chính sách tiền tệ trong việc điều tiết hoạt động kinh tế vĩ mô của Việt Nam

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

L IM

U

N n kinh t nư c ta ang ti n nh ng bư c v ng ch c v i vi c c i cách
kinh t theo hư ng m c a.

i u ó ư c th c hi n trên tinh th n “ Vi t Nam

mu n làm b n v i t t c các nư c” và trên nguyên t c “ bình

ng cùng có l i”.

Ch trương ó s giúp chúng ta nhanh chóng hồ nh p v i n n kinh t th gi i,
tham gia m t cách ngày càng có hi u qu vào q trình h p tác và phân công lao
ng qu c t . Q trình ó di n ra cùng v i s phát tri n ngày càng l n m nh
c a các m i giao lưu thương m i gi a Vi t Nam v i các nư c trên th gi i,
n

nh và phát tri n kinh t Vi t Nam theo hư ng có l i thì chúng ta khơng th

khơng

c p

n vai trị i u ti t n n kinh t c a chính ph , m t trong nh ng

công c

i u ti t n n kinh t vĩ mơ mà ta quan tâm

ây là chính sách ti n t

ư c th hi n như th nào trên th trư ng cũng

S c m nh c a n n kinh t

như trên m t khác, m t n n kinh t m nh ph i là m t n n kinh t có t c
trư ng cao và n

t ư c i u ó thì chính sách ti n t

nh và

trò r t quan tr ng trong vi c n
oái, n

nh

ng ti n trong n ơc, n

nh s c mua, gi m l m phát và thúc

y n n kinh t

óng m t vai
nh t giá h i

i lên.

ơn thu n là

Giai o n trư c ây, chính sách ti n t c a chính ph ch
ho t

tăng

ng phát hành ti n c a ngân hàng trung ương (NHTƯ), hi n nay cùng v i

s l n m nh c a h th ng ngân hàng thì các cơng c c a chính sách ti n t
tăng cư ng nhi u hơn, có tác
càng quan tr ng hơn. T th c t

ng l n hơn t i n n kinh t và vai trò c a nó ngày
ó, vi c ngiên c u chính sách ti n t

em có th

ó có th

tài “Vai trị c a chính sách ti n t

hi u rõ hơn v vai trò mà em ã ch n
trong vi c i u ti t ho t

ư c

ng kinh t vĩ mô c a Vi t Nam ”

thơng qua ó

ưa ra m t s gi i pháp nh m hồn thi n chính sách ti n t hi n nay

c a ta còn nhi u b t c p, không phù h p v i n n kinh t ti n t theo
XHCN.

1

nh hư ng


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
PH N I
LÝ LU N CHUNG V CHÍNH SÁCH TI N T VÀ CÁC
CƠNG C C A NĨ
I. T NG QUAN V CHÍNH SÁCH TI N T
1. Vai trò c a Ngân hàng Trung ương
L ch s ra

i c a NHTƯ

i v i chính sách ti n t

các nư c trên th gi i không hồn tồn gi ng

nhau. i u ó tuỳ thu c vào tình hình kinh t , chíng tr và hồn c nh l ch s m i
nư c, song lý do tương

i ph bi n là xu t phát t yêu c u can thi p c a Nhà

Nư c vào lĩnh v c ti n t , tín d ng và ngân hàng. Dù v i tên g i khác nhau
(NHTƯ, NHNN, H th ng d tr liên bang...), nhưng t t c chúng
m t tính ch t là cơ quan trong b máy qu n lý Nhà Nư c,

u có chung

c quy n phát hành

ti n, th c hi n nhi m v cơ b n là n i nh giá tr ti n t , thi t l p tr t t , b o
m s ho t

ng an toàn và n

nh và hi u qu c a toàn b h th ng ngân

hàng nh m th c hi n các m c tiêu kinh t vĩ mô c a m i
Ho ch

t nư c.

nh và th c thi chính sách ti n t là nhi m v trung tâm, là “linh

h n” c a NHTƯ trong lĩnh v c ti n t .

i u hành chính sách ti n t c a NHTƯ

trong n n kinh t th trư ng mang tính ch t i u ti t vĩ mơ, hư ng các t ch c
tín d ng vào th c hi n các m c tiêu c a chính sách ti n t ,
b o tính ch

ng tronh ho t

ng th i v n

m

ng kinh doanh t ch c tín d ng. NHTƯ thư ng

khơng can thi p và không ra l nh tr c ti p vào các quy t
t ch c tín d ng mà ch y u s d ng các bi n pháp tác

nh tác nghi p c a các
ng gián ti p

i u

ch nh môi trư ng và các i u ki n kinh doanh c a các t ch c tín d ng như: kh
năng thanh tốn, m t b ng lãi su t, kh i lư ng ti n cung ng, t giá...
qua ó

thơng

t t i a hi u qu m c tiêu c a chính sách ti n t .
i u hành chính sách ti n t , NHTƯ ph i hình thành và s d ng h

th ng cơng c c a nó.

c i m c a các cơng c chính sách ti n t là t o cho

NHTƯ kh năng tác

ng có hi u l c

n các y u t ti n

ch c tín d ng ph i t

i u ch nh ho t c a mình theo hư ng ch

2

b t bu c các t
o c a NHTƯ


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
nhưng v n ph i

m b o quy n t ch trong kinh doanh cũng như s bình

ng

trong mơi trư ng c nh tranh gi a các ngân hàng
2.

c i m c a chính sách ti n t

Chính sách ti n t là m t b ph n c u thành quan tr ng c a h th ng
chính sách kinh t – tài chính c a qu c gia.

m i qu c gia, chính sách ti n t do

ưa nó vào h th ng th c t nh m

NHTƯ v ch ra và NHTƯ s

m c tiêu cơ b n c a kinh t vĩ mơ. Trên cơ s
hình thành c a m i qu c gia mà xác

t ư c các

ó, tuỳ thu c vào t ng th i kỳ

nh âu là m c tiêu chính.

M t chính sách ti n t hồn h o s xây d ng m t “t giác th n kỳ” ng
v im tt c

l m phát 1% - 3%, th t nghi p vào kho ng 4% trên t ng s lao

ng, tăng trư ng kinh t ph i

t t 3% - 5% và làm sao cho s dư trong cán

cân thanh toán qu c t chi m t 2% - 3% trên GNP. M t qu c gia s c c kỳ n
nh n u nó

t

oc “ t giác th n kỳ” này.

Vì chính sách ti n t là m t b ph n c u thành trong h th ng các chính
sách kinh t – tài chính c a qu c gia và trong h th ng ó, các b ph n c u
thành có m i quan h tác

ng h u cơ v i nhau. Do v y, m t chính sách ti n t

h u hi u òi ph i ư c thi t l p và v n hành trong m i quan h h u cơ v i
chính sách khác
m ty ut

ng trên góc

tồn c c, ch khơng nên t n t i v i tư cách là

c l p m c dù nó c c kỳ quan tr ng.

Tuy nhiên, chính sách ti n t có vai trị quan tr ng tương

i

cl pv i

các chính sách khác xu t phát t ba lu n i m sau:
- M t là, s khơng có tăng trư ng kinh t n u khơng có
- Hai là, khơng th có

u tư mà khơng có ti t ki m

- Ba là, khơng th có ti t ki m n u thi u s

n

nh giá c và ti n t .

Chính vì v y, chính sách ti n t có nhi m v tác
t o ra

u tư

u tư, t o ra ti t ki m và t o ra s

n

ng vào nhi u hư ng

nh v giá c và ti n t .

Như v y, chính sách ti n góp ph n quan tr ng vào s thành công hay th t
b i c a n n kinh t . M t chính sách ti n t th t ch t s d n t i s khan hi m v
ti n t và

t

v chi phí. Ngư c l i, m t chính sách ti n t n i l ng s làm

cho ti n t tr nên th a thãi, kích thích tiêu dùng và tăng trư ng kinh t .

3

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
II. M C TIÊU C A CHÍNH SÁCH TI N T
M i m t qu c gia

u có chính sách ti n t riêng phù h p v i n n kinh t

c thù c a m i nư c. Tuy nhiên, m i chính sách ti n t

u hư ng vào nh ng

m c tiêu ch y u sau:
- n

nh ti n t , b o v giá tr

in ic a

ng ti n trên cơ s ki m soát

ư c l m phát.
- n

nh giá tr

toán qu c t và n

i ngo i c a
nh t giá hoái

ng ti n trên cơ s cân b ng cán cân thanh
i.

-T o s tăng trư ng kinh t trong s

n

nh.

-T o công ăn vi c làm và gi m b t th t nghi p.
1. Ki m soát l m phát
Khi n n kinh t th gi i s d ng ti n lưu thơng thốt ly ch
v và thay b ng ti n không
c a l m phát. Vì l

giá thì ch a

ng bên trong nó kh năng ti m tàng

ó mà con ngư i cho r ng l m phát g n như căn b nh kinh

niên trong n n kinh t hàng hoá,
m c

kim b ng

c bi t là n n s n xu t hàng hoá phát tri n

cao.
M i nhà kinh t

riêng c a mình

ng

u ưa ra nh ng khái ni m v l m phát theo quan i m
nh ng góc

khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung l m

phát là s tăng giá trung bình c a hàng hố theo th i gian.
Nói

n l m phát, chúng ta, th m chí nhi u nhà lãnh

o c a các qu c gia

coi như là k thù s m t. Như v y h n là l m phát ã gây ra nh ng tác

ng r t

x u. Th c ch t câu tr l i hồn tồn khơng ph i là như v y.
N u l m phát b t thư ng s phân ph i l i thu nh p và c a c i gi a các
giai c p khác nhau. Khi giá tăng m t cách b t thư ng thì ngư i m t là nh ng
ngư i ang n m các tài s n danh nghĩa còn ngư i ư c là nh ng ngư i có
kho n n tính theo các giá tr danh nghĩa. Các i u kho n c a h p
nghĩa ban

u trong vi c mua ho c bán, cho vay ho c i vay,

ng danh

u có th

ư c

vi t ra có tính t i y u t l m phát thông thư ng nhưng khơng th tính t i y u t
l m phát b t thư ng. Khi ó m i ngư i nh t là các ch
tin tư ng trong vi c tính tốn cơng vi c

u tư khơng quan tâm,

u tư nên khơng khuy n khích

4

u tư.


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
N u l m phát cân b ng có d tính trư c thì s khơng nh hư ng gì

n

s n lư ng th c t , hi u qu ho c phân ph i thu nh p. Gi s m t n n kinh t
trong ó l m phát hàng năm 10% mãi mãi. M i ngư i
ó, th y trư c ư c s v n

u bi t trư c ư c i u

ng c a nó và có th tính t i i u ó khi th c hi n

hành vi c a mình.
Như v y l m phát t n t i r t lâu dài trong n n kinh t hàng hố. Bên c nh
tác h i c a nó mà ngư i ta d dàng nh n th y, thì l m phát trong ch ng m c nào
ó l i là m t y u t kích thích kinh t tăng trư ng. Các nhà kinh t h c cịn g i
ó là li u thu c b tăng trư ng kinh t . B i l , l m phát chính là vi c ưa m t
kh i lư ng ti n ra lưu thông.Trong n n kinh t th trư ng, công vi c ưa ti n ra
lưu thông thư ng thông qua con ư ng tín d ng. Khi bơm v n vào n n kinh t
b ng con ư ng tín d ng thì s m mang các doanh nghi p t o i u ki n

u tư

chi u r ng và chi u sâu và d n t i :
I ↑→ AD ↑→ Y↑, U↓.
Như v y, nhi m v c a NHTƯ là ki m soát l m phát,
ti n
lao

cho n n kinh t phát tri n bình thư ng,

mb o

nh ti n t , t o

i s ng cho ngư i dân

ng. Tuy nhiên, th c ch t c a vi c ki m soát l m phát là ch p nh n s bi n

ng v i biên

2.

n

cho phép.
nh giá tr

i ngo i c a

ng ti n

Trong n n kinh t m , xu hư ng tồn c u hố n n kinh t – tài chính th
gi i di n ra r t nhanh và sâu s c. Trư c tình hình ó, các nư c trên th gi i
hư ng v các th trư ng tài chính qu c t

theo dõi s bi n

ng cu các

u
ng

ti n ch ch t nh m tránh các tác d ng tiêu c c c a các bi n

ng trên th trư ng

tài chính thơng qua h th ng t giá h i oái. M t s bi n

ng c a t giá h i

ối ít hay nhi u

u nh hư ng t i ho t

ng kinh t trong nư c tuỳ theo m c

hư ng ngo i c a n n kinh t .
T giá h i oái ch u s tác

ng m nh c a kh i lư ng d tr ngo i h i,

th trư ng h i oái và các chính sách h i ối, tình hình giá c trong nư c. Do
ó, m t chính sách ti n t nh m n
nh ng bi n pháp nh m n

nh kinh t trong nư c c n ph i i ơi v i

nh t giá h i ối. Do tính ch t t ng h p, t giá h i

5


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
ối nh hư ng sâu s c
ho t

n các ho t

ng kinh t c a m t

t nư c,

c bi t là

ng xu t nh p kh u.
Chính vì v y mà hi n nay h u h t các qu c gia

t giá h i ối th n i có s

u th c hi n chính sách

can thi p c a Nhà nư c. Cùng v i lãi su t, nó ư c

coi là mũi neo quan tr ng c a n n kinh t , là tín hi u h t s c nh y c m.
M t t giá h i oái th p (

ng b n t có giá tr tăng so v i ngo i t ) →

nh p kh u ↑, xu t kh u ↓ → kh i lư ng d tr ngo i h i d b xói mịn. Ng oc
l i, m t t giá h i ối cao (nghĩa là

ng b n t có giá tr th p so v i ngo i t )

→ nh p kh u ↓, xu t kh u ↑ → nh ng s n xu t có nguyên li u nh p kh u hay
thay th hàng nh p kh u g p tr ng i → nhưng kh i lư ng d tr ngo i t có cơ
h i gia tăng.
Như phân tích trên, m t t giá h i oái cao hay th p

u xu t hi n tác

ng kép – tích c c và tiêu c c. Do ó nhi m v c a NHTƯ là s d ng nh ng
cơng c , chính sách c a mình can thi p, gi cho t giá h i ối khơng thăng
tr m q áng, làm d u b t nh ng tình tr ng b t n

nh c a n n kinh t trong

nư c.
3. Tăng trư ng kinh t
V i b t kỳ m t chính sách ti n t nào, m c ích cao nh t là làm th nào
phát tri n kinh t , gia tăng s n lư ng c a n n kinh t . Tuy nhiên, trư c khi
c p

nv n

tăng trư ng, m i qu c gia ph i nh n m nh ba i m sau:

Th nh t: Tăng trư ng chính là s tăng s n lư ng tính trên
ch khơng ph i là s

gia tăng t ng s n lư ng. Các nư c tìm ki m s c m nh

kinh t và quân s trong n n kinh t th gi i có th quan tâm
lư ng. Nhưng

u ngư i,

h u h t các nư c, m c tiêu

n t ng s n

u là tăng s n lư ng theo

u

ngư i và tăng m c s ng cá nhân tiêu bi u.
Th hai: S c i ti n năng su t lao

ng m t l n duy nh t ch t o ra s tăng

trư ng kinh t t m th i. Tăng trư ng n

nh òi h i năng su t lao

ng ph i n

nh.
Th ba: M c dù s tăng trư ng mang l i l i ích có m c s n lư ng và tiêu
cao hơn trong tương lai. Tuy nhiên, nó có th sinh ra m t chi phí ng n h n. Ví

6


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
d n u n n kinh t
s là c n thi t

m c s n lư ng ti m năng, vi c gi m b t tiêu dùng hi n th i
dùng m t ph n l n hơn các ngu n l c hi n có vào vi c s n

xu t nh ng tư li u s n xu t m i nh m t o ra m c s n lư ng và tiêu dùng cao

hơn trong tương lai.
V phương ti n cơ s ti n t ,
chính sách ti n t n i r ng. Tác

tăng trư ng kinh t , NHTƯ th c hi n

ng ó thơng qua hai chi u.

Khi kh i lư ng ti n t tăng, tác

ng n n kinh t di n ra dư i d ng sơ

:

MS ↑ → i ↓ → I ↑, m r ng s n xu t → AD↑ → Y ↑.
N u t l gia tăng t ng s n ph m xã h i l n hơn nh p gia tăng dân s s
có tăng trư ng kinh t .
M c khác, s gia tăng kh i ti n ưa

n tác d ng làm tăng s c u t ng

h p. Các thành ph n dân cư có ti n nhi u hơn s tăng s c c u tiêu th và ho t
ng thương m i trên th trư ng tăng giúp gi i quy t hàng t n

ng, làm cho các

doanh nghi p gia tăng s n xu t, hàng hố lưu thơng, phân ph i v i nh p i u
nh n nh p hơn. K t qu là
trang thi t b , nhà xư ng,

n m t lúc nào ó doanh nghi p ph i tăng thêm
u tư vào máy móc, k thu t cơng ngh . C hai s c

c u v s n ph m tiêu dùng và

u tư tăng. T

ó t ng s n ph m xã h i tăng.

N u m c tăng ó l n hơn nh p

gia tăng dân s s có tăng trư ng kinh t .

Vi c gia tăng kh i lư ng ti n t trong n n kinh t trong th i kỳ

u các

qu c gia thư ng s d ng h n m c tín d ng. Khi n n kinh t th trư ng v n

ng

m t cách thu n th c thì vi c cung ng ti n ch y u ư c th c hi n thông qua
các công c gián ti p: d tr b t bu c, tái chi t kh u, lãi su t tín d ng và th
trư ng m . B n cơng c

ó cùng tác

ng vào m c cung ti n t cho n n kinh t .

4. T o vi c làm, gi m b t th t nghi p

Như ta bi t trong n n kinh t th trư ng gi a tăng trư ng và suy thoái
ư c di n ra theo chu kỳ. Vi c tồn d ng nhân cơng và th t nghi p luôn an xen
nhau.
Th t v y, trong n n kinh t s tác
hư ng

ng c a t ng cung và t ng c u s

n s tăng trư ng kinh t :
AD = C+ I + G + ( X- M)

7

nh


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
AS = f ( T, R, K, L )
Trong th c t , s tăng trư ng kinh t b t c nư c nào cũng không th kéo
dài mãi v i th i gian, lí do sơ b n là s c u dù ti p t c gia tăng liên t c,
lúc nào ó nhân công khan hi m h n ch m c gia tăng s n xu t.

nm t

ó là chưa k

nguyên li u cũng khan hi m. S khan hi m c a y u t nhân công, nguyên li u
làm tăng phí t n s n xu t, nâng cao giá thành và giá bán trên th trư ng.
Vào th i i m này, n u kh i lư ng ti n t ti p t c gia tăng mà không
ki m ch d n t i:

AD ↑ → Y ↑,PL ↑.
V i tình hình ó NHTƯ bu c ph i gi m cung ti n → t ng c u gi m _
Ho t

ng kinh t rơi vào tình tr ng ngưng tr .
Trư c tình hình này, các ơn v s n xu t hàng hoá bán ch m l i, hàng t n

kho tích lu ngày càng nhi u, t t s có ph n ng là gi m b t s n xu t hàng hố,
sa th i b t nhân cơng. Lúc này h u qu : U↑, Y↓→ C ↓ kéo theo gi m s n
lư ng s n xu t. K t qu n n kinh t rơi vào tình tr ng suy thối và th t nghi p
gia tăng.
ch n

ng tình tr ng suy thoái c a n n kinh t , NHTƯ s ph i thi hành

chính sách bành trư ng kh i ti n t s tác
MS↑ → i↓, k t h p giá lao

ng

n n n kinh t như sau:

ng r sau th i gian th t nghi p → I ↑ →

AD ↑ →Y↑,U ↓ .
Như v y, gi i quy t v n
thi t c a m i qu c gia,

công ăn vi c làm hi n nay là m t yêu c u b c

c bi t là các nư c ang phát tri n. Tuy nhiên, lao

ng

là m t hàng hoá trên th trư ng nên th t nghi p luôn t n t i m t cách khách
quan. B i l , khi s c lao

ng tr thành hàng hố thì c u v s c lao

có xu hư ng th p hơn kh năng cung do nh ng bi n
xu t, s

ng luôn

i chu kỳ v cơ c u s n

i m i công ngh và k thu t... B i v y, ngay c khi s n xu t phát

tri n, kinh t tăng trư ng v n ln có m t b ph n lao
nghi p s càng tăng khi s n xu t b

ng b th t nghi p. Th t

ình tr và ch gi m khi s n xu t ph c h i,

kinh t tăng trư ng.

8

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Do ó, nhi m v c a chính sách ti n t là h n ch t i a m c th t nghi p
ch khơng có nghĩa là tri t tiêu

t o n n kinh t phát tri n cao.

Nhìn chung, gi a các m c tiêu tăng trư ng, l m phát và th t nghi p có
m i quan h ch ư c l n nhau. Khi ki m ch
ch m l i d n

ư c l m phát thì tăng trư ng

n s suy thoái, th t nghi p cao. Và khi m r ng

u tư kh c

ph c suy thoái thì cơng vi c làm ư c t t hơn nhưng r t khó ki m ch l m phát.
Chính vì v y, s can thi p c a Nhà nư c

ch

ng i u ch nh m i quan h

gi a tăng trư ng kinh t , l m phát và th t nghi p ngày càng tr nên quan tr ng
trong vi c i u ti t vĩ mô n n kinh t theo cơ ch th trư ng.
ó, Nhà nư c ã s d ng các công c c a chính sách ti n t .

9

làm ư c i u

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

1

2
Th trư ng
v n

Các NH

NHTƯ

m c cung
ti n t

d tr

3

s n
lư ng
th t
Tác ng
qua l i
c a
ASvàAD

T ng m c

c u

công ăn
vi c
làm

T ng m c
cung
l m
phát

Nhìn khái quát v v n

ti n t

nh hư ng như th nào

n s n lư ng và

l m phát n n kinh t
III. CÁC CƠNG C

CHÍNH SÁCH VÀ ƯU NHƯ C

NĨ
1. Chính sách lãi su t cho vay và lãi su t ti n g i

10

I M C A

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Lãi su t ngân hàng v th c ch t là giá v quy n s d ng v n b ng ti n.
Nó là tiêu chu n cho vi c th c hi n các giao d ch v quy n s d ng v n b ng
ti n gi a ngư i i vay và ngư i cho vay. V nguyên t c m c lãi su t ph thu c
vào tương quan cung c u v v n. Tuy nhiên, do tính

c thù c a kinh doanh

ngân hàng nên m c lãi su t huy

ng l i b ch n dư i b i ch s l m phát và b

ch n trên m c lãi su t cho vay.

n lư c lãi su t cho vay l i ph thu c vào hi u

qu chung c a vi c s d ng ti n v n c a các doanh nghi p và ch s giá c . Hi n
nay lãi su t do Nhà nư c kh ng ch . Trên bình di n vĩ mơ chính sách lãi su t có
nh hư ng r t l n

n dịng lưu chuy n ti n t và do oa nh hư ng tr c ti p

n kinh doanh c a các Doanh nghi p. Vì v y, trong vi c quy
lãi su t n u vi ph m nguyên t c nêu trên t t y u s
phía và cu i cùng

nh hư ng

nh và kh ng ch
n m t trong hai

n c hai phía trong quan h tín d ng và s tăng trư ng n n

kinh t qu c dân.
Thơng thư ng chính sách lãi su t i vay hay lãi su t ti n g i và lãi su t
cho vay bi n

i cùng chi u, nghĩa là, c hai m c lãi su t

u tăng hay gi m

ng th i. Khi lãi su t ti n g i ư c nâng lên thì lãi su t cho vay cũng

xu ng

nâng lên và ngư c l i, tuỳ theo chính sách c a NHTƯ. Tuy nhiên,nó v n

ng

ngư c chi u v i giá c c a ch ng khốn.
lãi su t có th

óng vai trị như m t cơng c h u hi u thì vi c hình

thành lãi su t ph i tuân theo các nguyên t c sau:
-Lãi su t tín d ng danh nghĩa bình quân bao gi cũng bé hơn l i nhu n
danh nghĩa bình qn.
-Lãi su t tín d ng danh nghĩa ph i b ng lãi su t th c t c ng v i m t t l

l m phát.
-Lãi su t ti n g i có kỳ h n bao gi cũng ph i b ng lãi su t ti t ki m có
kỳ h n.
-Lãi su t

ng ngo i t b ng lãi su t

ng n i t .

-Lãi su t dài h n bao gi cũng l n hơn lãi su t ng n h n
-Lãi su t gi a các thành ph n kinh t khác nhau ph i gi ng nhau
-Lãi su t cho vay bình quân ph i l n hơn lãi su t huy

11

ng bình quân


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Hi n nay, trên th gi i có hai quan i m v cơ ch hình thành lãi su t
-Quan i m th nh t: n

nh lãi su t, t c là NHTƯ ph i quy

nh lãi su t

i v i các ngân hàng trung gian.
-Quan i m th hai: th n i lãi su t, t c là lãi su t do th trư ng quy t
nh
Tuy nhiên tuỳ thu c vào hoàn c nh khách quan cũng như ch quan c a

t ng qu c gia mà có nh ng chính sách lãi su t phù h p.
Tóm l i, cơng c lãi su t trong chính sách ti n t là m t cơng c c c kỳ
l i h i, có s c ph n công r t ghê g m, m t nhà kinh t ngư i M
m t công c

kích thích s n xu t

ng th i là m t cơng c

ã nói, nó là

làm h n ch s n

xu t, tuỳ thu c vào s khôn ngoan hay kh d i c a nh ng ngư i s d ng công
c này.
2. D tr b t bu c
NHTƯ ư c giao quy n b t bu c các ngân hàng trung gian ph i ký g i t i
NHTƯ m t ph n c a t ng s ti n mah ngân hàng trung gian nh n ư c t dân
cư và các thành ph n kinh t theo m t t l nh t

nh. Ph n b t bu c ký g i ó

ư c g i là d tr b t bu c và t l ph n trăm mà NHTƯ quy

nh như trên

ư c g i là t l d tr b t bu c. Như v y, t l d tr b t bu c là h s gi a s
lư ng phương ti n thanh tốn c n ph i vơ hi u hoá trên t ng s ti n ký thác c a
khách hàng t i ngân hàng trung gian.
M c ích c a vi c th c hi n d tr b t bu c là nh m:

-Gi i h n kh năng cho vay c a ngân hàng trung gian và

m b o an toàn

ti n g i cho khách hàng
-Vi c t p trung d tr c a ngân hàng trung gian
ti n

NHTƯ cịn là phương

NHTƯ có thêm quy n l c i u khi n h th ng ngân hàng, t o ra s l

thu c c a ngân hàng trung gian

i v i NHTƯ

-Duy trì kh năng thanh toán c a các ngân hàng trung gian trong nhi u
trư ng h p kh n c p như trư ng h p x y ra
chúng, tránh ư c cu c kh ng ho ng ngân hàng

12

ng lo t rút ti n g i c a công


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
V ngun t c, khi n

nh m c d

tr

b t bu c th p, NHTƯ mu n

khuy n khích ngân hàng trung gian m r ng m c cho vay c a h t c là mu n
gia tăng kh i ti n t . i u này s kích thích ư c các ho t

ng kinh t , tăng kh

năng giao lưu các ngu n v n tài chính gi a các doanh nghi p, th hi n m t
chính sách ti n t “n i l ng”. Ngư c l i, khi nâng cao m c d tr b t bu c,
NHTƯ mu n gi i h n kh năng cho vay c a ngân hàng trung gian, báo hi u m t
chính sách ti n t “th t ch t” hay gi m thi u kh i ti n t .

i u này tác

ng t i

kh năng doanh thu l i c a ngân hàng trung gian. Chính vì th , khi ti n hành gia
tăng d tr b t bu c òi h i ph i nghiên c u trư c s c ch u
trung gian

ng c a ngân hàng

i v i m c d tr m i s ban hành.

Tóm l i, bi n pháp thay

i d tr b t bu c c n th c hi n m t cách th n

tr ng và mu n có hi u qu , c n ph i i kèm v i các bi n pháp khác. Th i h n
i u ch nh t l d tr b t bu c thay
nhau và

i tuỳ theo m i nư c, m i th i kỳ khác

c bi t là tuỳ thu c vào tr ng thái ti n t l m phát, gi m phát ho c

khơng có l m phát.
3. Chi t kh u và tái chi t kh u
Nghi p v c a NHTM là kinh doanh ti n t , t c là nh n ti n g i c a m i
thành ph n và cho vay ph n l n ti n g i ó. Nhưng khơng ph i lúc nào ho t
ng ngân hàng cũng

u thu n l i. Có nh ng lúc ngư i g i ti n

n rút ti n

quá nhi u, ngân hàng s rơi vào tình tr ng k t v n. Nh ng trư ng h p ào t rút
ti n thư ng x y ra theo nh ng chu kỳ kinh t . Do ó ngân hàng khó tránh kh i
tình tr ng thi u kh năng chi tr . Chính vào nh ng lúc khó khăn ó, NHTM tìm
n s giúp

c a NHTƯ, ngư i cho vay cu i cùng.

NHTƯ s c p tín d ng cho NHTM qua nhi u hình th c, thơng d ng nh t
là tái c p dư i hình th c chi t kh u và tái chi t kh u các thương phi u. Khi ch p
nh n chi t kh u hay tái chi t kh u là NHTƯ ã làm tăng kh i ti n t .
hình th c phát hành ti n ư c xem là lành m nh do ư c
t có giá và khi các ch ng khoán áo h n NHTƯ s

ây là

m b o b ng các gi y

ịi ư c các món n

ã cho

vay. Bên c nh ó, vi c cho vay này ln gán v i yêu c u c a n n kinh t do s
tác

ng tr c ti p c a quy lu t cung c u.

13


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Thơng qua lãi su t tái chi t kh u, NHTƯ có th khuy n khích gi m ho c
tăng m c cung ng tín d ng c a NHTM

i v i n n kinh t , ng th i gi m ho c

tăng m c cung ng ti n. Khi th c hi n chính sách “ th t ch t ti n t ”, NHTƯ s
nâng lãi su t chi t kh u lên. Khi ó, các NHTM s nâng lãi su t cho vay ho c
h n ch b t nh ng co h i cho vay. Và ngư c l i, n u th c hi n chính sách ti n t
“ n i l ng”, NHTƯ h th p lãi su t chi t kh u, NHTM trong trư ng h p này, i
vay r hơn nên có khuynh hư ng gi m lãi su t cho vay d n

n nhu c u cho vay

gia tăng.
Ngồi ra, chính sách chi t kh u, tái chi t kh u còn là m t công c
trong

nh hư ng phát tri n kinh t .

cl c

i v i chính sách kích thích xu t kh u,

NHTƯ s ưu tiên m c tái chi t kh u các thương phi u xu t kh u ho c nâng h n
m c tái chi t kh u

i v i thương phi u ó.

Như v y, chi t kh u và tái chi t kh u là hành

ng mua bán các thương

phi u c a NHTƯ nh m i u ch nh m c cung ng tín d ng c a NHTM
n n kinh t ,

iv i

ng th i qua ó i u ch nh cung ng ti n t .

Tuy nhiên, m i m t cơng c

u có ưu như c i m riêng c a nó. Cũng

v y tái chi t kh u có ưu như c i m sau:
ưu i m:
• Các kho n cho vay c a NHTƯ

u

m b o b ng gi y t có giá. Do ó

nó có kh năng t thanh tốn
• Có tính ch t tích c c hơn bi n pháp tín d ng do ch u s tác

ng c a

quy lu t cung c u.
như c i m:
• NHTƯ b

ng do y u t ch

ng vay n m

NHTM.

4. Nghi p v th trư ng m
N u như công c tái chi t kh u là công c th
NHTƯ ph i

i NHTM có nhu c u i vay l i

kh u thì nghi p v th trư ng m là công c ch
kh i lư ng ti n.

14

ng c a NHTƯ, t c là

NHTƯ m i

n

ng c a NHTƯ

xin tái chi t
i u khi n


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Nghi p v th trư ng m là ho t
m c ích tác
gây nh hư ng

ng

ng NHTƯ mua bán gi y t có giá v i

n th trư ng ti n t , i u hồ cung và c u v gi y t có giá,

n kh i d tr c a các NHTM t i NHTƯ, t

ó tác

ng

n

kh năng cung ng tín d ng c a các ngân hàng này.
Trên th trư ng m . NHTƯ ch

y u mua bán trái phi u c a chính

ph .B ng cách mua bán trái phi u NHTƯ làm tăng kh i lư ng d

tr

c a

NHTM. Khi ó, NHTM có th m r ng kh năng vay g p b i l n tuỳ theo m c
d tr b t bu c. Hơn n a vi c NHTƯ mua trái phi u v i lãi su t th p góp ph n
tăng cung tín d ng t

ó làm lãi su t tín d ng h th p, kích thích các doanh

nghi p i vay. ây cũng là m t cách gia tăng kh i ti n t .
Ngư c l i, b ng cách bán trái phi u trên th trư ng m cho b t c

i

tư ng nào, NHTƯ thu hút ti n vào làm gi m b t kh i ti n t . K t qu làm cho
d tr c a NHTM t i NHTƯ b gi m, t

ó h n ch kh i lư ng c p phát tín

d ng c a NHTM. N u khơng có s mua bán trái phi u khơng có NHTƯ tham
gia mà ch gi a các NHTM v i nhau thì kh i lư ng ti n t khơng thay

i.

Tuy nhiên, h n ch c a nó là ch có th áp d ng trong i u ki n mà h u
h t ti n trong lưu thơng

un m

tài kho n t i ngân hàng. Do ó,

Vi t Nam

công c th trư ng m chưa ư c th c hi n mà ch m i có vi c phát hành tín
phi u ngân hàng nhà nư c và t ch c
Th trư ng m

u th u trái phi u kho b c.

ư c xem là m t trong nh ng c a ngõ

NHTƯ phát

hành ti n vào gu ng máy kinh t ho c rút b t kh i lư ng ti n t lưu thông. N u
như chính sách chi t kh u, tái chi t kh u có tác

ng t ng h p và có nh ng h n

ch t m th i thì nghi p v th trư ng m là công c tác
5. Cung ng ti n m t pháp

ng nhanh và linh ho t.

nh

NHTƯ có th tr c ti p làm tăng, gi m d tr và cung ng ti n, b ng các
nghi p v trên th trư ng h i oái và nghi p v cho vay v i chính ph , ngoài
nghi p v th trư ng m và cho vay chi t kh u, tái chi t kh u.
Khi NHTƯ ưa ti n m t ra mua ngo i t , l p t c s làm gia tăng lư ng
ti n trong lưu thông, d n

n t giá ngo i t lên cao, nghĩa là phá giá

ng b n

t . Ngư c l i, khi NHTƯ em ngo i t ra bán, làm gi m nhanh cung

15

ng


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
ti n,lư ng ti n trong lưu thông gi m i, t giá ngo i t h th p xu ng, t c là
nâng giá

ng b n t .

Khi ngân sách chính ph thâm h t, nhu c u vay mư n c a chính ph s
phát sinh, NHTƯ thư ng ph i cho chính ph vay ti n. Lư ng ti n cho vay này
s làm tăng cung ng ti n trong n n kinh t thông qua vi c chi tiêu c a chính
ph . Ngư c l i,

n khi ngân sách th ng dư, NHTƯ ịi n và chính ph tr n ,

lư ng ti n m t c a chính ph b NHTƯ rút v , làm cho cung ng ti n trong lưu
thơng gi m theo.
6. Ki m sốt tín d ng ch n l c
Chính sách ki m sốt tín d ng ch n l c ư c áp d ng
h n

Nh t, Pháp,

r t NHTƯ, ch ng

c, ...

Chính sách ki m sốt tín d ng ch n l c s gi i h n m c tín d ng t i a
c p cho các ngành mà nhà nư c không mu n phát tri n n a, ngư c l i, ưu ãi
nh ng ngành ho t

ng ư c coi như ưu tiên,c n y m tr tín d ng m nh hơn.

N u khơng có chính sách ki m sốt tín d ng ch n l c, ngân hàng trung gian s
ch hư ng tín d ng vào nh ng ngành kinh doanh l n, xí nghi p nư c ngồi, mua
bán ch ng khốn, ít chú tr ng t i nh ng ngành ho t

ng có l i ích xã h i.

chính sách này th t s mang tính h u hi u, c n ph i thư ng xuyên
nâng cao ch t lư ng ki m soát và thanh tra ngân hàng trung gian.
7.
n

n

nh h n m c tín d ng

nh h n m c tín d ng là vi c NHTƯ quy

nh, m t kh i lư ng tín

d ng ph i cung c p cho n n kinh t trong m t th i gian nh t

nh và sau ó tìm

cách

ưa nó vào n n kinh t . Bi n pháp này ư c áp d ng r t lâu và khá ph

bi n

các nư c xã h i ch nghĩa theo cơ ch k ho ch hoá t p trung trư c ây.
Khi NHTƯ mu n bành trư ng kh i ti n t , kh i lư ng cho vay

các ngân

hàng trung gian m r ng h n m c tín d ng. Ngư c l i, n u mu n h n ch tín
d ng

ngân hàng trung gian, gi m thi u kh i ti n t thì NHTƯ s thu h p h n

m c tín d ng.
Ngồi nh ng cơng c

ư c trình bày trên ây, cịn có các cơng c khác

cũng ư c áp d ng trong vi c th c thi chính sách ti n t như : chính sách t giá,

16


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
n

nh m t biên v c b t bu c trong vi c cho vay, chính sách ngo i h i, d tr

ngo i h i...
IV. KINH NGHI M TH C HI N CHÍNH SÁCH TI N T
S

M T

NƯ C
1. T ng quan v n n kinh t vĩ mô
Trong g n hai th p k 80 và 90, n n kinh t toàn c u ã ch ng ki n ư c

s phát tri n th n kỳ c a nh ng con h và nh ng con r ng Châu á. ây là nh ng
t ư ct c

qu c gi
t c

tăng trư ng kinh t cao liên t c trong nhi u năm, m t
mơ ư c. Nhưng

phát tri n mà nhi u nhà kinh t g i là t c

ng th i

vào tháng 7 – 1997 c thé gi i ã ch ng ki n m t cu c kh ng ho ng tài chính
ti n t

m i, b t ngu n t cũng nh ng chính con h , con r ng này. Có th nói

r ng, nh ng năm

u th p k 80 là giai o n

c trưng c a nó là các ch y tài

chính kh ng l vào các nư c ang phát tri n, mà trong ó ch y u là các nư c
trong khu v c Châu á - Thái Bình Dương. Theo s li u Qu ti n t Qu c t ,

n

cu i năm 1993, dịng ch y tài chính qu c t vào các nư c trong khu v c này
chi m

n 85% t ng lư ng tài chính

u tư vào các nư c ang phát tri n trên

toàn th gi i; trong giai o n 1993 – 1996 này thì con s này gi n xu ng, nhưng
v n còn

m c 50%. Th m chí có m t vài trư ng h p như Malaysia và

Thailan,ngu n v n chi m

n 15% GDP. S gia tăng m nh m này là do m t s

nguyên nhân, c nh ng nguyên nhân bên trong và bên ngoài:
Th nh t: Do các qu c gia khá thành công trong vi c qu n lý kinh t vĩ
mơ nh theo u i chương trình n
khơng ng ng

nh hoá n n kinh t khi n cho các nhà

u tư

v n vào.

Th hai: Do quá trình t do hố tài chính tài chính di n ra q nhanh

c

bi t là vi c cho phép ngư i nư c ngoài mua c phi u và thương phi u.
Th ba: Do lãi su t ư c duy trì

m c cao trong khi lãi su t

nư c công nghi p khác gi m làm cho môi trư ng

u tư

M và các

các nư c này tr nên

h p d n hơn
M c dù phát tri n nhanh m t cách kỳ di u,

ông Nam á ã l ra m t s

i m d b t n thương. Trong s nh ng i m quan tr ng nh t có lu ng v n ch y

17


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
vào tăng nhanh chóng,các kho n

u tư m i ngày m t thi u hi u qu và các

chính sách tuy có duy trì ư c m c

b t n thương. T t c nh ng v n

tăng trư ng nhưng l i làm tăng kh năng
ó ã ư c ánh d u b i m t cu c kh ng

ho ng ti n t . Cu c kh ng ho ng ó ã nói lên : Các nư c b kh ng ho ng
ông Nam á ã không chu n b

qu n lý quá trình h i nh p tài chính ngày

càng tăng vào gi a nh ng năm 1990. B thu hút b i các thành công trong quá
kh c a khu v c, các dòng v n ch y vào tăng v t làm tràn ng p kh năng cho
vay m t cách có hi u qu c a t ch c tài chính. Các chính sách kinh t vĩ mơ ã
khơng i u ch nh ư c quá trình bùng n và b ru ng b i b n ch t tư nhân c a
dòng v n.
S h i nh p và tồn c u hố ã khi n cho m i nư c tr thành m t “m t
xích” trong gu ng máy ho t

ng kinh t th gi i. Chính vì v y, s kh ng ho ng

ti n t năm 1997 ã nh hư ng r t l n
có Vi t Nam.

n n n kinh t c a nhi u nư c trong ó

ng th i chính trong giai o n 1996 – 2000, sau cu c kh ng

ho ng, các nư c

ông Nam á ã t t khôi ph c l i n n kinh t c a mình. T

cu c kh ng ho ng ó, ã

t ra cho Vi t Nam nh ng v n

gì ? trong khi: xu

th tồn c u hố, khu v c hố và qu c t hố th trư ng nói chung Vi t Nam nên
nhìn nh n nh ng bài h c kinh nghi m c a các nư c i trư c
bư c sai l m,

c bi t là trong v n

tránh i nh ng

th c thi chính sách ti n t .

2. Nh ng bài h c kinh nghi m.
V cơ c u vĩ mô : Trong su t g n hai th p k , du các qu c gia này
chú tr ng

n vi c nâng cao t l ti t ki m n i

n

a.nhưng n u so sánh v i t c

tăng trư ng c a các ng n v n nư c ngồi thì v n có s tương thích

i v i tài

chính ngân hàng.B n thân h th ng tài chính ngân hàng v n còn m t s như c
i m nh t

nh, v n còn y u kém như cho vay còn ph thu c r t nhi u quan h

cá nhân, n m tham nhũng v n cịn hồnh hành, thì vi c
không

u tư các ngân hàng

m b o hi u qu kinh t . Trong khi ó các quan h tài chính ch y u d a

vào h th ng ngân hàng, mà ít d a vào h th ng th trư ng ch ng khoán, h
th ng NHTM ư c xem như là m t cong c

18

th c hi n các chính sách c a


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Chính ph , ch khơng ph i m t

nh ch kinh doanh

c l p trong cơ ch th

trư ng.
Trên th c t , các qu c gia này ã th c hi n m t s chính sách t do hố

tài chính trên cơ s h th ng tài chính y u kém, các ngu n v n chu c p
khơng th ki m sốt ư c, d n

n tình tr ng khi các nhà

nm c

u tư nư c ngoài

ng lo t rút v n thì kh ng ho ng ph i là i u t t y u .
Mơ hình phát tri n kinh t c a các nư c ch y u d a vào xu t kh u (do
chi m ư c ưu th v s c lao

ng r ), trong ó xu t kh u vào th trư ng như

M , Nh t chi m t tr ng r t l n. Nh ng ánh giá l c quan v tri n v ng phát
tri n theo mơ hình này trong m t th i gian dài ã làm cho chính sách c a các
qu c gia này thi u h n nét linh ho t. Do v y, m t khi có nh ng bi n

ng b t l i

t phía các th trư ng l n thì ngay l p t c s d n t i ph n ng dây chuy n

i

v i ngành s n xu t cơng nghi p.
T giá h i ối cũng là m t v n
ngu n v n

r t nh y c m

i v i s tràn ng p c a

u tư nư c ngồi. Các ngu n tín d ng vay nư c ngồi ơi khi ư c

xem là ịn b y tích c c cho n n kinh t , nhưng bên c nh ó, nó ịi h i ph i có
m t chính sách i u hành t giá th t linh ho t, th t m m d o.
Trong m t th i gian dài, Chính ph các qu c gia này ã áp d ng m t
chính sách làm cho
cho nhi u nhà

ng ti n c a mình g n ch t v i

u tư o tư ng vào m t t giá c

ng USD, vi c này ã làm
nh và b n v ng. Các ngu n

v n qu c t tràn ng p ã làm cho chi phí c a các kho n vay nư c ngoài xu ng
n m c th p nh t. Do ó,
thơng tin v vi c ra

ic a

n kho ng cu i năm 1996

u 1997, v i nh ng

ng euro ã làm cho nhi u nhà

u tư b DM và

các ngo i t m nh khác và chuy n sang s d ng USD. Và tình hình ó ã làm
cho các nư c

ông Nam á m t kh năng thanh toán, các nhà

ng lo t rút các ngu n v n ng n h n c a mình v .

u tư nư c ngoài

i u t t y u ã x y ra:

kh ng ho ng tài chính ti n t , vì khơng m t khu v c, m t qu c gia nào có kh
năng ch ng

ư c v i chu chuy n ngư c dòng c a các ngu n tín d ng qu c t

trong m t th i gian ng n như v y.

19


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Mơ hình tăng trư ng kinh t l y xu t kh u làm
hư ng i úng, nhưng các nư c
ng mà ã quên i công tác hi n
kinh t tăng trư ng

nm tm c

ng l c chính là m t

ơng Nam á ch ch y u én l i th v s c lao
i hố cơng ngh s n xu t. Cho
nh t

n khi n n

nh, thì l i th này s khơng cịn n a,

hàng hoá xu t kh u do v y s m t i tính c nh tranh và d n

n suy thoái

Thi t nghĩ, nh ng kinh nghi m th t b i c a các qu c gia ông Nam á qua
cu c kh ng ho ng tài chính ti n t v a qua là nh ng bài h c quý giá

iv i

Vi t Nam trong bu i sơ khai c a th trư ng ch ng khoán và trong xu hư ng h i
nh p như ngày nay. Qua nh ng bài h c kinh nghi m này cùng v i nh ng khó
khăn vư ng m c hi n nay, hy v ng trong th i gian t i, chúng ta s có nh ng gi i
pháp thi t th c, nh ng bư c i phù h p

ưa th trư ng ch ng khoán Vi t

Nam ngày càng phát tri n, ưa n n kinh t Vi t Nam tăng trư ng cao và n
nh.

20


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
PH N II
TÁC

NG C A CHÍNH SÁCH TI N T

IV IS

PHÁT TRI N KINH T
I. TH C TR NG
1. B i c nh chung c a n n kinh t vĩ mô
Trong công cu c

i m i n n kinh t Vi t Nam th i gian qua, chúng ta ã

thu ư c nh ng k t qu bư c
chúng cũng như các nhà
tăng trư ng tương

u r t kh quan, t o ư c ni m tin trong dân

u tư trong và ngoài nư c. N n kinh t
i khá và b t

u có tích lu ,

t ư c nh p

u tư ư c m r ng,s n

xu t lưu thông phát tri n. Tuy nhiên, k t tháng 9 năm 1997, do s tác

ng

c a cu c kh ng ho ng kinh t – tài chính trong khu v c,nên t ch có m c tăng
trư ng liên t c trong nhi u năm (8% - 9%), nên kinh t nư c ta b t

u có d u

hi u ch ng l i, m c tăng trư ng năm 1998 ch còn 5,8% và năm 1999 là 4,8%,
năm 2000 là 6,75%. Tác

ng c a kh ng ho ng tài chính khu v c ã ưa

n

nh ng t n th t cho n n kinh t trên các m t:
-Ngu n v n

u tư nư c ngoài gi m sút gây ra s h ng h tl n trong

tư phát tri n. M t s ngành kinh t v n r t sôi
l ch cũng g p nh ng khó khăn nh t

u

ng trư c ây như: xây d ng, du

nh.

-Thu nh p, s c mua c a ngư i dân gi m d n

n s c tiêu th hàng hoá

trên th trư ng gi m sút làm cho các nhà s n xu t và cung c p d ch v g p r t
nhi u khó khăn trong vi c tiêu th s n ph m c a mình.
-N n kinh t t ch ln

i phó v i tình tr ng l m phát, thì nay ph i

phịng v i n n gi m phát.
- Ch s giá tiêu dùng và d ch v liên t c gi m t tháng 3
qua tháng 11 có tăng chút
11 tháng

n tháng 10,

nh nhưng nhìn chung, ch s trư t giá và l m phát

u năm 1999 v n ti p t c gi m 0,4% và năm2000 v n

m c th p ,

gi m 0,6% so v i 31/12/1999, m t hi n tư ng chưa t ng th y trong nh ng năm
i m i, m c a

nư c ta.Trong cơ c u ch s giá tiêu dùng, thì t tr ng nhóm

hàng lươnh th c,th c ph m chi m 61%, t tr ng c a 9 nhóm hang khác (cơng

21


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
nghi p, d ch v …) chi m 31%, nên khi giá lương th c, th c ph m gi m
10,5%(1999), gi m 2,3%(2000); giá các m t hàng khác tăng 2,3%(1999). GIá
thóc gi m trong khi chi phí xăng d u, i n v n tăng khi n cho thu nh p c a
ngư i nông dân ngày càng th p. S c mua c a khu v c nông thôn quá y u ã c n
tr l n

n ch trương kích c u c a Nhà nư c .

- Thu nh p c a

i b ph n dân cư trong năm không tăng,nhi u ngư i

khơng có vi c làm. M t b ph n l n dân cư, nh t là ngư i làm công ăn lương b
gi m thu nh p do

ng ti n m t giá.

- S c s n xu t trong nư c v n ã y u kém l i càng ình tr thêm dưói s c
ép c nh tranh c a các m t hàng buôn l u, hàng gi tràn lan,

c bi t tác

ng

c a nh hư ng bão l t, thiên tai liên t c trong các năm qua khi n cho s n xu t
nư c càng thêm khó khăn
- M t s Doanh nghi p kinh doanh khơng có hi u qu , thua l nhưng v n
ư c Nhà nư c cho gi m thu , khoang n , xoá n . Lư ng hàng hoá c a các
Doanh nghi p này làm ra tung vào th trư ng càng góp ph n làm cho t ng cung
tăng lên. Trong khi ó, thu nh p c a ngư i lao

ng gi m ã khi n kho ng

chênh l ch gi a kh i lư ng hàng hoá và nhu c u có kh năng thanh tốn ngày
càng l n
Tình hình nêu trên ngồi tác

ng kh ng ho ng tài chính khu v c, cịn b

n n hành chính mang n ng tính quan liêu v i các th t c phi n hà trong nư c.
c bi t, do chúng ta chưa t o ra ư c m t hành lang pháp lý,

m b o an toàn

cho các nhà doanh nghi p trong kinh doanh.
Bên c nh nh ng khó khăn, nhưng n n kinh t trong giai o n 1996 – 2000
cũng ã thu ư c nh ng k t qu tích c c: kinh t tăng trư ng khá; văn hố, xã
h i có nh ng ti n b ;

i s ng nhân dân ti p t c ư c c i thi n. Tình hình chính

tr – xã h i cơ b n n

nh; qu c phòng và an ninh ư c tăng cư ng. Quan h

i ngo i không ng ng m r ng, h i nh p kinh t qu c t
ng và

ư c ti n hành ch

t nhi u k t qu t t

Trư c nh ng v n

kinh t vĩ mô nêu trên, vai trị c a chính sách ti n t

ã th hi n như th nào ? ho t

ng như th nào ? ã em l i nh ng k t qu gì ?

22


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
2. Chính sách ti n t

Vi t Nam
t ư c các m c tiêu kinh t . Dó

Chính sách ti n t ln là cơng c

ó, trong m i m t th i kỳ, tuỳ thu c vào i u ki n khách quan cũng như ch
quan c a n n kinh t mà chính sách ti n t có nh ng bư c i thích h p

phát

tri n kinh t
Chúng ta s xem xét s ho t

ng c a chính sách ti n t trong giai o n

1996 – 2000 thông qua các công c sau.
2.1. Công c lãi su t
Trong nh ng năm qua chính sách và m c lãi su t ã ư c thay

i ngayg

càng phù h p hơn v i tình tr ng tương quan cung c u trên th trư ng v n, v i
i u ki n giao d ch c a h th ng ngân hàng và Doanh nghi p và nh ng di n
bi n c a kinh t vĩ mô. Tuy nhiên, lãi su t tín d ng ngân hàng

Vi t Nam hi n

nay ang còn b c l nhi u y u i m nh hư ng x u t i s v n

ng bình thư ng

c a dịng lưu thơng ti n t trong i u ki n c a cơ ch kinh t th trư ng và t i
môi trư ng kinh doanh c a các Doanh nghi p. C th :
T cu i năm 1995 có s thay
q trình thay

i trong chính sách lãi su t và

i ó trong năm 1996, NHNN ban hành 4 quy t

phù h p

nh i u ch nh

lãi su t, các NHTM c m th y h t s c lúng túng vì ph i liên t c i u ch nh mà
trên th c t tác d ng khơng có là bao vì biên

c a m i l n i u ch nh t 0,1%

- 0,2%.
Năm 1998 chính sách lãi su t ư c th c hi n trong m i quan h hài hồ
v t giá nh m h n ch nh ng nh hư ng c a cu c kh ng ho ng tài chính ti n
t

n Vi t Nam. NHNN ti p t c th c hi n vi c ki m soát lãi su t trên th trư ng

ti n t b ng chính sách quy
b quy

nh tr n lãi su t cho vay

nh chênh l ch lãi su t cho vay v i lãi su t huy

i vn

và ngo i t ; xố

ng bình qn 0,35%/

tháng như năm 1996, 1997; ã xoá b s phân bi t m c lãi su t cho vay trên

a

bàn nông thôn và thành th , t do hoá lãi su t ti n g i. Trong năm có 2 l n i u
ch nh lãi su t như sau:
-L n th nh t: (ngày 20/1/1998) cho vay ng n h n i u ch nh t 1%/tháng
tăng 1,2%/tháng; cho vay trung h n i u ch nh t 1,1%/tháng tăng 1,25%/tháng;

23


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
tr n lãi su t cho vay QTDND c s cho vay thành vien là 1,5%/ tháng; tr n lãi
su t cho vay b ng USD v n gi nguyên 8,5%/năm như trư c ây.
-L n th hai: (11/9/1998) Tr n lãi su t cho vay b ng USD ư c i u
ch nh t 8,5%/năm xu ng 7,5%/năm

phù h p m t b ng lãi su t LIBOR,

SIBOR hi n hành. C th lãi su t các lo i ti n g i b ng USD c a pháp nhân
ư c quy

nh :

+ Ti n g i không kỳ h n t i a: 0,5%/năm (gi m 1%/năm)
+Ti n g i có kỳ h n

n 6 tháng t i a :3%/năm (gi m 1%/năm)

+Ti n g i có kỳ h n trên 6 tháng : 3,5%/năm(gi m 1%/năm)
Trong năm 1999, trư c tình hình thi u phát, t c

tăng trư ng kinh t có

xu hư ng ch m l i, NHNN ã i u hành lãi su t theo cơ ch lãi su t tr n và
ư c i u ch nh linh ho t trên cơ s bám sát các di n bi n vĩ mô, cung c u v n
trên th trương ti n t và theo xu hư ng n i l ng ti n t , gi m tr n lãi su t cho
vay

i v i n n kinh t nh m th c hi n ch

o c a Chính ph v các gi i pháp

kích c u: NHNN ã 5 l n i u ch nh gi m tr n lãi su t cho vay vn t m c
i v i trung, dài h n và 1,2%/tháng

1,25%/ tháng

xu ng m c th ng nh t m t m c là 0,85%/tháng

i v i cho vay ng n h n

i v i khu v c thành th ; tr n

lãi su t cho vay khu v c nông thôn 1%/tháng; tr n lãi su t cho vay c a
NHTMCP nông thơn m c 1,15%/tháng;Q tín d ng nhân dân cơ s cho vay
thành viên 1,5%/tháng; lãi su t cho vay c a Ngân hàng ph c v ngư i nghèo

i

v i h nghèo là 0,7%/tháng.
Lãi su t huy

ng ngo i t c a các pháp nhân cũng ư c i u ch nh gi m

t 3%-3,5%/năm xu ng còn 2,5% - 3%/năm.
T

u năm

n cu i tháng 7/2000, NHNN ti p t c i u hành lãi su t

thông qua cơ ch tr n lãi su t cho vay b ng vn , b ng ngo i t và lãi su t ti n
g i t i a b ng ôla M
c bi t

i v i pháp nhân t i t ch c tín d ng.

n ngày 2/8/2000, NHNN ã quy t

hành lãi su t: chuy n t cơ ch
su t cơ b n

nh thay

i u hành lãi su t sang cơ ch

i cơ ch

i u hành theo lãi

i v i cho vay b ng vn và cơ ch lãi su t th trư ng có qu n lý

v i cho vay b ng ngo i t

24

i u

i


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
-

i v i lãi su t vn : lãi su t cho vay không quá lãi su t cơ b n và biên

do th ng

c NHNN quy

0,75%/tháng, biên

nh.

n cu i năm 2000, lãi su t cơ b n là

cho vay ng n h n là 0,3%/tháng, biên

cho vay trung,dài

h n là 0,5%/tháng.
-

i v i lãi su t cho vay USD, lãi su t cho vay không vư t quá lãi su t

USD trên th trư ng liên ngân hàng Xingapore kỳ h n 3 tháng
ng n h n, kỳ h n 6 tháng
v i biên

do Th ng

i v i cho vay trung h n t i th i i m cho vay c ng

c NHNN quy

ng n h n là 1%/năm, biên
1996 – 1997

i v i cho vay

nh. Trong năm 2000, biên

cho vay

cho vay trung và dài h n là 2,5%/năm.
1998

1999

2000

H p nh t lãi

Xoá

lãi su t th c dương
Xoá b

lãi

su t cho vay tho

Th ng

nh t

b

lãi su t tín d ng su t cho vay ng n ki m soát lãi

thu n, ưa thêm lãi gi a khu v c thành h n, dài h n

su t ti t ki m

su t tín d ng khu th và khu v c nông

ngo i t

v c nơng thơn và thơn.
khu v c QTD vào
h

Chuy n
T

do

hố

th ng lãi su t hoàn toàn lãi su t

cho vay.

u vào

Xoá b
quy

t

cơ ch

su t tr n sang
cơ ch lãi su t

vi c

cơ b n

nh c th lãi

ti t

su t ti n g i
áp

d ng

chênh l ch lãi su t
u vào

lãi

u ra

lãi su t tín d ng dài h n cao hơn lãi su t tín d ng ng n h n

2.2 Công c d tr
Ngày 1/12/1997 DTBB ư c th c hi n theo quy ch m i. Quy ch d tr
b t bu c l n này ã quy i nh c th hơn, linh ho t hơn th hi n

25

quy

nh ti n

i u