Rèn kĩ năng Kể chuyện cho học sinh lớp 5 Trường Tiểu học thị Trấn Thuận Châu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (825.39 KB, 64 trang )

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................ 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................................ 2
3.Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 3
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .................................................................. 4
5. Các nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 4
6. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 4
7. Giả thuyết khoa học........................................................................................... 5
8. Những đóng góp mới của đề tài ........................................................................ 5
9. Cấu trúc của khóa luận ...................................................................................... 5
PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................... 6
̉
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC DA ̣Y HỌC KỂ CHUYỆN Ơ TIỂU
HỌC....................................................................................................................... 6
1.1. Mô ̣t số khái niê ̣m liên quan tới đề tài............................................................. 6
1.1.1. Kể chuyện .................................................................................................... 6
1.1.2. Dạy kể chuyện ............................................................................................. 6
1.1.3. Kĩ năng kể chuyện ....................................................................................... 6
1.2. Cơ sở khoa học của việc rèn kĩ năng kể chuyện cho học sinh lớp 5 ............. 6
1.2.1. Cơ sở tâm sinh lý......................................................................................... 6
1.2.2. Cơ sở giáo dục Tiểu học .............................................................................. 7
1.2.3. Cơ sở ngôn ngữ và văn học ......................................................................... 8
1.3. Vai trò của phân môn Kể chuyê ̣n lớp 5 .......................................................... 9
1.3.1. Mục tiêu của phân môn Kể chuyện ............................................................. 9
1.3.2. Nhiệm vụ của phân môn Kể chuyện ........................................................... 9
1.3.3. Đặc điểm và phƣơng pháp dạy học phân môn Kể chuyện lớp 5 .............. 10
1.3.3.1. Đặc điểm của hoạt động dạy học kể chuyện ở lớp 5 ............................. 10
1.3.3.2. Quy trinh da ̣y bài Nghe – kể la ̣i câu chuyê ̣n vƣ̀a nghe trên lớp ............. 11
̀
1.3.3.3. Phƣơng pháp da ̣y ho ̣c kể chuyê ̣n lớp 5 .................................................. 11

̉
CHƢƠNG 2: CƠ SƠ THƢ̣C TIỄN CỦA VIỆC DA ̣Y KỂ CHUYỆN ............... 14
2.1. Khảo sát thƣ̣c tra ̣ng rèn ki ̃ năng kể chuyê ̣n cho ho ̣c sinh lớp 5 ................... 14
2.1.1. Mục đích khảo sát ..................................................................................... 14
2.1.2. Nô ̣i dung khảo sát...................................................................................... 14
2.1.3. Đối tƣơ ̣ng khảo sát .................................................................................... 14
2.1.4. Thời gian và địa điểm khảo sát ................................................................. 14
2.1.5. Phƣơng pháp khảo sát ............................................................................... 14
2.2. Kế t quả khảo sát ........................................................................................... 14
2.2.1. Chƣơng trinh kể chuyê ̣n lớp 5 kiể u bài Nghe – kể la ̣i câu chuyê ̣n vƣ̀a đƣơ ̣c
̀
nghe trên lớp. ....................................................................................................... 14
2.2.2. Thƣ̣c tra ̣ng da ̣y kiể u bài Nghe – kể la ̣i câu chuyê ̣n vƣ̀a nghe trên lớp...... 17
2.2.2.1. Quan niê ̣m về da ̣y ho ̣c kiể u bài Nghe – kể la ̣i câu chuyê ̣n vƣ̀a nghe trên
lớp của giáo viên lớp 5 Trƣờng Tiể u ho ̣c Thi ̣trấ n Thuâ ̣n Châu.......................... 17
2.2.2.2. Quy trình dạy học kể chuyện kiểu bài Nghe – kể lại câu chuyện vừa
đƣợc nghe trên lớp............................................................................................... 18
2.2.2.3. Các phƣơng pháp dạy học đƣợc sử dụng trong tiết dạy bài Nghe – kể lại
câu chuyện vừa đƣợc nghe trên lớp .................................................................... 20
2.2.3. Thƣ̣c tra ̣ng ho ̣c kiể u bài Nghe – kể la ̣i câu chuyê ̣n vƣ̀a nghe trên lớp...... 22
2.2.3.1. Nhâ ̣n thƣ́c của ho ̣c sinh về ý nghia của phân môn Kể chuyê ̣n .............. 22
̃
2.2.3.2. Hƣ́ng thú ho ̣c tiế t Kể chuyê ̣n kiể u bài Nghe

– kể la ̣i câu chuyê ̣n vƣ̀a

đƣơ ̣c nghe trên lớp của ho ̣c sinh lớp 5. ............................................................... 23
2.2.3.3. Kĩ năng kể chuy ện đối với kiểu bài Nghe – kể la ̣i câu chuyê ̣n vƣ̀a nghe

trên lớp của ho ̣c sinh lớp 5 .................................................................................. 25
̀
CHƢƠNG 3: RÈN KĨ NĂNG KỂ CHUYỆN QUA KIỂU BAI NGHE - KỂ LẠI
́
TRÊN LƠP CHO HỌC SINH LỚP 5 ................................................................. 28
3.1. Một số biện pháp rèn kĩ năng kể chuyện qua kiể u bài Nghe

- kể la ̣i câu

chuyê ̣n vƣ̀a đƣơ ̣c nghe trên lớp ........................................................................... 28
3.1.1. Hƣớng dẫn ho ̣c sinh đo ̣c để nắ m vƣ̃ng cố t truyê ̣n .................................... 28
3.1.2. Hƣớng dẫn học sinh nghe và ghi nhớ nô ̣i dung câu chuyê ̣n ..................... 29
3.1.3. Hƣớng dẫn ho ̣c sinh kể la ̣i câu chuyê ̣n ..................................................... 29

3.1.4. Lựa chọn ngữ điệu kể theo vai .................................................................. 31
3.1.5. Kết hợp khéo léo giữa cử chỉ, điệu bộ và nét mặt và sử dụng đồ dùng trực
quan vào trong tiế t ho ̣c ........................................................................................ 33
3.1.6. Tổ chức các cuộc thi kể chuyện cho học sinh lớp 5.................................. 34
3.1.6.1. Tổ chức thi kể chuyện ............................................................................ 35
3.1.6.2. Ví dụ về cuộc thi kể chuyện cấp trƣờng, Trƣờng Tiểu học Thị trấn
Thuận Châu (phụ lục) .......................................................................................... 36
3.2. Thể nghiê ̣m sƣ pha ̣m .................................................................................... 36
3.2.1. Mục đích thể nghiệm ................................................................................. 36
3.2.2. Đối tƣợng thể nghiệm................................................................................ 36
3.2.3. Thời gian và địa bàn thể nghiệm ............................................................... 36
3.2.4. Điều kiện thể nghiệm ................................................................................ 37
3.2.5. Nội dung thể nghiệm và tiêu chí đánh giá thể nghiệm ............................. 37
3.2.5.1. Nội dung thể nghiệm .............................................................................. 37
3.2.5.2. Tiêu chí đánh giá thể nghiệm ................................................................. 37

3.2.6. Chuẩn bị cho thể nghiệm........................................................................... 38
3.2.7. Kết quả thể nghiệm ................................................................................... 38
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................. 41
1. Kết luận ........................................................................................................... 41
2. Một số kiến nghị .............................................................................................. 42
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1 . Vấ n đề đổ i mới giáo dục hiê ̣n nay
Đất nƣớc đi vào cơng nghiệp hóa , hiê ̣n đa ̣i hóa đòi hỏi nguồn nhân lực trí
tuê ̣ cao, quá trình hội nhập khu vực và quốc tế với xu thế tồn cầu hóa đang là
mơ ̣t thách thƣ́c với nƣớc ta , điề u này đòi hỏi nhà nƣớc và ngành giáo du ̣c phải
có một chiến lƣợc phát triển nhân tà i. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần
thƣ́ XI đã chỉ rõ quan điể m : “Đở i mới căn b ản, tồn diện nền giáo dục theo
hƣớng chuẩ n hóa, hiê ̣n đa ̣i hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hơ ̣i nhâ ̣p quố c tế.”
Đổi mới phƣơng pháp dạy học trên cơ sở lấy ngƣờ i ho ̣c làm trung tâm . Đó
là ngƣời ho ̣c đóng vai trò chủ đa ̣o trong quá trinh linh hô ̣i tri thƣ́c , giáo viên là
̃
̀
ngƣời hƣớng dẫn, chỉ đạo học sinh trong quá trình học tập. Trên nguyên tắ c phát
huy tính tích cƣ̣c , tƣ̣ giác, phát huy tối đa trí lực và khả năng của ho ̣c sinh . Áp
dụng các ph ƣơng pháp da ̣y ho ̣c tích cƣ̣c : gợi mở vấn đáp , trƣ̣c quan, thực hành
luyê ̣n tâ ̣p, …để khơi gơ ̣i trí lƣ̣c cũng nhƣ năng lƣ̣c của ho ̣c sinh , vâ ̣n du ̣ng các
phƣơng pháp này vào trong dạy học.
Chƣơng trình phân mơn Kể chu ̣n ở lớp 5 có nhiều đổi mới . Sách giáo
khoa phân môn Kể chuyê ̣n đƣơ ̣c gô ̣p chung cùng với sách Tiếng Việt (trƣớ c kia
là một quyển riêng ). Phân môn Kể chuyê ̣n lớp 5 đƣơ ̣c chia th ành 3 kiể u bài cu ̣

thể , mỗi kiể u bài ƣ́ng với chủ điể m của tƣ̀ng tuầ n. Mỗi tuầ n có 1 tiế t kể chuyê ̣n.
Các kiểu bài phù hợp với đặc điểm tiếp nhận và nhận thức của học sinh lớp
5, giáo viên tiến hành hoạt động dạy dễ dàng.
1.2. Mục tiêu giáo dục ở tiểu học
Giáo dục Tiểu học là cấp học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở
ban đầ u cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức , trí tuệ, thể chất, thẩm
mĩ và các kĩ năng cơ bản để ho ̣c s inh tiế p tục học lên các bậ c ho ̣c cao hơn. Mục
tiêu của giáo dục Tiểu học hiện nay là nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện,
nhà trƣờng là cái nôi cung cấp cho học sinh những tri thức khoa học, kĩ năng, kĩ
xảo cần thiết, giúp các em hình thành và phát triển nhân cách.
1.3. Nhiê ̣m vụ của phân môn Kể chuyê ̣n
Ở trƣờng Tiểu học , môn Tiế ng Viê ̣t đóng vai trò đă ̣c biê ̣t quan tro ̣ng , là
phƣơng tiê ̣n chủ yế u để ho ̣c sinh tiế p thu kiế n thƣ́c các môn ho ̣c khác Môn Tiế ng
.
Viê ̣t góp phầ n hinh thành và ph át triển bốn kĩ năng: nghe, nói, đo ̣c, viế t cho ho ̣c
̀
sinh. Là công cụ hữu hiệu phục vụ cho hoạt động giao tiếp của học sinh . Đồng
1

thời rèn luyê ̣n cho ho ̣c sinh các thao tác tƣ duy nhƣ: phân tích, tổ ng hơ ̣p, so sánh,
khái quát, nâng cao phẩ m chấ t tƣ duy và năng lƣ̣c nhâ ̣n thƣ́c cho ho ̣c sinh
.
Kể chuyện là một môn học lý thú, hấp dẫn đối với học sinh tiể u ho ̣c .
Những câu chuyện đƣợc kể thông qua lời kể của cô giáo trở nên hấp dẫn, sinh
động và có hồn. Mục đích của phân môn Kể chuyện là phát triể n ki ̃ năng nghe và
nói cho học sinh. Góp phần củng cố, mở rô ̣ng và tich cƣ̣c hóa vố n tƣ̀ ngƣ̃ , phát
́
triể n tƣ duy hinh tƣơ ̣ng và tƣ duy lô gic cho ho ̣c sinh . Giờ kể chuyện cịn góp
̀

́
phầ n cung cấ p vớ n văn ho ̣c cho các e m. Thông qua việc kể lại các câu chuyện
dƣới các dạng bài khác nhau các em đã tiếp xúc với các tác phẩm văn học , điều
này đồng nghĩa với việc vốn văn học của các em đƣợc tích luỹ dần trong dạy
học kể chuyện . Kể chuyê ̣n bồ i dƣỡng nhƣ̃ng tình cảm tớ t đ ẹp, hình thành nhân
cách cho các em. Nhờ đó trí tƣởng tƣơ ̣ng các em trở nên phong phú hơn.
1.4. Thực tiễn rèn ki ̃ năng kể chuyê ̣n
Kể chuyện có sức hấp dẫn , có vai trị quan trọng nhƣ vậy nhƣng hiê ̣n nay
một số giáo viên chƣa có một quan niệm đúng đắn và đầy đủ về tầm quan trọng
và ích lợi của việc dạy học kể chuyện cũng nhƣ họ chƣa tìm ra một phƣơng pháp
dạy học phù hợp với đặc trƣng của phân mơn đối với học sinh.
Học sinh cịn chƣa hứng thú cao với phân môn Kể chuyện . Các kĩ năng kể
chuyê ̣n của các em còn nhiề u yế u kém và ha ̣n chế. Giờ ho ̣c kể chuyê ̣n còn diễn ra
mô ̣t cách thu ̣ đơ ̣ng , máy móc , học sinh nghe giáo viê n kể và kể la ̣i tƣơng tƣ̣
không có sự sáng tạo đặc biệt là kiểu bài Nghe – kể lại câu chuyện vừa nghe trên
lớp làm cho tiết học trở nên nhàm chán.
Những điều trên đây đã dẫn đến một hệ quả tất yếu là chất lƣợng dạy học
phân mơn Kể chuyện ở tiểu học, trong đó có lớp 5 chƣa đạt hiệu quả nhƣ
mong muốn.
Chính vì vậy, chúng tôi đã cho ̣n đề tài : “Rèn kĩ năng Kể chuyện cho học
sinh lớp 5 Trường Tiểu học thị Trấn Thuận Châu” kiể u bài Nghe – kể lại câu
chuyê ̣n vưa nghe trên lớp để nghiên cứu.
̀
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Kể chuyện là một phân mơn của Tiếng Việt, do đó việc dạy tốt phân mơn
này cũng góp phần thực hiện mục tiêu dạy học môn Tiếng Việt đề ra. Tuy nhiên,
để giảng dạy tốt môn học , ngƣời giáo viên cầ n có nhƣ̃ng hiể u biế t nhấ t đinh về
̣
môn ho ̣c cũng nhƣ các phƣơng pháp da ̣y ho ̣c phù hơ ̣p . Đã có rất nhiều tài liệu
giáo dục nghiên cứu và chỉ ra vai trò, tầm quan trọng của việc dạy và học phân

môn Kể chuyện.
2

Trong đề tài này, chúng tôi đã sƣu tầm và nghiên cứu các tài liệu sau đây:
Giáo trình Rèn kĩ năng sử dụng Tiếng Việt của hai tác giả Đào Ngọc và
Nguyễn Quang Minh , Nhà xuất bản Giáo Dục , đã chỉ ra rằ ng việc rèn luyện kĩ
năng giao tiếp ngôn ngữ gắn các liền với các kĩ năng nghiệp vụ ở tiểu học nhƣ:
kĩ năng đọc thầm, kĩ năng đọc diễn cảm, kĩ năng viết chữ, kĩ năng viết các loại
văn bản dạy ở tiểu học, kĩ năng nghe, kĩ năng nói, kĩ năng kể chuyện.
Giáo trình Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở Tiểu học, của Bộ Giáo dục
và Đào tạo, Dự án phát triển giáo viên tiểu học. Đã cập nhật những thông tin đổi
mới về nội dung chƣơng trình sách giáo khoa và phƣơng pháp dạy học theo
chƣơng trình mới. Cuốn sách đã trình bày một cách chi tiết cụ thể về cấu trúc
nội dung và phƣơng pháp dạy học cho từng phân môn trong mơn Tiếng Việt
trong đó có phân mơn Kể chuyện.
Một tài liệu viết về đề tài kể chuyện mà không thể khơng nhắc đến đó là
quyển Kể chụn 1 của đồng tác giả Đỗ Lê Chẩn và Nguyễn Thị Ngọc Bảo.
Trong phần lí luận chung các tác giả đã nêu đầy đủ về vị trí , nhiệm vụ cũng nhƣ
phƣơng pháp của dạy học kể chuyện ở lớp 1 cũng nhƣ đối với cấ p T iểu học.
Phần hƣớng dẫn cụ thể các tác giả đã tóm tắt nội dung truyện, hƣớng dẫn tìm
hiểu truyện và hƣớng dẫn các bƣớc lên lớp cho từng bài cụ thể.
Một tác giả đã có nhiều đóng góp trong lĩnh vực này đó chính là Chu Huy
với Dạy kể chuyện ở trường Tiểu học. Theo tác giả, nhu cầu kể chuyện đối với
học sinh tiểu học là rất lớn. Ngoài việc xác định vị trí, nhiệm vụ rất quan trọng
của phân mơn Kể chuyện, ông còn đề ra phƣơng pháp và kĩ thuật lên lớp với
những bài soạn mẫu rất cụ thể.
Giáo trình Phương pháp dạy học Tiếng Việt 2 do đồng tác giả Lê Phƣơng
Nga và Nguyễn Trí biên soạn cũng đã đề cập đến phƣơng pháp dạy học kể
chuyện. Viết về phƣơng pháp dạy học kể chuyện các tác giả đã vạch ra mục đích

quan trọng và ý nghĩa thiết thực của việc dạy học kể chuyện, đồng thời, các tác
giả cũng đã xây dựng cách thức tổ chức cũng nhƣ các hoạt động chủ yếu trong
tiết kể chuyện. Đặc biệt các tác giả đã nhấn mạnh đến việc rèn kĩ năng nghe và
kể cho học sinh.
Tuy nhiên, chƣa có cơng trình nào đi sâu vào nghiên cứu các biện pháp để
rèn kĩ năng kể chuyện cho học sinh.
3. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cƣ́u lý luâ ̣n và thƣ̣c tiễn da ̣y kể chuyê ̣n kiể u bài Nghe – kể lại câu
chuyê ̣n vưa nghe trên lớp ở lớp 5 Trƣờng Tiể u ho ̣c Thị trấn Thuận Châu. Tƣ̀ đó ,
̀
3

đề xuất một số biện pháp n hằ m nâng cao hiê ̣u quả da ̣y học kiểu bài này ở lớp 5
cho ho ̣c sinh.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu: 60 học sinh lớp 5 Trƣờng Tiểu học Thị trấn
Thuận Châu.
Đối tƣợng nghiên cứu: Chỉ tiến hành nghiên cứu các biện pháp dạy học
rèn kĩ năng kể chuyện cho học sinh lớp 5 Trƣờng Tiểu học Thị trấn Thuận
Châu với kiể u bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa nghe trên lớp .
̀
5. Các nhiệm vụ nghiên cứu
Tìm hiểu cơ sở lí luận của việc dạy học kể chuyện ở tiểu học.
Tìm hiểu thực trạng rèn ki ̃ năng kể chuyện ở lớp 5 Trƣờng Tiể u ho ̣c Thi ̣
trấ n Thuâ ̣n Châu.
Đề xuấ t một số biện pháp hƣ̃u hiê ̣u nhằ m rèn kĩ năng Nghe – kể lại câu
chuyê ̣n vưa nghe trên lớp
cho học sinh lớp 5 Trƣờng Tiể u ho ̣c Thi ̣trấ n
̀

Thuâ ̣n Châu .
Thiết kế giáo án thể nghiệm cho đề tài.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để hoàn thành đề tài này , chúng tôi sử dụng các phƣơng pháp nghiên
cứu sau:
Nghiên cứu lý luận : Đọc, nghiên cứu và sử dụng các tài liệu có liên quan
đến đề tài. Nghiên cứu chƣơng trình phân mơn Kể chuyện lớp 5.
Nghiên cứu thực tiễn:
Sử dụng phiếu điều tra để tìm hiểu Thƣ̣c tra ̣ng da ̣y và ho ̣c kiể u bàiNghe – kể
:
lại câu chuyện vừa nghe trên lớp lớp 5 Trƣờng Tiể u ho ̣c Thi ̣trấ n Thuâ ̣n Châu
ở
.
Trên cơ sở lý luâ ̣n và thƣ̣c tiễn đã có chúng tôi s ử dụng cá c phƣơng pháp
sau để nghiên cứu:
Phƣơng pháp quan sát: Quan sát cử chỉ, điệu bộ, nét mặt của học sinh khi
kể chuyện và cách lên lớp tiết kể chuyện của giáo viên.
Phƣơng pháp đàm thoại: Trực tiếp phỏng vấn, trò chuyện với giáo viên và
học sinh để tìm hiểu những khó khăn, nguyện vọng của học sinh trong quá trình
rèn kĩ năng kể chuyện từ đó đƣa ra các biện pháp giải quyết phù hợp.

4

7. Giả thuyết khoa học
Chất lƣợng dạy học kể chuyện ở Trƣờng Tiể u ho ̣c Thi ̣trấ n Thuâ ̣n Châu còn
gă ̣p nhiề u khó khăn , nế u các phƣơng án đã đề xuất đƣợc thông qua thì sẽ góp
phầ n tháo gỡ nhƣ̃ng khó khăn hiê ̣n nay.
Chất lƣợng da ̣y ho ̣c kể chuyện và các kĩ năng kể chuyện của học sinh sẽ
đƣơ ̣c nâng cao.

8. Những đóng góp mới của đề tài
Góp phần giúp giáo viên nhận thức đầy đủ và đúng đắn hơn về mục
đích, vai trị của phân mơn Kể chuyện trong dạy học Tiếng Việt.
Đề xuấ t các biên pháp rèn kĩ năng k ể chuyện cho học sinh lớp
kiể u bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa nghe trên lớp
̀

5 với

9. Cấu trúc của khóa luận
Ngồi phần mở đầu, phần kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung của khóa
luận gồm ba chƣơng:
Chương 1. Cơ sở lý luận của việc dạy học kể chuyện ở tiểu học
Chương 2. Cơ sở thực tiễn của việc dạy học kể chuyện
Chương 3. Rèn kĩ năn g kể chuyê ̣n qua kiểu bài Nghe – kể lại tên lớp cho
học sinh lớp 5

5

PHẦN NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
̉
̉
̉
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦ A VIỆC DA ̣Y HỌC KÊ CHUYỆN Ơ TIÊU HỌC
1.1. Mô ̣t số khái niêm liên quan tới đề tài
̣
1.1.1. Kể chuyện
Kể là một phƣơng thƣ́c tƣ̣ sƣ̣, nhằ m kể la ̣i mô ̣t sƣ̣ viê ̣c có mở đầ u , diễn biế n

và kết thúc . Kể chuyện là cách ngƣời kể dùng lời nói, ngơn từ của mình để
truyền tới ngƣời nghe nội dung của một tác phẩm truyện. Kể chuyện không
yêu cầu ngƣời kể phải trung thành tuyệt đối với văn bản mà trong quá trình
kể, ngƣời kể có thể thêm bớt sàng lọc cũng nhƣ thể hiện thái độ, tình cảm của
bản thân.
Trong pha ̣m vi đề tài này , Kể chuyê ̣n chính là tên gọi của mô ̣t phân môn
Tiế ng Viê ̣t ở tiể u ho ̣c. Nhằ m mu ̣c đích phát triển lời nói cho học sinh, bờ i dƣỡng
cho các em nhƣ̃ng cảm xúc thẩ m mi ̃ lành ma ̣nh , cung cấ p nhƣ̃ng kiế n thƣ́c về
vố n sớ ng cho ho ̣c sinh, có tác dụng giáo dục tƣ tƣởng và tình cảm cho các em.
1.1.2. Dạy kể chuyện
Dạy k ể chuyê ̣n ở t iể u ho ̣c là giáo viên dạy học sinh biết sử dụng các
phƣơng thƣ́c kể chuyê ̣n các ki ̃ năng kể chuyê ̣n đã đƣơ ̣c rèn luyê ̣n áp du ̣ng để kể
lại những câu chuyện mà mình đã đƣợc nghe , đƣơ ̣c đo ̣c, đƣơ ̣c chƣ́ng kiế n hoă ̣c
tham gia. Qua đó, để giáo dục tƣ tƣởng, tình cảm và đạo đức cho học sinh.
1.1.3. Kĩ năng kể chuyện
Kĩ năng là năng lực hay khả năng của chủ thể thực hiện thuần thục một hay
mô ̣t chuỗi các hoa ̣t đô ̣ng trên cơ sở hiể u biế t về kiế n thƣ́c và kinh nghiê ̣m nh ằm
tạo ra kết quả mong đợi . Kĩ năng đƣợc hình thành do quá trình lặp đi lặp lại của
mô ̣t hành đô ̣ng hoă ̣c mô ̣t nhóm các hành đô ̣ng nhấ t đinh nào đó.
̣
Tƣ̀ khái niê ̣m trên ta rút ra đƣơ ̣c khái niê ̣m về Kĩ năng kể chuyện nhƣ sau:
Kĩ năng kể chuyện là khả năng vận dụng những tri thức và hiểu biết sẵn có để kể
câu chuyê ̣n.
1.2. Cơ sở khoa học của việc rèn kĩ năng kể chuyện cho học sinh lớp 5
1.2.1. Cơ sở tâm sinh lý
Học sinh lớp 5 có sự phát triển đột biến cả về chất và lƣợng. Về măt cơ thể,
các em có đủ chiều cao và cân nặng để thực hiện các hoạt động vui chơi, lao
động và học tập trong nhà trƣờng. Ở lứa tuổi này các kĩ năng: nghe, nói, đọc,
6

viết đã thuần thục. Các em tiến hành các thao tác: tƣ duy, suy luận hợp lý trong
các tình huống riêng trong mối quan hệ với sự vật cụ thể. Ở lứa tuổi này các em
rất ham học hỏi, khám phá và mong muốn đƣợc thể hiện bản thân. Phân môn Kể
chuyện là phân môn sẽ đáp ứng những mong muốn trên của học sinh. Các câu
chuyện đƣợc kể sẽ đƣa các em đến những vùng đất mới, các em đƣợc gặp gỡ
những nhân vật mới, ở đó trí tƣởng tƣợng của các em sẽ đƣợc bay cao.
Thích nghe kể chuyện là một đặc điểm tâm lý của trẻ em . Ngay tƣ̀ khi mới
sinh ra các em đã đƣơ ̣c các bà , các mẹ,… kể cho nghe nhƣ̃ng câu chuyê ̣n cổ tich
́
đời thƣờng , các câu chuyện đó đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi
đƣ́a trẻ , nuôi
dƣỡng tâm hồ n và phát triể n tình cảm cho các em.
Nhƣ̃ng câu chuyê ̣n đƣơ ̣c kể là bài ho ̣c giúp các em nhâ ̣n
thƣ́c thế giới ,
chính xác hóa biểu tƣợng đã có về tự nhiên và xã hội . Đồng thời, thông qua các
câu chuyện sẽ phát triển các cảm xúc thẩm mĩ, trẻ biết và cảm nhận đƣợc vẻ đẹp
của tự nhiên, con ngƣời, đồ vâ ̣t,…Góp phầ n khơi gơ ̣i ở trẻ năng lực sáng tạo cái
mới cái đe ̣p . Bồi dƣỡng nhƣ̃ng tƣ tƣởng lành mạnh bi ết thƣơng cảm trƣớc nỗi
bất hạnh, đau khổ của con ngƣời, biết tỏ thái độ trƣớc cái thiện và cái ác, giáo
dục trẻ tình yêu Tổ Quốc, yêu dân tộc. Tuy nhiên, kĩ năng kể chuyện của học
sinh còn nhiều hạn chế, vì vậyviệc tìm ra biện pháp nhằm rèn kĩ năng kể chuyện
cho học sinh là một việc làm vô cùng cấp thiết.
1.2.2. Cơ sở giáo dục Tiểu học
Ở trƣờng Tiểu học Kể chuyện là một môn học lý thú, hấp dẫn đối với học
sinh. Tiết kể chuyện thƣờng đƣợc các em chờ đón và tiếp thu bằng một tâm
trạng hào hứng. Khác hẳn với những tiết học khác, ở tiết học kể chuyện, giáo
viên và các em học sinh hầu nhƣ thốt li hẳn sách vở, giao hịa tình cảm một
cách hồn nhiên thông qua những nội dung câu chuyện đƣợc kể, thông qua lời kể
của giáo viên và lời kể lại của học sinh. Gần nhƣ mối quan hệ thầy trị mới đƣợc

xác lập giữa một khơng khí mới: “khơng khí của lịng vị tha và nhân ái.”
Phân mơn Kể chuyện có một vị trí quan trọng đƣợc xếp liền ngay sau phân
mơn: Tập đọc, Học thuộc lịng của bộ môn Tiếng Việt. Do ranh giới nằm giữa
Tiếng Việt và Văn học nên kể chuyện vừa thuộc phạm trù ngơn ngữ Tiếng Việt,
vừa thuộc phạm trù hình tƣợng nghệ thuật văn chƣơng. Theo quy định của
chƣơng trình tiểu học: mỗi tuần có một tiết kể chuyện, thời gian mỗi tiết là 40
phút. Về nội dung chƣơng trình từng lớp đều xác định rõ yêu cầu về nội dung
truyện, yêu cầu về phƣơng pháp thể hiện, yêu cầu về rèn luyện kỹ năng.
Phân môn Kể chuyện ở trƣờng Tiểu học rèn luyện các kĩ năng cơ bản:
nghe, nói, đọc, viết cho học sinh.
7

Từ đó, hình thành các cảm xúc thẩm mĩ lành mạnh, nuôi dƣỡng tâm hồn,
mở rộng vốn sống và phát triển nhân cách con ngƣời học sinh.
1.2.3. Cơ sở ngôn ngữ và văn học
Phân môn Kể chuyện ở tiểu học sử dụng các tác phẩm của văn học làm
chất liệu. Các tác phẩm văn học sử dụng trong kể chuyện còn làm thoả mãn nhu
cầu và thị hiếu thẩm mĩ của con ngƣời. Văn học thỏa mãn nhu cầu và thị hiếu
thẩm mĩ của con ngƣời bằng nhiều cách. Trƣớc tiên là, nó thoả mãn nhu cầu
thƣởng thức cái đẹp của ngƣời đọc, ngƣời nghe qua việc phản ánh cái đẹp vốn
có trong thiên nhiên và trong cuộc sống vào trong nó. Hai là, qua lăng kính nghệ
thuật, các nhà văn đã gọt giũa, nhào nặn làm cho cái đẹp vốn đã đẹp lại càng rực
rỡ, lóng lánh hơn, nhờ tiếp xúc với tác phẩm văn học học sinh không chỉ nhận
thức đƣợc cái đẹp một cách tinh tế, nhạy bén mà còn biết khám phá cái đẹp.
Qua các câu chuyện đƣợc nghe, đƣợc kể trong chƣơng trình tiểu học, các
em đƣợc nhìn thấy, đƣợc sờ mó vẻ đẹp của quê hƣơng đất nƣớc, con ngƣời.
Đồng thời, các em cũng nhận ra đƣợc đâu là điều thiện đâu là điều ác, các em sẽ
vui thích khi điều thiện bao giờ cũng chiến thắng cái ác, các em cũng vui buồn
và khóc cƣời với nhân vật trong truyện.

Ngồi việc cảm nhận vẻ đẹp do nội dung tác phẩm mang lại, ngƣời đọc,
ngƣời nghe còn cảm nhận đƣợc vẻ đẹp của nghệ thuật ngơn từ.
Ngồi ra, tác phẩm văn học cịn đƣa ra nội dung giao tiếp cụ thể. Những tác
phẩm văn học khơng phải đƣa ra một thứ kí hiệu giao tiếp thơng thƣờng mà nó
cịn chứa đựng nội dung tƣ tƣởng tình cảm và mang tính xã hội rất đậm nét. Do
đó, tác phẩm nghệ thuật trở thành phƣơng tiện có hiệu quả nhất đƣa con ngƣời
xích lại gần nhau hơn về tình cảm cũng nhƣ về mặt tinh thần.
Nhƣ vậy, các tác phẩm văn học đƣợc sử dụng trong kể chuyện cịn có tác
dụng ni dƣỡng tâm hồn, trí tuệ, tình cảm, đạo đức cho học sinh. Nó giúp con
ngƣời nhận ra cái đẹp, cái xấu, cái đúng, cái sai, cái thật, cái giả.... Đồng thời, nó
cịn gieo vào lịng ta một sự cảm thơng sâu sắc với nỗi đau, sự cô đơn, tủi nhục
của ngƣời khác.
Kể chuyện không chỉ là một phƣơng tiện hiệu quả mạnh mẽ trong việc giáo
dục trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ mà nó cịn có ảnh hƣởng vơ cùng to lớn đến sự
phát triển ngôn ngữ cho học sinh. Kể chuyện giúp học sinh rèn kĩ năng nói, phát
triển ngơn ngữ mạch lạc. Ngôn ngữ mạch lạc là phƣơng tiện vạn năng đặc sắc,
trọn vẹn và có hiệu quả cao trong giao tiếp.

8

1.3. Vai trò của phân môn Kể chuyên lớp 5
̣
1.3.1. Mục tiêu của phân môn Kể chuyện
Dạy học kể chuyện nhằm đạt các mục tiêu sau:
Phân môn Kể chuyện bƣớc đầu cho các em tiếp xúc với các tác phẩ m văn
học. Qua tiế p xúc với văn ho ̣c nói chung và truyê ̣n kể nói riêng các em sẽ phát
triể n ngôn ngƣ̃ ma ̣ch la ̣c và tƣ duy nha ̣y bén trong hoa ̣t đô ̣ng giao tiế p.
Biế t tỏ những thái đô ̣: vui, buồn, u, ghét. Từ đó hình thành và phát triển
nhận thức, tình cảm và thái độ đúng đắn trong cuộc sống nhƣ biết phân biệt cái

đẹp với cái xấu, cái thiện với cái ác, cái đúng với cái sai; biết yêu thƣơng trƣờng
lớp, thầy cô, bạn bè, quê hƣơng, đất nƣớc; có lịng nhân ái vị tha; có ý thức về
bổn phận với ông bà, cha mẹ, ngƣời thân, thầy cô giáo, bạn bè; biết tôn trọng nội
qui, tôn trọng pháp luật, bảo vệ của công, bảo vệ môi trƣờng; biết sống tự tin,
năng động, trung thực, dũng cảm; có ý thức và nhu cầu nhận thức bản thân.
Rèn luyện và hình thành các kĩ năng cơ bản nhƣ biết kể chuyện, biết tóm
tắt câu chuyện, biết rút ra ý nghĩa câu chuyện, biết nhận xét, nêu cảm nghĩ của
mình về các nhân vật có trong truyện... để vận dụng trong học tập trên lớp và
trong thƣởng thức nghệ thuật ngồi lớp.
1.3.2. Nhiệm vụ của phân mơn Kể chuyện
Phân mơn Kể chuyện gồm các nhiệm vụ:
Phân môn Kể chuyện phát triển các ki ̃ năng tiế ng Viê ̣t cho học sinh:
Các kĩ năng tiếng Việt đó là: nghe, nói, đo ̣c,viế t.
Trƣớc hế t, phân môn Kể chuyê ̣n phát triể n kĩ năng nói cho học sinh. Giờ kể
chuyê ̣n các em dùng ngôn ngƣ̃ nói của minh để kể la ̣i câu chuyê ̣n trƣớc đám
̀
đông. Viê ̣c kể la ̣i câu chuyê ̣n trƣớc đám đông rèn cho các em khả năng tƣ̣ tin ,
mạnh dạn trong các hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ.
Đồng thời, các kĩ năng: nghe, đo ̣c, viế t cũng đƣơ ̣c phát triể n trong quá trinh
̀
nghe kể la ̣i truyê ̣n đã nghe đã đo ̣c.
Phân môn Kể chuyê ̣n góp phầ n tích lũy vố n số ng vố n văn học cho học sinh.
,
Giờ kể chuyện giúp các em đƣợc tiếp xúc rất sớm với các tác phẩm văn
học. Trong chƣơng trình tiểu học các em đƣợc nghe và kể rất nhiều câu chuyện
với nhiều thể loại khác nhau, từ truyện cổ tích đến hiện đại, có cả tác phẩm văn
học trong nƣớc lẫn ngoài nƣớc nhờ đó vốn văn học của trẻ đƣợc phát triển.

9

Các câu chuyện kể với nhiều đề tài khác nhau đã đƣa các em tới một thế
giới muôn màu, muôn vẻ của cuộc sống, tự nhiên và xã hội. Các câu chuyện
phản ánh trực tiếp hoặc gián tiếp cuộc sống: nỗi khổ cực, bị áp bức bốc lột của
nhân dân lao động xƣa, bộ mặt ích kỉ , tham lam, gian tà của giai cấp bóc lột, tập
quán, truyền thống của dân tộc, các gƣơng chiến đấu hi sinh bảo vệ và xây dựng
đất nƣớc. Vốn sống của các em đƣợc mở rộng cũng nhờ đó.
Phân mơn Kể chu ̣n gó p phầ n phát triển ngôn ngữ và tư duy cho trẻ , đặc
biê ̣t là tư duy hình tượng và cảm xúc thẩm mi ̃ ở học sinh.
Kể chuyện không chỉ là một phƣơng tiện hiệu quả mạnh mẽ trong việc:
giáo dục trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ mà nó cịn ảnh hƣởng vơ cùng to lớn đến sự
phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ. Có thể nói, ngơn ngữ nói đƣợc rèn luyện trong
giờ kể chuyện hƣớng tới phong cách ngh ệ thuật đó là nghệ thuật hấp dẫn ngƣời
nghe cuốn vào câu chuyện, điều khiển giọng nói của minh cho phù hợp với từng
̀
đoạn diễn biến của câu chuyện.
Qua việc nghe và kể các câu chuyện: trẻ đƣợc tiếp xúc với các hình ảnh
nghệ thuật của ngôn từ mà tác giả đã sử dụng, các chi tiết , các hình ảnh nghệ
thuật, tính cách của nhân vật ... thấ m thia vào trong tâm hồ n của trẻ tƣ̀ đó hình
́
thành cho trẻ những xúc cảm và thị hiếu thẩm mĩ, phát huy trí tƣởng tƣợng.
1.3.3. Đặc điểm và phương pháp dạy học phân môn Kể chuyện lớp 5
1.3.3.1. Đặc điểm của hoạt động dạy học kể chuyện ở lớp 5
Hoạt động kể chuyện ở tiểu học gồm các đặc điểm sau đây:
Kể chuyện là hoạt động lời nói – là một dạng độc thoại đặc biệt
Theo quan niệm về kể chuyện thì hoạt động chủ yếu của kể chuyện là: hoạt
động ngơn ngữ nói, là một kiểu đặc biệt của dạng nói độc thoại.
Về bản chất “truyện” xuất phát từ hoạt động “ nói chuyện” nên khi tái tạo
lại truyện thì phải tái tạo bằng cách “kể” sao cho truyền cảm thì mới chuyển tải
hết cái hay, cái đẹp của câu chuyện.

Kể chuyện là một hình thức sinh hoạt văn hố
Kể chuyện ở tiểu học là một hoạt động văn hoá đƣợc nảy sinh và phát triển do
nhu cầu của xã hội. Sống trong thế giới bao la, mn hình mn vẻ, con ngƣời có
nhu cầu khám phá, nhận thức nó. Kể chuyện là mơ ̣t nhu cầu to lớn của: cả ngƣời
lớn lẫn trẻ em. Với trẻ em: kể chuyện là hoạt động rất quan trọng để các em nhận
thức thế giới xung quanh và tích lũy kinh nghiệm sống, chính vì vậy mà Kể chuyện
đƣợc đƣa vào chƣơng trình và là một phân môn trong tiếng Việt.

10

Kể chuyện là một hoạt động sáng tạo nghệ thuật
Kể chuyện có tính chất sáng tạo vì khi kể, ngƣời kể đã chuyển văn bản từ
ngôn ngữ viết sang ngôn ngữ nói. Đồng thời, ngƣời kể cũng thể hiện mối quan
hệ riêng của mình đối với tác phẩm và kể theo phong cách riêng của mình.
Trong kể chuyện, ngƣời kể sử dụng ngơn từ theo cách riêng của mình để dựng
lại câu chuyện và gửi gắm tình cảm, cách nghĩ, cách nhìn của mình đối với
những sự kiện, nhân vật trong tác phẩm.
1.3.3.2. Quy trình dạy bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa nghe trên lớp
̀
Quy trình dạy bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa nghe trên lớp ở
̀
được tiế n hành như sau:

lớp 5

1. Kiểm tra bài cũ
2. Định hướng chú ý của học sinh vào bài mới: Giáo viên giới thiệu chuyện
bằng lời kết hợp với việc sử dụng đồ dùng trực quan nhƣ: tranh ảnh, băng hình.
3. Học sinh nghe kể chuyện

Giáo viên kể lần 1, học sinh nghe.
Giáo viên kể lần 2, vừa kể vừa chỉ vào tranh, học sinh kết hợp nhìn vào
tranh ảnh hoặc băng hình.
4. Học sinh tập kể chụn
Kể từng đoạn nối tiếp nhau trong nhóm
Kể tồn bộ câu chuyện trong nhóm
Thi kể từng đoạn nối tiếp nhau trƣớc lớp
Thi kể toàn bộ câu chuyện trƣớc lớp
5. Học sinh tìm hiểu nội dung, ý nghĩa câu chuyện
Tìm hiểu về nhân vật chính
Nêu đƣợc ý nghĩa câu chuyện
6. Củng cố, dăn dò
1.3.3.3. Phương pháp dạy học kể chuyện lớp 5
Phương pháp kể
Đây là phƣơng pháp dạy học đặc trƣng, cơ bản của phân môn Kể chuyện.
Phƣơng pháp này giáo viên dùng lời nói của mình để kể câu chuyện cho học
sinh nghe, sau đó học sinh sẽ kể lại câu chuyện bằng ngơn ngữ của mình.
11

Phương pháp gợi mở, vấn đáp
Phƣơng pháp này giáo viên dùng các câu hỏi, gợi ý liên quan đến câu
chuyện để hỏi học sinh sẽ giúp các em ghi nhớ đƣợc cốt truyện, các tình tiết
trong truyện để kể lại cũng nhƣ rút ra đƣơc ý nghĩa của câu chuyện. Phƣơng
pháp gợi mở, vấn đáp trong kể chuyện ngoài tác dụng giúp cho các em khắc sâu
hơn nội dung, ý nghĩa của câu chuyện nó cịn góp phần hình thành kĩ năng kể
cho các em.
Phương pháp đóng vai
Phƣơng pháp đóng vai là phƣơng pháp mà ở đó giáo viên cho học sinh thực
hành “làm thử” một số hoạt động nào đó mơ phỏng nội dung câu chuyện.

Phƣơng pháp này rất cần thiết cho việc dạy kể chuyện ở tiểu học.
Phương pháp trực quan
Phƣơng pháp dạy học trực quan trong phân môn Kể chuyện là phƣơng pháp
giáo viên sử dụng các đồ dùng trực quan nhƣ: tranh, ảnh minh họa, băng đĩa
hình, vật thực…vào dạy học.
Tuy nhiên, để việc dạy học kể chuyện đạt hiệu quả cao, phát huy đƣợc tính
tích cực, chủ động, sáng tạo, tạo đƣợc hứng thú học tập cho học sinh thì giáo
viên phải biết kết hợp nhuần nhuyễn tất cả các phƣơng pháp trên.

12

Tiểu kết chƣơng 1
Kể chuyê ̣n là m ột phân mơn lý thú , hấ p dẫn có vi ̣trí đă ̣c biê ̣t quan tro ̣ng
trong chƣơng trinh giáo du ̣c ở trƣờng Tiể u ho ̣c đă ̣c biê ̣ t là đố i với ho ̣c sinh lớp
̀
5. Phân môn Kể chuyê ̣n góp phầ n bồ i dƣỡng tâm hồ n , đem la ̣i niề m vui , trau
dồ i đa ̣o đƣ́ c vố n số ng , vố n văn ho ̣c , phát triển tƣ duy và ngơn ngữ , hình thành
các kĩ năng cơ bản cho học sinh . Thông qua giờ kể chuyê ̣n ho ̣c sinh đƣơ ̣c mở
mang tầ m hiể u biế t về cuô ̣c số ng con ng ƣời, thế giới xung quanh , tự nhiên và
xã hội,…
Học sinh t iể u ho ̣c rấ t thích nghe và kể chuyê ̣n đó là mô ̣t nhu cầ u không
thể thiế u với các em bởi lẽ nhƣ̃ng câu chuyê ̣n sẽ giúp các em phát huy tớ i đa
trí tƣởng tƣợng , khả năng sáng tạo và những cảm xúc thẩm mĩ lành mạnh
trong tâm hồ n.
Trên cơ sở đó giáo viên phải nắ m đƣơ ̣c đă ̣c điể m tâm lí của ho ̣c sinh, có các
phƣơng pháp da ̣y ho ̣c tich cƣ̣c để vâ ̣n du ̣ng , cụ thể hóa các nguyên tắc , phƣơng
́
pháp rèn kĩ năng kể chuyện cho học sinh lớp 5. Giúp cá c em hƣ́ng thú tƣ̀ đó
thích học phân mơn Kể chuyện , có các biện pháp nâng cao ki ̃ năng kể chuyê ̣n

cho các em kiể u bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa nghe trên lớp. Do đó, mà hiệu
̀
quả giờ dạy kể chuyện đƣợc nâng cao.

13

CHƢƠNG 2
̉
̉
CƠ SƠ THƢ̣C TIỄN CỦ A VIỆC DA ̣Y KÊ CHUYỆN
2.1. Khảo sát thƣ̣c tra ̣ng rèn ki ̃ năng kể chuyên cho ho ̣c sinh lớp 5
̣
2.1.1. Mục đích khảo sát
Khảo sát nhằm tìm hiểu những thuận lợi , khó khăn và ha ̣n chế mà các
em mà ho ̣c sinh gă ̣p phải trong quá trình rèn kĩ năng kể chuyện để từ đó đƣa ra
nhƣ̃ng giải pháp phù hơ ̣p nhằ m khắ c phu ̣c nhƣ̃ng khó khăn và ha ̣n chế đó.
2.1.2. Nội dung khảo sát
- Chƣơng trinh kể chuyê ̣n lớp 5 kiể u bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa được
̀
̀
nghe trên lớp.
- Khảo sát thực trạng rèn kĩ năng kể chuyện cho học sinh lớp của giáo viên
5
.
- Khảo sát thực trạng rèn kĩ năng kể chuyện của học sinh lớp 5
2.1.3. Đối tượng khảo sát
- 5 giáo viên dạy lớp 5 Trƣờng Tiểu học Thị trấn Thuận Châu.
- 60 học sinh lớp 5 Trƣờng Tiểu học Thị trấn Tuận Châu.
2.1.4. Thời gian và địa điểm khảo sát

Thời gian điều tra: từ tháng 12 năm 2013 đến tháng 3 năm 2014
Địa điểm điều tra: Điều tra tại Trƣờng Tiểu học Thị trấn Thuận Châu –
Thuận Châu – Sơn La.
2.1.5. Phương pháp khảo sát
Sử dụng các phƣơng pháp sau:
- Phƣơng pháp điều tra viết: Sử dụng phiếu điều tra
- Phƣơng pháp quan sát.
- Phƣơng pháp đàm thoại.
- Phƣơng pháp thống kê thu thập thông tin, xử lí số liệu.
2.2. Kế t quả khảo sát
2.2.1. Chương trình kể chuyê ̣n lớp 5 kiểu bài Nghe – kể laị câu chuyê ̣n vừa
được nghe trên lớp.

14

Bảng 1: Nội dung kiểu bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa nghe trên lớp
̀
Số tiết/
tuần

1 tiết/
tuần.

Kiể u bài

Nội dung kể

- Nghe – kể la ̣i câu
chuyê ̣n vƣ̀a nghe trên

lớp.

- Đối với kiểu bài nghe thầy cô kể trên lớp:
yêu cầu học sinh kể lại mục đích của kiểu
bài này là rèn kĩ năng nghe cho học sinh. Ở
nhiều bài có thêm điểm tựa để nhớ chuyện
đó là tính minh họa có gợi ý dƣới tranh.

- Kể chuyê ̣n đã nghe
đã đo ̣c.

- Có 10 câu chuyê ̣n: Lí Tự Trọng, Tiếng vĩ
cầm ở Mỹ Lai, Cây cỏ nƣớc Nam, Ngƣời đi
săn và con nai, Pa – xtơ và em bé, Chiếc
đồng hồ, Ông Nguyễn Đăng Khoa, Vì mn
dân, Lớp trƣởng lớp tơi, Nhà vơ địch.
- Kiểu bài kể lại câu chuyện đã nghe đã đọc
ngoài giờ kể chuyện. Yêu cầu học sinh phải
sƣu tầm sách báo hoặc trong đời sống hàng
ngày để kể lại. Kiểu bài này đƣợc dùng cả
trong giờ tập làm văn. Mục đích của liểu bài
này là rèn luyện kĩ năng nói cho học sinh.
Ngồi ra cịn có mục đích kích thích học
sinh ham đọc sách.

- Kể chuyê ̣n chƣ́ng
kiế n hoă ̣c tham gia.

Đây là kiể u bài tâ ̣p kể chuyê ̣n ở tuầ n thƣ́ nhấ t của mô ̣t chủ điể m ho ̣c tâ ̣p .
Các câu chuyện của kiểu bài có độ dài dƣới 500 chƣ̃, đƣơ ̣c in trong sách giáo

viên và đƣơ ̣c trình bày thành tranh hoă ̣c tranh kèm lời dẫn ngắ n go ̣n trong sách
giáo khoa cho học sinh . Phân phố i chƣơng trinh kiể u bài này phù hơ ̣p với chủ
̀
điể m của tƣ̀ng tuầ n , nhằ m mu ̣c đich rèn ki ̃ năng nói và ki ̃ năng nghe cho ho ̣c
́
sinh. Đây là kiể u bài tƣơng đố i khó da ̣y vì vâ ̣y đòi hỏi ngƣời giáo viên phải có
nhƣ̃ng phƣơng pháp phù hơ ̣p để đem la ̣i hiê ̣u quả cao nhấ t cho giờ ho ̣c.

15

Bảng 2: Yêu cầu về kĩ năng kể chuyện
Các kĩ năng cần rèn luyện

STT

- HS vẫn tiếp tục đƣợc củng cố kĩ năng kể chuyện đã đƣợc hình thành từ
lớp dƣới, đồng thời đƣợc hình thành những kĩ năng mới.
1

- Rèn các kĩ năng nói, nghe, đọc, tập kể lại các câu chuyện đã nghe các
thầy cô kể trên lớp hoặc đƣợc nghe, đƣợc đọc, đƣợc chứng kiến, tham gia
trong đời sống hàng ngày phù hợp với chủ điểm các em đang học.
- Kể lại 1 câu chuyện về các anh hùng danh nhân của nƣớc ta;
- Kể lại 1 câu chuyện ca ngợi hịa bình chống chiến tranh;
- Kể lại 1 câu chuyện nói về quan hệ giữa con ngƣời với thiên nhiên, Kể
lại 1 câu chuyện có nội dung bảo vệ môi trƣờng;
- Kể lại 1 câu chuyện, nói về những ngƣời đã góp sức mình chống lại
nghèo đói, lạc hậu vì hạnh phúc của nhân dân;

2

- Kể lại 1 câu chuyện về những ngƣời biết sống đẹp biết mang lại niềm
vui hạnh phúc cho ngƣời xung quanh;
- Kể lại 1 câu chuyện về những tấm gƣơng sống và làm việc theo pháp
luật, theo nếp sống văn minh;
- Kể lại 1 câu chuyện về những ngƣời đã góp sức mình bảo vệ an ninh trật
tự, Kể lại 1 câu chuyện về truyền thống hiếu học hoặc truyền thống đoàn
kết của dân tộc Việt Nam;
- Kể lại 1 câu chuyện về một phụ nữ anh hùng hoặc một phụ nữ có tài, Kể lại
1 câu chuyện nói về gia đình nhà trƣờng và xã hội chăm sóc giáo dục trẻ em.
Bảng 3: Cấu trúc kiểu bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa nghe trên lớp
̀

STT

Cấu trúc thông thƣờng trong sách giáo khoa

1

Tên câu chuyện

2

Bài tập 1: Nêu yêu cầu học sinh dựa vào lời kể của thầy cơ giáo kể lại
câu chuyện (thƣờng có kèm các tranh đƣợc đánh số 1, 2, 3, 4…), hoặc
gợi ý về cách kể lại câu chuyện đã nghe, đã đọc.

3

Bài tập 2: Nêu yêu cầu kể lại toàn bộ câu chuyện, hoặc cách kể chuyện
đã nghe, đã đọc…

4

Bài tập 3: Nêu yêu cầu trao đổi về ý nghĩa câu.
16

2.2.2. Thực trang day kiểu bài Nghe – kể laị câu chuyê ̣n vừa nghe trên lớp
̣
̣
2.2.2.1. Quan niê ̣m về dạy học kiểu bài Nghe – kể lại câu chuyê ̣n vưa nghe
̀
trên lớp của giáo viên lớp 5 Trường Tiểu học Thi ̣ trấ n Thuận Châu
Chúng tôi gặp gỡ giáo viên, thăm lớp và tiếp xúc với học sinh.
Khi tiến hành thăm dò bằng phiếu điều tra trƣng cầu ý kiến và nói chuyện
trực tiếp với 5 giáo viên lớp 5 ở Trƣờng Tiểu học Thị trấn Thuận Châu – Thuận
Châu – Sơn La, chúng tôi đã thu đƣợc kết quả nhƣ sau:
Khi hỏi : Dạy học kể chuyê ̣n nhằ m mục đích gì ? (Câu 1) Thì 100% giáo
viên đƣơ ̣c hỏ i đề u cho ̣n phƣơng án d . Điề u này cho thấ y giáo viên đã có mô ̣t
quan niê ̣m đúng đắ n, đầ y đủ về mu ̣c đich của da ̣y ho ̣c kể chuyện.
́
Bảng 4: Quan niệm của giáo viên về mục đích của dạy học kể chuyện
Số lƣơ ̣ng giáo
viên đƣơ ̣c hỏi

Các phƣơng án lựa chọn
b

c

d

(%)
5

a

(%)

(%)

(%)

0

0

0

5

(0%)

(0%)

(0%)

(100%)

Câu 1: Theo thầy (cô) dạy học kể chuyện nhằm những mục đích gì trong các
mục đích sau đây?
a. Nhằm nâng cao đời sống tinh thần, tích luỹ vốn văn học, mở rộng vốn
sống cho trẻ.
b. Nhằm góp phần hình thành nhân cách, đem lại xúc cảm thẩm mĩ lành
mạnh cho tâm hồn trẻ.
c. Nhằm rèn luyện và phát triển kĩ năng nghe, nói (kể trƣớc đám đơng).
d. Tất cả các phƣơng án trên đều đúng.
Tuy nhiên, không phải giáo viên nào cũng hiể u rõ về tầ m quan tro ̣ng của
phân môn Kể chuyê ̣n. Điề u này thể hiê ̣n qua Bảng 2.
Câu 2: Thầy (cô) quan niệm nhƣ thế nào về tầm quan trọng của dạy học kể
chuyện trong nhà trƣờng Tiểu học?
a. Quan trọng
b. Bình thƣờng
c. Không quan trọng
17

Bảng 5: Quan niê ̣m của giáo viên về tầ m quan trọng của phân môn Kể chuyê ̣n.
Số lƣợng giáo
viên đƣợc
khảo sát

Mƣ́c đô ̣
r

a

b

c

( %)

( %)

(%)

3/5

0/5

(40%)

5

2/5

(60%)

(0%)

Qua Bảng 5, chúng ta thấy rằng : Tỉ lệ giáo viên cho rằng phân môn Kể
chuyê ̣n có vi trí rấ t quan tro ̣ng chỉ chiế m 40%. 60% giáo viên cho rằng phân
̣
môn Kể chuyê ̣n quan tro ̣ng binh thƣờng . Không có giáo viên nào cho rằ ng phân
̀
môn Kể chuyê ̣n không quan tro ̣ng . Điề u này cho t hấ y giáo viên chƣa có mô ̣t
quan niê ̣m thâ ̣t sƣ̣ đúng đắ n về tầ m quan trọng của phân môn Kể chuyện.

Phầ n lớn giáo viên cho rằ ng k ể chuyện có tầm quan trọng ở mức bình
thƣờng vì phân mơn Kể chuyê ̣n không là môn thi ho ̣c kì và tí nh điể m nhƣ các
phân môn : Luyê ̣n tƣ̀ và câu , Chính tả, Tâ ̣p làm văn ,... nên giáo viên chƣa chú
trọng đầu tƣ cho phân mơn.
2.2.2.2. Quy trình dạy học kể chụn kiểu bài Nghe – kể lại câu chuyện vừa
được nghe trên lớp
Để tim hiể u về quy trình dạy học k ể chuyện kiểu bài : Nghe – kể lại câu
̀
chuyê ̣n vưa nghe trên lớp , chúng tôi đã tiến hành dự một số tiết dạy của giáo
̀
viên, kế t quả thu đƣơ ̣c nhƣ sau:

18

Bảng 6: Quy trình dạy bài Nghe - kể lại câu chuyện
Hoạt
động

Nội dung hoạt động

1

Kiểm tra bài cũ: Học sinh kể lại câu chuyện đã học trong tiết trƣớc,
trả lời một số câu hỏi về nội dung câu chuyện.

2

Giới thiệu bài: Giáo viên giới thiệu câu chuyện sắp kể bằng lời hoặc
kết hợp lời với tranh ảnh...

Học sinh nghe kể chuyện

3

- Giáo viên kể lần 1
- Giáo viên kể lần 2, vừa kể vừa chỉ tranh minh họa.
Học sinh tập kể chuyện:
- Kể từng đoạn nối tiếp nhau trong nhóm.

4

- Kể tồn bộ câu chuyện trong nhóm.
- Kể tồn bộ câu chuyện trƣớc lớp.
Học sinh tìm hiểu nội dung, ý nghĩa câu chụn

5

- Nói về nhân vật chính.
- Nói về ý nghĩa câu chuyện.

6

Củng cố dặn dò

Kế t quả trên cho thấ y giáo viên đã tiế n hành giờ da ̣y hơ ̣p lí
, đúng quy
trình và đầy đủ các bƣớc . Tuy nhiên trong quá trình dạy học giáo viên cũng gă ̣p
nhiều khó khăn. Điề u này thể hiê ̣n rõ nét qua Bảng 7 (Câu 3)

19

Bảng 7: Những khó khăn giáo viên gặp phải trong dạy kể chụn
Số lƣợng GV khảo
sát
Những khó khăn

Đồng ý

Khơng

%

STT

đồng ý
%

1

Chƣa có biê ̣n pháp da ̣y ho ̣c hơ ̣p lý.

2

Chƣa biế t cách kế t hơ ̣p các hành đô ̣ng phi ngôn
ngƣ̃ vào kể câu chuyê ̣n.

3

Chƣa biế t cách sƣ̉ du ̣ng hơ ̣p lí đồ dùng trƣ̣c quan

vào trong dạy học.

4

Chƣa có sƣ̣ hơ ̣p tác của học sinh.

2/5

3/5

(40 %)

(60%)

2/5

3/5

(40%)

(60%)

1/5

4/5

(20%)

(80%)

0/5

5/5

(0%)

(100%)

Qua Bảng 7 ta thấ y: Tấ t cả 5 giáo viên đƣợc hỏi đều trả lời rằng học sinh
rấ t hơ ̣p tác với cô giáo . Viê ̣c tim ra biê ̣n pháp da ̣y hơ ̣p lí cũng là mô ̣t khó khăn
̀
với giáo viên. 40% giáo viên đƣợc hỏi khơng tìm ra biện pháp dạy học phù hợp
đố i với viê ̣c da ̣y mơn ho ̣c. Có tới 40% giáo viên chƣa biết kết hợp các hành động
phi ngôn ngƣ̃ để kể câu chuyê ̣n. 20% giáo viên chƣa biết cách sử dụng hợp lí đồ
dùng trực quan vào trong dạy học . Điề u này chƣ́ng tỏ ki ̃ năng kể chuyê ̣n của
giáo viên còn nhiều hạn chế . Vâ ̣y viê ̣c trau dồ i ki ̃ năng kể chuyê ̣n cho giáo viên
cũng là rất cần thiết hiện nay.
2.2.2.3. Các phương pháp dạy học được sử dụng trong tiết dạy bài Nghe –
kể lại câu chuyện vừa được nghe trên lớp
Câu 3: Trong dạy học kể chuyện , thầy (cô) thƣờng sử dụng phƣơng pháp dạy
học nào?
a. Phƣơng pháp kể diễn cảm
b. Phƣơng pháp trƣ̣c quan
c. Phƣơng pháp gơ ̣i mở vấ n đáp
d. Phƣơng pháp đóng vai
20

Bảng 8: Các phương pháp mà giáo viên thường hay sử dụng trong kể chuyê ̣n.
giờ

Số lƣợng giáo
viên đƣợc khảo
sát

Các phƣơng án lựa chọn
b

c

d

(%)
5

a

(%)

(%)

(%)

5/5

5/5

3/5

3/5

(100%)

(100%)

(60%)

(60%)

Qua Bảng 8 ta thấy: phƣơng pháp kể diễn cảm và phƣơng pháp trực quan
đƣợc 100% giáo viên sử dụng, phƣơng pháp gợi mở vấn đáp và phƣơng pháp
đóng vai chỉ có 60% số lƣợng giáo viên đƣợc hỏi sử dụng.
Bảng 9: Những khó khăn khi sử dụng các phương pháp kể chuyện
STT

Tên phƣơng pháp

Số lƣợng GV khảo sát
Sử dụng Ít sử dụng Khơng sử
dụng
%
%
%

1

Khó thực hiện Phƣơng pháp kể diễn
cảm

2

Khó thực hiện Phƣơng pháp trƣ̣c quan

3

Khó thực hiện Phƣơng pháp gơ ̣i mở
vấ n đáp.

4

Khó thực hiện Phƣơng pháp đóng vai

5/5

0/5

0/5

(100%)

(0%)

(0%)

5/5

0/5

0/5

(100%)

(0%)

(0%)

2/5

1/5

2/5

(40%)

(20%)

(40%)

2/5

2/5

1/5

(40%)

(40%)

(20%)

Qua Bảng 9 ta thấ y : 100% số lƣợng giáo viên đƣợc hỏi khơng khó thực

phƣơng pháp kể diễn cảm và phƣơng pháp trực quan. 40% số lƣợng giáo viên
đƣợc hỏi thƣờng xuyên sử dụng phƣơng pháp gợi mở vấn đáp, 20% giáo viên
đƣợc hỏi rất ít khi sử dụng phƣơng pháp này, 40% số lƣợng giá viên đƣợc hỏi
21

không sử dụng phƣơng pháp dạy học này. Đối với phƣơng pháp đóng vai có
40% giáo viên thƣờng xuyên sử dụng phƣơng pháp này, 40% giáo viên sử dụng
nhƣng ít, 20% giáo viên cịn lại khơng sử dụng phƣơng pháp dạy học này.
2.2.3. Thực trang học kiểu bài Nghe – kể laị câu chuyê ̣n vừa nghe trên lớp.
̣
2.2.3.1. Nhận thưc của học sinh về ý nghĩa của phân môn Kể chuyện
́
Bằng phƣơng pháp điều tra, nói chuyện trực tiếp với các em học sinh Chúng
.
tôi biết đƣợc nhâ ̣n thƣ́c của các em về ý nghia phân môn Kể chuyện nhƣ u:
sa
̃
Câu 1: Theo em phân môn Kể chuyê ̣n có ý nghia nhƣ thế nào?
̃
a. Giúp các em hiểu biết về thế giới xung quanh: tƣ̣ nhiên, xã hội…
b. Giúp các em tự tin trong giao tiếp, mạnh dạn trƣớc đám đông.
c. Cung cấ p cho các em nhƣ̃ng hiểu biết về thế giới xung quanh , rèn các kĩ
năng: nghe, nói, đo ̣c, viế t. Từ đó, giúp các em tƣ̣ tin và mạnh dạn trong giao tiế p
trƣớc đám đông.
d. Không có ý nghia gì cả.
̃
Bảng 10: Nhận thưc của học sinh về ý nghia của phân môn Kể chuyê ̣n
́
̃

Số lƣợng học sinh
đƣợc khảo sát

Các phƣơng án lựa chọn
b

C

d

(%)

(%)

(%)

(%)

25/60

19/60

16/60

0/60

(41.7%)

60

a

(31.7%)

(26.6%)

(0%)

Bảng 10 cho thấ y ho ̣c sinh còn chƣa có nhâ ̣n thƣ́c thâ ̣t sƣ̣ đúng đắ n về ý
nghĩa của phân môn Kể chuyện . Số lƣơ ̣ng ho ̣c si nh nhâ ̣n thƣ́c đúng đắ n rấ t it
́
16/60 học sinh chiếm tỉ lệ là 26.6%. Số lƣơ ̣ng ho ̣c sinh nhâ ̣n thƣ́c đúng nhƣng
chƣa đủ về ý nghia của phân môn Kể chuyê ̣n còn chiế m đa số : 44/60 học sinh,
̃
chiế m tỉ lê ̣ là 54.4%.
Vì vậy, cầ n phải : giáo dục cho học sinh một cách đúng đắn về ý nghĩa của
phân môn Kể chuyê ̣n để tƣ̀ đó ta ̣o đƣơ ̣c tinh yêu đố i với môn ho ̣c cho các em.
̀

22

Rèn kĩ năng Kể chuyện cho học sinh lớp 5 Trường Tiểu học thị Trấn Thuận Châu

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về