nghiên cứu đề xuất mô hình phân loại chất thải rắn tại nguồn ở phường vĩnh thọ - thành phố nha trang – tỉnh khánh hòa

L I C M ƠN
……….oOo……….
hoàn thành cu n
ng viên, giúp

án t t nghi p này em ã g p không ít khó khăn. Nh có s

nhi t tình c a gia ình, th y cơ, b n bè mà em ã vư t qua ư c

nh ng khó khăn ó. B ng t t c t m lòng c a mình, em xin bày t s bi t ơn chân thành
và sâu s c nh t

n:

Th y ThS. Tr n H i
tình giúp

ăng, cơ Ngơ Phương Linh và cơ Tr n Y n Trang ã t n

, hư ng d n cho em trong kho ng th i gian em th c hi n
Em xin chân thành c m ơn

Môi trư ng,

tài này.

n quý th y cô trong Vi n Công ngh Sinh h c &

c bi t là B môn Công ngh K thu t Môi trư ng, trư ng

Trang ã nhi t tình gi ng d y và truy n

trong su t quá trình h c t p

i h c Nha

t ki n th c, kinh nghi m và ch d n cho em

em hồn thành chương trình

i h c và th c hi n

án t t

nghi p này.
ng th i, em cũng xin chân thành c m ơn s nhi t tình giúp

c a các cơ

chú, anh ch công tác t i S Tài nguyên – Môi trư ng, Công ty Môi trư ng
Trang,

y ban Nhân dân phư ng Vĩnh Th

li u, thông tin c n thi t giúp em hồn thành

ơ th Nha

ã t o m i i u ki n thu n l i và cung c p s
án.

Sau cùng, em xin chân thành c m ơn

n gia ình, b n bè nh ng ngư i ã luôn

ng viên em trong su t th i gian h c t p cũng như trong th i gian th c hi n

án t t

nghi p.
Tuy ã có nhi u c g ng nhưng cũng không th tránh kh i nhi u thi u sót và nh ng
gi i h n v ki n th c. Vì vây, em r t mong nh n ư c s ch b o và óng góp ý ki n c a
quý th y cô. Em xin chân thành c m ơn!
Nha Trang, tháng 6 năm 2012
Sinh viên
Nguy n Kim Thùy Linh

i


M CL C
L I C M ƠN
DANH M C CÁC CH

VI T T T

DANH M C CÁC B NG
DANH M C CÁC HÌNH
M

U ............................................................................................................................. 1
TÍNH C P THI T C A

M C TIÊU C A
N I DUNG

TÀI .............................................................................. 1

TÀI .......................................................................................... 1

TÀI ................................................................................................... 2

GI I H N C A

TÀI ........................................................................................... 2

I TƯ NG NGHIÊN C U .................................................................................... 2
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U .............................................................................. 2
Ý NGHĨA TH C TI N ............................................................................................. 3
CHƯƠNG 1: T NG QUAN V CH T TH I R N VÀ PHÂN LO I CH T TH I
R N T I NGU N.............................................................................................................. 4
1.1. T NG QUAN V CH T TH I R N .............................................................. 4
1.1.1. Khái ni m v CTR..................................................................................... 4
1.1.2. Ngu n g c phát sinh CTR ......................................................................... 4
1.1.3. Phân lo i .................................................................................................... 5
1.1.3.1. Theo b n ch t ngu n t o thành ......................................................... 5
1.1.3.2. Theo m c

nguy h i ......................................................................... 7

1.1.3.3. Theo công ngh x lý ........................................................................... 8
1.1.4. Thành ph n CTR ....................................................................................... 8
1.1.4.1. Thành ph n v t lý ................................................................................. 9

1.1.4.2. Thành ph n hóa h c........................................................................... 10
1.1.5. T c
1.1.6.

phát sinh CTR ............................................................................. 12

nh hư ng c a CTR ............................................................................... 12
1.1.6.1.

nh hư ng

n môi trư ng nư c .................................................... 12

1.1.6.2.

nh hư ng

n môi trư ng khơng khí ............................................ 13
ii


1.1.6.3.

nh hư ng

n môi trư ng

1.1.6.4.

nh hư ng

n c nh quan và con ngư i ....................................... 14

1.1.7. Tình hình x lý CTR trên th gi i và

t ........................................................ 13
Vi t Nam .................................. 14

1.1.7.1. Sơ lư c các phương pháp x lý CTR .............................................. 14
1.1.7.2. Tình hình x lý CTR

m t s nư c trên th gi i ......................... 17

1.1.7.3. Tình hình x lý CTR

Vi t Nam .................................................... 21

1.2. T NG QUAN V PHÂN LO I CH T TH I R N T I NGU N .............. 26
1.2.1. M c ích, ý nghĩa c a vi c PLCTRTN ................................................... 26
1.2.1.1. M c ích ............................................................................................... 26
1.2.1.2. Ý nghĩa .................................................................................................. 27
1.2.1.3. L i ích c a vi c PLCTRTN ............................................................... 27
1.2.2. Các mô hình qu n lý và PLCTRTN trên th gi i ................................... 29
1.2.2.1. T i Colombia ....................................................................................... 29
1.2.2.2. T i an M ch ..................................................................................... 30
1.2.2.3. T i Philippin ........................................................................................ 31
1.2.3. Tình hình PLCTRTN

Vi t Nam ........................................................... 32

1.2.3.1. T i Hà N i ........................................................................................... 33
1.2.3.2. T i Tp H Chí Minh ........................................................................... 34
1.3. THÀNH PH NHA TRANG .......................................................................... 35
1.3.1.

i u ki n t nhiên ................................................................................... 35
1.3.1.1. V trí
1.3.1.2.

a lý ........................................................................................... 35

c i m

a hình .............................................................................. 36

1.3.1.3. Khí h u ................................................................................................. 37
1.3.1.4.
1.3.2.

c i m th y văn .............................................................................. 38

c i m kinh t - xã h i ........................................................................ 38
1.3.2.1. Dân s ................................................................................................... 38
1.3.2.2. Công nghi p – Ti u th công nghi p .............................................. 38
1.3.2.3. Nông – Lâm – Ngư nghi p ................................................................ 39
1.3.2.4. Thương m i – D ch v - Du l ch ...................................................... 40
1.3.2.5. Văn hóa – Giáo d c – Y t ................................................................ 40

iii

CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH QU N LÝ CH T TH I R N
THÀNH PH NHA
TRANG ............................................................................................................................. 42
2.1. QU N LÝ CTR T I THÀNH PH NHA TRANG ....................................... 42
2.1.1. H th ng t ch c QLCTR trên

a bàn Tp Nha Trang ........................... 42

2.1.1.1. Cơ c u t ch c QLCTR ..................................................................... 42
2.1.1.2.Ch c năng và nhi m v c a ơn v ch u trách nhi m qu n lý và x
lý CTR ...................................................................................................................... 43
2.1.1.3.

ánh giá h th ng qu n lý CTR t i Tp Nha Trang...................... 43

2.1.2. Hi n tr ng phát sinh CTR t i Tp Nha Trang ........................................... 43
2.1.2.1. Các ngu n CTR phát sinh ch y u t i Nha Trang ....................... 43
2.1.2.2. Thành ph n CTRSH t i Tp Nha Trang ........................................... 45
2.1.2.3. Kh i lư ng CTRSH t i Tp Nha Trang ............................................ 45
2.1.3. Hi n tr ng thu gom CTR ......................................................................... 46
2.1.3.1. Quá trình thu gom CTR ..................................................................... 46
2.1.3.2.

ánh giá hi n tr ng thu gom CTR .................................................. 47

2.1.4. Hi n tr ng PLCTRTN ............................................................................. 48
2.1.5. Hi n tr ng x lý CTR .............................................................................. 48
2.1.5.1. Chôn l p CTR ...................................................................................... 48
2.1.5.2. Tái ch , tái s d ng CTR .................................................................. 50

2.2. QU N LÝ CTR T I PHƯ NG VĨNH TH ................................................. 56
2.2.1.

c i m c a phư ng Vĩnh Th ............................................................. 56

2.2.2. Hi n tr ng QLCTR t i phư ng Vĩnh Th ............................................... 57
2.3. D BÁO DÂN S VÀ T C
PHÁT SINH CTR T I THÀNH PH NHA
TRANG ............................................................................................................ 60
2.3.1. D báo dân s Nha Trang

n năm 2020 ................................................ 60

2.3.2. D báo kh i lư ng CTR thành ph Nha Trang

n năm 2020 ............... 61

CHƯƠNG 3:
XU T MƠ HÌNH PHÂN LO I CH T TH I R N T I NGU N
PHƯ NG VĨNH TH , THÀNH PH NHA TRANG .................................................... 65
3.1.
3.2.

ÁNH GIÁ KH NĂNG ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH PHÂN LO I CH T
TH I R N T I NGU N T I KHÁNH HÒA [9] ......................................... 65
XU T SƠ

THU GOM VÀ PHÂN LO I CTR T I NGU N .......... 66

iv

3.3.

XU T MƠ HÌNH THU GOM VÀ PHÂN LO I CTR ÁP D NG CHO
M TS
I TƯ NG PHƯ NG VĨNH TH ......................................... 69
3.3.1.

i v i rác h gia ình ............................................................................ 69

3.3.2.

i v i rác ch ........................................................................................ 71

3.3.3.

i v i rác ư ng ph và khu vui chơi gi i trí ....................................... 72

3.3.4.

i v i rác xây d ng ............................................................................... 73

3.3.5.

i v i rác t cơ quan, trư ng h c ......................................................... 74

3.3.6.

i v i rác t trung tâm y t ................................................................... 74

3.4. K T QU
I U TRA NH N TH C VÀ ÁNH GIÁ TÍNH KH THI KHI
TH C HI N PHÂN LO I RÁC T I NGU N ............................................. 75
3.4.1.

iv i

i tư ng là sinh viên ................................................................. 76

3.4.2.

iv i

i tư ng là h gia ình ............................................................. 78

3.5. CÁC BI N PHÁP H TR KHI TH C HI N PLCTRTN .......................... 83
3.5.1. C i ti n thi t b , công ngh thu gom, v n chuy n, x lý CTR
phù h p
v i mơ hình PLCTRTN .............................................................................................. 83
3.5.2.Các bi n pháp c n th c hi n khi tri n khai chương trình PLCTRTN
.................................................................................................................................... 84
3.5.2.1. Xây d ng khung chính sách h tr Chương trình PLCTRTN ... 84
3.5.2.2. Xây d ng khung Chính sách quy
3.6.

nh PLCTRTN ........................ 84

XU T BI N PHÁP TH C HI N THÍ I M T I PHƯ NG VĨNH TH
.......................................................................................................................... 85

3.6.1. K ho ch t ch c qu n lý ........................................................................ 85
3.6.1.1. Thành l p ban ch

o chương trình PLCTRTN .......................... 85

3.6.1.2. Thành l p các nhóm ki m tra cơng tác th c hi n PLCTRTN ..... 86
3.6.2. K ho ch v công tác giáo d c ào t o, nâng cao nh n th c .................. 87
3.6.2.1. Thành l p các

i, nhóm tuyên truy n ........................................... 87

3.6.2.2.T ch c t p hu n cho cán b phư ng, các nhóm tuyên truy n, các
h dân ...................................................................................................................... 90
3.6.3.K ho ch theo dõi và ki m tra, i u ch nh mơ hình PLCTRTN phư ng
Vĩnh Th ..................................................................................................................... 90
3.6.3.1. Ki m tra và ánh giá mơ hình .......................................................... 90

v


3.6.3.2.
xu t các gi i pháp nh m duy trì và hi u ch nh mơ hình
PLCTRTN phư ng Vĩnh Th .......................................................................................... 91
K T LU N – KI N NGH ............................................................................................... 93
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................. 96
PH L C 1
PH L C 2
PH L C 3

vi

DANH M C CÁC CH

VI T T T

Ch vi t t t

Ý nghĩa

BCL

Bãi chôn l p

BQL

Ban qu n lý

BVMT

B o v môi trư ng

CTNH

Ch t th i nguy h i

CTR

Ch t th i r n

CTRCN

Ch t th i r n công nghi p

CTR T

Ch t th i r n ô th

CTRSH

Ch t th i r n sinh ho t

DNTN

Doanh nghi p tư nhân

GDP

T ng s n ph m qu c dân

HDPE

High - density polyethylene

LDPE

Low - density polyethylene

MT

Môi trư ng

MT T

Môi trư ng ơ th

ƠNMT

Ơ nhi m mơi trư ng

PLCTRTN

Phân lo i ch t th i r n t i ngu n

PET

Polyethylene terephthalate

PP

Polypropylene

PS

Polystyrene

PVC

Polyvinyl chloride

QLCTR

Qu n lý ch t th i r n

TN-MT

Tài nguyên – Môi trư ng

Tp

Thành ph

Tp. HCM

Thành ph H Chí Minh

UBND

y ban nhân dân

UNDP

United Nations Development Programme

VSV

Vi sinh v t

3R

Reduce – Reuse - Recycle

vii


DANH M C CÁC B NG
TÊN B NG

TRANG

B ng 1.1. Ngu n g c các lo i CTR

5

B ng 1.2. Phân lo i CTR theo công ngh x lý

8

B ng 1.3. Thành ph n riêng bi t c a CTR sinh ho t

9

B ng 1.4.

10

m c a các thành ph n trong CTR ô th

B ng 1.5. Thành ph n hóa h c c a các h p ph n cháy ư c trong CTR

11

B ng 1.6. Thành ph n CTR

11

i v i các nư c có thu nh p khác nhau

B ng 1.7. Thành ph n m t s ch t khí cơ b n trong khí th i bãi rác

13

B ng 2.1. Thành ph n c a CTRSH t i các ơ th

45

t nh Khánh Hịa

B ng 2.2. Kh i lư ng CTR theo các ngu n phát sinh khác nhau (năm 2010)

46

B ng 2.3. Hi n tr ng các BCL CTR ang t n t i và d ki n quy ho ch
Khánh Hòa
B ng 2.4. D báo phát tri n dân s To Nha Trang
B ng 2.5. D báo phát tri n dân s phư ng Vĩnh Th

49
n năm 2020
n năm 2020

61
61

B ng 2.6. D báo kh i lư ng CTRSH thành ph Nha Trang

n năm 2020

63

B ng 2.7. D báo kh i lư ng CTRSH t i phư ng Vĩnh Th

n năm 2020

64

B ng 3.1. Thành ph n và kh i lư ng CTR có th tái ch , tái s d ng
th i i m hi n t i

66

B ng 3.2. Thành ph n và kh i lư ng CTR có th tái ch , tái s d ng
d báo

n năm 2020

66

viii

DANH M C CÁC HÌNH
TÊN HÌNH
Hình 1.1. Sơ

TRANG

cân b ng v t ch t

12

Hình 1.2. Các cơng ngh x lý CTR t i khu x lý t p trung có th áp d ng

15

Hình 1.3. Sơ

cơng ngh x lý rác th i sinh ho t theo cơng ngh c a

18

Hình 1.4. Sơ

công ngh x lý rác th i sinh ho t c a Trung Qu c

c

(thi t b kín)
Hình 1.5. Sơ

19

x lý rác theo cơng ngh Hydromex

20

Hình 1.6. Cơng ngh x lý rác th i sinh ho t, Nhà máy phân h u cơ
C u Di n, Hà N i

23

Hình 1.7. Sơ

x lý rác th i b ng công ngh Seraphin

25

Hình 1.8. B n

thành ph Nha Trang

36

Hình 2.1. Quy trình thu gom, tái ch và tái s d ng CTR

51

Hình 2.2. Sơ

dây chuy n s n xu t c a Cơng ty C ph n gi y R ng ơng

52

Hình 2.3. Sơ

dây chuy n s n xu t c a DNTN H ng Ng c

53

Hình 2.4. B n

phư ng Vĩnh Th

57

Hình 3.1 Sơ

mơ hình phân lo i CTR t i ngu n

phư ng Vĩnh Th

Hình 3.2. Sơ

mơ hình thu gom và PLCTRTN

i v i h dân t i

phư ng Vĩnh Th
Hình 3.3. Sơ

mơ hình thu gom và phân lo i

71
i v i rác ch t i

phư ng Vĩnh Th
Hình 3.4 Sơ

mơ hình thu gom và phân lo i

68

72
i v i trung tâm y t

phư ng Vĩnh Th

75

Hình 3.5. T l sinh viên nh n bi t lo i có tính nguy h i

77

Hình 3.6. T l sinh viên nh n bi t lo i rác có th tái s d ng

78

Hình 3.7. Các ngu n phương ti n giúp ngư i dân ti p c n thơng tin v MT

79

Hình 3.8. Ý ki n ngư i dân v công tác thu gom rác hi n nay t i

80

a phương

Hình 3.9. Ý ki n c a ngư i dân v gi i pháp giúp cho vi c QLCTR t t hơn

80

Hình 3.10. Nh ng lo i ph li u ngư i dân thư ng bán ve chai

81

Hình 3.11. T l ngư i dân nh n bi t các lo i CTR có th tái s d ng

81
ix


M
TÍNH C P THI T C A

TÀI

Thành ph Nha Trang v i ho t
lư ng du khách

U

ng chính là du l ch, ngh dư ng thì hàng năm

n v i Tp ngày càng tăng, kéo theo ó là lư ng ch t th i phát sinh cũng

tăng cao; nhưng v n

thu gom, x lý, qu n lý l i chưa áp ng ư c yêu c u c a m t

thành ph du l ch. Rác th i b th i b m t cách b a bãi, l n x n, thi u s ki m soát. i u
này nh hư ng t i s c kh e c ng

ng, v sinh MT, m quan ô th ….làm x u i b m t

c a thành ph . Ngoài ra, nó cịn gây khó khăn cho vi c phân lo i

x lý, tái ch , tái s

d ng d n t i lãng phí tài ngun, ƠNMT…
Bên c nh ó, nư c ta ang chu n b và t ng bư c ti n t i vi c th c PLCTRTN vào
năm 2020. Phư ng Vĩnh Th là m t phư ng ang phát tri n c a Tp và là m t i m
không th b qua c a khách du l ch; vì v y, vi c th c hi n

n

tài nghiên c u là c n thi t

cho phư ng Vĩnh Th nói riêng và Tp Nha Trang nói chung trong th i i m hi n nay.
Do ó,

tài “Nghiên c u

xu t mơ hình PLCTRTN

ph Nha Trang – t nh Khánh Hòa” là m t

phư ng Vĩnh Th - thành

tài nghiên c u và xây d ng mơ hình

PLCTRTN thí i m t i phư ng Vĩnh Th nh m phân lo i CTR t i nơi phát sinh

ti n

cho khâu thu gom, v n chuy n và x lý CTR.

th c

hi n chương trình, ban
a bàn thành ph ,

u là

ng th i, ưa ra m t s gi i pháp

m t phư ng, sau ó s tri n khai ra các phư ng khác trên

m b o cho Tp Nha Trang có m t h th ng qu n lý ch t th i r n hoàn

ch nh và th ng nh t.

M C TIÊU C A

TÀI

Trên cơ s kh o sát, thu th p và t ng h p thơng tin v tình hình CTR và h
th ng QLCTR trên

a bàn Tp Nha Trang

:

•

ánh giá hi n tr ng h th ng QLCTR t i Tp Nha Trang.

•

ánh giá hi n tr ng CTR c a Tp Nha Trang và phư ng Vĩnh Th .

• T

ó

xu t mơ hình PLCTRTN và các bi n pháp th c hi n nh m

nâng cao hi u qu cho mơ hình áp d ng t i phư ng Vĩnh Th .

1

N I DUNG

TÀI

• T ng quan v CTR và PLCTRTN.
• T ng quan v

i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a Tp Nha Trang.

• Hi n tr ng thu gom, v n chuy n, phân lo i và QLCTR trên

a bàn Tp Nha Trang

và t i phư ng th c hi n nghiên c u.
• D báo dân s và kh i lư ng CTR phát sinh c a Tp Nha Trang tính

n năm 2020.

•

xu t mơ hình PLCTRTN cho phư ng Vĩnh Th , Tp Nha Trang.

•

xu t các bi n pháp nh m nâng cao hi u qu cho mơ hình PLCTRTN cho

phư ng Vĩnh Th , Tp Nha Trang.
•

i u tra, kh o sát nh n th c c a ngư i dân v MT và PLCTRTN.

GI I H N C A

TÀI

• Lu n văn nghiên c u

xu t mơ hình cho phư ng Vĩnh Th , Tp Nha Trang, t nh

Khánh Hịa v rác th i sinh ho t.

• Do gi i h n v th i gian và kh năng, nên m t ph n c a n i dung
hi n th c t b ng i u tra, ph ng v n, kh o sát th c

a trên

tài ư c th c

a bàn phư ng th c hi n

nghiên c u. N i dung khác ư c th c hi n b ng cách thu th p tài li u, s li u s n có và
m t s k t qu nghiên c u ã ư c công b

áp d ng và ánh giá cho nghiên c u này.

I TƯ NG NGHIÊN C U
i tư ng nghiên c u c a

tài:

• CTRSH phát sinh t các khu dân cư, ch , khu công c ng, các cơ quan trư ng
h c...thu c phư ng Vĩnh Th .
• Công tác QLCTR bao g m: ngu n phát sinh, hi n tr ng x lý, tình hình QLCTR,
nhân l c; kh năng và hi u qu khi áp d ng mơ hình PLCTRTN,

xu t c i thi n c n

thi t.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
Kh o sát th c t trên

a bàn phư ng nghiên c u nh m thu th p các s li u v

i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i, MT và n m rõ tình hình thu gom, v n chuy n CTRSH.
ng th i ti n hành kh o sát nh n th c c a c ng
qua b ng các câu h i cho t ng

i tư ng t i

ng v MT và phân lo i CTR, thông

a phương.
2


S d ng công th c Euler c i ti n
n năm 2020. T

ư c tính s gia tăng c a dân s t năm 2010

ó tính ư c lư ng CTRSH phát sinh trong kho ng th i gian này. S

gia tăng dân s d a trên các h s phát th i CTRSH, s gia tăng dân s bình qn. T

ó

ph n ánh ư c thành ph n c a ch t th i. Tuy nhiên s li u này thư ng khơng mang l i
tính chính xác cao, do còn nhi u v n
th c

liên quan và nh hư ng nhưng nó mang tính hình

ánh giá tính kh thi nên ph n nào cũng có th có ư c nh ng d

oán trong

tương lai.
Tham kh o ý ki n c a cán b

các cơ quan liên quan (S TN-MT, Công ty

MT T, UBND phư ng Vĩnh Th ), nh ng ngư i có kinh nghi m, tr c ti p làm vi c trong
công tác v sinh MT, th y cô hư ng d n. Nh
nh ng ý ki n quan tr ng và có ý nghĩa v i

ó có th h c h i ư c nhi u i u b ích,
tài.

S li u ư c x lý v i ph n m m Microsoft Excel. Ph n so n văn b n ư c s
d ng v i ph n m m Microsoft Word.

Ý NGHĨA TH C TI N
Vi c thu gom PLCTRTN có ý nghĩa quan tr ng v m t kinh t , xã h i và MT. Nó
góp ph n làm tăng t l ch t th i b cho m c ích tái sinh.

i u này có nhi u tác

ng

tích c c như : gi m b t ch t th i v n chuy n, x lý do ó ti t ki m ư c chi phí v n
chuy n và x lý ch t th i, k c ti t ki m m t b ng cho vi c chôn l p CTR, t o i u ki n
thu n l i cho vi c x lý cu i cùng các thành ph n khơng có kh năng tái ch . i u này có
ý nghĩa h t s c quan tr ng

i v i thành ph vì hi n nay BCL ch t th i c a Tp ang quá

t i và gây ô nhi m nghiêm tr ng.
M t ý nghĩa quan tr ng n a c a vi c phân lo i t i ngu n là chúng ta có th phân
lo i thành ph n h u cơ và các thành ph n khác. Trong lĩnh v c tái s d ng các thành
ph n h u cơ trong CTR sinh ho t

s n xu t phân compost, nâng cao hi u qu s n xu t,

ng th i cũng khích thích s phát tri n c a ngành ngh tái ch v t li u, qua ó góp ph n
gi i quy t cơng ăn vi c làm, t o thu nh p cho nhi u ngư i lao

ng.

3


CHƯƠNG 1: T NG QUAN V CH T TH I R N VÀ
PHÂN LO I CH T TH I R N T I NGU N
1.1. T NG QUAN V CH T TH I R N
1.1.1. Khái ni m v CTR
Theo quan ni m chung: CTR là toàn b các lo i v t ch t ư c con ngư i lo i b
trong các ho t

ng kinh t -xã h i c a mình (bao g m ho t

s ng và duy trì s t n t i c a c ng
th i t các ho t

ng s n xu t và ho t

Theo quan i m m i: CTR ô th
ban

uv tb

ng s n xu t, ho t

ng

ng…). Trong ó, quan tr ng nh t là các lo i ch t
ng s ng.
ư c

nh nghĩa là: v t ch t mà con ngư i t o ra

i trong khu v c ơ th mà khơng ịi h i b i thư ng cho s v t b

ó.

Thêm vào ó, ch t th i ư c coi là CTR T n u chúng ư c xã h i nhìn nh n như m t
th mà thành ph ( ô th ) có trách nhi m thu gom và tiêu h y.
Tuy nhiên, th c t theo thói quen, ngư i ta thư ng g i là rác th i ho c ph th i mà ít
g i là ch t th i r n. [4]

1.1.2. Ngu n g c phát sinh CTR
Ngu n g c phát sinh, thành ph n, tính ch t c a CTR là c s quan tr ng trong thi t
k , l a ch n cơng ngh x lý và

xu t các chương trình QLCTR thích h p.

Có nhi u cách phân lo i ngu n g c phát sinh CTR khác nhau nhưng phân lo i theo
cách thơng thư ng nh t là:
• Khu dân cư.
• Khu thương m i.
• Cơ quan, cơng s .
• Khu xây d ng và phá h y cơng trình xây d ng.
• Khu cơng c ng.
• Nhà máy x lý ch t th i.
• Cơng nghi p.
• Nơng nghi p.

4

B ng 1.1. Ngu n g c các lo i ch t th i r n
Ngu n phát sinh
1. Khu dân cư

2. Khu thương m i

Nơi phát sinh
Các d ng CTR
H gia ình, bi t th , chung Th c ph m th a, gi y, can
cư.
nh a, th y tinh, can thi c,
nhôm.
Nhà kho, nhà hàng, ch , Gi y, nh a, th c ph m th a,
khách s n, nhà tr , các tr m th y tinh, kim lo i, ch t th i
s a ch a và d ch v .
nguy h i.

3. Cơ quan, công s

4.

5.

6.

7.

8.

Trư ng h c, b nh vi n, văn Gi y, nh a, th c ph m th a,
phịng, cơng s nhà nư c.
th y tinh, kim lo i, ch t th i
nguy h i.
Cơng trình xây Khu nhà xây d ng m i, s a G ch, bêtông, thép, g , th ch
d ng và phá h y ch a nâng c p m r ng ư ng cao, b i…
cơng trình xây ph , cao c, san n n xây d ng.
d ng
Khu công c ng
ư ng ph , công viên, khu Rác vư n, cành cây c t t a, ch t
vui chơi gi i trí, bãi t m.
th i chung t i các khu vui chơi
gi i trí
Nhà máy x lý Nhà máy x lý nư c c p, Bùn, tro.
ch t th i ô th
nư c th i và các quá trình x
lý ch t th i công nghi p khác.
Công nghi p
Công nghi p xây d ng, ch Ch t th i do quá trình ch bi n
t o, cơng nghi p n ng, nh , công nghi p, ph li u, các lo i
l c d u, hóa ch t, nhi t i n.
rác th i sinh ho t.
Nông nghi p
ng c ,
ng ru ng, vư n Th c ph m b th i r a, s n
cây ăn qu , nông tr i.
ph m nông nghi p th a, rác,
ch t th i c h i
(Ngu n: Ths, NCS Võ ình Long, Ths Nguy n Văn Sơn, Giáo trình qu n lý CTR và CTNH,
Vi n Khoa h c Công ngh & Qu n lý Môi trư ng,

i H c Công nghi p TPHCM)

1.1.3. Phân lo i
1.1.3.1. Theo b n ch t ngu n t o thành
CTRSH: là nh ng ch t th i liên quan

n các ho t

ng c a con ngư i, ngu n

t o thành ch y u t các khu dân cư, các cơ quan, trư ng h c, các trung tâm d ch v ,
thương m i. CTRSH có thành ph n bao g m kim lo i, sành s , th y tinh, g ch ngói v ,
t, á, cao su, ch t d o, th c ph m dư th a ho c quá h n s d ng, xương
g , lông gà v t, v i , gi y, rơm, r , xác

ng v t, tre,

ng v t, v rau qu v.v… Theo phương di n khoa

h c, có th phân bi t các lo i CTR sau:
5


• Ch t th i th c ph m bao g m các th c ăn th a, rau, qu … lo i ch t th i này
mang b n ch t d b phân h y sinh h c, quá trình phân h y t o ra các ch t có
mùi khó ch u,

c bi t trong i u ki n th i ti t nóng m. Ngồi các lo i th c

ăn dư th a t gia ình cịn có th c ăn dư th a t các b p ăn t p th , các nhà
hàng, khách s n, ký túc xá, ch …
• Ch t th i tr c ti p c a
phân c a các

ng v t ch y u là phân, bao g m phân ngư i và

ng v t khác.

• Ch t th i l ng ch y u là bùn ga c ng rãnh, là các ch t th i ra t các khu v c
sinh ho t c a dân cư.
• Tro và các ch t dư th a th i b khác bao g m: các lo i v t li u sau

t cháy,

các s n ph m sau khi un n u b ng than , c i và các ch t th i d cháy khác
trong gia ình, trong kho c a các công s , cơ quan, xí nghi p, các lo i x
than.
•

Các CTR t

ư ng ph có thành ph n ch y u là các lá cây, que, c i, nilon,

v bao gói…
CTRCN: là các ch t th i phát sinh t các ho t

ng s n xu t công nghi p, ti u

th công nghi p. Các ngu n phát sinh ch t th i cơng nghi p g m:

•

Các ph th i t v t li u trong quá trình s n xu t công nghi p, tro, x trong các
nhà máy nhi t i n.

•

Các ph th i t nhiên li u ph c v cho s n xu t.

•

Các ph th i trong q trình cơng ngh .

•

Bao bì óng gói s n ph m.
CTR nông nghi p

Phát sinh do thu ho ch trên

ng ru ng, trang tr i nông trư ng và các vư n cây ăn

qu , s n xu t s a và lò gi t m súc v t,… Ch t th i này bao g m các lo i s n ph m ph
c a quá trình ni tr ng và thu ho ch ho c ch bi n như rơm, r , rau qu , s n ph m th i
c a các lò gi t m heo, bò… Hi n t i vi c qu n lý và x lý các lo i ch t th i nông nghi p
không thu c v trách nhi m c a các công ty MT T c a các
CTR xây d ng: là các ph th i như

a phương.

t cát, g ch ngói, bêtơng v do các ho t

ng phá d , xây d ng cơng trình v.v…ch t th i xây d ng g m:
6


•
•
•

V t li u xây d ng trong quá trình d b cơng trình xây d ng.
t á do vi c ào móng trong xây d ng.
Các v t li u như kim lo i, ch t d o…

Các ch t th i t các h th ng cơ s h t ng k thu t như tr m x lý nư c thiên nhiên,
nư c th i sinh ho t , bùn c n t các c ng thoát nư c Tp.

1.1.3.2. Theo m c

nguy h i

Ch t th i nguy h i: bao g m các lo i hóa ch t d gây ph n ng ,

c h i, ch t

th i sinh h c d th i r a, các ch t d cháy, n ho c các ch t th i phóng x , các ch t th i
nhi m khu n, lây lan.. có nguy cơ e d a t i s c kh e ngư i ,
phát sinh ra CTNH ch y u t các ho t

ng v t và cây c . Ngu n

ng y t , công nghi p và nông nghi p.

Ch t th i không nguy h i: là nh ng ch t th i không ch a các ch t và các h p
ch t có m t trong các

c tính nguy h i tr c ti p ho c gián ti p.

Ch t th i y t nguy h i: là ch t th i có ch a các ch t ho c h p ch t có m t
trong các

c tính gây nguy h i tr c ti p ho c tương tác v i các ch t khác gây nguy h i

v i MT và s c kh e c a c ng

ng. Theo quy ch qu n lý ch t th i y t , các lo i ch t th i

y t nguy h i ư c phát sinh t các ho t

ng chuyên môn trong các b nh vi n, tr m xá

và tr m y t . Các ngu n phát sinh ra ch t th i b nh vi n bao g m:
•

Các lo i bơng băng, g c, n p dùng trong khám b nh, i u tr , ph u thu t.

•

Các lo i kim tiêm, ng tiêm.

•

Các chi th c t b , t ch c mô c t b .

•

Ch t th i sinh ho t t các b nh nhân.

•

Các ch t th i có ch a các ch t có n ng

cao sau ây: chì, th y ngân,

Cadimi, Arsen, Xianua…
•

Các ch t th i phóng x trong b nh vi n. [4]

7


1.1.3.3. Theo công ngh x lý
B ng 1.2. Phân lo i CTR theo công ngh x lý
Thành ph n
1. Các ch t cháy ư c
. Gi y
. Hàng d t
. Rác th i
. C , g c i, rơm r …

. Ch t d o
. Da và cao su

nh nghĩa

Ví d

. Các túi gi y, các m nh
bìa, gi y v sinh, …
. Có ngu n g c t các s i
. V i len, bì t i, bì nilon, …
. Các ch t th i t
ăn, . Các c ng rau, v qu , ...
th c ph m.
. Các v t li u và s n ph m .
dùng b ng g như
ư c ch t o t g tre và bàn, gh , chơi, v d a, …
rơm,…
. Các v t li u và s n ph m . Phim cu n, túi ch t d o,
ư c ch t o t ch t d o
chai, l ch t d o, nilon, …
. Các v t li u và s n ph m . Gi y, bì, caosu, …
ư c ch t o t da và cao su
. Các v t li u làm t gi y

2. Các ch t không cháy
. Các lo i v t li u và s n . V h p, dây i n, hàng
ư c
. Các kim lo i s t.

ph m ư c ch t o t s t. rào, dao, n p l ,…
. Các kim lo i không . Các v t li u không b nam . V h p nhơm, gi y bao
gói,
ng.
châm hút.
ph i là s t.
. Các v t li u và s n ph m . Chai l ,
ng b ng
. Th y tinh
th y tinh, bóng èn,…
ư c ch t o t th y tinh.
. Các lo i v t li u không . V trai, c, xương, g ch,
. á và sành s
cháy khác ngoài kim lo i và á, g m,…
th y tinh.
. T t c các lo i v t li u
. á cu i, cát, t, tóc,…
3. Các ch t h n h p
khác không phân lo i, u
thu c lo i này.
(Ngu n: GS. TS. Tr n Hi u Nhu , TS. ng Qu c Dũng, TS. Nguy n Th Kim Thái (2001), Qu n
lý CTR- t p1: CTR ô th , Nhà xu t b n xây d ng Hà N i).

1.1.4. Thành ph n CTR
Thành ph n lý, hóa c a CTR T r t khác nhau tùy thu c vào t ng

a phương, vào

các mùa khí h u, các i u ki n kinh t và nhi u y u t khác.

8


1.1.4.1. Thành ph n v t lý
B ng 1.3. Thành ph n riêng bi t c a CTR sinh ho t
% tr ng lư ng
Thành ph n

Kho ng
giá tr
(KGT)

m (%)

Trung
bình
(TB)

KGT

TB

Tr ng lư ng riêng
(kg/m3)
KGT
TB

Ch t th i th c
6-25
15

50-80
70
12-80
28
ph m
Gi y
25-45
40
4-10
6
32-128
81,6
Carton
3-15
4
4-8
5
38-80
49,6
Ch t d o
2-8
3
1-4
2
32-128
64
V iv n
0-4
2
6-15

10
32-96
64
Cao su
0-2
0,5
1-4
2
96-192
128
Da v n
0-2
0,5
8-12
10
96-256
160
S n ph m
0-20
12
30-80
60
84-224
104
vư n
G
1-4
2
15-40
20

128-1120
240
Thu tinh
1-16
8
1-4
2
160-480
193,6
Can h p
2-8
6
2-4
3
48-160
88
Kim lo i
0-1
1
2-4
2
64-240
160
không thép
Kim lo i thép
0-10
2
2-6
3
128-1120

320
B i tro g ch
4
6-12
8
320-960
480
T ng c ng
100
15-40
2
180-420
300
(Ngu n: GS. TS. Tr n Hi u Nhu , TS. ng Qu c Dũng, TS. Nguy n Th Kim Thái (2001), Qu n lý
CTR- t p1: CTR ô th , Nhà xu t b n xây d ng Hà N i).

T tr ng:
T tr ng c a rác ư c xác
kg/m3.

nh b ng phương pháp cân tr ng lư ng và có ơn v là

i v i rác th i sinh ho t, t tr ng thay

i t 120 – 590 kg/m3.

chuy n rác có thi t b ép rác, t tr ng rác có th lên
T tr ng c a CTR ư c xác

i v i xe v n

n 830 kg/m3.

nh:

T tr ng = kh i lư ng cân CTR/th tích ch a kh i lư ng CTR cân b ng (kg/m3)
Thành ph n riêng bi t:
Thành ph n này thay

i theo v trí

a lý, theo vùng dân cư, theo m c s ng, th i

gian trong ngày, trong mùa, trong năm g m hơn 14 ch ng lo i mà
sau ó

ó gi y là nhi u nh t,

n th c ph m, rác làm vư n, rác sinh ho t…
9


m:
m c a rác thay
nư c

vùng nhi t

i theo t ng lo i thành ph n và thay

i thì

m c a rác r t cao, nhi u khi lên

i theo mùa. Nh ng

n 80%.

m bi n

i

nhi u, và cao nh t v n là rác th c ph m, rác làm vư n, rác sinh ho t th p nh t là th y
tinh.
B ng 1.4.
Thành ph n
Ch t h u cơ
Th c ph m th a
Gi y
Gi y carton
Nh a
V iv n
Cao su
Da
Ch t th i trong vư n
G
Ch t vô cơ
Th y tinh
Can thi c
Nhôm

Kim lo i khác
B i, tro…
T ng c ng
(Ngu n: Cù Huy

m c a các thành ph n trong CTR ô th
% kh i lư ng

m (%kh i lư ng)

9,0
34,0
6,0
7,0
2,0
0,5
0,5
18,5
2,0

70,0
6,0
5,0
2,0
10,0
2,0
10,0
60,0
20,0

8,0
6,0
0,5
3,0
3,0
100

2,0
3,0
2,0
3,0
8,0

u, Tr n Th Hư ng (2009), Qu n lý CTR T, Nhà xu t b n Xây d ng)

1.1.4.2. Thành ph n hóa h c
Thành ph n hóa h c c a CTR T bao g m ch t h u cơ (dao
60%), ch t tro, hàm lư ng cacbon c

ng trong kho ng 40 –

nh (hàm lư ng này thư ng chi m kho ng 5 –

12%), các ch t vô cơ chi m kho ng 15 – 30%.
a) Ch t h u cơ: L y m u nung

950oC. Ph n bay hơi i là ch t h u cơ hay còn

g i là t n th t khi nung, thông thư ng ch t h u cơ dao

ng trong kho ng 40-60%. Trong

tính tốn, l y trung bình 53% ch t h u cơ.
b) Ch t tro: Ph n còn l i sau khi nung – t c là ch t trơ dư hay ch t vô cơ.

10


c) Hàm lư ng cacbon c

nh:

Là lư ng cacbon còn l i sau khi ã lo i các ch t vô cơ khác không ph i là cacbon
trong tro, hàm lư ng này thư ng chi m kho ng 5-12%, trung bình là 7%. Các ch t vơ cơ
khác trong tro bao g m th y tinh, kim lo i…

i v i CTR T, các ch t này có trong

kho ng 15-30%, trung bình là 20%
d) Nhi t tr : Là giá tr nhi t t o thành khi

t CTR.

B ng 1.5. Thành ph n hóa h c c a các h p ph n cháy ư c trong CTR
H p ph n
Ch t th i th c ph m
Gi y
Carton
Ch t d o
V i, hàng d t

Cao su
Da
Lá cây, c
G
B i, g ch, v n, tro

C
48
3,5
4,4
60
55
78
60
47,8
49,5
26,3

(Ngu n: GS.TS. Tr n Hi u Nhu , TS.

% tr ng lư ng theo tr ng thái khô
H
O
N
S
6,4
37,6
2,6
0,4
6

44
0,3
0,2
5,9
44,6
0,3
0,2
7,2
22,8
6,6
31,2
4,6
0,15
10
2
8
11,6
10
0,4
6
38
3,4
0,3
6
42,7
0,2
0,1
3
2
0,5

0,2

Tro
5
6
5
10
2,45
10
10
4,5
1,5
68

ng Qu c Dũng, TS.Nguy n Th Kim Thái (2001), Qu n
lý CTR-t p 1: CTR ô th , NXB Xây d ng Hà N i)

Ngoài ra, thành ph n c a CTR s có s khác bi t

i v i nh ng nhóm ngư i có m c

s ng khác nhau. Khi xem xét y u t m c s ng, phân ra làm 3 m c c th .
B ng 1.6. Thành ph n CTR
Thành ph n

Th c ph m
Gi y
Plastic
Hàng d t
Cao su, da

Ch t th i vư n
Th y tinh
h p, nhôm
t, cát

Nư c có thu nh p
th p (GDP < 750
USD)
45 – 85
1 – 10
1-5
1-5
1-5
1-5
1-10
1-5
1-40

i v i các nư c có thu nh p khác nhau
Nư c có thu nh p
Nư c có thu nh p
trung bình (750
cao (GDP > 5.000
USD < GDP< 5.000 USD)
USD)
20 – 65
6 – 30
8 – 30
20 - 45
2-6

2-8
2-10
2-6
1-4
0-2
1-0
10-20
1-10
4-12
1-5
0-1
1-30
0-10

(Ngu n: Tr n Ng c Tu n, Bài gi ng Qu n lý CTR, Khoa Môi trư ng, Trư ng

i H c Hu )
11


1.1.5. T c

phát sinh CTR

Vi c tính tốn t c
QLCTR b i vì t

phát th i CTR là m t trong nh ng y u t quan tr ng trong vi c

ó ngư i ta có th xác

m t khu v c c th

nh ư c lư ng rác phát sinh trong tương lai

có k ho ch qu n lý t khâu thu gom, v n chuy n

Phương pháp xác

nh t c

phát th i CTR cũng g n gi ng như phương pháp xác

nh t ng lư ng rác. Ngư i ta s d ng m t s lo i phân tích sau ây
th i ra

n x lý.
nh lư ng rác

m t khu v c:
-

o kh i lư ng.

-

Phân tích th ng kê.

-

D a trên các ơn v thu gom rác (thùng ch a, xe

-

Phương pháp xác

-

Tính cân b ng v t ch t.

nh t l rác.

Hình 1.1. Sơ

1.1.6.

y…).

cân b ng v t ch t

nh hư ng c a CTR

1.1.6.1.

nh hư ng

n môi trư ng nư c

Các CTR giàu h u cơ, trong MT nư c s b phân h y nhanh chóng. Ph n n i lên
m t nư c b phân h y v i t c

cao, chúng s tr i qua q trình khống hóa ch t h u cơ

t o ra các s n ph m trung gian, sau ó nh ng s n ph m cu i cùng là khoáng ch t và
nư c. Ph n chìm trong nư c s có q trình phân gi i y m khí

t o ra các h p ch t

trung gian và s n ph m cu i cùng : CH4, H2S, H2O, CO2. T t c các ch t trung gian
gây mùi hôi th i và r t

u

c. Bên c nh ó, cịn có r t nhi u vi trùng và siêu vi trùng làm ô

nhi m ngu n nư c.
i v i các bãi rác thông thư ng (bãi rác khơng có áy ch ng th m, s t lún ho c
l p ch ng th m b th ng…), các ch t ô nhi m s th m sâu vào nư c ng m gây ô nhi m
cho t ng nư c ng m và gây nguy hi m cho con ngư i khi s d ng ngu n nư c ph c v
12


cho ăn u ng, sinh ho t. Ngoài ra, nư c rị r có kh năng di chuy n theo phương ngang r
ra bên ngồi bãi rác gây ơ nhi m ngu n nư c m t và làm tăng kh năng phân h y sinh
h c trong rác cũng như trong quá trình v n chuy n các ch t ô nhi m ra MT xung quanh.
N u rác th i là nh ng ch t kim lo i thì nó gây nên hi n tư ng ăn mịn trong MT
nư c. Sau ó ơxy hóa có ơxy và khơng có ơxy xu t hi n gây nhi m b n cho ngu n nư c.
Nh ng ch t th i

c như Hg, Pb, Cd, Zn, ch t phóng x …

1.1.6.2.

nh hư ng

n mơi trư ng khơng khí

Các CTR thư ng có m t ph n có th bay hơi và mang theo mùi làm ơ nhi m khơng
khí. Cũng có nh ng ch t th i có kh năng thăng hoa phân tán vào khơng khí gây ơ nhi m
tr c ti p, cũng có các lo i rác th i d phân h y (như th c ph m, trái cây h ng…), trong
i u ki n nhi t

và

m thích h p (nhi t

t t nh t là 35oC và

m 70 – 80%) s

ư c các VSV phân h y t o mùi hôi và nhi u lo i khí ơ nhi m có tác
MT T, s c kh e và kh năng ho t

ng x u

n

ng c a con ngư i. K t qu quá trình là gây ơ nhi m

khơng khí.

B ng 1.7. Thành ph n m t s ch t khí cơ b n trong khí th i bãi rác
Thành ph n khí
CH4
CO2
N2
O2
NH3
SOx, H2S, Mercaptan…
H2
CO
Ch t h u cơ bay hơi

% Th tích
45 – 60
40 – 60
2–5
0,1 – 1,0
0,1 – 1,0
0 – 1,0
0 – 0,2
0 – 0,2
0,01 – 0,6

(Ngu n: Giáo trình Qu n lý ch t th i r n, H Văn Lang)

1.1.6.3.

nh hư ng

Các ch t h u cơ s

k khí, khi có

n mơi trư ng

t

ư c VSV phân h y trong MT

t trong 2 i u ki n hi u khí và

m thích h p s t o ra hàng lo t các s n ph m trung gian, cu i cùng

hình thành các ch t khống ơn gi n, nư c, CH4, CO2…
V i m t lư ng nư c th i và nư c rò r v a ph i thì kh năng t làm s ch c a MT
t s phân h y các ch t này tr thành các ch t ít ơ nhi m ho c không ô nhi m.

13


Nhưng v i lư ng rác quá l n vư t qua kh năng t làm s ch c a

t thì MT

ts

tr nên q t i và b ơ nhi m. Các ch t ô nhi m này cùng v i kim lo i n ng, các ch t
h i và các vi trùng theo nư c trong

c

t ch y xu ng ngu n nư c ng m làm ô nhi m t ng

nư c này.
i v i rác không phân h y (nh a, cao su…) n u không có gi i pháp x lý thích
h p s là nguy cơ gây thối hóa và gi m

1.1.6.4.

nh hư ng

phì c a

t.

n c nh quan và con ngư i

CTR phát sinh t khu ô th , n u không ư c thu gom và x lý úng cách s gây
ÔNMT, nh hư ng x u

n s c kh e c ng

ng dân cư và làm m t m quan ô th .

Thành ph n CTR r t ph c t p, trong ó có ch a các m m b nh t ngư i ho c gia súc, các
ch t th i h u cơ, xác súc v t ch t…t o i u ki n t t cho mu i, chu t, ru i…sinh s n và
lây lan m m b nh cho ngư i, nhi u lúc tr thành d ch.
M t s vi khu n, siêu vi khu n, ký sinh trùng…t n t i trong rác có th gây b nh cho
con ngư i như s t rét, b nh ngoài da, d ch h ch, thương hàn, phó thương hàn, tiêu ch y,
lao, giun sán…
Phân lo i, thu gom và x lý rác không úng quy

nh là nguy cơ gây b nh nguy

hi m cho công nhân v sinh, ngư i b i rác, nh t là khi g p ph i các CTNH t y t , công
nghi p như kim tiêm, g c bông, m m b nh…
T i các bãi rác l thiên, n u không ư c qu n lý t t s gây ra nhi u v n
tr ng cho bãi rác và c ng
nư c, ô nhi m

nghiêm

ng dân cư trong khu v c gây ô nhi m không khí, các ngu n

t và ni dư ng các v t ch trung gian truy n b nh cho con ngư i.

Rác th i n u không ư c thu gom t t cũng là m t trong nh ng y u t gây c n tr
dòng ch y, làm gi m kh năng thoát nư c c a các sơng, r ch và h th ng thốt nư c ô
th .

1.1.7. Tình hình x lý CTR trên th gi i và

Vi t Nam

1.1.7.1. Sơ lư c các phương pháp x lý CTR
i v i t t c các qu c gia, CTR là m t v n
trung tâm công nghi p l n. Vi t Nam ang

b c xúc c a xã h i,

c bi t là

các

trong tình tr ng chung ó và các trung tâm

cơng nghi p phát tri n như Tp.HCM, Hà N i, à N ng, H i Phịng, Biên Hịa…ln ph i
i phó v i th c tr ng CTRCN và CTRSH. S t p trung dân cư v i m t

cao, s phát
14


tri n kinh t tăng v t trong nh ng năm g n ây và s gia tăng dân s là nguyên nhân c a
s tăng s lư ng rác th i. Trong th c t , t t c các ô th l n

u ph i gi i quy t rác th i

c a mình mà khơng th áp d ng theo m t công ngh r p khuôn nào. S dĩ có s

a d ng

v các bi n pháp x lý rác là do s khác bi t c a các y u t :
Trình

phát tri n kinh t và khoa h c k thu t.

Trình

dân trí.

Tính ch t và thành ph n rác th i.
V trí

a lý và

c i m dân s ,

t ai c a t ng vùng.

Hình 1.2. Các cơng ngh x lý CTR t i khu x lý t p trung có th áp d ng
a) Tái s d ng
Các CTR là các lo i nilon, plastic, s t thép và các kim lo i có giá tr khác, gi y v n,
v i v n, các ph th i c a các ngành công nghi p khác. Chúng ư c thu gom và phân lo i
ngay t khi th i ra theo nguyên t c phân lo i t i ngu n. Nh ng CTR có th s d ng l i
cho các ngành công nghi p khác nhau như gi y v n có th
xu t gi y. Plastic ư c tái s d ng làm ch t

ưa vào làm nguyên li u s n

n thêm khi ch t o các s n ph m nh a, các

lo i s t thép thì ư c n u l i…
b) Ch bi n phân rác
Nguyên t c
Nguyên t c c a vi c ch bi n phân rác là s d ng quá trình phân h y ch t h u cơ
c a VSV. Vi c

ch bi n phân rác ư c phân làm 2 phương pháp:

15

•

hi u khí: cơng ngh này s d ng các VSV hi u khí

cơ có trong CTR v i i u ki n có

oxy, nhi t

x lý các ch t h u

, pH thích h p. Các vi khu n hi u khí

có trong rác s th c hi n q trình oxy hóa các ph n t carbon có trong ch t h u cơ thành
dioxit carbon (CO2). Thông thư ng rác sau khi
trong
oxy,

ng rác

tăng lên 450C và

2 ngày và nh kh năng gi nhi t, nhi t

t 60-900C sau 6-7 ngày. Lúc này

m và pH thích h p các VSV hi u khí ho t

i u ki n

ng m nh, sau 2-4 tu n là rác b

phân h y hoàn toàn, các vi khu n gây b nh, cơn trùng có trong rác b h y di t do nhi t
trong

ng rác lên cao.
•

y m khí: q trình này ho t

ng d a trên vi c s d ng tính năng phân

h y ch t h u cơ c a các VSV k khí. Mơ hình ch bi n phân rác b ng s d ng phương
pháp

y m khí ã có t lâu, nh t là

i v i nh ng vùng sâu, vùng xa khi c n ch bi n

phân bón cho nơng nghi p. Tuy nhiên,

y m khí cũng có nh ng như c i m như: th i

gian phân h y dài, phát sinh ra các khí CH4, H2S gây mùi hơi, các vi khu n gây b nh và
côn trùng không ch t do nhi t
c) Thiêu

phân h y th p.

t ch t th i

t rác là giai o n x lý ư c áp d ng cho m t s lo i rác nh t

nh không th x

lý b ng các bi n pháp khác. Các ch t khí ư c làm s ch ho c khơng ư c làm s ch thốt
ra ngồi khơng khí. Tro th i ư c chơn l p ho c s d ng làm v t li u xây d ng.
X lý b ng phương pháp

t có ý nghĩa quan tr ng là làm gi m t i m c nh nh t

ch t th i cho khâu x lý cu i cùng, n u s d ng cơng ngh tiên ti n cịn có ý nghĩa cao
BVMT. ây là phương pháp x lý rác t n kém nh t, so v i phương pháp chôn l p h p v
sinh thì chi phí

t 1 t n rác cao hơn kho ng 10 l n.

Công ngh
t

m nh

t rác thư ng s d ng

bao c p cho vi c thiêu

c a toàn dân. Tuy nhiên,

các qu c gia phát tri n vì h có m t n n kinh

t rác sinh ho t như m t d ch v phúc l i xã h i

t rác sinh ho t bao g m nhi u ch t khác nhau, sinh khói

c

và d sinh ra dioxin n u gi i quy t vi c x lý khói khơng t t.
Năng lư ng sinh ra có th t n d ng cho các lị hơi ho c cơng nghi p c n nhi t và
phát i n. M i lò

t ph i ư c trang b m t h th ng x lý khí th i r t t n kém nh m

kh ng ch ơ nhi m khơng khí do q trình

t có th gây ra.

16