Vật lý lớp 10 cơ bản - QUY TẮC HỢP LỰC SONG SONG CÙNG CHIỀU doc

QUY TẮC HỢP LỰC SONG
SONG CÙNG CHIỀU

I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- Phát biểu được quy tắc hợp lực song song cùng chiều và điều kiện cân
bằng cuả một vật chịu tác dụng của ba lực song song.
2. Kỹ năng:
- Vận dụng được quy tắc và điều kiện cân bằng trên đây để giải các bài
tập tương tự như ở trong bài học.
- Vận dụng được phương pháp thực nghiệm ở mức độ đơn giản.
II. PHƯƠNG PHÁP:
- Kết hợp các phương pháp trực quan, đặt vấn đề
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
- Các thí nghiệm ở hình 19.1 SGK.
2. Học sinh:
- Ôn lại về phép chia trong và chia ngoài khoảng cách giữa hai điểm.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC:
1. Ổn định lớp: 1 phút
2. Kiểm tra bài cũ: 7 phút
- Momen lực đối với một trục quay là gì? Cánh tay đòn của lực là gì? Khi
nào thì lực tác dụng vào một vật có trục quay cố định khong làm cho vật
quay?
- Phát biểu điều kiện cân bằng của vật có trục quay cố định (quy tắc
momen lực).
3. Bài mới: 25 phút

Hoạt động của giáo
viên
Hoạt động của học sinh Nội dung ghi bảng

Hoạt động 1: Tìm hiểu
quy tắc tổng hợp hai lực
song song cùng chiều:
- Bố trí thí nghiệm hình
19.1
- Yêu cầu trả lời C1.
Gợi ý: Vận dụng các
điều kiện cân bằng của



- Quan sát thí nghiệm.
- Trả lời C1.



I. Thí nghiệm:
- Lực kế chỉ giá trị F = P
1
+ P
2

- Trọng lực
21
PPP




đặt tại điểm

O của thước là hợp lực của hai lực
1
P

và
2
P

đặt tại hai điểm O
1
và O
2

- Vận dụng quy tắc momen lực đối
với trục quay O: P
1
d
1
= P
2
d
2

vật rắn đã học.

- Làm thí nghiệm kiểm
tra hình 19.2, yêu cầu
HS quan sát.

- Yêu cầu trả lời C2.


- Từ đó nêu và phân tích
quy tắc tổng hợp hai lực
song song cùng chiều.






- Quan sát và xác định
các đặc điểm của lực
P


thay thế cho hai lực
1
P

và
2
P

song song cùng chiều
tác dụng lên vật.
- Biểu diễn
1

P

,
2
P

và hợp
lực
P

của chúng.













O
1
O
2
P
1

P
2
O
1
O
2
O
O
P

II. Quy tắc tổng hợp hai lực song
song cùng chiều:
1. Quy tắc:
- Hợp lực của hai lực song song
cùng chiều là một lực song song,
cùng chiều và có độ lớn bằng tổng
các độ lớn của hai lực ấy.
- Giá của hợp lực chia trong
khoảng cách giữa hai giá của hai
lực song song thành phần thành
những đoạn tỉ lệ nghịch với độ lớn
của hai lực ấy.



Hoạt động 2: Vận dụng
quy tắc tổng hợp hai lực
song song cùng chiều:
- Gợi ý phân tích trọng
lực của một vật như là

hợp lực của các trọng
lực tác dụng lên các
phần của vật.


- Yêu cầu trả lời C3.
- Giới thiệu cách phân
tích một lực
F

thà nh hai
lực song song cùng
chiều với
F

.





- Đọc SGK và quan sát
hình 19.4.




- Trả lời C3.

- Làm bài tập 4 SGK.


A
B
O
1
F

2
F

F

O
1
O
2
d
2
d
1

21
FFF 

1
2
2
1
d
d
F
F

(chia trong)
2. Chú ý:
- Một vật bất kì có thể chia thành
các phần nhỏ và mỗi phần nhỏ có
trọng lực rất nhỏ. Hợp lực của các
trọng lực rất nhỏ ấy là trọng lực của
vật có điểm đặt là trọng tâm của
vật.
- Phân tích một lực
F

thành hai lực
thành phần song song và cùng
chiều với lực
F

là phép làm ngược
lại với tổng hợp lực.

FFF 

21



- Yêu cầu HS vận dụng
làm bài tập 4 SGK.

Hoạt động 3: Tìm hiểu
và vận dụng điều kiện
cân bằng của một vật
chịu tác dụng của ba lực
song song cùng chiều:
- Yêu cầu HS xem SGK,
hình 19.1.

- Nêu và phân tích đặc
điểm cân bằng.




- Quan sát và nhận xét về
đặc điểm của ba lực tác
dụng lên vật trong thí
nghiệm hình 19.1.

1
2
2
1

d
d
F
F


* Đặc điểm của hệ ba lực song
song cân bằng:
- Ba lực đó phải có giá đồng quy.
- Lực ở trong phải ngược chiều với
hai lực ở ngoài.
- Hợp lực của hai lực ở ngoài phải
cân bằng với lực ở trong.

4. Củng cố: 10 phút
Hướng dẫn HS làm bài tập 2 trang 106 SGK
5. Hướng dẫn học tập về nhà: 2 phút
- Cần nắm được: quy tắc hợp lực song song cùng chiều và điều kiện cân
bằng của một vật chịu tác dụng của ba lực song song.
- Làm các bài tập 3, 4, 5 trang 106 SGK.