Chọc dò dịch não tủy doc

Chọc dò dịch não tủy
Đây là một thủ thuật thực hiện nhằm lấy một mẫu dịch não tuỷ để xét
nghiệm. Dịch não tuỷ là một chất dịch bao bọc, che chở và bảo vệ bộ não
cũng như toàn bộ tuỷ sống của chúng ta. Dịch này lưu thông xuyên qua hộp
sọ, đi vào khoang dưới nhện, nằm ngay dưới màng nhện, một màng cũng
làm nhiệm vụ bao bọc bộ não.

Ảnh minh họa.
Thực hiện
Chọc dò tuỷ sống là một phương pháp phổ biến nhất để lấy được một mẫu
dịch não tuỷ. Bạn nằm nghiêng trên giường, hai chân co lên sao cho hai đầu
gối của bạn ép sát vào ngực. Đôi khi, thủ thuật này cũng được thực hiện khi
bệnh nhân ngồi gập người ra trước.
Vùng da định chọc dò được rửa và sát trùng sạch, rồi được gây tê tại chỗ
ngay tại cột sống, kim được chọc dò khi đâm vào thường là vùng gian đốt
sống thắt lưng 3 – 4.
Khi kim đã vào đến khoang dưới nhện, các kỹ thuật viên sẽ đo áp lực trong
dịch não tuỷ, sau đó một lượng dịch sẽ được rút ra để làm xét nghiệm. Sau
khi lấy được dịch não tuỷ rồi, kim sẽ rút ra, vùng da được sát trùng một lần
nữa, và một miếng băng cá nhân được đặt vào vị trí đó. Bạn sẽ phải nằm
ngửa, đầu bằng, trong khoảng 6 – 8 giờ sau khi thủ thuật thực hiện xong.
Chuẩn bị
Bạn cần phải ký vào một bản cam kết trước khi thực hiện thủ thuật này. Bạn
cần chuẩn bị để nằm viện sau khi thực hiện thủ thuật ít nhất 6 – 8 giờ, và tất
nhiên là phải nằm ngửa, để đầu bằng với thân.
Tư thế nằm sẽ khiến bạn hơi khó chịu, nhất là khi bạn phải nằm yên như vậy
để tránh không cho kim chọc dò phạm vào tuỷ sống và gây tổn thương cho

bạn.
Việc rửa và sát trùng vùng da có thể khiến bạn cảm thấy lạnh và ẩm ướt.
Thuốc gây tê lúc ban đầu khiến bạn cảm giác đau nhói và rát. Sau đó sẽ là
cảm giác căng tức khi kim được đâm vào, và tiếp theo là một cảm giác khá
đau khi kim xuyên qua màng cứng. Nhưng cảm giác đau này chỉ kéo dài
chừng vài giây.
Tóm lại, cảm giác khó chịu này chỉ ở mức độ nhẹ đến trung bình. Toàn bộ
quá trình kéo dài trung bình 30’, nhưng có khi còn lâu hơn. Trong khi đó
việc quan trọng nhất của thủ thuật là đo áp lực dịch não tuỷ và lấy dịch não
tuỷ chỉ kéo dài chừng vài phút.
Nguy cơ
Nguy cơ của chọc dò tuỷ sống :
1. Phản ứng quá mẫn (hypersensitivity-tăng sự nhạy cảm) đối với thuốc
gây tê (ở người có cơ địa dị ứng)
2. Cảm giác khó chịu khi thực hiện thủ thuật
3. Cảm giác đau đầu sau khi thực hiện thực hiện thủ thuật
4. Chảy máu trong kênh tuỷ sống
Thoát vị não (tụt não), nhất là ở những bệnh nhân có tăng áp lực sọ não. Sự
tụt não này có thể gây tổn thương nặng nề cho não thậm chí có thể gây tử
vong cho bệnh nhân.
Gây tổn thương cho tủy sống, nhất là khi bệnh nhân không nằm yên khi thực
hiện thủ thuật.
Trong trường hợp chọc dò bể não hay não thất, thì nguy cơ nhiều hơn, nhất
là nguy cơ gây tổn thương cho thân não, tổn thương mô não, gây chảy máu
trong não, và để lại di chứng, hay nặng hơn là gây tử vong cho bệnh nhân.


Ảnh minh họa.
Kết quả dịch não tuỷ bình thường
Áp lực dịch não tuỷ bình thường : 50 – 180 mm H2O

Dịch trong và không màu
Nồng độ protein toàn phần trong dịch não tuỷ : 15 – 45 mg / 100 ml
Gamma globulin chiếm 3 – 12 % lượng protein toàn phần
Nồng độ glucose trong dịch não tuỷ : 50 – 80 mg / 100 ml ( hay khoảng 2/3
nồng độ glucose trong máu)
Tế bào trong dịch não tuỷ : 0 – 5 tb Bạch cầu, không có hồng cầu trong dịch
não tuỷ
Cl¯ : 110 – 125 mEq / l
Kết quả bất thường
Tăng áp lực dịch não tuỷ, trong trường hợp tăng áp lực nội sọ ở bệnh nhân
chấn thương sọ não hay bị nhiễm trùng não
Giảm áp lực dịch não tuỷ : Tắc nghẽn lưu thông dịch não tuỷ ở phía trên chỗ
chọc dò (có thể do u của tuỷ sống gây tắc nghẽn), shock, mệt mỏi, hôn mê
do tiểu đường.
Thay đổi tính chất dịch:
1. Đục : nhiễm trùng, tăng bạch cầu trong dịch não tuỷ, protein trong dịch,
các loại vi trùng, virus nhiễm trong dịch.
2. Màu đỏ, có máu trong dịch : Chảy máu trong não hay khoang dưới nhện,
tắc nghẽn thân tuỷ sống, chấn thương khi chọc dò (trong trường hợp này
máu là máu mới, thường còn trong)
3. Dịch có màu nâu, màu vàng, màu cam : Tăng hàm lượng protein trong
dịch não tuỷ, hay trong dịch có máu cũ (thường trên 3 ngày) .
Tăng hàm lượng protein : do máu trong dịch não tuỷ, chấn thương, tiểu
đường, viêm đa thần kinh, u bướu, hoặc bất kì một tình trạng viêm hay
nhiễm trùng nào của hệ thần kinh
Giảm hàm lượng protein : tăng sản xuất dịch não tuỷ
Tăng gamma globulin : bệnh thoái hoá myelin (như bệnh xơ cứng lan toả),
giang mai thần kinh, hội chứng Guillain-Barre – viêm đa rễ thần kinh.
Glucose tăng : tăng đường huyết hệ thống (tăng nồng độ đường trong máu)
Giảm nồng độ glucose : hạ đường huyết hệ thống (đường huyết thấp), nhiễm

nấm hay vi trùng (chẳng hạn như viêm màng não), nhiễm lao, ung thư màng
não.
Tăng bạch cầu : viêm màng não hoạt động, nhiễm trùng cấp tính, khởi đầu
của một bệnh lí mãn tính nào đó, u bướu, ápxe, thuyên tắc mạch máu não
gây đột quỵ, thoái hoá myelin (như bệnh xơ cứng lan toả)
Máu : chảy máu trong dịch não tuỷ, hoặc do chấn thương nơi chọc dò.
Tổng