Sáng kiến kinh nghiệm: “Đổi mới phương pháp dạy học môn Tự nhiên xã hội” ppt

Sáng kiến kinh nghiệm: “Đổi mới phương pháp dạy học môn Tự
nhiên xã hội”
LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay, để tiếp cận với nền tri thức mới và ứng dụng thành
công những thành tựu của khoa học trên thế giới thì các nước
nói chung và Việt Nam nói riêng địi hỏi phải có cuộc đổi mới
trong hệ thống giáo dục về mục tiêu, nội dung và phương pháp.
Chúng ta cần đào tạo ra một đội ngũ nhân lực vừa hồng vừa
chuyên. Không chỉ giỏi về tri thức khoa học mà còn phải am
hiểu những tri thức về xã hội. Môn học Tự nhiên xã hội trong
nhà trường Tiểu học hiện nay giữ vị trí vai trị quan trọng trong
việc hình thành tri thức này.
Thế nhưng hiện nay có nhiều giáo viên chưa thật sự hiểu hết ý
nghĩa của việc đổi mới phương pháp dạy học các mơn học nói
chung cũng như mơn Tự nhiên xã hội nói riêng nên chưa thật sự
quyết tâm từ bỏ thói quen dạy theo kiểu truyền đạt qua sách vở,
theo lối học thụ động.


Có rất nhiều phương pháp dạy học giúp các em chủ động tiếp
thu kiến thức nhưng nổi bật lên trong đó là phương pháp giao
việc. Đây là phương pháp giúp các em tự tìm tịi kiến thức, tự
phát hiện và nêu thắc mắc trước khi bước vào tiết học. Giáo viên
chỉ

là

người

hỗ

trợ

giúp

các em

kết

luận lại

và định

hướng
các em
kiến
đúng.
Phương pháp này rất tích cực và mang nhiều ưu điểm.

cho
đâu là
thức


A. Cấu trúc chương trình mơn học:
Bao gồm 3 chủ đề:
- Chủ đề “Con người và sức khỏe”: học sinh được học về cơ thể
người và các cơ quan trong cơ thể, cách giữ vệ sinh than thể,
cách ăn ở, nghỉ ngơi, vui chơi điều độ và an tồn, phịng tránh
một số bệnh tật.
- Chủ đề “Xã hội”: học sinh được học về các thành viên, các hoạt

động và các mối quan hệ trong gia đình, trong trường học, cộng
đồng và điều kiện sống ở xã hội, các hoạt động sinh sống của
nhân dân, một số cơ sở hành chính, y tế, giáo dục…Cách giữ vệ
sinh nhà ở, lớp học, trường học , nơi cơng cộng: cách giữ an
tồn cho bản thân và người khác trong môi trường sinh hoạt và
học tập khác nhau.
- Chủ đề “Tự nhiên”: học sinh được học về đặc điểm cấu tạo, môi
trường sống của động thực vật phổ biến: ích lợi và tác hại của
chúng đối với đời sống và sức khỏe con người, một số hiện
tượng tự nhiên, sơ lược về mặt trời, ….
Với những chủ đề của môn học trên, tôi thiết nghĩ làm thế nào
để các em tiếp cận kiến thức một cách chủ động nhất và những


kiến thức này thật sự là của các em, không máy móc, khơng gị
bó. Và tự bản thân cấu trúc của chương trình cũng đã có mục
đích giúp cho các em khám phá những kiến thức đơn giản thân
thuộc với cuộc sống của mình. Chính vì thế, tơi nghĩ với vị trí là
một giáo viên trực tiếp giảng dạy và hướng dẫn tôi sẽ tận dụng
vốn sống của các em để từ đó tạo nền tảng giúp các em khám
phá ra những kiến thức tưởng chừng như xa lạ nhưng lại vơ
cùng thân thuộc với chính các em. Qua đó, chính bản thân các
em cũng lại khám phá ra mình, chủ động học tập, chủ động tiếp
nhận kiến thức của mơn học.
Đó chính là lý do tơi tâm đắc khi lựa chọn phương pháp giao
việc trong phân môn Tự Nhiên Xã Hội.

B. Phương pháp giao việc:
1. Thế nào là phương pháp giao
việc?

Là phương pháp lôi cuốn học
sinh vào các hoạt động đa dạng
với những công việc cụ thể, với
những nghĩa vụ xã hội nhất định. Qua đó, học sinh sẽ có điều
kiện để thể hiện những kinh nghiệm vốn có của mình hình thành


được những hành vi phù hợp với công việc được giao, thu nhận
kiến thức phù hợp.
2. Cách tiến hành:
 Lựa chọn bài dạy phù hợp với phương pháp giao việc.
 Xây dựng kế hoạch:
Căn cứ vào mục tiêu của bài , điều kiện, phương tiện dạy học
cũng như đặc điểm, trình độ nhận thức của học sinh trong lớp và
kinh nghiệm của bản thân mà GV sẽ lập ra hệ thống câu hỏi và
phân chia cơng việc cho từng nhóm(cá nhân)
Ví dụ: Bài “ Cây gỗ”:
Để đảm bảo mục tiêu bài học giáo viên cần giao việc theo 4
nhóm với các câu hỏi như sau:
Nhóm 1: Hãy quan sát và tìm hiểu xem những cây có thân lớn
thường được trồng ở đâu?
Nhóm 2: Những cây có thân to ấy có những bộ phận nào? Có
giống với những bộ phận của cây rau và cây hoa khơng?
Nhóm 3: Hãy hỏi những người thân trong gia đình những cây có
thân to ấy tên là gì? Tìm thêm hình ảnh (nếu có)
Nhóm 4: Những cây có thân to thường có ích lợi gì? Làm được
những vật dụng nào?


 Hỗ trợ - Kiểm tra:

Trong quá trình học sinh thực hiện nhiệm vụ của nhóm mình
GV cần hỗ trợ gợi ý giúp các em tìm kiếm thơng tin và kiểm tra
tiến độ thực hiện của các nhóm. Đồng thời cũng giúp đỡ các
nhóm gặp khó khăn trong q trình thu nhận thong tin của mình.
 Tiến hành tiết dạy:
Trong từng hoạt động,các nhóm sẽ lần lượt trình bày sản phẩm
hay thông tin thu thập được theo điều khiển của GV. Những
phần kiến thức học sinh trình bày sẽ là phần mở đầu cho một
hoạt động hoặc sẽ là phần đúc kết kiến thức của hoạt động đó.
GV sẽ là người nhận xét và đúc kết kiến thức của hoạt động.
 Nhận xét – lưu ý – tuyên dương.

3. Ưu – nhược điểm của phương pháp:
 Ưu điểm:
 Học sinh chủ động tìm ra kiến thức.
 Các em khơng chỉ sử dụng vốn sống của bản thân mà
trong quá trình tham gia đi tìm kiếm thơng tin giúp các
em tự gây dựng thêm vốn sống cho mình.


 Giáo viên tránh được lối truyền đạt thụ động, không
gây hứng thú cho học sinh.
 Tạo được mối liên kết cũng như có sự phối họp giữa
gia đình và nhà trường trong quá trinh giáo dục các
em.
 Gây cho học sinh sự đam mê, sự khám phá.
 Rèn kĩ năng chủ động trong việc nắm bắt kiến thức và
giúp cho các em khắc sâu kiến thức hơn.

 Nhược

- Đối

tượng

điểm:
học sinh cịn

nhỏ nên trong q trình tìm tịi kiến thức cần có sự hỗ trợ của
gia đình.
- Các em dễ tìm hiểu lan man, khơng đúng trọng tâm u cầu.
- Trình bày chưa logic, mang tính chất liệt kê.
- Dễ dẫn đến việc phân công quá sức với học sinh.
- Phải tiến hành thực hiện kéo dài trong một thời gian nhất định.


4. Giải pháp:
a. Cần có sự trao đổi trực tiếp với phụ huynh trong các
buổi họp để có sự hỗ trợ, chia sẻ từ họ trong việc
thực hiện phương pháp này:
Ngay trong buổi họp đầu năm, tơi đã có sự chia sẻ các phương
pháp học tập đặc trưng của từng mơn học. Thơng qua buổi họp,
tơi cũng nói rõ mục đích và ý nghĩa của việc giao việc cho các
em. Từ đó, phụ huynh nhìn nhận thấy được ưu điểm và có sự hỗ
trợ nhất định trong suốt năm học. Khi đó phụ huynh cũng giúp
tơi định hướng cho các em thu thập thơng tin chính xác hơn,
tránh sai mục tiêu của tiết học.
b. Cần xây dựng kế hoạch giảng dạy cụ thể, chi tiết
trong việc phân công nhiệm vụ cho từng nhóm:
Đây là bước chuẩn bị quan trọng nhất. Tôi đã luôn cân nhắc thật
kĩ khi giao việc cho từng cá nhân. Phải cân nhắc lựa chọn bài

sao cho phù hợp. Khơng phải bài học nào cũng có thể áp dụng
phương pháp này. Và lúc này đòi hỏi bản thân tơi phải có sự
hiểu biết về đặc tính và hoàn cảnh của học sinh để tránh gây
lúng túng cho học sinh và bản thân phụ huynh.


c. Giúp học sinh trong q trình tìm tịi kiến thức. Phải
kiểm tra thường xuyên tiến độ làm việc từng nhóm.
Định hướng cho các em tìm kiếm đúng trọng tâm
kiến thức
Giáo viên cần trao đổi thường xuyên với các nhóm để có thể hỗ
trợ cho các em. Đồng thời từ đó gợi ý sâu hơn giúp các em hiểu
rõ hơn khi trình bày trước lớp.
 Đối với những bài như “Cuộc sống xung quanh”:
GV cần thường xuyên hỏi thăm trao đổi và giúp đỡ cho học sinh,
tránh tình trạng học sinh chỉ tìm hiểu một số nơi các em thích
đến mà khơng chú ý đến những gì bé thấy trên đường làm cho
phần thu thập thông tin không phù hợp, không phong phú.
 Đối với bài: “Con cá”:
Để quan sát cá bơi và thở như thế nào GV cần hướng dẫn cho
học sinh chú ý đến bộ phận đầu cá. Gợi ý cho các em ra hồ cá ở
vườn trường, hoặc ở nhà mình. Tránh để học sinh quan sát cá
bơi mà không nắm được kiến thực cần nắm.
d. Yêu cầu các nhóm trình bày thử cho giáo viên sau
khi hồn thành. GV sẽ gợi ý giúp các em trình bày
lưu loát hơn:


Trước khi tiết học được tiến
hành GV nên đề nghị các

em trình bày bài của mình
theo logic. Tránh gây mất
thời gian của giờ học vì đơi
khi các em lúng túng chưa
biết cách trình bày làm mất
hiệu quả của phần thu thập
thơng tin trong nhóm.

e. Khi giao việc giáo viên cần lưu ý đến đặc điểm của
từng học sinh như: tính cách, điều kiện sống, nơi ở
….để tránh giao những nhiệm vụ không phù hợp,
quá sức đối với học sinh.
Cần lưu ý đặc điểm của tùng học sinh để giao việc sao cho phù
hợp, không gây ảnh hưởng đến phụ huynh cũng như tâm lý của
các em.


f. Cần chú ý đến khoảng thời gian sao cho hợp lý:
Khi thực hiện phương pháp này đòi hỏi phải kéo dài trong một
thời gian nhưng người GV chủ động để tránh kéo dài lâu, gây
ảnh hưởng và sao nhãng các môn học khác của các em.
Cần cân đối thời gian hợp lý tránh tình trạng để thời gian tìm
thơng tin quá dài, hiệu quả của giao việc sẽ không cao.
Đối với học sinh lớp 1 kiến thức môn Tự Nhiên cũng không quá
xa lạ với các em nên tốt nhất GV chỉ cần giao việc trước một
ngày.

KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
1. Về phía học sinh:
- Các em đã biết tìm tịi, sáng tạo trong q trình thu

thập kiến thức của mình.
- Có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành viên trong
nhóm, bổ sung kiến thức cho nhau, giúp đỡ nhau cùng
khám phá tri thức mới.


- Biết
chủ động nắm kiến thức cũng như chủ động tìm kiếm
thơng tin một cách bài bản cho các tiết học tiếp theo
dù khơng có sự phân cơng của giáo viên.
- Biết trình bày logic những nội dung mà các em được
giao.
- Hầu hết các em biết tự khai thác vốn sống của mình
cũng như tự làm giàu vốn sống đó hơn thơng qua
những tiết học được các em chuẩn bị tốt việc được
giao.
- Những em nhút nhát, rụt rè, thụ động đã nhanh nhẹn
hơn, tích cực hơn. Biết tham gia vào mọi hoạt động
nhờ có sự hỗ trợ của nhóm cũng như của Giáo viên.
2. Về phía Giáo viên:


Bản thân tôi cũng rất đắn đo khi lựa chọn phương pháp này.
Vì đối tượng học sinh của tơi cịn quá nhỏ, các em chưa có ý
thức tự học cao. Nếu ứng dụng không khéo sẽ làm cho học
sinh hiểu lầm kiến thức cũng như trở thành gánh nặng cho
phụ huynh. Chính vì thế, tơi ln tâm niệm làm thế nào để
cho học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng và chủ
động nhất. Thiết nghĩ, GV cần:
- Nắm vững mục tiêu, yêu cầu bài học.

- Nắm vững đặc điểm tâm lý cung như hoàn cảnh của
học sinh.
- Học hỏi thêm kinh nghiệm của các bạn đồng nghiệp,
tham khảo sách vở để lựa chọn nhiều hình thức tổ
chức giúp các em trong quá trình học tập.
Với những suy nghĩ đó, bản thân tơi cũng đã cảm thấy mình
giúp được các em phần nào trên con đường đi khai thác nguồn
tri thức nhân loại.


Đây là một phương pháp tích cực và mang lại hiệu quả cao
trong quá trình giảng dạy của người Giáo viên, đặc biệt là đối
với môn Tự nhiên xã hội. Đây là mơn học địi hỏi các em khơng
chỉ biết lắng nghe mà chính bản thân các em phải tự khám phá
những kiến thức đang ở xung quanh trong đời sống hàng ngày.
Từ đó, các em sẽ biết làm chủ kiến thức của mình.
Để ứng dụng thành cơng phương pháp này ngoài việc thực hiện
tốt các giải pháp trên GV cần lưu ý lựa chọn bài dạy phù hợp để
ứng dụng phương pháp.

Tân Phú, ngày 8 tháng 4 năm 2008
Người thực
hiện
ĐINH HẢI
VÂN


Nhận xét của Ban giám hiệu

..................................................................................................

..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................


..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................

Nhận xét của Lãnh đạo cấp trên:
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................