NGUYN TH HNG
BÓNG RI VÀ CHA NÀNG
NG TH MU CA
I VIT NAM B
HÓA
Mã s: 62.31.70.01
HÓA HC
2013
c hoàn thành ti:
I HC KHOA HC XÃ H
I HC QUC GIA THÀNH PH H CHÍ MINH
Cán b ng dn khoa hTh Bo
i p1:
i p2:
i p3:
Lun án s c bo v c H lun án tip
o, ti -
HCM, s 10-n 1, thành ph H Chí Minh,
NHNG CÔNG B KHOA HC CA TÁC GI
N NI DUNG LUN ÁN
1. Tính linh hot trong ngh thut Bóng r Thông báo khoa học,
(Vi Thut Vit Nam), 01, 2010, tr. 67-72.
2. i Vit Nam BThông báo khoa
học, (Vi Thut Vit Nam), s 02, 2010, tr. 34-48.
3. i Vit Nam B t
Tạp chí khoa học, i Hc Trà Vinh), s 03, 2011, tr. 48-51.
4. bo tn và phát trin nhc l trong l t thn, cúng Bà Chúa
Xhội thảo khoa học: Hoạt động quản lý, tổ chức lễ hội cổ truyền ở
các tỉnh phía Nam-nghiên cứu lễ hội bà Chúa Xứ núi Sam,UBND tỉnh
An Giang-Bộ Văn hóa-thể thao và du lịch, 2012, tr.375-383.
5. m ngh thut ca bóng ri Nam BNguồn sáng dân gian
(H Dân gian Vi
tr.9-tr.16.
6.
ViVietnamese studies, No 3 (185) 2012, tr.96-100.
7. t ci Vit Nam B trong âm nhc bóng rTạp
chí Văn Hóa Nghệ Thuật (B VHTT&DL), s 341-tháng 11-2012,
tr.78-81.
1
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
-
th
2
hóa dân gia
.
2. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ
khá phong phú và có
nhiên,
y.
2.1. Đề cập đến các lễ hội thờ nữ thần, Mẫu thần
C
-Kho tàng
Cadière, L., Croyances et pratiques religieuses
des Vietnamiens; -Phan An,
-;
gian; Toan Ánh, ;
;
.
trình
.
2.2. Các công trình lý luận nghiên cứu về đạo Mẫu.
Khánh, ; : trong
Minh San,
à
3
-
và vu ca Tanggeum . N
2.3. có
-
-;
Hng Liên,Giá tr tinh thn
truyn thng th Mu Nam B v.v
2.4.
Thao, -
-Sài GònV
d
…
.
2.5. M
N
Nam,
4
-
Lên
- : c
Vietnamese mediumship
rituals: the musical construction of the spirits;
Then Tày; V
t
các cu
nghi
ì-
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Bóng r
-
-
-
-
hình d
Nam nói chung.
5
4. GIỚI HẠN PHẠM VI ĐỀ TÀI
trong
Ngoài ra, chúng tôi còn so sánh
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ NGUỒN TƯ LIỆU
nàng)
.
6. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN ÁN
gian c
-
-
-
7. KẾT CẤU LUẬN ÁN
M u
II: BÓNG
6
BÓNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. TÍN NGƯỠNG THỜ MẪU
1.1.1. Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt
Vtôn
tM
-
1
ch
2
1
(2009), , Trung tâm nghiê
.
2
,
Minh.
7
1.1.2. Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Nam Bộ
-M
, ,
, mà
T T
T
V
Chúa XNam.
ngoài,
1.2. NGHI LỄ THỜ MẪU Ở NAM BỘ
1.2.1. Qui trình nghi lễ thờ Mẫu
C
a. N
-
8
-
-
-
-
Tùy theo
-
1.2.2. Ảnh hưởng của nghi lễ cúng đình trong nghi lễ thờ Mẫu Nam Bộ
và
chính là s
Ý
. C
-
9
B
n Bà.
Thành Hoàng.
1.3. BÓNG RỖI VÀ CHẶP ĐỊA-NÀNG: DIỄN XƯỚNG TRONG NGHI
LỄ THỜ MẪU
1.3.1. Nguồn gốc hình thành Bóng rỗi, chặp Địa nàng
hình thành
.
,
n
cho là
n C
1.3.1.1.Bóng rỗi
và múa bóng.
Múa bóng
10
này. Cá
.
1.3.1.2. Chặp Địa nàng
-
-
-
Libraire-
-
-
3
-
- Nàn
4
sách
.
hình
3
(1992),
Minh .
4
Lê
11
1.3.2. Vị trí-vai trò của Bóng rỗi và chặp Địa nàng trong nghi lễ thờ
Mẫu Nam Bộ
.
tâm linh
tâm l
- ngh
linh và nhu
này.
Chương 2
ĐẶC TRƯNG VĂN HOÁ THỂ HIỆN TRONG HÌNH THỨC BÓNG
RỖI, CHẶP ĐỊA NÀNG
2.1. KHÔNG GIAN, THỜI GIAN, CHỦ THỂ
12
T
2.1.1. Không gian và thời gian diễn xướng
V ch trong mt không gian thiêng c th c ngai th Bà,
a và nàng Tiên, qua ngôn ng li thoi và din xun mt
ng, luôn bin chuyy màu sc. a là
không gian thiêng, va là không gian ngh thut; va là không gian thc, va
là không gian o.
m v không gian ngh thut-c l, bên
cnh thi gian vt lý, thì thi gian ngh thu là nhng quan nim
i v mt th thut sân khu din ti xem
mc nhiên chp nhng thi gian y.
Ví d: trong nh c dn dn nhng không
gin rng m i, núi, rt thúc chp din, các ông
bà Bóng li dn d
mt.
Vi nhng th pháp ngh thuc s dng trong Bóng ri và cha
nàng, không gian và thi gian cho các nghi thc ding này va là không
gian-thi gian ng th-thi
gian m cho i ng thc. Ch trong mt không gian c th c ngai
th a và nàng tiên, qua ngôn ng li thoi và din xu
n mng, luôn bin chuyy màu sc.
2.1.2. Chủ thể diễn xướng
2.1.2.1. Nhân vật Bóng
c coi là s gi chuyn li khn cu ci dân lên v mu thn mà
h tôn quý, nhng ông Bà Bóng gi vai trò chuyn ti khát vng ca c cng
ng qua nhng li hát ri, qua chp di có th bt c gii
ng mang tính n nhi ng m
chung là c c n thn chi hu cn;
hoc h m liên miên mà ch có làm bóng mi tr nên mnh khe. Trong
gii bóng mi chia làm hai lo bóng
ct) và bóng tung. Ngoài bóng vu vi, bóng ct, là nh
nhp vào (hin nay h y), thì nhng
i làm Bóng tung u tri qua mt thi gian hc hành bài bn, có Thy
kèm cng dn và dt ra làm ngh.
2.1.2.2. Nhân vật thực hiện chặp Địa nàng
13
Chp din có hai nhân va và nàng Tiên.
Thông tng, các ông bà Bóng có th m nhn vai trò
din cha và nàng Tiên có xut thân là
các di thut Hát Bi. H i tri qua mt thi gian
luyn t có th c cha nàng mt cách hoàn ho.
2.1.2.3. Văn hóa ứng xử trong cộng đồng Bóng
m
Qua
tính cá
-
.
2.2. LỄ VẬT VÀ ĐẠO CỤ
2.2.1. Lễ vật
Trong
14
.
2.2.2. Lễ vật-đạo cụ trong rỗi Bóng
mâm.
2.2.3. Lễ vật-đạo cụ trong chặp Địa nàng
2.3. PHƯƠNG THỨC DIỄN XƯỚNG
2.3.1. Hát rỗi
các
theo h
15
bà Bóng nên không có
.
2.3.2. Múa
Múa bóng
này. Các
dân.
Tuy có k
-
-
và cách
-
n
-
T
16
.
2.3.3. Diễn chặp Địa nàng
, n
hát hát cái gì. ,
nàng Tiên
2.3.4. Âm nhạc
.
2.3.4.1. Giai điệu
17
hay
i bài, hay
2.3.4.2. Tiết tấu
T
hông có
Câm
nh
C
.
2.3.4.3. Nhạc khí
Cò (NT
Ngoài ra
18
U KT
chúng
-g.
-
.
thông linh
, ,
.
Chương 3
ĐẶC TRƯNG VĂN HOÁ THỂ HIỆN TRONG NỘI DUNG
BÓNG RỖI, CHẶP ĐỊA NÀNG
3.1. BÓNG RỖI, CHẶP ĐỊA NÀNG, SỰ PHẢN ÁNH NHẬN THỨC VỀ
TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI
3.1.1. Quan niệm về âm dương- ngũ hành
Ttrong cách nói,
cách làm
Trong Bóng
.
19
khí
dun
Áo
, á
-
--sau, cao-
5
-
3.1.2. Thể hiện ước vọng phồn thực
5
M.M. Bakhtin, SFrancois Rabelais và
,
20
.
khác nhau
n
3.1.3. Nhận thức về xã hội
do con
Bóng ri nghi thc ding trong các nghi l th
Thn, th hin nc ca v Thi
dân tôn th. Nhng ni dung này biu hin t
Nhng tri thc bc v thiên nhiên, v ng sng, v
quan nic, v xã hc lng ghép vào Bóng ri
và chg ch là nhng yu t nm trong ni dung ca nghi
thc ding, mà nh ding, nhng tri thc gi lc
trao truyn cho mi, cho các th h. n hình là các lo
con kin, vè trái cây, vè hoa, vè ch v.v thm chí có c nhng bài vè k v các
tng lp xã h), vè truyt nhng kinh
nghim trong i s
Ngoài ra ni dung bài ri còn din t nhng cnh , nói v
nhng s vt hing trong cuc sng, hay th hi
mt cuc sng yên vui, no m.
21
3.2. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG TÍNH CÁCH NAM BỘ THỂ HIỆN TRONG
BÓNG RỖI VÀ CHẶP ĐỊA NÀNG
3.2.1. Tính tích hợp
-
-
-
và Khmer
.
3.2.2. Tính linh hoạt
l
.
-