Hoạt động môi giới chứng khoán tại công ty cổ phần chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

TRNG I HC M TP. H CHệ MINH
CHNG TRÌNH ÀO TO C BIT



KHÓA LUN TT NGHIP
NGÀNH TÀI CHÍNH ậ NGÂN HÀNG


TểN  TÀI
“HOT NG MỌI GII CHNG
KHOÁN TI CỌNG TY C PHN
CHNG KHOÁN TP. H CHệ MINH”


SVTH: Nguyn Võ Trang Ơi
MSSV: 1054032130
Ngành: Tài chính ậ ngân hàng
GVHD: T.S Trn Phng Tho








ThƠnh ph H Chí Minh, tháng 4/2014
LI CM N
Trong cuc sng, không có thƠnh công nƠo mƠ không có s h tr hay giúp đ
t nhiu phía, dù đó lƠ trc tip hay gián tip, dù lƠ nhiu hay ít, vƠ có th giúp đ bng

nhiu cách thì ngi đc giúp đ cng phi trơn trng. Trong sut thi gian 4 nm theo
hc ti trng i hc M Tp. H Chí Minh, em đư nhn đc rt nhiu s quan tơm
ca nhng Thy Cô đy tơm huyt trên ging đng.
Vi lòng tri ơn vƠ bit n sơu sc, em xin cm n gi đn quỦ Thy Cô  Khoa
Ơo to đc bit đư giúp đ vƠ truyn đt kin thc đ em có th hc tp mt cách thoi
mái vƠ hiu qu đt đc tt nht trong thi gian trên gh nhƠ trng. VƠ đc bit hn,
trong quá trình lƠm bƠi khóa lun tt nghip ln nƠy, em xin gi li cm n chơn thƠnh
sơu sc đn Ging viên hng dn ca mình lƠ cô Tin s Trn Phng Tho, xin cm
n vì s tn tơm, tn tình ca cô trong thi gian ngn ngi lƠm nghiên cu vƠ giúp đ
em hoàn thành bài khóa lun này.
Kính chúc Thy Cô nhiu sc khe!
Ngày tháng nm 2014
NHN XÉT CA GING VIÊN HNG DN
















Ngày tháng nm 2014

i

MC LC
LI CM N
NHN XÉT CA GING VIểN HNG DN
DANH MC T VIT TT iv
DANH MC HÌNH BNG v
DANH MC BIU  vi
DANH MC S  vi
LI M U 1
1.1 TNG QUAN V  TÀI 1
1.2 LÝ DO CHN  TÀI 2
1.3 MC TIÊU NGHIÊN CU 3
1.4 PHM VI NGHIÊN CU 4
1.5 PHNG PHÁP NGHIểN CU 4
1.6 KT CU KHÓA LUN 5
KT LUN CHNG 1 6
LÝ LUN V CÔNG TY CHNG KHOÁN VÀ HOT NG MÔI
GII TI CÔNG TY CHNG KHOÁN 7
2.1 CÔNG TY CHNG KHOÁN 7
2.1.1 nh ngha 7
2.1.2 Nguyên tc hot đng 8
2.1.3 Phân loi 9
2.1.4 Các nghip v ca CTCK 10
2.1.5 Vai trò 11
2.2 HOT NG MÔI GII CA CTCK 13
2.2.1 nh ngha 13
2.2.2 Phân loi môi gii 14
2.2.3 Chc nng ca Môi gii chng khoán 16
2.2.4 Vai trò ca Môi gii chng khoán 18

2.2.5 Quy đnh đi vi nghip v môi gii chng khoán 19
ii

2.3 CÁC NGHIÊN CU Ã THC HIN LIểN QUAN N HOT NG MÔI
GII CHNG KHOÁN 19
KT LUN CHNG 2 20
TÌNH HÌNH HOT NG MÔI GII CHNG KHOÁN TI
CÔNG TY C PHN CHNG KHOÁN TP. H CHÍ MINH VÀ CÁC YU T
TÁC NG 21
3.1 GII THIU CHUNG VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIN 21
3.1.1 Gii thiu chung 21
3.1.2 Quá trình phát trin 22
3.1.3 C cu t chc và nhân s 26
3.1.4 Các nghip v kinh doanh ca công ty 27
3.2 CÁC QUY NH TRONG HOT NG MÔI GII CHNG KHOÁN 28
3.2.1 Quy đnh m tài khon đi vi khách hàng 29
3.2.2 Quy đnh đi vi nhân viên môi gii 29
3.2.3 Quy trình chung giao dch chng khoán 30
3.3 TÌNH HÌNH HOT NG KINH DOANH MÔI GII CHNG KHOÁN 
HSC 31
3.3.1 Doanh thu môi gii 32
3.3.2 S lng tài khon 36
3.3.3 Giá tr giao dch 38
3.3.4 Th phn môi gii 40
3.4 CÁC YU T NH HNG N HOT NG MÔI GII CA CÔNG TY
CHNG KHOÁN HSC 43
3.4.1 Quy đnh ca các C quan qun lý 43
3.4.2 Sn phm môi gii ca HSC 45
3.4.3 Tính hình bin đng th trng chng khoán 46
3.4.4 Cnh tranh gia các công ty chng khoán 47

3.4.5 Trình đ NhƠ đu t 47
3.4.6 Các quy đnh khác 48
3.5 ánh giá hot đng môi gii ca HSC 48
3.5.1 Thành tu 48
3.5.2 Hn ch 49
3.5.3 Nguyên nhân 49
iii

KT LUN CHNG 3 50
 XUT NÂNG CAO HIU QU HOT NG MÔI GII 51
4.1 NH HNG PHÁT TRIN CÔNG TY C PHN CHNG KHOÁN TP. H
CHÍ MINH 51
4.2 GII PHÁP M RNG QUY MỌ I VI HOT NG MÔI GII 52
4.2.1 a dng các loi hình dch v 52
4.2.2 Hoàn thin c s vt cht ca công ty 52
4.2.3 S liên kt gia các b phn trong CTCK 53
4.2.4 Phát trin nhóm khách hƠng nc ngoài làm vic ti Vit Nam 53
4.2.5 y mnh chin lc Marketing 54
4.3 GII PHÁP GIM THIU RI RO TRONG HOT NG MÔI GII 54
4.3.1 H thng công ngh thông tin 54
4.3.2 Qun tr thông tin ni b 54
4.4 GII PHÁP H TR KHÁC 55
4.4.1 Gii pháp nhân s 55
4.4.2 Gii pháp cht lng 55
KT LUN CHNG 4 57
KT LUN 58
DANH MC THAM KHO vii
PH LC ix
Ph lc 1 Lut chng khoán 2006 ix
Ph lc 2 Lut doanh nghip 2005 ix

Ph lc 3 S đ t chc nhân s HSC x
Ph lc 4 Biu phí giao dch ti HSC xii
Ph lc 5 Quy đnh m tài khon đi vi khách hàng xiii
iv

DANH MC T VIT TT
T vit tt
T gc
ACBS
Công ty TNHH chng khoán Ngơn hƠng Á Chơu
CK
Chng khoán
CTCK
Công ty chng khoán
CTCP
Công ty c phn
GDP
Tng giá tr sn xut quc ni
HSC
Công ty c phn chng khoán Tp. H Chí Minh
HNX
S giao dch chng khoán HƠ Ni
HOSE
S giao dch chng khoán T.P H Chí Minh
IPO
Phát hƠnh c phiu ra công chúng ln đu
MGCK
Môi gii chng khoán
N ậ CP
Ngh đnh Chính ph

PGD
Phòng giao dch
SSI
Công ty c phn chng khoán SƠi Gòn
TTCK
Th trng chng khoán
UBCKNN
y ban chng khoán nhƠ nc
VCBS
Công ty TNHH Chng khoán Ngơn hƠng Thng
mi C phn Ngoi thng Vit Nam
VNDS
Công ty c phn chng khoán VNDIRECT
v

DANH MC HÌNH BNG
Bng 1.1 Doanh thu và t trng ca hot đng Môi gii chng khoán ti HSC trong
nm 2010 - 2012 32
Bng 1.2 Doanh thu và t trng hot đng môi gii chng khoán Khi cá nhân so vi
tng doanh thu HSC 33
Bng 1.3 Doanh thu và t trng hot đng môi gii chng khoán Khi t chc so vi
tng doanh thu HSC 34
Bng 1.4 Giá tr giao dch c phiu và chng ch qu trên sàn HOSE 2010 - 2012 . 38
Bng 1.5 Giá tr giao dch trái phiu trên sƠn HOSE nm 2010 ậ 2012 39
Bng 1.6 Giá tr giao dch c phiu và chng ch qu sàn HNX 2010 ậ 2012 39
Bng 1.7 Giá tr giao dch trái phiu trên sƠn HNX nm 2010 ậ 2012 40
Bng 1.8 Th phn ca HSC theo sàn giao dch trong giai đon 2010 ậ 2012 41
Bng 3.1: Tóm tt tiêu chí v th phn ca HSC 41
Bng 3.2: Giao dch ký qu trong hot đng môi gii chng khoán ti HSC trong nm
2011 và 2012 46

vi

DANH MC BIU 
Biu đ 3.1: Biu đ quá trình tng tng vn điu l ca HSC quá các nm. 23
Biu đ 3.2: C cơu c đông chin lc ca HSC theo t l phn trm 26
Biu đ 3.3: Biu đ t trng doanh thu môi gii chng khoán trong h thng kinh
doanh ca HSC 32
Biu đ 3.4: S lng tài khon trong nc giao dch đc m qua các nm 2008 ậ
2010 37
Biu đ 3.5: S lng tài khon nc ngoài giao dch đc m qua các nm 2008 ậ
2010 38
Biu đ 3.6: C cu th phn các CTCK trên sƠn HOSE nm 2012 42
Biu đ 3.7: C cu th phn các CTCK trên sàn HNX 42
Biu đ 3.8: Tình hình bin đng ca doanh thu môi gii HSC khi th trn thay đi
qua các nm 2008 ậ 2012 47

DANH MC S 
S đ 3.1: Quy trình giao dch chng khoán 30
1

LI M U
 m đu cho bƠi khóa lun nƠy,  chng đu tiên ch yu s gii thiu v Ủ
tng vƠ các vn đ xoay quanh vic thc hin đ tƠi trc khi đi vƠo phơn tích sơu vn
đ nghiên cu. Chng 1 s bao gm các ni dung: nêu tng quan v đ tƠi bao gm các
thông tin v nn s phát trin ca nn kinh t Vit Nam dn đn s hình thƠnh th trng
chng khoán vƠ các vn đ xoay quanh công ty chng khoán ậ ht nhơn đóng vai trò
quan trng trong vic phát trin th trng chng khoán, nêu lỦ do la chn đ tƠi, mc
tiêu cn đt đc, phm vi cng nh đi tng vƠ kt cu ca bƠi khóa lun.
1.1 TNG QUAN V  TÀI
Nn kinh t Vit Nam tri qua nhiu bc thng trm trc khi chính thc đi vƠo

đƠ tng trng. VƠ sau gn 30 nm đi mi k t nm 1986, Vit Nam đư đt đc nhiu
thƠnh công trong công cuojc xơy dng vƠ hoƠn thin nn kinh t th trng. Tth gii đư
nhn đnh nn kinh t Vit Nam ln th 6  ông Nam Á vƠ ln th 57 trên th gii xét
theo tiêu chí quy mô tng sn phm ni đa danh ngha nm 2011 vƠ đng th 128 xét
theo tng sn phm ni đa danh ngha bình quơn đu ngi. Vit Nam lƠ quc gia đy
tim nng vƠ phát trin. Tng Thu nhp ni đa GDP nm 2011 lƠ 135 t USD và tc đ
tng trng hƠng nm ca Vit Nam cng tng trc khi bc vƠo s n đnh. Nu nh
trong giai đon đu đi mi (1986-1990), GDP ch tng trng bình quơn 3,9%/nm, thì
trong 5 nm tip theo (1991-1995) đư nơng lên đt mc tng bình quơn 8,2%. Trong giai
đon 1996-2000 tc đ tng GDP ca Vit Nam lƠ 7,5%, thp hn na đu thp niên
1990 do nh hng ca cuc khng hong tƠi chính chơu Á. T nm 2001 đn nay, tc
đ tng GDP ca Vit Nam luôn gi  mc cao vƠ n đnh. Nm 2003 tng 7,3% ; 2004:
7,7% ; 2005: 8,4% ; 2006: 8,2% ; 2007: 8,5% vƠ nm 2008, trong bi cnh khng hong
kinh t, tƠi chính toƠn cu, Vit Nam vn đt mc tng trng kinh t lƠ 6,2%. iu đó
cho thy dù lƠ th trng mi ni nhng có tc đ tng trng n đnh. i vi bt k
mt quc gia nƠo đc đánh giá lƠ mnh và phát trin thì yu t chm đim cao nht th
hin qua s phát trin ca th trng chng khoán. Không nm ngoƠi xu hng chung
đó, Trung tơm giao dch chng khoán đu tin ca Vit Nam đc hình thƠnh vƠo cui
tháng 7 nm 2000 đư m ra trang lch s mi cho nn kinh t vƠ đóng góp tích cc vƠo
quá trình huy đng ngun vn, phát trin th trng.
Sau hn 13 nm hot đng, dù lƠ mt trong nhng nc có th trng chng
khoán (TTCK) tr nht so vi các nc trong khu vc ông Nam Á nhng vi u th
lƠ nc đi sau, TTCK Vit Nam rút ra cho mình nhiu kinh nghim vƠ xơy dng đc
mt h thng giao dch khá vng vàng. Quy mô vn hóa ln vƠ doanh s giao dch n
đnh, góp phn vƠo tng trng GDP hƠng nm. Tuy nhiên, trong nhng nm tr li đơy,
nh hng bi s suy thoái kinh t vƠ các bin đng chính tr th gii, hot đng giao
dch chng khoán  Vit Nam cng gp nhiu sóng gió. C th trong nm 2010, giá tr
2

giao dch trung bình toƠn th trng đt 2.474 t đng/phiên, có tng tuy không đáng k

so vi nm 2009; nm 2011 con s nƠy dng li  mc 726 t, ít hn mt na so vi
nm 2010, đn nm 2012 mc dù đy sóng gió đư ci thin  mc hn 1.300 t đng.
Mc dù t trng huy đng vn thông qua kênh th trng chng khoán còn cha ph
bin vƠ phát huy ht kh nng nhng cng đư phn nƠo san s trách nhim vi các Ngơn
hƠng thng mi, th hin qua hn 220.000 t đng đư đc huy đng thông qua kênh
chng khoán trong nm 2006. Nu nh th trng chng khoán  nhiu nc trên th
gii nn kinh t phát trin đóng vai trò lƠ kênh dn vn trung vƠ dƠi hn đc lc, thì ti
Vit Nam, sau hn 13 nm hot đng, hin 97% nhu cu vn cho nn kinh t vn ph
thuc vƠo kênh tín dng. Tuy nhiên, vì đáp ng đc 3% nhu cu vn cho nn kinh t
đu đc các chuyên gia đánh giá lƠ thƠnh công ln nht ca th trng chng khoán.
Trc s phát trin ca th trng chng khoán, ngƠy cƠng có nhiu công ty
chng khoán (CTCK) đc m ra vƠ hot đng mnh m. Trong nm 2006, đư có trên
50 công ty đc thƠnh lp. Tuy nhiên, vn đ không phi  s lng mƠ cht lng hot
đng, mt trong nhng yu t ch th c bn nh hng đn hot đng ca các ch th
khác liên quan cng nh tác đng lên s phát trin ca th trng. iu đó th hin qua
vic đng trc s suy thoái kinh t kéo dƠi, bt đu t nm 2007 đnh đim nm 2009,
rt nhiu CTCK đư không th tr ni vƠ phi tuyên b gii th. Các CTCK gp nhiu
khó khn trong vic vn hƠnh b máy hot đng công ty to ra ngun thu nhp. Mt
điu đư đc chng minh qua các quc gia có nn kinh t th trng phát trin, mt duy
trì vƠ phát huy ti đa sc mnh ca TTCK thì các CTCK đóng vai trò quan trng trong
vic kin to ra các sn phm vƠ hình thƠnh ngun Ủ tng mi ci thin th trng.
Nhng hin nay, các CTCK  Vit Nam cha lƠm đc điu đó. Trong CTCK có th có
rt nhiu các nghip v khác nhau nhng hai loi hot đng đóng vai trò quan trng nht
lƠ t doanh vƠ môi gii chng khoán li đang b đánh giá thp. Có nhng lúc, doanh thu
môi gii ca CTCK ch chim 3,14% tng doanh thu. i vi nhng nghip v c bn
mƠ cha phn ánh đc vai trò ca mình thì cn phi xem xét li. Sau khi đ án “Tái
cu trúc TTCK vƠ các doanh nghip bo him” ca UBCKNN, tính đn nay còn hot
đng khong 105 công ty. Con s nƠy s duy trì hay gim xung na còn tùy thuc vƠo
mc đ tái cu trúc, ci thin doanh thu hot đng đc bit lƠ hot đng môi gii.
1.2 LÝ DO CHN  TÀI

Th trng chng khoán lƠ yu t c bn ca nn kinh t th trng hin đi, hu
ht các quc gia có nn kinh t mnh vƠ phát trin đu có th trng chng khoán. Nhng
bin đng trong s thay đi ca th trng chng khoán phn ánh mnh m quan đim
ca ngi dơn nói chung hay cng có th hiu lƠ các NhƠ đu t đang suy ngh gì v
trin vng th trng, v s phát trin ca kinh t. Nhng lúc VN-Index tng đim báo
hiu cho mt th trng lc quan v tng trng, nhƠ đu t chp nhn mua  giá cao
hn, hay nhng khi VN-Index gim đim li báo hiu cho mt đt “đóng bng’ mi,
3

kéo theo s nh hng lên các tƠi sn còn li. C th, trong nhng nm “hoƠng kim”
ca TTCK, có thi đim cao nht 12/03/2007 VN-Index xác lp mc k lc 1.170,67
đim ậ mt con s mƠ cha bit đn bao gi mi có th lp li đc. Nhng điu đó kéo
dƠi không lơu khi Vit Nam hng chu hu qu ca “bong bóng” v, ghi nh ngƠy
24/02/2009, VN-Index chm đáy 236 đim, mc thp nht tính t nm 2006. Nhà đu
t lƠm nên th trng vƠ th trng vn hƠnh quanh ngng tơm lỦ ca nhƠ đu t. Tri
qua 13 nm tui, vƠ đang bc vƠo tui th 14 ca mình, th trng chng khoán Vit
Nam vn lƠ mt n s vƠ lƠ “vùng đt ha” cho nhng ai có đam mê vi nhng con s
luôn thay đi đc tính bng giy đ nm bt c hi lƠm giƠu nu nh nm chc nhng
lỦ thuyt vƠ áp dng chúng mt cách thn trng.
Th trng chng khoán nói chung vƠ công ty chng khoán nói riêng đc kt
cu vƠ t chc đc bit không ging nh vic mua bán thng ngƠy. Ti đơy ngi mua
vƠ ngi bán không gp trc tip nhau mƠ lƠm vic thông qua trung gian. nh ch trung
gian ngƠy cƠng đóng vai trò nòng ct trong vic phát trin TTCK. Ngh môi gii đôi khi
vn còn b xem nh bi thói quen suy ngh ca ngi Vit Nam mang tính cht nh “cò”
mƠ chúng ta vn thng nghe. iu nƠy xut phát t vic  Vit Nam cha ph bin
vn hóa đu t dn đn đánh đng khái nim v 2 t ng trên. i vi ngh môi gii,
vic hƠnh ngh phc tp hn nhiu, đòi hi nhiu k nng vƠ trình đ chuyên môn, vƠ
còn c kinh nghim đ đng vng vƠng trc nhng cn sóng th trng, mt cái đu
lnh đ tnh táo đ phán đoán mi tình hung vƠ gii quyt theo cách hiu qu nht. ư
có nhiu ngi ch t lƠ nhng nhƠ môi gii nh nhng đư có th phát trin thƠnh CEO

ca các công ty vn ln. Ví d nh Peter Schiff, t mt nhƠ môi gii sau đó lƠ doanh
nhơn, nhƠ bình lun tƠi chính vƠ lƠ CEO ca Euro Pacific Capital Inc,.
c thƠnh lp nm 2003, sau 10 nm hot đng Công ty c phn Chng khoán
Tp. H Chí Minh (HSC) đư có đc nhiu thƠnh tích đáng khen ngi vƠ dƠnh đc nhiu
gii thng ca y ban chng khoán, đc bit trong lnh vc môi gii công ty luôn nm
trong tóp nhng công ty có th phn môi gii ln nht. Nm 2012, CTCK HSC đng v
trí dn đu th phn môi gii trên c 2 sƠn: HOSE vƠ HNX, c th chim 11,77% th
phn môi gii HOSE vƠ 8,89% th phn môi gii HNX. Cùng vi s cnh tranh v hot
đng môi gii khóc lit t các công ty chng khoán khác nhm phơn chia ming bánh
th phn trên th trng chng khoán Vit Nam, điu đó đt ra cho HSC nhng khó khn
vƠ thách thc mi trong vic duy trì v trí dn đu ca mình.
Song song vi s phát trin ngƠy cƠng cao ca th trng chng khoán vƠ nhn
thc ca nhƠ đu t cng dn đc nơng cao thì vic nơng cao cht lng ca
CTCK nói chung vƠ hot đng môi gii nói riêng là vô cùng quan trng. Xut phát t
nhng yêu cu trên nên em chn nghiên cu đ tƠi: “Hot đng môi gii chng khoán
ti công ty c phn chng khoán ThƠnh Ph H Chí Minh (HSC)”.
1.3 MC TIÊU NGHIÊN CU
4

 tìm hiu v hot đng môi gii ca HSC vƠ các vn đ xoay quanh thì trong
bài khóa lun này s hng đn các mc tiêu sau:
- Trc tiên, li nói đu ca bƠi vit xác đnh lnh vc nghiên cu nhm phơn loi
chuyên ngành cho ngi đc thun tin theo dõi.
- Th hai, bƠi lun s cung cp cho ngi đc nhng thông tin cn thit v th
trng chng khoán, nhng thƠnh phn tham gia vƠo th trng nƠy giúp ngi đc nh
li kin thc hoc hiu thêm v hình thc th trng nƠy: gii thiu chung v th trng
chng khoán, công ty chng khoán vƠ các nghip v kinh doanh mƠ công ty chng
khoán cung cp.
- Th ba, sau khi nm bt các đc các thut ng chuyên môn trong lnh vc chng
khoán, bƠi lƠm s trình by Tình hình hot đng kinh doanh môi gii chng khoán ca

công ty HSC trong giai đon 2010 ậ 2012. T đó rút ra đc nhng yu t s tác đng
lên kt qu hot đng ca nghip v nƠy.
- Cui cùng, ngi vit đa ra đánh giá vƠ xác đnh nhng bt cp còn tn đng,
các vn đ liên quan đn s phát trin, tác đng trc tip vƠ gián tip đn hot đng môi
gii ca công ty HSC. T đó đa ra các gii pháp phù hp nhm xơy dng, loi tr hoc
ci thin cho nghip v nƠy  HSC.
1.4 PHM VI NGHIÊN CU
Không gian:
- Phm vi không gian: đ tƠi nghiên cu v hot đng môi gii ti công ty c phn
chng khoán T.P H Chí Minh vƠ các đ xut, gii pháp nhm phát trin hot đng nƠy.
NgoƠi ra đ lƠm rõ vƠ d hiu cho bƠi lƠm, ngi vit còn nghiên cu v hot đng th
trng chng khoán liên quan đn hot đng môi gii.
Thi gian:
- Phm vi v thi gian: hot đng kinh doanh v mng môi gii ca công ty HSC
trong giai đon t nm 2010 đn nm 2012. Nhng trong quá trình lƠm, ngi vit cng
s dng li nhng s liu c t nhng nm thƠnh lp cho đn hin ti nhm minh ha
cho nhng phát trin hoc thay đi so vi thc ti nghiên cu.
i tng nghiên cu:
- i tng nghiên cu: lƠ tt c các tác đng nh hng ca th trng lên kt
qu hot đng nghip v môi gii ca công ty HSC, bao gm các yu t ch quan vƠ
khách quan, nhng tác đng phát sinh t ni ti vƠ nhng h qu chu chi phi bi th
trng.
1.5 PHNG PHÁP NGHIểN CU
Phng pháp thu thp s liu:
5

- Thu thp s liu vƠ thông tin t Internet: trong th gii phng, hu nh các thông
tin đu đc đng ti vƠ truyn đi vi tc đ chóng mt, khi đó nhim v ca ngi đc
lƠ tìm kim nhng thông tin vƠ s liu nƠy. Do phm vi kt ni cƠng rng, vic chn lc
vƠ lƠm sch thông tin tr nên khó khn hn nht lƠ đi vi nhng d liu th cp, khi

s dng cn có s đi chiu vƠ phi da trên ngun đng đán tin cy, ví d trên các tp
chí chng khoán, tp chí đu t, kênh c phiu, truy cp các trang web chính ph nh
y ban chng khoán nhƠ nc, Tng cc thng kê, y ban giám sát nhƠ nc,ầ sách
báo t đó h thng li vƠ vit thƠnh bƠi báo cáo.
- Ngoài ra, ngi vit còn thu thp thông tin  mt s trang web nc ngoƠi nhm
m rng tng tính thuyt phc cho đ tƠi.
Phng pháp x lỦ s liu:
- Bng phng pháp thng kê mô t th hin  các bng trình by doanh thu hot
đng ca nghip v môi gii, cn có s chn lc vƠ thng k s hc t đó mô t kt qu
đt đc.
- So sánh vi nhng s liu thc t: kinh doanh ngƠnh chng khoán có rt nhiu
đi th vƠ cnh tranh do vic so sánh lƠ không tránh khói, nhm đnh giá v th ca HSC
trên th trng, ngi vit s dng phng pháp so sánh vi các CTCK khác nhm lƠm
rõ u th vƠ thƠnh tu ni bt.
- NgoƠi ra còn có các bng vƠ biu đ h tr cho vic minh ha đc rõ rƠng vƠ
d hiu hn.
1.6 KT CU KHÓA LUN
Ni dung khóa lun s có kt cu 4 chng ln gm nhng ni dung sau:
Chng 1: Li m đu
Trong chng nƠy s gii thiu v mc tiêu mun đt đn ca khóa lun vƠ
phng thc thc hin.
Chng 2: Lý lun v Công ty chng khoán vƠ hot đng môi gii ti Công ty
chng khoán
Trong chng nƠy s lƠm nhim v lƠ cung cp nhng kin thc cn bn công ty
chng khoán, bn cht vƠ vai trò ca công ty chng khoán, quy trình nghip v ca các
công ty nƠy. Sau đó lƠ đi sơu hn v cn bn ca hot đng môi gii trên th trng.
Chng 3: Hot đng môi gii ti HSC vƠ nhng yu t tác đng
 chng nƠy s nói riêng bit v hot đng Môi gii bao gm các ni dung: th
nht, gii thiu v nghip v nƠy đi kèm các quy đnh. Th hai, chng s đi sơu chi tit
hn v hot đng kinh doanh Môi gii chng khoán  HSC trong giai đon 2010 ậ 2012.

Cui cùng ca chng s lƠ nhng yu t đc rút ra trong quá trình nghiên cu
s nh hng đn hot đng môi gii ti HSC.
Bên cnh nhng thƠnh tu đt đc nh s kt hp gia các thun li v ngun lc cng
6

nh th trng thì vn còn nhng hn ch cn phi ci thin, mc tiêu lƠ nêu rõ nhng
vn đ nƠy.
Chng 4: Gii pháp, kin ngh vƠ đnh hng phát trin
 chng cui cùng s tng kt nhng gì đt đc ca HSC v dch v Môi gii,
thông qua đó đa ra nhng mt hn ch còn tn ti, t đó nu ra phng cách gii quyt
cng nh đnh hng phát trin tng lai cho công ty.
KT LUN CHNG 1
Chng 1 đư gii thiu nhng lỦ do, c s giúp hình thƠnh nên Ủ tng chn thc
hin đ tƠi “Hot đng môi gii ti công cy c phn chng khoán Tp. H Chí Minh”
lƠm bƠi khóa lun. Vi nhng thông tin kèm theo, hy vng ngi đc nm đc nhng
ni dung sp đc trình bƠy  nhng chng sau,
7

LÝ LUN V CÔNG TY CHNG
KHOÁN VÀ HOT NG MÔI GII TI
CÔNG TY CHNG KHOÁN
Khi TTCK đc thƠnh lp vƠ phát trin  giai đon mnh nht, không ít ngi
đư tr nên giƠu có nhanh chóng t vic mua bán chng khoán. Song, vic mt ngi
đc xem lƠ nhƠ đu t thƠnh công, ngoƠi các yu t ch quan cá nhơn thì không th
thiu nhng yu t khác. ó chính lƠ la chn cho mình mt t chc trung gian tt hay
nói cách khác lƠ la chn cho mình nhng nhƠ môi gii tƠi ba, chuyên nghip, giúp nhƠ
đu t sáng sut vt qua các ngng tơm lỦ khi đi din vi các bin đng th trng.
Hot đng giao dch trên sƠn ch yu đc giao cho b phn môi gii ca các CTCK
nhm h thng quá, tp trung các lnh đm bo cho quá trình giao dch đc din ra
lƠnh mnh vƠ hp pháp. Vy nh mt si dơy có nhng đon nhp dƠi, đ phát trin

TTCK thì phi phát trin cht lng các CTCK mƠ đ các CTCK hot đng sinh li vƠ
trong đó hot đng môi gii đóng vai trò quan trng.
Vì thê trong chng nƠy, ngi vit s cung cp cho ngi đc nhng vn đ
mang tính c bn v Công ty chng khoán, nguyên tc hot đng ca CTCK vƠ phơn
loi CTCK. Sau đó, chng s gii thiu v hot đng môi gii ti CTCK bao gm các
phm phù: đnh ngha, phơn loi, vai trò vƠ chc nng. ng thi, ngi vit cng đ
cp đn quy trình nghip v Môi gii chng khoán (MGCK) đ ngi đc có th hiu
rõ hn v phng cách giao dch ca hot đng nƠy ti CTCK.
2.1 CÔNG TY CHNG KHOÁN
2.1.1 nh ngha
Nn kinh t Vit Nam bao gm các hot đng mua bán, giao dch gia rt nhiu
đi tng khác nhau vƠ ai cng bit rng, mt lng vn nhƠn ri rt ln đang nm trong
dơn. S vn nƠy đc xoay vòng di hình thc cho vay. Vn đc chuyn t ngi
cho vay đn ngi đi vay di nhiu hình thc. Trên th trng truyn thng, khi có nhu
cu cho hot đng đu t hay m rng quy mô, doanh nghip thng s thiu vn vƠ
lúc nƠy h s tìm đn Ngơn hƠng. Trc khi hình thƠnh TTCK ti Vit Nam, Ngơn hƠng
đư th hin tt kh nng ca mình khi lƠ kênh huy đng vn ch yu thông qua hình
thc tín dng. Ngơn hƠng vi v th lƠ trung gian đư góp phn to lp vƠ bình n giá c
trên hai th trng tin t vƠ th trng vn. Nhng bt đu k t sau gia nm 2000,
các công ty chng khoán đư h tr cho vic huy đng vn cng vi vai trò lƠ cu ni
gia ngi đi vay vƠ ngi cho vay thông qua vic phát hƠnh chng khoán.
nh ngha v công ty chng khoán chúng ta có th đc đc  rt nhiu giáo
trình liên quan đn th trng tƠi chính. Trích dn theo nh li ca PGS. TS. Nguyn
8

Minh Kiu có ghi “Công ty chng khoán là mt đnh ch tài chính trung gian chuyên
kinh doanh chng khoán,, là đn v có t cách pháp nhân, có vn riêng và hch toán
đc lp”. Ngay trong đnh ngha cng đư cho thy nguyên tc hot đng c bn nht
ca CTCK lƠ nguyên tc trung gian.
Theo điu 59 ca b Lut chng khoán đc ban hƠnh nm 2006 v ThƠnh lp

vƠ hot đng ca công ty chng khoán, trong đó có đ cp đn Công ty chng khoán,
đc t chc di hình thc công ty trách nhim hu hn hoc công ty c phn theo
quy đnh ti điu 22 ca Lut doanh nghip.
CTCK lƠ thƠnh viên ca S giao dch Chng khoán (SGDCK). CTCK mun tham
gia hot đng trên TTCK cn phi tha mt s điu kin c th ca y ban chng khoán
NhƠ nc (UBCKNN) bao gm giy phép kinh doanh chng khoán ti Vit Nam, đáp
ng nhu cu v vn pháp đnh cho các nghip v kinh doanh ca CTCK. Tùy theo mi
nc mƠ quy đnh nƠy s khác nhau. Chng hn  HƠn Quc, UBCK ni đơy quy đnh,
nu mun thƠnh lp mt CTCK hot đng mi nghip v ti thiu phi có vn pháp đnh
là 10 t won. Còn  Vit Nam, mt CTCK chuyên kinh doanh nghip v MGCK cn có
mc vn ti thiu lƠ 25 t Vit Nam đng.
NgoƠi hot đng chính lƠ mua bán chng khoán bên cnh đó các CTCK còn có
các dch v kèm theo nh lƠ phát hƠnh vƠ bo lưnh chng khoán, t vn đu t vƠ qun
lỦ qu đu t vƠ môi gii chng khoán đ hng hoa hng, đơy cng lƠ đ tƠi chính
xuyên sut trong bƠi khóa lun nƠy.
2.1.2 Nguyên tc hot đng
Nh đư đ cp  trên, các CTCK mun hot đng hp pháp đc cp phép ca
UBCKNN v kinh doanh chng khoán vƠ các nghip v đi kèm. Tuy nhiên đ đm bo
cho tính hiu qu vƠ lƠnh mnh ca th trng, các CTCK phi tuơn theo các nguyên tc
sau, đc ban hƠnh trong Lut chng khoán nm 2006 vƠ có hiu lc bt đu t ngƠy
1/1/2007. Trích:
iu 73 Quy đnh v hn ch đi vi CTCK
1. Không đc đa ra nhn đnh hoc bo đm vi khách hƠng v mc thu nhp
hoc li nhun đt đc trên khon đu t ca mình hoc bo đm khách hƠng
không b thua l, tr trng hp đu t vƠo chng khoán có thu nhp c đnh.
2. 2. Không đc tit l thông tin v khách hƠng, tr trng hp đc khách
hƠng đng Ủ hoc theo yêu cu ca c quan qun lỦ nhƠ nc có thm quyn.
3. 3. Không đc thc hin nhng hƠnh vi lƠm cho khách hƠng vƠ nhƠ đu t
hiu nhm v giá chng khoán.
4. 4. Không đc cho khách hƠng vay tin đ mua chng khoán, tr trng hp

B TƠi chính có quy đnh khác.
ầ.
9

NgoƠi ra, tác gi inh Xuơn H trong cun sách “Qun lỦ vƠ các nghip v giao
dch trên th trng chng khoán” nm 1999 cng đ cp đn mt s nguyên tc khácđôi
vi CTCK, trích lc dn nh sau:
- Giao dch trung thc vƠ công bng, vì li ích ca khách hƠng.
- Kinh doanh có k nng, tn ty, có tinh thn trách nhim.
- Phi có hp đng vi khách hƠng khi thc hin các dch v cho h
- m bo đi ng nhơn viên kinh doanh chng khoán (CK) có k nng, có trình
đ chuyên môn đáp ng đc yêu cu vƠ đòi hi ca TTCK.
- Tách bit tƠi sn ca khách hƠng vi tƠi khon ca mình nhm bo v tƠi sn ca
khách hàng.
- Không tham gia các hot đng kinh doanh ngoƠi phm vi giy phép đc cp
phép.
2.1.3 Phân loi
Có nhiu tiêu chun đ phơn loi CTCK vƠ điu đó ph thuc nhiu vƠo tình hình
tng trng cng nh quy mô phát trin ca TTCK ca tng quc gia hay nhóm nc.
 Phơn loi theo mô hình hot đng
Mô hình kinh doanh ca CTCK khá đc bit, do vai trò ch đo lƠ trung gian tài
chính nên mô hình hot đng cng tùy thuc vƠo tình hình kinh t tƠi chính ca mi
quc gia. Các cán b qun lỦ chc nng ca NhƠ nc cơn nhc trong vic điu chnh,
thay đi hay b sung cho phù hp vi tc đ phát trin chung. Tuy nhiên, chúng ta có
th phơn loi hai mô hình c bn hin nay đó lƠ: mô hình CTCK Ngơn hƠng hay vi tên
gi khác lƠ Mô hình Ngơn hƠng đa nng vƠ Công ty chuyên doanh chng khoán.
Mô hình Ngân hàng đa nng ngha lƠ mt Ngơn hƠng có quyn tham gia vƠo các
hot đng kinh doanh bình thng thêm vƠo chng khoán. iu nƠy tn dng đc li
th v vn ca Ngơn hƠng nhng li l rõ mt trái mƠ điu nƠy lƠ nguyên nhơn chính
kìm hưm s phát trin ca TTCK. Do Ngơn hƠng có xu hng u tiên tín dng ngn hn

hn lƠ Bo lưnh phát hƠnh chng khoán cng nh do không có s chuyên doanh riêng
bit nên kh nng qun tr vƠ qun lỦ ri ro còn nhiu yu kém, d gơy nên sp đ h
thng Ngơn hƠng.
Mô hình Công ty chuyên doanh chng khoán: hot đng kinh doanh chng khoán
s do các công ty đc lp vƠ chuyên môn hoá trong lnh vc chng khoán đm trách,
các ngơn hƠng không đc tham gia kinh doanh chng khoán. Mô hình nƠy đang ph
bin hin nay  nhiu nc vƠ trong đó có Vit Nam. Song, do s ln mnh dn ca các
tp đoƠn tƠi chính có th kinh doanh đa dng trên cái phng din nên theo Ngh đnh
144/CP v chng khoán vƠ TTCK quy đnh các NHTM mun kinh doanh chng khoán
phi tách mt phn vn t có ca mình thƠnh lp mt công ty chuyên doanh chng khoán
10

trc thuc vƠ hch toán đc lp vi Ngân hàng.
 Phơn loi theo mô hình t chc
Da vƠo điu 4 ca Lut Doanh nghip, thut ng v các hình thc t chc ca
doanh nghip, kt hp vi Lut chng khoán 2006, CTCK có các loi sau:
Công ty hp danh: bao gm thƠnh viên hp danh vƠ thƠnh viên góp vn
Công ty c phn: lƠ pháp nhơn đc lp vi ch s hu công ty
Công ty trách nhim hu hn: lƠ công ty có ch lƠ mt pháp nhơn. Có quyn
chuyn mt phn hoc toƠn b s vn điu l ca mình cho mt t chc hoc cá nhơn
khác theo quy đnh ca pháp lut
 Phơn loi theo c cu c đông
Mc dù hình thc t chc ca mt CTCK đa dng, phù hp vi nhiu đi tng
mun thƠnh lp nhng vi xu hng toƠn th gii ch không riêng gì Vit Nam, c phn
hóa đang lƠ mc tiêu hng đn ca k hoch phát trin kinh t quc gia. Các CTCK uy
tín hin nƠy đa phn lƠ các công ty c phn vi s s hu ca các c đông khác nhau.
Da vƠo điu nƠy, có th chia CTCK thƠnh 5 dng ph bin:
Th nht lƠ c đông ln đng thi lƠ lưnh đo CTCK có chuyên môn v lnh vc
tƠi chính, chng khoán.
Th hai, CTCK lƠ công ty con hoc có c phn chi phi ca các t chc bo

him, ngơn hƠng.
Th ba lƠ khi CTCK có yu t nc ngoƠi nh Kimeng, Mê Kông, Nht Bn,
VinaSecuritiesầ
Th t lƠ khi CTCK có c đông ln đng ra vƠ tp hp các NT nh l thƠnh
lp công ty. Khi nƠy đang chim s lng ln nht.
Th nm lƠ khi CTCK có c đông chi phi lƠ các DN sn xut - kinh doanh
thông thng, góp vn thƠnh lp CTCK theo trƠo lu, không đóng góp gì nhiu vƠo
chuyên môn, qun tr ca các CTCK.
2.1.4 Các nghip v ca CTCK
Da trên điu lut ban hƠnh ca b Lut chng khoán Vit Nam, mt CTCK có
th kinh doanh mt hoc nhiu hot đng liên quan đn chng khoán bao gm: nghip
v Môi gii chng khoán, Bo lưnh phát hƠnh chng khoán, T doanh chng khoán, và
T vn đu t chng khoán. NgƠy nay vi s phát trin ca th trng vƠ nhu cu thit
yu t m rng quy mô hot đng ca mình, các CTCK thng đc bit đn vi chc
nng 4 trong 1, ngha lƠ bao gm tt c các nghip v trên.
Môi gii chng khoán lƠ mt hot đng mƠ trong đó CTCK đóng vai trò lƠ ngi
th ba, đi din cho khách hƠng đ tin hƠnh giao dch thông qua c ch giao dch ti
S giao dch chng khoán hay th trng phi tp trung (OTC).  lƠm đc điu nƠy,
11

khách hàng phi tr s hu tƠi khon giao dch chng khoán ti công ty đó vƠ vic np
tin cng đc tin hƠnh gia trên s kỦ kt đng thun ca c hai bên. VƠ lúc nƠy vi
t cách lƠ nhƠ đi lỦ, CTCK s đc hng hoa hng môi gii trên mi thng v giao
dch nh th. Có th nói nghip nƠy ngƠy cƠng đóng vai trò quan trng trong c cu
doanh thu ca CTCK vƠ lƠ nghip v quan trng nht.
Bo lưnh phát hƠnh chng khoán lƠ vic CTCK cam kt vi mt t chc phát
hƠnh thc hin các th tc trc khi chào bán ra công chúng, nhn mua mt phn hay
toƠn b chng khoán ca t chc phát hƠnh đ bán li hoc mua s chng khoán còn li
cha đc phơn phi ht ca t chc phát hƠnh, hoc đn thun ch lƠ h tr trong vic
phơn phi khi lng chng khoán ra công chúng.

T doanh chng khoán, đơy lƠ nghip v kinh doanh riêng thuc v CTCK. Các
CTCK phi s dng vn t có ca mình đ mua vƠ bán chng khoán, hot đng đc lp
hoƠn toƠn vi các khon đu t ca khách hƠng. Cng chính vì th, lúc nƠy CTCK đóng
vai trò cng lƠ mt nhƠ đu t, CTCK phi chu mi ri ro tn tht do các quyt đnh
ca mình cng nh th trng chng khoán.
T vn đu t chng khoán, đi vi loi nghip v nƠy đc hiu nh lƠ quá
trình nghiên cu vƠ phơn tích đ đa ra các li khuyên cng nh cnh báo cho s tng
gim ca giá chng khoán, các yu t tác đng có th lƠm dch chuyn xu hng th
trng, đng thi đa ra các tình hung có th xy ra đ t đó giúp đ khách hƠng trong
vic c cu li ngun vn tƠi chính ca mình. ơy lƠ mt nghip v khó vƠ đòi hi 
ngi lƠm phi có kin thc sơu rng cng nh kinh nghim giƠy dn, am hiu nhiu v
chng khoán. S tin tng tt ca Khách hƠng đn t trình đ cao, chuyên môn tt s
góp phn phát trin cho CTCK đó.
2.1.5 Vai trò
Nh đư gii thiu  phn trc, vai trò ch đo ca CTCK luôn đc bit đn lƠ
mt trung gian tƠi chính vƠ đó cng lƠ nhim v chính yu ca nó. C th, vai trò ca
CTCK th hin mt cách riêng bit vƠ đm nét hn thông qua các nghip v mƠ CTCK
cung cp. Thông qua các hot đng nƠy giúp khng đnh ln na tm quan trng ca các
CTCK trong vic phát trin mt th trng chng khoán mi ni  Vit Nam.
CTCK vn hƠnh vƠ hot đng hp pháp da trên b Lut chng khoán Vit Nam
đc chính thc ban hƠnh ngƠy 29/06/2006. V cn bn, theo PGS. TS. Nguyn Minh
Kiu đư tng đ cp trong giáo trình ca ông, ông đư phơn tích, có th chia vai trò ca
CTCK thƠnh 5 (nm) trng tơm chính đó lƠ cu ni gia nhƠ đu t vƠ t chc phát
hƠnh, to c ch giá c vƠ cung cp c ch chuyn tin mt cho các nhƠ đu t.
 Vai trò huy đng vn
i vi th trng s cp, mi quan h chính lƠ gia nhng nhƠ t chc phát hƠnh
vi nhƠ đu t. Vic lƠm trung gian ca CTCK cho thy hiu qu trong vic rút ngn
12

thi gian, chi phí vƠ phát huy hiu qu phát hƠnh C phiu, to điu kin thun li cho

vic luơn chuyn ngun vn t ni tha đn ni thiu nh vƠo s chuyên nghip trong
môi gii mua bán, t chc vƠ t vn v các vn đ giao dch giúp cho vic thc hin
din ra nhanh chóng vƠ tin cy.
Trên th trng th cp, đa phn lƠ s mua đi bán li nhm kim li thông qua
vic nm gi mt s lng c phiu. CTCK có li th bi mi quan h rng vƠ d dƠng
kt ni vi các đi tng vi các nhu cu v tƠi chính khác nhau ti mi thi đim, điu
nƠy giúp cho vic xoay chuyn vn lu thông gia ngi dơn đc din ra suông s vƠ
nhanh chóng hn.
 Vai trò cung cp c ch giá c
Các công ty giao dch trên SGDCK đu phi đc niêm yt, điu nƠy mang đn
mt th thun li cho nhƠ đu t trong vic đnh giá các tƠi sn tƠi chính ch không riêng
gì chng khoán. òi hi minh bch trong các báo cáo tƠi chính, các thông tin bin đng
xy ra đc cp nht liên tc vƠ d dƠng theo dõi giúp cho các nhƠ đu t linh hot trong
vic la chn loi c phiu đ mua hoc bán.
NgoƠi ra, theo quy đnh ca nhƠ nc, CTCK còn góp phn vƠo vic to lp giá
c, điu tit th trng th hin qua vic các CTCK buc phi dƠnh ra mt t l nht
đnh giao dch ca mình đ mua vƠo khi giá chng khoán trên th trng gim vƠ bán ra
khi giá chng khoán cao.
 Vai trò cung cp c ch chuyn ra tin mt
Trong mt môi trng đu t n đnh, tính thanh khon đóng vai trò quan trng
bi vì các nhƠ nm gi chng khoán luôn có nhu cu chuyn đi các c phiu có giá
thƠnh tin mt trong thi gian ngn vƠ không có s ri ro st gim giá tr tin t ca CK
đó vƠ ngc li.  đm bo tính thanh khon ca chng khoán đòi hi phi nhanh vƠ
chi phí thp. C ch mua bán mau l ca các CTCK h tr ti đa cho nhƠ đu t trong
vic chuyn đi, tránh đc nh hng ca c ch giao dch chng khoán gây nên.
 T vn đu t
NgoƠi ra đ tr thƠnh mt nhƠ đu t chuyên nghip trên th trng vn khó tính
nƠy, CTCK còn đa ra các dch v h tr khác nhm đnh giá, thm đnh cht lng
chng khoán t đó lƠm cho các giao dch tr nên minh bch vƠ hình thƠnh các c ch
giá c không b đánh giá quá cao hay quá thp so vi cht lng vn có. Các dch v

nƠy giúp cho NhƠ đu t an tơm hn khi đa ra quyt đnh cui cùng ca mình.
 To ra các sn phm mi
CTCK thông qua vic giao tip vi khách hƠng  nhiu b phn khác nhau ch
không riêng ch lƠ hot đng môi gii, nm bt đc nhng xu hng thay đi tơm lỦ
đu t ni khách hƠng, t đó áp dng vƠo các sn phm tƠi chính h tr cho vic kinh
13

doanh chng khoán, t đó giúp cho ngƠnh công nghip chng khoán nói chung phát
trin ngƠy cƠng mnh vƠ đa dng hn.
NgoƠi cách phơn loi vai trò trên, mt s tp chí chng khoán hay các bn tin tƠi
chính còn đ cp đn vn đ vai trò ca CTCK thông qua trách nhim đi vi nhƠ đu
t vƠ vi c TTCK. Tuy nhiên, dù có chia theo tiu chun nƠo thì vn phn ánh 5 vai trò
c bn trên ca CTCK.
2.2 HOT NG MÔI GII CA CTCK
Trong nn kinh t th trng, vic phát trin môi gii chng khoán lƠ khơu quan
trng đ phát trin CTCK thúc đy TTCK. Khi TTCK cha phát trin, mt s lng
ln vn nhƠn ri b đóng bng trong các két st ca Ngơn hƠng mƠ ngi ch s hu
không bit đu t vƠo đơu hay lƠ vì kênh đu t còn cha nhiu. Th trng lúc nƠy th
đng vƠ trông ch nhiu vƠo hot đng tín dng ca các Ngơn hƠng. Chính s phát trin
ca hot đng môi gii đư đa dòng vn nƠy vƠo trong lu thông, to điu kin thun
li cho vic sinh li vƠ thu hi vn. Quay ngc thi gian tr v vi nhng nm ca th
k 11, nhng ngi Pháp vi t cách lƠ ngi thay mt cho ngơn hƠng mua bán n nông
nghip, to ra h thng môi gii đu tiên. Sau đó nhng nm 1300s, các trung tơm giao
dch bt đu m ra  các thƠnh ph ln nh Flander hay Amsterdam mƠ sau nƠy chúng
ta quen gi vi cái tên lƠ Ph Wall. Nhng ngi Pháp nƠy chính lƠ nhng nhƠ môi gii
đu tiên. Hoc trong giáo trình kinh t chính tr ca Marx ậ Lenin có tng đ cp, trong
khong thi gian tin tr thƠnh phng tin trao đi gia các loi hƠng hóa thì nhng
ngi lƠm ngh đi tin lúc nƠy đc hiu nh bn cht ca môi gii, ngi to điu
kin cho vic trao đi tin đc thun tin, th trng linh đng hn.
2.2.1 nh ngha

i vi mt s nc phát trin, môi gii chng khoán đóng vai trò lƠ ht nhơn
quan trng. Theo TS. Bùi Kim Yn trong bƠi “HoƠn thin nghip v môi gii ti các
công ty chng khoán” có đa ra đnh ngha v MGCK
Môi gii chng khoán lƠ mt hot đng kinh doanh ca công ty chng khoán
trong đó công ty chng khoán đi din cho khách hƠng tin hƠnh giao dch thông qua c
ch giao dch ti S giao dch chng khoán hay th trng OTC mƠ chính khách hàng
s phi chu trách nhim đi vi hu qu kinh t ca vic giao dch đó.
Khi thc hin nghip v môi gii, công ty chng khoán phi m tƠi khon giao
dch chng khoán vƠ tin cho tng khách hƠng trên c s hp đng kỦ kt gia khách
hàng và công ty.
Nh vy, có th hiu rng kinh doanh hot đng môi gii hoƠn toƠn da trên s
vn đu t ca khách hƠng, h thu li thu nhp chính lƠ hoa hng cho mi thng v
nh vy. có hai cách đ xác đnh mc hoa hng đó lƠ c ch đnh sn hay tha thun.
NgoƠi t cách lƠ ngi trung gian mua bán cho khách hƠng, nhƠ môi gii còn lƠ ngi
14

bo lưnh phát hƠnh cho nhng t chc phát hƠnh CK. Trên thc t, khi nói đn nhƠ môi
gii thng s gn vi mt CTCK nƠo đó ch không phi lƠ mt cá nhơn nƠo. Nhơn
viên môi gii ca CTCK còn đc gi ph bin bng t “registered representative ậ
ngha lƠ đi din giao dch”.
Nh đư nêu  trên, vi vai trò lƠ môi gii, ngi đi din, CTCK không chiu
trách nhim vi mi hu qu kinh t v vic giao dch ca khách hƠng. Ri ro có th xy
ra đi vi hot đng nƠy có th đn t cá nhơn nhơn viên môi gii sai sót trong quá trình
nhn vƠ nhp lnh hoc t phía khách hƠng không np đ hoc thanh toán s tin đúng
thi hn. Tuy nhiên nu giúp đc khách hƠng có đc nhng quyt đnh đúng thì phí
dch v hoa hng môi gii s nhiu hn vƠ gơy đc uy tín cao hn trong ngh.
Vì lƠ ch nhn hoa hng t các giao dch ca khách hƠng nên đng phng din
kinh t, môi gii có th đánh giá lƠ chu mc ri ro thp vƠ an toƠn. Chính vì điu đó,
đ to ra môi trng hot đng lƠnh mnh vƠ phát trin, nhng ngi hƠnh ngh môi
gii cng phi tuơn th các quy tc c th trên c góc đ đo đc. Mt CTCK đc

nhiu nhƠ đu t bit đn ch yu thông qua hình nh mƠ nhơn viên môi gii đó mang
đn cho khách hàng.
2.2.2 Phân loi môi gii
NgƠnh công nghip chng khoán nói chung ch không riêng gì các CTCK nói
riêng, theo xu hng phát trin ca TTCK vƠ đ phù hp vi nhu cu khác nhau ca
mi đi tng khách hƠng, ngh môi gii chng khoán cng có s chuyên môn hóa rõ
rt. TS. Bùi Kim Yn cng nh GS. TS. Lê Vn T cùng đng quan đim trong vic
phơn loi môi gii da trên cách thc hot đng có th chia nh sau:
 Môi gii dch v
Môi gii dch v tên gc ting Anh lƠ Full Service Broker, lƠ loi môi gii có th
cung cp đy đ dch v nh mua bán chng khoán, gi h c phiu, thu c tc, cho
khách hƠng vay tin, cho vay c phiu đ bán trc, mua sau vƠ nht lƠ có th cung cp
tƠi liu, cho Ủ kin c vn trong vic đu t.
Môi gii dch v  mt s giáo trình có th dch lƠ Môi gii đy đ. Có ngha lƠ
nhƠ môi gii hot đng theo loi nƠy s cung cp gn nh lƠ đy đ các dch v liên
quan đn vic mua bán chng khoán cho khách hƠng, bao gm các thao tác nh thu c
tc, gi h c phiu, thay mt khách hƠng gii quyt các vn đ liên đi đn s CK mƠ
khách hƠng nm gi. Dch v nƠy tng đi hoƠn ho t khơu phơn tích báo cáo, nghiên
cu s tng trng c phiu cho đn vic theo dõi vƠ kp thi đa ra nhng cnh báo
khi có s chuyn bin không tt  mi loi CK đn tng khách hƠng. Dch v tt hn đi
kèm đó lƠ khon chi phí hoa hng cho loi môi gii nƠy cng cao hn so vi loi môi
gii chit khu sp đc trình by di đơy.
15

 Môi gii chit khu
Tên gi khác ca môi gii chit khu lƠ Discount Broker. ơy lƠ loi môi gii
ch cung cp mt s dch v nh mua bán h chng khoán. i vi môi gii loi nƠy thì
khon phí vƠ hoa hng nh hn môi gii toƠn dch v vì không có t vn, nghiên cu
th trng.
Chit khu có ngha lƠ phn gim đi so vi giá tr đy đ ca nó. Liên quan đn

môi gii chit khu, loi nƠy cung cp đa dng dch v cho khách hƠng tuy nhiên ch
dng li mt s dch v nht đnh mƠ khách hƠng yêu cu, thng nhng nhƠ đu t đư
chc chn hay am hiu sơu rng vƠ đ t tin vƠo s phơn tích vƠ quyt đnh ca mình s
cn đn môi gii loi nƠy. S dng dch v môi gii nƠy s mang đn nhiu ri ro hn
cho nhƠ đu t, nhng bù li chi phí chc chn s thp hn so vi dch v môi gii đy
đ.
 Môi gii y nhim hay môi gii tha hƠnh:
Tên ting Anh ca loi môi gii nƠy lƠ Commision Broker. ơy lƠ nhng nhơn
viên ca mt công ty chng khoán thƠnh viên ca mt S giao dch, lƠm vic hng
lng ca mt công ty chng khoán vƠ đc b trí đ thc hin các lnh mua bán cho
các công ty chng khoán hay cho khách hƠng ca công ty trên sƠn giao dch. Vì th h
có tên chung lƠ môi gii trên sƠn (Floor Broker). Các lnh mua bán đc chuyn đn
cho các nhƠ môi gii tha hƠnh nƠy có th t vn phòng công ty, cng có th t các môi
gii đi din (Registered Representative).
 Môi gii đc lp hay môi gii 2 đô la
Môi gii đc lp (Independent Broker) chính lƠ các môi gii lƠm vic cho chính
h vƠ hng hoa hng hay thù lao theo dch v. H lƠ mt thƠnh viên t b tin ra thuê
ch ti S giao dch (sƠn giao dch) ging nh các công ty chng khoán thƠnh viên.
H chuyên thc thi các lnh cho các công ty thƠnh viên khác ca S giao dch.
S d có điu nƠy lƠ ti các S giao dch nhn nhp, lng lnh phi gii quyt cho khách
hƠng ca các công ty chng khoán đôi khi rt nhiu, các nhơn viên môi gii ca các
công ty nƠy không th lƠm xu hoc vì mt lỦ do nƠo đó vng mt. Lúc đó các công ty
chng khoán s hp đng vi các nhƠ môi gii đc lp đ thc hin lnh cho khách hƠng
ca mình vƠ tr cho ngi môi gii nƠy mt khon tin nht đnh.
Ban đu các nhƠ môi gii đc lp đc tr 2 đô la cho mt lô tròn chng khoán
(100 c phn) nên ngi ta quen gi lƠ “môi gii 2 đô la”.
Môi gii đc lp cng đc gi lƠ môi gii trên sƠn (floor broker), h đóng vai
trò không khác gì mt môi gii tha hƠnh, ch khác lƠ h có t cách đc lp ậ tc h
không đi din cho bt k mt công ty chng khoán nƠo c.
 NhƠ môi gii chuyên môn

16

NhƠ môi gii chuyên môn hay còn gi lƠ Specialist. Các S giao dch chng
khoán thng qui đnh mi loi chng khoán ch đc phép giao dch ti mt đim nht
đnh gi lƠ quy giao dch (Post), các quy nƠy đc b trí liên tip quanh sƠn giao dch
(floor). Trong quy giao dch có mt s nhƠ môi gii đc gi lƠ nhƠ môi gii chuyên
môn hay chuyên gia. Các chuyên gia này ch giao dch mt s loi chng khoán nht
đnh. NhƠ môi gii chuyên môn thc hin 2 chc nng ch yu lƠ thc hin các lnh
giao dch vƠ lnh th trng.
Ti VN các công ty chng khoán đu đng kỦ thc hin nghip v nƠy vƠ lƠ
nghip v quan trng nht trong giai đon hin nay. Qua 5 nm hot đng, TTCK VN
đư có nhng bc phát trin tuy không to đc nhng bc đt phá nhng lƠ s phát
trin vng chc đu đn, trong đó hot đng môi gii ca các công ty chng khoán đư
tng bc song hƠnh vi hot đng giao dch trên th trng.
 thu hút ngi đu t, các công ty chng khoán đư đu t khá tt c s vt
cht cho hot đng môi gii nh xơy dng h thng sƠn giao dch rng rưi vi đy đ
các thit b công b thông tin nh bng giao dch đin t, bng công b thông tin, xơy
dng website đ giúp ngi đu t tip cn thông tin mi lúc mi ni.
NgoƠi ra, các công ty chng khoán đư thc hin mt s chính sách nhm thu hút
ngi đu t đn vi công ty, nh cung cp dch v t vn đu t min phí, đa dng các
hình thc nhn lnh giao dch (qua đin thoi, fax ), áp dng chính sách thu phí linh
hot theo hng khuyn khích giao dch (gim phí môi gii cho khách hƠng có giá tr
giao dch ln theo tng lnh hoc theo cng dn đnh k theo khong thi gian ), kt
hp vi các ngơn hƠng thng mi cung cp thêm mt s dch v ph tr cho khách
hƠng (cm c chng khoán, ng trc tin bán chng khoán). Nh đó, s lng ngi
đu t đn m tƠi khon giao dch ti các công ty chng khoán vƠ giá tr giao dch chng
khoán trong thi gian qua đư không ngng tng lên.
Có th nói, đơy lƠ nghip v đc các công ty chng khoán thc hin tt nht
trong giai đon đu khi th trng đi vƠo hot đng, các công ty chng khoán đư th
hin đc vai trò trung gian trên TTCK, kt ni gia ngi đu t có vn vi các doanh

nghip có nhu cu huy đng vn cho đu t phát trin.
2.2.3 Chc nng ca Môi gii chng khoán
Rõ rƠng vƠ d hiu nht v chc nng ca hot đng lƠ nhp cu đu t gia ngi
mua vƠ ngi bán chng khoán.  vic trao đi vƠ mua bán CK tr nên đn gin vƠ
thun tin điu nƠy đòi hi  ngi hot đng trong ngh môi gii chng khoán phi có
đ trình đ chuyên môn vƠ nng lc đ đi din cho c CTCK vƠ khách hƠng thc hin
giao dch nƠy. Vi vai trò trung gian nƠy, nhng chc nng ca MGCK đc tóm lc
trong 2 (hai) nhim v đó lƠ: đi vi CTCK mƠ nhơn viên đó hot đng, s cung cp
thông tin mt cách đy đ, chính xác vƠ t vn cho khách hƠng; còn đi vi khách hƠng,
MGCK lƠm nhim v cung cơp các dch v tƠi chính, giúp khách hƠng thc hin giao