KHÁI QUÁT ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN CỦA VƯỜN QUỐC GIA HOÀNG LIÊN docx

KHÁI QUÁT ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN CỦA
VƯỜN QUỐC GIA HOÀNG LIÊN

Vị trí địa lý: Nằm trên địa bàn các xã: San Sả Hồ, Lao Chải, Tả Van,
Bản Hồ (huyện Sa Pa) và một phần các xã Mường Khoa, Thân Thuộc
(huyện Than Uyên, tỉnh Lào Cai).

Quyết định thành lập: Được thành lập theo Quyết định số
90/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 12/7/2002 về việc
chuyển Khu BTTN Hoàng Liên - Sa Pa thành Vườn quốc gia Hoàng
Liên.

Toạ độ địa lý: Từ 22 độ 07' đến 22 độ 23' vĩ độ bắc và từ 103 độ 00'
đến 104 độ 00' kinh độ đông.

Quy mô diện tích: Vườn quôc gia Hoàng Liên có tổng diện tích
29.845 ha, trong đó phân khu bảo vệ nghiêm ngặt: 11.875 ha, phân
khu phục hồi sinh thái: 17.900 ha và phân khu dịch vụ hành chính:
70 ha. Vùng đệm của Vườn quốc gia Hoàng Liên có tổng diện tích là
38.724 ha, bao gồm thị trấn Sa Pa, một số xã thuộc huyện Sa Pa, Văn
Bàn tỉnh Lào Cai và 2 xã thuộc huyện Phong Thổ tỉnh Lai Châu.

Mục tiêu, nhiệm vụ: Bảo tồn hệ sinh thái rừng trên núi cao thuộc hệ
thống núi Hoàng Liên với kiểu sinh thái đặc trưng Á nhiệt đới.

Bảo vệ đa dạng sinh học nhiều loài động, thực vật hoang dã quý hiếm
và đặc hữu. Phục hồi sinh thái rừng và cảnh quan, tạo điều kiện cho
các loài động vật tồn tại và phát triển.
Nghiên cứu khoa học, giao dục môi trường. Phát triển du lịch sinh
thái, góp phần ổn định và phát triển kinh tế xã hội.

Cơ quan/cấp quản lý: Uỷ ban Nhân dân tỉnh Lào Cai trực tiếp quản
lý Vườn quốc gia Hoàng Liên.

Ban quản lý: Đã được thành lập

Hoạt động du lịch: Từ lâu, Sa Pa đã trỏ thành điểm du lịch hấp dẫn
của Việt Nam. Với khí hậu mát mẻ vào mùa hè, du khách đến đây có
thể tận hưởng không khí trong lành, mát lạnh. Các dân tộc nơi đây có
nhiều bản sắc văn hoá. Vườn quốc gia Hoàng Liên được thành lập sẽ
có tiềm năng to lớn về du lịch sinh thái, du lich, mạo hiểm (leo núi
Phăng Xi Păng).

Hoàng hôn trên đỉnh Fancipan

Các giá trị đa dạng sinh học: Vườn quốc gia Lào Cai là một trong
những khu rừng đặc dụng quan trọng của Việt Nam, gồm hệ thống
núi cao thuộc dẫy Hoàng Liên, trong đó có đỉnh Phan Xi Păng cao
3.143m cao nhất đông dương. Kiểu sinh thái rừng á nhiệt đới núi cao
với hệ động, thực vật phong phú và đa dạng, nhiều loài quý hiếm,
nhiều sinh cảnh cũng rất đặc hữu. Về thực vật Vườn có 2.024 loài
trong đó có 66 loài trong sách đỏ Việt Nam, 32 loài quý hiếm, 11 loài
có nguy cơ tuyệt chủng. Động vật rừng với 66 loài thú, 16 loài nằm
trong sách đỏ Việt Nam, nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng như Vượn
đen Chim có 347 loài, lưỡng cư có 41 loài, bò sát với 61 loài.

Các dự án có liên quan: Năm 1997-1998 Frontier Việt Nam và Viện
Sinh thái và TNSV đã tiến hành điều tra cơ bản về đa dạng sinh học.

Trong năm 1998 Frontier Việt Nam đã tiến hành chương trình giáo
dục tại huyện Sa Pa.

IUCN cũng tiến hành chương trình nâng cao năng lực để phát triển
du lịch bền vững tại Sa Pa.
Tổ chức Oxfarm Anh đã tiến hành dự án môi trường và nông nghiệp
tại nơi đây.

Một góc Vườn quốc gia Hoàng Liên
Vườn quốc gia Hoàng Liên là một vườn quốc gia Việt Nam được
thành lập năm 2002, nằm ở độ cao từ 1.000-3000m so với mặt biển
trên dãy Hoàng Liên Sơn thuộc địa bàn các huyện Sa Pa, Than Uyên
của tỉnh Lào Cai, và một phần thuộc huyện Phong Thổ tỉnh Lai Châu.

Tọa độ địa lý của vườn từ 22°07'-22°23' độ vĩ Bắc và 103°00'-
104°00' độ kinh Đông.

Lịch sử công nhận

Trước khi được công nhận là vườn quốc gia, khu vực này là một khu
bảo tồn thiên nhiên mang tên Khu Bảo tồn Thiên nhiên Hoàng Liên-
Sa Pa từ năm 1996. Vườn quốc gia Hoàng Liên được thành lập theo
Quyết định số 90/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 12
tháng 7 năm 2002, về việc chuyển Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng
Liên-Sa Pa thành Vườn quốc gia Hoàng Liên.

Vườn quốc gia Hoàng Liên được chọn là một Trung tâm đa dạng của
các loài thực vật trong Chương trình bảo tồn các loàì thực vật của
Hiệp hội Bảo vệ Thiên nhiên Thế giới (IUCN). Vườn cũng được Quỹ
môi trường toàn cầu được xếp vào loại A, cao cấp nhất về giá trị đa
dạng sinh học của Việt Nam.

Năm 2006, Vườn quốc gia Hoàng Liên được công nhận là Vườn di

sản ASEAN.

Cây hoa đỗ quyên đại thụ mọc trên độ cao 2.400 mét.
Vị trí, diện tích, đặc điểm

Vườn quốc gia Hoàng Liên là một trong những khu rừng đặc dụng
quan trọng của Việt Nam, nằm ở độ cao từ 1.000 đến 3.000m so với
mặt biển, phía Tây Bắc dãy núi Hoàng Liên, trong đó có đỉnh Phan Xi
Păng cao nhất Đông Dương (3.143m). Tổng diện tích phần lõi của
vườn gồm 29.845ha, trong đó phân khu bảo vệ nghiêm ngặt chiếm
11.875ha, phân khu phục hồi sinh thái chiếm 17.900ha và phân khu
dịch vụ hành chính gồm 70ha. Vùng lõi của vườn nằm trọn trong các
xã San Sả Hồ, Lao Chải, Tả Van, Bản Hồ thuộc huyện Sa Pa, tỉnh Lào
Cai và một phần thuộc các xã Mường Khoa, Thân Thuộc huyện Than
Uyên. Vùng đệm của vườn có tổng diện tích là 38.724ha, bao gồm thị
trấn Sa Pa và một số xã thuộc hai huyện Sa Pa, Văn Bàn tỉnh Lào Cai,
và 2 xã thuộc huyện Phong Thổ tỉnh Lai Châu. Trong khu vực có 6
dân tộc sinh sống, trong đó dân tộc Dao và H'Mông chiếm đa số.

Vườn có kiểu sinh thái rừng á nhiệt đới núi cao với hệ động vật, thực
vật phong phú, đa dạng trong đó có nhiều loài quý hiếm và nhiều
sinh cảnh đặc hữu.

Hệ động, thực vật

Thực vật tại Vườn quốc gia Hoàng Liên có 2.024 loài thuộc 200 họ,
trong đó có 66 loài trong sách đỏ Việt Nam, 32 loài quý hiếm, 11 loài
có nguy cơ tuyệt chủng như bách xanh, thiết sam, thông tre, thông
đỏ, đinh tùng, dẻ tùng v.v. Có tới trên 700 loài cây được dùng làm
thuốc, trong đó có những cây dược liệu được khai thác và đưa vào sử

dụng từ lâu như thiên niên kiện, đương quy, thục địa, đỗ trọng,
hoàng liên chân chim, đỗ quyên, kim giao, thảo quả v.v. Đó là chưa kể
còn trên 2.500 loài lấy được mẫu tiêu bản nhưng chưa xác định được
tên họ của cây.

Tại đây người ta còn tìm thấy loài nấm cổ linh chi trong đó có những
tai nấm nặng trên 6kg

Cành hoa đỗ quyên hàng trăm tuổi trong vườn quốc gia Hoàng Liên
Khảo sát theo dọc tuyến Hoàng Liên, các nhà khoa học cũng đã phát
hiện thêm nhiều loài quý hiếm, như ở độ cao 2.000 mét của khu vực
các xã Séo Mý Tỷ đến Dền Thàng có rừng pơ mu mọc liên tiếp với
diện tích trên 100ha, mỗi cây có đường kính trên 1m; ở huyện Phan
Xi Păng đi San Sả Hồ ở độ cao gần 3.000m, lại phát hiện rừng đỗ
quyên với khoảng 20 loài trong tổng số 27 loài có mặt tại Việt Nam,
trong đó đẹp và nhiều nhất là loài quyên ly, quyên huyền diệu, quyên
silie.

Số lượng các loài thực vật đặc hữu chiếm tới 25% các loài thực vật
đặc hữu tại Việt Nam, khiến Vườn quốc gia Hoàng Liên sở hữu kho
tàng gen cây rừng quý hiếm bậc nhất trong các vườn quốc gia Việt
Nam

Vườn sở hữu ba loài cây đặc biệt quý hiếm là loài bách xanh, phân bố
tại vùng núi đá vôi xã Bản Hồ, huyện Sa Pa, mọc rải rác trên diện tích
30ha nhưng hiện chỉ còn không đến 10 cây có đường kính thân cây
từ 20-30cm, cao trên 20m. Loài thông đỏ chỉ còn 3 cá thể được tìm
thấy tại xã Sa Pả huyện Sa Pa, sống ở độ cao trên 2.000m. Loài vân
sam Hoàng Liên (sam lạnh) mọc ở độ cao 2.700m, cây cao từ 18-
20m, có đường kính gốc từ 50-80cm, phân bố trong vùng lõi vườn

quốc gia với diện tích khoảng 400-500 ha. Ba loại cây quý hiếm này
nay đang được Quỹ Quốc tế về Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) và
Chương trình Đông Dương khuyến cáo cần có biện pháp bảo tồn,
nhân giống vì đứng trước nguy cơ tuyệt chủng cao.

Về động vật, tại Vườn quốc gia Hoàng Liên có 66 loài thú trong đó có
16 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam. Bên cạnh những loài quen
thuộc như sóc bay, mèo rừng, sơn dương, vượn đen, là những loài có
nguy cơ tuyệt chủng như vượn đen tuyền, hồng hoàng, cheo cheo,
voọc bạc má; chim có 347 loài trong đó có những loài quý hiếm như
đại bàng đốm to, trĩ mào đỏ, chim hét mỏ vàng; động vật lưỡng cư có
41 loài; bò sát với 61 loài. Vườn bảo tồn nguồn gen của một nửa loài
ếch nhái có ở Việt Nam, trong đó có loài ếch gai rất hiếm vừa được
phát hiện.

Một cây đỗ quyên có dáng đẹp mọc trên độ cao 2.800 mét, trên đường
chinh phục đỉnh Phan Xi Pằng.

Giá trị du lịch

Thị trấn Sa Pa nằm trong vườn quốc gia Hoàng Liên từ lâu đã trở
thành điểm du lịch sinh thái hấp dẫn của Việt Nam. Du khách đến Sa
Pa có thể tiếp tục hành trình theo các tuyến du lịch đến các khu vực
thuộc Vườn quốc gia Hoàng Liên như chinh phục đỉnh Phan Xi Păng,
vượt đèo Ô Quy Hồ, khám phá văn hóa các dân tộc thiểu số sinh sống
trong vùng đệm của vườn.

Vấn đề bảo tồn

Tuy nhiên, do sự nở rộ của du lịch và các hoạt động khai thác lâm

thổ sản của người dân, Vườn quốc gia Hoàng Liên đứng trước nguy
cơ bị xâm hại, biến thành bãi rác do nhiều du khách tự phát cây mở
lối đi, hạ trại, đốt lửa, xả rác, mặc sức chặt cây tỉa cành. Báo cáo của
Ủy ban Nhân dân huyện Sa Pa cho biết hiện nay diện tích rừng
nguyên sinh trong Vườn Quốc gia Hoàng Liên chỉ còn khoảng 30%,
tốc độ suy thoái rừng đang tăng nhanh, trong đó có nguyên nhân can
thiệp khá sâu và không có kế hoạch của con người

Từ năm 2003 trở lại đây, Ban quản lý Vườn quốc gia Hoàng Liên đã
ký kết với các hộ dân trong vùng tham gia bảo vệ và phát triển vườn.
Đến giữa quý 2 năm 2004 đã có trên 300 hộ dân ở 6 xã vùng đệm và
các trưởng thôn bản, các trưởng dòng họ ký cam kết tham gia bảo vệ
rừng và thú rừng; phát triển du lịch cảnh quan sinh thái nhưng
không xâm hại đến rừng, không vứt rác thải, hoá chất gây tác động
xấu đến môi trường sinh thái của vườn. Ban quản lý vườn cũng có kế
hoạch hỗ trợ rút những hộ dân ra khỏi vùng lõi để tập trung công tác
tu bổ, bảo vệ phát triển vốn rừng. Tuy nhiên đến nay mới có 1/6
diện tích vườn được ký cam kết với dân.