Tải bản đầy đủ (.pdf) (62 trang)

chính sách tiền tệ trong việc điều tiết hoạt động kinh tế vĩ mô của Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (752.79 KB, 62 trang )

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

L IM

U

N n kinh t nư c ta ang ti n nh ng bư c v ng ch c v i vi c c i cách
kinh t theo hư ng m c a.

i u ó ư c th c hi n trên tinh th n “ Vi t Nam

mu n làm b n v i t t c các nư c” và trên nguyên t c “ bình

ng cùng có l i”.

Ch trương ó s giúp chúng ta nhanh chóng hồ nh p v i n n kinh t th gi i,
tham gia m t cách ngày càng có hi u qu vào q trình h p tác và phân công lao
ng qu c t . Q trình ó di n ra cùng v i s phát tri n ngày càng l n m nh
c a các m i giao lưu thương m i gi a Vi t Nam v i các nư c trên th gi i,
n

nh và phát tri n kinh t Vi t Nam theo hư ng có l i thì chúng ta khơng th

khơng

c p

n vai trị i u ti t n n kinh t c a chính ph , m t trong nh ng

công c


i u ti t n n kinh t vĩ mơ mà ta quan tâm

ây là chính sách ti n t

ư c th hi n như th nào trên th trư ng cũng

S c m nh c a n n kinh t

như trên m t khác, m t n n kinh t m nh ph i là m t n n kinh t có t c
trư ng cao và n

t ư c i u ó thì chính sách ti n t

nh và

trò r t quan tr ng trong vi c n
oái, n

nh

ng ti n trong n ơc, n

nh s c mua, gi m l m phát và thúc

y n n kinh t

óng m t vai
nh t giá h i

i lên.

ơn thu n là

Giai o n trư c ây, chính sách ti n t c a chính ph ch
ho t

tăng

ng phát hành ti n c a ngân hàng trung ương (NHTƯ), hi n nay cùng v i

s l n m nh c a h th ng ngân hàng thì các cơng c c a chính sách ti n t
tăng cư ng nhi u hơn, có tác
càng quan tr ng hơn. T th c t

ng l n hơn t i n n kinh t và vai trò c a nó ngày
ó, vi c ngiên c u chính sách ti n t

em có th

ó có th

tài “Vai trị c a chính sách ti n t

hi u rõ hơn v vai trò mà em ã ch n
trong vi c i u ti t ho t

ư c

ng kinh t vĩ mô c a Vi t Nam ”

thơng qua ó


ưa ra m t s gi i pháp nh m hồn thi n chính sách ti n t hi n nay

c a ta còn nhi u b t c p, không phù h p v i n n kinh t ti n t theo
XHCN.

1

nh hư ng


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
PH N I
LÝ LU N CHUNG V CHÍNH SÁCH TI N T VÀ CÁC
CƠNG C C A NĨ
I. T NG QUAN V CHÍNH SÁCH TI N T
1. Vai trò c a Ngân hàng Trung ương
L ch s ra

i c a NHTƯ

i v i chính sách ti n t

các nư c trên th gi i không hồn tồn gi ng

nhau. i u ó tuỳ thu c vào tình hình kinh t , chíng tr và hồn c nh l ch s m i
nư c, song lý do tương

i ph bi n là xu t phát t yêu c u can thi p c a Nhà


Nư c vào lĩnh v c ti n t , tín d ng và ngân hàng. Dù v i tên g i khác nhau
(NHTƯ, NHNN, H th ng d tr liên bang...), nhưng t t c chúng
m t tính ch t là cơ quan trong b máy qu n lý Nhà Nư c,

u có chung

c quy n phát hành

ti n, th c hi n nhi m v cơ b n là n i nh giá tr ti n t , thi t l p tr t t , b o
m s ho t

ng an toàn và n

nh và hi u qu c a toàn b h th ng ngân

hàng nh m th c hi n các m c tiêu kinh t vĩ mô c a m i
Ho ch

t nư c.

nh và th c thi chính sách ti n t là nhi m v trung tâm, là “linh

h n” c a NHTƯ trong lĩnh v c ti n t .

i u hành chính sách ti n t c a NHTƯ

trong n n kinh t th trư ng mang tính ch t i u ti t vĩ mơ, hư ng các t ch c
tín d ng vào th c hi n các m c tiêu c a chính sách ti n t ,
b o tính ch


ng tronh ho t

ng th i v n

m

ng kinh doanh t ch c tín d ng. NHTƯ thư ng

khơng can thi p và không ra l nh tr c ti p vào các quy t
t ch c tín d ng mà ch y u s d ng các bi n pháp tác

nh tác nghi p c a các
ng gián ti p

i u

ch nh môi trư ng và các i u ki n kinh doanh c a các t ch c tín d ng như: kh
năng thanh tốn, m t b ng lãi su t, kh i lư ng ti n cung ng, t giá...
qua ó

thơng

t t i a hi u qu m c tiêu c a chính sách ti n t .
i u hành chính sách ti n t , NHTƯ ph i hình thành và s d ng h

th ng cơng c c a nó.

c i m c a các cơng c chính sách ti n t là t o cho

NHTƯ kh năng tác


ng có hi u l c

n các y u t ti n

ch c tín d ng ph i t

i u ch nh ho t c a mình theo hư ng ch

2

b t bu c các t
o c a NHTƯ


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
nhưng v n ph i

m b o quy n t ch trong kinh doanh cũng như s bình

ng

trong mơi trư ng c nh tranh gi a các ngân hàng
2.

c i m c a chính sách ti n t

Chính sách ti n t là m t b ph n c u thành quan tr ng c a h th ng
chính sách kinh t – tài chính c a qu c gia.


m i qu c gia, chính sách ti n t do

ưa nó vào h th ng th c t nh m

NHTƯ v ch ra và NHTƯ s

m c tiêu cơ b n c a kinh t vĩ mơ. Trên cơ s
hình thành c a m i qu c gia mà xác

t ư c các

ó, tuỳ thu c vào t ng th i kỳ

nh âu là m c tiêu chính.

M t chính sách ti n t hồn h o s xây d ng m t “t giác th n kỳ” ng
v im tt c

l m phát 1% - 3%, th t nghi p vào kho ng 4% trên t ng s lao

ng, tăng trư ng kinh t ph i

t t 3% - 5% và làm sao cho s dư trong cán

cân thanh toán qu c t chi m t 2% - 3% trên GNP. M t qu c gia s c c kỳ n
nh n u nó

t

oc “ t giác th n kỳ” này.


Vì chính sách ti n t là m t b ph n c u thành trong h th ng các chính
sách kinh t – tài chính c a qu c gia và trong h th ng ó, các b ph n c u
thành có m i quan h tác

ng h u cơ v i nhau. Do v y, m t chính sách ti n t

h u hi u òi ph i ư c thi t l p và v n hành trong m i quan h h u cơ v i
chính sách khác
m ty ut

ng trên góc

tồn c c, ch khơng nên t n t i v i tư cách là

c l p m c dù nó c c kỳ quan tr ng.

Tuy nhiên, chính sách ti n t có vai trị quan tr ng tương

i

cl pv i

các chính sách khác xu t phát t ba lu n i m sau:
- M t là, s khơng có tăng trư ng kinh t n u khơng có
- Hai là, khơng th có

u tư mà khơng có ti t ki m

- Ba là, khơng th có ti t ki m n u thi u s


n

nh giá c và ti n t .

Chính vì v y, chính sách ti n t có nhi m v tác
t o ra

u tư

u tư, t o ra ti t ki m và t o ra s

n

ng vào nhi u hư ng

nh v giá c và ti n t .

Như v y, chính sách ti n góp ph n quan tr ng vào s thành công hay th t
b i c a n n kinh t . M t chính sách ti n t th t ch t s d n t i s khan hi m v
ti n t và

t

v chi phí. Ngư c l i, m t chính sách ti n t n i l ng s làm

cho ti n t tr nên th a thãi, kích thích tiêu dùng và tăng trư ng kinh t .

3



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
II. M C TIÊU C A CHÍNH SÁCH TI N T
M i m t qu c gia

u có chính sách ti n t riêng phù h p v i n n kinh t

c thù c a m i nư c. Tuy nhiên, m i chính sách ti n t

u hư ng vào nh ng

m c tiêu ch y u sau:
- n

nh ti n t , b o v giá tr

in ic a

ng ti n trên cơ s ki m soát

ư c l m phát.
- n

nh giá tr

toán qu c t và n

i ngo i c a
nh t giá hoái


ng ti n trên cơ s cân b ng cán cân thanh
i.

-T o s tăng trư ng kinh t trong s

n

nh.

-T o công ăn vi c làm và gi m b t th t nghi p.
1. Ki m soát l m phát
Khi n n kinh t th gi i s d ng ti n lưu thơng thốt ly ch
v và thay b ng ti n không
c a l m phát. Vì l

giá thì ch a

ng bên trong nó kh năng ti m tàng

ó mà con ngư i cho r ng l m phát g n như căn b nh kinh

niên trong n n kinh t hàng hoá,
m c

kim b ng

c bi t là n n s n xu t hàng hoá phát tri n

cao.
M i nhà kinh t


riêng c a mình

ng

u ưa ra nh ng khái ni m v l m phát theo quan i m
nh ng góc

khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung l m

phát là s tăng giá trung bình c a hàng hố theo th i gian.
Nói

n l m phát, chúng ta, th m chí nhi u nhà lãnh

o c a các qu c gia

coi như là k thù s m t. Như v y h n là l m phát ã gây ra nh ng tác

ng r t

x u. Th c ch t câu tr l i hồn tồn khơng ph i là như v y.
N u l m phát b t thư ng s phân ph i l i thu nh p và c a c i gi a các
giai c p khác nhau. Khi giá tăng m t cách b t thư ng thì ngư i m t là nh ng
ngư i ang n m các tài s n danh nghĩa còn ngư i ư c là nh ng ngư i có
kho n n tính theo các giá tr danh nghĩa. Các i u kho n c a h p
nghĩa ban

u trong vi c mua ho c bán, cho vay ho c i vay,


ng danh

u có th

ư c

vi t ra có tính t i y u t l m phát thông thư ng nhưng khơng th tính t i y u t
l m phát b t thư ng. Khi ó m i ngư i nh t là các ch
tin tư ng trong vi c tính tốn cơng vi c

u tư khơng quan tâm,

u tư nên khơng khuy n khích

4

u tư.


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
N u l m phát cân b ng có d tính trư c thì s khơng nh hư ng gì

n

s n lư ng th c t , hi u qu ho c phân ph i thu nh p. Gi s m t n n kinh t
trong ó l m phát hàng năm 10% mãi mãi. M i ngư i
ó, th y trư c ư c s v n

u bi t trư c ư c i u


ng c a nó và có th tính t i i u ó khi th c hi n

hành vi c a mình.
Như v y l m phát t n t i r t lâu dài trong n n kinh t hàng hố. Bên c nh
tác h i c a nó mà ngư i ta d dàng nh n th y, thì l m phát trong ch ng m c nào
ó l i là m t y u t kích thích kinh t tăng trư ng. Các nhà kinh t h c cịn g i
ó là li u thu c b tăng trư ng kinh t . B i l , l m phát chính là vi c ưa m t
kh i lư ng ti n ra lưu thông.Trong n n kinh t th trư ng, công vi c ưa ti n ra
lưu thông thư ng thông qua con ư ng tín d ng. Khi bơm v n vào n n kinh t
b ng con ư ng tín d ng thì s m mang các doanh nghi p t o i u ki n

u tư

chi u r ng và chi u sâu và d n t i :
I ↑→ AD ↑→ Y↑, U↓.
Như v y, nhi m v c a NHTƯ là ki m soát l m phát,
ti n
lao

cho n n kinh t phát tri n bình thư ng,

mb o

nh ti n t , t o

i s ng cho ngư i dân

ng. Tuy nhiên, th c ch t c a vi c ki m soát l m phát là ch p nh n s bi n

ng v i biên

2.

n

cho phép.
nh giá tr

i ngo i c a

ng ti n

Trong n n kinh t m , xu hư ng tồn c u hố n n kinh t – tài chính th
gi i di n ra r t nhanh và sâu s c. Trư c tình hình ó, các nư c trên th gi i
hư ng v các th trư ng tài chính qu c t

theo dõi s bi n

ng cu các

u
ng

ti n ch ch t nh m tránh các tác d ng tiêu c c c a các bi n

ng trên th trư ng

tài chính thơng qua h th ng t giá h i oái. M t s bi n

ng c a t giá h i


ối ít hay nhi u

u nh hư ng t i ho t

ng kinh t trong nư c tuỳ theo m c

hư ng ngo i c a n n kinh t .
T giá h i oái ch u s tác

ng m nh c a kh i lư ng d tr ngo i h i,

th trư ng h i oái và các chính sách h i ối, tình hình giá c trong nư c. Do
ó, m t chính sách ti n t nh m n
nh ng bi n pháp nh m n

nh kinh t trong nư c c n ph i i ơi v i

nh t giá h i ối. Do tính ch t t ng h p, t giá h i

5


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
ối nh hư ng sâu s c
ho t

n các ho t

ng kinh t c a m t


t nư c,

c bi t là

ng xu t nh p kh u.
Chính vì v y mà hi n nay h u h t các qu c gia

t giá h i ối th n i có s

u th c hi n chính sách

can thi p c a Nhà nư c. Cùng v i lãi su t, nó ư c

coi là mũi neo quan tr ng c a n n kinh t , là tín hi u h t s c nh y c m.
M t t giá h i oái th p (

ng b n t có giá tr tăng so v i ngo i t ) →

nh p kh u ↑, xu t kh u ↓ → kh i lư ng d tr ngo i h i d b xói mịn. Ng oc
l i, m t t giá h i ối cao (nghĩa là

ng b n t có giá tr th p so v i ngo i t )

→ nh p kh u ↓, xu t kh u ↑ → nh ng s n xu t có nguyên li u nh p kh u hay
thay th hàng nh p kh u g p tr ng i → nhưng kh i lư ng d tr ngo i t có cơ
h i gia tăng.
Như phân tích trên, m t t giá h i oái cao hay th p

u xu t hi n tác


ng kép – tích c c và tiêu c c. Do ó nhi m v c a NHTƯ là s d ng nh ng
cơng c , chính sách c a mình can thi p, gi cho t giá h i ối khơng thăng
tr m q áng, làm d u b t nh ng tình tr ng b t n

nh c a n n kinh t trong

nư c.
3. Tăng trư ng kinh t
V i b t kỳ m t chính sách ti n t nào, m c ích cao nh t là làm th nào
phát tri n kinh t , gia tăng s n lư ng c a n n kinh t . Tuy nhiên, trư c khi
c p

nv n

tăng trư ng, m i qu c gia ph i nh n m nh ba i m sau:

Th nh t: Tăng trư ng chính là s tăng s n lư ng tính trên
ch khơng ph i là s

gia tăng t ng s n lư ng. Các nư c tìm ki m s c m nh

kinh t và quân s trong n n kinh t th gi i có th quan tâm
lư ng. Nhưng

u ngư i,

h u h t các nư c, m c tiêu

n t ng s n


u là tăng s n lư ng theo

u

ngư i và tăng m c s ng cá nhân tiêu bi u.
Th hai: S c i ti n năng su t lao

ng m t l n duy nh t ch t o ra s tăng

trư ng kinh t t m th i. Tăng trư ng n

nh òi h i năng su t lao

ng ph i n

nh.
Th ba: M c dù s tăng trư ng mang l i l i ích có m c s n lư ng và tiêu
cao hơn trong tương lai. Tuy nhiên, nó có th sinh ra m t chi phí ng n h n. Ví

6


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
d n u n n kinh t
s là c n thi t

m c s n lư ng ti m năng, vi c gi m b t tiêu dùng hi n th i
dùng m t ph n l n hơn các ngu n l c hi n có vào vi c s n

xu t nh ng tư li u s n xu t m i nh m t o ra m c s n lư ng và tiêu dùng cao

hơn trong tương lai.
V phương ti n cơ s ti n t ,
chính sách ti n t n i r ng. Tác

tăng trư ng kinh t , NHTƯ th c hi n

ng ó thơng qua hai chi u.

Khi kh i lư ng ti n t tăng, tác

ng n n kinh t di n ra dư i d ng sơ

:

MS ↑ → i ↓ → I ↑, m r ng s n xu t → AD↑ → Y ↑.
N u t l gia tăng t ng s n ph m xã h i l n hơn nh p gia tăng dân s s
có tăng trư ng kinh t .
M c khác, s gia tăng kh i ti n ưa

n tác d ng làm tăng s c u t ng

h p. Các thành ph n dân cư có ti n nhi u hơn s tăng s c c u tiêu th và ho t
ng thương m i trên th trư ng tăng giúp gi i quy t hàng t n

ng, làm cho các

doanh nghi p gia tăng s n xu t, hàng hố lưu thơng, phân ph i v i nh p i u
nh n nh p hơn. K t qu là
trang thi t b , nhà xư ng,


n m t lúc nào ó doanh nghi p ph i tăng thêm
u tư vào máy móc, k thu t cơng ngh . C hai s c

c u v s n ph m tiêu dùng và

u tư tăng. T

ó t ng s n ph m xã h i tăng.

N u m c tăng ó l n hơn nh p

gia tăng dân s s có tăng trư ng kinh t .

Vi c gia tăng kh i lư ng ti n t trong n n kinh t trong th i kỳ

u các

qu c gia thư ng s d ng h n m c tín d ng. Khi n n kinh t th trư ng v n

ng

m t cách thu n th c thì vi c cung ng ti n ch y u ư c th c hi n thông qua
các công c gián ti p: d tr b t bu c, tái chi t kh u, lãi su t tín d ng và th
trư ng m . B n cơng c

ó cùng tác

ng vào m c cung ti n t cho n n kinh t .

4. T o vi c làm, gi m b t th t nghi p

Như ta bi t trong n n kinh t th trư ng gi a tăng trư ng và suy thoái
ư c di n ra theo chu kỳ. Vi c tồn d ng nhân cơng và th t nghi p luôn an xen
nhau.
Th t v y, trong n n kinh t s tác
hư ng

ng c a t ng cung và t ng c u s

n s tăng trư ng kinh t :
AD = C+ I + G + ( X- M)

7

nh


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
AS = f ( T, R, K, L )
Trong th c t , s tăng trư ng kinh t b t c nư c nào cũng không th kéo
dài mãi v i th i gian, lí do sơ b n là s c u dù ti p t c gia tăng liên t c,
lúc nào ó nhân công khan hi m h n ch m c gia tăng s n xu t.

nm t

ó là chưa k

nguyên li u cũng khan hi m. S khan hi m c a y u t nhân công, nguyên li u
làm tăng phí t n s n xu t, nâng cao giá thành và giá bán trên th trư ng.
Vào th i i m này, n u kh i lư ng ti n t ti p t c gia tăng mà không
ki m ch d n t i:

AD ↑ → Y ↑,PL ↑.
V i tình hình ó NHTƯ bu c ph i gi m cung ti n → t ng c u gi m _
Ho t

ng kinh t rơi vào tình tr ng ngưng tr .
Trư c tình hình này, các ơn v s n xu t hàng hoá bán ch m l i, hàng t n

kho tích lu ngày càng nhi u, t t s có ph n ng là gi m b t s n xu t hàng hố,
sa th i b t nhân cơng. Lúc này h u qu : U↑, Y↓→ C ↓ kéo theo gi m s n
lư ng s n xu t. K t qu n n kinh t rơi vào tình tr ng suy thối và th t nghi p
gia tăng.
ch n

ng tình tr ng suy thoái c a n n kinh t , NHTƯ s ph i thi hành

chính sách bành trư ng kh i ti n t s tác
MS↑ → i↓, k t h p giá lao

ng

n n n kinh t như sau:

ng r sau th i gian th t nghi p → I ↑ →

AD ↑ →Y↑,U ↓ .
Như v y, gi i quy t v n
thi t c a m i qu c gia,

công ăn vi c làm hi n nay là m t yêu c u b c


c bi t là các nư c ang phát tri n. Tuy nhiên, lao

ng

là m t hàng hoá trên th trư ng nên th t nghi p luôn t n t i m t cách khách
quan. B i l , khi s c lao

ng tr thành hàng hố thì c u v s c lao

có xu hư ng th p hơn kh năng cung do nh ng bi n
xu t, s

ng luôn

i chu kỳ v cơ c u s n

i m i công ngh và k thu t... B i v y, ngay c khi s n xu t phát

tri n, kinh t tăng trư ng v n ln có m t b ph n lao
nghi p s càng tăng khi s n xu t b

ng b th t nghi p. Th t

ình tr và ch gi m khi s n xu t ph c h i,

kinh t tăng trư ng.

8



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Do ó, nhi m v c a chính sách ti n t là h n ch t i a m c th t nghi p
ch khơng có nghĩa là tri t tiêu

t o n n kinh t phát tri n cao.

Nhìn chung, gi a các m c tiêu tăng trư ng, l m phát và th t nghi p có
m i quan h ch ư c l n nhau. Khi ki m ch
ch m l i d n

ư c l m phát thì tăng trư ng

n s suy thoái, th t nghi p cao. Và khi m r ng

u tư kh c

ph c suy thoái thì cơng vi c làm ư c t t hơn nhưng r t khó ki m ch l m phát.
Chính vì v y, s can thi p c a Nhà nư c

ch

ng i u ch nh m i quan h

gi a tăng trư ng kinh t , l m phát và th t nghi p ngày càng tr nên quan tr ng
trong vi c i u ti t vĩ mô n n kinh t theo cơ ch th trư ng.
ó, Nhà nư c ã s d ng các công c c a chính sách ti n t .

9

làm ư c i u



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

1

2
Th trư ng
v n

Các NH

NHTƯ

m c cung
ti n t

d tr

3

s n
lư ng
th t
Tác ng
qua l i
c a
ASvàAD

T ng m c

c u

công ăn
vi c
làm

T ng m c
cung
l m
phát

Nhìn khái quát v v n

ti n t

nh hư ng như th nào

n s n lư ng và

l m phát n n kinh t
III. CÁC CƠNG C

CHÍNH SÁCH VÀ ƯU NHƯ C


1. Chính sách lãi su t cho vay và lãi su t ti n g i

10

I M C A



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Lãi su t ngân hàng v th c ch t là giá v quy n s d ng v n b ng ti n.
Nó là tiêu chu n cho vi c th c hi n các giao d ch v quy n s d ng v n b ng
ti n gi a ngư i i vay và ngư i cho vay. V nguyên t c m c lãi su t ph thu c
vào tương quan cung c u v v n. Tuy nhiên, do tính

c thù c a kinh doanh

ngân hàng nên m c lãi su t huy

ng l i b ch n dư i b i ch s l m phát và b

ch n trên m c lãi su t cho vay.

n lư c lãi su t cho vay l i ph thu c vào hi u

qu chung c a vi c s d ng ti n v n c a các doanh nghi p và ch s giá c . Hi n
nay lãi su t do Nhà nư c kh ng ch . Trên bình di n vĩ mơ chính sách lãi su t có
nh hư ng r t l n

n dịng lưu chuy n ti n t và do oa nh hư ng tr c ti p

n kinh doanh c a các Doanh nghi p. Vì v y, trong vi c quy
lãi su t n u vi ph m nguyên t c nêu trên t t y u s
phía và cu i cùng

nh hư ng


nh và kh ng ch
n m t trong hai

n c hai phía trong quan h tín d ng và s tăng trư ng n n

kinh t qu c dân.
Thơng thư ng chính sách lãi su t i vay hay lãi su t ti n g i và lãi su t
cho vay bi n

i cùng chi u, nghĩa là, c hai m c lãi su t

u tăng hay gi m

ng th i. Khi lãi su t ti n g i ư c nâng lên thì lãi su t cho vay cũng

xu ng

nâng lên và ngư c l i, tuỳ theo chính sách c a NHTƯ. Tuy nhiên,nó v n

ng

ngư c chi u v i giá c c a ch ng khốn.
lãi su t có th

óng vai trị như m t cơng c h u hi u thì vi c hình

thành lãi su t ph i tuân theo các nguyên t c sau:
-Lãi su t tín d ng danh nghĩa bình quân bao gi cũng bé hơn l i nhu n
danh nghĩa bình qn.
-Lãi su t tín d ng danh nghĩa ph i b ng lãi su t th c t c ng v i m t t l

l m phát.
-Lãi su t ti n g i có kỳ h n bao gi cũng ph i b ng lãi su t ti t ki m có
kỳ h n.
-Lãi su t

ng ngo i t b ng lãi su t

ng n i t .

-Lãi su t dài h n bao gi cũng l n hơn lãi su t ng n h n
-Lãi su t gi a các thành ph n kinh t khác nhau ph i gi ng nhau
-Lãi su t cho vay bình quân ph i l n hơn lãi su t huy

11

ng bình quân


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Hi n nay, trên th gi i có hai quan i m v cơ ch hình thành lãi su t
-Quan i m th nh t: n

nh lãi su t, t c là NHTƯ ph i quy

nh lãi su t

i v i các ngân hàng trung gian.
-Quan i m th hai: th n i lãi su t, t c là lãi su t do th trư ng quy t
nh
Tuy nhiên tuỳ thu c vào hoàn c nh khách quan cũng như ch quan c a

t ng qu c gia mà có nh ng chính sách lãi su t phù h p.
Tóm l i, cơng c lãi su t trong chính sách ti n t là m t cơng c c c kỳ
l i h i, có s c ph n công r t ghê g m, m t nhà kinh t ngư i M
m t công c

kích thích s n xu t

ng th i là m t cơng c

ã nói, nó là

làm h n ch s n

xu t, tuỳ thu c vào s khôn ngoan hay kh d i c a nh ng ngư i s d ng công
c này.
2. D tr b t bu c
NHTƯ ư c giao quy n b t bu c các ngân hàng trung gian ph i ký g i t i
NHTƯ m t ph n c a t ng s ti n mah ngân hàng trung gian nh n ư c t dân
cư và các thành ph n kinh t theo m t t l nh t

nh. Ph n b t bu c ký g i ó

ư c g i là d tr b t bu c và t l ph n trăm mà NHTƯ quy

nh như trên

ư c g i là t l d tr b t bu c. Như v y, t l d tr b t bu c là h s gi a s
lư ng phương ti n thanh tốn c n ph i vơ hi u hoá trên t ng s ti n ký thác c a
khách hàng t i ngân hàng trung gian.
M c ích c a vi c th c hi n d tr b t bu c là nh m:

-Gi i h n kh năng cho vay c a ngân hàng trung gian và

m b o an toàn

ti n g i cho khách hàng
-Vi c t p trung d tr c a ngân hàng trung gian
ti n

NHTƯ cịn là phương

NHTƯ có thêm quy n l c i u khi n h th ng ngân hàng, t o ra s l

thu c c a ngân hàng trung gian

i v i NHTƯ

-Duy trì kh năng thanh toán c a các ngân hàng trung gian trong nhi u
trư ng h p kh n c p như trư ng h p x y ra
chúng, tránh ư c cu c kh ng ho ng ngân hàng

12

ng lo t rút ti n g i c a công


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
V ngun t c, khi n

nh m c d


tr

b t bu c th p, NHTƯ mu n

khuy n khích ngân hàng trung gian m r ng m c cho vay c a h t c là mu n
gia tăng kh i ti n t . i u này s kích thích ư c các ho t

ng kinh t , tăng kh

năng giao lưu các ngu n v n tài chính gi a các doanh nghi p, th hi n m t
chính sách ti n t “n i l ng”. Ngư c l i, khi nâng cao m c d tr b t bu c,
NHTƯ mu n gi i h n kh năng cho vay c a ngân hàng trung gian, báo hi u m t
chính sách ti n t “th t ch t” hay gi m thi u kh i ti n t .

i u này tác

ng t i

kh năng doanh thu l i c a ngân hàng trung gian. Chính vì th , khi ti n hành gia
tăng d tr b t bu c òi h i ph i nghiên c u trư c s c ch u
trung gian

ng c a ngân hàng

i v i m c d tr m i s ban hành.

Tóm l i, bi n pháp thay

i d tr b t bu c c n th c hi n m t cách th n


tr ng và mu n có hi u qu , c n ph i i kèm v i các bi n pháp khác. Th i h n
i u ch nh t l d tr b t bu c thay
nhau và

i tuỳ theo m i nư c, m i th i kỳ khác

c bi t là tuỳ thu c vào tr ng thái ti n t l m phát, gi m phát ho c

khơng có l m phát.
3. Chi t kh u và tái chi t kh u
Nghi p v c a NHTM là kinh doanh ti n t , t c là nh n ti n g i c a m i
thành ph n và cho vay ph n l n ti n g i ó. Nhưng khơng ph i lúc nào ho t
ng ngân hàng cũng

u thu n l i. Có nh ng lúc ngư i g i ti n

n rút ti n

quá nhi u, ngân hàng s rơi vào tình tr ng k t v n. Nh ng trư ng h p ào t rút
ti n thư ng x y ra theo nh ng chu kỳ kinh t . Do ó ngân hàng khó tránh kh i
tình tr ng thi u kh năng chi tr . Chính vào nh ng lúc khó khăn ó, NHTM tìm
n s giúp

c a NHTƯ, ngư i cho vay cu i cùng.

NHTƯ s c p tín d ng cho NHTM qua nhi u hình th c, thơng d ng nh t
là tái c p dư i hình th c chi t kh u và tái chi t kh u các thương phi u. Khi ch p
nh n chi t kh u hay tái chi t kh u là NHTƯ ã làm tăng kh i ti n t .
hình th c phát hành ti n ư c xem là lành m nh do ư c
t có giá và khi các ch ng khoán áo h n NHTƯ s


ây là

m b o b ng các gi y

ịi ư c các món n

ã cho

vay. Bên c nh ó, vi c cho vay này ln gán v i yêu c u c a n n kinh t do s
tác

ng tr c ti p c a quy lu t cung c u.

13


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Thơng qua lãi su t tái chi t kh u, NHTƯ có th khuy n khích gi m ho c
tăng m c cung ng tín d ng c a NHTM

i v i n n kinh t , ng th i gi m ho c

tăng m c cung ng ti n. Khi th c hi n chính sách “ th t ch t ti n t ”, NHTƯ s
nâng lãi su t chi t kh u lên. Khi ó, các NHTM s nâng lãi su t cho vay ho c
h n ch b t nh ng co h i cho vay. Và ngư c l i, n u th c hi n chính sách ti n t
“ n i l ng”, NHTƯ h th p lãi su t chi t kh u, NHTM trong trư ng h p này, i
vay r hơn nên có khuynh hư ng gi m lãi su t cho vay d n

n nhu c u cho vay


gia tăng.
Ngồi ra, chính sách chi t kh u, tái chi t kh u còn là m t công c
trong

nh hư ng phát tri n kinh t .

cl c

i v i chính sách kích thích xu t kh u,

NHTƯ s ưu tiên m c tái chi t kh u các thương phi u xu t kh u ho c nâng h n
m c tái chi t kh u

i v i thương phi u ó.

Như v y, chi t kh u và tái chi t kh u là hành

ng mua bán các thương

phi u c a NHTƯ nh m i u ch nh m c cung ng tín d ng c a NHTM
n n kinh t ,

iv i

ng th i qua ó i u ch nh cung ng ti n t .

Tuy nhiên, m i m t cơng c

u có ưu như c i m riêng c a nó. Cũng


v y tái chi t kh u có ưu như c i m sau:
ưu i m:
• Các kho n cho vay c a NHTƯ

u

m b o b ng gi y t có giá. Do ó

nó có kh năng t thanh tốn
• Có tính ch t tích c c hơn bi n pháp tín d ng do ch u s tác

ng c a

quy lu t cung c u.
như c i m:
• NHTƯ b

ng do y u t ch

ng vay n m

NHTM.

4. Nghi p v th trư ng m
N u như công c tái chi t kh u là công c th
NHTƯ ph i

i NHTM có nhu c u i vay l i


kh u thì nghi p v th trư ng m là công c ch
kh i lư ng ti n.

14

ng c a NHTƯ, t c là

NHTƯ m i

n

ng c a NHTƯ

xin tái chi t
i u khi n


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Nghi p v th trư ng m là ho t
m c ích tác
gây nh hư ng

ng

ng NHTƯ mua bán gi y t có giá v i

n th trư ng ti n t , i u hồ cung và c u v gi y t có giá,

n kh i d tr c a các NHTM t i NHTƯ, t


ó tác

ng

n

kh năng cung ng tín d ng c a các ngân hàng này.
Trên th trư ng m . NHTƯ ch

y u mua bán trái phi u c a chính

ph .B ng cách mua bán trái phi u NHTƯ làm tăng kh i lư ng d

tr

c a

NHTM. Khi ó, NHTM có th m r ng kh năng vay g p b i l n tuỳ theo m c
d tr b t bu c. Hơn n a vi c NHTƯ mua trái phi u v i lãi su t th p góp ph n
tăng cung tín d ng t

ó làm lãi su t tín d ng h th p, kích thích các doanh

nghi p i vay. ây cũng là m t cách gia tăng kh i ti n t .
Ngư c l i, b ng cách bán trái phi u trên th trư ng m cho b t c

i

tư ng nào, NHTƯ thu hút ti n vào làm gi m b t kh i ti n t . K t qu làm cho
d tr c a NHTM t i NHTƯ b gi m, t


ó h n ch kh i lư ng c p phát tín

d ng c a NHTM. N u khơng có s mua bán trái phi u khơng có NHTƯ tham
gia mà ch gi a các NHTM v i nhau thì kh i lư ng ti n t khơng thay

i.

Tuy nhiên, h n ch c a nó là ch có th áp d ng trong i u ki n mà h u
h t ti n trong lưu thơng

un m

tài kho n t i ngân hàng. Do ó,

Vi t Nam

công c th trư ng m chưa ư c th c hi n mà ch m i có vi c phát hành tín
phi u ngân hàng nhà nư c và t ch c
Th trư ng m

u th u trái phi u kho b c.

ư c xem là m t trong nh ng c a ngõ

NHTƯ phát

hành ti n vào gu ng máy kinh t ho c rút b t kh i lư ng ti n t lưu thông. N u
như chính sách chi t kh u, tái chi t kh u có tác


ng t ng h p và có nh ng h n

ch t m th i thì nghi p v th trư ng m là công c tác
5. Cung ng ti n m t pháp

ng nhanh và linh ho t.

nh

NHTƯ có th tr c ti p làm tăng, gi m d tr và cung ng ti n, b ng các
nghi p v trên th trư ng h i oái và nghi p v cho vay v i chính ph , ngoài
nghi p v th trư ng m và cho vay chi t kh u, tái chi t kh u.
Khi NHTƯ ưa ti n m t ra mua ngo i t , l p t c s làm gia tăng lư ng
ti n trong lưu thông, d n

n t giá ngo i t lên cao, nghĩa là phá giá

ng b n

t . Ngư c l i, khi NHTƯ em ngo i t ra bán, làm gi m nhanh cung

15

ng


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
ti n,lư ng ti n trong lưu thông gi m i, t giá ngo i t h th p xu ng, t c là
nâng giá


ng b n t .

Khi ngân sách chính ph thâm h t, nhu c u vay mư n c a chính ph s
phát sinh, NHTƯ thư ng ph i cho chính ph vay ti n. Lư ng ti n cho vay này
s làm tăng cung ng ti n trong n n kinh t thông qua vi c chi tiêu c a chính
ph . Ngư c l i,

n khi ngân sách th ng dư, NHTƯ ịi n và chính ph tr n ,

lư ng ti n m t c a chính ph b NHTƯ rút v , làm cho cung ng ti n trong lưu
thơng gi m theo.
6. Ki m sốt tín d ng ch n l c
Chính sách ki m sốt tín d ng ch n l c ư c áp d ng
h n

Nh t, Pháp,

r t NHTƯ, ch ng

c, ...

Chính sách ki m sốt tín d ng ch n l c s gi i h n m c tín d ng t i a
c p cho các ngành mà nhà nư c không mu n phát tri n n a, ngư c l i, ưu ãi
nh ng ngành ho t

ng ư c coi như ưu tiên,c n y m tr tín d ng m nh hơn.

N u khơng có chính sách ki m sốt tín d ng ch n l c, ngân hàng trung gian s
ch hư ng tín d ng vào nh ng ngành kinh doanh l n, xí nghi p nư c ngồi, mua
bán ch ng khốn, ít chú tr ng t i nh ng ngành ho t


ng có l i ích xã h i.

chính sách này th t s mang tính h u hi u, c n ph i thư ng xuyên
nâng cao ch t lư ng ki m soát và thanh tra ngân hàng trung gian.
7.
n

n

nh h n m c tín d ng

nh h n m c tín d ng là vi c NHTƯ quy

nh, m t kh i lư ng tín

d ng ph i cung c p cho n n kinh t trong m t th i gian nh t

nh và sau ó tìm

cách

ưa nó vào n n kinh t . Bi n pháp này ư c áp d ng r t lâu và khá ph

bi n

các nư c xã h i ch nghĩa theo cơ ch k ho ch hoá t p trung trư c ây.
Khi NHTƯ mu n bành trư ng kh i ti n t , kh i lư ng cho vay

các ngân


hàng trung gian m r ng h n m c tín d ng. Ngư c l i, n u mu n h n ch tín
d ng

ngân hàng trung gian, gi m thi u kh i ti n t thì NHTƯ s thu h p h n

m c tín d ng.
Ngồi nh ng cơng c

ư c trình bày trên ây, cịn có các cơng c khác

cũng ư c áp d ng trong vi c th c thi chính sách ti n t như : chính sách t giá,

16


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
n

nh m t biên v c b t bu c trong vi c cho vay, chính sách ngo i h i, d tr

ngo i h i...
IV. KINH NGHI M TH C HI N CHÍNH SÁCH TI N T
S

M T

NƯ C
1. T ng quan v n n kinh t vĩ mô
Trong g n hai th p k 80 và 90, n n kinh t toàn c u ã ch ng ki n ư c


s phát tri n th n kỳ c a nh ng con h và nh ng con r ng Châu á. ây là nh ng
t ư ct c

qu c gi
t c

tăng trư ng kinh t cao liên t c trong nhi u năm, m t
mơ ư c. Nhưng

phát tri n mà nhi u nhà kinh t g i là t c

ng th i

vào tháng 7 – 1997 c thé gi i ã ch ng ki n m t cu c kh ng ho ng tài chính
ti n t

m i, b t ngu n t cũng nh ng chính con h , con r ng này. Có th nói

r ng, nh ng năm

u th p k 80 là giai o n

c trưng c a nó là các ch y tài

chính kh ng l vào các nư c ang phát tri n, mà trong ó ch y u là các nư c
trong khu v c Châu á - Thái Bình Dương. Theo s li u Qu ti n t Qu c t ,

n


cu i năm 1993, dịng ch y tài chính qu c t vào các nư c trong khu v c này
chi m

n 85% t ng lư ng tài chính

u tư vào các nư c ang phát tri n trên

toàn th gi i; trong giai o n 1993 – 1996 này thì con s này gi n xu ng, nhưng
v n còn

m c 50%. Th m chí có m t vài trư ng h p như Malaysia và

Thailan,ngu n v n chi m

n 15% GDP. S gia tăng m nh m này là do m t s

nguyên nhân, c nh ng nguyên nhân bên trong và bên ngoài:
Th nh t: Do các qu c gia khá thành công trong vi c qu n lý kinh t vĩ
mơ nh theo u i chương trình n
khơng ng ng

nh hoá n n kinh t khi n cho các nhà

u tư

v n vào.

Th hai: Do quá trình t do hố tài chính tài chính di n ra q nhanh

c


bi t là vi c cho phép ngư i nư c ngoài mua c phi u và thương phi u.
Th ba: Do lãi su t ư c duy trì

m c cao trong khi lãi su t

nư c công nghi p khác gi m làm cho môi trư ng

u tư

M và các

các nư c này tr nên

h p d n hơn
M c dù phát tri n nhanh m t cách kỳ di u,

ông Nam á ã l ra m t s

i m d b t n thương. Trong s nh ng i m quan tr ng nh t có lu ng v n ch y

17


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
vào tăng nhanh chóng,các kho n

u tư m i ngày m t thi u hi u qu và các

chính sách tuy có duy trì ư c m c

b t n thương. T t c nh ng v n

tăng trư ng nhưng l i làm tăng kh năng
ó ã ư c ánh d u b i m t cu c kh ng

ho ng ti n t . Cu c kh ng ho ng ó ã nói lên : Các nư c b kh ng ho ng
ông Nam á ã không chu n b

qu n lý quá trình h i nh p tài chính ngày

càng tăng vào gi a nh ng năm 1990. B thu hút b i các thành công trong quá
kh c a khu v c, các dòng v n ch y vào tăng v t làm tràn ng p kh năng cho
vay m t cách có hi u qu c a t ch c tài chính. Các chính sách kinh t vĩ mơ ã
khơng i u ch nh ư c quá trình bùng n và b ru ng b i b n ch t tư nhân c a
dòng v n.
S h i nh p và tồn c u hố ã khi n cho m i nư c tr thành m t “m t
xích” trong gu ng máy ho t

ng kinh t th gi i. Chính vì v y, s kh ng ho ng

ti n t năm 1997 ã nh hư ng r t l n
có Vi t Nam.

n n n kinh t c a nhi u nư c trong ó

ng th i chính trong giai o n 1996 – 2000, sau cu c kh ng

ho ng, các nư c

ông Nam á ã t t khôi ph c l i n n kinh t c a mình. T


cu c kh ng ho ng ó, ã

t ra cho Vi t Nam nh ng v n

gì ? trong khi: xu

th tồn c u hố, khu v c hố và qu c t hố th trư ng nói chung Vi t Nam nên
nhìn nh n nh ng bài h c kinh nghi m c a các nư c i trư c
bư c sai l m,

c bi t là trong v n

tránh i nh ng

th c thi chính sách ti n t .

2. Nh ng bài h c kinh nghi m.
V cơ c u vĩ mô : Trong su t g n hai th p k , du các qu c gia này
chú tr ng

n vi c nâng cao t l ti t ki m n i

n

a.nhưng n u so sánh v i t c

tăng trư ng c a các ng n v n nư c ngồi thì v n có s tương thích

i v i tài


chính ngân hàng.B n thân h th ng tài chính ngân hàng v n còn m t s như c
i m nh t

nh, v n còn y u kém như cho vay còn ph thu c r t nhi u quan h

cá nhân, n m tham nhũng v n cịn hồnh hành, thì vi c
không

u tư các ngân hàng

m b o hi u qu kinh t . Trong khi ó các quan h tài chính ch y u d a

vào h th ng ngân hàng, mà ít d a vào h th ng th trư ng ch ng khoán, h
th ng NHTM ư c xem như là m t cong c

18

th c hi n các chính sách c a


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Chính ph , ch khơng ph i m t

nh ch kinh doanh

c l p trong cơ ch th

trư ng.
Trên th c t , các qu c gia này ã th c hi n m t s chính sách t do hố

tài chính trên cơ s h th ng tài chính y u kém, các ngu n v n chu c p
khơng th ki m sốt ư c, d n

n tình tr ng khi các nhà

nm c

u tư nư c ngoài

ng lo t rút v n thì kh ng ho ng ph i là i u t t y u .
Mơ hình phát tri n kinh t c a các nư c ch y u d a vào xu t kh u (do
chi m ư c ưu th v s c lao

ng r ), trong ó xu t kh u vào th trư ng như

M , Nh t chi m t tr ng r t l n. Nh ng ánh giá l c quan v tri n v ng phát
tri n theo mơ hình này trong m t th i gian dài ã làm cho chính sách c a các
qu c gia này thi u h n nét linh ho t. Do v y, m t khi có nh ng bi n

ng b t l i

t phía các th trư ng l n thì ngay l p t c s d n t i ph n ng dây chuy n

i

v i ngành s n xu t cơng nghi p.
T giá h i ối cũng là m t v n
ngu n v n

r t nh y c m


i v i s tràn ng p c a

u tư nư c ngồi. Các ngu n tín d ng vay nư c ngồi ơi khi ư c

xem là ịn b y tích c c cho n n kinh t , nhưng bên c nh ó, nó ịi h i ph i có
m t chính sách i u hành t giá th t linh ho t, th t m m d o.
Trong m t th i gian dài, Chính ph các qu c gia này ã áp d ng m t
chính sách làm cho
cho nhi u nhà

ng ti n c a mình g n ch t v i

u tư o tư ng vào m t t giá c

ng USD, vi c này ã làm
nh và b n v ng. Các ngu n

v n qu c t tràn ng p ã làm cho chi phí c a các kho n vay nư c ngoài xu ng
n m c th p nh t. Do ó,
thơng tin v vi c ra

ic a

n kho ng cu i năm 1996

u 1997, v i nh ng

ng euro ã làm cho nhi u nhà


u tư b DM và

các ngo i t m nh khác và chuy n sang s d ng USD. Và tình hình ó ã làm
cho các nư c

ông Nam á m t kh năng thanh toán, các nhà

ng lo t rút các ngu n v n ng n h n c a mình v .

u tư nư c ngoài

i u t t y u ã x y ra:

kh ng ho ng tài chính ti n t , vì khơng m t khu v c, m t qu c gia nào có kh
năng ch ng

ư c v i chu chuy n ngư c dòng c a các ngu n tín d ng qu c t

trong m t th i gian ng n như v y.

19


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Mơ hình tăng trư ng kinh t l y xu t kh u làm
hư ng i úng, nhưng các nư c
ng mà ã quên i công tác hi n
kinh t tăng trư ng

nm tm c


ng l c chính là m t

ơng Nam á ch ch y u én l i th v s c lao
i hố cơng ngh s n xu t. Cho
nh t

n khi n n

nh, thì l i th này s khơng cịn n a,

hàng hoá xu t kh u do v y s m t i tính c nh tranh và d n

n suy thoái

Thi t nghĩ, nh ng kinh nghi m th t b i c a các qu c gia ông Nam á qua
cu c kh ng ho ng tài chính ti n t v a qua là nh ng bài h c quý giá

iv i

Vi t Nam trong bu i sơ khai c a th trư ng ch ng khoán và trong xu hư ng h i
nh p như ngày nay. Qua nh ng bài h c kinh nghi m này cùng v i nh ng khó
khăn vư ng m c hi n nay, hy v ng trong th i gian t i, chúng ta s có nh ng gi i
pháp thi t th c, nh ng bư c i phù h p

ưa th trư ng ch ng khoán Vi t

Nam ngày càng phát tri n, ưa n n kinh t Vi t Nam tăng trư ng cao và n
nh.


20


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
PH N II
TÁC

NG C A CHÍNH SÁCH TI N T

IV IS

PHÁT TRI N KINH T
I. TH C TR NG
1. B i c nh chung c a n n kinh t vĩ mô
Trong công cu c

i m i n n kinh t Vi t Nam th i gian qua, chúng ta ã

thu ư c nh ng k t qu bư c
chúng cũng như các nhà
tăng trư ng tương

u r t kh quan, t o ư c ni m tin trong dân

u tư trong và ngoài nư c. N n kinh t
i khá và b t

u có tích lu ,

t ư c nh p


u tư ư c m r ng,s n

xu t lưu thông phát tri n. Tuy nhiên, k t tháng 9 năm 1997, do s tác

ng

c a cu c kh ng ho ng kinh t – tài chính trong khu v c,nên t ch có m c tăng
trư ng liên t c trong nhi u năm (8% - 9%), nên kinh t nư c ta b t

u có d u

hi u ch ng l i, m c tăng trư ng năm 1998 ch còn 5,8% và năm 1999 là 4,8%,
năm 2000 là 6,75%. Tác

ng c a kh ng ho ng tài chính khu v c ã ưa

n

nh ng t n th t cho n n kinh t trên các m t:
-Ngu n v n

u tư nư c ngoài gi m sút gây ra s h ng h tl n trong

tư phát tri n. M t s ngành kinh t v n r t sôi
l ch cũng g p nh ng khó khăn nh t

u

ng trư c ây như: xây d ng, du


nh.

-Thu nh p, s c mua c a ngư i dân gi m d n

n s c tiêu th hàng hoá

trên th trư ng gi m sút làm cho các nhà s n xu t và cung c p d ch v g p r t
nhi u khó khăn trong vi c tiêu th s n ph m c a mình.
-N n kinh t t ch ln

i phó v i tình tr ng l m phát, thì nay ph i

phịng v i n n gi m phát.
- Ch s giá tiêu dùng và d ch v liên t c gi m t tháng 3
qua tháng 11 có tăng chút
11 tháng

n tháng 10,

nh nhưng nhìn chung, ch s trư t giá và l m phát

u năm 1999 v n ti p t c gi m 0,4% và năm2000 v n

m c th p ,

gi m 0,6% so v i 31/12/1999, m t hi n tư ng chưa t ng th y trong nh ng năm
i m i, m c a

nư c ta.Trong cơ c u ch s giá tiêu dùng, thì t tr ng nhóm


hàng lươnh th c,th c ph m chi m 61%, t tr ng c a 9 nhóm hang khác (cơng

21


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
nghi p, d ch v …) chi m 31%, nên khi giá lương th c, th c ph m gi m
10,5%(1999), gi m 2,3%(2000); giá các m t hàng khác tăng 2,3%(1999). GIá
thóc gi m trong khi chi phí xăng d u, i n v n tăng khi n cho thu nh p c a
ngư i nông dân ngày càng th p. S c mua c a khu v c nông thôn quá y u ã c n
tr l n

n ch trương kích c u c a Nhà nư c .

- Thu nh p c a

i b ph n dân cư trong năm không tăng,nhi u ngư i

khơng có vi c làm. M t b ph n l n dân cư, nh t là ngư i làm công ăn lương b
gi m thu nh p do

ng ti n m t giá.

- S c s n xu t trong nư c v n ã y u kém l i càng ình tr thêm dưói s c
ép c nh tranh c a các m t hàng buôn l u, hàng gi tràn lan,

c bi t tác

ng


c a nh hư ng bão l t, thiên tai liên t c trong các năm qua khi n cho s n xu t
nư c càng thêm khó khăn
- M t s Doanh nghi p kinh doanh khơng có hi u qu , thua l nhưng v n
ư c Nhà nư c cho gi m thu , khoang n , xoá n . Lư ng hàng hoá c a các
Doanh nghi p này làm ra tung vào th trư ng càng góp ph n làm cho t ng cung
tăng lên. Trong khi ó, thu nh p c a ngư i lao

ng gi m ã khi n kho ng

chênh l ch gi a kh i lư ng hàng hoá và nhu c u có kh năng thanh tốn ngày
càng l n
Tình hình nêu trên ngồi tác

ng kh ng ho ng tài chính khu v c, cịn b

n n hành chính mang n ng tính quan liêu v i các th t c phi n hà trong nư c.
c bi t, do chúng ta chưa t o ra ư c m t hành lang pháp lý,

m b o an toàn

cho các nhà doanh nghi p trong kinh doanh.
Bên c nh nh ng khó khăn, nhưng n n kinh t trong giai o n 1996 – 2000
cũng ã thu ư c nh ng k t qu tích c c: kinh t tăng trư ng khá; văn hố, xã
h i có nh ng ti n b ;

i s ng nhân dân ti p t c ư c c i thi n. Tình hình chính

tr – xã h i cơ b n n


nh; qu c phòng và an ninh ư c tăng cư ng. Quan h

i ngo i không ng ng m r ng, h i nh p kinh t qu c t
ng và

ư c ti n hành ch

t nhi u k t qu t t

Trư c nh ng v n

kinh t vĩ mô nêu trên, vai trị c a chính sách ti n t

ã th hi n như th nào ? ho t

ng như th nào ? ã em l i nh ng k t qu gì ?

22


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
2. Chính sách ti n t

Vi t Nam
t ư c các m c tiêu kinh t . Dó

Chính sách ti n t ln là cơng c

ó, trong m i m t th i kỳ, tuỳ thu c vào i u ki n khách quan cũng như ch
quan c a n n kinh t mà chính sách ti n t có nh ng bư c i thích h p


phát

tri n kinh t
Chúng ta s xem xét s ho t

ng c a chính sách ti n t trong giai o n

1996 – 2000 thông qua các công c sau.
2.1. Công c lãi su t
Trong nh ng năm qua chính sách và m c lãi su t ã ư c thay

i ngayg

càng phù h p hơn v i tình tr ng tương quan cung c u trên th trư ng v n, v i
i u ki n giao d ch c a h th ng ngân hàng và Doanh nghi p và nh ng di n
bi n c a kinh t vĩ mô. Tuy nhiên, lãi su t tín d ng ngân hàng

Vi t Nam hi n

nay ang còn b c l nhi u y u i m nh hư ng x u t i s v n

ng bình thư ng

c a dịng lưu thơng ti n t trong i u ki n c a cơ ch kinh t th trư ng và t i
môi trư ng kinh doanh c a các Doanh nghi p. C th :
T cu i năm 1995 có s thay
q trình thay

i trong chính sách lãi su t và


i ó trong năm 1996, NHNN ban hành 4 quy t

phù h p

nh i u ch nh

lãi su t, các NHTM c m th y h t s c lúng túng vì ph i liên t c i u ch nh mà
trên th c t tác d ng khơng có là bao vì biên

c a m i l n i u ch nh t 0,1%

- 0,2%.
Năm 1998 chính sách lãi su t ư c th c hi n trong m i quan h hài hồ
v t giá nh m h n ch nh ng nh hư ng c a cu c kh ng ho ng tài chính ti n
t

n Vi t Nam. NHNN ti p t c th c hi n vi c ki m soát lãi su t trên th trư ng

ti n t b ng chính sách quy
b quy

nh tr n lãi su t cho vay

nh chênh l ch lãi su t cho vay v i lãi su t huy

i vn

và ngo i t ; xố


ng bình qn 0,35%/

tháng như năm 1996, 1997; ã xoá b s phân bi t m c lãi su t cho vay trên

a

bàn nông thôn và thành th , t do hoá lãi su t ti n g i. Trong năm có 2 l n i u
ch nh lãi su t như sau:
-L n th nh t: (ngày 20/1/1998) cho vay ng n h n i u ch nh t 1%/tháng
tăng 1,2%/tháng; cho vay trung h n i u ch nh t 1,1%/tháng tăng 1,25%/tháng;

23


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
tr n lãi su t cho vay QTDND c s cho vay thành vien là 1,5%/ tháng; tr n lãi
su t cho vay b ng USD v n gi nguyên 8,5%/năm như trư c ây.
-L n th hai: (11/9/1998) Tr n lãi su t cho vay b ng USD ư c i u
ch nh t 8,5%/năm xu ng 7,5%/năm

phù h p m t b ng lãi su t LIBOR,

SIBOR hi n hành. C th lãi su t các lo i ti n g i b ng USD c a pháp nhân
ư c quy

nh :

+ Ti n g i không kỳ h n t i a: 0,5%/năm (gi m 1%/năm)
+Ti n g i có kỳ h n


n 6 tháng t i a :3%/năm (gi m 1%/năm)

+Ti n g i có kỳ h n trên 6 tháng : 3,5%/năm(gi m 1%/năm)
Trong năm 1999, trư c tình hình thi u phát, t c

tăng trư ng kinh t có

xu hư ng ch m l i, NHNN ã i u hành lãi su t theo cơ ch lãi su t tr n và
ư c i u ch nh linh ho t trên cơ s bám sát các di n bi n vĩ mô, cung c u v n
trên th trương ti n t và theo xu hư ng n i l ng ti n t , gi m tr n lãi su t cho
vay

i v i n n kinh t nh m th c hi n ch

o c a Chính ph v các gi i pháp

kích c u: NHNN ã 5 l n i u ch nh gi m tr n lãi su t cho vay vn t m c
i v i trung, dài h n và 1,2%/tháng

1,25%/ tháng

xu ng m c th ng nh t m t m c là 0,85%/tháng

i v i cho vay ng n h n

i v i khu v c thành th ; tr n

lãi su t cho vay khu v c nông thôn 1%/tháng; tr n lãi su t cho vay c a
NHTMCP nông thơn m c 1,15%/tháng;Q tín d ng nhân dân cơ s cho vay
thành viên 1,5%/tháng; lãi su t cho vay c a Ngân hàng ph c v ngư i nghèo


i

v i h nghèo là 0,7%/tháng.
Lãi su t huy

ng ngo i t c a các pháp nhân cũng ư c i u ch nh gi m

t 3%-3,5%/năm xu ng còn 2,5% - 3%/năm.
T

u năm

n cu i tháng 7/2000, NHNN ti p t c i u hành lãi su t

thông qua cơ ch tr n lãi su t cho vay b ng vn , b ng ngo i t và lãi su t ti n
g i t i a b ng ôla M
c bi t

i v i pháp nhân t i t ch c tín d ng.

n ngày 2/8/2000, NHNN ã quy t

hành lãi su t: chuy n t cơ ch
su t cơ b n

nh thay

i u hành lãi su t sang cơ ch


i cơ ch

i u hành theo lãi

i v i cho vay b ng vn và cơ ch lãi su t th trư ng có qu n lý

v i cho vay b ng ngo i t

24

i u

i


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
-

i v i lãi su t vn : lãi su t cho vay không quá lãi su t cơ b n và biên

do th ng

c NHNN quy

0,75%/tháng, biên

nh.

n cu i năm 2000, lãi su t cơ b n là


cho vay ng n h n là 0,3%/tháng, biên

cho vay trung,dài

h n là 0,5%/tháng.
-

i v i lãi su t cho vay USD, lãi su t cho vay không vư t quá lãi su t

USD trên th trư ng liên ngân hàng Xingapore kỳ h n 3 tháng
ng n h n, kỳ h n 6 tháng
v i biên

do Th ng

i v i cho vay trung h n t i th i i m cho vay c ng

c NHNN quy

ng n h n là 1%/năm, biên
1996 – 1997

i v i cho vay

nh. Trong năm 2000, biên

cho vay

cho vay trung và dài h n là 2,5%/năm.
1998


1999

2000

H p nh t lãi

Xoá

lãi su t th c dương
Xoá b

lãi

su t cho vay tho

Th ng

nh t

b

lãi su t tín d ng su t cho vay ng n ki m soát lãi

thu n, ưa thêm lãi gi a khu v c thành h n, dài h n

su t ti t ki m

su t tín d ng khu th và khu v c nông


ngo i t

v c nơng thơn và thơn.
khu v c QTD vào
h

Chuy n
T

do

hố

th ng lãi su t hoàn toàn lãi su t

cho vay.

u vào

Xoá b
quy

t

cơ ch

su t tr n sang
cơ ch lãi su t

vi c


cơ b n

nh c th lãi

ti t

su t ti n g i
áp

d ng

chênh l ch lãi su t
u vào

lãi

u ra

lãi su t tín d ng dài h n cao hơn lãi su t tín d ng ng n h n

2.2 Công c d tr
Ngày 1/12/1997 DTBB ư c th c hi n theo quy ch m i. Quy ch d tr
b t bu c l n này ã quy i nh c th hơn, linh ho t hơn th hi n

25

quy

nh ti n


i u


×