NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT XÃ HỘI CHỦ

NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
Ths. Lê Thị Nga
Ths. Lê Thị Nga
Tổng quan
Tổng quan
•
Nhà nước và pháp luật công xã Pari
•
Nhà nước và pháp luật Xô Viết
•
Nhà nước và pháp luật dân chủ nhân dân
A. Nhà nước và pháp luật công xã
A. Nhà nước và pháp luật công xã
Pari
Pari
I. Nhà nước
II. Pháp luật
I. Nhà nước CXPR
I. Nhà nước CXPR
1. Nguyên nhân bùng nổ cách mạng:
-
Giữa những năm 60 của thế kỷ XIX, đế chế
thứ II lâm vào tình trạng khủng hoảng.
-
Napoleon III tiến hành cuộc chiến tranh với đế
chế Phổ (từ ngày 19/ 7/ 1870), ngày
02/9/1870, Napoleon III đã thất bại và đầu
hàng quân Phổ.

-
Nhân dân Pari đã nổi dậy, đòi thành lập chế
độ cộng hòa và bảo vệ tổ quốc. Nền đế chế II
sụp đổ. Chiều 4/9/1870, “Chính phủ vệ quốc” -
Nền Cộng hòa thứ III được thiết lập.
1. TT
1. TT
•
Chính phủ lâm thời mong muốn mươn tay
quân Phổ để đàn áp phong trào của nhân
dân,trước tình hình thực tế, nhân dân Pari
đã nổi dậy chống lại quân Phổ, ngày 18/
03/1871, cuộc cách mạng của nhân dân
Pari đã giành thắng lợi.
2. Tổ chức bộ máy nhà nước
2. Tổ chức bộ máy nhà nước
•
Ngày 26/03/1871, Ủy ban trung ương quân vệ
quốc tổ chức bầu cử Hội đồng công xã (HĐCX)
theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu.
•
HĐCX có 85 thành viên do nhân dân ở các quận
bầu lên ( 25 đại biểu của giai cấp công nhân, 30
đại biểu là hội viên của Quốc tế I, còn lại là các
đại biểu của các thành phần khác. Đại biểu của
giai cấp tư sản có 15 vị trúng cử nhưng họ đã
nhanh chóng từ chức và trên thực tế họ hầu như
không tham gia các hoạt động của công xã.
2.TT
2.TT

•
Ngày 29/03, HĐCX tổ chức ra 10 Ủy ban của mình, bao
gồm; Ủy ban hành pháp, Ủy ban tài chính, Ủy ban quân
sự, Ủy ban tư pháp, Ủy ban an ninh, Ủy ban lương thực,
Ủy ban lao động, Ủy ban công nghiệp và thương nghiệp,
Ủy ban ngoại giao, Ủy ban giáo dục.
•
Tòa án cách mạng được thành lập để trấn áp các thế
lực phản cách mạng, thẩm phán do Ủy ban hành pháp
chỉ định. Tòa có thẩm quyền xét xử các vụ hình sự và
dân sự nhỏ, các vụ hình sự nghiêm trọng thì thành lập
Tòa án đặc biệt để cùng phối hợp với bồi thẩm đoàn để
giải quyết.
II. Pháp luật
II. Pháp luật
•
Hình thức của pháp luật: sắc lệnh (Sắc lệnh ban
hành ngày 29/03 quy định chỉ có Công xã Pari
mới có quyền ban hành sắc lệnh)
•
- Sắc lệnh ngày 3/4 khẳng định quyền tự do tín
ngưỡng, tách nhà thờ ra khỏi những hoạt động
của nhà nước;
•
- Sắc lệnh ngày 16/4, giao cho công nhân quản
lý những xí nghiệp mà bọn chủ đã chạy trốn.
Toàn bộ mọi công việc của xí nghiệp đặt dưới
sự kiểm soát của công nhân.
II. Tt
II. Tt

•
- Sắc lệnh ngày 27/4, cấm mọi hình thức cúp
phạt công nhân; đặt ra quy định ngày làm việc 8
giờ.
•
- Sắc lệnh ngày 8/5, quy định giá bánh mỳ.
•
- Sắc lệnh ngày 10/5, quy định giá thịt bò, thịt
cừu để bình ổn giá cả, bảo vệ đời sống người
lao động.
•
Kết luận: Pháp luật Công xã đã tạo dựng được
một trật tự xã hội mới, mang lại những quyền lợi
thiết thực cho nhân dân lao động.
B. Nhà nước và pháp luật Xô Viết
B. Nhà nước và pháp luật Xô Viết
I. Nhà nước
1. Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng
Mười và sự thiết lập nhà nước Xô Viết
2. Nhà nước Xô Viết Nga
3. Nhà nước Liên bang xã hội chủ
nghĩa Xô Viết
II. Pháp luật Liên bang xã hội chủ nghĩa
Xô Viết
1. CM tháng Mười …
1. CM tháng Mười …
•
Tình hình nước Nga trước cách mạng: Đầu thế
kỷ XX, nước Nga chuyển sang giai đoạn đế
quốc chủ nghĩa nhưng vẫn là một nước lạc hậu

về kinh tế, chính trị so với các nước đế quốc
khác. Xã hội vẫn còn nhiều tàn dư của chế độ
nông nô phong kiến.
•
Về chính trị, Nga vẫn là nhà nước quân chủ
chuyên chế dưới sự thống trị của Sa Hoàng.
•
Về mặt xã hội, Nga là đất nước của nhiều dân
tộc. Các dân tộc đều bị giai cấp thống trị áp bức,
bóc lột nặng nề, vì thế Nga tập trung toàn bộ các
mâu thuẫn nội tại.
1. Tt
1. Tt
•
Cách mạng tháng 2/1917: dẫn đến cục diện tồn
tại song song hai chính quyền: Chính phủ lâm
thời của giai cấp tư sản và Xô Viết – Chính
quyền của giai cấp công nhân và binh lính.
•
Ngày 4/4/ 1917, Hội nghị Xô viết đại biểu của
công nhân, binh lính toàn nước Nga được triệu
tập do V.I. Lênin chủ trì.
•
Ngày 7 tháng 10, V.I. Lênin từ Phần Lan trở về
nước trực tiếp lãnh đạo cuộc hành động. Ngày
10 tháng 10, Ban chấp hành trung ương họp
quyết định khởi nghĩa vũ trang.
1. Tt
1. Tt
•

Chiều 24 tháng 10, cuộc khởi nghĩa bắt đầu.
Ngay trong đêm 24 tháng 10, quân khởi nghĩa
đã chiếm được toàn bộ Petrograd, bao vây
Cung điện Mùa Đông.
•
7h ngày 25/10/1917, đợt tấn công thứ nhất bắt
đầu, 6 giờ chiều, Đảng Bônsêvich gửi tối hậu
thư cho Bộ tham mưu quân sự Petrograd buộc
đầu hàng nếu không sẽ cho chiến hạm Rạng
Đông tấn công. Cuộc chiến diễn ra tới 2 giờ 45
phút sáng thì kết thúc. Toàn bộ chính phủ tư sản
lâm thời bị bắt.
2. Nhà nước Xô Viết Nga
2. Nhà nước Xô Viết Nga
•
Song song với việc xóa bỏ bộ máy nhà nước cũ,
bộ máy nhà nước mới đã được thành lập, từng
bước hoàn thiện.
•
Đại hội Xô Viết toàn Nga là cơ quan quyền lực
tối cao.
•
Ban chấp hành trung ương Xô Viết toàn Nga là
cơ quan thường trực giữa hai kỳ đại hội.
•
Đại hội thành lập Hội đồng các ủy viên nhân dân
( Hội đồng các ủy viên nhân dân chịu trách
nhiệm trước Đại hội Xô Viết toàn Nga và Ban
chấp hành Trung ương Xô Viết) .
Liên bang xã hội chủ nghĩa Xô Viết

Liên bang xã hội chủ nghĩa Xô Viết
Các nước Cộng hòa thuộc Liên
Các nước Cộng hòa thuộc Liên
bang XHCN Xô Viết
bang XHCN Xô Viết
•
Armenia
•
Azerbaidjan
•
Belorussia
•
Estonia
•
Gruzia
•
Kazakhstan
•
Kirghizia
* Latvia
•
Litva
•
Moldavia
•
Nga
•
Tadjikistan
•
Turkmenia

•
Ukraina
•
Uzbekistan
3. Nhà nước Liên bang XHCN Xô
3. Nhà nước Liên bang XHCN Xô
Viết
Viết
•
Ngày 30/12/1922, Đại hội các Xô viết Liên
bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa đã tiến
hành Đại hội lần thứ nhất tại Matxcơva
(2215 đại biểu tới dự Đại hội).
•
Đại hội thông qua Tuyên ngôn thành
lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Xô viết (gọi tắt là Liên Xô)
Tổ chức bộ máy nhà nước
Tổ chức bộ máy nhà nước
•
Xô Viết tối cao (cơ quan lập hiến và lập
pháp, cơ quan quyền lực tối cao).
•
Hội đồng Bộ trưởng (cơ quan hành chính
nhà nước);
•
Tổng kiểm sát trưởng (cơ quan có quyền
kiểm tra và giám sát hoạt động của các cơ
quan nhà nước…);
•

Tòa án nhân dân tối cao (cơ quan xét xử)
II. Pháp luật
II. Pháp luật
•
Các bản Hiến pháp: 1918 (Hiến pháp Nga), 1924, 1936,
1977;
•
Các đặc điểm:
•
- Pháp luật Xô Viết là hệ thống pháp luật xã hội chủ
nghĩa đầu tiên trên thế giới.
•
- Hiến pháp Liên Xô ghi nhận trực tiếp vai trò lãnh đạo
của Đảng đối với Nhà nước và xã hội.
•
- Hệ thống pháp luật Xô Viết phân chia thành nhiều
ngành luật dựa trên các tiêu chí về đối tượng điều chỉnh,
phương pháp điều chỉnh, chủ thể của quan hệ pháp luật.
•
- Do hình thức cấu trúc là Nhà nước liên bang nên pháp
luật Liên Xô có hai hệ thống:
C. Nhà nước và pháp luật các nhà
C. Nhà nước và pháp luật các nhà
nước cộng hòa dân chủ nhân dân
nước cộng hòa dân chủ nhân dân
I. Nhà nước
II. Pháp luật
1.1. Khái quát chung
1.1. Khái quát chung
•

Trước và trong chiến tranh thế giới thứ II một
loạt các quốc gia ở châu Âu, châu Á, châu Phi bị
đế quốc và phát xít chiếm đóng. Trong các nước
này giai cấp tư sản không còn đóng vai trò là
giai cấp tiến bộ, vì thế không còn khả năng lãnh
đạo cách mạng tư sản
•
Năm 1945, phe phát xít đầu hàng quân đồng
minh, hệ thống phát xít sụp đổ, tạo điều kiện cho
phong trào cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân ở các nước phát triển.
1/10/1949 tại Bắc
Kinh, Mao Trạch
Đông lãnh tụ của
Đảng Cộng sản
Trung Quốc tuyên
bố thành lập nước
Cộng hòa Nhân
dân Trung Hoa.
Pháo đài Morro, Cuba
1.1.Tt
1.1.Tt
•
Ở châu Âu, nhân dân các nước đã phối hợp với Hồng
quân Liên Xô, tiêu diệt phát xít Đức, giành chính quyền,
thành lập nhà nước dân chủ nhân dân.
•
Ở châu Á, khi Nhật Bản buộc phải đầu hàng quân đồng
minh không điều kiện, Đảng cộng sản các nước đã chớp
thời cơ phát động nhân dân khởi nghĩa vũ trang giành

chính quyền.
•
Sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, các nước xã hội
chủ nghĩa đã ra đời. Ở các nước này, Đảng cộng sản
lãnh đạo nhân dân tiến hành cách mạng dân tộc dân của
nhân dân với nhiệm vụ là chống đế quốc, chống phong
kiến, giành độc lập dân tộc và dân chủ.
1.1.Tt
1.1.Tt
•
Chủ trương là sau khi hoàn thành cách mạng
dân tộc dân chủ nhân dân, các nước sẽ tiến
thẳng lên cách mạng xã hội chủ nghĩa, thực hiện
chuyên chính vô sản với hai điều kiện:
•
- Có sự lãnh đạo của chính đảng của giai cấp
công nhân theo hệ tư tưởng Mác – Lênin;
•
- Phải xây dựng khối liên minh công nông vững
chắc.
•
Các nhà nước CHDCND: Đông Âu, châu Á,
Cuba