Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật phát triển hoa cúc tại thành phố thái nguyên

iii
M CL C
L i cam oan i
L i c m ơn ii
M cl c
M
iii
U 1
1. Tính c p thi t c a tài 1
2. M c ích và yêu c u c a tài 2
2.1. M c ích c a
2.2. Yêu c u c a
tài 2
tài 2
3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a tài 3
3.1. Ý nghĩa khoa h c c a tài 3
3.2. Ý nghĩa th c ti n 3
4. Ph m vi nghiên c u 3
Chương 1. T NG QUAN TÀI LI U VÀ CƠ S
KHOA H C C A
TÀI 4
1.1. Cơ s khoa h c c a tài 4
1.1.1. Ngu n g c c a cây hoa cúc 4
1.1.2. Phân lo i cây hoa cúc 4
1.1.3. c i m th c v t h c c a cây hoa cúc 6
1.1.4. Yêu c u ngo i c nh c a cây hoa cúc 7
1.2. Tình hình s n xu t và nghiên c u hoa cúc trên th gi i 10
1.2.1. Tình hình s n xu t hoa cúc trên th gi i 10
1.2.2. Tình hình nghiên c u hoa cúc trên th gi i 12
1.3. Tình hình s n xu t và nghiên c u hoa cúc Vi t Nam 19
1.3.1. Tình hình s n xu t hoa cúc Vi t Nam 19

1.3.2. Tình hình nghiên c u hoa cúc Vi t Nam 22
1.4. M t s v n rút ra t t ng quan tài li u 32
iv
Chương 2. N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 34
2.1. V t li u nghiên c u 34
2.2. N i dung nghiên c u 35
2.2.1. i u tra, ánh giá tình hình s n xu t và tiêu th hoa t i thành
ph Thái Nguyên 35
2.2.2. Nghiên c u tuy n ch n gi ng hoa cúc năng su t cao, ch t
lư ng t t phù h p v i i u ki n sinh thái Thái Nguyên 35
2.2.3. Nghiên c u m t s bi n pháp k thu t phát tri n hoa cúc t i
Thái Nguyên 35
2.2.4. Xây d ng mô hình s n xu t hoa cúc t i Thái Nguyên 36
2.3. Phương pháp nghiên c u 36
2.3.1. i u tra tình hình s n xu t và tiêu th hoa t i thành ph Thái Nguyên 36
2.3.2. Nghiên c u tuy n ch n gi ng hoa cúc thích h p v i i u ki n
sinh thái Thái Nguyên 36
2.3.3. Nghiên c u m t s bi n pháp k thu t nâng cao năng su t, ch t
lư ng hoa cúc t i Thái Nguyên 37
2.3.4. Xây d ng mô hình s n xu t hoa cúc Vàng Thư c Dư c v
ông-Xuân 2007-2008 t i Thái Nguyên 39
2.4. Các ch tiêu theo dõi 40
2.5. Các bi n pháp k thu t áp d ng 42
2.6. Phương pháp x lý s li u 43
Chương 3. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N 44
3.1. i u tra tình hình s n xu t và tiêu th hoa thành ph Thái Nguyên 44
3.1.1. Tình hình s n xu t hoa Thái Nguyên 44
3.1.2. Tình hình tiêu th hoa t i thành ph Thái Nguyên 49
3.1.3. Các y u t thu n l i và h n ch i v i s n xu t hoa cúc Thái Nguyên 51
3.1.4. M t s gi i pháp kh c ph c các y u t h n ch s n xu t hoa cúc

Thái Nguyên 52
v
3.2. K t qu nghiên c u tuy n ch n gi ng hoa cúc nâng su t cao,
ch t lư ng t t phù h p v i i u ki n sinh thái Thái Nguyên 53
3.2.1. Nghiên c u c trưng hình thái, tình hình sinh trư ng, phát
tri n c a t p oàn hoa cúc t i Thái Nguyên 53
3.2.2. K t qu nghiên c u tình hình sinh trư ng, phát tri n và năng su t
ch t lư ng m t s gi ng hoa cúc có tri n v ng t i Thái Nguyên 70
3.2.3. Hi u qu kinh t các gi ng hoa cúc có tri n v ng t i Thái Nguyên 78
3.3. K t qu nghiên c u m t s bi n pháp k thu t nâng cao năng su t,
ch t lư ng v i gi ng cúc tri n v ng vàng thư c dư c t i Thái Nguyên 79
3.3.1. K t qu nghiên c u nh hư ng c a GA3 và Yogen No.2
n
năng su t ch t lư ng hoa cúc Vàng Thư c Dư c 79
3.3.2. K t qu nghiên c u nh hư ng c a th i gian chi u sáng b
sung n năng su t, ch t lư ng hoa cúc Vàng Thư c Dư c 87
3.3.3. K t qu nghiên c u nh hư ng c a th i v n s ra hoa cúc
Vàng Thư c Dư c vào d p 20/11 95
3.3.4. Nghiên c u nh hư ng c a th i v n s ra hoa c a gi ng cúc
Vàng Thư c Dư c d p t t Nguyên án t i Thái Nguyên 99
3.4. Xây d ng mô hình hoa cúc phư ng Quan Tri u TP Thái Nguyên
t nh Thái Nguyên 103
3.4.1. c i m sinh trư ng và ch t lư ng hoa c a mô hình 104
3.4.2. Hi u qu kinh t c a mô hình 105
K T LU N VÀ
NGH 107
1. K t lu n 107
2. ngh 108
CÁC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN N
TÀI Ã CÔNG B 109

TÀI LI U THAM KH O 110
vi
DANH M C CÁC KÍ HI U, CÁC CH VI T T T
BVTV
CCC
CT
/c
MH
NN&PTNT
NSLT
NSTT
TB
TCN
B o v th c v t
Chi u cao cây
Công th c
i ch ng
Mô hình
Nông nghi p và phát tri n nông thôn
Năng su t lý thuy t
Năng su t th c thu
Trung bình
Tiêu chu n ngành
Tr.
Tri u ng
TV
V T
Th i v
V Thu- ông
V X

V ông- Xuân
K hoa
CC 1
ư ng kính hoa
Cành c p 1
vii
DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1.
B ng 1.2.
Giá tr xu t nh p kh u hoa cúc hàng năm c a m t s nư c
trên th gi i 12
Tình hình s n xu t hoa cúc m t s t nh trong c nư c năm 2003 20
B ng 1.3. Kim ng ch xu t kh u hoa tươi 8 tháng u năm 2008 và 2009 21
B ng 1.4. nh hư ng c a th i lư ng chi u sáng quang gián o n n
th i gian ra hoa và ch t lư ng hoa cúc Vàng Pha lê 28
B ng 3.1. Cơ c u s n xu t hoa v ông Xuân năm 2003-2004 c a m t
s phư ng xã i u tra t i thành ph Thái Nguyên 45
B ng 3.2. Th i v tr ng hoa cúc m t s i m i u tra t i Thái Nguyên 46
B ng 3.3. Cơ c u gi ng và bi n pháp k thu t áp d ng trong s n xu t
hoa cúc t i các i m i u tra trong v Thu- ông và ông-
Xuân năm 2003-2004 t i thành ph Thái Nguyên 47
B ng 3.4.
B ng 3.5.
B ng 3.6.
So sánh hi u qu kinh t cây hoa v i m t s cây tr ng khác
năm 2003 t i Thái Nguyên (tính cho 1ha) 48
Lư ng hoa tiêu th t i thành ph Thái Nguyên 49
Phân b th trư ng hoa c a Thành ph Thái Nguyên 50
B ng 3.7. Các y u t thu n l i và h n ch i v i s n xu t hoa cúc
Thái Nguyên 52

B
ng 3.8. M t s c trưng hình thái các gi ng cúc thí nghi m t i
Thái Nguyên 55
B
ng 3.9. c i m ph n ng v i quang chu kỳ c a các gi ng cúc thí
nghi m t i Thái Nguyên 58
B
ng 3.10. Các th i kỳ sinh trư ng và phát tri n c a các gi ng cúc v Thu
ông (2003) và ông Xuân (2003-2004) t i Thái Nguyên 60
B
ng 3.11. M t s c i m hình thái c a các gi ng cúc v Thu ông
(2003) và ông Xuân (2003-2004) t i Thái Nguyên 62
B ng 3.12. M t s c i m năng su t và ch t lư ng các gi ng cúc v Thu
ông (2003) và v ông Xuân (2003-2004) t i Thái Nguyên 64
B ng 3.13. b n hoa c t và b n hoa t nhiên các gi ng cúc v Thu
ông (2003) và ông Xuân (2003-2004) t i Thái Nguyên 66
viii
B ng 3.14a: Thành ph n sâu b nh h i hoa cúc thí nghi m v Thu ông
(2003) t i Thái Nguyên 68
B ng 3.14b. Thành ph n sâu b nh h i hoa cúc thí nghi m v ông Xuân
(2003-2004) t i Thái Nguyên 69
B ng 3.15. Các th i kỳ sinh trư ng và phát tri n c a m t s gi ng cúc có
tri n v ng v Thu ông (2004) và ông Xuân (2004-2005)
t i Thái Nguyên 71
B ng 3.16. M t s c i m sinh trư ng c a các gi ng cúc có tri n v ng
v Thu ông (2004) và ông Xuân (2004-2005) t i Thái Nguyên 72
B ng 3.17. M t s ch tiêu v năng su t, ch t lư ng các gi ng cúc có
tri n v ng v Thu ông (2004) và ông Xuân (2004-2005)
t i Thái Nguyên 74
B ng 3.18. b n hoa c a các gi ng cúc có tri n v ng t i Thái Nguyên 75

B ng 3.19a. Tình hình sâu, b nh h i m t s gi ng cúc có tri n v ng v
Thu ông (2004) t i Thái Nguyên 76
B ng 3.19b. Tình hình sâu h i m t s gi ng cúc có tri n v ng v ông Xuân
(2004-2005) t i Thái Nguyên 77
B ng 3.20. Hi u qu kinh t c a các gi ng cúc có tri n v ng t i Thái Nguyên 78
B ng 3.21.
nh hư ng c a GA3 và Yogen No.2
trư ng gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v
n các th i kỳ sinh
ông Xuân (2004-
2005) t i Thái Nguyên 80
B ng 3.22.
nh hư ng c a GA3 và YOGEN No.2
n s tăng trư ng
chi u cao cây c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v ông
Xuân (2004-2005) t i Thái Nguyên 81
B ng 3.23.
nh hư ng c a GA3 và YOGEN No.2
n ng thái ra lá
c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v ông Xuân (2004-2005)
t i Thái Nguyên 83
B ng 3.24. M t s c i m sinh trư ng c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c
các công th c thí nghi m v ông Xuân (2004-2005) t i
Thái Nguyên 83
ix
B ng 3.25.
nh hư ng c a GA3 và Yogen No.2
n năng su t, ch t
lư ng hoa cúc Vàng Thư c Dư c v ông Xuân (2004-2005)
t i Thái Nguyên 85

B ng 3.26. Tình hình sâu b nh h i gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v
ông Xuân (2004-2005) t i Thái Nguyên 86
B ng 3.27. nh hư ng c a th i gian chi u sáng b sung n các giai
o n sinh trư ng c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v ông-
Xuân (2005-2006) t i Thái Nguyên 88
B ng 3.28. nh hư ng c a th i gian chi u sáng b sung n m t s ch
tiêu sinh trư ng c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v ông-
Xuân (2005-2006) t i Thái Nguyên 90
B ng 3.29. nh hư ng c a th i gian chi u sáng b sung n năng su t,
ch t lư ng hoa c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v ông-
Xuân (2005-2006) t i Thái Nguyên 92
B ng 3.30. nh hư ng c a th i gian chi u sáng
h i c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v
n tình hình sâu b nh
ông Xuân (2005-
2006) t i thành ph Thái Nguyên 94
B ng 3.31. nh hư ng c a th i v n các th i kỳ sinh trư ng và phát
tri n c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c d p 20/11 95
B ng 3.32. nh hư ng c a th i v n năng su t, ch t lư ng hoa cúc
Vàng Thư c Dư c d p 20/11 t i Thái Nguyên 97
B ng 3.33. Hi u qu kinh t c a các th i v tr ng cúc Vàng Thư c
Dư c vào d p 20-11 t i Thái Nguyên 98
B ng 3.34. nh hư ng c a th i v n các th i kỳ sinh trư ng và phát
tri n c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c vào d p t t Nguyên
án t i Thái Nguyên 100
B ng 3.35. nh hư ng c a th i v n năng su t, ch t lư ng hoa cúc
Vàng Thư c Dư c d p T t Nguyên án 101
B ng 3.36. Hi u qu kinh t c a các th i v tr ng cúc Vàng Thư c Dư c
vào d p T t Nguyên án t i Thái Nguyên 103
B ng 3.37. c i m sinh trư ng và ch t lư ng hoa c a mô hình 104

B ng 3.38. Hi u qu kinh t các mô hình t i Thành ph Thái Nguyên 105
x
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 3.1. Bi u
nh hư ng c a GA3 và YOGEN No.2
n s tăng
trư ng chi u cao cây c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v
ông Xuân (2004-2005) t i Thái Nguyên 82
Hình 3.2. Bi u nh hư ng c a th i gian chi u sáng b sung ns
hoa/cây c a gi ng cúc Vàng Thư c Dư c v ông-Xuân
(2005-2006) t i Thái Nguyên 93
Hình 3.3. Bi u các th i kỳ sinh trư ng, phát tri n (80%) c a gi ng
cúc Vàng Thư c Dư c d p 20/11 t i Thái Nguyên 96
Hình 3.4. Bi u các th i kỳ sinh trư ng, phát tri n (80%) c a gi ng
cúc Vàng Thư c Dư c 100
1
M U
1. TÍNH C P THI T C A TÀI
Hoa là s n ph m c bi t v a mang giá tr tinh th n v a mang giá tr
kinh t . Ngay t th i xa xưa, ông cha ta ã có nhu c u s d ng hoa trang
trí làm p thêm cho cu c s ng, ngày nay xã h i ngày càng phát tri n thì nhu
c u v hoa ngày càng tăng. Ngoài vi c s d ng hoa vào m c ích th m m ,
con ngư i còn coi vi c s n xu t hoa thành m t ngành kinh t có thu nh p cao.
S n lư ng hoa trên toàn th gi i năm 1999 t 40 t USD, trong ó xu t kh u
7,8 t USD. Trong r t nhi u lo i hoa thì hoa cúc ư c dùng r t nhi u v i giá
tr l i nhu n cao và m c ích s d ng a d ng: hoa c t cành, hoa tr ng ch u,
làm thu c… Hoa cúc ư c tr ng nhi u nư c trên th gi i, như: Hà Lan,
Italia, Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c…
nư c ta, hoa cúc ã du nh p vào t th k XV n u th k XIX,
ã hình thành m t s vùng chuyên nh cung c p cho nhân dân. M t ph n

chơi, thư ng th c, m t ph n ph c v vi c cúng l và m t ph n dùng làm dư c
li u. Hi n nay cúc có m t kh p nơi t nông thôn n thành th , t mi n núi
n ng b ng. Các vùng tr ng nhi u mang tính t p trung là Hà N i (450 ha),
thành ph H Chí Minh (370 ha), à L t (160 ha), H i Phòng (110 ha).
Thái Nguyên là m t t nh trung du mi n núi phía ông B c nư c ta, có
n n kinh t xã h i tương i phát tri n.V trí a lý c a Thái Nguyên h t s c
thu n l i, phía B c giáp t nh B c C n, phía Tây giáp Tuyên Quang, phía Tây
Nam giáp t nh Vĩnh Phúc, phía Nam giáp Hà N i, phía ông Nam giáp t nh
B c Giang, ông B c giáp t nh L ng Sơn. Ngoài ra Thái Nguyên còn có h
th ng giao thông thu n ti n n m trên tr c qu c l 3 và còn là nơi t p trung
nhi u trư ng i h c và Cao ng như: trư ng i h c Nông Lâm, trư ng
i h c Sư Ph m, trư ng i h c Y, trư ng i h c Kinh T và Qu n tr
2
kinh doanh, trư ng Cao ng Sư Ph m… Chính vì v y Thái Nguyên là th
trư ng l n tiêu th các lo i hoa.
Nh ng năm g n ây, các nhà khoa h c ã nghiên c u, ch n t o ra
nhi u gi ng cúc m i, m u s c a d ng phong phú phù h p v i th hi u c a
ngư i tiêu dùng cung c p cho s n xu t hoa trong nư c. Tuy nhiên, so v i các
vùng tr ng hoa khác trong c nư c thì s n xu t hoa Thái Nguyên v n còn
nh l mang tính t phát, theo kinh nghi m, chưa áp d ng ti n b khoa h c
kĩ thu t, thi u ngu n cung c p gi ng ch t lư ng t t nên s n lư ng hoa ít,
làm cho năng su t và ch t lư ng hoa Thái Nguyên chưa áp ng nhu
c u c a th trư ng. c bi t, các v Thu ông và ông Xuân nhu c u v
hoa là r t cao cung c p cho các d p l , t t.
góp ph n nâng cao năng su t, ch t lư ng hoa cúc t i Thái Nguyên
chúng tôi ã ti n hành th c hi n tài: “Nghiên c u m t s bi n pháp k
thu t phát tri n hoa cúc t i thành ph Thái Nguyên”.
2. M C ÍCH VÀ YÊU C U C A TÀI
2.1. M c ích c a tài
- Nh m tuy n ch n m t s gi ng cúc có năng su t ch t lư ng cao, có

kh năng ch ng ch u t t, phù h p v i i u ki n sinh thái, ng th i xác nh
m t s bi n pháp k thu t nh m nâng cao năng su t, ch t lư ng hoa cúc t i
Thái Nguyên.
2.2. Yêu c u c a tài
- ánh giá hi n tr ng s n xu t hoa TP Thái Nguyên.
- Xác nh kh năng sinh trư ng phát tri n c a m t s gi ng hoa cúc t i
TP Thái Nguyên.
- Xác nh ư c bi n pháp k thu t tăng năng su t, ch t lư ng hoa cúc
t i TP Thái Nguyên.
3
3. Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N C A
TÀI
3.1. Ý nghĩa khoa h c c a
- K t qu nghiên c u c a
tài
tài cung c p các s li u khoa h c v m t s
gi ng hoa cúc Vi t Nam ư c tr ng trong i u ki n sinh thái c a Thái Nguyên.
ây là công trình nghiên c u c i m sinh trư ng, phát tri n c a cây hoa cúc
2 th i v chính là Thu ông và ông Xuân và bư c u xác nh ư c
gi ng cúc có năng su t, ch t lư ng hoa t t và có hi u qu kinh t cao, ng
th i xác nh ư c m t s bi n pháp k thu t thích h p nâng cao năng
su t, ch t lư ng cúc. K t qu nghiên c u góp ph n b sung cơ s lý lu n khoa
h c cho vi c phát tri n hoa cúc Thái Nguyên.
- K t qu nghiên c u tài là tài li u tham kh o và gi ng d y v cây hoa
cúc Vi t Nam.
3.2. Ý nghĩa th c ti n
Xác nh các y u t thu n l i và h n ch i v i s n xu t hoa cúc, t ó
ưa ra các bi n pháp k thu t phát tri n s n xu t hoa cúc t i Thái Nguyên.
K t qu nghiên c u tài ã tuy n ch n ư c m t s gi ng thích ng v i
i u ki n sinh thái, th i v tr ng h p lý, i u ch nh th i gian chi u sáng thích

h p ng d ng vào các vùng s n xu t hoa cúc. K t qu nghiên c u tài
góp ph n hoàn thi n quy trình s n xu t hoa cúc t i Thái Nguyên có hi u qu .
4. PH M VI NGHIÊN C U
- i tư ng: g m 30 gi ng hoa cúc nh p n i và a phương ư c kh o
sát, ánh giá ch n ra gi ng cho năng su t và ch t lư ng cao.
- a i m nghiên c u:
+ Thành ph Thái Nguyên
- Th i gian nghiên c u: t năm 2003 n 2008.
4
Chương 1
T NG QUAN TÀI LI U VÀ CƠ S KHOA H C C A TÀI
1.1. CƠ S KHOA H C C A TÀI
1.1.1. Ngu n g c c a cây hoa cúc
Cây hoa cúc (Chrysanthemum sp) ư c nh nghĩa t Chrysos (vàng) và
Anthemum (hoa) b i Line 1753, là m t trong nh ng lo i cây tr ng làm
c nh lâu i và quan tr ng nh t trên th gi i. Hoa cúc có ngu n g c t
Trung Qu c và Nh t B n, các nhà kh o c h c Trung Qu c ã ch ng minh
r ng t i Kh ng T ngư i ta ã dùng hoa cúc m ng l th ng l i và
cây hoa cúc ã i vào các tác ph m h i h a, iêu kh c t ó. Nh t B n
cúc là m t lo i hoa quý (qu c hoa) thư ng ư c dùng trong các bu i l
quan tr ng, ngư i Nh t B n coi cúc là ngư i b n tâm tình ( ng Văn ông
và cs, 2003) [7].
Theo tài li u c Trung Qu c thì hoa cúc có cách ây 3.000 năm. Trong
văn thơ Hán c , hoa cúc có 30-40 tên g i khác nhau như: N hoa, Cam hoa,
Diên hoa… Hoa cúc có ngu n g c t m t s loài hoang d i thu c lo i cúc
Dendranthema, tr i qua quá trình ch n l c lai t o và tr ng tr t, t nh ng bi n
d có ư c nh ng gi ng cúc như ngày nay ( ng Văn ông, 2005) [8].
Vi t Nam hoa cúc ã ư c du nh p t th k XV, ngư i Vi t Nam coi
cúc là bi u hi n c a s thanh cao, là m t trong b n loài th o m c ư c x p
vào hàng t quý “Tùng, Cúc, Trúc, Mai” ho c “Mai, Lan, Trúc, Cúc”.

(Trương H u Tuyên, 1979) [32]. Hoa cúc không ch ư c ưa chu ng b i m u
s c, hình dáng mà còn c tính b n lâu hơn các lo i hoa khác.
1.1.2. Phân lo i cây hoa cúc
Hoa cúc là lo i cây hai lá m m (Dicotyledonace) thu c phân l p cúc
(Asterydae), b cúc (Asterales), h cúc (Asteraceae), phân h gi ng hoa cúc
(Asteroideae), chi Chrysanthemum (Võ Văn Chi, Dương
c Ti n, 1988) [1].
5
Ngư i Vi t Nam yêu hoa cúc không ch do hình dáng mà còn do có cách
s d ng r t phong phú. Hoa cúc có màu s c hoa a d ng, lâu tàn và kh năng
phân cành l n nên cúc có th dùng c m l hay b m ng n, t o tán
tr ng ch u, trang trí nhà c a, tr ng b n, tr ng ch u các khuôn viên, vư n
hoa, dùng trong các ngày sinh nh t, h i ngh , l t t, hi u h M t s lo i cúc
như Kim cúc, B ch cúc còn ư c s d ng vào m c ích làm thu c ch a
au u hay hoa m t, chóng m t (Võ Văn Chi, Dương c Ti n, 1988) [1];
(Lê Kim Biên, 1984)[2].
Năm 1984, Lê Kim Biên (1984)[2] khi nghiên c u phân lo i h cúc cho
th y riêng chi Chrysanthemum L ( i cúc) Vi t Nam có 5 loài, trên th gi i
có 200 loài, và có kho ng 1.000 gi ng. Các gi ng cúc hi n tr ng ch y u
ư c s d ng làm hoa ho c cây c nh, do ó hoa thư ng có kích thư c t
trung bình n to, nhi u màu s c, như tr ng, vàng, , tím, h ng M t s lo i
cúc thu c chi Chrysanthemum L ư c tr ng ph bi n như:
- Chrysanthemum cinerieafolium (cúc Tr Trùng): cây s ng dai, có lông
tơ, cao kho ng 50-70cm. Thân m c th ng ng có c nh l i, lá m c cách ki u
lông chim. Hoa ư c dùng ch bi n thu c tr sâu.