on thi vao lop 10 TLV - ha 09-10

Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
ÔN LUYỆN CÁC ĐỀ PHẦN TỰ LUẬN
Bµi 1
C©u 1. §o¹n v¨n
C¶m nhËn cđa em tríc bøc ho¹ tut ®Đp vỊ mïa xu©n trong bèn c©u th¬ ®Çu ®o¹n trÝch: “C¶nh ngµy
xu©n” (trÝch “Trun KiỊu” cđa Ngun Du)
Gỵi ý:
a. Yªu cÇu vỊ néi dung:
- CÇn lµm râ 4 c©u th¬ dÇu cđa ®o¹n trÝch"C¶nh ngµy xu©n" lµ mét bøc ho¹ tut ®Đp vỊ mïa xu©n.
+ Hai c©u th¬ ®Çu gỵi kh«ng gian vµ thêi gian – Mïa xu©n thÊm tho¾t tr«i mau. Kh«ng gian trµn ngËp
vỴ ®Đp cđa mïa xu©n, réng lín, b¸t ng¸t.
+ Hai c©u th¬ sau tËp trung miªu t¶ lµm nỉi bËt lªn vỴ ®Đp míi mỴ, tinh kh«i giµu søc sèng, nhĐ nhµng
thanh khiÕt vµ cã hån qua: ®êng nÐt, h×nh ¶nh, mµu s¾c, khÝ trêi c¶nh vËt…
- T©m hån con ngêi vui t¬i, phÊn chÊn qua c¸i nh×n thiªn nhiªn trong trỴo, t¬i t¾n hån nhiªn.
- Ngßi bót cđa Ngun Du tµi hoa, giµu chÊt t¹o h×nh, ng«n ng÷ biĨu c¶m gỵi t¶.
b. Yªu cÇu vª h×nh thøc :
- Tr×nh bµy thµnh v¨n b¶n ng¾n. BiÕt sư dơng c¸c thao t¸c biĨu c¶m ®Ĩ lµm râ néi dung.
- C©u v¨n m¹ch l¹c, cã c¶m xóc.
- Kh«ng m¾c c¸c lçi c©u, chÝnh t¶, ng÷ ph¸p th«ng thêng (gäi chung lµ lçi diƠn ®¹t)
C©u 2.
Trun ng¾n lµng cđa Kim L©n gỵi cho em nh÷ng suy nghÜ g× vỊ nh÷ng chun biÕn míi trong t×nh c¶m
cđa ngêi n«ng d©n ViƯt Nam thêi kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.
Dùa vµo ®o¹n trÝch trong Ng÷ v¨n 9, tËp mét, ®Ĩ tr×nh bµy ý kiÕn cđa em.
Gỵi ý :
I/ T×m hiĨu ®Ị :
- §Ị yªu cÇu ph©n tÝch mét nhËn xÐt : Nh÷ng chun biÕn míi trong t×nh c¶m cđa ngêi n«ng d©n ViƯt
Nam thêi kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. C¸i t×nh c¶m cã tÝnh chÊt chung ®ỵc nhµ v¨n biĨu hiƯn rÊt
sinh ®éng cơ thĨ trong nh©n vËt «ng Hai. V× thÕ cÇn ph©n tÝch t×nh yªu lµng th¾m thiÕt thèng nhÊt víi lßng
yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn ë nh©n vËt «ng Hai.
- Nhng trun thc lo¹i cã cèt trun t©m lÝ, nh©n vËt Ýt hµnh ®éng, chđ u biĨu hiƯn nh©n vËt qua c¸c
t×nh hng bªn trong néi t©m nh©n vËt. Do ®ã ph¶i ph©n tÝch kÜ diƠn iÕn t©m tr¹ng «ng Hai trong t×nh

hng nghe tin lµng theo giỈc. Tõ ®ã lµm nỉi râ ®Ỉc ®iĨm tÝnh c¸ch yªu lµng, yªu níc cđa nh©n vËt.
- Do yªu cÇu cđa ®Ị, c¸ch viÕt nªn cã sù ph©n tÝch chung, råi ®i s©u vµo nh©n vËt «ng Hai, sau ®ã nhÊn
m¹nh vµ kh¼ng ®iÞnh sù g¾n bã gi÷a t×nh yªu lµng cã tÝnh trun thèng víi nh÷ng chun biÕn míi trong
t×nh c¶m cđa ngêi n«ng d©n ViƯt Nam trong sù gi¸c ngé c¸ch m¹ng.
- Dùa vµo ®o¹n trÝch lµ chđ u, nhng ®Ĩ ph©n tÝch ®ỵc trän vĐn, cã thĨ tr×nh bµy lít qua vỊ nh©n vËt ë
nh÷ng ®o¹n kh¸c.
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi:
- Kim L©n thc líp c¸c nhµ v¨n ®· thµnh danh tõ tríc C¸ch m¹ng Th¸ng 8 – 1945 víi nh÷ng trun
ng¾n nỉi tiÕng vỊ vỴ ®Đp v¨n ho¸ xø Kinh B¾c. ¤ng g¾n bã víi th«n quª, tõ l©u ®· am hiĨu ngêi n«ng d©n.
§i kh¸ng chiÕn, «ng tha thiÕt mn thĨ hiƯn tinh thÇn kh¸ng chiÕn cđa ngêi n«ng d©n
- Trun ng¾n Lµng ®ỵc viÕt vµ in n¨m 1948, trªn sè ®Çu tiªn cđa t¹p chÝ V¨n nghƯ ë chiÕn khu ViƯt B¾c.
Trun nhanh chãng ®ỵc kh¼ng ®Þnh v× nã thĨ hiƯn thµnh c«ng mét t×nh c¶m lín lao cđa d©n téc, t×nh yªu
níc, th«ng qua mét con ngêi cơ thĨ, ngêi n«ng d©n víi b¶n chÊt trun thèng cïng nh÷ng chun biÕn
míi trong t×nh c¶m cđa hä vµo thêi k× ®Çu cđa cc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
B- Th©n bµi
1. Trun ng¾n Lµng biĨu hiƯn mét t×nh c¶m cao ®Đp cđa toµn d©n téc, t×nh c¶m quª h¬ng ®Êt níc. Víi
ngêi n«ng d©n thêi ®¹i c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn th× t×nh yªu lµng xãm quª h¬ng ®· hoµ nhËp trong t×nh
yªu níc, tinh thÇn kh¸ng chiÕn. T×nh c¶m ®ã võa cã tÝnh trun thèng võa cã chun biÕn míi.
2. Thµnh c«ng cđa Kim L©n lµ ®· diƠn t¶ t×nh c¶m, t©m lÝ chung Êy trong sù thĨ hiƯn sinh ®éng vµ ®éc
®¸o ë mét con ngêi, nh©n vËt «ng Hai. ë «ng Hai t×nh c¶m chung ®ã mang râ mµu s¾c riªng, in râ c¸ tÝnh
chØ riªng «ng míi cã.
a. T×nh yªu lµng, mét b¶n chÊt cã tÝnh trun th«ng trong «ng Hai.
- ¤ng hay khoe lµng, ®ã lµ niỊm tù hµo s©u s¾c vỊ lµng quª.
- C¸i lµng ®ã víi ngêi nån d©n cã mét ý nghÜa cùc k× quan träng trong ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
1
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
b. Sau c¸ch m¹ng, ®i theo kh¸ng chiÕn, «ng ®· cã nh÷ng chun biÕn míi trong t×nh c¶m.
- §ỵc c¸ch m¹ng gi¶i phãng, «ng tù hµo vỊ phong trµo c¸ch m¹ng cđa quª h¬ng, vª viƯc x©y dùng lµng

kh¸ng chiÕn cđa quª «ng. Ph¶i xa lµng, «ng nhí qu¸ c¸i khong khÝ “®µo ®êng, ®¾p ơ, xỴ hµo, khu©n
®¸…”; råi «ng lo “c¸i chßi g¸c,… nh÷ng ®êng hÇm bÝ mËt,…” ®· xong cha?
- T©m lÝ ham thÝch theo dâi tin tøc kh¸ng chiÕn, thÝch b×h ln, n¸o nøc tríc tin th¾ng lỵi ë mäi n¬i “Cø
thÕ, chç nµy giÕt mét tÝ, chç kia giÕt mét tÝ, c¶ sóng còng vËy, h«m nay d¨m khÈu, ngµy mai d¨m khÈu,
tÝch tiĨu thµnh ®¹i, lµm g× mµ th»ng T©y kh«ng bíc sím”.
c. T×nh yªu lµng g¾n bã s©u s¾c víi t×nh yªu níc cđa «ng Hai béc lé s©u s¾c trong t©m lÝ «ng khi nghe
tin lµng theo giỈc.
- Khi míi nghe tin xÊu ®ã, «ng s÷ng sê, cha tin. Nhng khi ngêi ta kĨ rµnh rät, kh«ng tin kh«ng ®ỵc, «ng
xÊu hỉ l¶ng ra vỊ. Nghe hä ch× chiÕt «ng ®au ®ín cói gÇm mỈt xng mµ ®i.
- VỊ ®Õn nhµ, nh×n thÊy c¸c con, cµng nghÜ cµng tđi hỉ v× chóng nã “còng bÞ ngêi ta rỴ róng, h¾t hđi”.
¤ng giËn nh÷ng ngêi ë l¹i lµng, nhng ®iĨm mỈt tõng ngêi th× l¹i kh«ng tin hä “®ỉ ®èn” ra thÕ. Nhng c¸i
t©m lÝ “kh«ng cã lưa lµm sao cã khãi”, l¹i b¾t «ng ph¶i tin lµ hä ®· ph¶n níc h¹i d©n.
- Ba bèn ngµy sau, «ng kh«ng d¸m ra ngoµi. Cai tin nhơc nh· Êy cho¸n hÕt t©m trÝ «ng thµnh nçi ¸m ¶nh
khđng khiÕp. ¤ng lu«n ho¶ng hèt giËt m×nh. Khong khÝ nỈng nỊ bao trïm c¶ nhµ.
- T×nh c¶m yªu níc vµ yªu lµng cßn thĨ hiƯn s©u s¾c trong cc xung ®ét néi t©m gay g¾t: §· cã lóc «ng
mn quay vỊ lµng v× ë ®©y tđi hỉ qu¸, v× bÞ ®Èy vµo bÕ t¾c khi cã tin ®ån kh«ng ®©u chøa chÊp ngêi lµng
chỵ DÇu. Nhng t×nh yªu níc, lßng trung thµnh víi kh¸ng chiÕn ®· m¹nh h¬n t×nh yªu lµng nªn «ng l¹i døt
kho¸t: “Lµng th× yªu thËt nhng lµng theo T©y th× ph¶i thï”. Nãi cøng nh vËy nhng thùc lßng ®au nh c¾t.
- T×nh c¶m ®èi víi kh¸ng chiÕn, ®èi víi cơ Hå ®ỵc béc lé mét c¸ch c¶m ®éng nhÊt khi «ng chót nçi lßng
vµo lêi t©m sù víi ®øa con ót ng©y th¬. Thùc chÊt ®ã lµ lêi thanh minh víi cơ Hå, víi anh em ®ång chÝ vµ
tù nhđ m×nh trong nh÷ng lóc thư th¸ch c¨ng th¼ng nµy:
+ §øa con «ng bÐ tÝ mµ còng biÕt gi¬ tay thỊ: “đng hé cơ Hå ChÝ Minh mu«n n¨m!” n÷a lµ «ng, bè cđa
nã.
+ ¤ng mong “Anh em ®ång chÝ biÕt cho bè con «ng. Cơ Hå trªn ®Çu trªn cỉ xÐt soi cho bè con «ng”.
+ Qua ®ã, ta thÊy râ:
• T×nh yªu s©u nỈng ®èi víi lµng chỵ DÇu trun thèng (chø kh«ng ph¶i c¸i lµng ®ỉ ®èn theo giỈc).
• TÊm lßng trung thµnh tut ®èi víi c¸ch m¹ng víi kh¸ng chiÕn mµ biĨu tỵng cđa kh¸ng chiÕn lµ cơ
Hå ®ỵc biỴu lé rÊt méc m¹c, ch©n thµnh. T×nh c¶m ®ã s©u nỈng, bỊn v÷ng vµ v« cïng thiªng liªng :
cã bao giê d¸m ®¬n sai. ChÕt th× chÕt cã bao giê d¸m ®¬n sai.
d. Khi c¸i tin kia ®ỵc c¶i chÝnh, g¸nh nỈng t©m lÝ tđi nhơc ®ỵc trót bá, «ng Hai tét cïng vui síng vµ

cµng tù hµo vỊ lµng chỵ DÇu.
- C¸i c¸ch «ng ®i khoe viƯc T©y ®èt s¹ch nhµ cđa «ng lµ biĨu hiƯn cơ thĨ ý chÝ “Thµ hi sinh tÊt c¶ chø
kh«ng chÞu mÊt níc” cđa ngêi n«ng d©n lao ®éng b×nh thêng.
- ViƯc «ng kĨ rµnh rät vỊ trËn chèng cµn ë lµng chỵ DÇu thĨ hiƯn râ tinh thÇn kh¸ng chiÕn vµ niỊm tù
hµo vỊ lµng kh¸ng chiÕn cđa «ng.
3. Nh©n v¹t «ng Hai ®Ĩ l¹i mét dÊu Ên kh«ng phai mê lµ nhê nghƯ tht miªu t¶ t©m lÝ tÝnh c¸ch vµ
ng«n ng÷ nh©n vËt cđa ngêi n«ng d©n díi ngßi bót cđa Kim L©n.
- T¸c gi¶ ®Ỉt nh©n vËt vµo nh÷ng t×nh hng thư th¸ch bªn trong ®Ĩ nh©n vËt béc lé chiỊu s©u t©m tr¹ng.
- Miªu t¶ rÊt cơ thĨ, gỵi c¶m c¸c diƠn biÕn néi t©m qua ý nghÜ, hµnh vi, ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ ®éc tho¹i.
Ng«n ng÷ cđa ¤ng Hai võa cã nÐt chung cđa ngêi n«ng d©n l¹i võa mang ®Ëm c¸ tÝnh nh©n vËt nªn rÊt
sinh ®éng.
C- KÕt bµi:
- Qua nh©n vËt «ng Hai, ngêi ®äc thÊm thÝa t×nh yªu lµng, yªu níc rÊt méc m¹c, ch©n thµnh mµ v« cïng
s©u nỈng, cao q trong nh÷ng ngêi n«ng d©n lao ®éng b×nh thêng.
- Sù më réng vµ thèng nhÊt t×nh yªu quª h¬ng trong t×nh u ®Êt níc lµ nÐt míi trong nhËn thøc vµ t×nh
c¶m cđa qn chóng c¸ch m¹ng mµ v¨n häc thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®· chó träng lµm nỉi bËt.
Trun ng¾n Lµng cđa Kim L©n lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng q.
_________________________________________________________
Bµi 2
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
2
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
C©u 1. §o¹n v¨n
B»ng ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u, h·y ph©n tÝch sù c¶m nhËn tinh tÕ cđa nhµ th¬ vỊ biÕn chun trong kh«ng
gian lóc sang thu ë khỉ th¬:
Bçng nhËn ra h¬ng ỉi
Ph¶ vµo trong giã se
S¬ng chïng ch×nh qua ngâ
H×nh nh thu ®· vỊ.
(Sang thu – H÷u ThØnh)

Gỵi ý :
1. VỊ h×nh thøc:
- Tr×nh bµy b»ng mét ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u, cã thĨ dïng ®o¹n diƠn dÞch, quy n¹p hc tỉng hỵp –
ph©n tÝch – tỉng hỵp.
- §o¹n v¨n diƠn ®¹t m¹ch l¹c, tù nhiªn, kh«ng m¾c lçi vỊ diƠn ®¹t.
2. VỊ néi dung:
- Ph©n tÝch ®Ĩ thÊy biÕn chun trong kh«ng gian ®ỵc nµ th¬ c¶m nhËn tinh tÕ qua h¬ng ỉi chÝn ®Ëm,
nång nµn ph¶ vµo giã se, lan to¶ trong kh«ng gian vµ qua nµn s¬ng máng “chïng ch×nh” chun ®éng
chÇm chËm, nhĐ nhµng ®Çu ngâ, ®êng th«n.
- Tr¹ng th¸i c¶m gi¸c vỊ mïa thu ®Õn cđa nhµ th¬ ®ỵc diƠn t¶ qua c¸c tõ “Bçng” – “h×nh nh” më ®Çu vµ
kÕt thóc khỉ th¬, ®ã lµ sù ng¹c nhiªn thó vÞ nh cßn cha tin h¼n.
C©u 2. §o¹n v¨n
Cho c©u th¬ sau:
“LËn ®Ën ®êi bµ biÕt mÊy n¾ng ma”

a. H·y chÐp chÝnh x¸c 7 c©u th¬ tiÕp theo.
b. §o¹n th¬ võa chÐp n»m trong bµi th¬ nµo vµ ai lµ ngêi s¸ng t¸c?
c. Tõ “nhãm” trong ®o¹n th¬ võa chÐp cã nh÷ng nghÜa nµo?
d. H×nh ¶nh bÕp lưa vµ h×nh ¶nh ngän lưa ®ỵc nh¾c ®Õn nhiỊu lÇn trong bµi th¬ cã ý nghÜa g×?
Gỵi ý:
c. Tõ “nhãm” trong ®o¹n th¬ ®ỵc nh¾c ®i nh¾c l¹i tíi 4 lÇn víi c¶ nghÜa ®en vµ nghÜa bãng.
- NghÜa ®en : Nhóm lµ lµm cho lưa b¾t vµo, bÐn vµo chÊt ®èt dƠ ch¸y lªn.
- NghÜa bãng : Kh¬i lªn, gỵi lªn trong t©m hån con ngêi nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Đp.
d.
- H×nh ¶nh bÕp lưa trong bµi th¬ cã ý nghÜa:
+ BÕp lưa lu«n g¾n liỊn víi h×nh ¶nh cđa ngêi bµ. Nhí ®Õn bÕp lưa lµ ch¸u nhí ®Õn ngêi bµ th©n yªu (bµ
lµ ngêi nhãm lưa) vµ cc sèng gian khỉ.
+ BÕp lưa bµn tay bµ nhãm lªn mçi sím mai lµ nhãm lªn niỊm yªu th¬ng, niỊm vui sëi Êm, san sỴ.
+ BÕp lưa lµ t×nh bµ Êm nãng, t×nh c¶m b×nh dÞ mµ th©n thc, k× diƯu, thiªng liªng.
- H×nh ¶nh ngän lưa trong bµi th¬ cã ý nghÜa:

+ Ngän lưa lµ nh÷ng kØ niƯm Êm lßng, niỊm tin thiªng liªng, k× diƯu nang bíc ch¸u trªn st chỈng ®êng
dµi.
+ Ngän lưa lµ søc sèng, lßng yªu th¬ng, niỊm tin mµ bµ trun cho ch¸u.
C©u 3. Bµi lµm v¨n
VỴ ®Đp vµ søc m¹nh cđa ngêi lao ®éng tríc thiªn nhiªn – vò trơ trong bµi th¬ “§oµn thun ®¸nh c¸”
cđa Huy CËn.
Gỵi ý:
A. PhÇn th©n bµi
1. Bøc tranh thiªn nhiªn trong µi th¬: ®Đp, réng lín, léng lÉy.
* C¶m høng vò trơ ®· mang ®Õn cho bµi th¬ nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn hoµnh tr¸ng.
- C¶nh hoµng h«n trªn biĨn vµ c¶nh b×nh minh ®ỵc ®Ỉt ë vÞ rÝ më ®Çu, kÕt thóc bµi th¬ vÏ ra kh«ng gian
réng lín mµ thêi gian lµ nhÞp tn hoµn cđa vò trơ.
- C¶nh ®oµn thun ®¸nh c¸ ra kh¬i: kh«ng ph¶i lµ con thun mµ lµ ®oµn thun tÊp nËp.
Con thun kh«ng nhá bÐ mµ k× vÜ, hoµ nhËp víi thiªn nhiªn, vò trơ.
- VỴ ®Đp rùc rì cđa c¸c lo¹i c¸, sù giµu cã léng lÉy. TrÝ tëng tỵng cđa nhµ th¬ ®· ch¾p c¸nh cho hiƯn
thùc, lµm giµu thªm, ®Đp thªmvỴ ®Đp cđa biĨn kh¬i.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
3
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
2. Ngêi lao ®éng gi÷a thiªn nhiªn cao ®Đp
* Con ngêi kh«ng nhá bÐ tríc thiªn nhiªn mµ ngỵc l¹i, ®Çy søc m¹nh vµ hoµ hỵp víi thiªn nhiªn.
- Con ngêi ra kh¬i víi niỊm vui trong c©u h¸t.
- Con ngêi ra kh¬i víi íc m¬ trong c«ng viƯc.
- Con ngêi c¶m nhËn ®ỵc vỴ ®Đp cđa biĨn, biÕt ¬n biĨn
- Ngêi lao ®éng vÊt v¶ nhng t×m thÊy niỊm vui, phÊn khë tríc th¾ng lỵi.
H×nh ¶nh ngêi lao ®éng ®ỵc s¸ng t¹o víi c¶m høng l·ng m¹n cho thÊy niỊm vui ph¬i phíi cđa hä trong
cc sèng míi. Thiªn nhiªn vµ con ngêi phãng kho¸ng, lín lao. T×nh yªu cc sèng míi cđa nhµ th¬ ®ỵc
gưi g¾m trong nh÷ng h×nh ¶nh th¬ l·ng m¹n ®ã.
B. VỊ h×nh thøc:
- Bè cơc bµi chỈt chÏ. BiÕt x©y dùng ln ®iĨm khi ph©n tÝch t¸c phÈm th¬.

- DiƠn ®¹t ý m¹ch l¹c, cã c¶m xóc.
___________________________________________________________
Bµi 3

C©u 1. §o¹n v¨n
Trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 9, em cã häc mét t¸c phÈm, trong ®ã cã hai c©u th¬ :
“Nhí c©u kiÕn ng·i bÊt vi
Lµm ngêi thÕ Êy còng phi anh hïng”
a. H·y cho biÕt hai c©u th¬ Êy trÝch trong t¸c phÈm nµo?
b. Em h·y giíi thiƯu nh÷ng nÐt chÝnh vỊ t¸c gi¶ cđa t¸c phÈm ®ã.
c. Em hiĨu nghÜa cđa hai c©u th¬ nh thÕ nµo? T¸c gi¶ mn gưi g¾m ®iỊu g× qua hai c©u th¬ Êy?
Gỵi ý:
a. Hai c©u th¬ trong ®o¹n “Lơc V©n Tiªn cøu KiỊu Ngut Nga”, trÝch trong t¸c phÈm trun th¬ “Lơc
V©n Tiªn” cđa nhµ th¬ Ngun §i×nh ChiĨu.
b. Giíi thiƯu ®ỵc nh÷ng nÐt chÝnh vỊ cc ®êi cđa Ngun §×nh ChiĨu:
- Ngun §×nh ChiĨu (1822-1888), tơc gäi lµ §å ChiĨu, sinh t¹i quª mĐ ë lµng T©n Thíi, tØnh Gia §Þnh
(nay thc thµnh phè Hå ChÝ Minh); quª cha ë x· Bå §iỊn, hun Phong §iỊn, tØnh Thõa Thiªn H.
- §ç Tó tµi n¨m 21 ti, nhng 6 n¨m sau «ng bÞ mï.
- Sèng b»ng nghỊ d¹y häc vµ bèc thc ch÷a bƯnh cho nh©n d©n.
- Thùc d©n Ph¸p x©m lỵc Nam K×, «ng tÝch cùc tham gia kh¸ng chiÕn, s¸ng t¸c th¬ v¨n khÝch lƯ tinh thÇn
chiÕn ®Êu cđa nh©n d©n. Lµ nhµ th¬ lín cđa d©n téc, ®Ĩ l¹i cho ®êi nhiỊu t¸c phÈm v¨n ch¬ng cã gi¸ trÞ
nh»m trun b¸ ®¹o lÝ vµ cỉ vò lßng yªu níc, ý chÝ cøu níc.
c. BiÕt vËn dơng kiÕn thøc tõ H¸n – ViƯt ®Ĩ gi¶i thÝch ý nghÜa hai c©u th¬. Tõ ®ã rót ra ý tø cđa t¸c gi¶
mn gưi g¾m qua hai c©u th¬.
- KiÕn: thÊy (chøng kiÕn).
- Ng·i: (nghÜa): lÏ ph¶i lµm khu«n phÐp c xư.
- BÊt: ch¼ng, kh«ng.
- Vi: lµm (hµnh vi).
- Phi: tr¸i, kh«ng ph¶i.
* Tõ ®ã ta cã thĨ hiĨu nghÜa cđa hai c©u th¬ lµ thÊy viƯc hỵp víi lÏ ph¶i mµ kh«ng lµm th× kh«ng ph¶i lµ

ngêi anh hïng.
* Qua hai c©u th¬, t¸c gi¶ mn thĨ hiƯn mét qua niƯm ®¹o lÝ: ngêi anh hïng lµ ngêi s½n sµng lµm viƯc
nghÜa mét c¸ch v« t, kh«ng tÝnh to¸n. Lµm viƯc nghÜa lµ bỉn phËn, lµ lÏ tù nhiªn. §ã lµ c¸ch c xư mang
tinh thÇn nghÜa hiƯp cđa c¸c bËc anh hïng h¶o h¸n.
C©u 2. §o¹n v¨n
a. Cho c©u th¬ sau:
“ KiỊu cµng s¾c s¶o mỈn mµ”
…
H·y chÐp chÝnh x¸c nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo t¶ s¾c ®Đp cđa Th KiỊu.
b. Em hiĨu nh thÕ nµo vỊ nh÷ng h×nh tỵng nghƯ tht íc lƯ “thu thủ”, “xu©n s¬n”? C¸ch nãi “lµn thu
thủ”, “nÐt xu©n s¬n” dïng nghƯ tht Èn dơ hay ho¸n dơ? Gi¶i thÝch râ v× sao em chän nghƯ tht Êy?
c. Nãi khi vỴ ®Đp cđa Th KiỊu, t¸c gi¶ Ngun Du ®· dù b¸o tríc cc ®êi vµ sè phËn cđa nµng cã
®óng kh«ng? H·y lµ râ ý kiÕn cđa em?
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
4
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
Gỵi ý:
a. Yªu cÇu HS ph¶i chÐp chÝnh x¸c c¸c c©u th¬ t¶ s¾c ®Đp cđa Th KiỊu :
“KiỊu cµng s¾c s¶o mỈn mµ
So bỊ tµi s¾c l¹i lµ phÇn h¬n
Lµn thu thủ, nÐt xu©n s¬n
Hoa ghen thua th¾m, liƠu hên kÐm xanh
Mét hai nghiªng níc nghiªnh thµnh
S¾c ®µnh ®ßi mét, tµi ®µnh ho¹ hai”.
b.
* H×nh tỵng nghƯ tht íc lƯ “thu thủ”, “xu©n s¬n” cã thĨ hiĨu lµ:
+ “Thu thủ” (níc hå mïa thu) t¶ vỴ ®Đp cđa ®«i m¾t Th KiỊu trong s¸ng, thĨ hiƯn sù tinh anh cđa t©m
hån vµ trÝ t; lµn níc mµu thu gỵi lªn thËt sinh ®éng vỴ ®Đp cđa ®«i m¾t trong s¸ng, long lanh, linh ho¹t.
+ “Xu©n s¬n” (nói mïa xu©n) gỵi lªn ®«i l«ng mµy thanh tó trªn g¬ng mỈt trỴ trung trµn ®Çy søc sèng.
+ C¸ch nãi “lµn thu thủ”, “nÐt xu©n s¬n” lµ c¸ch nãi Èn dơ v× vÕ so s¸nh lµ ®«i m¾t vµ ®«i l«ng mµy ®ỵc

Èn ®i, chØ xt hiƯn vÕ ®ỵc so s¸nh lµ “lµn thu thủ”, “nÐt xu©n s¬n”
c. Khi t¶ s¾c ®Đp cđa KiỊu, t¸c gi¶ Ngun Du ®· dù b¸o tríc cc ®êi vµ sè phËn cđa nµng qua hai c©u
th¬:
“ Hoa ghen thua th¾m, liƠu gêm kÐm xanh”
VỴ ®Đp cđa Th KiỊu lµm cho t¹o ho¸ ph¶i ghen ghÐt, ph¶i ®è kÞ: “hoa ghen”, “liƠu hên” nªn sè phËn
nµng Ðo le, ®au khỉ, ®Çy tr¾c trë.
C©u 2. TËp lµm v¨n
Ph©n tÝch bµi th¬ “§ång chÝ”, ®Ĩ chøng tá bµi th¬ ®· diƠn t¶ s©u s¾c t×nh ®ång chÝ cao q cđa c¸c anh
bé ®éi thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p
Gỵi ý:
I/ T×m hiĨu ®Ị
- §Ị ®· x¸c ®Þnh híng ph©n tÝch bµi th¬: bµi th¬ ®· diƠn t¶ s©u s¾c t×nh ®ång chÝ cao q cđa c¸c anh bé
®éi thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
- §Ĩ t×m ®ỵc ý cÇn ®äc kÜ bµi th¬ vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái:
+ T×nh ®ång chÝ Êy biĨu hiƯn cơ thĨ ë nh÷ng ®iĨm nµo?
+ Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh, chi tiÕt nµo thĨ hiƯn tõng ln ®iĨm ®ã?
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi:
- Bµi th¬ ra ®êi n¨m 1948, khi ChÝnh H÷u lµ chÝnh trÞ viªn ®¹i ®éi thc Trung ®oµn Thđ ®«, lµ kÕt qu¶
cđa nh÷ng tr¶i nghiƯm thùc, nh÷ng c¶m xóc s©u xa cđa t¸c gi¶ víi ®ång ®éi trong chiÕn dÞch ViƯt B¾c.
- Nªu nhËn xÐt chung vỊ bµi th¬ (nh ®Ị bµi ®· nªu)
B- Th©n bµi:
1. T×nh ®ång chÝ xt ph¸t tõ ngn gèc cao q
- Xt th©n nghÌo khỉ: Níc mỈn ®ång chua, ®Êt cµy lªn sái ®¸
- Chung lÝ tëng chiÕn ®Êu: Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu
- Tõ xa c¸ch hä nhËp l¹i trong mét ®éi ngò g¾n bã keo s¬n, tõ ng«n ng÷ ®Õn h×nh ¶nh ®Ịu biĨu hiƯn, tõ
sù c¸ch xa hä ngµy cµng tiÕn l¹i gÇn nhau råi nh nhËp lµm mét: níc mỈn, ®Êt sái ®¸ (ngêi vïng biĨn, kỴ
vïng trung du), ®«i ngêi xa l¹, ch¼ng hĐn quen nhau, råi ®Õn ®ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kØ.
- KÕt thóc ®o¹n lµ dßng th¬ chØ cã mét tõ : §ång chÝ (mét nèt nhÊn, mét sù kÕt tinh c¶m xóc).
2. T×nh ®ång chÝ trong cc sèng gian lao

- Hä c¶m th«ng chia sỴ t©m t, nçi nhí quª: nhí rng n¬ng, lo c¶nh nhµ gieo neo (rng n¬ng… gưi b¹n,
gian nhµ kh«ng … lung lay), tõ “mỈc kƯ” chØ lµ c¸ch nãi cã vỴ phít ®êi, vỊ t×nh c¶m ph¶i hiĨu ngỵc l¹i),
giäng ®iƯu, h×nh ¶nh cđa ca dao (bÕn níc, gèc ®a) lµm cho lêi th¬ cµng thªm th¾m thiÕt.
- Cïng chia sỴ nh÷ng gian lao thiÕu thèn, nh÷ng c¬n sèt rÐt rõng nguy hiĨm: nh÷ng chi tiÕt ®êi thêng trë
thµnh th¬, mµ th¬ hay (t«i víi anh biÕt tõng c¬n ín l¹nh,…) ; tõng cỈp chi tiÕt th¬ sãng ®«i nh hai ®ång chÝ
bªn nhau : ¸o anh r¸ch vai / qn t«i cã vµi m¶nh v¸ ; miƯng cêi bt gi¸ / ch©n kh«ng giµy ; tay n¾m /
bµn tay.
- KÕt ®o¹n còng quy tơ c¶m xóc vµo mét c©u : Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay (t×nh ®ång chÝ trun h«i
Êm cho ®ång ®éi, vỵt qua bao gian lao, bƯnh tËt).
3. T×nh ®ång chÝ trong chiÕn hµo chê giỈc
- C¶nh chê giỈc c¨ng th¼ng, rÐt bt : ®ªm, rõng hoang, s¬ng mi.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
5
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
- Hä cµng s¸t bªn nhau v× chung chiÕn hµo, chung nhiƯm vơ chiÕn ®Êu : chê giỈc.
- Ci ®o¹n mµ còng lµ ci bµi c¶m xóc l¹i ®ỵc kÕt tinh trong c©u th¬ rÊt ®Đp : §Çu sóng tr¨ng treo
(nh bøc tỵng ®µi ngêi lÝnh, h×nh ¶nh ®Đp nhÊt, cao q nhÊt cđa t×nh ®ång chÝ, c¸ch biĨu hiƯn thËt ®éc ®¸o,
võa l·ng m¹n võa hiƯn thùc, võa lµ tinh thÇn chiÕn sÜ võa lµ t©m hån thi sÜ,…)
C- KÕt bµi :
- §Ị tµi dƠ kh« khan nhng ®ỵc ChÝnh H÷u biĨu hiƯn mét c¸ch c¶m ®éng, s©u l¾ng nhê biÕt khai th¸c chÊt
th¬ tõ nh÷ng c¸i b×nh dÞ cđa ®êi thêng. §©y lµ mét sù c¸ch t©n so víi th¬ thêi ®ã viÕt vỊ ngêi lÝnh.
- ViÕt vỊ bé ®éi mµ kh«ng tiÕng sóng nhng t×nh c¶m cđa ngêi lÝnh, sù hi sinh cđa ngêi lÝnh vÉn cao c¶,
hµo hïng
____________________________________________________________
Bµi 4
C©u 1. §o¹n v¨n
a. Nªu tªn t¸c gi¶, hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ “§oµn thun ®¸nh c¸”.
b. C¶m høng vỊ lao ®éng cđa t¸c gi¶ ®· t¹o nªn nh÷ng h×nh ¶nh ®Đp tr¸ng lƯ, giµu mµu s¾c l·ng m¹n vỊ
con ngêi lao ®éng trªn biĨn kh¬i bao la. H·y chÐp l¹i c¸c c©u th¬ ®Çy s¸ng t¹o Êy.
c. Hai c©u th¬:

“MỈt trêi xng biĨn nh hßn lưa
Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cưa”
®ỵc t¸c gi¶ sư dơng biƯn ph¸p nghƯ tht nµo? Cho biÕt t¸c dơng cđa nh÷ng biƯn ph¸p nghƯ tht Êy.
Gỵi ý:
a. HS nªu ®ỵc:
- T¸c gi¶ cđa bµi th¬: Huy CËn
- Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬: Bµi th¬ ®ỵc viÕt vµo th¸ng 11 n¨m 1958, khi ®Êt níc ®· kÕt thóc th¾ng lỵi
cc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, miỊn B¾c ®ỵc gi¶i phãng vµ ®i vµo x©y dùng cc sèng míi. Huy
CËn cã mét chun ®i thùc tÕ ë vïng má Qu¶ng Ninh. Bµi th¬ ®ỵc ra ®êi tõ chun ®i thùc tÕ ®ã.
b. Häc sinh ph¶i chÐp ®óng vµ ®ue c¸c c©u th¬ viÕt vỊ con ngêi lao ®éng trªn biĨn kh¬i bao la b»ng bót
ph¸p l·ng m¹n:
- C©u h¸t c¨ng bm cïng giã kh¬i.
- Thun ta l¸i giã víi bm tr¨ng.
Lít gi÷a m©y cao víi biĨn b»ng
- §oµn thun ch¹y ®ua cïng mỈt trêi.
c. Hai c©u th¬ sư dơng c¸c biƯn ph¸p nghƯ tht so s¸nh vµ nh©n ho¸.
- “MỈt trêi xng biĨn nh hßn lưa”
+ “MỈt trêi” ®ỵc so s¸nh nh “hßn lưa”.
+ T¸c dơng: kh¸c víi hoµng h«n trong c¸c c©u th¬ cỉ (so s¸nh víi th¬ cđa Bµ Hun Thanh Quan –
Qua §Ìo Ngang), hoµng h«n trong th¬ Huy CËn kh«ng bn hiu h¾t mµ ngỵc l¹i, rùc rì, Êm ¸p.
- “Sãng ®· cµi then, ®ªm sËp cưa”
+ BiƯn ph¸p nh©n ho¸, g¸n cho sù vËt nh÷ng hµnh ®éng cđa con ngêi sãng cµi then“ ”, ®ªm “sËp cưa”.
+ T¸c dơng: Gỵi c¶m gi¸c vò trơ nh mét ng«i nhµ lín, víi mµn ®ªn bu«ng xng lµ tÊm cưa khỉng lå vµ
nh÷ng gỵn sãng lµ thªn cµi cưa. Con ngêi ®i trong biĨn ®ªm mµ nh ®i trong ng«i nhµ th©n thc cđa m×nh.
Thiªn nhiªn vò trơ b¾t ®Çu ®i vµo tr¹ng th¸i nghØ ng¬i, con ngêi l¹i b¾t dÇu vµo c«ng viƯc cđa m×nh, cho
thÊy sù h¨ng say vµ nhiƯt t×nh x©y dùng ®Êt níc cđa ngêi lao ®éng míi.
C©u 2. §o¹n v¨n
Rng n¬ng anh gưi b¹n th©n cµy
Gian nhµ kh«ng, mỈc kƯ giã lung lay,
GiÕng níc gèc ®a nhí ngêi ra lÝnh.

1. Ghi râ tªn, n¨m s¸ng t¸c vµ tªn t¸c gi¶ cđa bµi th¬ cã nh÷ng c©u th¬ trªn.
Theo em, cÇn nhí nh÷ng ®iĨm c¬ b¶n nµo vỊ hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®Ĩ hiĨu bµi th¬ h¬n?
2. Tõ “mỈc kƯ” ®Ỉt gi÷a c©u th¬ cïng víi h×nh ¶nh lµng quª quen thc ®· gỵi cho em c¶m xóc g× vỊ
t×nh c¶m cđa anh bé ®éi vèn xt th©n tõ n«ng d©n trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
3. §äc ba c©u th¬ trªn, em nhí tíi bµi ca dao nµo? §iỊu g× khiÕn em cã sù liªn tëng ®ã.
Gỵi ý:

GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
6
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
C©u 3. TËp lµm v¨n
C¶m nhËn cđa em vỊ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh vµ nh÷ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe Êy trªn ®êng Trêng S¬n
n¨m xa, trong “Bµi th¬ vỊ tiĨu ®éi xe kh«ng kÝnh” cđa Ph¹m TiÕn Dt.
II/ T×m hiĨu ®Ị
- “Bµi th¬ vỊ tiĨu ®éi xe kh«ng kÝnh” ë trong chïm th¬ cđa Ph¹m TiÕn Dt ®ỵc gi¶i nhÊt cc thi th¬
b¸o V¨n nghƯ n¨m 1969 – 1970.
- §Ị yªu cÇu ph©n tÝch bµi th¬ tõ s¸ng t¹o ®éc ®¸o cđa nhµ th¬ : h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh,
qua ®ã mµ ph©n tÝch vỊ ngêi chiÕn sÜ l¸i xe. Cho nªn tr×nh tù ph©n tÝch nªn “bỉ däc” bµi th¬ ( Ph©n tÝch
h×nh ¶nh chiÕc xe tõ ®Çu ®Õn ci bµi th¬; sau ®ã l¹i trë l¹i tõ ®Çu bµi th¬ ph©n tÝch h×nh ¶nh ngêi chiÕn sÜ
l¸i xe cho ®Õn ci bµi).
- CÇn tËp trung ph©n tÝch: C¸ch x©y dùng h×nh ¶nh rÊt thùc, thùc ®Õn trÇn trơi; giäng ®iƯu th¬ v¨n xu«i
vµ ng«n ng÷ giµu chÊt “lÝnh tr¸ng”.
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi:
- Thêi chèng MÜ cøu níc chóng ta ®· cã mét ®éi ngò ®«ng ®¶o c¸c nhµ th¬ - chiÕn sÜ; vµ h×nh tỵngngêi
lÝnh ®· rÊt phong phó trong th¬ ca níc ta. Song Ph¹m TiÕn Dt vÉn tù kh¼ng ®Þnh ®ỵc m×nh trong nh÷ng
thµnh c«ng vỊ h×nh tỵng ngêi lÝnh.
- “Bµi th¬ vỊ tiĨu ®éi xe kh«ng kÝnh” ®· s¸ng t¹o mét h×nh ¶nh ®éc ®¸o : nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, qua
®ã lµm nỉi bËt h×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe ë tun ®êng Trêng S¬n hiªn ngang, dòng c¶m.
B- Th©n bµi:

1. Nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh vÉn b¨ng ra chiÕn trêng
- H×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh lµ h×nh ¶nh thùc trong thêi chiÕn, thùc ®Õn møc th« r¸p.
- C¸ch gi¶i thÝch nguyªn nh©n còng rÊt thùc: nh mét c©u nãi tØnh kh« cđa lÝnh:
Kh«ng cã kÝnh, kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh.
Bom giËt, bom rung, kÝnh vì ®i råi.
- Giäng th¬ v¨n xu«i cµng t¨ng thªm tÝnh hiƯn thùc cđa chiÕn tranh ¸c liƯt.
- Nh÷ng chiÕc xe ngoan cêng:
Nh÷ng chiÕc xe tõ trong bom r¬i ;
§· vỊ ®©y häp thµnh tiĨu ®éi.
- Nh÷ng chiÕc xe cµng biÕn d¹ng thªm, bÞ bom ®¹n bãc trÇn trơi : kh«ng cã kÝnh, råi xe kh«ng cã ®Ìn ;
kh«ng cã mui xe, thïng xe cã xíc, nhng xe vÉn ch¹y v× MiỊn Nam,…
2. H×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe.
- T¶ rÊt thùc c¶m gi¸c ngêi ngåi trong bng l¸i kh«ng kÝnh khi xe ch¹y hÕt tèc lùc : (tiÕp tơc chÊt v¨n
xu«i, kh«ng thi vÞ ho¸) giã vµo xoa m¾t ®¾ng, thÊy con ®êng ch¹y th¼ng vµo tim (c©u th¬ gỵi c¶m gi¸c ghª
rỵn rÊt thËt).
- T thÕ ung dung, hiªn ngang : Ung dung bng l¸i ta ngåi ; Nh×n ®Êt, nh×n trêi, nh×n th¼ng.
- T©m hån vÉn th¬ méng : ThÊy sao trêi vµ ®ét ngét c¸nh chim nh sa, nh ïa vµo bng l¸i (nh÷ng c©u
th¬ t¶ rÊt thùc thiªn nhiªn ®êng rõng vun vót hiƯn ra theo tèc ®é xe ; võa rÊt méng: thiªn nhiªn k× vÜ nªn
th¬ theo anh ra trËn.)
- Th¸i ®é bÊt chÊp khã kh¨n, gian khỉ, nguy hiĨm : thĨ hiƯn trong ng«n ng÷ ngang tµng, cư chØ phít ®êi
(õ th× cã bơi, õ th× ít ¸o, ph× phÌo ch©m ®iÕu thc,…), ë giäng ®ïa tÕu, trỴ trung (b¾t tay qua cưa kÝnh vì
råi, nh×n nhau mỈt lÊm cêi ha ha,…).
3. Søc m¹nh nµo lµm nªn tinh thÇn Êy
- T×nh ®ång ®éi, mét t×nh ®ång ®éi thiªng liªng tõ trong khãi lưa : Tõ trong bom r¬i ®· vỊ ®©y häp thµnh
tiĨu ®éi, chung b¸t ®òa nghÜa lµ gia ®×nh ®Êy,…
- Søc m¹nh cđa lÝ tëng v× miỊn Nam rt thÞt : Xe vÉn ch¹y v× miỊn Nam phÝa tríc, chØ cÇn trong xe cã
mét tr¸i tim.
C- KÕt bµi :
- H×nh ¶nh, chi tiÕt rÊt thùc ®ỵc ®a vµo th¬ vµ thµnh th¬ hay lµ do nhµ th¬ cã hån th¬ nh¹y c¶m, cã c¸i
nh×n s¾c s¶o.

- Giäng ®iƯu ngang tµng, trỴ trung, giµu chÊt lÝnh lµm nªn c¸i hÊp dÉn ®Ỉc biƯt cđa bµi th¬.
- Qua h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, t¸c gi¶ kh¾c ho¹ h×nh tỵng ngêi lÝnh l¸i xe trỴ trung chiÕn
®Êu v× mét lÝ tëng, hiªn ngang, dòng c¶m.
____________________________________________________________
Bµi 5
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
7
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
C©u 1. §o¹n v¨n
Mïa xu©n ngêi cÇm sóng
Léc gi¾t ®Çy trªn lng
Mïa xu©n ngêi ra ®ång
Léc tr¶i dµi n¬ng m¹
TÊt c¶ nh hèi h¶
TÊt c¶ nh x«n xao
( “Mïa xu©n nho nhá” – Thanh H¶i)
Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n, ph©n tÝch ®Ĩ lµm râ gi¸ trÞ cđa c¸c ®iƯp ng÷ trong ®o¹n th¬ trªn
Gỵi ý:
1. VỊ h×nh thøc:
- Tr×nh bµy ®óng yªu cÇu cđa ®o¹n v¨n.
- Sè c©u theo quy ®Þnh 8 c©u (+-2).
- Kh«ng m¾c lâi diƠn ®¹t.
2. VỊ néi dung :
- ChØ râ c¸c ®iƯp ng÷ trong ®o¹n : mïa xu©n, léc, tÊt c¶.
- VÞ trÝ ®iƯp ng÷ : ®Çu c©u.
- C¸ch ®iƯp ng÷ : c¸ch nhau vµ nèi liỊn nhau
- T¸c dơng : T¹o nhÞp ®iƯu cho c©u th¬, c¸c ®iƯp ng÷ t¹o nªn ®iĨm nhÊn trong c©u th¬ nh nèt nhÊn trong
b¶n nh¹c, gãp phÇn gỵi kh«ng khÝ s«i nỉi, tÊp nËp cđa bøc tranh ®Êt níc lao ®éng chiÕn ®Êu.
C©u 2. §o¹n v¨n
Ngêi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt

Ch¼ng mÊy ai nhá bÐ ®©u con
Ngêi ®ång m×nh tù ®ơc ®¸ kª cao quª h¬ng
Cßn quª h¬ng th× lµm phong tơc
( “Nãi víi con” – Y Ph¬ng)
ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã dïng dÉn chøng trùc tiÕp ®Ĩ nªu suy nghÜ cđa em vỊ nh÷ng ®iỊu ngêi cha nãi
víi con trong c¸c c©u th¬ trªn.
Gỵi ý :
Néi dung cđa ®oan v¨n cÇn lµm râ nh÷ng ý sau :
- Ngêi cha ®· ca ngỵi ®øc tÝnh cao ®Đp cđa ngêi ®ång m×nh b»ng nh÷ng h×nh ¶nh ®Çy Ên tỵng :
+ §ã lµ ngêi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt ; nh÷ng con ngêi ch©n chÊt, kh kho¾n. Hä méc m¹c mµ kh«ng
nhá bÐ vỊ t©m hån, ý chÝ, hä tù chđ trong cc sèng.
+ §ã lµ nh÷ng ngêi tù ®ơc ®¸ kª cao quª h¬ng, lao ®éng cÇn cï, kh«ng lïi bíc tríc khã kh¨n. Hä gi÷
v÷ng b¶n s¾c v¨n ho¸ cđa d©n téc.
+ Hä yªu quª h¬ng, lÊy quª h¬ng lµm chç dùa t©m hån.
- Nãi víi con vỊ nh÷ng ®iỊu ®ã, ngêi cha mong con biÕt tù hµo vỊ trun thèng cđa quª h¬ng, tù hµo vỊ
d©n téc ®Ĩ tù tin trong cc sèng.
C©u 3. TËp lµm v¨n
Em c¶m nhËn ®ỵc ngêi cha nãi nh÷ng g× víi con qua bµi th¬ “Nãi víi con” cđa Y Ph¬ng.
I/ T×m hiĨu ®Ị
- §Ị yªu cÇu ph©n tÝch bµi th¬, nhng cha nªu râ ph¶i ph©n tÝch néi dung cơ thĨ nµo, do ®ã ngêi viÕt ph¶i
tù t×m ra nh÷ng néi dung ®ã. CÇn ®äc kÜ c¶ bµi, råi tõng ®o¹n ®Ĩ n¾m b¾t ý tø.
- T×m hiĨu xem nh÷ng ý tø ®ã ®ỵc biĨu hiƯn nh thÕ nµo trong tõng chi tiÕt h×nh ¶nh, tõ ng÷ cđa bµi th¬.
- Chó c¸ch dïng tõ, lèi so s¸nh vÝ von cđa ngêi miỊn nói kÕt hỵp víi nh÷ng so s¸nh liªn tëng ®Ỉc s¾c cđa
riªng nhµ th¬ (§an lê cµi nan hoa – V¸ch nhµ ken c©u h¸t ; Rõng cho hoa – Con ®êng cho nh÷ng tÊm
lßng,…).
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi :
- Cha mĐ sinh con ®Ịu íc mong con kh«n lín, tiÕp nèi trun thèng cđa gia ®×nh, quª h¬ng. §ã lµ t×nh
yªu con cao ®Đp nhÊt.
- Y Ph¬ng còng nãi lªn ®iỊu ®ã nhng b»ng h×nh thøc ngêi t©m t×nh, dỈn dß con, nªn ®em ®Õn cho bµi th¬

giäng thiÕt tha, tr×u mÕn, tin cËy.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
8
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
B- Th©n bµi :
1. Mỵn lêi nãi víi con, Y Ph¬ng gỵi vỊ céi ngn sinh dìng mçi con ngêi.
a. Ngêi con lín lªn trong t×nh yªu th¬ng, sù n©ng ®ì cđa cha mĐ (Ph©n tÝch c©u ®Çu)
- Gỵi c¶nh ®øa trỴ chËp ch÷ng tËp ®i rÊt chÝnh x¸c.
- T¹o ®ỵc kh«ng khÝ gia ®×nh ®Çm Êm, niỊm vui cđa cha mĐ khi ®ãn nhËn tõng biĨu hiƯn lín lªn cđa ®øa
trỴ.
b. Con lín lªn trong cc sèng lao ®éng nªn th¬ cđa quª h¬ng
- Cc sèng lao ®éng cÇn cï, t¬i vui (§an lê cµi nan hoa – V¸ch nhµ ken c©u h¸t).
- Rõng nói quª h¬ng th¬ méng vµ t×nh nghÜa (Rõng cho hoa ; Con ®êng cho nh÷ng tÊm lßng).
2. Mỵn lêi nãi víi con ®Ĩ trun cho con niỊm tù hµo vỊ quª h¬ng vµ bµy tá lßng mong íc cđa ngêi
cha ®èi víi con.
a. Tù hµo vỊ ngêi ®ång m×nh gian khỉ mµ can ®¶m:
- Nh¾c ®Õn ngêi ®ång m×nh b»ng nh÷ng c©u c¶m thÊn (Yªu l¾m, th¬ng l¾m con ¬i! ) : t×nh quª thËt
th¾m thiÕt, ®»m th¾m, c¸ch béc lé méc m¹c ch©n thµnh.
- Ngêi ®ång m×nh sèng vÊt v¶ nhng chÝ lín (Cao ®o nçi bn; Xa ®o chÝ lín,…).
- Mong con g¾n bã víi quª nghÌo th× ph¶i biÕt chÊp nhËn vỵt qua gian khỉ ®Ĩ x©y dùng quª h¬ng:
Sèng trªn ®¸ kh«ng chª ®¸ gËp ghỊnh
Sèng trªn thung kh«ng chª thung nhÌo ®ãi
Sèng nh s«ng nh si
Lªn th¸c xng ghỊnh
Kh«ng lo cùc nhäc.
b. Tù hµo vỊ ngêi ®ång m×nh méc m¹c nhng giµu ý chÝ, niỊm tin (th« s¬ da thÞt, ch¼ng bÐ nhá,…); giµu
trun thèng kiªn tr×, nhÉn n¹i lµm nªn v¨n ho¸ ®éc ®¸o (®ơc ®¸ kª cao quª h¬ng… lµm phong tơc,…).
c. NiỊm mong mn cµng tha thiÕt khi con trëng thµnh : bèn c©u th¬ ci hÇu nh chØ nh¾c l¹i hai ý trªn,
nhng c¸ch nãi m¹nh h¬n:
Con ¬i tuy th« s¬ da thÞt

Lªn ®êng
Kh«ng bao giê nhá bÐ ®ỵc
Nghe con
- Còng dïng c©u ®èi lËp kÕt hỵp c©u phđ ®Þnh ®Ĩ kh¼ng ®Þnh, nhng thay tõ m¹nh h¬n (ë trªn th× … th« s¬
da thÞt – ch¼ng mÊy ai nhá bÐ…; cßn ë ci …tuy th« s¬ da thÞt –kh«ng bao giê nhá bÐ …).
- KÕt hỵp víi tiÕng gäi Con ¬i, víi nh÷ng c©u cÇu khiÕn Lªn ®êng, Nghe con: t¹o nªn giäng ®iƯu dỈn dß,
khuyªn b¶o, th«i thóc,…
C- KÕt bµi:
- Cïng víi c¸ch nãi giµu h×nh ¶nh võa cơt hĨ võa kh¸i qu¸t, võa méc m¹c, võa ý vÞ s©u xa lµ giäng ®iƯu
t©m t×nh th¾m thiÕt, tr×u mÕn dỈn dß, phï hỵp víi c¸ch diƠn t¶ c¶m xóc vµ t©m hån chÊt ph¸c cđa ngêi
miỊn nói.
- Bµi th¬ diƠn t¶ rÊt s©u s¾c t×nh yªu con vµ íc mong cđa cha mĐ lµ con ®ỵc nu«i dìng trong t×nh gia
®×nh quª h¬ng ®»m th¾m th× lín lªn ph¶i t×nh nghÜa thủ chung, lu«n tù hµo vµ ph¸t huy ®ỵc trun thèng
cđa tỉ tiªn quª nhµ.
____________________________________________________________
Bµi 6
C©u 1: §o¹n v¨n
Ngµy ngµy mỈt trêi ®i qua trªn l¨ng
ThÊy mét mỈt trêi trong l¨ng rÊt ®á.
(“ViÕng l¨ng B¸c” – ViƠn Ph¬ng)
a. H·y ph©n tÝch ý nghÜa h×nh ¶nh Èn dơ “mỈt trêi trong l¨ng” ë c©u th¬ trªn.
b. ChÐp hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dơ mỈt trêi trong mét bµi th¬ mµ em ®· häc (Ghi râ tªn vµ t¸c gi¶ bµi
th¬).
Gỵi ý:
a. Ph©n tÝch ®Ĩ thÊy:
- Hai c©u th¬ sãng ®«i h×nh ¶nh thùc vµ h×nh ¶nh Èn dơ “mỈt trêi”. §iỊu ®ã khiÕn Èn dơ “mỈt trêi trong
l¨ng” nỉi bËt ý nghÜa s©u s¾c.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
9
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10

- Dïng h×nh ¶nh Èn dơ “mỈt trêi trong l¨ng” ®Ĩ viÕt vỊ B¸c, ViƠn Ph¬ng ®· ca ngỵi sù vÜ ®¹i cđa B¸c,
c«ng lao cđa B¸c ®èi víi non s«ng ®Êt níc.
- §ång thêi, h×nh ¶nh Èn dơ “mỈt trêi trong l¨ng” còng thĨ hiƯn sù t«n kÝnh, lßng t«n kÝnh cđa nh©n d©n
víi B¸c, niỊm tin B¸c sèng m·i víi non s«ng ®Êt níc ta.
b. Hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dơ mỈt trêi:
MỈt trêi cđa B¾p th× n»m trªn ®åi
MỈt trêi cđa mĐ em n»m trªn lng.
(“Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mĐ” – Ngun Khoa §iỊm).
C©u 2. §o¹n v¨n:
a. Trun ng¾n “BÕn quª” ®· x©y dùng ®ỵc nh÷ng t×nh hng ®éc ®¸o. §ã lµ nh÷ng t×nh hng nµo?
X©y dùng nh÷ng t×nh hng trun Êy t¸c gi¶ nh»m mơc ®Ých g×?
b. Nªu chđ ®Ị cđa trun?
Gỵi ý:
a. Trun “BÕn quª” x©y dùng trªn hai t×nh hng:
- T×nh hng thø nhÊt:
+ Khi cßn trỴ, NhÜ ®· ®i rÊt nhiỊu n¬i. Gãt ch©n anh hÇu nh ®Ỉt lªn kh¾p mäi xã xØnh trªn tr¸i ®Êt.
+ VỊ ci ®êi, anh m¾c ph¶i mét c¨n bƯnh hiĨm nghÌo nªn bÞ liƯt toµn th©n, kh«ng tù di chun dï chØ
lµ nhÝch nưa ngêi trªn giêng bƯnh. Mäi viƯc ®Ịu ph¶i nhê vµo vỵ.
 §©u lµ mét t×nh hng ®Çy nghÞch lÝ ®Ĩ ngêi ta cã thĨ chiªm nghiƯm mét triÕt lÝ vỊ ®êi ngêi.
- T×nh hng thø hai :
+ Ph¸t hiƯn ra vỴ ®Đp cđa b·i båi bªn s«ng khi ®· liƯt toµn th©n, NhÜ khao kh¸t mét lÇn ®ỵc ®Ỉt ch©n ®Õn
®ã. BiÕt m×nh kh«ng thĨ lµm ®ỵc, anh ®· nhê cËu con trai thùc hiƯn gióp m×nh c¸i ®iỊu khao kh¸t Êy. Nhng
cËu con trai l¹i sa vµo ®¸m ®«ng ch¬i cê thÕ bªn hÌ phè, bá lì mÊt chun ®ß ngang trong ngúa qua s«ng.
 Qua t×nh hng nghÞch lÝ nµy, t¸c gi¶ mn lu ý ngêi ®äc ®Õn mét nhËn thøc vỊ cc ®êi : Cc sèng
vµ sè phËn con ngêi chøa ®Çy nh÷ng ®iỊu bÊt thêng vµ nghÞch lÝ
, ngÉu nhiªn, vỵt ra ngoµi dù ®Þnh, íc mn vµ toan tÝnh. Cc ®êi con ngêi thË khã tr¸nh ®ỵc nh÷ng c¸i
vßng vÌo, chïng ch×nh. Vµ chØ khi NhÜ (chóng ta) c¶m nhËn thÊm thÝa vỴ ®Đp cđa quª h¬ng ; t×nh yªu th-
¬ng vµ ®øc hi sinh cđa nh÷ng ngêi th©n khi ngêi ta s¾p tõ gi· câi ®êi.
b. Chđ ®Ị t¸c phÈm :
Trun ng¾n BÕn quª lµ nh÷ng ph¸t hiƯn cã tÝnh quy lt : Trong cc ®êi, con ngêi thêng khã tr¸nh

khái nh÷ng sù vßng vÌo, chïng ch×nh ; ®ång thêi thøc tØnh vỊ nh÷ng gi¸ trÞ vµ vỴ ®Đp ®Ých thùc cđa ®êi
sèng ë nh÷ng c¸i gÇn gòi, b×nh thêng mµ bỊn v÷ng.
C©u 3. TËp lµm v¨n
C¶m vỊ thÕ hƯ trỴ ViƯt Nam trong sù nghiƯp thèng nhÊt ®Êt níc qua hai t¸c phÈm Bµi th¬ vỊ tiĨu ®éi xe
kh«ng kÝnh cđa Ph¹m TiÕn Dt vµ ®o¹n trÝch Nh÷ng Ng«i sao xa x«i cđa Lª Minh Khuª.
1. Yªu cÇu vỊ néi dung
* §Ị bµi ®Ĩ mét kho¶ng t¬ng ®èi tù do cho ngêi viÕt. Ngêi viÕt cã thĨ ph©n tÝch, b×nh ln hc ph¸t
biĨu c¶m nghÜ vỊ h×nh ¶nh thÕ hƯ trỴ ViƯt Nam trong cc chiÕn tranh chèng MÜ cøu níc.
* Bµi viÕt cã thĨ linh ho¹t vỊ kiĨu bµi, nhng cÇn lµm râ c¸c néi dung :
- Nªu ®ỵc hoµn c¶nh cđa cc chiÕn ®Êu ®Çy gian khỉ, ¸c liƯt vµ còng ®Çy hi sinh mÊt m¸t mµ nh÷ng ng-
êi lÝnh, nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong ph¶i chÞu ®ùng.
- Trong hoµn c¶nh khã kh¨n Êy, hä vÉn v¬n lªn vµ to¶ s¸ng nh÷ng phÈm chÊt cao ®Đp tut vêi.
+ Hä vÉn gi÷ ®ỵc vỴ trỴ trung, trong s¸ng hån nhiªn cđa ti trỴ.
+ Hä lu«n dòng c¶m ®èi diƯn víi gian khỉ, chÊp nhËn hi sinh víi th¸i ®é hiªn ngang, qu¶ c¶m.
+ Hä cã t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi g¾n bã th©n thiÕt, s½n sµng sỴ chia víi nhau trong cơoc sèng chiÕn ®Êu
thiÕu thèn vµ gian khỉ, hiĨm nguy.
+ Sèng cã lÝ tëng, cã mơc ®Ých, cã tr¸ch nhiƯm, cã tr¸i tim yªu níc nång nµn, s½n sµng hi sinh, cèng
hiÕn ti xu©n cho sù nghiƯp gi¶i phãng ®Êt níc.
+ T©m hån ®Çy l·ng m¹n, m¬ méng.
- H×nh ¶nh ngêi lÝnh hay c¸c n÷ thanh niªn xung phong hiƯn lªn trong hai t¸c phÈm thËt ch©n thùc, sinh
®éng vµ cã søc thut phơc víi ngêi ®äc.
- Qua h×nh ¶nh cđa hä, chóng ta cµng hiĨu thªm lÞch sư hµo hïng cđa d©n téc, hiĨu vµ kh©m phơc h¬n vỊ
mét thÕ hƯ cha anh :
XỴ däc Trêng S¬n ®i cøu níc
Mµ lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
10
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
- Cã thĨ liªn hƯ víi thÕ hƯ trỴ ViƯt Nam trong sù nghiƯp x©y dùng ®Êt níc h«m nay ®ang kÕ tiÕp vµ ph¸t
triĨn chđ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng cđa thÕ hƯ cha anh ®i tríc trong viƯc gi÷ g×n vµ b¶o vƯ Tỉ qc.

2. Yªu cÇu h×nh thøc:
- Bµi viÕt ph¶i cã bè cơc 3 phÇn râ rµng.
- LËp ln chỈt chÏ, lêi v¨n cã c¶m xóc.
- Tr¸nh sai nh÷ng lçi diÕn ®¹t th«ng thêng.
____________________________________________________________
Bµi 7
C©u 1. §o¹n v¨n
Trong “Trun KiỊu” cã c©u:
“Tëng ngêi díi ngut chÐn ®ång
…………………………………… ”
H·y chÐp 7 c©u th¬ tiÕp theo.
1. §o¹n th¬ võa chÐp diƠn t¶ t×nh c¶m cđa ai víi ai?
2. TrËt tù diƠn t¶ t©m tr¹ng nhí th¬ng ®ã cã hỵp lÝ kh«ng ? T¹i sao ?
3. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n theo c¸ch diƠn dÞch ph©n tÝch t©m tr¹ng cđa nhan vËt tr÷ t×nh trong ®o¹n th¬
trªn.
Gỵi ý :
1.
2. §o¹n th¬ võa chÐp nãi lªn t×nh c¶m nhí th¬ng Kim Träng vµ cha mĐ cđa Th KiỊu trong nh÷ng
ngµy sèng c« ®¬n ë lÇu Ngng BÝch.
3. TrËt tù diƠn t¶ t©m tr¹ng nhí th¬ng cđa KiỊu: nhí Kim Träng råi nhí ®Õn cha mĐ, tho¹t ®äc th× thÊy
kh«ng hỵp lÝ, nhng nÕu ®Ỉt trong c¶nh ngé cđa KiỊu lóc ®ã th× l¹i rÊt hỵp lÝ.
- KiỊu nhí tíi Kim Träng tríc khi nhí t¬i cha mĐ lµ v×:
+ VÇng tr¨ng ë c©u thø hai trong ®o¹n trÝch gỵi nhí tíi lêi thỊ víi Kim Träng h«m nµo.
+ Nµng ®au ®ín xãt xa v× mèi t×nh ®Çu ®Đp ®Ï ®· tan vì.
+ C¶m thÊy m×nh cã lçi khi kh«ng gi÷ ®ỵc lêi hĐn íc víi chµng Kim.
- Víi cha mĐ dï sao KiỊu còng ®· phÇn nµo lµm trßn ch÷ hiÕu khi b¸n m×nh lÊy tiỊn cøu cha vµ em trong
c¬n tai biÕn.
- C¸ch diƠn t¶ t©m tr¹ng trªn lµ rÊt phï hỵp víi quy lt t©m lÝ cđa nh©n vËt, thĨ hiƯn râ sù tinh tÕ cđa
ngßi bót Ngun Du, ®ång thêi còng cho ta thÊy râ sù c¶m th«ng ®èi víi nh©n vËt cđa t¸c gi¶.
* GV híng dÉn vµ yªu cÇu HS viÕt mét ®o¹n v¨n diƠn dÞch theo yªu cÇu cđa ®Ị.

C©u 2. §o¹n v¨n
Thun ta l¸i giã víi bm tr¨ng
Lít gi÷a m©y cao víi biĨn b»ng
1. Hai c©u th¬ cã trong t¸c phÈm nµo? Do ai s¸ng t¸c?
2. H×nh ¶nh “bm tr¨ng” trong c©u th¬, theo em lµ Èn dơ hay ho¸n dơ?
3. Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ph©n tÝch chÊt thù vµ chÊt l·ng m¹n cđa h×nh ¶nh ®ã.
4. Trong bµi th¬ kh¸c mµ em ®· häc ë líp 9 cã mét h×nh ¶nh l·ng m¹n ®ỵc x©y dùng trªn c¬ së quan s¸t
nh h×nh ¶nh “bm tr¨ng”. H·y chÐp l¹i c©u th¬ ®ã.
Gỵi ý:
1. Hai c©u th¬ trong “§oµn thun ®¸nh c¸” cđa Huy CËn
2. H×nh ¶nh vÇng tr¨ng lµ Èn dơ.
3. Trong ®o¹n v¨n cÇn lµm râ ý:
- H×nh ¶nh Èn dơ “Bm tr¨ng” ®ỵc x©y dùng trªn sù quan sat rÊt thùc vµ sù c¶m nhËn l·ng m¹n cđa nhµ
th¬ Huy CËn:
+ Tõ xa nh×n l¹i, trªn biĨn cã lóc thun ®i vµo kho¶ng s¸ng cđa vÇng tr¨ng. Tr¨ng vµ c¸nh bm chËp
vµo nhau, tr¨ng trë thµnh c¸nh bm.
+ VỴ ®Đp thiªn nhiªn lµm nhoµ ®i c¸nh bm vÊt v¶, cò kÝ  c«ng viƯc nhĐ nhµng, l·ng m¹n.
- Con ngêi vµ vò trơ hoµ hỵp.
4. Mét h×nh ¶nh còng ®ỵc x©y dùng trªn c¬ së quan s¸t nh vËy lµ : “§Çu sóng tr¨ng treo” (“§ång chÝ” –
ChÝnh H÷u).
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
11
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
C©u 3. TËp Lµm v¨n
(1) Nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ, s©u s¾c cđa nhµ th¬ H÷u ThØnh vỊ sù biÕn ®ỉi cđa ®Êt trêi tõ ci h¹
sang ®Çu thu qua bµi th¬ “Sang thu”.
(2) Ph©n tÝch nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cđa nhµ th¬ Høu ThØnh vỊ thêi kh¾c giao mïa ci h¹ sang ®Çu
thu trong bµi th¬ “Sang thu”
Gỵi ý:
I/ T×m hiĨu ®Ị

- Theo nhµ th¬ H÷u ThØnh, bµi th¬ cßn cã nh÷ng suy ngÉm s©u xa vỊ ®êi ngêi, nhng ®Ị bµi nµy chØ yªu
cÇu tËp trung ph©n tÝch nh÷ng ®Ỉc ®iĨm vỊ sù biÕn ®ỉi cđa thiªn nhiªn ®Êt trêi tõ ci h¹ sang ®Çu mïa thu
qua c¶m nhËn tinh tÕ cđa nhµ th¬. Ngêi viÕt cÇn chó ý ®iỊu ®ã.
- CÇn ph©n tÝch nh÷ng ®Ỉc ®iĨm giao mµu ®ỵc thĨ hiƯn qua nhiỊu h×nh ¶nh ®Ỉc s¾c vµ gỵi c¶m; cïng
mét sè tõ ng÷ diƠn t¶ tr¹ng th¸i, c¶m gi¸c cđa nhiỊu gi¸c quan vỊ sù vËt vµ t©m hån.
- Bè cơc cđa bµi viÕt nªn theo tr×nh tù tõng khỉ th¬, chó ý c¸ch s¾p xÕp c¸c dÊu hiƯu mïa thu ngµy mét
râ nÐt cđa nhµ th¬.
II/ Dµn ý chi tiÕt
A- Më bµi :
- §Ị tµi mïa thu trong thi ca xa vµ nay rÊt phong phó (ba bµi th¬ thu nỉi tiÕng cđa Ngun Khun: Thu
vÞnh, Thu ®iÕu vµ Thu Èm; §©y mïa thu tíi cđa Xu©n DiƯu, ). Cïng víi viƯc t¶ mïa thu, c¶nh thu, c¸c…
nhµ th¬ ®Ịu Ýt nhiỊu diƠn t¶ nh÷ng dÊu hiƯu giao mïa.
- “Sang thu” cđa H÷u ThØnh l¹i cã nÐt riªng bëi chØ diƠn t¶ c¸c u tè chun giao mµu. Bµi th¬ tho¸ng
nhĐ mµ tinh tÕ.
B- Th©n bµi:
1. Nh÷ng dÊu hiƯu ban ®Çu cđa sù giao mïa
- Më ®Çu bµi th¬ b»ng tõ “bçng” nhµ th¬ nh diƠn t¶ c¸i h¬i giËt m×nh chỵt nhËn ra dÊu hiƯu ®Çu tiªn tõ
lµn “giã se” (xóc gi¸c: giã mïa thu nhĐ, kh« vµ h¬i l¹nh) mang theo h¬ng ỉi b¾t ®Çu chÝn (khøu gi¸c).
- H¬ng ỉi ; Ph¶ vµo trong giã se : sù c¶m nhËn thËt tinh (v× h¬ng ỉi kh«ng nång nµn mµ rÊt nhĐ) ; ë ®©y
cã sù bÊt ngê vµ còng cã chót kh¼ng ®Þnh (ph¶ : to¶ ra thµnh lng); bµng b¹c mét h¬ng vÞ quª.
- Råi b»ng thÞ gi¸c : s¬ng ®Çu thu nªn ®Õn chÇm chËm, l¹i ®ỵc diƠn t¶ rÊt gỵi c¶m “chïng ch×nh qua
ngâ” nh cè ý ®ỵi khiÕn ngêi v« t×nh còng ph¶i ®Ĩ ý.
- TÊt c¶ c¸c dÊu hiƯu ®Ịu rÊt nhĐ nªn nhµ th¬ dêng nh kh«ng d¸m kh¼ng ®Þnh mµ chØ thÊy “h×nh nh thu
®· vỊ”. ChÝnh sù kh«ng râ rƯt nµy míi hÊp dÉn mäi ngêi.
- Ngoµi ra, tõ “bçng”, tõ “h×nh nh” cßn diƠn t¶ t©m tr¹ng ngì ngµng, c¶m xóc b©ng khu©ng,…
2. Nh÷ng dÊu hiƯu mïa thu ®· dÇn dÇn râ h¬n, c¶nh vËt tiÕp tơc ®ỵc c¶m nhËn b»ng nhiỊu gi¸c quan.
- C¸i ngì ngµng ban ®Çu ®· nhêng chç cho nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ, c¶nh vËt mïa thu míi chím víi
nh÷ng bíc ®i rÊt nhĐ, rÊt dÞu, rÊt ªm.
S«ng ®ỵc lóc dỊnh dµng
Chim b¾t ®Çu véi v·

Cã ®¸m m©y mïa h¹
V¾t nưa m×nh sang thu
- §· hÕt råi níc lò cn cn nªn dßng s«ng thong th¶ tr«i (S«ng dỊnh dµng nh con ngêi ®ỵc lóc th th¶).
- Tr¸i l¹i, nh÷ng loµi chim di c b¾t ®Çu véi v· (c¸i tinh tÕ lµ ë ch÷ b¾t ®Çu).
- C¶m gi¸c giao mïa ®ỵc diƠn t¶ rÊt thó vÞ b»ng h×nh ¶nh : cã ®¸m m©y mïa h¹ ; V¾t nưa m×nh sang thu
– cha ph¶i ®· hoµn toµn thu ®Ĩ cã bÇu trêi thu xanh ng¾t mÊy tÇng cao (Ngun Khun) mµ vÉn cßn
m©y vµ vÉn cßn tiÕt h¹, nhng m©y ®· kh«, s¸ng vµ trong. Sù giao mïa ®ỵc h×nh tỵng ho¸ thµnh d¸ng n»m
duyªn d¸ng v¾t nưa m×nh sang thu th× thËt tut.
3. TiÕt thu ®· lÊn dÇn thêi tiÕt h¹
- N¾ng ci h¹ cßn nång, cßn s¸ng nhng nh¹t mµu dÇn ; ®· Ýt ®i nh÷ng c¬n ma (ma lín, µo ¹t, bÊt ngê,
…) ; sÊm kh«ng nỉ to, kh«ng xt hiƯn ®ét ngét, cã ch¨ng chØ Çm × xa xa nªn hµng c©y ®øng ti kh«ng bÞ
giËt m×nh (c¸ch nh©n ho¸ giµu søc liªn tëng thó vÞ).
- Sù thay ®ỉi rÊt nhĐ nhµng kh«ng g©y c¶m gi¸c ®ét ngét, khã chÞu ®ỵc diƠn t¶ khÐo lÐo b»ng nh÷ng tõ
chØ møc ®é rÊt tinh tÕ :vÉn cßn, ®· v¬i, còng bít.
C- KÕt bµi:
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
12
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
- Bµi th¬ bÐ nhá xinh x¾n nhng chøa ®ùng nhiỊu ®iỊu thó vÞ, bëi v× mçi ch÷, mçi dßng lµ mét ph¸t hiƯn
míi mỴ. C¸i tµi cđa nhµ th¬ lµ ®· khiÕn b¹n ®äc liªn tiÕp nhËn ra nh÷ng ®Êu hiƯu chun mïa thêng vÉn
cã mµ mäi khi ta ch¼ng c¶m nhËn thÊy. Nh÷ng dÊu hiƯu Êy l¹i ®ỵc diƠn t¶ rÊt ®éc ®¸o.
- Chøng tá mét t©m hån nh¹y c¶m, tinh tÕ, mét tµi th¬ ®Ỉc s¾c.
___________________________________________________________
Bµi 8
C©u 1. §o¹n v¨n
§o¹n kÕt thóc mét bµi th¬ cã c©u:
“Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh”
a. H·y chÐp tiÕp c¸c c©u th¬ cßn l¹i ®Ĩ hoµn chØnh khỉ th¬.
b. §o¹n th¬ võa chÐp trÝch trong t¸c phÈm nµo ? Cđa ai?
c. H×nh ¶nh vÇng tr¨ng trong bµi th¬ cã ý nghÜa g×? Tõ ®ã em hiĨu g× vỊ chđ ®Ị cđa bµi th¬?

Gỵi ý:
a. ChÐp chÝnh x¸c 3 c©u th¬ cßn l¹i cđa bµi th¬:
Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh
KĨ chi ngêi v« t×nh
¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c
§đ cho ta giËt m×nh
b. Nªu ®ỵc tªn bµi th¬ : “Ánh tr¨ng”.
Tªn t¸c gi¶ cđa bµi th¬ : Ngun Duy.
c.
- Gi¶i thÝch ®ỵc vÇng tr¨ng trong bµi th¬ mang rÊt nhiỊu ý nghÜa tỵng trng
+ VÇng tr¨ng lµ h×nh ¶nh cđa thiªn nhiªn hån nhiªn, t¬i m¸t, lµ ngêi b¹n st thêi nhá ti, råi chiÕn
tranh ë rõng.
+ VÇng tr¨ng lµ biĨu tỵng cđa qu¸ khø nghÜa t×nh, h¬n thÕ, tr¨ng cßn lµ vỴ ®Đp b×nh dÞ, vÜnh h»ng cđa ®êi
sèng.
+ ë khỉ th¬ ci cïng, tr¨ng tỵng trng cho qu¸ khø vĐn nguyªn ch¼ng thĨ phai mê, lµ ngêi b¹n, nh©n
chøng nghÜa t×nh mµ nghiªm kh¾c nh¾c nhë nhµ th¬ vµ c¶ mçi chóng ta. Con ngêi cã thĨ v« t×nh, cã thĨ
l·ng quªn nhng thiªn nhiªn, nghÜa t×nh qu¸ khø th× lu«n trßn ®Çy, bÊt diƯt.
- Tõ ®ã hiĨu chđ ®Ị cđa bµi th¬ “Ánh tr¨ng”.
Bµi th¬ lµ tiÕng lßng, lµ nh÷ng suy ngÉm thÊm thÝa, nh¾c nhë ta vỊ th¸i ®é, t×nh c¶m ®èi víi nh÷ng n¨m
th¸ng qu¸ khø gian lao, nghÜa t×nh, ®èi víi thiªn nhiªn, ®Êt níc b×nh dÞ, hiỊn hËu.
Bµi th¬ cã ý nghÜa nh¾c nhë, cđng cè ngêi ®äc th¸i ®é sèng “ng níc nhí ngn”, ©n nghÜa, thủ
chung cïng qu¸ khø.
C©u 2. §o¹n v¨n
Trong “Chun ngêi con g¸i Nam X¬ng”, chi tiÕt c¸i bãng cã ý nghÜa g× trong c¸ch kĨ chun.
Gỵi ý:
1. Yªu cÇu néi dung
- §Ị bµi yªu cÇu ngêi viÕt lµm râ gi¸ trÞ nghƯ tht chi tiÕt nghƯ tht trong c©u chun.
- C¸i bãng trong c©u chun cã ý nghÜa ®Ỉc biƯt v× ®©y lµ chi tiÕt t¹o nªn c¸ch th¾t nót, më nót hÕt søc
bÊt ngê.
+ C¸i bãng cã ý nghÜa th¾t nót c©u chun v× :

• §èi víi Vò N ¬ng : Trong nh÷ng ngµy chång ®i xa, v× th¬ng nhí chång, v× kh«ng mn con nhá
thiÕu v¾ng bãng ngêi cha nªn hµng ®ªm, Vò N¬ng ®· chØ bãng m×nh trªn têng, nãi dèi con ®ã lµ
cha nã. Lêi nãi dèi cđa Vò N¬ng víi mơc ®Ých hoµn toµn tèt ®Đp.
• §èi víi bÐ §¶n : Míi 3 ti, cßn ng©y th¬, cha hiĨu hÕt nh÷ng ®iỊu phøc t¹p nªn ®· tin lµ cã mét
ngêi cha ®ªm nµo còng ®Õn, mĐ ®i còng ®i, mĐ ngåi còng ngåi, nhng nÝn thin thÝt vµ kh«ng bao giê
bÕ nã.
• §èi víi Tr ¬ng Sinh : Lêi nãi cđa bÐ §¶n vỊ ngêi cha kh¸c (chÝnh lµ c¸i bãng) ®· lµm n¶y sinh sù
nghi ngê vỵ kh«ng thủ chung, n¶y sinh th¸i ®é ghen tu«ng vµ lÊy ®ã lµm b»ng chøng ®Ĩ vỊ nhµ
m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®i Vò N¬ng ®i ®Ĩ Vò N¬ng ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Çy oan øc.
+ C¸i bãng còng lµ chi tiÕt më nót c©u chun.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
13
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
Chµng Tr¬ng sau nµy hiĨu ra nçi oan cđa vỵ còng chÝnh lµ nhê c¸i bãng cđa chµng trªn têng ®ỵc bÐ §¶n
gäi lµ cha.
Bao nhiªu nghi ngê, oan øc cđa Vò N¬ng ®Ịu ®ỵc ho¸ gi¶i nhê c¸i bãng.
- ChÝnh c¸ch th¾t, më nót c©u chun b»ng chi tiÕt c¸i bãng ®· lµm cho c¸i chÕt cđa Vò N¬ng thªm oan
øc, gi¸ trÞ tè c¸o ®èi víi x· héi phong kiÕn nam qun ®Çy bÊt c«ng víi ngêi phơ n÷ cµng thªm s©u s¾c
h¬n.
b. Yªu cÇu h×nh thøc:
- Tr×nh bµy b»ng v¨n b¶n ng¾n.
- DÉn d¾t, chun ý hỵp lÝ.
- DiƠn ®¹t lu lo¸t.
C©u 3. TËp lµm v¨n
Trun “ChiÕc lỵc ngµ” cđa nhµ v¨n Ngun Quang S¸ng lµ mét c©u chun c¶m ®éng vỊ t×nh cha con
s©u nỈng
H·y ph©n tÝch ®o¹n trÝch ®· häc ®Ĩ lµm râ ý kiÕn trªn
Gỵi ý:
* §Ị bµi yªu cÇu b»ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cđa kiĨu bµi ph©n tÝch mét t¸c phÈm tù sù, ngêi viÕt chøng
minh trun ng¾n “ChiÕc lỵc ngµ” lµ mét c©u chun c¶m ®éng vỊ t×nh cha con s©u nỈng trong mét hoµn

c¶nh hÕt søc Ðo le.
* §Ĩ lµm râ yªu cÇu ®ã bµi viÕt cÇn cã c¸c néi dung sau:
- Hoµn c¶nh cđa c©u chun
+ ¤ng S¸u ®i kh¸ng chiÕn, xa nhµ nhiỊu n¨m. ¤ng cha ®ỵc biÕt mỈt ®øa con g¸i – bÐ Thu.
+ T¸m n¨m sau, mét lÇn vỊ th¨m nhµ tríc khi ®i nhËn c«ng t¸c míi, «ng ®ỵc gỈp con, nhng bÐ Thu nhÊt
®Þnh kh«ng nhËn «ng S¸u lµ cha.
- T×nh c¶m cđa bÐ Thu dµnh cho «ng S¸u
+ Tho¹t ®Çu, khi thÊy «ng S¸u vui mõng, vå vËp nhËn bÐ Thu lµ con, Thu tá ra ngê vùc, l¶ng tr¸nh vµ
l¹nh nh¹t, xa c¸ch.
+ C« bÐ Thu cã th¸i ®é ngang ng¹nh, thËm chÝ hçn xỵc víi «ng S¸u.
+ §ỵc bµ ngo¹i trß chun, t×m ra lÝ do Thu kh«ng nhËn «ng S¸u lµ cha vµ khuyªn nhđ, c« bÐ ®· thay ®ỉi
th¸i ®é. Tríc khi «ng S¸u lªn ®êng, c« bÐ ®· cÊt tiÕng gäi “ba” vµ thĨ hiƯn t×nh c¶m yªu q mét c¸ch
m·nh liƯt.
Sù ngang ng¹nh vµ hµnh ®éng ngang ngỵc cđa Thu kh«ng ®¸ng tr¸ch. C« bÐ kh«ng nhËn «ng S¸u lµ cha
v× c« bÐ chØ nhí mét ngêi duy nhÊt lµ cha, ®ã lµ ngêi chơp chung ¶nh víi m¸. ¤ng S¸u cã thªm vÕt thĐo
trªn m¸ khi bÞ th¬ng nªn kh¸c víi ngêi trong ¶nh. §ã thùc sù lµ t×nh yªu th¬ng s©u s¾c vµ c¶m ®éng mµ
Thu dµnh cho ngêi cha cđa m×nh.
- T×nh c¶m cđa «ng S¸u dµnh cho con:
+ GỈp l¹i con sau bao n¨m xa c¸ch, «ng S¸u hÕt søc vui mõng.
+ Tríc th¸i ®é l¹nh nh¹t, «ng ®· rÊt ®au khỉ, c¶m thÊy bÊt lùc.
+ Cã lóc giËn qu¸, kh«ng k×m ®ỵc «ng ®· ®¸nh con, vµ ©n hËn m·i v× viƯc lµm ®ã.
+ Xa con, «ng dån hÕt t×nh c¶m yªu th¬ng con vµo viƯc lµm chiÕc lỵc ngµ cho con.
+ Tríc khi hi sinh, «ng dån hÕt søc lùc cßn l¹i gưi ngêi ¹n mang c©y lỵc cho con g¸i.
- T×nh c¶m yªu th¬ng cha s©u s¾c, døt kho¸t, r¹ch rßi ®Çy c¸ tÝnh cđa bÐ Thu vµ t×nh c¶m yªu th¬ng con
s©u nỈng cđa «ng Sêu lµm cho ngêi ®äc xóc ®éng vµ thÊm thÝa nçi ®au th¬ng mÊt m¸t, Ðo le do chiÕn tranh
g©y ra.
____________________________________________________________
Bµi 9
C©u 1. §o¹n v¨n
a. ChÐp chÝnh x¸c 8 c©u ci cđa ®o¹n trÝch “KiỊu ë lÇu Ngng BÝch”.

b. Trong 8 c©u th¬ võa chÐp, ®iƯp ng÷ “Bn tr«ng” ®ỵc lỈp l¹i 4 lÇn. C¸ch lỈp ®i lỈp l¹i ®iƯp ng÷ ®ã cã
t¸c dơng g×.
Gỵi ý:
a. ChÐp chÝnh x¸c 8 c©u ci ®o¹n trÝch “KiỊu ë lÇu Ngng BÝch”.
b. T¸c dơng cđa ®iƯp ng÷ “bn tr«ng”:
- Cơm tõ “bn tr«ng” më ®Çu c¸c c©u lơc (c©u 6 tiÕng) trong thĨ th¬ lơc b¸t ®· t¹o nªn ©m hëng trÇm
bn, b¸o hiƯu nh÷ng ®au bn mµ KiỊu sÏ ph¶i g¸nh chÞu trong st cc ®êi lu l¹c, ch×m nỉi.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
14
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
- §iƯp tõ gãp phÇn diƠn t¶ t©m tr¹ng bn sÇu cđa KiỊu kÐo dµi triỊn miªn, g©y nªn mét t©m tr¹ng ®Çy
nỈng nỊ, lo ©u, sỵ h·i. T©m tr¹ng Êy tëng kh«ng bao giê kÕt thóc vµ ngµy cµng t¨ng.
C©u 2. §o¹n v¨n
a. ChÐp chÝnh x¸c 4 c©u ®Çu ®o¹n bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cđa ViÕn Ph¬ng.
b. ViÕt ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u ph©n tÝch h×nh ¶nh hµng tre trong khỉ th¬ trªn, trong ®o¹n cã c©u v¨n
dïng phÇn phơ chó (g¹ch ch©n phÇn phơ chó ®ã).
Gỵi ý:
a. ChÐp chÝnh x¸c 4 c©u th¬
b. §o¹n v¨n cã c¸c ý:
- “Hµng tre b¸t ng¸t” trong s¬ng lµ h×nh ¶nh thùc, hÕt søc th©n thc cđa lµng quª – hµng tre bªn l¨ng
B¸c.
- “Hµng tre xanh xanh ViƯt Nam…” lµ Èn dơ, biĨu tỵng cđa d©n téc víi søc sèng bỊn bØ, kiªn cêng.
H×nh ¶nh Èn dơ còng gỵi liªn tëng ®Õn h×nh ¶nh c¶ d©n téc bªn B¸c: ®oµn kÕt, kiªn cêng thùc hiƯn lÝ t-
ëng cđa B¸c, cđa d©n téc.
C©u 3. TËp lµm v¨n
B»ng nh÷ng hiĨu biÕt cđa em vỊ “Trun KiỊu”, h·y tr×nh bµy vỊ nghƯ tht miªu t¶ vµ kh¾c ho¹ tÝnh
c¸ch nh©n vËt cđa Ngun Du.
I/ T×m hiĨu ®Ị
- §Ị yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ nghƯ tht nỉi bËt cđa nghƯ tht Trun KiỊu: nghƯ tht x©y dùng
nh©n vËt. Cã thĨ nãi trong v¨n häc trung ®¹i, kh«ng cã mét t¸c gi¶ thø hai nµo thµnh c«ng trong viƯc miªu

t¶ nh©n vËt nh Ngun Du (theo Gi¸o s Ngun Léc).
- Chđ u sư dơng kiÕn thøc trong c¸c ®o¹n trÝch häc, cã thĨ vËn dơng thªm mét sè hiĨu biÕt vỊ c¸c nh©n
vËt trong trun th«ng qua mét vµi c©u miªu t¶ mçi nh©n vËt.
- C¨n cø vµo tõng ®o¹n trÝch ®· häc mµ kh¸i qu¸t lªn ®Ỉc ®iĨm bót ph¸p x©y dùng nh©n vËt cđa Ngun
Du, ®Ĩ bè cơc bµi viÕt. Kh«ng nªn ph©n tÝch c¸ch viÕt tõng nh©n vËt, sÏ trïng lỈp vµ thiÕu s©u s¾c.
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi:
- Søc hÊp dÉn m¹nh mÏ cđa Trun KiỊu chÝnh lµ bëi néi dung s©u s¾c t×nh ®êi ®ỵc biĨu hiƯn b»ng h×nh
thøc nghƯ tht ®¹t ®Õn tr×nh ®é mÉu mùc cđa v¨n ch¬ng cỉ ®iĨn.
- Mét trong nh÷ng thµnh c«ng xt s¾c cđa Ngun Du lµ nghƯ tht miªu t¶ vµ kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n
vËt.
B- Th©n bµi :
1. Miªu t¶ ngo¹i h×nh rÊt ®éc ®¸o
Ngun Du kh¾c ho¹ ngo¹i h×nh mçi nh©n vËt hÕt søc c« ®äng mµ vÉn in dÊu nÐt mỈt, bé d¹ng cđa tõng
nh©n vËt, kh«ng ai gièng ai.
- Th V©n, Th KiỊu ®Ịu ®Đp, nhng V©n th×:
Hoa cêi ngäc thèt ®oan trang,
M©y thua níc tãc tut nhõng mµu da.
Cßn KiỊu th× :
Lµn thu thủ nÐt xu©n s¬n
Hoa ghen thua th¾m liƠu hên kÐm xanh.
- Còng lµ trang nam nhi, Tõ H¶i lµ anh hïng cho nªn chµng hiƯn ra oai phong lÉm liƯt:
R©u hïm hµm Ðn mµy ngµi
Vai n¨m tÊc réng th©n mêi thíc cao.
Kim Träng lµ v¨n nh©n, hiƯn ra thËt nho nh·, hµo hoa:
Tut in s¾c ngùa c©u gißn,
Cá pha mµu ¸o nhm non da trêi.
- Cïng lµ nh÷ng kỴ xÊu xa, bØ ỉi, nhng M· Gi¸m Sinh th× : Mµy r©u nh½n nhơi ¸o qn b¶nh bao ; cßn
Së Khanh th× : H×nh dung tr¶i cht ¸o kh¨n dÞu dµng.
Nh×n chung, Ngun Du miªu t¶ nh©n vËt chÝnh diƯn theo bót ph¸p íc lƯ nhng cã sù s¸ng t¹o nªn vÉn

sinh ®éng ; t¶ nh©n vËt ph¶n diƯn b»ng bót ph¸p hiƯn thùc nh ng«n ng÷ ®êi thêng còng rÊt sinh ®éng.
2. Miªu t¶ néi t©m tinh tÕ vµ s©u s¾c
- Ngun Du thêng ®Ỉt nh©n vËt vµo nh÷ng c¶nh ngé cã kÞch tÝnh ®Ĩ nh©n vËt béc lé t©m tr¹ng : BÞ ®Èy
vµo lÇu xanh, ®Þnh tho¸t chÕt ®Ĩ tho¸t nhơc l¹i kh«ng chÕt ; bÞ giam láng ë LÇu Ngng BÝch, cha biÕt t¬ng
lai lµnh d÷ ra sao.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
15
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
- ¤ng ®Ỉc biƯt thµnh c«ng trong miªu t¶ néi t©m nh©n vËt qua ng«n ng÷ tù sù cđa t¸c gi¶, qua ®éc tho¹i
néi t©m vµ qua t¶ c¶nh ngơ t×nh :
+ T©m tr¹ng cđa Kim Träng vµ Th KiỊu lÇn ®Çu tiªn gỈp nhau ®ỵc miªu t¶ qua lêi kĨ cđa t¸c gi¶ :
Ngêi qc s¾c kỴ thiªn tµi,
T×nh trong nh ®· mỈt ngoµi cßn e.
ChËp chên c¬n tØnh c¬n mª,
Rèn ngåi ch¼ng tiƯn døt vỊ chØn kh«n.
+ T©m tr¹ng nhí ngêi yªu cđa Th KiỊu khi ë lÇu Ngng BÝch ®ỵc béc lé qua tiÕng nãi néi t©m cđa
nµng.
+ T©m tr¹ng c« ®¬n, lo l¾ng cđa KiỊu khi mét m×nh ë lÇu Ngng BÝch ®ỵc miªu t¶ qua c¶nh thiªn nhiªn.
3. NghƯ tht kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt s¾c s¶o
a) Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch qua diƯn m¹o, cư chØ
- Th V©n: Víi vỴ khu«n tr¨ng ®Çy ®Ỉn, hoa cêi ngäc thèt cho thÊy tÝn c¸ch ®oan trang, phóc hËu.
- Th KiỊu : víi ®«i m¾t nh lµn thu thủ, nÐt xuan s¬n to¸t lªn tÝnh c¸ch th«ng minh, ®a c¶m,…
- M· Gi¸m Sinh : vỴ mỈt mµy r©u nh½n nhơi, trang phơc qn ¸o b¶nh bao, cư chØ ngåi tãt sç sµng, cho
thÊy ®ã lµ kỴ trai l¬, th« lç.
- Hå T«n HiÕn : c¸i vỴ mỈt s¾t còng ng©y v× t×nh tè c¸o b¶n chÊt ®éc ¸c vµ d©m « cđa viªn “träng thÇn”.
b) Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch qua ng«n ng÷ ®èi tho¹i
- Lêi lÏ Tõ H¶i thêng cã tÝnh kh¼ng ®Þnh thĨ hiƯn râ tÝch c¸ch kh¼ng kh¸i, tù tin:
Mét lêi ®· biÕt ®Õn ta,
Mu«n chung ngh×n tø còng lµ cã nhau
- Th KiỊu nãi víi Thóc Sinh : nghÜa nỈng ngh×n non, T¹i ai h¸ d¸m phơ lßng cè nh©n, tá râ nµng lµ

con ngêi träng ©n nghÜa.
- Ho¹n Th liƯu ®iỊu kªu xin : chót ph©n ®µn bµ, ghen tu«ng th× còng ngêi ta thêng t×nh, th× ®©y qu¶ lµ
con ngêi kh«n ngoan, gi¶o ho¹t,…
C- KÕt bµi :
- VỊ ph¬ng diƯn x©y dùng nh©n vËt, Ngun Du ®¹t nh÷ng thµnh c«ng mµ cha t¸c gi¶ ®¬ng thêi nµo theo
kÞp. Nhµ th¬ thêng miªu t¶ rÊt sóc tÝch, chØ cÇn mét vµi c©u th¬ «ng ®· cã thĨ kh¾c ho¹ râ nÐt ngo¹i h×nh
vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt. Nhng tut diƯu nhÊt lµ nghƯ tht miªu t¶ néi t©m nh©n vËt.
- Trun KiỊu sèng m·i víi thêi gian phÇn lín còng lµ do nh÷ng thµnh tùu nghƯ tht nµy.
__________________________________________________________
Bµi 10
C©u 1. §o¹n v¨n
Nh÷ng c¶m xóc, suy nghÜ cđa em khi ®äc khỉ th¬
“Mai vỊ miỊn Nam th¬ng trµo níc m¾t
Mn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c
Mn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y
Mn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy’’
(ViÕng l¨ng B¸c – ViÕn Ph¬ng)
Gỵi ý :
- Tr×nh bµy ®ỵc nh÷ng suy nghÜ vỊ t©m tr¹ng lu lun cđa nhµ th¬ mn ®ỵc ë m·i bªn l¨ng B¸c, mn
ho¸ th©n nhËp vµo c¶nh vËt bªn l¨ng. §Ỉc biƯt, mn lµm c©y tre trung hiÕu nhËp vµo cïng hµng tre xanh
xanh ViƯt Nam, nghÜa lµ ngun sèng ®Đp, trung thµnh víi lÝ tëng cđa B¸c, cđa d©n téc.
- Nªu ®ỵc c¶m xóc cđa m×nh khi ®äc ®o¹n th¬, vỊ t×nh c¶m cđa nhµ th¬, cđa nh©n d©n víi B¸c.
C©u 2. §o¹n v¨n
ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng s¸u c©u tr×nh bµy c¸ch hiĨu cđa em vỊ hai c©u th¬ ci bµi Sang thu (H÷u
ThØnh)
SÊm còng bít bÊt ngê
Trªn hµng c©y ®øng ti
Gỵi ý :
- Trong ®o¹n v¨n viÕt cÇn tr×nh bµy ®ỵc c¸ch hiĨu hai c©u th¬ c¶ vỊ nghÜa cơ thĨ vµ nghÜa Èn dơ :
+ TÇng nghÜa thø nhÊt (nghÜa cơ thĨ) diƠn t¶ ý : sang thu, ma Ýt ®i, sÊm còng bít. Hµng c©y kh«ng cßn bÞ

giËt m×nh v× nh÷ng tiÕng sÊm bÊt ngê n÷a. §ã lµ hiƯn tỵng tù nhiªn.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
16
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
+ TÇng nghÜa thø hai (nghÜa Èn dơ) : suy ngÉm cđa nhµ th¬ vỊ cc ®êi, vỊ con ngêi : khi ®· tõng tr¶i,
con ngêi ®· v÷ng vµng h¬n tríc nh÷ng t¸c ®éng bÊt ngê cđa ngo¹i c¶nh, cđa cc ®êi.
C©u 3. TËp lµm v¨n
Trong trun ng¾n Lµng, nhµ v¨n Kim L©n ®· thĨ hiƯn mét c¸ch sinh ®éng vµ tinh tÕ diƠn biÕn t©m
tr¹ng cđa nh©n vËt «ng Hai khi nghe tin lµng chỵ DÇu theo giỈc.
Em h·y ph©n tÝch ®Ĩ lµm râ.
Gỵi ý :
1. Yªu cÇu vỊ néi dung :
* §Ị bµi yªu cÇu ngêi viÕt ph¶i vËn dơng kiÕn thøc ®· häc vỊ nghÞ ln mét t¸c phÈm tù sù ®Ĩ ph©n tÝch,
lµm râ nghƯ tht thĨ hiƯn sinh ®éng, tinh tÕ diƠn biÕn t©m tr¹ng cđa nh©n vËt. T©m tr¹ng cđa nh©n vËt cÇn
lµm râ ë ®©y lµ «ng Hai trong trun ng¾n Lµng cđa nhµ v¨n Kim L©n víi diƠn biÕn ®Çy phøc t¹p khi nghe
tin lµng quª m×nh theo giỈc.
* §Ĩ lµm râ diƠn biÕn t©m tr¹ng cđa «ng Hai khi nghe tin lµng DÇu theo giỈc, ta ph¶i chó ý mét sè néi
dung sau :
- Ph©n tÝch hoµn c¶nh cđa «ng Hai : rÊt yªu lµng , tù hµo, hay khoe vỊ lµng, nhng l¹i ph¶i xa lµng chỵ
DÇu th©n yªu ®Ĩ ®i t¶n c.
- T×nh yªu lµng cđa «ng l·o l¹i bÞ ®Ỉt vµo mét hoµn c¶nh gay cÊn, ®Çy thư th¸ch : tin lµng chỵ DÇu theo
giỈc, ph¶n béi l¹i C¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn.
- ¤ng Hai ®· ph¶i tr¶i qua t©m tr¹ng ®Çy d»n vỈt, ®au ®ín ph¶i ®Êu tranh t tëng rÊt qut liƯt ®Ĩ lùa chän
con ®êng ®i ®óng ®¾n cho m×nh.
DiƠn biÕn t©m tr¹ng cđa nh©n vËt «ng Hai tr¶i qua c¸c t×nh c¶m, th¸i ®é kh¸c nhau
+ Tho¹t ®Çu nghe tin lµng chỵ DÇu theo giỈc tõ ngêi ®µn bµ t¶n c nãi ra, «ng l·o bµng hoµng, s÷ng sê,
nghi ngê, kh«ng thĨ tin ®ỵc.
+ Khi c¸i tin Êy ®ỵc kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n, «ng l·o bc ph¶i tin. T©m tr¹ng «ng Hai bÞ ¸m ¶nh, day døt
víi mỈc c¶m lµ kỴ ph¶n béi.
+ Lu«n sèng trong t©m tr¹ng n¬m níp, lo sỵ, xÊu hỉ, nhơc nh· nªn chèn biƯt ë trong nhµ.

+ Tđi th©n, th¬ng con, th¬ng d©n lµng chỵ DÇu vµ th¬ng th©n m×nh ph¶i mang tiÕng lµ d©n lµng ViƯt
gian.
- ¤ng Hai tiÕp tơc bÞ ®Ỉt vµo mét t×nh hng thư th¸ch c¨ng th¼ng,qut liƯt h¬n khi mơ chđ nhµ b¸o sÏ
®i hÕt ngêi lµng chỵ DÇu khái n¬i s¬ t¸n.
+ ¤ng l·o c¶m nhËn hÕt nçi nhơc nh·, lo sỵ v× tut ®êng sinh sèng.
+ BÞ ®Èy vµo ®êng cïng, t©m tr¹ng v« cïng bÕ t¾c. M©u thn néi t©m ®ỵc ®Èy ®Õn ®Ønh ®iĨm.
+ GiËn l©y vµ tr¸ch cø nh÷ng ngêi trong lµng ph¶n béi, nhng lßng yªu lµng, tin nh÷ng ngêi cïng lµng
khiÕn «ng l·o b¸n tÝn b¸n nghi.
+ §Þnh quay vỊ lµng, nhng hiĨu râ thÕ lµ ph¶n béi c¸ch m¹ng, ph¶n béi cơ Hå.
+ T©m sù víi ®øa con ®Ĩ cđng cè niỊm tin vµo c¸ch m¹gn, kh¸ng chiÕn; tù nhđ m×nh Lµng th× yªu thËt“
nhng lµng theo T©y mÊt råi th× ph¶i thï”.
+ Gi÷ ®ỵc t×nh c¶m trung thµnh víi c¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn, cơ Hå.
- T©m tr¹ng nh©n vËt ®ỵc miªu t¶ cơ thĨ, gỵi c¶m qua diƠn biÕn néi t©m, ý nghÜ hµnh vi, ng«n ng÷ nªn
rÊt sinh ®éng.
- Ng«n ng÷ kĨ, ng«n ng÷ nh©n vËt ®Ỉc s¾c, béc lé râ t©m tr¹ng vµ th¸i ®é cđa nh©n vËt.
- T×nh hng trun gióp nh©n vËt béc lé t©m tr¹ng cơ thĨ, ®a d¹ng.
2. Yªu cÇu vỊ h×nh thøc
- Bè cơc cã ®đ ba phÇn
- LËp ln chỈt chÏ, m¹ch l¹c. DÉn chøng phong phó, tiªu biĨu.
- Ng«n ng÷ ph©n tÝch chÝnh x¸c, biĨu c¶m.
_____________________________________________________________
Bài 11
C©u 1. §o¹n v¨n
H·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n kho¶ng 10 c©u theo c¸ch tỉng hỵp – ph©n tÝch - tỉng hỵp, néi dung tr×nh
bµy nh÷ng c¶m nhËn cđa em vỊ bøc tranh mïa xu©n xø H trong ®o¹n th¬ :
Mäc gi÷a dßng s«ng xanh
Mét b«ng hoa tÝm biÕc
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
17
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10

¥i con chim chiỊn chiƯn
Hãt chi mµ vang trêi
Tõng giät long lanh r¬i
T«i ®a tay t«i høng
(Mïa xu©n nho nhá – Thanh H¶i)
Gỵi ý:
- Bè cơc ®o¹n v¨n theo c¸ch tỉng - ph©n - hỵp
* Tr×nh bµy ®ỵc nh÷ng c¶m nhËn vỊ bøc tranh mïa xu©n xø H trong ®o¹n th¬. Cã thĨ nãi ®Õn c¸c ý
sau:
- ChØ b»ng vµi nÐt, Thanh H¶i ®· ph¸c ho¹ bøc tranh mïa xu©n xø H víi kh«ng gian cao réng, mµu s¾c
t¬i th¾m ®Ỉc trng cđa xø H (dÉn chøng)
- Bøc tranh sèng ®éng víi h×nh ¶nh con chim chiỊn chiƯn vµ tiÕng hãt vang väng, t¬i vui.
- Bøc tranh ®Çy søc sèng.
C©u 2. §o¹n v¨n
Më ®Çu bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá”, Thanh H¶i viÕt:
Mäc gi÷a dßng s«ng xanh
Mét b«ng hoa tÝm biÕc
Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u ph©n tÝch nÐt ®Ỉc s¾c vỊ c¸ch ®Ỉt c©u trong c©u th¬ trªn.
Gỵi ý:
- Ph¸t hiƯn ®ỵc c¸ch ®Ỉt c©u ®Ỉc biƯt cđa c©u th¬ lµ dïng ®¶o ng÷: tõ “mäc” ®ỵc ®Ỉt ë ®Çu c©u.
- Ph©n tÝch ®ỵc gi¸ trÞ cđa c¸ch ®Ỉt c©u ®ã:
+ Gỵi Ên tỵng vỊ sù xt hiƯn cđa b«ng hoa tÝm  søc sèng m·nh liƯt cđa mïa xu©n.
+ DiƠn t¶ c¶m xóc ng¹c nhiªn,thó vÞ cđa nhµ th¬ tríc mét h×nh ¶nh cđa mïa xu©n
§o¹n tham kh¶o:
H×nh ¶nh b«ng hoa tÝm biÕc mäc lªn gi÷a dßng s«ng xanh thËt nỉi bËt, thËt Êm ¸p. §éng tõ “mäc” ®ỵc
®¶o lªn ®Çu c©u vµ c¶ bµi th¬ khiÕn ta thÊy râ h¬n sù v¬n lªn kh kho¾n vµ søc sèng m·nh liƯt cđa b«ng
hoa. Mµu tÝm biÕc cđa hoa vµ mµu xanh cđa dßng s«ng thËt hµi hoµ, ®ã lµ nh÷ng gam mµu dÞu gỵi lªn
trong mçi chóng ta c¸i c¶m gi¸c dÞu dµng, ªm ¸i thanh b×nh biÕt bao. Trong khung c¶nh th¬ méng ®ã bçng
vang lªn tiÕng hãt l¶nh lãt cđa chó chim chiỊn chiƯn:
¥i! Con chim chiỊn chiƯn

Hãt chi mµ vang trêi
C©u 3. §o¹n v¨n
Ta lµm con chim hãt
Ta lµm mét nhµnh hoa
Ta nhËp vµo hoµ ca
Mét nèt trÇm xao xun
Mét mïa xu©n nho nhá
LỈng lÏ d©ng cho ®êi
Dï lµ ti hai m¬i
Dï lµ khi tãc b¹c
(Mïa xu©n nho nhá – Thanh H¶i)
Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 10 dßng diƠn t¶ nh÷ng suy nghÜ vỊ ngun íc ch©n thµnh cđa Thanh
H¶i trong ®o¹n th¬ trªn.
Gỵi ý:
- Nªu vµ ph©n tÝch ®ỵc nh÷ng suy nghÜ cđa b¶n th©n vỊ ngun íc ch©n thµnh cđa nhµ th¬, vÝ dơ:
+ §ã lµ ngun íc hoµ nhËp vµo cc sèng cđa ®Êt níc, cèng hiÕn cho cc ®êi chung.
+ ¦íc ngun ®ã ®ỵc Thanh H¶i diƠn t¶ b»ng nh÷ng h×nh ¶nh ®Đp, s¸ng t¹o.
+ ¦íc ngun ®ã v« cïng cao ®Đp.
+ ¦íc ngun cđa nhµ th¬ cho ta hiĨu mçi ngêi ph¶i biÕt sèng, cèng hiÕn cho cc ®êi – ThÕ nhng
hiÕn d©ng, hµo nhËp mµ vÉn gi÷ ®ỵc nÐt riªng cđa mçi ngêi…
Tham kh¶o:
Trong c¸i íc m¬ chung cho ®Êt níc, nhµ th¬ còng gưi g¾m niỊm m¬ íc riªng thËt gi¶n dÞ:
Ta lµm con chim hãt
…
Mét nèt trÇm xao xun
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
18
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
Kh«ng m¬ íc ng÷ng g× to t¸t, cao siªu ; nhµ th¬ chØ íc ®ỵc lµm mét tiÕng chim hãt ®Ĩ cÊt lªn tiÕng hãt
l¶nh lãt nh con chim chiỊn chiƯn, gãp phÇn lµm cho mïa xu©n quª h¬ng thªm r¹o rùc, sèng ®éng. Nhµ th¬

ngun lµm mét cµnh hoa, mét cµnh hoa nhá bÐ trong tr¾ng t« ®iĨm thªm cho h¬ng s¾c cđa mïa xu©n quª
h¬ng ®Êt níc. ThÕ råi kh«ng m¬ lµm mét nèt nh¹c cao vót trong b¶n hoµ ca cđa d©n téc, nhµ th¬ khiªm
nhêng lµm mét nèt trÇm xao xun lßng ngêi. Nèt trÇm Êy cã thĨ chØ lµ mét nèt phơ nhng kh«ng thĨ thiÕu
bëi nã lµ mét u tè gãp phÇn lµm nªn sù thµnh c«ng cđa b¶n hoµ ca. §iƯp ng÷ ta lµm ®ỵc lỈp l¹i nhiỊu
lÇn nh cµng nhÊn m¹nh nh÷ng íc ngun tuy ®¬n s¬, b×nh dÞ nhng khong kÐm phÇn da diÕt, tr¨n trë cđa
nhµ th¬
NÕu nh ë khỉ th¬ trªn, nhµ th¬ xng t«i th× ë khỉ th¬ nµy nhµ th¬ l¹i xng ta ; ®ã lµ biĨu tỵng cho sù gỈp
gì gi÷a c¸i t«i vµ c¸i ta, c¸i chung vµ c¸i riªng. Ta võa lµ sè Ýt (nhµ th¬), võa lµ sè nhiỊu (tÊt c¶). Dêng
nh íc ngun cđa mçi c¸ nh©n ®· hoµ vµo dßng ch¶y cđa mu«n ngêi : tÊt c¶ ®Ịu mn cèng hiÕn mét phÇn
c«ng søc nhá bÐ cđa m×nh cho quª h¬ng ®Êt níc!
Mét mïa xu©n nho nhá
LỈng lÏ d©ng cho ®êi
Mét “mïa xu©n nho nhá” hay ph¶i ch¨ng còng lµ mét Èn dơ cho cc ®êi Thanh H¶i: sèng lµ cèng hiÕn,
cèng hiÕn lµ mïa xu©n cc ®êi nhµ th¬? Nhµ th¬ khiªm nhêng xin lµm mét “Mïa xuan nho nhá” vµ nÕu
mçi ngêi lµ mét “mïa xu©n nho nhá” th× sÏ cã mét mïa xu©n lín lao cđa d©n téc. ThÕ nhng, cã lÏ ®iỊu
lµm cho ngêi ®äc xóc ®éng chÝnh lµ sù khiªm nhêng Êy ®ång nghÜa víi nh÷ng hi sinh thÇm lỈng “lỈng lÏ
d©ng cho ®êi” vµ sù hi sinh thÇm lỈng Êy lµ v« ®iỊu kiƯn, nã vỵt qua mäi kh«ng gian, thêi gian quy íc:
Dï lµ ti hai m¬i
Dï lµ khi tãc b¹c
“Ti hai m¬i” vµ “khi tãc b¹c” ë ®©y lµ hai h×nh ¶nh ho¸n dơ giµu søc gỵi. Nã kh«ng nh÷ng chØ mét
®êi ngêi tõ trỴ ®Õn giµ mµ cßn chØ mäi thÕ hƯ: giµ còng nh trỴ, g¸i còng nh trai. §iƯp ng÷ “dï lµ” ®ỵc l¸y
l¹i nh mét lêi høa, lêi kh¼ng ®Þnh cđa nhµ th¬: sèng lµ ph¶i cèng hiÕn tut ®èi! Ph¶i ch¨ng ®ã chÝnh lµ lÏ
sèng ®Çy tr¸ch nhiƯm mµ Thanh H¶i mn nh¾n gưi ®Õn chóng ta?
________________________________________________________________
Bµi 12
C©u 1. §o¹n v¨n
S«ng ®ỵc lóc dỊnh dµng
Chim b¾t ®Çu véi v·
Cã ®¸m m©y mïa h¹
V¾t nưa m×nh sang thu

(Sang thu – H÷u ThØnh)
ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n nªu c¶m nhËn cđa em vỊ vỴ ®Đp cđa h×nh ¶nh “®¸m m©y mïa h¹” trong khỉ th¬
trªn.
Gỵi ý :
§o¹n v¨n cã thĨ gåm c¸c ý:
- H×nh ¶nh ®ỵc c¶m nhËn tinh tÕ kÕt hỵp víi trÝ tëng tỵng cđa nhµ th¬
- DiƠn t¶ ®¸m m©y mïa h¹ cßn xãt l¹i trªn bÇu trêi mïa thu trong xanh, máng, kÐo dµi nhĐ tr«i rÊt h÷ng
hê nh cßn v¬ng vÊn, lu lun kh«ng lì rêi xa, c¶nh cã hån.
- §ã lµ h×nh ¶nh gỵi râ c¶m gi¸c giao mµu, h¹ ®· qua mµ thu cha ®Õn h¼n
C©u 2. §o¹n v¨n
B»ng ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u, cã c©u ®¬n trÇn tht (g¹ch ch©n c©u ®¬n trÇn tht ®ã), em h·y giíi thiƯu
vỊ bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cđa ViƠn Ph¬ng.
Gỵi ý:
VỊ néi dung, ®o¹n v¨n cÇn cã c¸c ý sau
- N¨m 1976, mét n¨m sau khi ®Êt níc ®ỵc thèng nhÊt, nhµ th¬ ViƠn Ph¬ng – ngêi con cđa miỊn Nam
– ra th¨m miỊn B¾c, vµo viÕng l¨ng B¸c Hå.
- Bµi th¬ ®ỵc s¸ng t¸c trong dÞp ®ã vµ in trong tËp “Nh mÊy mïa xu©n” (1978).
- Bµi th¬ cã giäng ®iƯu tha thiÕt, trang träng; nhiỊu h×nh ¶nh Èn dơ ®Đp vµ gỵi c¶m; ng«n ng÷ b×nh dÞ mµ
c« ®óc
- B»ng c¶m xóc ch©n thµnh, ViƠn Ph¬ng ®· thĨ hiƯn ®ỵc trong bµi th¬ lßng thµnh kÝnh thiªng liªng, niỊm
xóc ®éng s©u s¾c cđa nhµ th¬ vµ cđa nh©n d©n ®èi víi B¸c.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
19
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
C©u 3. TËp lµm v¨n
Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chun ngêi con g¸i Nam X¬ng” cđa Ngun D÷
I/ T×m hiĨu ®Ị
- §Ị yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ néi dung cđa t¸c phÈm – gi¸ trÞ nh©n ®¹o. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o thĨ hiƯn
trong t¸c phÈm v¨n ch¬ng cßn gäi lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n.
- V¨n häc trung ®¹i ViƯt Nam thêng biĨu hiƯn tiÕng nãi nh©n v¨n ë sù tr©n träng mäi phÈm gi¸ con ng-

êi, ®ång t×h th«ng c¶m víi kh¸t väng cđa con ngêi, ®ång c¶m víi sè phËn bi kÞch cđa con ngêi vµ lªn ¸n
nh÷ng thÕ lùc b¹o tµn chµ ®¹p lªn con ngêi
- Dùa vµo nh÷ng ®iỊu c¬ b¶n trªn,ngêi viÕt soi chiÕu vµ “Chun ngêi con g¸i Nam X¬ng” ®Ĩ ph©n tÝch
nh÷ng biĨu hiƯn cơ thĨ vỊ néi dung nh©n v¨n trong t¸c phÈm. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cđa Ngun
D÷ vµo tiÕng nãi nh©n v¨n cđa v¨n häc thêi ®¹i «ng.
- Tuy cÇn dùa vµo sè phËn bi th¬ng cđa nh©n vËt Vò N¬ng ®Ĩ khai th¸c vÊn ®Ị, nhng néi dung bµi viÕt
ph¶i réng h¬n bµi ph©n tÝch nh©n vËt, do ®ã c¸ch tr×nh bµy ph©n tÝch còng kh¸c.
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi:
- Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViƯt Nam b¾t ®Çu khđng ho¶ng, vÊn ®Ị sè phËn cong ngêi trë thµnh
mèi quan t©m cđa v¨n ch¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch¬ngngµy cµng ph¸t triĨn phong
phó vµ s©u s¾c.
- Trun k× m¹n lơc c¶u Ngun D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn trun cđa tËp trun k×,
“chun ngêi con g¸i Nam X¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biĨu cho c¶m høng nh©n v¨n cđa
Ngun D÷.
B- Th©n bµi:
1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngỵi vỴ ®Đp cđa con ngêi qua vỴ ®Đp cđa Vò N¬ng, mét phơ n÷ b×nh d©n
- Vò N¬ng lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n ngêi kh¸ ®Ỉc biƯt cđa t tëng nh©n
v¨n Ngun D÷.
- Nµng cã ®Çy ®đ vỴ ®Đp trun thèng cđa ngêi phơ n÷ ViƯt Nam: th mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc
dÞu dµng, ®»m th¾m thủ chung; ®èi víi mĐ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phơ dìng; ®ãi víi con rÊt
mùc yªu th¬ng.
- §Ỉc biƯt, mét biĨu hiƯn râ nhÊt vỊ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ĩ t¸c gi¶ thĨ hiƯn kh¸t väng
vỊ con ngêi, vỊ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa:
+ Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh.
+ Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiĨn h¸ch ®Ĩ ®ỵc “Ên phong hÇu”, nµng chØ
mong chång b×nh yªn trë vỊ.
+ Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còg thĨ hiƯn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ n¬ng tùa vµ
chµng v× cã c¸i thó vui nghi gai nghi thÊt”
Tãm l¹i : díi ¸nh s¸ng cđa t tëng nh©n v¨n®· xt hiƯn nhiỊu trong v¨n ch¬ng, Ngun D÷ míi cã thĨ

x©y dùng mét nh©n vËt phơ n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®đ vỴ ®Đp cđa con ngêi. Nh©n v¨n lµ ®¹i diƯn cho tiÕng
nãi nh©n v¨n cđa t¸c gi¶.
2. Ngun D÷ tr©n träng vỴ ®Đp cđa Vò N¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín tríc bi kÞch cc ®êi cđa
nµng bÊy nhiªu.
- §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®đ phÈm chÊt ®¸ng q vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn t vun ®¸p
cho h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®ỵc hëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cđa nµng:
+ Chê chång ®»ng ®½ng, chång vỊ cha mét ngµy vui, sãng giã ®· nỉi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬
(Ngêi chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cđa ®øa trỴ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vỵ).
+ Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ĩ cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cđa
nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Ịu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y,
… sen rò trong ao, liƠu tµn tríc giã,… c¸i Ðn l×a ®µn,…” mµ ngêi chång vÉn kh«ng ®éng lßng.
+ Con ngêi ttrong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nỈng nỊ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan kht


Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Đp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng.
3. Nhng víi tÊm lßng yªu th¬ng con ngêi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ĩ cho con ngêi trong s¸ng cao ®Đp nh
nµng ®· chÕt oan kht.
- Mỵn u tè k× ¶o cđa thĨ lo¹i trun k×, diƠn t¶ Vò N¬ng trë vỊ ®Ĩ ®ỵc rưa s¹ch nçi oan gi÷a thanh
thiªn b¹ch nhËt, víi vÌ ®Đp cßn léng lÉy h¬n xa.
- Nhng Vò N¬ng ®ỵc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ
(ngËm ngïi, tiÕc ni, chua xãt khi nãi lêi vÜnh biƯt “thiÕp ch¼ng thĨ vỊ víi nh©n gian ®ỵc n÷a”.
- H¹nh phóc vÉn chØ lµ íc m¬, hiƯn thùc vÉn qu¸ ®au ®ín (h¹nh phóc gia ®×nh tan vì, kh«ng g× hµn g¾n
®ỵc).
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
20
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
4. Víi niỊm xãt th¬ng s©u s¾c ®ã, t¸c gi¶ lªn ¸n nh÷ng thÕ lkùc tµn ¸c chµ ®¹p lªn kh¸t väng chÝnh
®¸ng cđa con ngêi.
- XHPK víi nh÷ng hđ tơc phi lÝ (träng nam khinh n÷, ®¹o tßng phu,…) g©y bao nhiªu bÊt c«ng. HiƯn th©n
cđa nã lµ nh©n vËt Tr¬ng Sinh, ngêi chång ghen tu«ng mï qu¸ng, vò phu.

- ThÕ lùc ®åg tiỊn b¹c ¸c (Tr¬ng Sinh con nhµ hµo phó, mét lóc bá ra 100 l¹ng vµng ®Ĩ cíi Vò N¬ng).
Thêi nµy ®¹o lÝ ®· suy vi, ®ång tiỊn ®· lµm ®en b¹c t×nh nghÜa con ngêi.
 Ngun D÷ t¸i t¹o trun cỉ Vỵ chµng Tr¬ng, cho nã m¹ng d¸ng dÊp cđa thêi ®¹i «ng, XHPKVN thÕ
kØ XVI.
C- KÕt bµi:
- “Chun ngêi con g¸i Nam X¬ng” lµ mét thiªn trun k× giµu tÝnh nh©n v¨n. Trun tiªu biĨu cho s¸ng
t¹o cđa Ngun D÷ vỊ sè phËn ®Çy tÝnh bi kÞch cđa ngêi phÞ n÷ trong chÕ ®é phong kiÕn.
- T¸c gi¶ thÊu hiĨu nçi ®au th¬ng cđa hä vµ cã tµi biĨu hiƯn bi kÞch ®ã kh¸ s©u s¾c.
___________________________________________________________
Bµi 13 Bµi tËp rÌn lun kÜ n¨ng dùng ®o¹n
§o¹n v¨n diƠn dÞch
1. Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n theo kiĨu diƠn dÞch (toµn thĨ – bé phËn) nh ®· ®ỵc sư dơng trong
®o¹n v¨n sau:
Ch¼ng cã n¬i nµo nh s«ng Thao quª t«i, rõng cä trËp trïng. Th©n cä cao vót. Bóp cä dµinh thanh kiÕm
s¾c. L¸ cä trßn x ra nhiỊu phiÕn nhän dµi.
(Ngun Th¸i VËn)
Gỵi ý:
§o¹n v¨n ®ỵc viÕt theo kiĨu toµn thĨ – bé phËn. §ã lµ ®o¹n v¨n c©u ®Çu chØ ý toµn thĨ, nh÷ng c©u sau
chØ bé phËn cđa toµn thĨ ®ã.
VÝ dơ:
Chó chn chn níc míi ®Đp lµm sao! Mµu vµng trªn l ng chó lÊp l¸nh. Bèn c¸i c¸nh máng nh giÊy
bãng. C¸i ®Çu trßn vµ hai con m¾t long lanh nh thủ tinh. Th©n chó nhá vµ thon vµng nh mµu vµng cđa
n¾ng mïa thu.
(Ngun ThÕ Héi)
Míi d¹o nµo, nh÷ng c©y ng« cßn lÊm tÊm nh m¹ non, thÕ mµ nay ®· thµnh c©y rung rung tríc giã.
Nh÷ng l¸ ng« réng, dµi, trỉ ra m¹nh mÏ, nân nµ. Nóp trong cng l¸, nh÷ng b¾p ng« non nhó lªn vµ lín
dÇn. M×nh nã cã nhiỊu khÝa vµng vµ nh÷ng sỵi r©u ng« ®ỵc bäc trong lµn ¸o máng ãng ¸nh.
(Ngun Hång)
§o¹n v¨n quy n¹p
Cho c©u chđ ®Ị sau ®©y ®øng ë ci ®o¹n. Em h·y viÕt nh÷ng c©u kh¸c vµo tríc c©u chđ ®Ị nµy ®Ĩ t¹o

thµnh mét ®o¹n v¨n theo kiĨu quy n¹p.
Trong th¬ B¸c, ¸nh tr¨ng lu«n lu«n trµn ®Çy.
Gỵi ý:
Tr¨ng ®· ®i vµo rÊt nhiỊu bµi th¬ cđa mäi thÕ hƯ thi sÜ. Tr¨ng còng ®· ®i vµo th¬ B¸c ë nhiỊu bµi th¬
thc nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau. Tr¨ng ®· lµ ¸nh s¸ng, lµ thanh b×nh, lµ h¹nh phóc, lµ íc m¬, lµ niỊm an
đi, lµ ngêi b¹n t©m t×nh cđa B¸c. ¸nh tr¨ng lµm cho c¸i ®Đp cđa c¶nh vËt trë nªn ªm ®Ịm, s©u s¾c, lµm cho
c¶m nghÜ cđa con ngêi thªm th©m trÇm, trong trỴo. Trong th¬ B¸c, ¸nh tr¨ng lu«n lu«n trµn ®Çy.
Hc
Quan l¹i v× tiỊn mµ bÊt chÊp c«ng lÝ; sai nha v× tiỊn mµ tra tÊn cha con V¬ng ¤ng; Tó Bµ, M· Gi¸m Sinh,
B¹c Bµ, B¹c H¹nh v× tiỊn mµ lµm nghỊ bu«n thÞt b¸n ngêi; Së Khanh v× tiỊn mµ t¸ng tËn l¬ng t©m; Khun
¦ng v× tiỊn mµ lao vµo téi ¸c. C¶ mét x· héi ch¹y theo tiỊn.
§o¹n v¨n tỉng – ph©n – hỵp
1. V× sao ®o¹n v¨n sau ®©y ®ỵc gäi lµ ®o¹n v¨n cã kiĨu kÕt cÊu tỉng ph©n hỵp
TiÕng ViƯt cđa chóng ta rÊt ®Đp: ®Đp nh thÕ nµo, ®ã lµ ®iỊu rÊt khã nãi. Chóng ta kh«ng thĨ nãi tiÕng ta
®Đp nh thÕ nµo, còng nh chóng ta kh«ng thĨ nµo ph©n tÝch c¸i ®Đp cđa ¸nh s¸ng, cđa thiªn nhiªn. Nhng ®èi
víi chóng ta lµ ngêi ViƯt Nam, chuióng ta c¶m thÊy vµ thëng thøc mét c¸ch tù nhiªn c¸i ®Đp cđa tiÕng níc
ta, tiÕng nãi cđa qn chóng nh©n d©n trong ca dao vµ d©n ca, lêi cđa c¸cnhµ v¨n lín. Cã lÏ tiÕng ViƯt cđa
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
21
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
chóng ta ®Đp, bëi v× t©m hån cđa ngêi ViƯt Nam ta rÊt ®Đp, bëi v× ®êi sèng, cc ®Êu tranh cđa nh©n d©n ta
tõ tríc tíi nay lµ cao q, lµ vÜ ®¹i, nghÜa lµ rÊt ®Đp.
(Ph¹m V¨n §ång)
2. Dùa vµo néi dung gỵi ý sau ®©y, em h·y viÕt thµnh mét ®o¹n v¨n theo kiĨu kÕt cÊu tỉng ph©n
hỵp.
- “B×nh Ng« ®¹i c¸o” lµ mét ¸ng v¨n ch¬ng bÊt hđ.
Gỵi ý:
“B×nh Ng« ®¹i c¸o” lµ ¸ng v¨n ch¬ng yªu níc bÊt hđ cđa Ngun Tr·i, lµ niỊm tù hµo cđa v¨n häc cỉ
ViƯt Nam. T tëng chđ ®¹o cđa toµn bé ¸ng v¨n ch¬ng nµy lµ niỊm tù hµo d©n téc cđa mét ®Êt níc ®· giµng
®ỵc th¾ng lỵi vỴ vang, ®em l¹i hoµ b×nh, ®éc lËp cho toµn d©n sau cc kh¸ng chiÕn mêi n¨m chèng giỈc

Minh ®Çy gay go, gian khỉ nhng còng ®Çy nh÷ng chiÕn c«ng hiĨn h¸ch. Lêi lÏ cđa bµi c¸o võa r¾n rái
m¹nh mÏ, võa sèng ®éng, cơ thĨ, võa hµo hïng kho¸ng ®¹t. B×nh Ng« ®¹i c¸o“ ” ®óng lµ mét “thiªn cỉ
hïng v¨n” cã mét kh«ng hai trong nỊn v¨n häc yªu níc trun thèng cđa d©n téc.
________________________________________________________
Bµi 14
C©u 1. §o¹n v¨n
H·y tãm t¾t trun ng¾n “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” b»ng mét ®o¹n v¨n kho¶ng 20 c©u. Trong ®ã cã c©u
dïng thµnh phÇn t×nh th¸i (g¹ch ch©n thµnh phÇn t×nh th¸i ®ã).
Gỵi ý:
§o¹n tãm t¾t gåm c¸c ý:
- Tỉ trinh s¸t mỈt ®êng t¹i mét träng ®iĨm trªn tun ®êng Trêng S¬n gåm ba n÷ thanh niªn xung phong
rÊt trỴ lµ Ph¬ng §Þnh, Nho vµ tỉ trëng lµ chÞ Thao.
- NhiƯm vơ cđa hä lµ quan s¸t ®Þch nÐm bom, ®o khèi lỵng ®Êt ®¸ ph¶i san lÊp do bom ®Þch g©y ra, ®¸nh
dÊu vÞ trÝ c¸c tr¸i bom cha nỉ vµ ph¸ bom.
- C«ng viƯc cđa hä nguy hiĨm, thêng xuyªn ®èi mỈt víi thÇn chÕt.
- Cc sèng cđa hä gian khỉ, hiĨm nguy nhng hä vÉn cã nh÷ng niỊm vui hån nhiªn cđa ti trỴ, nh÷ng
phót thanh th¶n m¬ méng vµ dï mçi ngêi mét tÝnh, hä vÉn rÊt yªu th¬ng nhau.
- Ph¬ng §Þnh lµ c« g¸i m¬ méng, hån nhiªn vµ dòng c¶m.
- PhÇn ci trun kĨ vỊ hµnh ®éng,c¸c nh©n vËt trong lóc ch¨m sãc Nho bÞ th¬ng khi ph¸ bom.
C©u 2. §oan v¨n
Chun ngêi con g¸i Nam X¬ng cđa Ngun D÷ xt hiƯn nhiỊu u tè k× ¶o.
H·y chØ ra c¸c u tè k× ¶o Êy vµ cho biÕt t¸c gi¶ mn thĨ hiƯn ®iỊu g× khi ®a ra nh÷ng u tè k× ¶o vµo
mét c©u chun quen thc ?
Gỵi ý:
* VỊ néi dung :
- §Ị bµi yªu cÇu ph©n tÝch mét nÐt ®Ỉc s¾c vỊ nghƯ tht cđa trun nh»m mơc ®Ých lµm râ ý nghÜa chi
tiÕt ®ã trong viƯc thĨ hiƯn néi dung t¸c phÈm vµ t tëng cđa t¸c gi¶
- CÇn chØ ra ®ỵc c¸c chi tiÕt k× ¶o trong c©u chun :
+ Phan Lang n»m méng råi th¶ rïa
+ Phan Lang gỈp n¹n, l¹c vµo ®éng rïa, gỈp Linh Phi, ®ỵc cøu gióp; gỈp l¹i Vò N¬ng, ®ỵc sø gi¶ cđa

Linh Phi rÏ ®êng níc ®a vỊ d¬ng thÕ.
+ Vò N¬ng hiƯn vỊ trong lƠ gi¶i oan trªn bÕn Hoµng Giang gi÷a lung linh, hun ¶o råi l¹i biÕn mÊt.
- ý nghÜ cđa c¸c chi tiÕt hun ¶o:
+ Lµm hoµn chØnh thªm nÐt ®Đp vèn cã cđa nh©n vËt Vò N¬ng: nỈng t×nh, nỈng nghÜa, quan t©m ®Õn
chång con, khao kh¸t ®ỵc phơ håi danh dù.
+ T¹o nªn mét kÕt thóc phÇn nµo cã hËu cho c©u chun.
+ thĨ hiƯn íc m¬ vỊ lÏ c«ng b»ng ë ®êi cđa nh©n d©n
+ T¨ng thªm ý nghÜa tè c¸o hiƯn thùc cđa x· héi.
* VỊ h×nh thøc:
- C©u tr¶ lêi ng¾n gän, gi¶i thÝch lµm râ yªu cÇu cđa ®Ị bµi.
- C¸c ý cã sù liªn kÕt chỈt chÏ.
- Tr×nh bµy râ rµng, m¹ch l¹c.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
22
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
C©u 3. §o¹n v¨n
T×nh hng nµo béc lé s©u s¾c t×nh yªu lµng vµ lßng yªu níc cđa nh©n vËt «ng Hai? NhËn xÐt vỊ nghƯ
tht x©y dùng t×nh hng trun cđa t¸c gi¶?
Gỵi ý:
T×nh hng lµm béc lé s©u s¾c lßng yªu lµng, yªu níc ë nh©n vËt «ng Hai lµ khi ë n¬i t¶n c lóc nµo còng
da diÕt nhí vỊ lµng vµ tù hµo vỊ nã th× bçng nghe ®ỵc tin lµng m×nh ®· lËp tỊ theo giỈc. ChÝnh t×nh hng
Êy ®· cho thÊy lßng yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn ®· bao trïm vµ chi phèi t×nh c¶m quª h¬ng ë «ng
Hai, ®ång thêi lµm béc lé s©u s¾c vµ c¶m ®éng t×nh yªu lµng, yªu nícc ë «ng.
- §¸nh gi¸ nghƯ tht x©y dùng t×nh hng:
C©u 4. TËp lµm v¨n
… “Ta lµm con chim hãt
Ta lµm mét cµnh hoa
Ta nhËp vµo hoµ ca
Mét nèt trÇm xao xun
Mét mïa xu©n nho nhá

LỈng lÏ d©ng cho ®êi
Dï lµ ti hai m¬i
Dï lµ khi tãc b¹c…”
H·y ph©n tÝch hai khỉ th¬ trªn ®Ĩ lµm râ t©m ngun cao ®Đp cđa Thanh H¶i : mn ®ỵc cèng hiÕn phÇn
tèt ®Đp – dï nhá bÐ cđa cc ®êi m×nh cho cc ®êi chung – cho ®Êt níc.
Gỵi ý:
A- Më bµi :
- Giíi thiƯu bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá”, vµ ®o¹n trÝch hai khỉ th¬ trªn.
- Giíi thiƯu nhËn xÐt vỊ hai khỉ th¬ trªn (nh ®Ị bµi ®· nªu)
B- Th©n bµi :
* Tõ c¶m xóc vỊ mïa xu©n thiªn nhiªn, mïa xu©n ®¸t níc, nhµ th¬ cã kh¸t väng thiÕt tha, lµm “mïa
xu©n nho nhá” d©ng cho ®êi.
1. ¦íc ngun ®ỵc sèng ®Đp, sèng cã Ých cho ®êi.
Mn lµm con chim hãt, cµnh hoa, nèt trÇm xao xun trong b¶n hoµ ca  Ph©n tÝch c¸c h×nh ¶nh nµy
®Ĩ thÊy vỴ ®Đp íc ngun cđa Thanh H¶i.
- §iƯp ng÷ “Ta lµm…”, “Ta nhËp vµo…” diƠn t¶ mét c¸ch tha thiÕt kh¸t väng ®ỵc hoµ nhËp vµo cc
sèng cđa ®Êt níc ®ỵc cèng hiÕn phÇn tèt ®Đp – dï nhá bÐ cđa cc ®êi m×nh cho cc ®êi chung – cho
®Êt níc.
- §iỊu t©m niƯm Êy ®ỵc thĨ hiƯn mét c¸ch ch©n thµnh trong nh÷ng h×nh ¶nh th¬ ®Đp mét c¸ch tù nhiªn
gi¶n dÞ.
+ “Con chim hãt”, “mét cµnh hoa”, ®ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®Đp cđa thiªn nhiªn. ë khỉ th¬ ®Çu, vỴ ®Đp cđa
mïa xu©n thiªn nhiªn ®· ®ỵc miªu t¶ b»ng h×nh ¶nh “mét b«ng hoa tÝm biÕc”, b»ng ©m thanh cđa tiÕng
chim chiỊn chiƯn “hãt chi mµ vang trêi”. ë khỉ th¬ nµy, t¸c gi¶ l¹i mỵn nh÷ng h×nh ¶nh Êy ®Ĩ nãi lªn íc
ngun cđa m×nh : ®em cc ®êi m×nh hoµ nhËp vµ cèng hiÕn cho ®Êt níc.
2. ¦íc ngun Êy ®ỵc thĨ hiƯn mét c¸ch ch©n thµnh, gi¶n dÞ, khiªm nhêng
- Ngun lµm nh÷ng nh©n vËt b×nh thêng nhng cã Ých cho ®êi
+ Gi÷a mïa xu©n cđa ®Êt níc, t¸c gi¶ xin lµm mét “con chim hãt”, lµm “Mét cµnh hoa”. Gi÷a b¶n “hoµ
ca” t¬i vui, ®Çy søc sèng cđa cc ®êi, nhµ th¬ xin lµm “mét nèt trÇm xao xun”. §iƯp tõ “mét” diƠn t¶
sù Ýt ái, nhá bÐ, khiªm nhêng.
- ý thøc vỊ sù ®ãng gãp cđa m×nh: dï nhá bÐ nhng lµ c¸i tinh t, cao ®Đp cđa t©m hån m×nh gãp cho ®Êt

níc.
- HiĨu mèi quan hƯ riªng chung s©u s¾c: chØ xin lµm mét nèt trÇm khiªm nhêng trong b¶n hoµ ca chung.
+ Nh÷ng h×nh ¶nh con chim, cµnh hoa, nèt nh¹c trÇm ci cïng dån vµo mét h×nh ¶nh thËt ®Ỉc s¾c:
“Mét mïa xu©n nho nhá – LỈng lÏ d©ng cho ®êi”. TÊt c¶ lµ nh÷ng h×nh ¶nh Èn dơ mang vỴ ®Đp gi¶n dÞ,
khiªm nhêng, thĨ hiƯn thËt xóc ®éng ®iỊu t©m niƯm ch©n thµnh, tha thiÕt cđa nhµ th¬.
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
23
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
+ B»ng giäng th¬ nhá nhĐ, s©u l¾ng, íc ngun cđa Thanh H¶i ®· ®i vµo lßng ngêi ®äc, vµ lung linh
trong ¸nh s¸ng cđa mét nh©n sinh quan cao ®Đp: Mçi ngêi ph¶i mang ®Õn cho coc ®êi chung mét nÐt
®Đp riªng, ph¶i cèng hiÕn c¸i phÇn tinh t, dï nhá bÐ, cho ®Êt níc, vµ ph¶i kh«ng ngõng cèng hiÕn “Dï
lµ ti hai m¬i – Dï lµ khi tãc b¹c”. §ã míi lµ ý nghÜa cao ®Đp cđa ®êi ngêi.
- Sù thay ®ỉi trong c¸ch xng h« “t«i” sang “ta” mang ý nghÜa réng lín lµ íc ngun chung cđa nhiỊu
ngêi.
- H×nh ¶nh “mïa xu©n nho nhá” ®Çy bÊt ngê thó vÞ vµ s©u s¾c: ®Ỉt c¸i v« h¹n cđa trêi ®Êt bªn c¹nh cÝa
h÷u h¹n cđa ®êi ngêi, t×m ra mèi quan hƯ c¸ nh©n vµ x· héi.
- ¦íc ngun d©ng hiÕn Êy thËt lỈng lÏ, st ®êi, sèng ®Đp ®Ï.
GV më réng:
Gi÷a hai phÇn cđa bµi th¬ cã sù chun ®ỉi ®¹i tõ nh©n xng cđa chđ thĨ tr÷ t×nh “t«i” sang “ta”. §iỊu
nµy hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn mµ ®· ®ỵc t¸c gi¶ sư dơng nh mét dơng ý nghƯ tht, thÝch hỵp
víi sù chun biÕn cđa c¶m xóc vµ t tëng trong bµi th¬. Ch÷ “t«i” trong c©u th¬ “t«i ®a tay t«i høng” ë khỉ
®Çu võa thĨ hiƯn mét c¸i “t«i” cơ thĨ rÊt riªng cđa nhµ th¬ võa thĨ hiƯn sù n©ng niu, tr©n träng víi vỴ ®Đp
vµ sù sèng cđa mïa xu©n. NÕu thay b»ng ch÷ “ta” th× hoµn toµn kh«ng thÝch hỵp víi néi dung c¶m xóc Êy
mµ chØ vÏ ra mét t thÕ cã vỴ ph« tr¬ng. Cßn trong phÇn s©u, khi bµy tá ®iỊu t©m niƯm tha thiÕt nh mét kh¸t
väng ®ỵc d©ng hiÕn nh÷ng gi¸ trÞ tinh t cđa ®êi m×nh cho cc ®êi chung th× ®¹i tõ “ta” l¹i t¹o ®ỵc s¾c
th¸i trang träng, thiªng liªng cđa mét lêi ngun íc. H¬n n÷a, ®iỊu t©m ngun Êy kh«ng chØ lµ cđa riªng
nhµ th¬, c¸i “t«i” cđa t¸c gi¶ ®· nãi thay cho nhiỊu c¸i t«i kh¸c, nã nhÊt thiÕt ph¶i ho¸ th©n thµnh c¸i ta.
Nhng “ta” mµ kh«ng hỊ chung chung v« h×nh mµ nhËn ra ®ỵc mét giäng riªng nhá nhĐ, khiªm nhêng, ®»m
th¾m cđa c¸i “t«i” Thanh H¶i : mn ®ỵc lµm mét nèt trÇm xao xun trong b¶n hoµ ca mét c¸ch lỈng lÏ
chø kh«ng ph« tr¬ng, ån µo.

* Khỉ th¬ thĨ hiƯn xóc ®éng mét vÊn ®Ị nh©n sinh lín lao.
§Ỉt khỉ th¬ trong mèi quan hƯ víi hoµn c¶nh cđa Thanh H¶i lóc Êy, ta cµng hiĨu h¬n vỴ ®Đp t©m hån
nhµ th¬.
C- KÕt bµi :
- TÊt c¶ ®Ịu thËt ®¸ng yªu, ®¸ng tr©n träng, ®¸ng kh©m phơc.
- ChØ mét “mïa xu©n nho nhá” nhng ý nghÜa bµi th¬ l¹i rÊt lín lao, cao ®Đp.
_______________________________________________________________
Bµi 15
C©u1 . TËp lµm v¨n
Ph©n tÝch bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cđa ViƠn Ph¬ng.
I/ T×m hiĨu ®Ị
* Néi dung:
- Bµi th¬ thĨ hiƯn lßng thµnh kÝnh ®èi víi B¸c Hå khi nhµ th¬ tõ MiỊn Nam ra Hµ Néi th¨m vµ viÕng
l¨ng B¸c.
- M¹ch c¶m xóc vµ suy nghÜ cđa bµi th¬: th¬ng tiÕc vµ tù hµo khi nh×n thÊy l¨ng; khi ®Õn bªn l¨ng; khi
vµo l¨ng vµ còng lµ niỊm íc mn thiÕt tha ®ỵc ho¸ th©n ®Ĩ ®ỵc gÇn B¸c.
* NghƯ tht:
- ¢m ®iƯu thiÕt tha, s©u l¾ng (giäng ®iƯu), h×nh ¶nh Èn dơ, tõ ng÷ gỵi c¶m.
Dµn bµi
I/ Më bµi:
- Nh©n d©n miỊn Nam tha thiÕt mong ngµy ®Êt níc ®ỵc thèng nhÊt ®Ĩ ®ỵc ®Õn MB th¨m B¸c
“ MiỊn Nam mong B¸c nçi mong cha”
(“B¸c ¬i!” Tè H÷u)
- B¸c ra ®i ®Ĩ l¹i nçi tiÕc th¬ng v« h¹n víi c¶ d©n téc. Sau ngµy thèng nhÊt, nhµ th¬ ra Hµ Néi th¨m l¨ng
B¸c, víi c¶m xóc d©ng trµo  s¸ng t¸c thµnh c«ng bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”.
II/ Th©n bµi:
4 khỉ th¬, mçi khỉ 1 ý (néi dung) nhng ®ỵc liªn kÕt trong m¹ch c¶m xóc.
1. Khỉ th¬ 1: C¶m xóc cđa nhµ th¬ tríc l¨ng B¸c
+ Nhµ th¬ ë tËn MN, sau ngµy thèng nhÊt ra th¨m l¨ng b¸c  Sù dång nÐn, kÕt tinh Êy ®· t¹o ra tiÕng
th¬ c« ®óc, l¾ng ®äng mµ ©m vang vỊ B¸c.

+ C¸ch xng h«: “Con” th©n mËt, gÇn gòi.
+ Ên tỵng ban ®Çu lµ ‘hµng tre quanh l¨ng” – hµng tre biĨu tỵng cđa con ngêi ViƯt Nam
GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
24
Trường TH Canh Liên (Bán trú THCS) Tài liệu ôn thi vào 10
- “Hµng tre b¸t ng¸t” : rÊt nhiỊu tre quanh l¨ng B¸c nh kh¾p c¸c lµng quª VN, ®©u còng cã tre.
- “Xanh xanh VN”: mµu xanh hiỊn dÞu, t¬i m¸t nh t©m hån, tÝnh c¸ch ngêi ViƯt Nam.
- “§øng th¼ng hµng” : nh t thÕ d¸ng vãc v÷ng ch·i, tỊ chØnh cđa d©n téc ViƯt nam.
 K1 – kh«ng dõng l¹i ë viƯc t¶ khung c¶nh quanh l¨ng B¸c víi hµng tre cã thËt mµ cßn gỵi ra ý nghÜa
s©u xa. §Õn víi B¸c chóng ta gỈp ®ỵc d©n téc vµ n¬i B¸c yªn nghØ còng xanh m¸t bãng tre cđa lµng quª
VN.
2. Khỉ 2: ®Õn bªn l¨ng – t¸c gi¶ thĨ hiƯn t×nh c¶m kÝnh yªu s©u s¾c cđa nh©n d©n víi B¸c.
+ Hai cỈp c©u víi nh÷ng h×nh ¶nh thùc vµ h×nh ¶nh Èn dơ
MỈt trêi ®i qua trªn l¨ng /
MỈt trêi trong l¨ng rÊt ®á
Dßng ngêi…/ trµng hoa…
- Suy ngÉm vỊ mỈt trêi cđa thêi gian (mỈt trêi thùc): mỈt trêi vÉn to¶ s¸ng trªn l¨ng, vÉn tn hoµn tù
nhiªn vµ vÜnh cưu.
- Tõ mỈt trêi cđa tù nhiªn liªn tëng vµ vÝ B¸c còng lµ 1 mỈt trêi – mỈt trêi c¸ch m¹ng ®em ®Õn ¸nh s¸ng
cho cc ®êi, h¹nh phóc cho con ngêi  nãi lªn sù vÜ ®¹i, thĨ hiƯn sù t«n kÝnh cđa nh©n d©n cđa t¸c gi¶
®èi víi B¸c.
+ H×nh ¶nh dßng ngêi / trµng hoa d©ng lªn 79 mïa xu©n cđa B¸c  sù so s¸nh ®Đp, chÝnh x¸c, míi l¹
thĨ hiƯn t×nh c¶m th¬ng nhí, kÝnh yªu vµ sù g¾n bã cđa nh©n d©n víi B¸c.
3. Khỉ 3: c¶m xóc cđa t¸c gi¶ khi vµo trong l¨ng
+ Kh«ng gian trong l¨ng víi sù yªn tÜnh thiªng liªng vµ ¸nh s¸ng thanh khiÕt, dÞu nhĐ ®ỵc diƠn t¶ : h×nh
¶nh Èn dơ thÝch hỵp “vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiỊn” – n©ng niu giÊc ngđ b×nh yªn cđa B¸c.
- GiÊc ngđ b×nh yªn: c¶m gi¸c B¸c vÉn cßn, ®ang ngđ mét giÊc ngđ ngon sau mét ngµy lµm viƯc.
- GiÊc ngđ cã ¸nh tr¨ng vç vỊ. Trong giÊc ngđ vÜnh h»ng cã ¸nh tr¨ng lµm b¹n.
+ “VÉn biÕt trêi xanh …. Trong tim’ : B¸c sèng m·i víi trêi ®Êt non s«ng, nhng lßng vÉn qn ®au, mét
nâi ®au nhøc nhèi tËn t©m can  NiỊm xóc ®éng thµnh kÝnh vµ nçi ®au xãt cđa nhµ th¬ ®· ®ỵc biĨu hiƯn

rÊt ch©n thµnh, s©u s¾c.
4. Khỉ 4 : T©m tr¹ng lu lun kh«ng mn rêi.
+ NghÜ ngµy mai xa B¸c lßng bin rÞn, lu lun
+ Mn lµm con chim, b«ng hoa  ®Ĩ ®ỵc gÇn B¸c.
+ Mn lµm c©y tre “trung hiÕu” ®Ĩ lµm trßn bỉn phËn thùc hiƯn lêi d¹y “trung víi níc, hiÕu víi d©n”.
 NhÞp dån dËp, ®iƯp tõ “mn lµm” nh¾c ba lÇn më ®Çu cho c¸c c©u  thĨ hiƯn nçi thiÕt tha víi íc
ngun cđa nhµ th¬.
III/ KÕt bµi:
- ¢m hëng bµi th¬ tha thiÕt s©u l¾ng cïng víi nghƯ tht Èn dơ lµm t¨ng hiƯu qu¶ biĨu c¶m.
- Bµi th¬ thĨ hiƯn tÊm lßng cđa nh©n d©n, t¸c gi¶ ®èi víi B¸c.
C©u 2. §o¹n v¨n
Cho c©u th¬ sau:
“Hái tªn r»ng M· Gi¸m Sinh”

a. ChÐp chÝnh x¸c 7 c©u th¬ tiÕp theo.
b. §o¹n th¬ võa chÐp n»m trong ®o¹n trÝch nµo? H·y cho biÕt vÞ trÝ ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm.
c. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ võa chÐp b»ng mét ®o¹n v¨n cã c¸ch tr×nh bµy theo kiĨu tỉng – ph©n – hỵp, cã ®é
dµi tõ 5 – 7 c©u, lµm râ b¶n chÊt cđa nh©n vËt hä M·.
Gỵi ý :
a. XhÐp chÝnh x¸c c¸c c©u th¬ t¶ h×nh d¸ng
b.
+ Nªu tªn ®o¹n trÝch.
+ Nªu vÞ trÝ cđa ®o¹n trÝch
c. Ph©n tÝch 8 c©u th¬ ®Ĩ lµm râ b¶n chÊt cđa hä M· :
+ DiƯn m¹o : vỴ ngoµi ch¶i cht, lè l¨ng, kh«ng phï hỵp víi løa ti, che ®Ëy sù gi¶ dèi
+ Cư chØ, th¸i ®é : th« lç, bÊt lÞch sù ®Õn tr¬ trÏn, hçn hµo.
- H×nh thøc :
+ Mét ®o¹n v¨n dµi tõ 5 - 7 c©u
+ C¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n : tỉng – ph©n – hỵp (c©u chèt n»m ë dÇu vµ ci ®o¹n v¨n)
+ C¸c c©u v¨n liªn kÕt chỈt chÏ.

GV: Võ Thanh Hà Năm học: 2009 - 2010
25