rèn luyện năng lực tự học cho học sinh qua các bài tập viết phương trình đường tròn nhằm nâng cao hiệu quả học tập của học sinh lớp 10 trường thpt quảng xương 4

A - ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế thời đại hiện nay, đổi mới giáo dục đang đòi hỏi mang tính toàn cầu
nhằm tạo ra những con người có năng lực trí tuệ và kỹ năng nghề nghiệp, được cập
nhật thường xuyên và có khả năng tự tìm kiếm những tri thức mới cần cho công
việc bản thân, đáp ứng với nền kinh tế – xã hội liên tục biến đổi và phát triển. Vấn
đề cốt lõi của đổi mới giáo dục là đòi hỏi phải đổi mới chương trình, nội dung và
phương thức giáo dục - đào tạo để nhằm tạo ra những người lao động mới có năng
lực tri thức
Trong những năm gần đây, việc đổi mới phương pháp dạy học đã được các nhà
trường, các cấp quản lý giáo dục đào tạo, các giáo viên quan tâm hơn và coi đó như
là nội lực quan trọng của ngành cần phải được triệt để khai thác để nâng cao chất
lượng và hiệu quả giáo dục đào tạo. Một trong những thành phần quan trọng của
nội lực là năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề. Bác Hồ đã dạy “ về cách học phải
lấy tự học làm cốt ”. “ Học đi đôi với hành”. “ nâng cao năng lực tự học và thực
hành cho học sinh …”
Các nhà tâm lý học, giáo dục học đã khẳng định: Con người chỉ thực sự nắm
vững cái mà chính mình đã giành được bằng hoạt động tự học của bản thân.
Thực tế thấy vấn đề tự học của học sinh là một khâu quan trọng không thể
tách rời của quá trình đào tạo ở trường THPT. Đó là hoạt động cần thiết để học sinh
biến tri thức nhân loại thành vốn hiểu biết và khả năng của riêng mình, và đặc biệt
vấn đề không chỉ dừng lại ở nhận thức việc tự học mà còn là một quá trình rèn
luyện kỹ năng tự học thì chất lượng học tập mới mang lại hiệu quả cao.
Thực trạng hiện nay tại các trường THPT, việc đổi mới phương pháp dạy và
học chưa được tiến hành đồng đều, học sinh học tập còn lệ thuộc vào Thầy giáo
trong quá trình học tập, còn nhiều giaó viên vẫn dạy học theo kiểu truyền đạt một
1
chiều, trò tiếp nhận và ghi nhớ, giáo viên ít chú ý hướng dẫn học sinh tự học, dẫn
đến hạn chế kết quả học tập, không tận dụng được mọi cơ hội để phát huy tiềm
năng tư duy sáng tạo của mỗi h ọc sinh.
Ngoài những lý do trên, lớp 10 là lớp đầu cấp của THPT, chương trình môn

toán nói chung, hình học nói riêng là cơ sở cho nội dung hình học giải tích THPT .
Đối với chương trình hình học ở trường THPT, viết phương trình đường tròn là
bài toán cơ bản và có liên quan đến nhiều bài toán hình học ở bậc phổ thông khác
như bài toán về phương trình tiếp tuyến hay phương trình mặt cầu,
Với những lý do trên, thiết nghĩ việc tự học của học sinh cần phải được quan
tâm nhiều hơn nữa, đặc biệt là vấn đề rèn luyện kỹ năng tự học, có thể nói đây là
vấn đề cần thiết và cấp bách. Chính vì vậy tôi xin chọn thực hiện vấn đề “Rèn
luyện năng lực tự học cho học sinh qua các bài tập viết phương trình đường
tròn nhằm nâng cao hiệu quả học tập của học sinh lớp 10 trường THPT Quảng
xương 4” . Với hy vọng bước đầu vận dụng một số lý luận đã học, đề ra một số
biện pháp giúp học sinh rèn luyện năng lực tự học nhằm góp phần nâng cao chất
lượng đào tạo ở trường THPT Quảng xương 4.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích đánh giá thực trạng tình hình tự học của học sinh trường
THPT Quảng Xương 4 , đề xuất một số biện pháp sư phạm thích hợp nhằm góp
phần rèn luyện khả năng tự học của học sinh lớp 10 THPT qua dạy học “các bài
tập viết phương trình đường tròn như thế nào để góp phần nâng cao hiệu quả học
tập môn toán của học sinh lớp 10 Trường THPT Quảng xương 4"
* Đánh giá thực trạng hoạt động tự học của học sinh trường THPT Quảng
xương 4
* Xây dựng một số biện pháp sư phạm nâng cao chất lượng hoạt động tự học
và rèn luyện kỹ năng tự học của học sinh thông qua việc dạy học chủ đề “ Các bài
tập viết phương trình đường tròn trong chương trình hình học lớp 10 ”.
3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu
2
- Một số biện pháp sư phạm góp phần rèn luyện khả năng tự học của học
sinh.
- Đề tài nghiên cứu được giới hạn ở khối 10 trường THPT Quảng xương 4
B - NỘI DUNG
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỰ HỌC CỦA HỌC SINH

1. Kỹ năng tự học: Là hoạt động tìm tòi khám phá để chiếm lĩnh tri thức, kỹ năng,
kỹ xảo. hoạt động tự học bao gồm rất niều hành động liên tục, kế tiếp nhau như:
quan sát, ghi chép, đọc tài liệu, hệ thống hóa, giải bài tập, làm thí nghiệm thực
hành. Để có thể tự học học sinh phải nắm được những tri thức về hành động tự học
( xác định mục đích, các phương tiện, điều kiện và cách thức tiến hành để đạt được
mục đích. Học sinh phải biết vận dụng những tri thức để tiến hành các hành động
nhằm thu được kết quả phù hợp với mục đích tương ứng, tức là phải có kỹ năng tự
học tương ứng.
Vậy kỹ năng tự học có thể hiểu là khả năng thực hiện có hiệu quả một hay
một nhóm hành động bằng cách vận dụng những tri thức, những kinh nghiệmđể có
hành động với nhứng điều kiện cho phép. Kỹ năng tự học là tổ hợp các cách thức
hành động, được người tự học nắm vững, nó biểu hiện ở mặt kỹ thuật của hành
động tự học và mặt năng lực tự học của mỗi cá nhân.
Kỹ năng tự học liên hệ chặt chẽ với kết quả học tập, nó là yếu tố mang tính
mục đích, luôn hướng tới mục đích của hành động tự học và có ý nghĩa quyết định
tới kết quả của việc tự học
2. Hệ thống kỹ năng tự học:
Hoạt động tự học được thực hiện bởi một chuỗi các hành động tự học. Để tự
học có kết quả, học sinh phải có những kỹ năng tự học tương ứng với các hành
động tự học như: Kỹ năng xây dựng kế hoạch tự học, kỹ năng ghi chép, kỹ năng
3
đọc sách, kỹ năng nhận dạng và thể hiện tri thức, kỹ năng nghiên cứu và hệ thống
hóa bài học, nhận dạng và thể hiện,…
Các kỹ năng tự học có quan hệ hữu cơ với nhau, bổ sung cho nhau để hoạt
động tự học đạt kết quả tốt, học sinh trong quá trình tự học phải biết vận dụng và
kết hợp các kỹ năng.
Theo quan điểm điều khiển học, quá trình tự học là quá trình tự điều khiển,
tự tác động của chủ thể nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập đạt kết quả tối ưu.
Quá trình tự điều khiển đó bắt đầu từ việc lập kế hoạch tự học, tổ chức thực hiện
kế hoạch và cuối cùng tự kiểm tra và đánh giá quá trình đó.

II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ TỰ HỌC
Thực trạng hiện nay tại các trường THPT, việc đổi mới phương pháp dạy và
học chưa được tiến hành đồng đều, học sinh học tập còn lệ thuộc vào Thầy giáo
trong quá trình học tập, còn nhiều giaó viên vẫn dạy học theo kiểu truyền đạt một
chiều, trò tiếp nhận và ghi nhớ, giáo viên ít chú ý hướng dẫn học sinh tự học, đặc
biệt viết phương trình đường tròn là một nội dung cơ bản của chương trình hình
học phổ thông mà học sinh còn nhiều vướng mắc, học sinh chỉ mới thực hành máy
móc, bắt chước các bài giải của giáo viên dẫn đến hạn chế kết quả học tập, không
tận dụng được mọi cơ hội để phát huy tiềm năng tư duy sáng tạo của mỗi người học
sinh.

III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG TỰ HỌC CHO HỌC SINH THPT
QUA CÁC BÀI TẬP VIẾT PHƯƠNG TRÌNH ĐƯỜNG TRÒN
Như đã trình bày ở phần lý do chọn đề tài, hoạt động tự học của học sinh đã
trở thành một vấn đề quan trọng và rất cần thiết góp phần nâng cao chất lượng. Để
hoạt động tự học của học sinh có hiệu quả thì học sinh cần phải có hệ thống các kỹ
năng tự học tốt. Vì vậy tôi xin trình bày một số biện pháp giúp học sinh rèn luyện
4
kỹ năng tự học và minh họa qua việc dạy “Các bài tập viết phương trình đường
tròn” ( Hình học 10)
Biện pháp 1: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng xây dựng kế hoạch tự học
Biện pháp 2: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng nghe - thông hiểu và ghi chép
bài giảng trong hoạt động tự học
Biện pháp 3: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng nhận dạng và thể hiện định
nghĩa, khái niệm, định lý trong hoạt động tự học
Biện pháp 4: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng đọc sách và tham khảo tài liệu
trong hoạt động tự học
Biện pháp 5: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng phân loại các dạng bài tập
trong hoạt động tự học
Để việc rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh đạt kết quả tốt, các biện pháp

cần được tiến hành như sau:
1. Biện pháp thứ nhất: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng xây dựng kế
hoạch tự học
Kế hoạch học tập là một trong yếu tố quan trọng để thành công trong học
tập. Để có kế hoạch học tập tốt, người học phải dựa vào khối lượng tri thức cần lĩnh
hội, quỹ thời gian và các yêu cầu cụ thể cho tồng thời gian. Xây dựng kế hoạch tự
học là kỹ năng bố trí sắp xếp các công việc, phối hợp thời gian cho từng công việc,
xác định phương pháp và các hình thức tổ chức từng công việc và ước chừng mức
độ hoàn thành chúng phù hợp với khả năng hứng thú và đặc điểm riêng của từng
các nhân, nó đảm bảo cho việc tự học được xây dựng mang tính khoa học và tính
khả thi.
Để xây dựng kế hoạch tự học từng chương, từng bài trở thành kỹ năng và đạt
kết quả tốt phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Xác định yêu cầu, nhiệm vụ, kiến thức trọng tâm của từng chương, từng bài
5
• Dự kiến kế hoạch thời gian để đảm bảo hoàn thành chương trình
một cách đầy đủ và có chất lượng
• Liệt kê tài liệu, sách tham khảo,… liên quan đến nội dung chương
trình mà ta đang nghiên cứu
Ví dụ: Khi dạy về “ Các bài tập viết phương trình đường tròn ” giáo viên có thể
hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch tự học theo các yêu cầu nêu trên. Để kế
hoạch này đạt hiệu quả cao thì giáo viên phải trang bị cho học sinh các kiến thức
sau:
* Mục đích yêu cầu cụ thể để làm các bài tập.
- Định nghĩa đường tròn: Học sinh cần nhớ lại và hiểu định nghĩa đường tròn
đã học ở THCS.
- Phương trình đường tròn: Học sinh cần hiểu và nắm vững các dạng phương
trình đường tròn, điều kiện để một phương trình là phương trình của một đường
tròn (nếu cần).
- Những yếu tố cần thiết để viết phương trình của một đường tròn tùy thuộc

vào từng dạng phương trình.
* Giới thiệu cho học sinh tham khảo một số quyển sách có nội dung liên
quan
Thông qua kỹ năng xây dựng kế hoạch tự học, giúp cho học sinh rèn luyện
kỹ năng học tập một cách khoa học, giúp học sinh phát triển tính độc lập sáng tạo,
chu đáo trong học tập.
2. Biện pháp thứ hai: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng nghe-thông hiểu
và ghi chép bài giảng trong hoạt động tự học
Để nghe giảng và ghi chép hiệu quả học sinh cần vận dụng linh hoạt các yếu
tố sau đây:
- Chuẩn bị nghe giảng: Để nghe giảng trên lớp có hiệu quả thì thời gian ở
nhà học sinh phải thực hiện công việc sau:
6
+ Nắm chắc phần kiến thức đã học để có thể thấy được logic giữa bài cũ, bài
mới để học sinh tiếp thu được vấn đề mới.
* Ví dụ 1: Trước khi học và thực hành “Các bài tập viết Phương trình đường tròn”
học sinh cần nắm vững khái niệm và các dạng phương trình đường tròn để từ đó
học sinh hình thành các cách giải phù hợp với yêu cầu của từng bài tập.
+ Cần ghi nhớ các kiến thức lý thuyết đã học và vận dụng giải các bài tập
hình thành kĩ năng rèn phân loại bài tập và hướng giải quyết trước khi đến lớp,
những bài tập khó hoặc mới không hiểu ta cần đánh dấu để đến khi đến lớp trao
đổi với bạn bè, hỏi thầy cô để cùng cả lớp tìm lời giải, có như vậy các em sẽ hiểu
bài và ghi nhớ lâu hơn. Từ đó các em sẽ tự rút ra phương pháp giải cho các dạng
bài tập làm cẩm nang cho quá trình học tập sau này.
- Nghe giảng – thông hiểu và ghi chép trên lớp
Trong quá trình nghe giảng, học sinh cần nắm được logic bài giảng theo từng
phần, tổng mục cũng như liên hệ với những phần đã học xem có liên quan như thế
nào, qua đó vận dụng vốn kiến thức đã nghiên cứu trước ở nhà, từ đó so sánh đối
chiếu với lời giảng của giáo viên để nắm được nội dung bài giảng. Suy nghĩ trả lời
hệ thống các câu hỏi giáo viên đặt ra trong quá trình giảng bài

* Ví dụ 2: Khi học về “ Các bài tập viết Phương trình đường tròn ” học sinh cần
nghe và thông hiểu những vấn đề sau:
• Hiểu và nắm vững được định nghĩa và phương trình đường tròn
• Hiểu và vận dụng các phương trình đường tròn vào làm bài tập.
• Để viết phương trình đường tròn cần xác định những yếu tố nào?
• Các dạng bài tập và phương pháp giải cho mỗi dạng.
Song song với việc nghe giảng là việc ghi chép. Học sinh cần có kỹ xảo viết
nhanh, ghi chép bài giảng theo cách riêng mình, theo ý hiểu của mình nhằm đảm
bảo tính độc lập sáng tạo. Muốn vậy phải biết tập trung ghi ý chính, những đề mục
của bài giảng, nhanh chóng ghi lại những vấn đề cơ bản, quan trọng nhất của bài.
7
Có thể gạch chân hay viết màu mực khác những mục hay hay những nội dung quan
trọng
Sau khi kết thúc bài giảng, học sinh nên ghi tóm tắt những câu hỏi kiểm tra
về phần đó (có thể ghi ngay trong vở, ở lề bên cạnh phần tương ứng)
- Xem lại và chỉnh lý bài ghi: Việc xem lại, sắp xếp lại và hoàn chỉnh bài
giảng là việc làm không thể thiếu đối với học sinh vì qua đó nó khắc sâu kiến thức,
mở rộng, bổ sung đưa ra những lý giải, cách nhìn độc lập của mình về một số vấn
đề thông qua đọc thêm và các tài liệu tham khảo.
3. Biện pháp thứ ba: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng nhận dạng và thể
hiện khái niệm, định lý trong hoạt động tự học
Nhận dạng và thể hiện là hai dạng của hoạt động theo chiều hướng trái
ngược nhau liên hệ với một định nghĩa, khái niệm, một định lý hay một phương
pháp. Nhận dạng một khái niệm là phát hiện xem một đối tượng cho trước có thỏa
mãn định nghĩa, khái niệm đó không. Nhận dạng một định lý là xét xem một tình
huống cho trước có ăn khớp với định lý đó hay không. Thể hiện là tạo ra một tình
huống phù hợp với định lý, định nghĩa, khái niệm đã cho
Căn cứ vào nội dung, mục đích yêu cầu dạy học “ Các bài tập viết phương
trình đường tròn ” giáo viên cần tập trung hướng dẫn cho học sinh cách nhận dạng
và vận dụng phương pháp giải phù hợp với yêu cầu của từng bài tập

• Các định nghĩa: đường tròn và phương trình đường tròn
• Các xác định một đường tròn:
• Đường tròn có tâm và bán kính cho trước
• Nhận 2 điểm cho trước làm đường kính
• Đường tròn đi qua 3 điểm không thẳng hàng
• Biết tâm và tiếp xúc với đường thẳng cho trước
8
• Biết tâm thuộc một đường thẳng và tiếp xúc với hai đường thẳng cho
trước
• Đi qua một điểm và tiếp xúc với hai đường thẳng…
• Các dạng bài tập viết phương trình đường tròn thường gặp trong
chương trình hình học lớp 10
* Ví dụ 1: Để vận dụng phương trình đường tròn dạng 1giáo viên có thể cho học
sinh làm bài tập sau
Bài 1: Trong mặt phẳng tọa độ cho 2 điểm M(2; 1), N(-1; 5) và đường thẳng
(d): 5x – 12y + 15 = 0
Viết phương trình đường tròn biết
• Tâm M và đi qua N
• Đường kính MN
• Tâm M và tiếp xúc với đường thẳng d.
* Ví dụ 2: Bài tập vận dụng phương trình đường tròn dạng 2
Bài 2: Viết phương trình đường tròn đi qua 3 điểm A(2; 0), B(0; 1),
C(-1; 2).
4. Biện pháp thứ tư: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng đọc sách và tham
khảo tài liệu trong hoạt động tự học
Sách là hệ thống tri thức đã được loài người sáng tạo ra, vật chất hóa, khách
quan hóa bằng hệ thống ngôn ngữ viết. Hoạt động tự học của học sinh gắn liền với
việc đọc sách và tham khảo tài liệu. Đọc sách và tham khảo tài liệu là một hoạt
động tất yếu trong hoạt động tự học của mỗi học sinh. Trong quá trình tự học thì
học sinh phải đọc nhiều sách với mục đích khác nhau và mức độ khác nhau. Nhưng

việc tham khảo nhiều đầu sách có thể làm cho học sinh hoang mang. Vì vậy học
sinh gặp khó khăn trong việc đọc quyển sách tham khảo, tài liệu lắm khi việc đọc
sách tham khảo chẳng giúp ích gì mà trái lại còn đặt học sinh trước khó khăn mới.
9
Khi đó học sinh có nguy cơ bị sa lầy trong những kiến thức rối rắm và có thể đi đến
nản lòng. Vì vậy cần phải có cách đọc phù hợp thì hiệu quả mới cao, đỡ tốn kém
thời gian và công sức trong việc tự học.
Những yêu cầu khi đọc sách và tài liệu tham khảo:
- Phải xác định được mục đích rõ ràng: xác định mục đích đọc sách, tài liệu
tham khảo ( đọc để làm gì?) giúp người đọc định hướng khai thác những kiến thức
cần đọc có trong sách, tài liệu tham khảo, từ đó biết lựa chọn sách, tài liệu tham
khảo để đọc, lựa chọn cách đọc và chú ý đến những vấn đề chủ yếu mà mình đang
cần tìm hiểu. Thông thường việc đọc sách, tài liệu tham khảo được xuất phát từ
mục đích sau:
+ Tìm hiểu nội dung của toàn bộ quyển sách
+ Tìm hiểu một vấn đề, một khía cạnh nào đó có trong quyển sách
+ Tìm hiểu các định nghĩa, các khái niệm, các phương pháp liên quan đến
vấn đề cần nắm
- Phải biết lựa chọn sách, tài liệu tham khảo để cho phù hợp với khả năng,
phù hợp nội dung kiến thức mà mình đang nghiên cứu
- Phải nắm được các phương pháp đọc sách: căn cứ vào mục đích đọc sách,
người đọc có thể sử dụng các phương pháp đọc sách sau đây:
+ Đọc lướt qua một lượt nhằm tìm hiểu khái quát nội dung quyển sách theo
trình tự: Tên sách, tên tác giả, nhà xuất bản, năm xuất bản, đọc mục lục và xem qua
phần giới thiệu cũng như phần kết luận của quyển sách
+ Đọc kỹ toàn bộ quyển sách, có nhận xét đánh giá những chi tiết, những đặc
điểm kết cấu của quyển sách
+ Đọc có trọng điểm: Tìm và đọc những nội dung, kiến thức liên quan đến
vấn đề mình đang nghiên cứu có trong quyển sách.
10

Mỗi cách đọc sách đều phù hợp với một mục đích nhất định của việc tự học,
vì thế người đọc cần biết cách phối hợp các cách đọc để khai thác các vấn đề cũng
như giải quyết các nhiệm vụ cụ thể trong việc học tập của mình
+ Tích cực tư duy đọc sách: trong quá trình đọc sách, học sinh cần phải phối
hợp các thao tác tư duy như: phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, tương tự hóa, đặc
biệt hóa để phát hiện ra thuộc tính bản chất, cái chủ yếu, cái không chủ yếu của vấn
đề được nêu ra trong sách… trên cơ sở đó rút ra những nhận xét, đánh giá, những
kết luận đúng đắn, về nội dung cũng như kết cấu của quyển sách
- Phải ghi chép một cách khoa học những điều đã đọc: hiệu quả của việc đọc
sách được thể hiện ở kết quả ghi chép được trong khi đọc. Đọc và ghi chép luôn
gắn liền với nhau, tác động và bổ sung cho nhau
Tóm lại: Thông qua kỹ năng đọc sách và tài liệu tham khảo cung cấp cho
học sinh các phương pháp cũng như yêu cầu khi đọc sách và tài liệu tham khảo.
qua đó giúp cho học sinh củng cố các tri thức kỹ năng, kỹ xảo, giúp học sinh ngày
càng nâng cao độc lập suy nghĩ, rèn luyện cho học sinh các thao tác tư duy như
phân tích tổng hợp, suy diễn đặc biệt hóa, tương tự hóa… Góp phần rèn luyện kỹ
năng giải toán, khả năng độc lập sáng tạo và rèn luyện cho học sinh đức tính kiên
nhẫn, chính xác, chu đáo trong học tập. Những điều trên rất cần thiết cho việc tự
học toán của học sinh.
5. Biện pháp thứ năm: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng phân loại các
dạng bài tập trong hoạt động tự học
Phân loại các dạng bài tập là sắp xếp các bài tập theo một trình tự hoặc theo
một loại nào đó, hoặc theo một dấu hiệu chung nào đó. Học sinh phải biết phát hiện
ra những đặc điểm giống nhau và khác nhau, qua đó phân chia hệ thống các bài tập
theo một dấu hiệu nhất định. Học sinh cần nắm vững phương pháp chung để giải
từng dạng bài tập điển hình.
11
Trong việc giải“ Các bài tập viết phương trình đường tròn” chúng ta thường
gặp các dạng bài tập cơ bản sau:
+ Viết phương trình đường tròn khi biết tâm và bán kính dạng đon giản

(dùng phương trình dạng 1)
+ Các bài toán sử dụng phương trình dạng 2 bằng cách tìm các hệ số trong
phương trình
+ Các bài tập suy luận đưa về áp dụng bài toán dạng 1 như bài toán viết
phương trình đường tròn biết tâm thuộc đường thẳng cho trước và tiếp xúc với 2
đường thẳng cho trước,…
IV. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM
* Một số nhận xét qua một các tiết dạy thử nghiệm theo định hướng của đề
tài
- Các giờ học được tiến hành theo hướng trên dễ điều khiển học sinh tham
gia vào hoạt động học tập, thu hút được nhiều đối tượng cùng tham gia.
- Qua các hoạt động học tập ( trả lời từng câu, từng phần trong phiếu học tập)
học sinh tự rút ra được kiến thức mới, nắm ngay được các kiến thức cơ bản trên
lớp. Đồng thời giáo viên cũng dễ dàng phát hiện được những sai lầm thường mắc
phải của học sinh để có hướng khắc phục.
- Học sinh tham gia các tiết học sôi nổi, nhiệt tình và hào hứng hơn. Trong
các tiết học, học sinh tự hoàn thành các bài tập, vì thế việc học tập của mỗi học sinh
sẽ được chủ động, sáng tạo, tự giác hơn, qua đó giúp học sinh tự mình giành lấy
kiến thức
- Muốn các hoạt động tự học có hiệu quả trên lớp, giáo viên phải nghiên cứu
bài giảng mới, các kiến thức cũ có liên quan, để có một hệ thống câu hỏi, bài tập có
thể dẫn dắt đến kiến thức mới. Vì thế giáo viên cần đầu tư thời gian nhiều hơn cho
việc chuẩn bị bài giảng.
12
* Đề kiểm tra việc “ Giải các bài tập viết phương trình đường tròn”
Bài 1: Trong mặt phẳng tọa độ cho 2 điểm M(2; 1), N(-1; 5) và đường
thẳng(d): 5x – 12y + 15 = 0. Viết phương trình đường tròn biết
• Tâm M và đi qua N
• Đường kính MN
• Tâm M và tiếp xúc với đường thẳng d.

Bài 2: Trong mặt phẳng tọa độ Oxy cho 3 điểm A(2; 0), B(0; 1),
C(-1; 2)
• Viết phương trình đường tròn ngoại tiếp tam giác ABC,
• Viết phương trình đương tròn nội tiếp tam giác ABC.
Bài 3: Trong mặt phẳng tọa độ Oxy cho 2 đường thẳng
(d
1
): 3x+ 4y - 1= 0, (d
2
): 4x+ 3y – 8= 0, viết phương trình đường tròn trong
các trương hợp sau
• Có tâm I thuộc đường thẳng (d): 2x+ y+ 1= 0 và tiếp xúc với 2
đường thẳng d
1
và d
2
• Đi qua điểm A(1; 2) và tiêp tiếp xúc với 2 đường thẳng d
1
và d
2.
* Sau khi cho học sinh ở 2 lớp, một là lớp thực nghiệm, một là lớp đối chứng
làm đề kiểm tra về phương trình bậc 2 thấy kết quả bài kiểm tra như sau:
Điểm
Số học sinh
Lớp 10I Lớp 10G
Tỷ lệ %
Tỷ lệ % Số học sinh
0 - 2 0 0 0 0
3 - 4 5 11 15 29
5 - 6 30 65 26 60

7 - 8 8 15 5 11
9 - 10 4 9 1 2
% Từ trung bình
trở lên
89% 71%
Nhận xét về kết quả thử nghiệm:
+ Kết quả thử nghiệm cho thấy lớp 10I nắm vững được kiến thức cơ bản.
13
+ Lớp 10I trình bày ngắn gọn, mạch lạc, rõ ràng hơn, linh hoạt hơn.
Chẳng hạn:
- Bài 1, câu a lớp 10G còn mò mẫm trong cách xác định phương pháp giải. Trong
khi đó lớp thử nghiệm học sinh linh hoạt hơn trong cách giải, đã biết cách xác định
tâm và bán kính để sử dụng phương trình dạng 1.
- Bài 1, câu b lớp 10G nhiều học sinh chưa biết cách lập luận để tìm tâm và bán
kính đường tròn.
Về kết quả, lớp 10I có kết quả từ trung bình trở nên cao hơn lớp đối chứng là 18%.
Lớp thử nghiệm có kết quả điểm giỏi cao hơn lớp đối chứng là 7%
C - KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. KẾT LUẬN
1.1. Hoạt động tự học đã được các nhà giáo dục học và toán học quan tâm và
xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau. Quá trình dạy học trong trường phổ thông
không thể tách rời với hoạt động tự học của học sinh. Đây là một hình thức dạy học
cơ bản và có mối liên hệ chặt chẽ với những hình thức tổ chức dạy học khác ở
trường trung học phổ thông
1.2. Thực trạng hoạt động tự học của THPT còn hạn chế ở nhiều mặt. Biểu
hiện cụ thể là khả năng tự học, tự rèn luyện chưa mạnh mẽ, học sinh thiếu năng lực
tự học nên thực hiện các hoạt động tự học chưa hợp lý, thiếu khoa học, hiệu quả
thấp. Vì vậy muốn nâng cao chất lượng tự học cho học sinh trung học phổ thông
phải bắt đầu từ việc rèn luyện cho học sinh hệ thống các kĩ năng bao gồm: kĩ năng
lập kế hoạch tự học; kĩ năng nghe- thông hiểu và ghi cháp bài giảng; kĩ năng nhận

dạng và thể hiện định nghĩa, khái niệm, định lí; kĩ năng đọc sách và tài liệu tham
khảo; kĩ năng phân loại các dạng bài tập. Rèn luyện kĩ năng tự học không phải là
phó mặc cho học sinh tích lũy tự phát mà trong quá trình day học, giáo viên phải
14
tạo điều kiện để học sinh ý thức được nhiệm vụ học tập của mình và giáo viên phải
tổ chức cho học sinh nắm bắt được những tri thức cần thiết về những kĩ năng tự
học, đồng thời phải cải tiến việc tổ chức quá trình dạy học theo hướng dạy tự học.
2. ĐỀ XUẤT
Để nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả việc tự học của học sinh THPT
chúng tôi khuyến nghị
2.1. Nhà trường cần quan tâm đến việc rèn luyện kĩ năng tự học cho học sinh
ngay từ đầu năm học lớp 10 giúp cho họ có ý thức rõ nhiệm vụ học tập của mình
trong suốt thời gian học ở trường THPT.
2.2. Cần chủ động và tích cực hình thành các kĩ năng tự học cho học sinh, ngay
từ lớp 10 bằng nhiều biện pháp khác nhau. Những biện pháp trao đổi, hướng dẫn
cho học sinh lớp 10 cách thức ghi tóm tắt bài giảng, cách xây dựng kế hoạch học
tập cá nhân,cách tham khảo tài liệu ở nhà, ở thư viện, cách phân loại các dạng bài
tập là những biện pháp có tác dụng tốt. Những biện pháp này có thể thực hiện
dưới hình thức trao đổi kinh nghiệm học tập giữa học sinh giỏi của lớp 11, 12 với
học sinh lớp 10, sự giúp đỡ của thầy, đưa vào chương trình các giờ học.
2.3. Quá trình dạy học toán ở trường THPT cần được tổ chức theo hướng dạy- tự
học, phát huy cao độ, tính tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh, tạo hứng thú học
tập môn toán và hình thành kĩ năng tự học cần thiết- cơ sở để họ có thể tự học, tự
đào tạo suốt đời.
2.4. Tạo điều kiện vật chất, tinh thần thuận lợi cho hoat động tự học của học sinh
như đảm bảo tốt các phương tiện, giáo trình, tài liệu tham khảo, phòng học và có
chế độ khuyến khích hợp lý đối với những học sinh học giỏi. Đồng thời xây dựng
phong trào tự học trong tập thể học sinh một cách thường xuyên

15
Quảng xương, ngày 10 tháng 05 năm 2013
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm
của mình viết, không sao chép nội dung
của người khác
Thủ trưởng đơn vị xác nhận Người thực hiện


Văn Thị Trang
16