Giáo trình Kỹ thuật nghiệp vụ ngoại thương - Chương 5

NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.1

CHƯƠNG V
HỢP ĐỒNG NGOẠI THƯƠNG

I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ HỢP ĐỒNG XUẤT NHẬP KHẨU:

Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa hai hay nhiều người nhằm mục đích tạo lập,
chuyển dịch, biến đổi hay chấm dứt một nghĩa vụ nào đó.
Hợp đồng kinh tế là sự thỏa thuận bằng văn bản, tài liệu giao dịch,. . . giữa các
bên ký kết về việc thực hiện công việc sản xuất, trao đổi hàng hóa, dịch vụ, nghiên
cứu ti
ến bộ khoa học kỹ thuật và các thỏa thuận khác… trong đó có mục đích kinh
doanh với quy định rõ ràng về quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi bên để xây dựng và thực
hiện kế hoạch của mình.
Hợp đồng mua bán hàng hóa là sự thỏa thuận giữa các chủ thể nhằm xác lập nội
dung thực hiện và chấm dứt các quan hệ trao đổi hàng hóa.
Hợp đồng ngoại thương hay còn gọ
i là hợp đồng xuất nhập khẩu, là sự thỏa
thuận của bên mua và bên bán giữa hai nước khác nhau trong đó qui định bên bán
phải cung cấp hàng hoá và chuyển giao các chứng từ có liên quan đến hàng hoá và
quyền sở hữu hàng hoá cho bên mua, bên mua phải nhận hàng và thanh toán tiền
hàng.

II. ĐẶC ĐIỂM, NỘI DUNG CỦA HỢP ĐỒNG XUẤT NHẬP KHẨU
1.Đặc điểm:
Theo Công ước Viên 1980 về hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế , một hợp đồng
ngoại thương có những đặc điểm như sau :

- Chủ thể ký kết hợp đồng là các bên có trụ sở thương mại ở các nước khác nhau,
nếu các bên không có trụ sở thương mại thì sẽ dựa vào nơi cư trú của họ. (còn quốc tịch
của các bên không có ý nghĩa quyết định trong việc xác định yế
u tố nước ngoài trong
hợp đồng mua bán ngoại thương)
- Đối tượng của hợp đồng là hàng hoá được chuyển hoặc sẽ được chuyển từ nước
này sang nước khác
- Chào hàng và chấp nhận chào hàng có thể được lập ở những nước khác nhau.
Theo Luật Thương Mại Việt Nam “Hợp đồng mua bán hàng hoá với thương nhân
nước ngoài là hợp đồng mua bán hàng hoá được ký kết giữa một bên là thương nhân
Việt Nam, bên kia là th
ương nhân nước ngoài.”
NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.2

Trong các văn bản qui chế khác của Bộ Thương Mại Việt Nam thì hợp đồng ngoại
thương thường có ba đặc điểm sau:
-Đặc điểm 1: Hàng Hoá
Hàng hoá là đối tượng mua bán của hợp đồng, được chuyển ra khỏi đất nước người
bán trong quá trình thực hiện hợp đồng
-Đặc Điểm 2: Đồng tiền thanh toán
Đồng tiền thanh toán có thể là ngoại tệ đối với một trong hai bên ho
ặc đối với cả hai
bên
-Đặc Điểm 3: Chủ thể của hợp đồng
Chủ thể của hợp đồng ngoại thương là người mua và người bán phải có cơ sở kinh
doanh đăng ký tại hai quốc gia khác nhau.

2. Phân loại Hợp Đồng Ngoại Thương:

a. Theo thời hạn thực hiện hợp đồng có 2 loại:
+ Hợp đồng ngắn hạn : thương ký kết trong một thời gian tương đối ngắn, và sau
một lần thực hiện thì hai bên có thể kết thúc hợp đồng .
+ Hợp đồng dài hạn: thường được thực hiện trong thời gian lâu dài và trong thời
gian đó việc giao hàng được tiến hành nhiều lần.
b. Theo quan hệ kinh doanh trong hợp đồng có các loại:
+ Hợp đồ
ng xuất khẩu: là hợp đồng bán hàng cho nước ngoài nhằm thực hiện việc
chuyển giao hàng hóa ra nước ngoài, đồng thời di chuyển quyền sở hữu hàng hóa đó
sang tay người mua.
+ Hợp đồng nhập khẩu: là hợp đồng mua hàng từ nước ngoài để rồi đưa hàng đó
vào nước mình nhằm phục vụ tiêu dùng trong nước , hoặc phục vụ cho các ngành sản
xuất, chế biến trong nước.
+ Hợp đồng tái xuất kh
ẩu: là hợp đồng xuất khẩu những hàng hóa mà trước kia đã
nhập từ nước ngoài, không qua tái chế hay sản xuất gì ở trong nước.
+ Hợp đồng tái nhập khẩu: là hợp đồng mua những hàng hóa do nước mình sản xuất
đã bán ra nước ngoài và chưa qua chế biến gì ở nước ngoài.
+ Hợp đồng gia công hàng xuất khẩu: là hợp đồng thể hiện một bên trong nước
nhập nguyên liệu từ nước ngoài để lắ
p ráp, gia công hoặc chế biến thành sản phẩm rồi
xuất sang nước kia, chứ không tiêu thụ trong nước.
Ngoài ra còn có các loại hợp đồng khác liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu
như : Hợp đồng vận tải, hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng xuất nhập khẩu uỷ thác, hợp
đồng chuyển giao công nghệ…
c. Nếu xét về hình thức của hợp đồng có 3 loại:
+ Hợp đồ
ng bằng văn bản.

NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.3

+ Hợp đồng miệng.
+ Hợp đồng theo hình thức mặc nhiên.
Công ước viên năm 1980 về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế cho phép các nước
thành viên công nhận cả ba hình thức trên để ký hợp đồng. Riêng đối với các doanh
nghiệp Việt Nam, hợp đồng mua bán ngoại thương phải được ký kết bằng văn bản mới
có hiệu lực. Ngoài ra luật Việt Nam còn quy định thêm: mọi sửa đổi, bổ sung trong hợp
đồng mua bán ngoạ
i thương cũng phải được làm bằng văn bản (thư từ, điện tín, telex,
fax cũng được coi là văn bản )
3. Vai trò của HĐNT trong nền kinh tế :

- Là công cụ quan trọng để các doanh nghiệp Việt Nam vũng tin khi tham gia giao
dịch mua bán với các công ty nước ngoài.
- Là phương tiện để xây dựng và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch của công ty.
- Là phương tiện pháp lí để bảo vệ lợi ích hợp pháp của các bên tham gia ký kết.
- Là bằng chứng, cơ sở để tòa án và trọng tài kinh tế phân định quyền và nghĩa vụ
các bên.
- Là công cụ để nhà nước kiểm tra, đánh gía các hoạt độ
ng của các bên nhằm ngăn
chặn, xóa bỏ những vi phạm pháp luật .
4. Yêu cầu đối với hợp đồng ngoại thương

- Một hợp đồng ngoại thương muốn được coi là hợp lệ, có giá trị thực hiện trong
thực tế và trở thành cơ sở pháp lí để giải quyết những tranh chấp (nếu có) giữa các bên
trong quá trình thực hiện hợp đồng thì phải đồng thời thỏa mãn các yêu cầu sau:

a. Phải được xây dựng trên cơ sở pháp lý :
Người soạn thảo hợp đồng cần nắm vững :
* Luật c
ủa nước người mua, của nước người bán.
* Các luật và tập quán liên quan đến hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế như
Incoterms. Công ước Viên , UCP-DC…
* Các qui định của quốc tế về bảo vệ môi trường, môi sinh, phòng dịch..
b. Chủ thể hợp đồng phải hợp pháp :
- Thương nhân phải là các cá nhân hoặc pháp nhân được kinh doanh xuất nhập khẩu
theo luật định ( ở Việt Nam là các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế , được
thành lập theo qui
định của pháp luật, được phép xuất khẩu, nhập khẩu theo những
ngành nghề đã đăng kinh doanh và những thương nhân này có quyền ký kết hợp đồng
mua bán với nước ngoài) .
Những người ký kết phải là những người đại diện hợp pháp cho mỗi bên. Tổng
giám đốc hoặc Phó Tổng giám đốc phụ trách về kinh doanh, người khác ký phải có giấy
ủy quyền hợp lệ bằng văn bản của ngườ
i đại diện hợp pháp.
c. Hình thức hợp đồng phải hợp pháp .
NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.4

Theo tập quán thương mại thế giới, có hai dạng hình thức của hợp đồng :
* Hình thức thỏa thuận miệng.
* Hình thức ký kết bằng văn bản.
Tại Việt Nam hiện nay (theo Luật Thương Mại) chỉ chấp nhận hợp đồng bằng văn
bản .
d. Nội dung trong hợp đồng phải hợp pháp, tính hợp pháp này thể hiện ở hai vấn

đề :
+ Có đầy đủ nộ
i dung (ít nhất là 6 điều khoản).
1. Tên hàng.
2. Số lượng .
3. Qui cách chất lượng .
4. Giá cả.
5. Phương thức thanh toán.
6. Địa điểm và thời hạn giao nhận hàng .
+ Trong hợp đồng không chứa đựng những điều khoản trái với pháp luật của Việt
Nam và trái với pháp luật của đối tác.

5. Hợp đồng phải thể hiện sự tự nguyện ký kết
của các bên tham gia:
Trong hợp đồng phải thể hiện được nội dung hai bên đã thỏa thuận, đã đồng ý ký
kết một cách tự nguyện.( vd bên A đồng ý bán cho bên B, bên B đồng ý mua của bên A
hàng hóa theo những điều khoản sau…, vd hai bên đã thảo luận và cùng thống nhất việc
mua bán theo những điều kiện sau…).
6. Bố cục của một văn bản hợp đồng ngoại thương

Thông thường có những nội dung như sau:
a. Phần mở đầu:
- Tiêu đề, thường là "Contract", "Sales Contract"
- Số và ký hiệu hợp đồng : thường mang số và ký hiệu do bên lập hợp đồng cho.
- Thời gian ký kết hợp đồng : là ngày có đủ chữ ký của hai bên xuất nhập khẩu và
được cho số, ký hiệu đầy đủ.
b. Phần thông tin về chủ thể hợp đồng:
Mỗi bên chủ thể hợp đồng thường ph
ải nên đầy đủ các thông tin sau:
- Tên đơn vị : nêu cả tên đầy đủ và tên viết tắt (nếu có)

- Địa chỉ : số nhà , tên đường, thành phố, quốc gia.
- Các số máy Fax, telex, điện thoại và địa chỉ email.
- Số tài khoản và tên ngân hàng đơn vị có tài khoản giao dịch thường xuyên.
- Người đại diện ký kết hợp đồng : cần nêu rõ họ tên và chức vụ cũa người đại diện
trong công ty.
NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.5

c. Phần nội dung của một hợp đồng ngoại thương:
Thông thường, nội dung của một hợp đồng ngoại thương có thể gồm 14 điểu khoản
như sau:
Điều khoản 1: Tên hàng hoá (Commodity)
Điều khoản 2: Qui cách phẩm chất hàng hoá (Specification and Quality)
Điều khoản 3: Số lượng hoặc trọng lượng(quantity or weight)
Điều khoản 4: Đơn Giá (Unit Price)
Điều khoản 5: Giao và nhận hàng (Shipment and delivery)
Điều Kho
ản 6: Thanh toán (Payment)
Điều Khoản 7: Bao bì và Ký mã hiệu (Packing and Marking)
Điều Khoản 8: Điều kiện Bảo hành (Warranty)
Điều Khoản 9: Phạt và Bồi Thường (Penalty)
Điều Khoản 10: Điều kiện bảo hiểm (Insurance)
Điều khoản 11: Bất khả kháng (Force Majeure or acts of GOD)
Điều Khoản 12:. Khiếu Nại (Claim)
Điều Khoản 13: Trọng Tài ( Arbitration)
Điều Khoản 14: Những qui định khác (Other terns and Conditions.)

d. Phần cuối của một hợ

p đồng ngoại thương:
Gồm những nội dung của một hợp đồng ngoại thương sau :
1. Hợp đồng được lập bao nhiêu bản? Mỗi bên giữ mấy bản ?
2. Hợp đồng thuộc hình thức nào? văn bản viết tay ? bản fax ? telex ?
3. Ngôn ngữ sử dụng.
4. Hợp đồng có hiệu lực từ ngày nào? Thời hạn hiệu lực ?
5. Trường hợp có sự bổ sung hay sửa đổ
i hợp đồng thì phải làm gì ?
6. Chữ ký, tên, chức vụ người đại diện của mỗi bên, đối với bên Việt Nam chữ ký
còn phải được đóng dấu tròn mới có giá trị.

CONTRACT
No ... Date ....
Between : Name : ...
Address : ...
Tel : ... Fax : ... Email address: ...
Represented by Mr ......
Hereinafter called as the SELLER
NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.6

And : Name : ...
Address : ...
Tel : ... Fax : ... Email address: ...
Represented by Mr ......
Hereinafter called as the BUYER.
The Seller has agreed to sell and the Buyer has agreed to buy the commodity under the
terms and conditions provided in this contract as follows:

Art. 1 : Commodity :
Art. 2 : Specification. Quality :
Art. 3 : Quanlity, Weight :
Art. 5 : U. Price :
Art. 6 : Shipment :
Art. 7 : Payment :
Art. 4 : Packing and marking :
Art. 8 : Warranty :
Art. 10 : Insurance :
Art. 9 : Penalty :
Art. 11 : Force majeure :
Art. 12 : Claim :
Art. 13 : Arbitration :
Art. 14 : Other terms and conditions :
For the BUYER For the SELLER

III. NỘI DUNG CÁC ĐIỀU KHOẢN CỦA HỢP ĐỒNG XUẤT NHẬP
KHẨU

1. Điều khoản 1: Tên hàng hoá (Commodity)

Đây là điều khoản nói lên đối tượng của hàng hoá giao dịch, cần diễn tả thật chính
xác và ngắn gọn , đây là cơ sở để bên bán phải giao đúng hàng và người mua nhận hàng
và phải trả đúng tiền, ở điều khoản này người lập hoá đơn nên nêu ngắn gọn chính xác
và nhưng đầy đủ thông tin, Tên hàng hóa thường được nêu ra như sau :
- Tên thương mại, kèm tên thường gọi và tên khoa học .
-
Tên hàng kèm theo vùng sản xuất và vụ sản xuất ra hàng.( Coffe Banmethuoc
.1998 season).
- Tên hàng kèm theo qui cách chính của hàng hóa.

NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.7

- Tên hàng kèm theo tên nhà sản xuất + năm sản xuất, đối với hàng nông sản có
thể ghi kèm theo vùng sản xuất và vụ sản xuất ra hàng.( Coffe Banmethuoc .1998 season
).
-
Đối với hàng công nghệ phẩm có thể ghi tên hàng+ ( Bia hennecken) trong một
số trường hợp đặc biệt có thể ghi kèm theo công suất hoặc công dụng của hàng. (Toyota
25 chỗ ngo
i).

2. Điều khoản 2: Qui cách phẩm chất hàng hoá mua bán (Specification and
Quality)
Đây là điều khoản nói lên mặt chất của hàng hoá giao dịch, như về tính năng, qui
cách, kích thước, tác dụng, công suất.. nó làm rõ và bổ sung thêm điều khoản giao hàng,
tùy vào từng loại háng hoá khác nhau người ta sử dụng các cách sau đây để mô tả qui
cách phẩm chất mua bán hàng hoá.
Cách 1: Dùng cho hợp đồng mua bán nông sản, khoáng sản, phân bón, thuốc
trừ sâu, các loại hoá chất.Với cách này người ta mô tả hàm lượng các chất chủ yếu có
trong hàng đối với những chấ
t có ích, chất ảnh hưởng tốt đến chất lượng hàng hóa cũng
như người sử dụng hàng hóa. Sẽ qui định trong hợp đồng tỉ lệ % hàm lượng hoặc trọng
lượng tối thiểu chất đó phải có trong hàng hóa. Đối với những chất không có ích, ảnh
hưởng xấu đến chất lượng hàng hoá, đến con người cũng như môi trường thì qui định tỉ
lệ % tối đa cho phép.
Vd :Commodity :
UREA FERTILIZER

Specification : Nitrogen : 40% min.
Moisture : 0.5% max.
Biuret :1.0% max.
Color : white.
Cách 2: Qui định qui cách phẩm chất hàng phải giống mẫu cho trước. Với cách
này hoặc người bán hoặc người mua làm mẫu hàng hóa thành ba bộ, một bộ người bán
giữ để giao hàng, một bộ người mua giữ để đối chiếu so sánh khi nhận hàng, một bộ do
trung gian giữ để giải quyết tranh chấp (nếu có) xảy ra. Thường áp dụng để xây dựng
những hợp đồng mua bán những sản ph
ẩm như : hàng thủ công mỹ nghệ, đồ kim hoàn,
mua bán bông vải sợi, mua bán hàng may mặc, giày dép, đồ da, túi cặp…
Những chú ý khi dùng cách 2:
-Mẫu hàng hoá làm phải đại diện cho phẩm chất bình quân của toàn bộ lô hàng
(mẫu không quá tốt hoặc không quá xấu)
-Mẫu có thể tính tiền hoặc không tính tiền hoặc phải hoàn trả mẫu sau khi kết thúc
hợp đồng ngoại thương (đối với những mẫu đắt tiền, quí hiếm)
NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.8

-Chỉ được hủy mẫu hoặc hoàn mẫu sau khi ký kết xong hợp đồng và nếu có tranh
chấp xảy ra thì giải quyết xong tranh chấp mới được hủy mẫu hoặc hoàn mẫu.
-Không áp dụng cách 2 để xây dựng những hợp đồng mua bán hàng hoá với thời
gian mẩu thay đổi về phẩm chất và số lượng hoặc trọng lượng.
Cách 3: Mô tả qui cách phẩm chất hàng hoá bằng cách dẩn chiếu tới một bảng
catalogue, bảng thiết kế sản phẩm hoặc bảng hướng dẩn sử dụng sản phẩm..
Cách 3 này dùng để xây dựng những hợp đồng mua bán trang thiết bị máy móc, đồ
gia dụng, hàng điện tử.
Cách 4: qui định phẩm chất hàng hoá dựa vào nhãn hiệu (trade mark).

Nhãn hiệu là những ký hiệu, hình vẽ, hàng chữ được khắc, in trên hàng hóa hoặc
bao bì để phân biệt với các hàng hóa khác, với các nhãn hiệu đang có uy tín cao, mỗi
nhãn hiệu sẽ có m
ột chất lượng sản phẩm khác nhau.
Cần lưu ý các nhãn hiệu phải được đăng ký thì mới có nơi bảo vệ hàng hóa và sản
phẩm đó mới được bảo đảm về phẩm chất
Cách 5: qui định có sao bán vậy ”as is to sale” người bán không chịu trách nhiệm
về phẩm chất hàng hóa mua bán người mua không có quyền khiếu nại về chất lượng vì
đã đồng ý thực trạng của hàng hóa . Cách này chỉ áp d
ụng hàng hoá đã qua sử dụng,
hàng hoá phế liệu công nghiệp. hàng hóa trên đường đi, hàng hóa tồn kho…được mua
với số lượng lớn, không đủ thời gian kiểm tra hàng hóa …

3. Điều khoản 3: Số lượng hoặc trọng lượng(quantity or weight)

Đây là điều khoản nói lên mặt lượng của hàng hoá giao dịch, cần nêu rõ. Đơn vị đo
lường khối lượng, trọng lượng. Trong buôn bán quốc tế người ta công nhận đồng thời
nhiều hệ đo lường khác nhau hệ của Anh, Mỹ, hệ quốc tế.. cho nên để tránh nhầm lẫn
khi xây dựng hợp đồng ngoại thương cần phải lưu ý, một mặt ghi đơn vị đ
o lường, khối
lượng theo tập quán quốc tế, mặt khác nên chủ động quy đổi ra hệ quốc tế và ghi cả hai
đơn vị này trong HĐNT. Trong trường hợp đối tác mới giao dịch phải hỏi cẩn thận rồi
mới ghi vào hợp đồng,
Đối với hệ mét trong giao dịch quốc tế :
* 1 MT (metric-ton) =1000kg.
* 1 tấn Mỹ 1 ST (short-ton) = 907.187 kg
* 1 tấn Anh 1LT (long -ton) = 1,016.047 kg
* 1 pound = 0.454 kg.
* 1 ounce (với hàng hóa thông thường ) = 31.1035 g
* 1 pound (vàng bạc ) = 28. 35 g

Hệ mét khi mua bán vải :
* 1 m = 1,0936 yard
NGHIEÄP VU NGOAÏI THÖÔNG


TS NGUYEN VAN NAM p.9

* 1 yard = 0,936 m
* 1 feet = 0,3048 m
* 1 m = 3,281 feet
Đối với việc mua bán cafe :
* 1 bag Colombia = 72 kg
* 1 bag Anh = 60 kg
* 1 bag Singapore = 69 kg
* 1 bag quốc tế = 50 kg
Đối với việc mua bán dầu mỏ :
* 1 MT = 1000 kg
* 1 UK gallon = 4.546 lit
* 1 USA gallon = 3.527 lit
* 1 barrel dầu mỏ = 159 lít = 35 UK gallon = 42 USA gallon ,

Nêu rõ cách thức qui định khối lượng có 2 cách qui định khối lượng
Cách 1: Qui định chính xác khối lượng, cách này thường áp dụng cho những hàng
hóa , với sự đo lường thường qui định trước như: cái, con, bộ, chiếc.
Cách 2: Nêu rõ phổng chừng, cho phép dung sai về số lượng nó qui định đối với
nhiề
u hàng hoá mà đối đo lường phải dùng những phương tiện đo lường trung gian để
xác đinh: tấn, kg, lít, yard.
Dung sai có thể do người bán hoặc người mua chỉ định dung sai, ai chỉ định dung
sai người ấy sẽ có lợi vì thực giao hàng bao nhiêu thì thực thanh toán bấy nhiêu.

Người chỉ định dung sai về khối lượng do hai bên mua bán thoả thuận nhưng theo
tập quán quốc tế để thuận lợi cho việc thuê phương tiện vận tải phù hợ
p với khối lượng
hàng hoá đã chỉ định (hơn hoặc kém) người ta giành cho bên nào thuê tàu thì bên ấy
được quyền chỉ định hơn kém về khối lượng.
Nếu hàng hoá có trọng lượng bao bì lớn thì trong hợp đồng phải nêu rõ trọng lượng
có bì hoặc không có bì của hàng hoá.

4. Điều khoản 4: Đơn Giá (Unit Price)

Đối với tiền tệ tính giá nên lựa chọn đồng tiền có trị giá ổn định để tránh gây thiệt
hại cho người bán hoặc người mua.
a. Qui định về mức giá
- Giá cố định: (fixed price) là loại giá xác định ngay thời điểm ký kết hợp đồng
ngoại thương nó không thay đổi trong quá trình thực hiện hợp đồng dù giá thị trường thế
giới lên hay xuống, loại giá này ở Việt Nam thường áp dụng.