VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỀ ÁN VÀO DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4 - Full 10 điểm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------

PHAN THỊ HOA PHƯỢNG

ĐỀ TÀI
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐỀ ÁN
VÀO DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành đề tài tốt nghiệp này, chúng
tơi đã nhận được sự động viên, khuyến khích và sự tạo điều kiện, giúp đỡ nhiệt tình của
nhiều thành viên và tập thể khác nhau.

Lời đầu tiên tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc nhất đến cơ Dương Thị Thu
Thảo, người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tơi trong suốt q trình thực hiện và
hồn thành bài khóa luận này.

Xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành trước sự đóng góp ý kiến quý báu của các
thầy cô trong khoa Tiểu học- Mầm non.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên và học sinh khối 4 trường
Tiểu học Kim Đồng đã tạo điều kiện cho chúng tơi điều tra, tìm hiểu thực trạng và thực
nghiệm sư phạm cũng như đã có những đóng góp ý kiến quý báu góp phần giúp cho
khóa luận được hoàn thiện hơn.

Do thời gian có hạn, trình độ chun mơn cịn thiếu nên khơng thể tránh khỏi
những sai sót. Kính mong nhận được sự đóng góp chân thành của Hội đồng bảo vệ, của
các thầy, cô cùng bạn bè để đề tài được hoàn thiện.

Xin trân trọng cảm ơn!
Tam Kỳ, tháng 4 năm 2017.
Sinh viên thực hiện
Phan Thị Hoa Phượng

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Nội dung
Đối chứng
1 ĐC Giáo viên
Học sinh
2 GV Nhà xuất bản
Phương pháp dạy học
3 HS Phương pháp đề án
Sách giáo khoa
4 NXB Sách giáo viên
Số lượng
5 PPDH Số thứ tự

6 PPĐA Tỉ lệ
Thực nghiệm
7 SGK

8 SGV

9 SL

10 STT

11 TL

12 TN

DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ

STT Danh mục các bảng và biểu đồ

1 Bảng 1: vai trò, ý nghĩa của phương pháp dạy học theo đề án trong dạy học Đạo

đức.

2 Bảng 2: Mức độ quan tâm của GV đến phương pháp đề án.

3 Bảng 3: Mức độ sử dụng các phương pháp trong dạy học môn Đạo đức.

4 Bảng 4: Sự cần thiết của phương pháp đề án trong dạy học môn Đạo đức lớp 4

5 Bảng 5: Những khó khăn khi vận dụng phương pháp đề án

6 Bảng 3.1: Mức độ hoạt động và tích cực cuả học sinh trong tiết học

7 Bảng 3.2: Mức độ hứng thú của học sinh đối với PPĐA

8 Bảng 3.3: Mức độ hiểu bài của HS đối với PPĐA

9 Biểu đồ 1: Mức độ quan tâm của GV đến phương pháp đề án.

10 Biểu đồ 2: Mức độ sử dụng các phương pháp trong dạy học môn Đạo đức.

11 Biểu đồ 3: Sự cần thiết của phương pháp đề án trong dạy học môn Đạo đức lớp

4

12 Biểu đồ 4: Mức độ hoạt động và tích cực cuả học sinh trong tiết học

13 Biểu đồ 5: Mức độ hứng thú của học sinh đối với PPĐA

14 Biểu đồ 6: Mức độ hiểu bài của HS đối với PPĐA

MỞ ĐẦU........................................................................Error! Bookmark not defined.

Lí do chọn đề tài .............................................................. Error! Bookmark not defined.

2. Mục đı́ch nghiên ćưu..................................................Error! Bookmark not defined.
3. Đối tượng và khách thể nghiên ćưu ...........................Error! Bookmark not defined.
3.1. Đối tượng nghiên ćưu..............................................Error! Bookmark not defined.
3.2. Khách thể nghiên ćưu..............................................Error! Bookmark not defined.
4. Nhiệm vụ nghiên ćưu .................................................Error! Bookmark not defined.
5. Phương pháp nghiên cứu............................................Error! Bookmark not defined.

5.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận ............................. Error! Bookmark not defined.

5.2. Nhóm nghiên cứu thực tiễn ..................................... Error! Bookmark not defined.

5.2.1. Phương pháp quan sát ......................................... Error! Bookmark not defined.

5.2.2. Phương pháp điều tra .......................................... Error! Bookmark not defined.

5.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia ..................... Error! Bookmark not defined.

5.3. Phương pháp thống kê toán học .............................. Error! Bookmark not defined.

6. Lịch s̉ư nghiên ćưu.....................................................Error! Bookmark not defined.
7. Đóng góp đề tài ..........................................................Error! Bookmark not defined.
8. Giới hạn, phạm vi nghiên ćưu....................................Error! Bookmark not defined.
9. Cấu trúc tổng quan của đề tài.....................................Error! Bookmark not defined.
NỘI DUNG ...................................................................Error! Bookmark not defined.

Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc vận dụng phương pháp đề án vào dạy
học môn Đạo đức lớp 4 .................................................Error! Bookmark not defined.

1.1. Cơ sở lí luận của việc vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn Đạo đức
lớp 4 ............................................................................... Error! Bookmark not defined.

1.1.1 Một số vấn đề về phương pháp đề án ..................Error! Bookmark not defined.

1.1.2 Sự cần thiết của việc vận dụng phương pháp đề án trong dạy học môn Đạo đức
lớp 4................................................................................Error! Bookmark not defined.

1.1.3 Đặc điểm nhận thức của học sinh lớp 4................Error! Bookmark not defined.

1.2. Cơ sở thực tiễn của việc vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn đạo đức
lớp 4................................................................................Error! Bookmark not defined.

1.2.1 Mục tiêu và nội dung chương trình của mơn Đạo đức lớp 4 ..... Error! Bookmark
not defined.

1.3. Thực trạng vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn Đạo đ́ưc ĺơp 4 ở trường
tiểu học Kim Đồng, thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam ...Error! Bookmark not defined.

1.3.1 Mục đích điều tra .................................................. Error! Bookmark not defined.
1.3.2 Đối tượng điều tra.................................................Error! Bookmark not defined.
1.3.3 Nội dung điều tra ..................................................Error! Bookmark not defined.
1.3.4 Phương pháp điều tra. .......................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.5 Kết quả điều tra.....................................................Error! Bookmark not defined.
1.3.6 Nguyên nhân thực trạng........................................Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 1........................................................... Error! Bookmark not defined.

Chương 2: Vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn Đạo đức lớp 4 .......... Error!
Bookmark not defined.
2.1. Các nguyên tắc vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn Đạo đức lớp 4
........................................................................................ Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống........................Error! Bookmark not defined.

2.1.2 Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp giữa lí luận và thực tiễn ..... Error! Bookmark
not defined.
2.1.3 Nguyên tắc đảm bảo tính mềm dẻo, linh hoạt.......Error! Bookmark not defined.

2.1.4 Đảm bảo tính khả thi, thiết thực và hiệu quả........Error! Bookmark not defined.
2.2. Khai thác nội dung Chương trình mơn Đạo đức lớp 4 có thể sử dụng phương pháp
đề án ............................................................................... Error! Bookmark not defined.

2.3. Quy trình xây dựng và thực hiện đề án trong môn Đạo đức lớp 4 ................. Error!
Bookmark not defined.
2.4. Xây dựng các kế hoạch bài dạy có vận dụng phương pháp đề án trong dạy học
môn Đạo đức lớp 4 ......................................................... Error! Bookmark not defined.
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm..................................Error! Bookmark not defined.

3.1. Mục đích thực nghiệm. ........................................... Error! Bookmark not defined.

3.2. Đối tượng thực nghiệm. .......................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Phương pháp thực nghiệm ...................................... Error! Bookmark not defined.

3.4. Nội dung thực nghiệm.............................................Error! Bookmark not defined.
3.5. Tổ chức thực nghiệm...............................................Error! Bookmark not defined.

3.6. Tiến hành thực nghiệm............................................Error! Bookmark not defined.
3.7. Kết quả thực nghiệm ............................................... Error! Bookmark not defined.

3.7.1 Mức độ hoạt động và tính tích cực của HS trong tiết học ...Error! Bookmark not
defined.
3.7.2 Mức độ hứng thú học tập của học sinh ................. Error! Bookmark not defined.

3.7.3 Tính hiệu quả khi tham gia tiết học.......................Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................ Error! Bookmark not defined.
1. Kết luận ...................................................................... Error! Bookmark not defined.
2. Khuyến nghị ............................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................Error! Bookmark not defined.

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài

Trong hệ thống giáo dục quốc gia, giáo dục tiểu học giữ một vai trò quan trọng
trong việc giáo dục con người. Yêu cầu đặt ra cho giáo dục tiểu học là phải đổi mới
giáo dục nói chung và giáo dục tiểu học nói riêng nhằm hướng tới sự phát triển tồn
diện con người. Trong đó Đạo đức làm nền tảng cho cuộc sống “Ćac trừơng học của
ta cần qúan triệt sâu sắc, tòan diện ćac tố chất: Lấy gíao dục con ngừơi l̀am gốc,
gíao dục đạo đ́ưc l̀am ưu tiên, phải coi sự nghiệp trồng ngừơi l̀am nhiệm vụ cơ bản
của gíao dục. Ch́ung ta phải nỡ lực bời dưỡng con ngừơi ph́at triển tồn diện về:

Thể, mı̃, trı́, đ́ưc”. “ Trích Tổng bí thư Nơng Đức Mạnh”

Tiểu học là cấp học nền tảng đặt nền móng cho sự phát triển tồn diện, lâu dài nhân cách cho
học sinh..Với mục tiêu đó, từng mơn học ở tiểu học đều có vai trị quan trọng góp phần hồn
thành mục tiêu. Việc dạy học môn đạo đức giữ vai trị khơng nhỏ trong q trình dạy học ở
trường Tiểu học. Trong các con đường để giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học, giáo dục đạo
đức thông qua các mơn học là con đường chủ yếu. Vì đây là con đường để học sinh lĩnh hội các
tri thức đạo đức một cách có hệ thống, vững chắc và rèn luyện các thói quen, hành vi Đạo đức.

Để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học, trong những năm
vừa qua, nhà trường tiểu học đã có những đổi mới tồn diện q trình dạy học mơn
Đạo đức, đặc biệt là đổi mới phương pháp dạy học. Bên cạnh những phương pháp dạy
học truyền thống, nhiều phương phương dạy học mới đã được đưa vào dạy học môn
Đạo đức như: Phương pháp đề án, phương pháp điều tra, phương pháp động não,
phương pháp đóng vai…Một trong những phương pháp dạy học góp phần hình thành
nhu cầu tự học và tự giải quyết vấn đề trong học tập của học sinh đã và đang được
khuyến khích áp dụng là phương pháp dạy học đề án.

Phương pháp đề án là cách xây dựng các kế hoạch học tập thông qua những việc
làm cụ thể giúp học sinh khắc sâu kiến thức bồi dưỡng thái độ tình cảm và quan trọng
hơn là kĩ năng hành vi. Đồng thời học sinh sẽ tiếp thu tri thức thông qua việc cộng tác
học tập để giải quyết yêu cầu đặt ra nhằm giúp học sinh khắc sâu và ghi nhớ tốt hơn.
Trên thực tế vận dụng phương pháp dạy học đề án trong dạy học mơn Đạo đức lớp 4
nhiều giáo viên cịn ít hoặc thậm chí khơng sử dụng phương pháp này.

Xuất phát từ những lı́ do trên tôi chọn đề tài “Vận dụng phương ph́ap đề́ an
vào dạy học môn Đạo đ́ưc ĺơp 4” để nghiên ćưu.
2. Mục đı́ch nghiên ćưu

Trên cơ sở tìm hiểu khái quát về phương pháp đề án, thực trạng vận dụng

phương pháp đề án trong dạy học Đạo đức ở Tiểu học, xây dựng quy trình xây dựng và
thực hiện đề án trong dạy học mơn Đạo đức lớp 4 nhằm góp phần nâng cao hiệu quả
dạy học môn Đạo đức trong nhà trường.
3. Đ́ôi tượng và kh́ach thể nghiên ćưu
3.1. Đ́ôi tượng nghiên ćưu

Phương pháp đề án trong dạy học môn Đạo đ́ưc ĺơp 4
3.2. Kh́ach thể nghiên ćưu

- Q trình dạy học mơn Đạo đức lớp 4
- Giáo viên dạy ĺơp 4
- Học sinh lớp 4
4. Nhiệm vụ nghiên ćưu
Để giải quyết được những vấn đề trên, khóa luận phải giải quyết những vấn đề sau:
- Tı̀m hiểu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của việc vận dụng phương đề án vào dạy
học Đạo đ́ưc ĺơp 4.
- Đề xuất quy trı̀nh dạy học theo phương pháp đề án trong dạy học Đạo đ́ưc ĺơp 4.
- Khai thác nội dung bài học vận dụng phương pháp đề án, thiết kế một số giáo án
minh họa vận dụng thử nghiệm vào dạy học môn Đạo đức lớp 4.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận

Nghiên ćưu các văn bản, chı̉ thi,̣ các tài liệu, phân tı́ch, tổng hợp tài liệu liên
quan đến vấn đề nghiên ćưu để làm luận ćư cho việc vận dụng phương pháp đề án vào
dạy học mơn Đạo đ́ưc ĺơp 4.

5.2. Nhóm nghiên cứu thực tiễn
5.2.1. Phương pháp quan sát

Tiến hành dự giờ, quan sát một số tiết học ở trường tiểu học trong phạm vi điều

tra của đề tài, qua đó có những đánh giá bước đầu về thực trạng vận dụng phương pháp
đề án dạy học môn Đạo đức hiện nay.
5.2.2. Phương pháp điều tra

Điều tra được tiến hành bằng phiếu khảo sát để thu thập số liệu về thực trạng
vận dụng phương pháp đề án trong quá trình dạy học ở trường tiểu học và đánh giá kết
quả thực nghiệm.
5.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia

Tham khảo ý kiến từ các giáo viên khoa Tiểu học-Mầm non, giáo viên hướng
dẫn và giáo viên trường tiểu học Kim Đồng thành phố Tam kỳ để có thể định hướng
đúng đắn trong q trình nghiên cứu, góp phần hoàn thiện nội dung nghiên cứu.
5.3. Phương pháp thống kê toán học

Phương pháp này dùng để phân tích và xử lý các kết quả thu được quá trình điều
tra thực trạng và thực nghiệm.
6. Lịch s̉ư nghiên ćưu

Trong tài liệu bồi dưỡng giáo viên sư phạm cán bộ chỉ đạo sở Giáo dục và Đào
tạo về chương trình và sách giáo khoa tiểu học -2000, môn Đạo đức. Bộ GV- GDTH và
trong tài liệu tập huấn về phương pháp đề án (2000) cho giáo viên tiểu học đã đề cập
đến một số sơ sở lý luận của việc vận dụng phương pháp đề án trong dạy học Đạo đức
ở tiểu học. Trong cuốn bài giảng “Đạo đ́ưc v̀a phương ph́ap dạy học môn Đạo đ́ưc ở
Tiểu học” của Th.s Dương Thị Thu Thảo và trong tài liệu của tác giả Nguyễn Văn
Cường “Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học, tài liệu học tập” Tác giả đã nêu
lên cơ s̉ơ lı́ luận chung về phương pháp đề án trong dạy học Đạo đ́ưc̉ ơ Tiểu học nhưng

chưa đi vào cụ thể hóa việc vận dụng phương pháp đề án vào dạy học Đạo đ́ưc ĺơp 4.
Ngoài ra chưa có nhiều tác giả tập trung nghiên cứu về phương pháp đề án và việc sử
dụng phương pháp đề án trong môn Đạo đức ở tiểu học.

Phương pháp dạy học theo đề án chưa được quan tâm nghiên cứu một cách thích
đáng, nên việc sử dụng chưa đạt hiệu quả cao.
7. Đ́ong ǵop đề tài

- Tổng quan lí luận về phương pháp đề án trong dạy học môn Đạo đức.
- Làm rõ thực trạng vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn Đạo đ́ưc lớp
4.
- Xây dựng quy trı̀nh vận dụng phương pháp đề án vào dạy học Đạo đ́ưc ĺơp 4
- Khai thác nội dung chương trình và thiết kế mợt sớ bài dạy s̉ư dụng phương
pháp đề án theo quy trı̀nh đề xuất.
8. Gíơi hạn, phạm vi nghiên ćưu
- Giới hạn nghiên cứu: Môn Đạo đức lớp 4
- Phạm vi nghiên ćưu: Trường Tiểu học Kim đồng
9. Ćâu tŕuc tổng quan c̉ua đề tài
Ngoài phần m̉ơ đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phần phụ lục, nội dung khóa
luận bao gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lı́ luận và thực tiễn của việc vận dụng phương pháp đề án vào
dạy học môn Đạo đ́ưc ĺơp 4
Chương 2: Vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn Đạo đ́ưc ĺơp 4
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm

NỘI DUNG
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc vận dụng phương pháp đề án vào
dạy học môn Đạo đức lớp 4
1.1. Cơ sở lí luận của việc vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn Đạo
đức lớp 4
1.1.1 Một số vấn đề về phương pháp đề án
1.1.1.1 Khái niệm

Thuật ngữ “đề án” (project) với nghĩa phổ thông được hiểu là một dự án, dự
thảo hay kế hoạch. Theo từ điển Tiếng Việt (của Giáo sư Bùi Quang Tịnh và Bùi Thị
Tuyết Khanh), “đề án” (đa): bản dự thảo về một việc

Khái niệm đề án được hiểu là một dự định, một kế hoạch cần được thực hiện
nhằm đạt mục tiêu đề ra. Đề án được thực hiện trong những điều kiện xác định và có
tính phức hợp, liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau [14].

Dạy học theo đề án (gọi tắt là dạy học đề án) được hiểu là một phương pháp
hay một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức
hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực tiễn, thực hành. Nhiệm vụ này được người
học thực hiện với tính tự lực cao trong tồn bộ q trình học tập, từ việc xác định
mục đích, lập kế hoạch đến việc thực hiện đề án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá
trình và kết quả thực hiện .

Dạy học theo đề án là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện
một nhiệm vụ phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực hành, có tạo ra sản phẩm
có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong
tồn bộ q trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế hoạch, đến việc thực hiện
đề án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Làm việc theo
nhóm là hình thức cơ bản của dạy học đề án. Học tập dựa trên đề án là một mơ hình

học tập khác với hoạt động học tập truyền thống với những bài giảng ngắn, tách biệt
và lấy GV làm trung tâm [11,22].

Theo đó các hoạt động học tập được thiết kế một cách cẩn thận, mang tính lâu
dài, liên quan đến nhiều lĩnh vực học thuật, lấy HS làm trung tâm và hòa nhập với
những vấn đề và thực tiễn của thế giới thực tại. Mục tiêu của một đề án là việc nghiên
cứu có chiều sâu về một chủ đề chứ khơng chỉ là tìm ra những câu trả lời đúng cho
những câu hỏi được HS đưa ra. Học sinh cộng tác với bạn trong lớp trong một khoảng

thời gian nhất định để giải quyết những vấn đề có thật trong đời sống, theo sát chương
trình học và có phạm vi kiến thức liên mơn, sau đó là trình bày kết quả cơng việc của
mình với một bạn ngồi nhóm. Cuối cùng có thể trình bày cơng việc đó dưới hình thức
là một buổi thuyết trình sử dụng các phương tiện nghe nhìn, một vở kịch, một bản báo
cáo viết tay hoặc một sản phẩm được tạo ra.

Những phân tích kể trên của các tác giả nhìn chung coi dạy học theo đề án là
một hình thức dạy học vì khi thực hiện một đề án có nhiều PPDH cụ thể được sử dụng.
Tuy nhiên khi khơng phân biệt giữa hình thức và PPDH, tức là hiểu theo nghĩa rộng,
các tác giả cũng xem đó là PPDH (PPDH theo đề án - một PPDH phức hợp).

Đây là định nghĩa về dạy học theo để án mà chúng tơi sử dụng trong khóa luận
này: Dạy học theo đề án là một phương pháp dạy học mà ở đó HS tự tiếp thu tri thức
thơng qua việc cộng tác học tập, độc lập tư duy giải quyết những đề án (nhiệm vụ)
thuộc một chủ đề học tập dưới vai trò hướng dẫn, tư vấn, thúc đẩy và cộng tác của GV.
Hình thức làm việc chủ yếu là theo nhóm và cá nhân, kết quả đề án là những sản phẩm
có thể giới thiệu được.
1.1.1.2 Các dạng dạy học theo đề án

Có nhiều cách phân loại dạy học theo đề án, cụ thể như sau [14]:
* Phân loại theo chuyên môn:
- Đề án trong môn học: trọng tâm nội dung nằm trong một môn học.
- Đề án liên môn: trọng tâm nội dung nằm ở nhiều môn khác nhau.
- Đề án ngồi chun mơn: Là các đề án không phụ thuộc trực tiếp vào các
môn học.

* Phân loại theo sự tham gia của người học:
- Đề án cho nhóm HS
- Đề án cá nhân

- Đề án cho một lớp, một khối lớp
- Đề án toàn trường
* Phân loại theo sự tham gia của GV:
- Đề án dưới sự hướng dẫn của một GV
- Đề án với sự cộng tác hướng dẫn của nhiều GV
* Phân loại theo quỹ thời gian:
- Đề án nhỏ: thực hiện trong một giờ học, có thể từ 2 đến 6 giờ học.
- Đề án trung bình (ngày đề án): giới hạn là một tuần hoặc 40 giờ học.
- Đề án lớn (tuần đề án): giới hạn tối thiểu là một tuần, có thể kéo dài nhiều
tuần.
* Phân loại theo nhiệm vụ:
- Đề án tìm hiểu: là khảo sát thực trạng đối tượng.
- Đề án nghiên cứu: nhằm giải quyết các vấn đề, giải thích các hiện tượng,
q trình.
- Đề án thực hành (Đề án kiến tạo sản phẩm): trọng tâm là việc tạo ra các sản
phẩm vật chất hoặc thực hiện một kế hoạch hành động thực tiễn, nhằm thực hiện những
nhiệm vụ như: trang trí, biểu diễn, sáng tác.
- Đề án hỗn hợp: là các Đề án có nội dung kết hợp các dạng nêu trên.
- Các loại đề án nêu trên khơng hồn tồn tách biệt với nhau. Trong những lĩnh
vực chun mơn có thể phân loại các dạng đề án theo đặc thù riêng.
Với học sinh tiểu học thì phương pháp đề án mà chúng tôi sử dụng trong bài
nghiên cứu này theo cách phân loại theo sự tham gia của người học và theo quỹ thời
gian.
1.1.1.3 Các bước tiến hành dạy học theo đề án
Dạy học đề án được tiến hành theo 5 bước như sau [11,22] :

Bước 1. Chọn đề tài và xác định mục đích của đề án:

Giáo viên và học sinh cùng nhau đề xuất, xác định đề tài và mục đích của đề

án.Giáo viên có thể giới thiệu một số hướng đề tài để HS lựa chọn và cụ thể

hóa.Trong một số trường hợp, việc đề xuất đề tài có thể từ phía học sinh

Bước 2. Xây dựng kế hoạch thực hiện:

Trong giai đoạn này học sinh với sự hướng dẫn của giáo viên xây dựng đề

cương cũng như kế hoạch cho việc thực hiện đề án. Trong việc xây dựng kế hoạch

cần xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, cách tiến hành, người phụ

trách mỗi công việc,…

Bước 3. Thực hiện đề án: Các thành viên thực hiện cơng việc theo kế

hoạch đã đề ra cho nhóm và cá nhân.

Bước 4. Thu thập kết quả và công bố sản phẩm:

Kết quả thực hiện đề án có thể được viết dưới dạng thu hoạch, báo cáo (ví dụ

báo cáo kết quả điều tra về tình thực hiện luật lệ giao thông ở địa phương, về thực

trạng bảo vệ các cơng trình cơng cộng ở địa phương….). Sản phẩm của đề án có thể

là tranh, ảnh, mơ hình,….để triển lãm, cũng có thể là những sản phẩm phi vật thể

như: diễn một vở kịch, một cuộc tuyên truyền, vận động bảo vệ môi trường trong

cộng đồng, một cuộc quyên góp tiền, sách vở, đồ dùng ủng hộ nhân dân vùng bão

lụt,…Sản phẩm dự án có thể được trình bày giữa các nhóm học sinh, có thể được

giới thiệu trong nhà trường hay ngoài xã hội.

Bước 5. Đánh giá đề án:

GV và HS đánh giá quá trình thực hiện và kết quả cũng như kinh nghiệm đạt được.

Từ đó rút ra những kinh nghiệm cho việc thực hiện các đề án tiếp theo.

1.1.1.4 Ưu điểm, hạn chế của việc dạy học theo đề́ an

Việc dạy học theo đề án có những ưu điểm và hạn chế sau:

* Ưu điểm:

- Dạy học theo đề án khắc phục được những nhược điểm của PPDH truyền

thống là dạy học bình quân (yêu cầu như nhau với mọi HS), khắc phục được tính thụ

động học tập của HS, khơi dậy tính tị mị, sự hứng thú trong học tập vì dạy học đề án

được tình huống hóa, hồn cảnh hóa, gắn lí thuyết với thực hành, tư duy và hành động,
nhà trường và xã hội.

- Dạy học đề án còn rèn luyện cho HS năng lực hợp tác; có khả năng phối hợp
hoạt động để cùng hồn thành nhiệm vụ được giao; rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn;
phát triển năng lực đánh giá.

- Dạy học đề án giúp cho HS (nhóm HS) tự khẳng định được bản thân; rèn luyện
phương pháp tự học, tự nghiên cứu; phát triển khả năng giao tiếp; phát triển tư duy
sáng tạo, có tác phong làm việc của nhà nghiên cứu khoa học.

* Hạn chế:
- Dạy học theo đề án không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lý thuyết
mang tính trừu tượng, hệ thống cũng như rèn luyện hệ thống kĩ năng cơ bản.
- Dạy học theo đề án địi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy dạy học theo đề án không
thể thay thế cho phương pháp thuyết trình và luyện tập, mà là hình thức dạy học bổ
sung cần thiết cho các phương pháp dạy học truyền thống.
- Dạy học theo đề án đòi hỏi phương tiện vật chất và tài chính phù hợp.
- Dạy học đề án chẳng những địi hỏi chuẩn bị cơng phu mà cịn địi hỏi người
dạy và người học hiểu có thói quen phù hợp mới có hiệu quả.
- Phương pháp này khơng hữu ích trong dạy học sinh tính tốn giải mã.
- Khơng phải bất kì bài học nào cũng áp dụng được phương pháp này.
1.1.1.5 Yêu cầu sư phạm
Khi vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn Đạo đức phải đảm bảo
các yêu cầu sau:- Đề tài để xây dựng đề án phải phù hợp với chủ đề bài đạo đức và
gắn liền với các vấn đề, tình huống thực tiễn.
- Nội dung, mục tiêu đề án phải rõ ràng, cụ thể, dễ thực hiện có tính khả thi
- Cách giao nhiệm vụ cần rõ ràng, yêu cầu phải phù hợp với khả năng thực
hiện và điều kiện thực tế của học sinh; đặc biệt phải hướng dẫn thực hiện một cách
tỉ mỉ.- Nghiệm thu kết quả và đánh giá đề án cần dựa trên sự cố gắng của học sinh,
nhóm học sinh. Cần khuyến khích nêu gương những học sinh có cố gắng, nỗ lực
hồn thành đề án của mình.

- Cần tạo cơ hội để tăng cường sự tham gia của học sinh trong đề án, tuy
nhiên nhiệm vụ của học sinh phải phù hợp với trình độ và khả năng của các em.

1.1.2 Sự cần thiết của việc vận dụng phương pháp đề án trong dạy học môn Đạo
đức lớp 4.

Thứ nhất: Việc vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn đạo đức lớp 4
phát huy mạnh mẽ tính tích cực sáng tạo, khả năng tự học, làm việc nhóm, tự nghiên
cứu của học sinh trong q trình học mơn đạo đức.

Học sinh có thể học cách tư duy và tranh luận bằng cách giải quyết các vấn đề
nảy sinh trong thực tế. Khêu gợi ở các em tính tị mị, lịng ham hiểu biết trong học tập
và nghiên cứu khoa học. Hình thành các kĩ năng linh hoạt, sáng tạo, nhạy bén cho học
sinh.

Thứ hai: Trên thực tế phương pháp dạy học theo đề án tạo ra kinh nghiệm học
tập, thu hút học sinh vào những đề án và học sinh sẽ dựa vào đó để phát triển và áp
dụng các kĩ năng, kiến thức của mình. Đồng thời, tạo mơi trường lý tưởng để học sinh
thực hành các tri thức đạo đức, rèn các thói quen hành vi đạo đức, bồi dưỡng tình cảm
và mở rộng hiểu biết cho học sinh.

Thứ ba: Việc vận dụng phương pháp này sẽ hình thành ý thức, trách nhiệm cho
học sinh đối với các vấn đề cấp thiết của xã hội như: Ơ nhiễm mơi trường, bảo vệ tài
ngun thiên nhiên, tích cực tham gia các hoạt động nhân đạo…Nhờ đó các em hiểu
được một cách sâu sắc bổn phận, trách nhiệm của mình đối với quê hương, đất nước.
Cùng với cộng đồng chung tay giải quyết các vấn đề đang cản trở sự phát triển bền
vững của đất nước và cuộc sống cộng đồng.
1.1.3 Đặc điểm nhận thức của học sinh lớp 4
Quá trình nhận thức được thể hiện qua các đặc điểm [4,64] :

Về tri giác
Giai đoạn này học sinh đã biết tìm ra dấu hiệu đặc trung của sự vật; biết phân
biệt các sắc thái khác nhau của chi tiết và biết suy luận để nhận biết được bản chất của

đối tượng. Vì vậy, các em có thể hồn tồn trực tiếp quan sát, ghi chép và nêu nhận xét,

nhận định về vấn đề các em được tiếp cận nhờ đó học sinh lĩnh hội nội dung bài học
nhẹ nhàng, tự nhiên và hiệu quả

Về chú ý
Học sinh lớp 4 cùng một lúc không thể chú ý được nhiều đối tượng. Sức tập
trung chú ý kéo dài từ 35-40 phút, nên sự chú ý đối với việc thực hiện các nhiệm vụ
bên ngoài thường bền vững hơn sự chú ý đối với việc thực hiện các hành động trí tuệ.
Vì vậy tổ chức cho học sinh tìm tịi, khám phá tri thức của bài học từ thực tế xung
quanh giúp các em them hứng thú với bài học; tránh cảm giác mệt mỏi, chán nản.
Về trí nhớ
Trí nhớ của học sinh ngày càng tốt hơn. Mặc dù ghi nhớ chủ định ngày càng
phát triển nhưng ghi nhớ khơng chủ định vẫn cịn chiếm ưu thế. Các em dễ dàng ghi
nhớ các sự vật, sự việc, hiện tượng gây nên những cảm xúc mạnh mẽ. Ngược lại với
các vấn đề khó, logic các em gặp nhiều khó khăn để ghi nhớ chúng. Việc tổ chức cho
học sinh khám phá tri thức của bài học từ thực tế xung quanh sẽ giúp các em ghi nhớ
tốt hơn các tri thức đó.
Về tư duy
Mặc dù cịn mang đậm màu sắc cảm tính nhưng ở lớp 4 tư duy trừu tượng đã bắt
đầu phát triển. Học sinh bắt đầu thực hiện các hành động trí tuệ như: phân tích, tổng
hợp, so sánh, khái qt hóa, mơ hình hóa. Nhờ vậy học sinh chuyển từ nhận thức
những thuộc tính bên ngồi sự vật, hiện tượng sang nhận thức những thuộc tính, những
dấu hiệu bản chất của đối tượng. Đây là điều kiện để các em có thể lĩnh hội các khái
niệm khái quát, sơ đẳng về chuẩn mực đạo đức của xã hội; giúp các em hình thành
năng lực sáng tạo, tính tích cực, độc lập, chủ động, ham tìm hiểu, ham hiểu biết.
1.2. Cơ sở thực tiễn của việc vận dụng phương pháp đề án vào dạy học môn đạo
đức lớp 4
1.2.1 Mục tiêu và nội dung chương trình của mơn Đạo đức lớp 4
1.2.1.1 Mục tiêu của môn Đạo đức lớp 4

Môn Đạo đức lớp 4 nhằm giúp học sinh [8, 3]

Về kiến th́ưc

Có một số hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật

phù hợp với lứa tuổi học sinh lớp 4 trong các mối quan hệ của các em v́ơi ông bà, cha

mẹ; v́ơi các thầy giáo, cô giáo; v́ơi lao động và ngừơi lao động; với những ngừơi gặp

khó khăn, hoạn nạn; v́ơi mọi ngừơi khi giao tiếp; trong việc giữ gı̀n các công trı̀nh công
cộng, bảo vệ môi trừơng và thực hiện Luật giao thông; trong việc thực hiện quyền được

có ý kiến và bày tỏ ý kiến; trong việc tiết kiệm tiền của, th̀ơi giờ và thực hiện nhiệm vụ

học tập của bản thân.

Về kı̃ năng
Từng bước hình thành các kĩ năng đánh giá, nhận xét của bản thân và những

người xung quanh theo chuẩn mực đã học, kĩ năng lựa chọn và thực hiện các hành vi

ứng xử phù hợp chuẩn mực trong các quan hệ và tình huống và biết thực hiện các
chuẩn mực đã học trong cuộc sống hằng ngày.

Về t̀ınh cảm, th́ai độ
- Yêu thương ông bà, cha mẹ; kı́nh trọng biết ơn thầy giáo, cô giáo và những
ngừơi lao động; thông cảm v́ơi những ngừơi gặp khó khăn, hoạn nạn; tôn trọng mọi

ngừơi khi giao tiếp;

- Có ý th́ưc trung thực, vượt khó trong học tập, tiết kiệm trong cuộc sống.

- Có ý th́ưc tôn trọng các quy định về giữ gı̀n các công trı̀nh công cộng, bảo vệ
môi trừơng và thực hiện ḷt giao thơng.

1.2.1.2 Nội dung Chương trình mơn Đạo đức lớp 4

Chương trình mơn Đạo đức lớp 4 bao gồm 14 bài phản ánh các chuẩn mực,

hành vi đạo đức cần thiết, phù hợp với lứa tuổi trong các mối quan hệ của các em với

bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng và mơi trường tự nhiên [8, 4].

Cụ thể như sau:

Mối quan hệ Tên bài

Quan hệ với bản thân Bài 1: Trung thực trong học tập
Bài 2: Vượt khó trong học tập

Quan hệ với gia đình Bài 3: Biết bày tỏ ý kiến
Quan hệ với nhà trường Bài 4: Tiết kiệm tiền của
Bài 5: Tiết kiệm thời giờ
Bài 6: Hiếu thảo với ông bà cha mẹ

Bài 7: Biết ơn thầy giáo, cô giáo

Quan hệ với cộng đồng, xã hội Bài 8: Yêu lao động
Quan hệ với môi trường tự nhiên Bài 9: Kính trọng, biết ơn người lao động

Bài 10: Lịch sự với mọi người
Bài 11: Giữ gìn các cơng trình cơng cộng
Bài 12: Tích cực tham gia các hoạt động nhân đạo
Bài 13: Tơn trọng luật lệ an tồn giao thơng
Bài 14: Bảo vệ môi trường

Như vậy so với các lớp 1, 2, 3 nội dung chương trình ở lớp 4 mở rộng hơn về
mối quan hệ chính vì thế, nếu học sinh được trực tiếp tìm hiểu thực trạng, tiếp cận với
thực tế thì các em sẽ chủ động hơn trong việc tiếp thu bài và khắc sâu hơn nội dung bài
học và hình thành những hành vi tích cực.
1.3. Thực trạng vận dụng phương ph́ap đề́ an vào dạy học môn Đạo đ́ưc ĺơp 4 ở
trường tiểu học Kim Đồng, thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam
1.3.1 Mục đích điều tra

- Trên cơ sở nghiên cứu lí luận, việc tìm hiểu và vận dụng phương pháp dạy học
đề án trong môn đạo đức có hiệu quả là một việc làm rất cần thiết.

- Đánh giá thực trạng vận dụng để làm cơ sở cho việc vận dụng phương pháp
đề án trong dạy học môn Đạo đức lớp 4 được tiến hành ở Chương 3

Một số vấn đề đặt ra ở đây là:- Nhận thức của giáo viên về phương pháp đề án
như thế nào?

- Quá trình vận dụng phương pháp dạy học đề án được triển khai ra sao?

- Trong q trình vận dụng phương pháp này giáo viên cịn gặp những khó khăn gì?
- Học sinh có hứng thú đối với tiết Đạo đức có vận dụng phương pháp đề án
khơng?
1.3.2 Đối tượng điều tra
Trong phạm vi đề tài, đối tượng chúng tôi tiến hành điều tra là những giáo viên

hiện nay đang giảng dạy môn Đạo đức lớp 4 của trường Tiểu học Kim Đồng, Tam Kỳ,
Quảng Nam
1.3.3 Nội dung điều tra
Chúng tôi đã tiến hành phát phiếu điều tra gồm những câu hỏi xoay quanh các
vấn đề vận dụng phương pháp đề án trong môn Đạo đức lớp 4.
- Nhận thức của GV về phương pháp đề án
- Mức độ quan tâm của GV đến phương pháp đề án trong dạy học môn Đạo đức
lớp 4
- Mức độ sử dụng các phương pháp trong dạy học môn Đạo đức.
- Sự cần thiết của phương pháp đề án trong dạy học môn Đạo đức lớp 4.
- Vai trò, ý nghĩa của việc vận dụng phương pháp đề án trong dạy học Đạo đức
- Những yếu tố ảnh hưởng đền hiệu quả sử dụng PPĐA
1.3.4 Phương pháp điều tra.
Nhằm đạt được mục đích điều tra đề ra, chúng tơi kết hợp sử dụng các phương
pháp sau:
An két (phiếu điều tra): Chúng tôi tiến hành điều tra các nội dung đã soạn thảo
trên địa bàn đã nêu với tổng số phiếu phát ra là 7, số phiếu thu vào là 7 phiếu.
Quan sát: Với mục đích tìm hiểu nội dung phục vụ cho đề tài nghiên cứu.
Chúng tơi quan sát q trình giảng dạy của giáo viên, hoạt động của học sinh và một số
hoạt động có liên quan của giáo viên trên lớp nhằm đảm bảo tính chính xác và khách
quan cho kết quả điều tra.
Phỏng vấn: Chúng tôi đã sử dụng phương pháp này nhằm thu thập những ý kiến
của giáo viên về việc sử dụng phương pháp điều tra nhằm bổ sung cho vấn đề nghiên
cứu.