Chuyên đề tốt nghiệp: Vai trò của sở hữu nước ngoài trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (10.34 MB, 44 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TE QUOC DÂNKHOA KINH TẾ HỌC

Dé tai:

VAI TRO CUA SO HUU NUOC NGOAI TRONG HOAT DONG

KINH DOANH CUA CAC DOANH NGHIEP NIEM YET TRENSAN GIAO DICH CHUNG KHOAN VIET NAM

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Yến Nhi

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

LỜI CAM ĐOAN

Em xin cam đoan đề tài: “Vai trò của sở hữu nước ngoài trong hoạt độngkinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán ViệtNam” là đề tài nghiên cứu của bản thân em dưới sự hướng dẫn của

PGS.TS.Nguyễn Việt Hùng. Những số liệu và kết quả phân tích trung thực, hồn

tồn khơng có sự sao chép kết quả và chưa được công bố đưới mọi hình thức.

Em xin chịu hồn tồn trách nhiệm nếu có sự khơng trung thực trong

thơng tin sử dụng trong bài nghiên cứu này.

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CẢM ƠN

Dé hoàn thành bài nghiên cứu, trước hết em xin gửi lời cảm ơn sâu sắcđến PGS.TS.Nguyễn Việt Hùng - người trực tiếp hướng dẫn đã luôn đồng hànhcùng em trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứu và hoàn thành đề tài.

Em xin trân trọng cảm ơn các thầy cô đang công tác trong Khoa Kinh tếhọc tại trường Đại học Kinh tế quốc dân đã truyền đạt kiến thức quý báu, giúp đỡ

và tạo điều kiện cho em trong q trình học tập và nghiên cứu.

Tuy có nhiều cé gắng, nhưng trong nghiên cứu vẫn cịn nhiều thiếu sót.Em kính mong q thầy cơ, những người quan tâm đến đề tài có thể đưa ra

những ý kiến đóng góp, giúp đỡ đề đề tài này được hoàn thiện hơn.

Một lần nữa em xin chân thành cam ơn!

il

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

1.1. Cơ sở lý IWAN ...-. <5 <5 << 9. 99 99.0104 00096096090096090898 8.86 4

1.1.1. Đầu tư nước ngoài và vai trị của đầu tư nước ngồi đối với các doanh

0140500011177 ... 4

1.1.2. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động của doanh nghiệp ... 5

1.2. Tống quan nghiên cứu ...---s-s-s° se 2s s£ssessesseEsessessesserseesee 6

1.2.1. Nghiên cứu nước nga ... - --- -- 5 + 3+ E321 E*EESEeEseeereeeerrreree 61.2.2. Nghiên cứu trong TƯỚC... .-- --- 5 + + 1E vn ng ng 7

TĨM TAT CHƯNG ...-s°-s<s°Ss©se£++ES+eESeEEAeEEeEseetseetserrserssers 9CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁCDOANH NGHIỆP NIÊM T TRÊN SÀN GIAO DỊCH CHỨNG KHỐNVIET NAM CĨ VON SỞ HỮU NƯỚC NGỒI ...-.e--s--sccsss«¿ 10

2.1. Thực trạng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam ...--s--s--sc<5 10

2.2. Thực trang thị trường chứng khoán hiện may ...-- <=es=<< 11

2.3. Thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn giao

dịch chứng khoán Việt Nam ...0 G55 G G9 9... 0 0n 0089996 14

2.3.1. Thực trạng hoàn động của các doanh nghiệp niêm yết trên cả sản

GDCK Viét Nam 011... 4... 14

2.3.2. Thực trang hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết trên san giao

dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) ... ..- -. SG nSSSk*n se 17

2.3.3. Thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn giao

dich chứng khốn Thành Phố Hồ Chí Minh (HOSE) ...--- 18TOM TAT CHƯNG 2...ccssssssssssssssssssssesssssssssssscsssssesssssessssssesssssesssssessssnssessssees 21

1H

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA SỞ HỮU NƯỚC NGOÀI TỚI

HOẠT DONG CUA CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YET TREN SAN GIAO

DICH CHUNG KHOAN VIỆT NAM....cccsssssssssssesssssssssssoesessscssssocssssscsncesecees 22

3.1. Chi định mơ hình: ...--- 2s ssssssssEssezssexsetssersserssersee 22

3.2. MO ta Ait 0Š. ...)... 24

3.3. Kết qua hồi QUY...cc.cccscsssssssssessesssssssssessessssssessesssssscssessssessssssessesscsseeseeees 24

3.3.1. Phương pháp hồi quyy...--- 2-2 5£ E+E‡EE£EEEEEEEE2EEEEEEEEEEerkrrkrrrrex 243.3.2. Mơ tả $6 liỆU...--- ©2252 2E19E1E21211211271711211211211 711.11 cre. 24

3.3.3. Kết quả ước lượng...---¿- s+sx+2k2E2ExSEEEEEEEE2E1E1 71.1. xerkrrei 253.4. Kiểm định mơ hình: ...- 2-5 s° 2s se ssssesserseEssessessesserssrsee 27TĨM TAT CHƯƠNG...- 5< 5< s©se+ss£SseESsEESeEEAeEvseEseerserrssrsserssersee 28CHƯƠNG 4: ĐÈ XUẤT VÀ KIÊN NGHỊ, ...-.---5- s2 ©ss©ssecsecsssse 29

4.1. Bối cảnh trong nước và QUOC té ...---- 5c sc sssessessesseseseesessess 294.1.1. Bối cảnh quốc tẾ...--- ¿2 £+5E+EE2EE2EE£EEEEEEEE2EEE2121212222 2E crxe 294.1.2. Bối cảnh trong nước ...--- 2 s¿++++2++£x++£x2ExtEEEerkeerxesrxrrrrers 29

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

DANH MỤC TỪ VIET TAT

Từ viết tắt Nội dung

UNCTAD Hội nghị Liên Hiệp Quốc về thương mại và phát triển

OECD Tổ chức Hop tác và Phat trién Kinh tế

GDCK Giao dịch chứng khoánTTCK Thị trường chứng khoán

WTO Tổ chức Thương mại Thé giới

HNX Sàn Giao dịch chứng khoán Hà Nội

HOSE Sàn giao dịch chứng khốn Thành phố Hồ Chí Minh

UPCOM Sàn giao dịch chứng khoán đại chúng

UBCKNN Ủy ban chứng khoán nhà nước

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

VI

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Các lĩnh vực thu hút vốn đầu tư nước ngồi 6 tháng đầy năm 2019... 10Hình 2.2: Vốn hóa thị trường chứng khốn Việt Nam giai đoạn 2016-2020... 11Hình 2.3: Số lượng quỹ dau tư chứng khoán giai đoạn 2012-2019... 13Hình 2.4: Tổng tài sản quản lý của các cơng ty quản lý quỹ giai đoạn 2012-201913Hình 2.5: Số lượng tài khoản các nhà đầu tư giai đoạn 2000-2020... 15

Hình 2.6: Chi số đánh giá hiệu quả hoạt động của thị trường chứng khoán Việt

Nam giai doan 2015-2019 10177... ... 16

Hình 2.7: Tác động của sở hữu nước ngồi tới kết qua hoạt động của doanhnghiệp niêm yết trên sàn GDCK...-- 2-22 5¿+++2+++E+++EE+2EEtEE+erxezrxrrrrees 16Hình 2.8: Lợi nhuận sau thuế của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn HNX theo

Vii

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

GIỚI THIỆU CHUNG

1. Tính cấp thiết của đề tài

Sở hữu nước ngoài là phần vốn mà nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài đầu tưvào các doanh nghiệp. Vốn sở hữu nước ngoài cũng là một trong những cách huy

động nguồn vốn hiệu quả của các doanh nghiệp để có thể duy trì hoạt động sản

xuất kinh doanh. Vậy nên, nó có vai trị quan trọng trong việc xác định hiệu quả

hoạt động của doanh nghiệp

Số lượng các doanh nghiệp được niêm yết trên sàn chứng khoán cũng cósự thay đổi rõ rệt: từ 5 doanh nghiệp niêm yết trên trung tâm giao dịch chứng

khoán (GDCK) năm 2000 đến 30/09/2020 đã có 1641 doanh nghiệp niêm yết

trên sàn GDCK trong đó HOSE có 383 doanh nghiệp, HNX có 353 doanh nghiệp

và UPCOM có 905 doanh nghiệp.

Cùng với sự phát triển của thị trường chứng khốn thì cấu trúc sở hữu

doanh nghiệp cũng có sự thay đổi rõ rệt kế từ khi luật đầu tư 2014 được banhành. Theo Điều 22 Luật Đầu tư 2014: “nhà đầu tư nước ngồi sẽ khơng bị hạnchế sở hữu vốn điều lệ”. Việc ban hành giúp cho các doanh nghiệp hoạt động tốt

hơn do vai trò của nguồn vốn sở hữu nước ngồi này mang lại: doanh nghiệp có

thêm nguồn vốn dé sản xuất, có thé mở rộng thị trường tiêu thụ từ đó có thé mởrộng sản xuất kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm; tránh được các rào cảnthương mại của nước có NĐT nước ngồi đầu tư vào doanh nghiệp và doanhnghiệp có thể vận hành tốt hơn do có sự điều hành của các NĐT nước ngồi giàu

kinh nghiệm, chuyên nghiệp.

Kết quả nghiên cứu của mỗi quốc gia, khu vực của các nghiên cứu là khácnhau và vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Một số nghiên cứu trước đây: Oxelheim vàRandoy (2003); Choi và cộng sự (2012); Ongore (2011) cho rằng sở hữu nước

ngồi có tác động tích cực tới hoạt động của doanh nghiệp. Nghiên cứu của Chen

và cộng sự (2011), Kumar (2004); Konings và cộng sự (2002) lại cho rằng SỞ

hữu nước ngồi có tác động tiêu cực tới hoạt động của doanh nghiệp nhưng Ford

và cộng sự (2008) ;Nakano va Nguyen (2013) lai cho không tim thấy mối quan

hệ giữa chúng. Một trong những lý do dẫn tới kết quả khác nhau là do sự khác

nhau về bối cảnh giữa các mẫu(mỗi nước có chính sách khác nhau, tiềm lực tài

chính, tiêm năng của mỗi đất nước là không giống nhau...) và các phương phápnghiên cứu khác nhau. Vậy nên, đề tài “Tác động của sở hữu nước ngoài tới kết

qua hoạt động doanh nghiệp được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Việt Nam” được lựa chọn để nghiên cứu nhằm chứng minh các kết quả trước đócó đúng với Việt Nam hiện nay hay không đặc biệt là đối với Việt Nam hiện nay

khi mà sở hữu nước ngồi ngày cảng tăng.2. Mục tiêu nghiên cứu

Trong đó, chỉ ra được thực trạng hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp

niêm yết trên sàn GDCK và vai trò của vốn ngoại đối với các doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị một số biện pháp nham gia thu hút vốn dau tư

nước ngoài vào các doanh nghiệp.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu3.1. Đối tượng nghiên cứu

Tác động của sở hữu nước ngoài tới kết quả hoạt động của các doanhnghiệp có yếu tố sở hữu nước ngồi được niêm yết trên sàn giao dịch chứng

khoán Việt Nam.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Nội dung: Đánh giá tác động của sở hữu nước ngoài tới doanh thu và lợi

nhuận của doanh nghiệp niêm yết trên sàn GDCK Việt Nam

Không gian: các doanh nghiệp niêm yết trên sàn GDCK Việt Nam

Thời gian: Giai đoạn 2008-2019.4. Phương pháp nghiên cứu

Bài nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính và định lượng:- Phương pháp định tính

Phân tích, thống kê mơ tả chỉ ra thực trạng hoạt động của thị trường chứngkhoán Việt Nam và vai trò của vốn ngoại đối với các doanh nghiệp có tính sở

hữu nước ngồi.

- Phương pháp định lượng

Hồi quy mơ hình để chỉ ra tác động của sở hữu nước ngoài tới kết quả

hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn GDCK Việt Nam5. Cấu trúc bài nghiên cứu

Ngoài giới thiệu, phụ lục và tài liệu tham khảo, kết cấu đề tài gồm:Chương 1: Cơ sở lý luận và tổng quan nghiên cứu

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

Chương 2: Thực trạng hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp

niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam.

Chương 3:Đánh giá đánh động của sở hữu nước ngoài tới hoạt động

của doanh nghiệp niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam.Chương 4: Đề xuất và kiến nghị.

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

a. Dau tu nước ngoài

Đầu tư nước ngồi (foreign investment) là việc các cá nhân, tơ chức củamột quốc gia sử dụng vốn vào quốc gia khác băng các hình thức khác nhau nhằmkiếm lợi nhuận. Việc đầu tư nước ngồi có 2 hình thức: đầu tư trực tiếp và đầu tưgián tiếp.

- Đầu tư trực tiếp nước ngồi (Foreign Direct Investment) hay cịn gọi là

FDI là việc cá nhân hoặc tổ chức nước ngoài đầu tư đài hạn vào nước khác băngcách đưa trang thiết bị, máy móc, nhà xưởng vào nước khác và nắm quyền quản

- Đầu tư gián tiếp nước ngoài (Foreign Portfolio Investment) hay còn gọilà FPI là các hoạt động mua bán tài sản tài chính nước ngồi nhằm kiếm lời vàkhơng trực tiếp năm quyền quản lý và sử dụng vốn.

Theo Điều 3, mục 6 Luật đầu tư năm 2005: “doanh nghiệp do nhà đầu tưnước ngoài thành lập hoặc doanh nghiệp Việt Nam được nhà đầu tư nước ngồi

mua cơ phần, sát nhập hoặc mua lại là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước

b. Vai trị của sở hữu nước ngoài đối với các doanh nghiệp

Thứ nhất, khi các NDT nước ngồi đầu tư theo hình thức dau tư trực tiếp,

khi đó nhà quản lý sẽ là người nước ngồi, họ sẽ có trách nhiệm hơn và chunnghiệp hơn.

Thứ hai, các doanh nghiệp có thé tăng năng suất, nâng cao chất lượng sảnphẩm và giảm giá thành. Nếu các NDT nước ngồi giới thiệu sản phẩm hoặc quytrình mới vào thị trường trong nước, các cơng ty có thé hưởng lợi từ sự phố biếnnhanh chóng của cơng nghệ mới. Trong các tình huống khác, sự phổ biến cơngnghệ có thé xảy ra từ việc luân chuyền lao động.

Thứ ba, các doanh nghiệp có thé tránh được các rào cản thương mại và mở

rộng thị trường qua nước khác. NĐT nước ngồi có thể đưa các sản phẩm từ

nước này sang nước khác và có thê tránh được các rào cản thương mại về thuê

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Cuối cùng, các doanh trong nước có thể tiếp thu học hỏi thêm nhiều kinhnghiệm và công nghệ mới. Khi NDT nước ngồi đưa vốn, cơng nghệ vào nước sởtại, các doanh nghiệp trong nước có thé tiếp thu được những cơng nghệ mới,

ngồi ra, thường những NDT sẽ dau tư vào các nước đang phát triển, khi đó trình

độ quản lý còn non not, vậy nên khi NDT đầu tư trực tiếp vào nước sở tại thì các

doanh nghiệp trong nước cịn có thể học hỏi được trình độ quản lý doanh nghiệp.

1.1.2. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động của doanh nghiệp

Hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp phản ánh trình độ sử dụng nguồnlực lao động của doanh nghiệp dé đạt được mục tiêu dé ra, nó xem xét mối quanhệ giữa đầu ra (doanh thu, lợi nhuận,...) voi đầu vào (tài sản, vốn chủ sở hữu,

nguồn lực...) của doanh nghiệp.

Hiệu quả hoạt động = TC ere

các yếu tố đầu vao

Có rất nhiều chỉ tiêu có thé đánh giá được hiệu quả hoạt động của doanhnghiệp, điển hình là tỷ suất sinh lời của tài sản (ROA) , khả năng sinh lời vốn chủsở hữu (ROE), tỷ suất sinh lời trên doanh thu (ROS). Trong đó, chỉ số ROA,ROS và ROE thê hiện kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

a. Chỉ số tỷ suất sinh lời của tài sản (ROA- Return on Total Asset)

ROA = Lợi nhuận trước( sau) thuê #100%

Tổng tai san bình quần

ROA phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản, cho biết một đồng đầu tư tạo ra

bao nhiêu đồng lợi nhuận trước thuế. Chỉ số ROA càng cao thì khả năng sinh lời

càng cao.

b. Chỉ số khả năng sinh lời vốn chủ sở hữu (ROE- Return on Commom

ROE= — Loi nhuận sau thuế — x 100%

Von chủ sở hữu bình quan

ROE phản ánh khả năng đảm bao lợi nhuận cho NDT. ROE cho biết mỗi

đồng đầu tư của vốn chủ sở hữu tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế. Ty lệ

ROE càng cao thì doanh nghiệp càng sử dụng hiệu quả đồng vốn của cô đông,vậy nên hệ số ROE càng cao thì các cổ phiếu càng hấp dan NDT hơn.

c. Tỷ suất sinh lời trên doanh thu (ROS- Return On Sales)

Loi nhuan sau thué

ROS = ——— « 100%

Doanh thu

ROS >0: Doanh nghiệp hoạt động có lãi, nếu ROS càng lớn thi doanh

nghiệp càng có lãi.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

ROS<0: Doanh nghiệp đang bị lỗ.

ROS phản ánh năng lực của nhà sản xuất khi có thể tạo ra được những sảnphẩm với giá thành cao mà chi phí thấp. ROS cho biết mỗi đồng doanh thu trong

kì thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế.

Ngoài các chỉ tiêu thường dùng, người ta còn sử dụng một số chỉ tiếu khácdé đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp:

d. Khả năng thanh toán hiện tại

Khả năng thanh toán hiện tại = _— Tổng tài sản _

Tổng ng phải tra

Chỉ số thể hiện khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp ở thời điểm hiện

e. Vong quay tài san

Doanh thu thuan

Tổng tài sản trung bìnhVịng quay tài sản

Vịng quay tài sản cho biết một đồng đầu tư vào tài sản thì thu được baonhiêu đồng doanh thu

Đây là chỉ số được các nhà đầu tư rất quan tâm, nó giúp nhà đầu tư đánhgiá được khả năng sinh lời của mình trên vốn chủ sở hữu và có thể quyết địnhđầu tư vào hay không. Chỉ số này càng cao thì các doanh nghiệp càng có thêm cơhội có các nguồn vốn mới từ thị trường, chỉ tiêu càng thấp thì nguồn vốn mới từthị trường đầu tư vào doanh nghiệp càng ít, doanh nghiệp khó có thể tiếp tục hoạtđộng đầu tư.

1.2. Tổng quan nghiên cứu

Có rất nhiều ý khiến khác nhau về vốn sở hữu nước ngồi. Mặc dù đã córất nhiều bài nghiên cứu về vấn đề này, tuy nhiên kết quả vẫn chưa được đồng

1.2.1. Nghiên cứu nước ngồi

Oxelheim và Randoy (2003) phân tích 225 doanh nghiệp ở Na Uy và

Thụy Điền và cũng tìm được ra mối quan hệ tích cực giữa vốn sở hữu nước ngoài

với hiệu quả hoạt động doanh nghiệp và giá tri của doanh nghiệp. Choi va cộng

sự (2012) cũng đã có 1 bài nghiên cứu về tác động của cô đông tới giá trị của

doanh nghiệp Hàn Quốc và thấy rằng sở hữu nước ngồi có tác động tích cực tới

giá trị của doanh nghiệp. Ongore (2011) nghiên cứu trên các doanh nghiệp ở

Kenya và thấy rằng sở hữu nước ngồi có tác động tích cực tới hoạt động củadoanh nghiệp. Koo và Maeng (2006) nghiên cứu về các công ty xây dựng ở HànQuốc giai đoạn 1992-2002 thấy rằng sở hữu nước ngồi giúp doanh nghiệp có

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

thê cải thiện tài chính và tiếp cận được vốn nước ngồi dễ dàng hơn, từ đó có thểtăng cơ hội đầu tư và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tăng.Huang và Shiu (2009) cho rằng cổ đơng nước ngồi đưa cơng nghệ mới vào sản

xuất giúp tăng năng suất giảm chỉ phí và giá thành, đầu tư vốn giúp cải thiện tài

chính, ngồi ra họ cịn có kinh nghiệm và trình độ quản lý tốt hơn do vậy có thégiúp các doanh nghiệp cải thiện hiệu quả kinh doanh.Kết quả tương tự đối với

nghiên cứu cua Khanna và Palepu(2000); Roger và Cheng- Yi (2009);

Tuy nhiên, một số nghiên cứu lại không tim thấy mối liên hệ giữa sở hữu

nước ngoài và hoạt động của doanh nghiệp: Chen và cộng sự (2011), Ford vàcộng sự (2008) nghiên cứu dựa trên các doanh nghiệp Hoa Ky; Gedajlovic và

cộng sự (2005) nghiên cứu các doanh nghiệp sản xuất tại Nhật Bản; Kumar

(2004) nghiên cứu dựa trên 2478 doanh nghiệp sản xuất kinh doanh tại Ấn

Độ;Konings và cộng sự (2002) nghiên cứu dữ liệu của Bulgaria và khơng thay

các doanh nghiệp có sở hữu nước ngồi hoạt động hiệu quả hơn những doanh

nghiệp có sở hữu trong nước; Gunduz và Tatoglu (2003) nghiên cứu các doanh

nghiệp niêm yết trên sàn GDCK Istanbul và thấy rằng các doanh nghiệp có sở

hữu nước ngồi thì có tỷ lệ doanh thu/ tài sản cao hơn nhưng khơng có sự khác

biệt mấy về các chỉ số sinh lời khác: tỷ suất sinh lời/ vốn chủ sở hữu, ...

Chen và cộng sự (2011), Ford và cộng sự (2008) cũng chỉ ra răng cácdoanh nghiệp có sở hữu nước ngồi cao có thể làm giảm lợi nhuận của doanh

nghiệp. Nakano và Nguyen (2013) nghiên cứu các doanh nghiệp điện từ ở Nhật

Bản giai đoạn 1998-2011 và cho rằng các NĐT nước ngoài đưa ra các quyết định

ít tối ưu hơn so với các NĐT trong nước vì vậy có thê có tác động tiêu cực tới giá

trị của doanh nghiệp. Munday và cộng sự (2003) so sánh lợi nhuận các doanhnghiệp nước Anh và các cơng ty con nước ngồi tại Anh giai đoạn 1994-1998 va

nhận định rằng các doanh nghiệp tại Anh có tỷ suất sinh lợi/ vốn chủ sở hữu caohơn so với các cơng ty con nước ngồi do các doanh nghiệp trong nước sẽ hiểubiết hơn về thị trường địa phương của mình: nhu cầu về sản phẩm, sở thích,... vì

vậy sẽ có kết quả hoạt động tốt hơn so với các cơng ty con nước ngồi.

Nhìn chung, mặc dù có nhiều ý kiến trái chiều nhưng các doanh nghệp có

sở hữu nước ngồi tại các thị trường mới nổi thường có mối quan hệ thuận chiều

với hoạt động của doanh nghiệp do các doanh nghiệp nước ngồi có khả năng

tiếp cận công nghệ và quản lý tốt hơn.

1.2.2. Nghiên cứu trong nước

Phung và Mishra (2015) đã sử dụng 2744 quan sát cho 5 doanh nghiệpđược niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam đê xem xét tắc động của câu trúc

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

sở hữu đến hoạt động của doanh nghiệp và thấy răng, doanh nghiệp có càngnhiều sở hữu nước ngồi thì sẽ càng hoạt động tốt hơn. Phạm Hữu HồngThái(2013) sử dụng dữ liệu của 646 công ty niêm yết trên sàn GDCK Việt Namgiai đoạn 2011- 2012 và thấy rằng sở hữu nước ngoài có tác động tích cực tới giá

trị của cơng ty. Nguyễn Thị Minh Huệ và Đặng Tùng Lâm (2007) sử dụng hồi

quy bằng phương pháp OLS cũng thấy rằng sở hữu nước ngồi có tác động tích

cực tới hoạt động của doanh nghiệp cịn sở hữu nhà nước thì có tác động tiêu

cực: các doanh nghiệp có sở hữu nhà nước cao thì có địn bay tài chính cao, địnbẩy tài chính cao sẽ cho hiệu quả hoạt động thấp cịn các doanh nghiệp có sở hữunước ngồi thì có địn bẩy tài chính thấp hơn nên sẽ có hiệu quả hoạt động doanh

nghiệp cao hơn.

Một số nghiên cứu chỉ ra được mối quan hệ tiêu cực giữa sở hữu nước

ngoài với hoạt động của doanh nghiệp: TS. Lê Tan Phước (2017) khi nghiên cứuvề “cơ đơng nước ngồi và hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại

Việt nam” đã chỉ ra rằng các doanh nghiệp có cơ đơng nước ngồi càng nhiều thì

doanh nghiệp càng kém hiệu quả;

Số ít nghiên cứu lại khơng tìm thấy mối quan hệ giữa chúng: Nguyễn AnhPhong và Ngô Phú Thanh (2017) khi nghiên cứu về quy mơ và sở hữu nướcngồi tác động tới hoạt động doanh nghiệp cũng cho răng sở hữu nước ngồikhơng giúp cải thiện hoạt động của doanh nghiệp bang chứng là hiện nay xuấthiện nhiều quỹ đầu tư giúp tăng sở hữu nước ngoài nhưng các NĐT nước ngồi

khơng trực tiếp điều hành doanh nghiệp hay Phan Thị Bích Nguyệt (2013) khinghiên cứu về quy mơ sở hữu nước ngồi cũng khơng tìm ra mối quan hệ giữa

chúng.

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

TÓM TẮT CHƯƠNG 1

Chương 1 đưa ra các lý thuyết về sở hữu nước ngoài: khái niệm, vai trịcủa sở hữu nước ngồi đối với các doanh nghiệp nói chung. Thêm vào đó, bàicũng đưa ra một số chỉ tiêu để đánh ra hiệu quả hoạt động kinh doanh của cácdoanh nghiệp. Phần thứ hai là một số nghiên cứu trong và ngoài nước trước đâyvề sở hữu nước ngồi. Theo đó, có những nghiên cứu cho rằng sở hữu nước

ngồi có tác động tích cực tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhưng có

những nghiên cứu lại cho rằng sở hữu nước ngồi có tác động tiêu cực tới hoạtđộng kinh doanh của doanh nghiệp hoặc thậm chí là khơng có mối quan hệ nào

giữa chúng .

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

CHƯƠNG 2:

THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC

DOANH NGHIỆP NIÊM YÉT TRÊN SÀN GIAO DỊCH

CHỨNG KHỐN VIỆT NAM CĨ VĨN SỞ HỮU

NƯỚC NGỒI

2.1. Thực trạng đầu tư nước ngồi vào Việt Nam

Don vi: %

“ công nghiệp chếtạo "bất độngsản = bán buôn, bán lẻ = khác

Hình 2.1: Các lĩnh vực thu hút vốn đầu tư nước ngoài 6 tháng đầy năm 2019

Nguồn: Cục dau tur nước ngoài

Theo Cục đầu tư nước ngoài 6 tháng đầu năm 2019, công nghiệp chế tạovà bất động sản là 2 ngành có tỷ lệ thu hút vốn đầu tư nước ngồi cao nhất, trong

đó cơng nghiệp chế tạo là 71,2% còn bất động sản là 7,2%.

Theo số liệu của tổng cục thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2020. Ngànhsản xuất có lượng đầu tư nước ngoài cấp phép mới nhiều nhất với 53,8% so vớitổng số vốn mới, ngành công nghiệp chế biến đạt 37%, các ngành cịn lại chiếm9,2%. Ngồi sản xuất kinh doanh thì bat động sản cũng là một ngành thu hút

phần lớn vốn đầu tư nước ngoài. Đặc biệt, trong những năm gần đây bất động sảnluôn là ngành thu hút vốn đầu tư nước ngoài đứng thứ 2.

10

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Sản xuất kinh doanh và bất động sản là hai ngành chiếm ưu thế lớn trongviệc thu hút vốn đầu tư nước ngoài trong những năm gan đây, dé đảm bao số liệuđáng tin cậy hơn bài nghiên cứu sẽ sử dụng số liệu của hai ngành này để phân

2.2. Thực trạng thị trường chứng khốn hiện nay

Tính đến 2020, nền kinh tế Việt Nam đã chạm mốc 32 năm mở cửa déthu hút vốn đầu tư nước ngoài và cũng là năm thứ 24 thị trường chứng khoánViệt Nam hình thành và phát triển. Đến nay, TTCK Việt Nam đã đạt được nhiều

thành tựu to lớn:

a. Tốc độ phát triển tương đối nhanh

Tính đến năm 2019, vốn hóa của thị trường cô phiếu Việt Nam tăng gap17 lần so với năm 2007 kể từ khi Việt Nam tham gia WTO: năm 2006 đạt 22,7%so với GDP tới cuối tháng 6 năm 2019 đạt 78,5% so với GDP, vượt chỉ tiêuChính Phủ đề ra tới năm 2020. Về thị trường trái phiếu, thị trường trái phiếu củaChính Phủ tính đến tháng 6 năm 2019 đạt 27,2% so với GDP. Tổng thị trường cổphiếu và trái phiếu của các doanh nghiệp tư nhân tăng 70% năm 2017 và tăng

hơn 30% năm 2018 (3,7 tỷ USD ).

Đơn vị: tỷ đồng

4000000 1203500000

Thị trường chứng khốn phái sinh mặc dù mới có tại Việt Nam từ tháng 8

năm 2017 nhưng cũng đạt được những con số ấn tượng. Tốc độ tăng trưởng của

11

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

khối lượng giao dịch trung bình / phiên năm 2018 tăng gấp 7,2 lần sao với năm

b. Hệ thống pháp lý ngày càng được hoàn thiện

Trong thời gian qua, luật pháp Việt Nam đã có những quy chế, thông tu,

nghị định dé sửa đối, bố sung cho các bộ luật trước đây đó là ban hành Luật

Chứng khoán 2019 số 54/2019/QH14 thay cho Luật Chứng khoán 2006 số

70/2006/QH11 và Luật số 62/2010/QH12 về thị trường chứng khoán Việt Nam

dé phù hợp hơn với thực tiễn, góp phan làm minh bach, nâng cao hiệu quả quanlý, giảm sát của cơ quan nhà nước; từng bước cải tiến dé phù hợp hơn với luậtpháp quốc tế và tạo điều kiện cho chứng khốn Việt Nam có thể hội nhập với các

thị trường quốc tế. Minh chứng cho sự thay đổi này đó là trong những năm gầnđây đặc biệt từ năm 2017 xảy ra thương mại Mỹ-Trung , dòng vốn nước ngồi cóxu hướng vào Việt Nam mạnh và vẫn có xu hướng tăng. Điều đó chứng tỏ hệ

thống luật pháp Việt Nam đã có những sự thay đổi tích cực.

c. Số lượng nhà dau tư trong và ngồi nước ngày càng gia tăng

Về số lượng tài khoản của các NDT, tính đến cuối năm 2019, Việt Nam cótrên 2.280.000 tài khoản, tăng 4,7% so với năm 2018, trong đó, số NĐT nướcngồi tăng 7% so với cùng kì năm trước. Từ năm 2016, vốn đầu tư nước ngoàivào liên tục trung bình khoảng 2 tỷ USD / năm, 6 tháng đầu năm 2019 đạt 1,8 tỷUSD. Số lượng NDT tăng dan chứng tỏ trường chứng khoán Việt Nam ngày

càng phát triển và có sức hút khơng chỉ đối với các NDT nước mà còn đối với

các NDT nước ngoài.

d. Thực trạng tổ chức quỹ tại Việt Nam

Theo khoản 37 Điều 4 luật chứng khoán năm 2019: “Quy dau tu chứng

khốn là quỹ hình thành từ vốn góp cua NDT với mục dich thu lợi nhuận từ việc

dau tư vào chứng khoán hoặc vào các tài sản khác, kế cả bat động sản, trong đónha dau tư khơng có quyên kiểm soát hằng ngày đổi với việc ra quyết định dau tư

cua quỹ.”

Tại Việt Nam, năm 2003, Công ty Liên doanh Quản lý quỹ đầu tư ViệtNam được thành lập đánh dấu sự khởi đầu cho ngành quản lý quỹ tại Việt Nam.

12

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

m Quỹ dau tư

Sau 17 năm, ngành quản lý quỹ ngày càng phát triển tại Việt Nam, từ sốlượng công ty quản lý quỹ tới số lượng tài sản nắm giữ. Từ 2012-2019, chỉ sau 7

năm mà có tới 30 cơng ty quản lý quỹ được thành lập.

350000 322300

g tai sản quản lý

13

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

Tổng tài sản quản lý của các công ty quản lý quỹ tăng mạnh, đặc biệt làgiai đoạn 2016-2019 chỉ sau 3 năm mà tổng tài sản tăng khoảng 2,1 lần so với

năm 2016.

2.3. Thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn giao

dịch chứng khốn Việt Nam

2.3.1. Thực trạng hồn động của các doanh nghiệp niêm yết trên cả sàn

GDCK Việt Nam

Ngày 21/11/1996, Ủy ban chứng khoán nhà nước Việt Nam được thànhlập. Ngày 20/07/2000, Trung tâm giao dich chứng khoán Thành phố H6 ChíMinh khai trương đánh dấu sự ra đời của thi trường chứng khốn Việt Nam.

Bang 2.1: Q trình phát triển của thị trường chứng khoán ở Việt Nam

2000 0,28 7 5

2005 1,21 14 412010 42,25 105 5572015 33 105 940

Nguồn: UBCKNN

Tu năm 2000-2005, đây là giai đoạn mới còn chap chững cua thi trường

chứng khốn, vốn hóa của thị trường chứng khoán chỉ dưới 1% GDP và đến năm2005 đạt 1,21% GDP. Đến năm 2006, luật chứng khoán được ban hành vốn hóathị trường đã tăng gần 20 lần so với cùng kì năm 2005 chiếm 2,7% GDP và năm2007 luật có hiệu lực, vốn hóa thị trường đã có sự gia tăng đáng kể. Năm 2008,

do ảnh hưởng của thị trường tài chính nên đã giảm mạnh cịn 19,76% GDP. Tuy

nhiên, đến năm 2010 vốn hóa đã chiếm tới 42,25% GDP và tăng trong những

năm tiếp theo.

Theo ước tính của UBCKNN, tính đến 30/09/2020 năm 2020, vốn hóa

TTCK ở Việt Nam đã tăng từ 0,28% GDP năm 2000 lên 93,69% GDP.

Tuy thị trường chứng khốn có tăng trưởng qua các năm nhưng so với các

nước trong khu vực thì quy mơ vẫn khá nhỏ. Trong năm 2019, vốn hóa TTCKViệt Nam đạt 100,6% GDP thấp hơn hắn so với các nước trong khu vực.

14

</div>