rong quá trình lãnh đạo đấu tranh vũ trang cực kỳ oanh liệt dể
giải phóng dân tộc, đờng lối đấu tranh nhân dân và xây dựng
các lực lợng vũ trang nhân dân của Đảng ta đã hình thành và
ngày càng thu đợc thắng lợi rực rỡ, ngày càng sáng tạo. Thành công đó của
Đảng ta là sự vận dụng đúng đắn những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lê
Nin về chiến tranh cách mạng và xây dựng lực lợng vũ trang cách mạng vào
hoàn cảnh cụ thể của nớc ta. Lực lợng dân quân tự vệ là một trong những
thành công rất lớn của Đảng và nhà nớc ta trong công cuộc xây dựng một lực
lợng vũ trang cách mạng.
Dân quân tự vệ (DQTV) là lực lợng vũ trang quần chúng, là một bộ phận
của lực lợng vũ trang nhân dân Việt Nam do Đảng của giai cấp công nhân
Việt Nam sáng lập, tổ chức và lãnh đạo.
Ngày 28-3-1935 Đảng ta đã có Nghị quyết về Đội Tự Vệ ngay sau đó,
dới sự lãnh đạo của Đảng các đội tự vệ công nông mang tính chất là những tổ
chức vũ trang quần chúng lần lợt đợc ra đời và là những mầm mống đầu tiên
của lực lợng vũ trang nhân dân.
Qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ, và cao trào
kháng Nhật cứu nớc lực lợng DQTV ngày càng phát triển và lớn mạnh không
ngừng về mọi mặt, đã thực sự là một lực lợng không thể thiếu của chiến tranh
nhân dân Việt Nam. Hàng triệu nam nữ DQTV đã trực tiếp tham gia chiến
đấu và phục vụ chiến đấu trên khắp các chiến trờng, trên mọi miền đất nớc,
lập nên những chiến công to lớn. Lực lợng DQTV đã trực tiếp tham gia chiến
đấu tiêu diệt địch, bắn máy bay, tầu chiến, bắt giặc lái, làm lòng cốt cho toàn
dân đánh giặc bảo vệ xóm làng, quê hơng, bổ xung cho bộ đội chủ lực, bộ
đội địa phơng chiến đấu và phục vụ chiến đấu, bảo vệ giao thông vận tải,
tham gia khắc phục hậu quả do bom đạn .. Đặc biệt trong cuộc kháng chiến
chống Mỹ cứu nớc, lực lợng dân quân, du kích ở miền Nam trong thế trận
chiến tranh nhân dân đã hỗ trợ cho quần chúng nổi dậy, dùng bạo lực cách
mạng phá thế kìm kẹp của địch, đánh đổ chính quyền tay sai, giành chính
quyền cơ sở về tay nhân dân. Đồng thời, thờng xuyên phối hợp với quân giải
phóng bám trụ địa bàn chiến đấu, tiêu diệt, tiêu hao một bộ phận quan trọng
sinh lực của địch, góp phần đánh bại lần lợt các chiến lợc của địch trong
T
1
chiến tranh xâm lợc nớc ta của đế quốc Mỹ mà đỉnh cao là cuộc tổng tiến
công và nổi dậy mùa xuân 1975.
Quan điểm chiến tranh nhân dân là quan điểm cơ bản trong đờng lối quân
sự mác-xít của Đảng ta. Quan điểm đó xuất phát từ bản chất chính nghĩa của
chiến tranh cách mạng và xuất phát từ nhận thức về vai trò quyết định của
quần chúng nhân dân đối với sự phát triển của lịch sử. Trong thời đại hiện
nay, chiến tranh nhân dân phải do toàn dân tiến hành dới sự lãnh đạo của giai
cấp công nhân, phải thực hiện động viên toàn dân, vũ trang toàn dân. Sức
mạnh toàn dân vũ trang nhân dân là một u thế tuyệt đối của chiến tranh nhân
dân để đánh bại chiến tranh xâm lợc của mọi kẻ thù. Muốn thực hiện động
viên toàn dân, vũ trang toàn dân phải xây dựng lực lợng vũ trang nhân dân
làm lòng cốt. Lực lợng vũ trang nhân dân gồm: Bộ đội chủ lực, bộ đội địa ph-
ơng, dân quân tự vệ. Đã nói đến chiến tranh nhân dân thì không thể thiếu đ-
ợc một trong ba thứ quân đó, không thể thiếu bộ đội chủ lực, mà cũng không
thể thiếu bộ đội địa phơng, không thể thiếu lực lợng DQTV đông đảo. Đảng
ta đã hết sức chú trọng đến việc xây dựng các thứ quân trong suốt quá trình
lãnh đạo vũ trang cách mạng và giữ vững quan hệ hợp đồng giữa các thứ
quân đó nh lời Bác nói Vì cuộc kháng chiến của ta là cuộc kháng chiến của
toàn dân cần phải động viên toàn dân, vũ trang toàn dân, cho nên trong khi
tập trung lực lợng để lập một đội quân đầu tiên, cần phải duy trì lực lợng vũ
trang trong các địa phơng cùng phối hợp hành động và giúp đỡ về mọi phơng
diện. Đội quân chủ lực trái lại có nhiệm vụ dìu dắt cán bộ vũ trang của địa
phơng, giúp đỡ huấn luyện, giúp đỡ vũ khí nếu có thể đợc, làm cho các đội
này trởng thành mãi lên"
(1)
Thực tế lực lợng dân quân đã đạt đợc rất nhiều thành tích to lớn trong
công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nớc, điều đó cho chúng ta thấy rõ lực lợng
DQTV có những khả năng tiềm tàng rất lớn trên nhiều mặt, không chỉ trong
nhiệm vụ chống chiến tranh trớc mắt, mà còn cả trong nhiệm vụ đánh bại
mọi âm mu khác của kẻ thù. Có một lực lợng DQTV quý giá nh vậy là do
chúng ta có đờng lối chiến tranh nhân dân đúng đắn và sáng tạo.
(1)
Hồ Chủ tịch với các lực lợng vũ tranh nhân dân. NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội
2
I) vị trí, vai trò của lực l ợng DQTV
tr ớc đây và hiện nay
1) Là một lực l ợng quan trọng trong hệ thống tổ chức lực l ợng vũ trang
của Đảng, là một lực l ợng chiến l ợc của chiến tranh nhân dân, là lực l ợng
nòng cốt cho toàn dân đánh giặc ở cơ sở.
Dân quân tự vệ là lực lợng vũ trang quần chúng, không thoát ly sản xuất,
công tác, là một bộ phận của lực lợng vũ trang nhân dân nớc Cộng Hoà Xã
Hội Chủ Nghĩa Việt Nam đặt dới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam,
sự quản lý điều hành của Chính phủ và của Uỷ ban nhân dân, sự chỉ đạo, chỉ
huy trực tiếp của cơ quan quân sự các cấp, là một trong những công cụ chủ
yếu để bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân
dân, tài sản của Nhà nớc cơ sở. Lực lợng này đợc tổ chức ở xã phờng, thị trấn
gọi là dân quân, đợc tổ chức ở các cơ quan Nhà nớc, đơn vị hành chính sự
nghiệp, tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội gọi là tự vệ.
(2)
Dân quân tự vệ đợc tổ chức và xây dựng rộng khắp, vừa là lực lợng tại
chỗ, vừa là lực lợng cơ động, có khả năng đánh địch nhanh nhất, kịp thời
nhất, ở mọi nơi, mọi lúc, mọi địa hình, mọi thời tiết, kiềm chế, tiêu hao, phân
tán tiêu diệt nhỏ từng bộ phận của địch, tạo điều kiện cho lực lợng chủ lực
tấn công đánh đòn quyết định.
Lực lợng vũ trang nhân dân gồm ba thứ quân: Bộ đội chủ lực, bộ đội địa
phơng, dân quân tự vệ. Mỗi thứ quân trong các lực lợng vũ trang nhân dân
đều giữ một vai trò nhất định trong chiến tranh. Riêng đối với lực lợng
DQTV, Đảng ta đã xác định: đó là một lực lợng chiến lợc trong suốt quá
trình đấu tranh vũ trang cách mạng ở nớc ta. Hồ chủ tịch đã nói: Dân quân
tự vệ và du kích là lực lợng của toàn dân tộc, là một lực lợng vô địch, là một
bức tờng sắt của Tổ quốc. Vô luận kẻ định hung bạo thế nào hễ đụng vào lực
lợng đó, bức tờng đó, thì kẻ địch nào cũng phải tan rã. Lịch sử đấu tranh vũ
trang lâu dài gian khổ của nhân dân ta dới sự lãnh đạo của Đảng, từ nơi rừng
núi, bng biền, từ gậy tầm vông và cây súng kíp đã đứng lên đánh Pháp, đuổi
Nhật, Mỹ làm nên những sự tích anh hùng vang dội đã chứng minh điều đó.
2) Dân quân tự vệ là lực l ợng quan trọng để bảo vệ hậu ph ơng.
(2)
Điều 1, Pháp lệnh về dân quân tự vệ, Quốc hội khoá IX kỳ họp thứ 8
3
Dân quân tự vệ giữ một vai trò hết sức quan trọng trong việc bảo vệ hậu
phơng của ta. Trong bất cứ cuộc chiến tranh nào, hậu phơng vững mạnh cũng
là một nhân tố thờng xuyên quyết định thắng lợi. Kẻ địch luôn luôn có âm m-
u phá hoại hậu phơng của ta bằng đủ mọi thủ đoạn chính trị, kinh tế, quân sự.
Dựa vào phơng tiện cơ động hiện đại, quân địch thờng tung ra các biệt kích,
thổ phỉ để quấy rối hậu phơng của ta, giết hại nhân dân, phá hoại của cải, reo
rắc tin đồn nhảm, sử dụng chính cách mị dân... gây khó khăn cho ta. Trớc
các âm mu của địch, một thực tế đặt ra cho các lực lợng vũ trang của ta là
phải có những biện pháp đối phó tích cực; nhng bộ đội chủ lực không thể dàn
ra ở khắp mọi nơi vì vậy dân quân tự vệ và dân quân du kích cùng bộ đội địa
phơng vẫn là lực lợng quan trọng để bảo vệ hậu phơng một cách có hiệu quả.
3) Dân quân tự vệ là công cụ bạo lực cách mạng ở cơ sở, là một trong
những lực l ợng chuyên chính của chính quyền nhân dân cơ sở.
Từ nhân dân mà ra, bao gồm những thành phần u tú của nhân dân, chủ
yếu là của quần chúng công nông cơ bản, dân quân tự vệ và dân quân du kích
cũng nh bộ đội chủ lực và bộ đội địa phơng là con em của nhân dân lao động,
đợc Đảng giác ngộ và giáo dục, không những có tinh thần yêu nớc cao mà
còn có ý thức giác ngộ giai cấp. DQTV là công cụ chủ yếu của chính quyền
nhân dân ở cơ sở để thực hiện chuyên chính đối với thù trong giặc ngoài, bảo
vệ lợi ích dân tộc và lợi ích của nhân dân địa phơng.
Trong suốt quá trình đấu tranh vũ trang cách mạng của nhân dân ta, dân
quân tự vệ đã rất mực trung thành với dân tộc, với nhân dân lao động, cùng
nhân dân chiến đấu để tiêu diệt kẻ thù đế quốc và bè lũ tay sai của chúng.
Trong vùng sau lng địch, DQTV đã kiên quyết diệt bạo trừ gian góp phần đắc
lực giữ vững và củng cố chính quyền. Trong vùng tự do, DQTV cùng với
công an nhân dân đã ra sức giữ gìn trật tự, bảo đảm xóm làng đợc yên vui,
trấn áp bọn phản động, là những tấm gơng trong việc chấp hành nghiêm
chỉnh đờng lối, chính sách của Đảng và Chính phủ.
Ngày nay trong thời bình, lực lợng DQTV cùng với lực lợng công an
nhân dân, làm nòng cốt cho phong trào toàn dân đánh thắng chiến tranh phá
hoại nhiều mặt của địch trong chiến lợc diễn biến hoà bình ở cơ sở, góp
phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ Đảng, bảo vệ
tính mạng và tài sản của nhân dân và tài sản xã hội chủ nghĩa ở địa phơng.
4
Chính vì vậy, cũng nh các lực lợng vũ trang nhân dân khác, lực lợng
DQTV và dân quân du kích đã đợc nhân dân ta hết lòng tin yêu, giúp đỡ, nhờ
đó mà không ngừng phát triển và lớn mạnh trên con đờng chiến đấu vẻ vang
của mình.
4) DQTV là lực l ợng cơ bản của lực l ợng vũ trang nhân dân, là nguồn bổ
sung vào lực l ợng hậu bị của quân đội.
Trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ, DQTV và dân quân
du kích đã trực tiếp phối hợp cùng bộ đội chủ lực chiến đấu tiêu diệt địch,
cùng với bộ đội địa phơng đẩy mạnh các hoạt động du kích, buộc địch phải
phân tán thêm lực lợng tạo điều kiện cho bộ đội chủ lực tiêu diệt từng bộ
phận sinh lực quan trọng của chúng trên những hớng có lợi. DQTV còn là lực
lợng phục vụ đắc lực cho bộ đội chủ lực chiến đấu nh: canh gác, giữ bí mật
và bảo đảm an toàn cho bộ đội chủ lực hành quân, trú quân, bảo đảm đờng
sá, cầu cống đợc thông suốt, tiếp tế đạn dợc, lơng thực, vận chuyển thơng
binh.. Trong công tác chuẩn bị chiến trờng, với sự am hiểu sâu sắc về tình
hình địa phơng, về đờng đi lối lại, DQTV đã cung cấp cho bộ đội chủ lực
những ngời dẫn đờng tin cậy, những tài liệu chính xác, đầy đủ về tình hình
địch.
Quá trình sản xuất, chiến đấu, phục vụ chiến đấu ở cơ sở, đợc giáo dục
chính trị, đợc rèn luyện quân sự và thể lực, DQTV luôn là lực lợng bổ sung
vô tận và quý giá cho bộ đội địa phơng, bộ đội chủ lực những cán bộ chiến sĩ
có phẩm chất chính trị và kinh nghiệm thi đấu đáp ứng yêu cầu tác chiến
trong những năm chiến tranh giải phóng và chiến tranh bảo vệ tổ quốc. Việc
đó có một ý nghĩa hết sức quan trọng: bộ đội tập trung của ta chỉ có thể lớn
mạnh trên cơ sở một lực lợng hậu bị hùng hậu mà lực lợng DQTV là nòng
cốt.
5) DQTV là lực l ợng xung kích trong lao động sản xuất ở cơ sở, xây dựng
kinh tế ở địa ph ơng.
Dân quân tự vệ là lực lợng đợc tổ chức và chỉ huy chặt chẽ kỷ luật
nghiêm, có tác phong quân sự khẩn trơng, thờng xuyên phát huy vai trò gơng
mẫu xung kích trong lao động sản xuất, những nơi khó khăn nguy hiểm, khi
bị thiên tai.
5