người sinh và lớn lên sau năm
1975. Vì thế, họ chưa trải qua thử thách nhiều trong thực tiễn chính trị - xã hội. Những
đức tính của người cán bộ như: tính kỷ luật, tính tự kiềm chế, khả năng làm chủ bản
thân, ý thức tự phê bình và phê bình, kỹ năng đánh giá hành vi, mặt mạnh, mặt yếu
của bản thân còn nhiều mặt hạn chế.
Hai là, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đa dạng, phức tạp về thành phần
xuất thân, nơi cư trú. Tuyệt đại đa số cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn Thành
phố Hồ Chí Minh đều cư trú ở các địa phương trên địa bàn. Trong nền kinh tế thị
trường thành phần xuất thân của đội ngũ cán bộ, công chức thường xuyên biến đổi.
19


Chính điều này quy định sự khác biệt về nhận thức, nhu cầu, tình cảm, thị hiếu của họ.
Trong ý thức, hành vi của họ luôn in đậm dấu ấn cả tích cực và tiêu cực của những
phong tục, tập quán của địa phương mà họ sinh sống. Hiện nay, số cán bộ, cơng chức
có gia đình cư trú trên cùng một địa bàn huyện ở Thành phố Hồ Chí Minh khá phổ

biến. Điều này một mặt tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhận xét, đánh giá, học tập
lẫn nhau; mặt khác lại gây trở ngại cho công tác xây dựng cán bộ, cơng chức, do
những thói quen tập tục lạc hậu. Trong một số cán bộ, công chức cịn tàn dư của tư
tưởng phong kiến. Đó là, “một người làm quan cả họ được nhờ”, trong quan hệ ứng
xử, nhận xét đánh giá thường bị chi phối bởi quan hệ thơn xóm, gia đình, họ hàng, cục
bộ địa phương.
Ba là, tính phức tạp về điều kiện, chun mơn công tác, hoạt động.
Cán bộ, công chức cấp xã gồm những người làm việc trong các tổ chức của hệ
thống chính trị xã với các chức danh khác nhau. Có người cơng tác trong tổ chức
đảng. Có người cơng tác làm việc trong bộ máy chính quyền. Có người trong khối
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Do điều kiện, chuyên môn công tác, hoạt động
khác nhau nên con đường bổ nhiệm tuyển dụng cũng khác nhau. Với cán bộ đảng,
chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đồn thể là bổ nhiệm, hoặc thông qua bầu cử.
Với công chức làm việc trong bộ máy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các
đoàn thể là việc thi tuyển, thực hiện chế độ lương theo ngạch bậc... Mặc dù đã được
huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện quan tâm tạo điều kiện thuận lợi, nhưng đời sống
của cán bộ, cơng chức cấp xã vẫn ở trong tình trạng khó khăn, thiếu thốn. Việc bảo
đảm các tài liệu, thông tin phục vụ cho cơng tác cịn rất hạn chế. Kinh tế, đời sống gia
đình của khơng ít cán bộ, cơng chức ở cấp xã cịn nhiều khó khăn.
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã
ở Thành phố Hồ Chí Minh.
*

Quan niệm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Hồ

Chí Minh
Theo từ điển tiếng Việt, xây dựng là: “Làm cho hình thành một tổ chức hay
một chỉnh thể về xã hội, chính trị, kinh tế, văn hoá theo một phương hướng nhất
định”. Như vậy về thực chất, xây dựng là hoạt động có mục đích, có kế hoạch của chủ
20