Các yếu tố các động đến sự phát triển của ngành du lịch Việt Nam

1

LỜI NĨI ĐẦU
Du lịch - ngành cơng nghiệp khơng khói, hiện đang là một trong những
ngành công nghiệp phát triển nhanh nhất trên thế giới với đóng góp khoảng
10% GDP toàn cầu. Tại Việt Nam, tốc độ tăng trưởng của ngành du lịch cũng
khá cao với số lượng khách du lịch gia tăng khoảng 17% hàng năm. Điều này
đã giúp phát triển các ngành nghề địa phương và tạo ra được nhiều công ăn
việc làm cho người lao động. Nước ta có tiềm năng lớn về nhiều mặt để phát
triển du lịch, có diều kiện thiên nhiên phong phú, có nhiều danh lam thắng
cảnh nổi tiếng, có truyền thống văn hoá lâu đời với nhiều lễ hội, phong tục tập
quán tốt đẹp và độc đáo, nhiều di tích lịch sử, tôn giáo, kiến trúc nghệ thuật
đặc sắc, giầu bản sắc nhân văn, nguồn lao động dồi dào thông minh, cần cù và
giầu lòng nhân ái.
Trong những năm gần đây, ngành du lịch đã có những đổi mới, từng
bước phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, tạo điều kiện bước đầu thu hút khách
nước ngoài và kiều bào về thăm Tổ quốc, giới thiệu đất nước, con người và
tinh hoa của dân tộc Việt Nam với bạn bè quốc tế; đáp ứng một phần nhu cầu
tham quan, nghỉ ngơi, giải trí của nhân dân trong nước, bước đầu đã thu được
kết quả nhất định về kinh tế. Tuy nhiên không phải vì thế mà chúng ta đánh
giá và đưa ngành này lên trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.
Du lịch Việt Nam vẫn còn tụt hậu so với các nước láng giềng. Trong thời gian
gần đây, nhiều nguồn tin trong nước đề cập việc lượng du khách nước ngồi
đến VN sụt giảm rõ rệt, thậm chí “một đi khơng trở lại”. Ơng Phạm Quang
Hưng, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế giải thích: “Nguyên nhân chính là VN
cũng bắt đầu bị tác động của khủng hoảng tiền tệ, tài chính tồn cầu, từ đó
ảnh hưởng đến sinh hoạt giá cả tiêu dùng và một số mặt hàng thiết yếu. Thành
ra các khách sạn, hãng lữ hành phải điều chỉnh giá cùng với các hãng hàng


2

khơng. Vì vậy mà tác động đến luồng khách vào VN”. Đó là minh chứng
hùng hồn cho nhận định : Du lịch là một ngành kinh tế nhạy cảm. Du lịch bị
ảnh hưởng bị tác động bởi rất nhiều yếu t ố. Sự phát triển của ngành du lịch
đòi hỏi những điều kiện khách quan cần thiết nhất định. Đó là hệ thống các
điều kiện ví như điều kiện cần thiết để phát sinh nhu cầu đi du lịch và đảm
bảo cho việc thực hiện thành công một chuyến hành trình du lịch. Các điều
kiện này có ảnh hưởng nhiều hơn đến hoạt động đi du lịch trước hết phải kể
đến yếu tố về tự nhiên khí hậu, thứ hai là vấn đề dịch bệnh, thứ ba đó là vấn
đề chính trị xã hội, thứ tư kể đến kinh tế tồn cầu và một số lí do khác. Sau
đây là những tư liệu cụ thể chứng minh du lịch là ngành kinh tế nhạy cảm.

.


3

I, Vấn đề tự nhiên và khí hậu tác động đến ngành du lịch
Tư nhiên được coi là nhân tố vơ cùng quan trọng đối với ngành du lich.
Mặt tích cực mà nó mang lại rất đáng được kể đến. Hạ Long là một ví dụ cụ
thể mà ta cần khai thác tìm hiểu về khía cạnh này.
Mặc dù cuộc bầu chọn cho vịnh Hạ Long là một trong 7 kỳ quan thiên
thế giới bắt đầu diễn ra chưa lâu, nhưng với việc vịnh Hạ Long liên tục dẫn
đầu trong danh sách bầu chọn, đã đem lại những kết quả tích cực cho du lịch
Hạ Long với lượng du khách tăng đột biến trong quý I năm nay. Theo Phòng
Thương mại-Du lịch thành phố Hạ Long, trong quý I, thành phố Hạ Long
(Quảng Ninh) đã đón được trên 315.000 lượt khách du lịch, tăng 24% so với
cùng kỳ năm 2005, doanh thu lưu trú đạt 225 tỷ đồng.
Khách quốc tế đến thành phố đạt trên 242.000 lượt, tăng 13%; riêng
trong tháng 3 là 90.000 lượt.

Đã có hơn 10.000 lượt du khách/ngày đến tham quan Di sản Vịnh Hạ
Long trong dịp lễ 30-4 và 1-5, trong đó khách quốc tế chiếm 80%, một con số
kỷ lục chưa từng có từ trước đến nay.
Dự kiến trong những ngày tiếp theo, Cảng tàu du lịch Bãi Cháy sẽ đón
bình qn mỗi ngày từ 10.000 - 12.000 lượt du khách.
Để giải quyết tình trạng ùn tắc cục bộ tại Cảng tàu khi lượng khách tăng
đột biến, Ban quản lý Cảng tàu du lịch Bãi Cháy đã chủ động lên phương án,
bố trí lực lượng phục vụ, đảm bảo an toàn cho du khách trong suốt cuộc hành
trình tham quan Vịnh.
Việc thực hiện niêm yết giá vé, giá dịch vụ cũng đã được Ban quản lý
quán triệt đến từng cơ sở lưu trú du lịch, phục vụ ăn uống, dịch vụ vận chuyển
tàu khách du lịch. Trường hợp vi phạm sẽ bị phạt từ 3 triệu đến 5 triệu đồng,
đồng thời Ban quản lý Cảng tàu sẽ ngừng cấp phép dừng chuyến đối với
phương tiện vi phạm.


4

Trong ngày 29-4, Vịnh Hạ Long, danh
thắng đang dẫn đầu trong cuộc bầu chọn là 1
trong 7 kỳ quan thiên nhiên thế giới trên trang
web đã đón
liền 3 tàu biển quốc tế: Super Star Gemini;

Tàu Minh Hoa Công chúa, một trong 3

Super Star Virgo (hãng tàu Star Cruises) và tàu

tàu biển quốc tế đưa du khách tới Hạ

Minh Hoa Công Chúa 2 (tuyến Bắc Hải - Hạ

Long ngày 29-4

Long), chở theo hơn 4.000 du khách và thuyền viên nước ngoài đến tham
quan.
Riêng tàu Super Star Virgo, đây là chuyến tham quan thứ 3 nằm trong
hành trình định tuyến đến Hạ Long vào thứ ba hàng tuần. Các tàu sẽ đưa du
khách tham quan một số danh lam thắng cảnh ở Hịn Gai, Bãi Cháy, hang
động ở Hạ Long, cơng viên Hoàng Gia...
Điều kiện tự nhiên mà thuận lợi để phát triển ngành du lịch thì được gọi
là tài nguyên du lịch, thế nhưng khi những điều kiện tự nhiên và khí hậu trở
thành vật cản trở hay có tác động xấu đến ngành du lịch thì nó bị coi là hiểm
hoạ, không những ngành du lịch phải gánh chịu mà rất nhiều ngành khác
trong nền kinh tế đất nước cũng phải chịu hậu quả. Vấn đề tự nhiên rất quan
trọng đối với ngành du lịch từ xưa đến nay, tâm lí khách đi du lịch ban đấu
chính là để ngắm cảnh, để hưởng thụ , để nghỉ ngơi thư giãn, tìm một nơi
dưỡng bệnh hay đơn giản chỉ để tìm cảm giác thanh thản n bình. Vậy họ có
thể đi đến những nơi nổi tiếng có núi lửa hay động đất quanh năm khơng?
Chúng ta sẽ cùng đi tìm câu trả lời.
Nếu môi trường bị tác động, hoạt động du lịch chịu hậu quả nhãn
tiền...
(Bà Nguyễn Thị Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Quảng Ninh, trao đổi
với phóng viên Báo Quảng Ninh)


5

-

Thưa bà, như bà cũng biết, sự thay đổi

khí hậu đang được đánh giá là một trong những
hiểm hoạ lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ 21.
Trong khi đó, du lịch là ngành có mối quan hệ mật
thiết với môi trường, bàu sự tác động nhiều nhất
của môi trường... Chính vì thế, khơng phải ngẫu
nhiên, Tổ chức du lịch thế giới đã chọn chủ đề: “Du
lịch: Phản ứng với thách thức thay đổi khí hậu!”
cho ngày Du lịch thế giới (27-9) năm nay.
- Với thế giới thì như vậy, cịn với Du lịch Quảng Ninh nói riêng, bà thấy
chủ đề này có ý nghĩa như thế nào? Có “xa vời” q khơng?
Có “xa vời” q khơng ư? Tơi nghĩ nếu trước đây thì có thể; bởi khi ấy
nhận thức chung của chúng ta về mối nguy của hiểm hoạ biến đổi khí hậu vẫn
cịn hạn chế. Những tác động tiêu cực do hiệu ứng nhà kính, do hiện tượng
trái đất nóng lên v.v. vẫn cịn là chuyện khá mơ hồ. Thế nhưng, đến nay thì
những cái đó đã là nhãn tiền; thực tế ai cũng thấy tình trạng thiên tai, lũ lụt,
hạn hán, dịch bệnh v.v. liên miên trên thế giới cũng như ở Việt Nam chúng ta
những năm gần đây có nguyên nhân sâu xa từ sự biến đổi khí hậu bất thường.
Và với những người làm trong ngành du lịch, những tác động tiêu cực này lại
càng dễ nhận thấy. Bởi lẽ, một khi phải đương đầu với những thiên tai, bão lũ,
dịch bệnh v.v.. thì lượng khách du lịch sẽ giảm là điều tất yếu. Ngồi ra cịn
một điều rất quan trọng nữa là hoạt động du lịch luôn gắn với môi trường,
muốn phát triển du lịch bền vững thì phải đảm bảo sự ổn định môi trường...ở
đâu trên thế giới hay trong nước cũng vậy cả; với Quảng Ninh lại càng vậy vì
du lịch Quảng Ninh cơ bản nhất là du lịch biển, gắn liền với những địa danh
nổi tiếng như Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, Trà Cổ, Vân Đồn v.v.. Nếu những


6

nơi này bàu sự tác động của mơi trường thì tất yếu sẽ làm cho hoạt động du
lịch bị ảnh hưởng nặng nề...
Chính vì thế, tơi nghĩ việc phát động phong trào hưởng ứng Ngày du lịch
thế giới năm nay với chủ đề “Du lịch: Phản ứng với thách thức thay đổi khí
hậu!” là có ý nghĩa thiết thực và đúng thời điểm, không chỉ với thế giới mà
thiết thực với ngay Quảng Ninh chúng ta.
Biến đổi khí hậu (BĐKH) sẽ tác động mạnh đến sự phát triển kinh tế
toàn cầu, trong đó có ngành du lịch, nhất là du lịch ven biển do ảnh hưởng của
nước biển dâng. Ở Bà Rịa – Vũng Tàu, du lịch được xác định là một trong
những ngành kinh tế mũi nhọn, vì vậy, việc điều chỉnh quy hoạch và chuẩn bị
ứng phó với BĐKH và nước biển dâng là bước đi cần thiết để tiếp tục phát
triển ngành kinh tế này của tỉnh nhà.
Chịu tác động của BĐKH khi nước biển dâng lên, các cơ sở hạ tầng du
lịch ven biển sẽ có nguy cơ hư hỏng. Trong ảnh: Khu du lịch Lộc An Resort.
Có thể kể đến 2 tác động chính là biến
động các nguồn du khách truyền thống và
ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng du lịch biển.
BĐKH gây ra bão lụt, nóng lạnh cực đoan
bất thường, sự bùng phát của các dịch bệnh
nhiệt đới và khủng hoảng thảm thực vật...
sẽ làm giảm thu nhập, dẫn đến giảm khả năng đi du lịch của cư dân. Thị
trường du lịch do đó sẽ có những xáo trộn nghiêm trọng. BĐKH cũng gây
thiệt hại lớn đối với cơ sở hạ tầng du lịch, ở các vùng núi cao sẽ bị mưa lũ và
trượt lở đất đe dọa; ở vùng đất thấp ven biển sẽ bị nước biển dâng cao làm
chìm ngập, bãi biển bị xâm thực… Những loại thiên tai này không chỉ gây
thiệt hại cho chủ sở hữu các bất động sản mà cịn làm giảm lượng du khách
tìm đến các điểm du lịch này.

7

Vấn đề về tự nhiên còn thể hiện ở những góc độ khác nhau, thí dụ như
trường hợp ở Nhật Bản với tình trạng động đất núi lửa hay tình trạng song
thần như ở Thái Lan. Vào năm 2005, ngành du lịch Thái Lan bị một tác động
nặng, tuy hầu hết các điểm du lịch chủ yếu của nước này vẫn thoát khỏi được
sự phá hủy. Ở khu nghỉ mát trên hịn đảo Phuket, có 3.000 phịng khách sạn
đã bị tàn phá hoặc hồn tồn bị cuốn trơi, nhưng 70% các khách sạn trên hòn
đảo này đã quay trở lại hoạt động bình thường chỉ vài ngày sau khi xảy ra cơn
sóng thần. Mặc dù Thái Lan đã trở thành nước đầu tiên hạ thấp dự đoán tăng
trưởng GDP năm 2005 của mình, nhưng Chính phủ nước này cũng chỉ bớt đi
có ba phần mười điểm (0,3%) trong dự báo của mình, tức là xuống 5,8%. Số
ngoại tệ mà ngành du lịch Thái Lan thu được từ 6 khu nghỉ mát mới bị tràn
ngập bởi sóng thần mỗi năm đem lại khoảng 2 tỷ USD, một con số đóng góp
một phần nhỏ (1,3%) cho tổng GDP hàng năm. Tính đến 23 giờ 30 ngày 2712 (giờ Việt Nam), trận động đất mạnh với cường độ 8,9 độ richter xảy ra
sáng 26-12 ở ngồi khơi bờ biển phía Tây đảo Sumatra của Indonesia gây ra
các đợt sóng thần cao tới 10 mét tại các nước Nam Á và Đông Nam Á gồm
Indonesia, Sri Lanka, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia, Myanmar, Maldives và
Bangladesh khiến hơn 23.000 người chết (trong đó có nhiều du khách phương
Tây đi du lịch khu vực này để tránh giá lạnh mùa đông) và hàng triệu người
mất nhà ở.
Tính đến ngày 27-12, tại Indonesia, có 4.725 người thiệt mạng, đa số các
nạn nhân sống tại khu vực đảo Sumatra. Hơn 1 triệu người bị mất nhà ở đang
sống trong cảnh màn trời chiếu đất.
Tại Sri Lanka, 10.897 người chết trong đó có ít nhất 70 du khách nước
ngồi, khoảng 1.500 vẫn cịn mất tích, hơn 1 triệu người bị mất nhà ở. Chính
phủ SriLanka ban bố tình trạng khẩn cấp, đồng thời huy động 25.000 binh sĩ
và 10 máy bay lên thẳng tham gia công tác cứu hộ, cứu trợ.

8

Tại Ấn Độ, sóng thần nhấn chìm hàng chục làng mạc dọc bờ biển miền
Nam, làm 6.597 người thiệt mạng.
Tại Thái Lan, sóng thần làm 866 người thiệt mạng (trong đó có 48 du
khách nước ngồi) và hơn 5.000 người bị thương. Thủ tướng Thái Lan
Thaksin đã tới khu vực xảy ra sóng thần để trực tiếp chỉ đạo cơng tác khắc
phục hậu quả thiên tai.
II, Vấn đề dịch bệnh đối với ngành du lịch
Vấn đề về thiên tai địch hoạ do tự nhiên sinh ra thì con người chỉ còn cách
phòng tránh để giảm bớt hậu quả nặng nề mà những sự vụ đó mang lại, những
vụ động đất, những cơn sóng thần chỉ xảy ra trong một khoảng thời gian nhất
định, nó sẽ khơng là mối hiểm hoạ về lâu dài nhưng dịch bệnh bùng phát thì
thiệt hại nó đem lại kinh khủng hơn gấp nhiều lần, hậu quả của nó đánh đến
mạng sống con người vì vậy khó có thể khơi phục lại những giá trị đã mất khi
nó xảy đến.Năm 2003, khi bùng nổ đại dịch SARS, kinh tế Hongkong tổn hại
khoảng 3,8 tỷ USD, kinh tế xuất hiện tăng trưởng âm và tăng thêm hơn
50.000 người thất nghiệp. Trong năm 2003, các chỉ số kinh tế cơ bản của
Hongkong đều lập kỷ lục thấp mới. Quan Trác Chiếu dự báo kinh tế
Hongkong trong quý II năm nay sẽ tăng trưởng âm 5%.
Nỗi lo cúm A/H1N1
Một vấn đề đáng lo ngại khác của Hongkong là dịch cúm lợn sẽ khiến
ngành du lịch Hongkong chịu tác động không nhỏ. Mặc dù hiện nay, lượng
khách du lịch đến Hongkong từ Mỹ, Mexico và Canada (những nơi bùng phát
dịch dịch cúm lợn) không nhiều, chỉ chiếm khoảng 5,3% trong tổng lượng
khách du lịch đến Hongkong. Tuy nhiên các chuyên gia dự báo, cùng với việc
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố hướng dẫn cảnh báo du lịch, lượng
khách từ Mỹ (kể cả khách từ nước thứ ba) tới Hongkong chắc chắn sẽ giảm

9

mạnh. Còn nếu bệnh dịch lan sáng châu Á, ngành du lịch Hongkong chịu tổn
hại là điều khó tránh khỏi.
Ngành hàng không và du lịch "khủng
hoảng" trước dịch cúm heo. Trong lĩnh
vực du lịch, các hãng du lịch tỏ ra thận
trọng trong tình hình dịch bệnh. Phản ứng
đầu tiên của hãng du lịch cỡ lớn TUI
(Đức) là quyết định tránh toàn bộ các
chuyến đi đến Mexico cho đến ngày 4-5,
đồng thời cho tồn bộ các hành khách
Chính phủ các nước tăng cường kiểm tra sức khỏe
du khách tại các sân bay. Ảnh: Nhân viên tại sân
bay của Đài Loan (nguồn: BBC).

đăng ký hành trình du lịch đến Mexico
được chuyển đổi điểm đến thay thế.

Hãng Thomas Cook của Anh thông báo hủy bỏ toàn bộ các chuyến du lịch
đến Cancun, một khu du lịch biển nổi tiếng nhất Mexico. Thậm chí Thomson,
một hãng du lịch khác ở châu Âu, còn dự kiến kế hoạch di dời các khách hàng
của họ ra khỏi điểm đến này.
Trong khi đó tại Mexico, các khách sạn trở
nên trống vắng hơn
bao giờ hết! Tỉ lệ đặt
phòng tại các khách
sạn lớn ở trung tâm
Mexico sụt giảm mạnh và chỉ dao động từ 1115%, trong khi thông thường các khách sạn này
ở mức trên 75%, thậm chí đạt 80%.

Theo Cơ quan du lịch Mexico, khách du lịch, trung bình hơn 20 triệu du
khách/năm, đang cố gắng tìm cách rời khỏi Mexico càng sớm càng tốt. Và


10

ngay cả sinh viên cũng cố tìm đường thốt khỏi Mexico do lo ngại dịch bệnh
và các chuyến bay có thể bị hỗn trong những ngày tới.
Theo Phịng Thương mại - du lịch Mexico, kể từ khi cúm heo bùng
phát, ít nhất 18 đồn khách với khoảng 2.500 người thơng báo hủy chuyến.
Đây là số du khách đến từ các nước Mỹ, Canada, Nhật, Anh, Bỉ và một số
nước khác. Juan de Dios Barba, một quan chức Mexico, khẳng định sẽ cịn
nhiều thơng báo hủy chuyến, chiếm gần 60% trong bốn tuần tới...
Năm 2003, dịch bệnh hội chứng viêm đường hô hấp cấp (SARS) đã tác
động nghiêm trọng đến ngành công nghiệp du lịch thế giới. Cùng năm này,
giao thông hàng không của các hãng hàng không khu vực châu Á - Thái Bình
Dương, tâm điểm của dịch bệnh SARS, sụt giảm gần 50%. Theo Hiệp hội
Vận chuyển hàng không quốc tế (IATA) có khoảng 230 hãng hàng khơng
thành viên và chiếm 93% giao thông hàng không quốc tế. IATA khẳng định
dịch bệnh đã gây thất thu 6 tỉ USD cho ngành hàng khơng trong năm 2003.
Với tình hình như vậy, mục tiêu đón 4,5 triệu lượt khách quốc tế trong năm
2009, doanh thu 3,95 tỉ USD, mà Tổng cục Du lịch đề ra vào đầu năm nay
khó có thể thành hiện thực (năm 2008, Việt Nam đón 3,8 triệu khách quốc tế).
Nhất là khi ngành cơng nghiệp khơng khói của thế giới lại phải nhận cú sốc
thứ hai trong năm, sau khủng hoảng tài chính tồn cầu, là dịch cúm A/H1N1.
Tệ hơn là dịch cúm này đã được WHO nâng mức báo động lên cấp 5 (cấp độ
6 là cao nhất). Cúm A/H1N1 hiện đã có mặt ở 4 lục địa. Ở châu Á, Hàn Quốc,
Singapore đã công bố có trường hợp nghi nhiễm, Hồng Kơng đã phát hiện 1
người mắc cúm A/H1N1.
III, Vấn đề chính trị xã hội đối với du lịch

Vấn đề chính trị hồ bình ổn định trên thế giới chính là điều kiện đảm bảo
cho việc mở rộng các mối quan hệ kinh tế, chính trị, văn hoá, khoa học kĩ
thuật giữa các quốc gia trên thế giới. Nếu một vùng có chiến tranh xảy ra hay


11

các cuộc xung đột, nhân dân vùng đó khó có điều kiện ra ngoài du lịch và
ngược lại khách du lịch trên thế giới cũng khó có điều kiện đến các nước ở
vùng đó để du lịch. Nếu trên thế giới khơng khí chính trị là căng thẳng thì
hoạt động đi du lịch cũng khơng có điều kiện phát triển(về qui mô và phạm
vi). Nền kinh tế Thái Lan đang phải đối mặt với những thời kỳ gay go hơn vì
những rối loạn chính trị và các cuộc biểu tình trên đường phố tại thủ đơ
Bangkok. Theo tường trình của thơng tín viên Ron Corben của đài VOA, các
kinh tế gia lo ngại rằng những nỗ lực của chính phủ nhằm kích hoạt nền kinh
tế sẽ bị những cuộc phản kháng gây trì trệ thêm nữa.
Ơng Somphob Manarangsan, một kinh tế gia
tại Trường Đại học Chulalongkorn tại Bangkok,
cho rằng những cuộc phản kháng sẽ làm trầm
trọng thêm nền kinh tế yếu ớt trong nước.
Các ủng hộ viên của cựu thủ tướng

Công nghiệp du lịch là ngành chịu tác hại nhiều

Thaksin đốt xe buýt trên đường phố

nhất. Nhiều nước đã đưa ra nhiều cảnh báo về

Bangkok

việc du lịch Thái Lan trong những ngày qua.

Những cảnh báo được đưa ra đúng vào lúc công nghiệp này bắt đầu phục hồi
sau thiệt hại xẩy ra khi phe biểu tình chống Thaksin phong tỏa các phi trường
tại Bangkok hồi cuối năm ngối.
Ơng Starporn Seri-sinha, một cấp quản trị trong cơng nghiệp du lịch, nói
những cuộc biểu tình đã là một cú đánh mạnh vào cơng nghiệp này.
Ơng Starporn nói: “Tác động gây thiệt hại nặng nề cho tiếng tăm của Thái
Lan như là một điểm đến tốt của ngành du lịch. Phần lớn du khách quốc tế có
thể mất tin tưởng rằng Thái Lan là một điểm đến bình n.”
Ơng Starporn dự đốn số du khách tham quan Thái Lan sẽ sụt giảm 1/3
năm nay, xuống cịn chưa đầy 10 triệu người. Ơng khơng hy vọng công nghệ
này sẽ hồi phục vào năm nay.


12

Ngành du lịch Thái Lan bắt đầu gánh chịu tác động từ bất ổn chính trị bởi
rất nhiều du khách Hàn Quốc, Úc, Nhật Bản, Canada và Anh đã chuyển tua từ
Thái lan sang Bali, Việt Nam và Maldives.
Ít nhất đã có 5 quốc gia trên thế giới cảnh báo người dân của mình về việc
du lịch đến Thái Lan sau khi liên tiếp những thơng báo về tình hình bất ổn của
Thái Lan được công bố.
Sân bay Phuket, Krabi và Hat Yai đã buộc phải đóng cửa vào tuần trước.
Chủ tịch Hiệp hội du lịch Thái Lan, ông Apichart Sankary mới đây cho
biết chính phủ và Liên Minh Nhân Dân Dân Chủ sẽ sớm đi đến thống nhất để
giải quyết vấn đề trước khi ngành du lịch trị giá hàng nghìn tỷ USD tiếp tục
phải chịu tác động xấu.
Ngành du lịch của Thái Lan sẽ mất đi nhiều doanh thu trong khoảng thời
gian 5 tháng từ tháng 10 năm nay cho đến tháng 2 năm sau nếu cuộc biểu tình

khơng sớm chấm dứt.
Mùa cao điểm du lịch, Thái Lan đón khoảng 1,5 đến 2 triệu khách du
lịch/tháng và có nguồn lợi hơn 100 tỷ bath.
Ông Larry Cunningham, một người kinh doanh trong lĩnh vực du lịch tại
miền Nam Thái Lan, nhận xét:” Cuối cùng Thái Lan sẽ chịu nhiều thiệt thòi
nhất bởi các nước láng giềng như Campuchia hay Malaysia đã củng cố rất
nhiều cho ngành du lịch của họ.”
Ơng cịn nói thêm:”Chỉ cần thêm một sân bay ngừng hoạt động, ngành du
lịch Thái Lan sẽ chịu ảnh hưởng lớn ít nhất trong 12 tháng. Nếu Thái Lan
chịu ảnh hưởng của thảm họa thiên nhiên, khách du lịch sẽ sớm trở lại để giúp
Thái Lan, cịn nếu vì chính trị, họ có thể sẽ ra đi mãi mãi.”


13

IV, Tình hình kinh tế tồn cầu tác động tới ngành du lịch
Cuộc khủng hoảng tài chính tồn cầu và sự sụp đổ của các quỹ đầu tư, tín
dụng quốc tế trong năm 2008 khiến người phương Tây - những người hay du
lịch nước ngoài nhất, đang hoang mang về tương lai nên cách phòng thân tốt
nhất là giảm chi tiêu. Năm 2008 số khách đến khu vực châu Á - Thái Bình
Dương chỉ tăng 3% (năm 2007 con số này là 10,5%). Và theo dự đoán của Tổ
chức Du lịch thế giới (World Tourism Organisation), sáu tháng đầu năm 2009
sẽ rất khó khăn cho thị trường du lịch thế giới
Ngành du lịch là lĩnh vực sớm chịu tác động bởi cuộc khủng hoảng tài chính tồn cầu
với dấu hiệu lượng khách quốc tế suy giảm rõ rệt từ tháng 5, tháng 6 năm 2008.
Cách thức ứng phó, đưa ra giải pháp của ngành du lịch vẫn chậm chạp, cho dù, có lúc,
trong khó khăn, thời cơ đã xuất hiện…

Đói tour vì khủng hoảng
Những năm trước, mỗi tháng chị Loan hướng dẫn 25 - 26 đoàn khách.

Nhưng 8 tháng rồi, mỗi tuần chị dẫn được 2 đồn, thậm chí có tuần chỉ dẫn
khách mỗi ngày thứ bảy hoặc chủ nhật, thời gian rảnh khơng có việc gì làm.
Tour Mỹ Tho đi về trong ngày thường ít khách, nên thù lao công ty du lịch trả
cho những hướng dẫn viên tự do như chị khá thấp. Chủ yếu là nguồn thu có
thêm từ "hoa hồng" của các shop mà khách mua đồ lưu niệm, nhưng giờ thì
cũng trở nên hiếm hoi do khách tiết kiệm hơn trong thời buổi khủng hoảng.
"Họ thường bỏ qua các điểm shopping vốn nằm sẵn trong chương trình tour,
ngay cả uống thêm một lon nước trong bữa ăn khách cũng đắn đo, huống chi
tiền tip", chị Loan nói. Tình hình của các hướng dẫn viên tour đường dài cũng
chẳng khá hơn. Anh Hoàng, hướng dẫn viên tiếng Nhật ở khu vực miền
Trung (Hội An, Đà Nẵng, Huế, Phong Nha) của công ty du lịch V. cho biết,
trước đây tháng nào anh cũng đi tour từ 20 - 22 ngày, thế nhưng 6 tháng cao
điểm vừa qua chỉ cịn 12 - 17 ngày/tháng. Đó là tính ln những ngày dắt
khách trong nước. Điều này hiếm khi xảy ra, bởi đã là hướng dẫn viên quốc tế


14

thì rất khó dẫn được đồn khách nội địa, do tính cách và tâm lý của mỗi khách
khác nhau. Cao điểm mùa khách du lịch quốc tế kéo dài từ tháng 9 năm trước
sang tháng 4 năm sau. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp lữ hành, mới tháng 2
mà đã vắng khách. Mặc dù ngành du lịch đã tung ra chương trình kích cầu
"Ấn tượng Việt Nam" nhưng kết quả vẫn chưa như mong muốn. 4 tháng đầu
năm 2009, TP.HCM đón được 990.000 lượt khách quốc tế, giảm 8% so cùng
kỳ. Còn theo thống kê của Tổng cục Du lịch, 4 tháng đầu năm nay đón hơn
1,29 triệu lượt khách tới Việt Nam, giảm đến 17,8% so cùng kỳ. Mỹ vẫn là
quốc gia có lượng khách tới Việt Nam đơng nhất, với trên 152 ngàn lượt; tiếp
theo là Trung Quốc khoảng 141 ngàn lượt; Hàn Quốc 134 ngàn lượt; Nhật
Bản hơn 128 ngàn lượt..
công nghiệp lớn nhất thế giới, xét trên hầu hết các phương diện, khi nó tạo ra 220 triệu việc

làm, chiếm 7,6% tổng số việc làm toàn cầu; doanh thu 5.500 tỉ USD/năm, tương đương
9,4% GDP toàn thế giới. Tuy nhiên, năm 2009, ngành du lịch sẽ sụt giảm 3,5% và mất 10
triệu việc làm cho đến 2010. Tốc độ tăng trưởng trung bình 3,5% của những năm trước
hiện chỉ còn 1%, thấp nhất kể từ lúc xảy ra dịch SARS. Đó là chưa tính đến những tác

Ảnh: Đ.N.Thạch

động của dịch cúm A/H1N1 đang diễn biến phức tạp.

.Đại diện nhiều công ty kinh doanh lữ hành bày tỏ sự lo lắng khi lượng khách hủy tour tăng
lên nhanh. Nhiều khách sạn, tỷ lệ đặt phòng cho quý 1/2009 mới đạt khoảng 30%. Ơng Vũ
Thế Bình, vụ trưởng vụ Lữ hành, tổng cục Du lịch phải nói rằng, “tình hình rất nghiêm
trọng...”.
Dự báo... khơng tăng trưởng


15
Tổng giám đốc Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines), ơng Phạm
Ngọc Minh nói rằng, đọc các báo cáo gần nhất về tình hình khách đến, ơng càng xem càng
thấy “hoảng”.
Bởi vì, từ tháng 9 đến nay, lượng khách trên các chuyến bay quốc tế của Vietnam
Airlines đã tăng trưởng “âm” so với cùng kỳ năm ngoái. Dự báo sau Tết Âm lịch, các tuyến
nội địa cũng sẽ có tình trạng tương tự.
Theo ơng Minh, năm sau, cạnh tranh về điểm đến, chất lượng dịch vụ giữa các nước
ngày càng gay gắt. Vietnam Airlines đã tính tới hai phương án, một là chỉ tăng trưởng 5 –
6%, hai là, trong tình huống xấu nhất là, cố gắng để tồn tại được.
Sụt giảm của ngành du lịch là không tránh khỏi bởi khủng hoảng tài chính nổ ra, kinh tế
ở nhiều nước châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Singapore đã suy thối thì người dân ở nhiều nước
nhanh chóng cắt giảm chi tiêu và khoản dễ cắt nhất là đi lại, du lịch, nhất là với những nơi
xa xôi như Việt Nam và quay về du lịch trong nước. Khách đến được cũng giảm chi tiêu,

mua sắm, lựa chọn những tour, tuyến, dịch vụ rẻ nhất, đến với những nước có tỷ giá ngoại tệ
có lợi cho họ.
Với xu hướng ấy, theo Bộ trưởng Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch Hoàng Tuấn Anh,
trong năm tới, du lịch Việt Nam sẽ rất khó khăn, dự báo khơng tăng trưởng hoặc nếu có chỉ
tăng trên… 0% một chút.

V, Tổng kết
Trên đây chỉ là một vài ví dụ về những yếu tố tác động tới ngành du lịch
khiến cho nó trở thành một ngành mang tính nhạy cảm, yếu tố về tự nhiên con
người không thể điều khiển chi phối được, yếu tố dịch bệnh đang là mối lo
ngại lớn, hiện nay khi khoa học kĩ thuật ngày càng phát triển, mơi trường
ngày càng ơ nhiễm thì những loại bệnh dịch mới xuất hiện khiến cho y học
hiện đại cũng đang lâm vào tình trạng đáng lo ngại hơn bao giờ hết, thêm vào
yếu tố chính trị và kinh tế đều mang tính khách quan khó có thể nắm bắt. Tựu
chung lại tất cả những yếu tố trên đều làm cho du lịch lâm vào tình trạng mất
cân bằng, khiến cho du khách lo ngại nhiều nhất đó là vấn đề an toàn.An toàn


16

là một yếu tố quan trọng đối với mọi khách du lịch và còn quan trọng hơn đối
với những khách du lịch trẻ chưa có kinh nghiệm. Những sự kiện quốc tế gần
đây cho thấy Việt Nam nên quảng bá hình ảnh của mình là một địa điểm an
tồn cho du lịch và coi đó là điểm mạnh của mình. Tuy nhiên, an toàn và an
ninh phải xét từ nhiều khía cạnh, mặc dù khơng có vụ tấn cơng hay khủng bố
nào xảy ra nhưng những vấn đề cần quan tâm khác cũng cần phải xem xét
như: an toàn giao thơng, trộm cắp, bệnh lây lan qua đường tình dục, các dịch
bệnh khác…. Những khách du lịch sẽ tự ý thức được rằng không gây nên
những tác động xấu tới xã hội địa phương do hành động của mình.
Thái Lan có lẽ được nh ắc đến nhi ều nh ất trong ph ạm vi ảnh h ư ởng c ủa

các yếu tố. Nh ưng nhìn sang Thái Lan, điều đáng khâm phục là họ khơng chỉ
nỗ lực xây dựng hình ảnh “Đất nước của những nụ cười” mà cịn khơng
ngừng gìn giữ và phát triển lên thành một thương hiệu riêng. Việc xây dựng
một thương hiệu, thí dụ như “Việt Nam - đất nước thân thiện” có lẽ khơng
nằm ngồi khả năng của chúng ta nếu như các ngành hữu quan khơng chỉ đưa
ra chỉ tiêu đón khách mà nên cấp bách xây dựng những kế hoạch phát triển
ngành như tăng số phòng nghỉ; đào tạo bồi dưỡng cán bộ; nâng cao kiến thức,
tay nghề cho công nhân viên các ngành liên quan, tăng cường công tác quản
lý và bảo trì các di tích, điểm tham quan, bảo vệ du khách...
“Cái khó nhiều khi ló cái khơn”. Những thử thách trong năm 2009 biết đâu
lại là động cơ thúc đẩy cơng nghiệp du lịch VN thốt khỏi tình trạng trì trệ.