TÌNH HÌNH THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC Ở TỈNH HẢI DƯƠNG

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (670.41 KB, 6 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

THựC TRẠNG VÃ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ

THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BAT buộcở TỈNH HẢI DƯƠNG

•QCH TRUNG HIẾN -PHẠMMINHVIỆT

TĨM TẮT:

Trong những nămqua,cơngtácquản lý thu bảohiểm xã hội (BHXH) bắt buộc còn bộc lộ những tồn tại, hạn chếnhư:số đơn vị sử dụng laođộng, số laođộngthamgia BHXH bắtbuộc còn chưa nhiều,số đơn vị nợ đọng,trốn đóng BHXHbắt buộc cịn tồn tại gây ra những ảnh hưởng về quyền lợi cho người lao động.Mặc dù chính sách BHXHvà cơng tác quản lý thu BHXHbắtbuộcthường xun đượcđổi mới cho phù hợp vớithựctiễn, nhưng vẫn còn nhiều bất cập. Bài viết phân tích thực trạng vàđềxuất mộtsố giảipháp tăngcườngquản lý thuBHXH bắtbuộc ở tỉnhHải Dươngtrongthời giantới.

Từkhóa: bảo hiểm xã hộibắtbuộc, quản lý thu bảohiểm xã hội bắtbuộc, tỉnhHảiDương.

1. Đặt vấn đề

Chính sách an sinh xã hội (ASXH)nhằm đảmbảo sựổnđịnh và côngbằngxã hộilàvấn đề luônđược Đảng, Nhà nước ta coitrọng. Thời gian qua,hệ thơng pháp luậtvềchính sách ASXH, đặc biệt là BHXH đãtừng bước được hoàn thiện, đồng bộ, phù hợp với thực tếđất nước. Sự quan tâm củaĐảng và Nhà nước về chính sách BHXH cịn đượcthể hiệnmạnh mẽ hơn nữa khi Nghị quyết số28-NQ/TW ngày 23/5/2018 về cải cách chính sách BHXH ra đời.

Đơi với BHXH tỉnh Hải Dương,công tác quản lý thu BHXH bắt buộc là một trong những nhiệm

vụ quan trọng, quá trình tổ chức triển khai thu BHXH bắtbuộc thường xuyên được đổi mới, bổsung chophù hợp với thực tiễn. Mặc dù, công tác quản lý thu BHXH bắt buộc của tỉnh Hải Dươngđã đạt được những kết quả đáng khích lệ, nhưng vẫn còn tồn tại những bất cập, hạn chế, đặc biệttrong bôi cảnh hậu Covid-19 và cuộc cách mạngcông nghiệp 4.0 diễn ra nhanh chóng.

Mục đích của nghiên cứu này nhằm tập trungnghiên cứu thực trạng quản lý thuBHXH bắt buộc ở tỉnh Hải Dương và đề xuất cácgiải pháp nhằmtăngcườngquản lý thuBHXH bắt buộc ởtỉnh Hải Dương trong thời giantới.

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

2.Phươngpháp nghiêncứu

Bài nghiêncứu tập trungphântích thơngtin từnhững báo cáo thường niên của BHXH tỉnh Hải Dương, các Sở, Ban, Ngành của tỉnh với phương pháp thống kê mơ tả và thống kê so sánh.

Ngồi ra, thu thập thơng tin qua các cuộcphỏng vấn, thảo luận nhóm đôi tượng tham giaBHXH bắt buộc, các nhà khoahọc nghiên cứu về BHXH bắtbuộc,tham khảo ý kiến từ nhữngngườicó chuyên môn sâu trong công tác quản lý nhà nước về BHXH bắt buộc. Phươngpháp chuyên giađược sử dụng nhằmphân tíchsâu về kết quả đạt được và tính khả thi củacácgiải pháp đề xuất.

3. Thực trạng quản lý thu bảohiểm xã hội bắtbuộcở tỉnh Hải Dương

3.1. Thực trạng quản lý đối tượng tham gia

BHXH bắt buộc

Trong những năm qua, chính sách BHXH đã từng bước mở rộng diện bao phủ đốì tượngtham gia BHXH. Trước đây, đôi tượng tham gia bắt buộc chỉ giới hạn ở khu vực nhà nước, hiện nay

đối tượng thamgiaBHXH bắt buộc được mởrộngra mọi thànhphần kinh tế trong xã hội. Với hình thức BHXHbắtbuộc, hướng đến đơi tượng tham gia là những người cóquan hệ lao động, người làmcông hưởng lương.

Từ khi phát sinh dịch bệnh Covid-19, BHXHViệt Nam thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủđã banhànhCơng vănsố 860/BHXH-BT(năm2020) về việc tạm dừng đóngvào quỹ hưu trí và tửtuất đối với doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịchCovid-19. Hình 1 cho thấy, số người tham giaBHXH bắtbuộc năm 2020 so với năm2019 giảm1.918 người, tương đương 0,54%, nhưng năm 2021lại tăng10.725 người so vớinăm2020, tương đương3%. Sốngười thamgia BHXH bắt buộc khôi doanh nghiệp(DN) có vốn đầu tưnước ngồi (ĐTNN)vàDN ngồi quốc doanh (QD) chiếm phần lớn trongcơ câusố người tham gia và hầu như tăng dần quacác năm. Sô' người tham giaBHXH tăng, song tìnhtrạngngười lao động (NLĐ)đề nghị hưởng chế độ BHXH một lần cũngtăng, khơng tham gia tiếp để

Hình 1: Số người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc ở tỉnh Hải Dương

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

hưởng chếđộ hưutrí,đặc biệt làNLĐ trongcác khu công nghiệp, ảnh hưởng nhiều đến mục tiêu phát triển người thamgia BHXH của tỉnh.

Một số DNcó sửdụng laođộng, có tiền lương,có thu nhập nhưng chưa tham gia BHXH bắt buộc cho NLĐ, hoặc tham gia chưa hết sốlaođộng thuộc diện phải tham gia. Có tình trạng kéodài thời gian thử việccủa NLĐ để không phải đóngBHXH bắtbuộc; nhiều cơ sở sản xuất - kinh doanhkhơng cóđăng ký kinhdoanh nhưng th laođộng gia cơngsản phẩm, thành lập các tổ hợp,... không ký hợpđồng lao động để trốn đóng BHXH bắt buộc; códoanh nghiệp đăng ký tại địa chỉ này nhưng thực tếlại làm ở nơi khác, thậm chílàmở tỉnh khác.

3.2. Thựctrạngkết quả thubảo hiểm xã hội

bắt buộc

Giai đoạn 2019-2021, sô thu BHXH bắt buộc tất cả các khối đều có xu hướng tăng,thể hiện ởBảng 1. Năm 2020 tăng so với năm 2019 là 372,771 tỷ đồng, tương đương 7,65%, năm 2021 tăng 320,945 tỷ đồng, tương đương 6,12% so với năm 2020. số thu tăng chủ yếu là do tiền lươngbình qn đóngBHXH bắt buộc củacácnhómđơ'itượng tăng, số DN có vốn ĐTNN vàDN ngồi QDthamgiaBHXH bắt buộc có số tăng nhiều nhất.

Đến năm 2021, thựchiệnNghị quyếtsơ' 68/NQ- CPcủaChínhphủ vềmột sơ'chính sách hỗ trợ NLĐ và người sửdụnglaođộnggặp khó khăn do đại dịch Covid-19, trong đó có chính sáchtạm dừng đóngvào quỹ hưu trí và tử tuất: Tồn tỉnh có 13 đơn vị

được giải quyết tạm dừng đóng BHXH, với 2.691lao động,số tiềntạmdừng đóng là 10,7 tỷ đồng.

3.3. Thực trạng nợ đóngbảo hiểmxã hội

Trong những năm qua, BHXH tỉnh đã thựchiệnnhiềubiện pháp, giải phápđể đôn đô'c và thu hồi nợ đọng. Kết quảnợ đóng được thể hiện trong Bảng 2. Năm 2019,sơ' nợ đóng BHXH bắt buộclà 39,930 tỷ đồng thì năm 2020 là 59,758 tỷ đồng, tăng 19,828 tỷ đồng, tương đương 49,66%. Quabảng sơ' liệu cho thấy, nợ đóng BHXH bắt buộc năm sau thường cao hơn năm trước và tập trung chủ yếu vào khối đơnvị sử dụng lao động là cácDN, đặc biệt là khơi DN ngồi QD. Đây là loạihình DN khó kiểm sốt, chiếm dụng vơ'n từ cáckhoản thu BHXHbắt buộc của NLĐ để đầu tưvào mục đích khác; khơng hợp tác với cơ quan BHXHđể giải quyết chê'độ cho NLĐ, thậmchíkhơng kết nối thơngtin với cơ quan BHXH; đóng BHXH bắt buộcvới mứclương thấp hơn mức lương thực tế,ký hợp đồng lao động ngắn hạn hoặc th ngồiđể giảm chi phí; xây dựng thang, bảng lương thành nhiều bậc, tách tiền lương thành nhiềukhoảnphụ cấp,trợ cấp để trơn đóng BHXH.

Giai đoạn 2019 - 2021, tổng sơ' nợ khó thu, khơng có khả năng thu hồi trên địabàn chủ yếu do các đơn vịđã giải thể, phá sản, chủ bỏ trôn và tạmdừng sản xuất - kinh doanh; tính đến ngày 31/12/2021,tồntỉnh cịn254 đơnvị nợ đọng khó thu, với sơ'tiềnlà34,9 tỷ đồng.

Bảng 1. Tình hình thu bảo hiểm xã hội bắt buộc ở tỉnh Hải Dươngtừ năm 2019-2021

Đơn vị tính: Tỷ đồng

1HCSN, Đảng, đồn thể730,537761,215776,4712DN nhà nước255,619265,382279,0393DN cóvơhĐTNN2.710,6042.953,2103.125,6114DN ngồi QD1.049,4531.138,8531.258,8225Khác126,068126,390126,054

Tống cộng4.872,281 5.245,0525.565,997

Nguồn:Bảo hiểm xãhội tỉnh Hải Dương

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

Bảng 2. Tìnhhình nợ đóng bảohiểm xã hộibắt buộc ở tỉnh Hải Dươngtừ năm2018-2020

Đơn vị tính: Tỷ đồng

1HCSN, Đảng, đồn thể0,3581,2570,5192DN nhà nước0,0040,0012,4793DNcóvốnĐTNN10,0098,16011,9284DN ngồi QD27,51729,63043,7435Khác0,7130,8821,089

Tổng cộng 38,60139,93059,758

Nguồn: Bảo hiểmxã hội tĩnh Hải Dương

4.Giải pháp tăng cườngquản lý thubảo hiếm xãhội bắt buộc ở tỉnh Hải Dương

về ứngdụng công nghệhiện đại trong quản lý

thu BHXH bắtbuộc:Phần mềm quản lý BHXH bắtbuộc chưa được hoàn thiện, chưa xây dựng hồn chỉnh được kho dữ liệu về q trình tham giaBHXH bắt buộc của NLĐ. Thực hiện triển khaichuyển đổi số trong lĩnh vực BHXH bắt buộcchưathật sự quyết liệt, đồng bộ và toàn diện.

vềđốitượngthamgia BHXH bắt buộc:Mộtsốđơn vị sử dụng lao động vẫn có biểu hiện lách luật để trơn đóng BHXH bắt buộc. HầuhếtNLĐ chưa thường xun quan tâm đến việc đóng BHXH của mình. Việcthamgia BHXH bắtbuộc cịn hạn chế, việc phát triển đơi tượng tham giaBHXHbắt buộc cũng rất khó khăn, do thu nhậpcủa người dâncịn thấp.

vềquản lýcăncứ đảm bảo đóngBHXH: Quảnlýtổngquỹ tiền lương của các đơn vị cịn gặp nhiều vướng mắc.Cơchế, chính sách ban hành chưa có sựđồng bộ, cịn bất cập, chưa phù hợp với yêu cầu thực tế.

về tĩnhhĩnh nợđóng BHXH bắt buộc: Tinh trạng

chậm đóng, trốnđóng BHXH bắt buộc vẫn xảy ra ở nhiềuđịaphương,vẫn cịn tìnhtrạng thiếu nhân sự, dẫn đến công tác quản lý thu,đôn đốc thu nỢ,thanhtrakiểm tra và tuyên truyền hiệu quả chưa cao. Chế tàixửphạt còn chưa đủ mạnh, chưa đủ sức rănđe.

về nguồn nhânlực làm công tácquảnlý thu BHXH bắt buộc:Một sốđộingũ cán bộtại cơ quan BHXH làmviệc vẫn mangtínhthụđộng, chưa năng động, sáng tạo trong xử lý nghiệp vụ. Cán bộ thu cầnbiếtthựchiện tính tốnsố tiền nộp BHXHbắtbuộc dựa trên bảng lương tăng, giảm lao động củađơn vị chuyển đến hàng tháng, không chủ động kiểm sốtđược đơn vị cótrốn tránhtiền BHXHbắtbuộc haykhơng.

4.2. Đề xuất mộtsơ'giảipháp

Trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý thu BHXH bắtbuộc ở tỉnh Hải Dương, để tăng cườngcông tác quản lý thu BHXH bắt buộc, tỉnh Hải Dương cần có nhiều giải pháp đồng bộ để thực hiệntốt các chính sách và tổ chức thực hiện tốtcơngtácquản lý thu BHXH trong thời gian tới,cụthể như sau:

Một là, đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền,phổ biến về BHXH bắt buộc trên địa bàntỉnh. BHXH tỉnh Hải Dương cần đẩy mạnh hơnnữa cơng tác tuntruyềnchính sách pháp luật về BHXH bắt buộc trên các phương tiện thông tin đại chúng,phôi hợp với các Hộiđoàn thể,tổ chức cáchội nghị tuyên truyền chính sách pháp luật vềBHXH bắt buộc cho người lao độngvà nhân dân.

SỐ23-Tháng 10/2022 351

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

Xây dựng đường dây nóng, nhằm giải đáp cácthắc mắc cũng như tô cáo các hành vi vi phạm Luật BHXH của các chủ sử dụng lao động. Thiếtlập các hệ thông trả lời tự động để khi NLĐ cónhucầu tìm hiểu về BHXH thì ngaylập tức được phục vụkịp thời.

Hai là, hồn thiện hệ thơng phần mềm BHXHvà tích cực triển khai chuyển đổi sôi Theo Nghịquyết số06-NQ/TU về chuyển đổi số giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030 của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh, BHXH tỉnh Hải Dương cần một sự chuyển đổi sâu sắc và tồn diện, chuyển đổi về phương thức, quy trình vận hành,về cách thứclàm việc, từ tất cả cáccơ quan, đơn vị trong ngành BHXH. BHXH tỉnh cần tập trung chuyển đổi sốgắn vớiđơn giản hóa thủ tục hành chính trên mơi trường điện tử, nhằmtiếtkiệm thời gian, chi phí, tạo thuận lợi cho người dân, doanhnghiệp; ứng dụng công nghệ thông tin mạnh mẽ hơn nữa, nhằmnâng cao hiệu quả công tácquản lý, không ngừng cải tiến, đổi mới sáng tạo quy trình nghiệp vụ BHXH.

Balà, phát triển đơi tượngtham gia BHXHbắtbuộc. BHXH tỉnh Hải Dương cần phối hợp chặtchẽ hơn nữa với các ngànhliên quan để phát triển, tăng nhanh diện bao phủ BHXH tiến tới BHXH cho mọi NLĐ.Tăng cườngsử dụng cácbiệnpháp cụ thể nhằm giảm tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH bắtbuộc đê huyđộngtốiđacácnguồnquỹtrong dân cư và các thành phần kinh tế. cầnxây dựng và hướng dẫn cụ thể mơ hình BHXH đa tầng. Hồnthiệncơ chế,chính sách trêncơ sở tạođiều kiện cho NLĐthamgia BHXH.

Bốnlà, quản lý tổ chức thu BHXH bắt buộc.Cần tiếp tục nghiên cứu, cải tiến phương pháp quản lý thu với các biện pháp đồng bộ, nhằm thu đúng,thu đủ vàkịp thời tiềnđóngBHXH bắt buộc của NLĐ, các đơn vị sử dụng lao độngtheo đúngpháp luật, nhất là khơi DN có vốn ĐTNN và DN

ngoài QD. Thường xuyên đánh giá sự vận hành của cơ chế thu BHXH hiện nay để có những sựthay đổi cho phù hợpđảm bảo tính chặtchẽ. Kiến nghị với cơ quan quản lý Nhà nướctrong việc xácđịnh mức tiền lương làm cãn cứ thu BHXH bắtbuộc của NLĐ là mức tiền lương thực nhận màđơn vị trả cho NLĐ để doanh nghiệp thực hiệnđóng BHXH bắt buộc trên tổng quỹ tiền lương thực tế, DN khơng có điều kiệngian lận BHXHbắt buộc. BHXHtỉnh cần tiếp tục chỉ đạo quyết liệtcông tác thu, thu nợ BHXH; nắm bắt những khó khăn từphía doanh nghiệpcũng như có nhữngbiện pháp giải quyết, tháo gỡ kịp thời. Tăngcường công tác phôi hợp liên ngành với các cơquan chứcnăng cóthẩm quyền để thanhtra, kiểm tra và xử lý nghiêm túc các đơn vị sử dụng laođộng vi phạm Luật BHXH,nếu thây cần thiết sẽkhởikiệncácđơn vị ra tòa.

Năm là, nâng cao chát lượng nguồn nhân lực làmcông tác quản lý thu BHXH bắt buộc. BHXHcần bố trí đủ nguồn nhân lực, nâng cao trình độ nghiệp vụ và tác phong làm việc tích cực, hiệusuất cao của các cánbộ chuyên môn. Xâydựng, đào tạo đội ngũ cánbộ vừa hồng vừa chuyên, có phẩm chát chính trị tốt, vững về lập trường tưtưởng, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ.

5. Kết luận

Công tác quản lý thu BHXH bắt buộc ở tỉnhHải Dương muôn được thực hiện một cách hiệu lực, hiệu quả, cầnphảicóchínhsáchphù hợp, quy trình quảnlýthu chặtchẽ, hợplý, khoa học. Cơng tác tổ chức triển khai, chính sách BHXH cầnthườngxuyên được đổi mới, bổ sungchophù hợp với thực tiễn. Sau khi phân tích thực trạng công tácquản lý thu BHXH bắtbuộc trênđịa bàn tỉnhHải Dương, nhómtác giả đã đưa ra các giải pháp mang tính khả thicao, nhằm tăng cường hơn nữa cơng tácquản lý thu BHXHbắtbuộc ở tỉnh Hải Dươngtrongthờigian tới ■

1. Bảo hiểm xã hội tỉnh Hải Dương (2022), Báo cáo tìnhhình thựchiện chính sách, pháp luậtvềBHXH giaiđoạn2016 - 2021.

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

2. Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2020), Côngvănsố860/BHXH-BT về việctạm dừng đóngvào quỹ hưutrí và tửtuấtđối vớiđối tượng bịảnh hưởng bởi dịch Covid-19.

3. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2018), Nghị quyết sơ'28/NQ-TW về cải cách chínhsách bảo hiểmxã hội.

4. Quốc hội (2014), Luật Bảohiểmxã hội

5. Website của BHXH Việt Nam:

Ngày nhậnbài:27/8/2022

Ngày phản biện đánh giá và sửa chữa: 19/9/2022Ngày chấpnhậnđăngbài: 15/10/2022

Thông tin tácgiả:

1. QUÁCH TRƯNG HIÊN2.TS. PHẠM MINHVIỆTHọc việnTàichính

CURRENT SITUATION AND SOLUTIONS TO ENHANCETHE MANAGEMENT OF COMPULSORY SOCIAL INSURANCE

COLLECTION IN HAI DUONG PROVINCE

• QUACH TRUNGHIEN'

• Ph D PHAMMINHVIET'

'Academy of Finance

The management of compulsory social insurance collection in Vietnam has revealed shortcomings and limitations.For example,the numberof employersand employees participatinginto the compulsory social insurance is quite low while some employers do not pay compulsorysocial insurance fees leading to negative impactson employees. Although the management ofcompulsory social insurance collection and social insurance policies are regularly revised andsupplemented to betteradapt to practices. This paperanalyzes the current situationand proposessome solutions to enhance the management of compulsory social insurance collection in HaiDuong province in thecomingtime.

Keywords: social insurance, management of compulsory social insurance collection, Hai Duong province.

So 23-Tháng 10/2022 353

</div>