Nâng cao hiệu quả bài thực hành khảo sát mạch R, L, C nối tiếp

Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang1/12
PH
PH
PH
PHẦ
Ầ
Ầ
ẦN
N
N
NM
M
M
MỞ
Ở
Ở
ỞĐẦ
ĐẦ
ĐẦ
ĐẦU
U
U
U
Kínhthưaquýthầy,cô.
Dòngđ
i
ệnkhôngđổilàkiếnthứcmàhọcsinhđãđượchọcởchươngtr
ì
nh

lớp9;lênlớp11,chươngDòngđ
i
ệnkhôngđổiđượcnângcaohơn,đisâuvào
cácđịnhluậtvàxácđịnhcácđạilượngđặctrưngcủadòngđiện,nhữngtínhchất,
hiệntượngđượclàmrõhơnvềmặtđịnhtínhlẫnđịnhlượng.
Trongchươngtrìnhlớp12,họcsinhđượchọcDòngđiệnxoaychiều.Các
tínhchấtvàcôngthứccủađịnhluậtOhmđốivớidòngđiệnkhôngđổiđềuáp
dụngđượcchodòngđiệnxoaychiều;tuynhiên,cónhiềuvấnđềrấtkhácbiệt.
Vídụ:Dòngđiệnvàđ
i
ệnáp(hiệuđiệnthế)đượcmôtảbằngbiểuthứchàmsin
vàcó3giátr
ị:
cựcđại,hiệudụng,tứcthời;giữađ
i
ệnápvàdòngđiệncósựlệch
phanhau;tụđiệndẫnđiệnđược;ngoàiđiệntrởthuần,cuộndâycòncóđại
lượngmangtínhchấtgiốngđ
i
ệntrở,cảntrởdòngđiện,
Nhữngvấnđềtrênphảiđượchọcsinhkiểmchứng,minhhọabằngthực
nghiệmdochínhhọcsinhthựchiện.
Trongđiềukiệnthiếtb
ị
dạyhọchiệnnay,cácđ
i
ệnkếcóđộtincậykhông
cao,mỗilầnđocógiátr
ị
khácnhau,cáccuộndâykhônghoàntoàngiốngnhau

vàrấtdễhỏngnênkhitiếnhànhbà
i
thựchànhrấtkhóđocácgiátrịvàchưađáp
ứngđượcyêucầucủasáchgiáokhoa.Vìvậy,Tôiđãthayđổimộtvàisốliệu
banđầuđểthuậnlợihơnkhihọcsinhthựchiệnbàithựchành;cácsốliệucủa
bàithựchànhtrongbàiviếtnàytô
i
đãđonhiềulần,mỗi
l
ầnđocácgiátrịcó
khácnhaukhônglớn,nhưngưuđiểmlàchứngminhđượcsựkhácbiệtgiữa
dòngđ
i
ệnxoaychiềuvàdòngđ
i
ệnkhôngđổi.Dođó,tô
i
đãchọnkếtquảnày
mongquýthầy,côđọcvàgópý.
Xinchânthànhcámơn.
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang2/12
B
B
B
Bà
à
à
ài

i
i
ith
th
th
thự
ự
ự
ực
c
c
ch
h
h
hà
à
à
ành:
nh:
nh:
nh:
KH
KH
KH
KHẢ
Ả
Ả
ẢO
O
O

OS
S
S
SÁ
Á
Á
ÁT
T
T
TM
M
M
MẠ
Ạ
Ạ
ẠCH
CH
CH
CHR,
R,
R,
R,L,
L,
L,
L,C
C
C
CN
N
N

NỐ
Ố
Ố
ỐI
I
I
ITI
TI
TI
TIẾ
Ế
Ế
ẾP
P
P
P
CH
CH
CH
CHƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG
NG
NGTR
TR
TR
TRÌ
Ì

Ì
ÌNH
NH
NH
NHV
V
V
VẬ
Ậ
Ậ
ẬT
T
T
TL
L
L
LÝ
Ý
Ý
Ý12
12
12
12N
N
N
NÂ
Â
Â
ÂNG
NG

NG
NGCAO
CAO
CAO
CAOV
V
V
VÀ
À
À
ÀC
C
C
CƠ
Ơ
Ơ
ƠB
B
B
BẢ
Ả
Ả
ẢN
N
N
N
I.
I.
I.
I.L

L
L
Lý
ý
ý
ýdo
do
do
doch
ch
ch
chọ
ọ
ọ
ọn
n
n
nđề
đề
đề
đềt
t
t
tà
à
à
ài
i
i
i:

:
:
:
1.
1.
1.
1.Trongnhữngnămgầnđây,bàithựchành“KhảosátmạchR,L,Cnố
i
tiếp”đượcthựchiệnmộtcáchhờihợt,thiếuch
í
nhxác;vìđâylàbà
i
thamkhảo,
khônglấyđiểmhệsố2nhưcácbà
i
thựchànhkhácnêngiáoviênthườngítquan
tâmđếnsốliệu,chỉchúýđếncáchmắcmạch,cáchsửdụngđồnghồđo.
2.
2.
2.
2.Nguyênnhâncủasựthiếuch
í
nhxácnàylàdocácthôngsốcủadụngcụ
thựchànhdẫnđếncácgiátr
ị
quáchênh
l
ệchnhaugiữacácU
R
,U

L
,U
C
.Vìvậy
giảnđồvectơvẽkhônggiốngnhưh
ì
nh19.2sáchgiáokhoa12cơbản.Rất
nhiềuhọcsinhthắcmắcphả
i
vẽgiảnđồvectơnhưthếnào?Cóthểvẽtượng
trưngmàkhôngtheođúngsốliệuđođượckhông?Hoặcsaokhôngdùngtụđiện
cógiátr
ị
điệndunglớnhơnđểgiảmdungkháng?v.v Bảnthântô
i
cũngchỉ
khuyênhọcsinhnênvẽgiảnđồtheosốliệumàcácemđođược,chứchưakhắc
phụcnhữngkhuyếtđ
i
ểmtrên.
3.
3.
3.
3.Bộthínghiệmkhảosát“MạchR,L,Cnốitiếp”vàcácđồnghồđanăng
đượctrangbịkháđầyđủchocáctrườngphổthông,việc
l
ắprápmạchđiệnrất
dễdàng:chỉcó3linhkiệnmắcnố
i
tiếpvà1đồnghồđođiệnáp,họcsinhchỉ

cầnthayđổivịtr
í
cácchốtđo
l
àcóđượccácsốliệucầnđo.V
ì
thếhọcsinhcó
thểtựmìnhkiểmchứnglýthuyếtđãhọc.
4.
4.
4.
4.Thôngquagiảnđồvectơcủabà
i
thựchànhcầnchứngminhchohọc
sinhthấyđượcsựlệchphagiữacácđiệnáp(đâylàsựkhácbiệtgiữadòngđiện
xoaychiềuvàdòngđiệnkhôngđổi).
5.
5.
5.
5.Trongsáchgiáokhoa,hướngdẫnbà
i
thựchànhkhiđocuộndâykhông
có
l
ỏ
i
thép,tô
i
ngh
ĩ

nêndùngcuộndâycó
l
ỏ
i
thépv
ì
hai
lí
do:Một
l
àchứngminh
đượcđộtựcảmLcủacuộndâyphụthuộcvào
l
ỏ
i
thép;Hai
l
ànhờcó
l
ỏ
i
thépmà
độtựcảmLcủaốngdâytăngdẫntớ
i
đ
i
ệnápU
L
tăng,giảnđồvectơrõhơn.
6.

6.
6.
6.Cáclinhkiệntrongthùng“KhảosátmạchR,L,C”khiđochogiảnđồ
vectơkhôngcânđốivàgóc
l
ệchphaϕgiữađiệnápvàdòngđiệnquá
l
ớn(trên
80
0
)đ
i
ềunàytrongthựctếnêntránh.Vậynêncầnlàmgiảmgóc
ϕ
.
Khigiảngdạycáctiếtthựchành,tô
i
luônt
ì
mcáchxửlínhữngnhược
đ
i
ểmtrênđểphépđohợplíhơn,giảnđồvectơcủacácđ
i
ệnáprõràngvàcân
đố
i
hơn;đồngthời,giả
i
đápđượcthắcmắccủahọcsinh,giúphọcsinhsángtạo

trongviệchọcvàhành.
Saunhiềulầnnghiêncứuvàtiếnhànhđovớ
i
cáclinhkiệncócácthôngsố
khácvớisáchgiáokhoa(R,cuộndâycó
l
ỏithép,nốitiếp2cuộndây, )tôiđã
đođượccácgiátrịcácđ
i
ệnáptươngđốicânđốivàcóđượcgiảnđồvectơgần
giốngnhưcách
ì
nhởsáchgiáokhoavàsáchgiáoviên.
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang3/12
II.
II.
II.
II.Nh
Nh
Nh
Nhữ
ữ
ữ
ững
ng
ng
ngbi
bi

bi
biệ
ệ
ệ
ện
n
n
nph
ph
ph
phá
á
á
áp
p
p
pth
th
th
thự
ự
ự
ực
c
c
chi
hi
hi
hiệ
ệ

ệ
ện:
n:
n:
n:
A.
A.
A.
A.L
L
L
Lự
ự
ự
ựa
a
a
ach
ch
ch
chọ
ọ
ọ
ọn
n
n
nlinh
linh
linh
linhki

ki
ki
kiệ
ệ
ệ
ện:
n:
n:
n:
1.
1.
1.
1.Linhkiệntrongthùng“Khảosá
t
mạchR,L.C”
:
R
R
R
R
l
àbiếntrởnúmxoay
cógiátr
ị
từ10
Ω
đến100
Ω
.ChọnR
R

R
R=
=
=
=100
100
100
100
Ω
Ω
Ω
Ω
;C=4
µ
F;cu
cu
cu
cuộ
ộ
ộ
ộn
n
n
nd
d
d
dâ
â
â
ây

y
y
ykh
kh
kh
khô
ô
ô
ông
ng
ng
ngl
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi
i
i
ith
th
th
thé
é
é
ép
p
p
p.

Cácgiátr
ị
đođượcchogiảnđồvectơkhôngcânđối;góclệchϕquá
l
ớn.
2.
2.
2.
2.Đểcókếtquảhợplíhơn,thayR
R
R
R=
=
=
=680
680
680
680Ω
Ω
Ω
Ω(khôngcóR=220Ωhoặc
270Ωnhưsáchgiáokhoađãdùng);C=4µF;cu
cu
cu
cuộ
ộ
ộ
ộn
n
n

nd
d
d
dâ
â
â
ây
y
y
yc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi
i
i
ith
th
th
thé
é
é

ép
p
p
p.
B.
B.
B.
B.Ti
Ti
Ti
Tiế
ế
ế
ến
n
n
nh
h
h
hà
à
à
ành
nh
nh
nhđ
đ
đ
đo:
o:

o:
o:
Đểthựchiệntốtbà
i
thựchành,tô
i
tiếnhànhqua4bước:
B
B
B
Bướ
ướ
ướ
ước
c
c
c1
1
1
1:
:
:
:ĐobằngVônkếxácđịnhU
R
;U
C
;U
dâ
y
;U

Rdâ
y
vàU
MQ
.
B
B
B
Bướ
ướ
ướ
ước
c
c
c2
2
2
2:
:
:
:Đobằngthướcvàcompa,vẽgiảnđồ,xácđịnhU
r
;U
L
;U
MQ
;
ϕ
.
B

B
B
Bướ
ướ
ướ
ước
c
c
c3
3
3
3:
:
:
:Tínhtoáncácđạilượng;t
ì
mr;L;C;cosϕ;ϕ.
B
B
B
Bướ
ướ
ướ
ước
c
c
c4
4
4
4:

:
:
:Sosánhcáckếtquảvàđưaragiátrịcủar;L;C;cos
ϕ
;
ϕ
.
1.
1.
1.
1.Đ
Đ
Đ
Đo
o
o
ob
b
b
bằ
ằ
ằ
ằng
ng
ng
ngV
V
V
Vô
ô

ô
ôn
n
n
nk
k
k
kế
ế
ế
ế:
:
:
:
Ngu
Ngu
Ngu
Nguồ
ồ
ồ
ồn
n
n
nc
c
c
có
ó
ó
óU

U
U
U=
=
=
=12V
12V
12V
12V;
;
;
;f
f
f
f=
=
=
=50Hz
50Hz
50Hz
50Hz
1.1.
1.1.
1.1.
1.1.Dùngcáclinhkiệntrongthùngthínghiệm:R
R
R
R=
=
=

=100
100
100
100Ω
Ω
Ω
Ω;C=4µF(che
giátrịcủaC
l
ại);cuộndâykh
kh
kh
khô
ô
ô
ông
ng
ng
ngc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ

ỏi
i
i
ith
th
th
thé
é
é
ép
p
p
p
:
U
R
=1,25V;U
dâ
y
=0,6V;U
Rdâ
y
=1,36V;U
C
=12,05V;U
MQ
=12,12V
(đượcthểhiệnởgiảnđồ1,trang4)
1.2.
1.2.

1.2.
1.2.Dùngcuộndâyc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi
i
i
ith
th
th
thé
é
é
ép
p
p
p;R
R
R
R=
=

=
=100
100
100
100Ω
Ω
Ω
Ω;C=4µF.
U
R
=1,6V;U
dâ
y
=0,805V;U
Rdâ
y
=2,1V;U
C
=13,32V;U
MQ
=12,50V
(đượcthểhiệnởgiảnđồ2,trang4)
1.3.
1.3.
1.3.
1.3.Bâygiờ,dùngR
R
R
R=
=

=
=680
680
680
680Ω
Ω
Ω
Ω(cótrongthùngDòngđiệnkhôngđổ
il
ớp
11);cuộndâyc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi
i
i
ith
th
th
thé
é

é
ép
p
p
p;C=4
µ
F:
U
R
=8,24V;U
dâ
y
=0,74V;U
Rdâ
y
=8,28V;U
C
=8,45V;U
MQ
=12,01V
(đượcthểhiệnởgiảnđồ3,trang5)
Nh
Nh
Nh
Nhữ
ữ
ữ
ững
ng
ng

ngv
v
v
vấ
ấ
ấ
ấn
n
n
nđề
đề
đề
đềc
c
c
cầ
ầ
ầ
ần
n
n
nl
l
l
lư
ư
ư
ưu
u
u

uý
ý
ý
ýtrong
trong
trong
trongkhi
khi
khi
khith
th
th
thự
ự
ự
ực
c
c
chi
hi
hi
hiệ
ệ
ệ
ện
n
n
nb
b
b

bướ
ướ
ướ
ước
c
c
cn
n
n
nà
à
à
ày:
y:
y:
y:
*
*
*
*Cácsốđocứnhảyliêntụcvàgiátr
ị
khácnhau,phảiđonhiềulần,ghi
lạicácgiátrịrồichọngiátr
ị
xuấthiệnnhiềunhất.
*
*
*
*Nguồndùng12Vnhưnggiátrịđiệnápđođược
l

ạilớnhơn12V(đo
nhiềulầncũngcógiátr
ị
nhưthế).Đâylàthựctếchưagiả
i
th
í
chđược,cólẻdo
sốđocủađiệnkếchênh
l
ệchsovớinguồn.
*
*
*
*Khidùngcuộndâycólỏ
i
thép,giátrịU
dâ
y
cótănglên(cùngR=100Ω)
*
*
*
*Cuộndâycókhikhôngdẫnđ
i
ệnvìđưalỏ
i
thépra,vàonhưnggiátr
ị
Vônkếkhôngđổ

i
vàrấtbé,
l
úcthếnàythìnênkiểmtrachốtở2đầudây.
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang4/12
2.
2.
2.
2.Đ
Đ
Đ
Đo
o
o
ob
b
b
bằ
ằ
ằ
ằng
ng
ng
ngth
th
th
thướ
ướ

ướ
ước
c
c
cv
v
v
và
à
à
àcompa.
compa.
compa.
compa.V
V
V
Vẽ
ẽ
ẽ
ẽgi
gi
gi
giả
ả
ả
ản
n
n
nđồ
đồ

đồ
đồv
v
v
vé
é
é
éct
ct
ct
ctơ
ơ
ơ
ơ:
:
:
:
2.1.
2.1.
2.1.
2.1.Gi
Gi
Gi
Giả
ả
ả
ản
n
n
nđồ

đồ
đồ
đồ1:
1:
1:
1:v
v
v
vớ
ớ
ớ
ới
i
i
iR
R
R
R=
=
=
=100
100
100
100Ω
Ω
Ω
Ω;
;
;
;cu

cu
cu
cuộ
ộ
ộ
ộn
n
n
nd
d
d
dâ
â
â
ây
y
y
ykh
kh
kh
khô
ô
ô
ông
ng
ng
ngc
c
c
có

ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi
i
i
i;
;
;
;t
t
t
tỉ
ỉ
ỉ
ỉl
l
l
lệ
ệ
ệ
ệ:
:
:
:1V

1V
1V
1V=
=
=
=1cm.
1cm.
1cm.
1cm.
Cáchvẽ:+Vẽvectơcóđộdài1,25cm.
+Dùngcompavẽ2vòngtròncóbánkínhU
dâ
y
dài0,6cmtâmN
vàU
Rdâ
y
dài1,36cmtâmM.HaivòngtròngiaonhautạiP.
=;=;=
Từđósuyra
=;=
*
*
*
*Khiđobằngthướctheotỉlệx
í
chđãchọn:(đoch
í
nhxácđến1mm)
U

r
=0,3V;U
L
=0,48VvàU
MQ
=11,9V;ϕ=85
0
*
*
*
*Giảnđồvectơkhônghợplí;gócϕquálớn.
2.2.
2.2.
2.2.
2.2.Gi
Gi
Gi
Giả
ả
ả
ản
n
n
nđồ
đồ
đồ
đồ2:
2:
2:
2:V

V
V
Vớ
ớ
ớ
ới
i
i
iR
R
R
R=
=
=
=100
100
100
100Ω
Ω
Ω
Ω;
;
;
;cu
cu
cu
cuộ
ộ
ộ
ộn

n
n
nd
d
d
dâ
â
â
ây
y
y
yc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi
i
i
ith
th
th
thé

é
é
ép.
p.
p.
p.
Tươngtự
:
U
r
=0,36V;U
L
=0,72V;U
MQ
=12,2V;ϕ=82
0
*
*
*
*Giảnđồvectơ2cóU
L
lớnhơngiảnđồvectơ1v
ì
Ltăng,Z
L
tăngtheo
vàtổngtrởZgiảm,cườngđộdòngđ
i
ệnquamạchsẽtăngvàđiệnápU
L

cũng
tăng;gócϕcógiảm.
*
*
*
*Giảnđồvectơcórõhơnmộtchútnhưnggócϕvẫnquálớn.
U
r
U
R
U
R
MN
U
Rdây
MP
U
dây
NP
NHU
L
HP
N
N
N
N
tr
tr
tr
trụ

ụ
ụ
ục
c
c
ci
i
i
i
M
M
M
M
P
P
P
P
Q
Q
Q
Q
H
H
H
H
ϕ
ϕ
ϕ
ϕ
Gi

Gi
Gi
Giả
ả
ả
ản
n
n
nđồ
đồ
đồ
đồ1
1
1
1
H
H
H
H
N
N
N
N
P
P
P
P
M
M
M

M
ϕ
ϕ
ϕ
ϕ
tr
tr
tr
trụ
ụ
ụ
ục
c
c
ci
i
i
i
Q
Q
Q
Q
Gi
Gi
Gi
Giả
ả
ả
ản
n

n
nđồ
đồ
đồ
đồ2
2
2
2
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang5/12
*Giảnđồvectơcógóclệchphaϕgiữauvàilớn,điềunàytrongthựctế
cầnphảitránhkhisửdụngcácthiếtbịđiệnvìthếgiảnđồnàykhônghợplí.
2.3.
2.3.
2.3.
2.3.Gi
Gi
Gi
Giả
ả
ả
ản
n
n
nđồ
đồ
đồ
đồ3:
3:

3:
3:V
V
V
Vớ
ớ
ớ
ới
i
i
iR
R
R
R=
=
=
=680
680
680
680Ω
Ω
Ω
Ω;
;
;
;cu
cu
cu
cuộ
ộ

ộ
ộn
n
n
nd
d
d
dâ
â
â
ây
y
y
yc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi
i
i
ith
th

th
thé
é
é
ép.
p.
p.
p.
KhiđobằngthướcU
r
=0,32V;U
L
=0,65V;U
ng
=11,7V;ϕ=41
0
.
VìRvàZ
C
khôngchênh
l
ệchnhaunhiềunêngiảnđồvectơcóphầncân
đố
i
hơn,gầngiốngh
ì
nh19.2trongsáchgiáokhoa
l
ớp12cơbản;góclệchpha
giữađiệnápvàdòngđiệngiảmđ

i
nhiều.
Nh
Nh
Nh
Nhữ
ữ
ữ
ững
ng
ng
ngv
v
v
vấ
ấ
ấ
ấn
n
n
nđề
đề
đề
đềc
c
c
cầ
ầ
ầ
ần

n
n
nl
l
l
lư
ư
ư
ưu
u
u
uý
ý
ý
ýtrong
trong
trong
trongkhi
khi
khi
khith
th
th
thự
ự
ự
ực
c
c
chi

hi
hi
hiệ
ệ
ệ
ện
n
n
nb
b
b
bướ
ướ
ướ
ước
c
c
cn
n
n
nà
à
à
ày:
y:
y:
y:
*CácgiátrịU
r
,U

L
,U
ng
đượcđotrựctiếpbằngthướcnênviệct
ì
mgiao
đ
i
ểmPcủa2điệnápU
dâ
y
vàU
Rdâ
y
phả
i
hếtsứccẩnthậnvàchínhxác.
*Khicuộndâycólỏithìcácđiệnápđềutăngv
ì
Z
L
tăng;Zgiảm;Ităng.
*KhidùngR=680ΩcácđiệnápU
R
vàU
C
khôngchênh
l
ệchnhiềuvì
thếgiảnđồvectơthayđổirấtrõ,nhất

l
àgóclệchphaϕ.
3.
3.
3.
3.T
T
T
Tí
í
í
ính
nh
nh
nhto
to
to
toá
á
á
án
n
n
nc
c
c
cá
á
á
ác

c
c
cđạ
đạ
đạ
đại
i
i
il
l
l
lượ
ượ
ượ
ượng
ng
ng
ng:
:
:
:
3.1.
3.1.
3.1.
3.1.V
V
V
Vớ
ớ
ớ

ới
i
i
iR
R
R
R=
=
=
=100
100
100
100Ω
Ω
Ω
Ω;
;
;
;cu
cu
cu
cuộ
ộ
ộ
ộn
n
n
nd
d
d

dâ
â
â
ây
y
y
ykh
kh
kh
khô
ô
ô
ông
ng
ng
ngc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi.
i.
i.

i.
r
1
=
r
R
U
R
U
=24Ω
L
1
=
.
.2
L
R
U R
U fπ
=0,122H
C
1
=
2 .
R
C
U
fRUπ
=3,8µF
Gi

Gi
Gi
Giả
ả
ả
ản
n
n
nđồ
đồ
đồ
đồ3
3
3
3
tr
tr
tr
trụ
ụ
ụ
ục
c
c
ci
i
i
i
Q
Q

Q
Q
H
H
H
H
P
P
P
P
N
N
N
N
M
M
M
M
ϕ
ϕ
ϕ
ϕ
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang6/12
1
R
U
Z R
U

=
=969,6Ω
cos
R r
Z
ϕ
+
=
=0,128
⇒ϕ
1
=82
0
39’:góclệchphaquálớn.
Đ
Đ
Đ
Đi
i
i
iệ
ệ
ệ
ện
n
n
ná
á
á
áp

p
p
phai
hai
hai
haiđầ
đầ
đầ
đầu
u
u
uđ
đ
đ
đo
o
o
oạ
ạ
ạ
ạn
n
n
nm
m
m
mạ
ạ
ạ
ạch

ch
ch
chđ
đ
đ
đo
o
o
oạ
ạ
ạ
ạn
n
n
nm
m
m
mạ
ạ
ạ
ạch:
ch:
ch:
ch:
U
MQ
=
2 2
( ) ( )
R r L C

U U U U
+ + −
=11,8V
3.2.
3.2.
3.2.
3.2.V
V
V
Vớ
ớ
ớ
ới
i
i
iR
R
R
R=
=
=
=100
100
100
100Ω
Ω
Ω
Ω;
;
;

;cu
cu
cu
cuộ
ộ
ộ
ộn
n
n
nd
d
d
dâ
â
â
ây
y
y
yc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ

ỏi
i
i
ith
th
th
thé
é
é
ép.
p.
p.
p.
r
2
=
r
R
U
R
U
=22,5
Ω
L
2
=
.
.2
L
R

U R
U fπ
=1,433H
C
2
=
2 .
R
C
U
fRUπ
=3,83
µ
F
2
R
U
Z R
U
=
=781,25Ω
cos
R r
Z
ϕ
+
=
=0,1568
⇒ϕ
2

=80
0
58’43’’:góclệchphavẫnquá
l
ớn.
Đ
Đ
Đ
Đi
i
i
iệ
ệ
ệ
ện
n
n
ná
á
á
áp
p
p
phai
hai
hai
haiđầ
đầ
đầ
đầu

u
u
uđ
đ
đ
đo
o
o
oạ
ạ
ạ
ạn
n
n
nm
m
m
mạ
ạ
ạ
ạch
ch
ch
chđ
đ
đ
đo
o
o
oạ

ạ
ạ
ạn
n
n
nm
m
m
mạ
ạ
ạ
ạch:
ch:
ch:
ch:
U
MQ
=
2 2
( ) ( )
R r L C
U U U U
+ + −
=12,7V
3.3.
3.3.
3.3.
3.3.V
V
V

Vớ
ớ
ớ
ới
i
i
iR
R
R
R=
=
=
=680
680
680
680Ω
Ω
Ω
Ω;
;
;
;cu
cu
cu
cuộ
ộ
ộ
ộn
n
n

nd
d
d
dâ
â
â
ây
y
y
yc
c
c
có
ó
ó
ól
l
l
lỏ
ỏ
ỏ
ỏi
i
i
ith
th
th
thé
é
é

ép.
p.
p.
p.
r
3
=
r
R
U
R
U
=26,4Ω
L
3
=
.
.2
L
R
U R
U fπ
=0,17H
C
3
=
2 .
R
C
U

fRUπ
=4,57
µ
F
3
R
U
Z R
U
=
=1003,5Ω
cos
R r
Z
ϕ
+
=
=0,704
⇒ϕ
3
=45
0
15’22’’:góclệchphagiảmđángkể.
Đ
Đ
Đ
Đi
i
i
iệ

ệ
ệ
ện
n
n
ná
á
á
áp
p
p
phai
hai
hai
haiđầ
đầ
đầ
đầu
u
u
uđ
đ
đ
đo
o
o
oạ
ạ
ạ
ạn

n
n
nm
m
m
mạ
ạ
ạ
ạch
ch
ch
chđ
đ
đ
đo
o
o
oạ
ạ
ạ
ạn
n
n
nm
m
m
mạ
ạ
ạ
ạch:

ch:
ch:
ch:
U
MQ
=
2 2
( ) ( )
R r L C
U U U U
+ + −
=11,54V
Nh
Nh
Nh
Nhữ
ữ
ữ
ững
ng
ng
ngv
v
v
vấ
ấ
ấ
ấn
n
n

nđề
đề
đề
đềc
c
c
cầ
ầ
ầ
ần
n
n
nl
l
l
lư
ư
ư
ưu
u
u
uý
ý
ý
ýtrong
trong
trong
trongkhi
khi
khi

khith
th
th
thự
ự
ự
ực
c
c
chi
hi
hi
hiệ
ệ
ệ
ện
n
n
nb
b
b
bướ
ướ
ướ
ước
c
c
cn
n
n

nà
à
à
ày:
y:
y:
y:
*Cuộndâycó
l
ỏithépthìch
ỉ
cóLtăng,cònrkhôngb
ị
ảnhhưởngnhưng
giátrịcủarvẫnb
ị
chênhlệchgiữacác
l
ầnđo.Đ
i
ềunàylàmchohọcsinhdễ
hiểunhầmrthayđổi
l
àdolỏ
i
sắt.
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang7/12
*Mặcdùgiátrịđ

i
ệndungcủatụđãbiếtnhưngvẫnphảit
í
nh,khigiátr
ị
C
b
ị
chênhlệch
l
ớnthìnênđo
l
ạ
i
nhiều
l
ầnđểsaisốchấpnhậnđược.
*Liệucóthể
l
àmtăngLlên(đểU
L
tăng,giảnđồvectơrõhơn)bằngcách
nố
i
tiếp2cuộndâylạikhông?Đ
i
ềunàycũngđãđượcđothửnhưnggiátrịLvà
rbịsailệchnhiềuvàkhôngtănggấpđôinhư
lí
thuyết;mặtkháckhimắcnối

tiếp2cuộndâysẽlàmchomạchđiệnphứctạp.
4.
4.
4.
4.So
So
So
Sos
s
s
sá
á
á
ánh
nh
nh
nhc
c
c
cá
á
á
ác
c
c
cs
s
s
số
ố

ố
ốli
li
li
liệ
ệ
ệ
ệu
u
u
uv
v
v
và
à
à
àk
k
k
kế
ế
ế
ết
t
t
tqu
qu
qu
quả
ả

ả
ảđ
đ
đ
đo
o
o
oc
c
c
cá
á
á
ác
c
c
cđạ
đạ
đạ
đại
i
i
il
l
l
lượ
ượ
ượ
ượng
ng

ng
ng:
:
:
:
4.1.
4.1.
4.1.
4.1.Quathựctếgiảngdạy,tôiđãhướngdẫnhaihọcsinhthựchiệnhaibài
báocáothựchành(Phụlục2và3)vớihaigiátrịcủaR(R=100Ωlàgiátr
ị
ban
đầuthườngdùngởcácnămquavàR=680Ωlàlinhkiệntrongthùngthiếtbị
đ
i
ệnkhôngđổicủalớp11)vàcuộndâykhôngcó
l
ỏisắt.Từcácsốliệuthunhận
được,tôinhậnthấycáchọcsinhnắmbắtvấnđềnhanh,kỹnăngsửdụngđồng
hồđothànhthạovàcácgiảnđồvectơcủahọcsinhcũngtươngđồngvớigiảnđồ
củatôithựchiện.
4.2.
4.2.
4.2.
4.2.Cácgiátr
ị
chênhlệchnhau,cầnđonhiều
l
ần,chọnkếtquảhợplívà
chấpnhậnsaisố.

4.3.
4.3.
4.3.
4.3.Từcácsốliệucủatôiđovàhaibàicủahọcsinh;tôiđưaracácgiátrị
củaL,r,C,cosϕvàϕnhưsau:
r
r
r
r=
=
=
=
r
±
±
±
±∆
∆
∆
∆
r
r
r
r=
=
=
=24,3
24,3
24,3
24,3

±
±
±
±
2
2
2
2(
(
(
(
Ω
Ω
Ω
Ω
);
);
);
);
1 2 3
24,3( )
3
r r r
r
+ +
= = Ω,
,
,
,
min

1,95( )
2
Max
r r
r
−
∆ = = Ω
L=0,118±0,004(H)(khôngcólỏ
i
sắt)
L=0,156±0,014(H)(có
l
ỏisắt);C=3,99±0,385(µF)
cosϕ=0,704±0,01
ϕ=45
0
±2
0
(từgiảnđồvectơ);ϕ=52,5
0
±2
0
(từphépt
í
nh)
Cáckếtquảtừbàicủahọcsinhvàbàicủatôigầngiốngnhau(sailệchít)
vàgiảnđồvectơgầngiốngh
ì
nh19.2củasáchgiáokhoa.
Ởlớp12(Phụlục2và3),tôichỉphâncôngmộtnhóm

l
àmth
í
nghiệmvới
R=680(Ω),cònbanhómkiadùngR=100(Ω).Khiviếtbáocáo,cáchọcsinh
củabanhómdùngR=100(Ω)sosánhkếtquảvànhậnthấysựkhácnhau.Một
sốhọcsinhnghĩ
l
ànhómmìnhđosai,nhưngtôiđãgiả
i
thíchnguyênnhâncủa
sựkhácnhaukhôngphảidocáchđomàdothiếtb
ị
.V
ì
vậycáchthayđổigiátrị
củaRcũnglàmộtưuđiểmcủaphépđo.
III.
III.
III.
III.K
K
K
Kế
ế
ế
ết
t
t
tqu

qu
qu
quả
ả
ả
ảv
v
v
và
à
à
àhi
hi
hi
hiệ
ệ
ệ
ệu
u
u
uqu
qu
qu
quả
ả
ả
ảph
ph
ph
phổ

ổ
ổ
ổbi
bi
bi
biế
ế
ế
ến
n
n
nứ
ứ
ứ
ứng
ng
ng
ngd
d
d
dụ
ụ
ụ
ụng
ng
ng
ngn
n
n
nộ

ộ
ộ
ội
i
i
idung
dung
dung
dungv
v
v
và
à
à
ào
o
o
oth
th
th
thự
ự
ự
ực
c
c
cti
ti
ti
tiễ

ễ
ễ
ễn
n
n
n:
:
:
:
1.
1.
1.
1.Đá
Đá
Đá
Đánh
nh
nh
nhgi
gi
gi
giá
á
á
ák
k
k
kế
ế
ế

ết
t
t
tqu
qu
qu
quả
ả
ả
ả:
:
:
:
1.1
1.1
1.1
1.1Vớisốliệumới,góc
l
ệchϕgiảmđángkểsovớ
i
bàithựchànhtrước
vàgầnvớ
i
thựcnghiệmhơn.
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang8/12
1.2
1.2
1.2

1.2Họcsinhnhậnrađượcgóclệchϕphụthuộcvàtínhchấtcủamạch
đ
i
ện(R,L,C).
1.3.
1.3.
1.3.
1.3.Giảnđồ3gầngiốngvớihình19.2củasáchgiáokhoađãgâyhứng
thúchohọcsinhvàcácemtinvàokếtquảcủamìnhlàm.
1.4.
1.4.
1.4.
1.4.ChứngminhđượcgiátrịcủaLphụthuộcvàoốngdâycó
l
ỏisắtvà
khôngcólỏ
i
sắt.
1.5.
1.5.
1.5.
1.5.Rènluyệnchohọcsinhkỹnăngsửdụngđồnghồđiện;t
í
nhtoán
đượcsaisốcủaphépđo,vậndụnglýthuyếtđểxử
l
ýkếtquảđođược.
2.
2.
2.

2.Nh
Nh
Nh
Nhữ
ữ
ữ
ững
ng
ng
ngki
ki
ki
kiế
ế
ế
ến
n
n
nngh
ngh
ngh
nghị
ị
ị
ị:
:
:
:
2.1.
2.1.

2.1.
2.1.Trongsáchgiáokhoavàsáchgiáoviênlớp12cơbảncóghidùng
R=220Ωhay270Ωvàtụcóđ
i
ệndung4µFvà10µFnhưngtrongthùng“Khảo
sátmạchR,L,C”chỉcóbiếntrởnúmxoaycóR=10Ωđến100Ωvàtụcó
C=1µFđến4µF;dođó,khiđocácgiátrịkhôngchođượcgiảnđồvectơcân
đố
i
nhưhình19.1trongsáchgiáoviênvàhình19.2sáchgiáokhoa.Nêntrangbị
cáclinhkiệnthíchhợpđểgiáoviênkhôngcầnphả
i
ghépmạch(nốitiếp2cuộn
dâyđểcóU
L
lớnhoặcghéptụsongsongđểgiảmbớtU
C
).
2.2.
2.2.
2.2.
2.2.Điểmthuhútvàthuyếtphụccủacácbàithựchànhlàkếtquảcủacác
phépđo,thếnhưngđasốcácdụngcụđocủaphòngthínghiệmđềukhôngbền
vàsaisốquá
l
ớn(đồnghồcổngquang;vônkế;ampekế; ).Đ
i
ềunàylàmcho
họcsinhthườngthắcmắcsaocácgiátrịkhôngkhớp?Cóphảidocácthaotác
tiếnhànhkhông?Hoặccácemđosai? Cầntrangbịdụngcụđángtincậycho

phòngthựchành.
2.3.
2.3.
2.3.
2.3.Cầntrangb
ị
chophòngth
í
nghiệmốngdâycócảmkhángbằngdung
khángcủatụđểcóc
c
c
cộ
ộ
ộ
ộng
ng
ng
ngh
h
h
hưở
ưở
ưở
ưởng
ng
ng
ngđ
đ
đ

đi
i
i
iệ
ệ
ệ
ện
n
n
nv
ì
đâylàmộtt
í
nhchấtrấtriêngcủadòng
đ
i
ệnxoaychiều.
2.4.
2.4.
2.4.
2.4.Mỗibàithựchànhđượchọctrong2tiếtvàmỗihọckỳcó2bài,nên
tínhđ
i
ểmtrungbìnhcủacácbàithựchànhtrongmộthọck
ì
đểviệcthựchiện
cácbà
i
thựchànhđạtchấtlượngvànghiêmtúchơn.
2.5.

2.5.
2.5.
2.5.Cầnthốngnhấtcácphươngántiếnhànhbàithựchànhchungchohai
khối12nângcaovàcơbảnphùhợpvớ
i
họcsinh.
2.6.
2.6.
2.6.
2.6.Đểbàithựchànhcónộidungđầyđủvàkhoahọc,cầnxâydựngmột
mẫubáocáodùngchung(Phụlục1).
PhanRang-ThápChàm,ngày02tháng4năm2012
Ng
Ng
Ng
Ngườ
ườ
ườ
ười
i
i
ivi
vi
vi
viế
ế
ế
ết
t
t

t
Mai
Mai
Mai
MaiTh
Th
Th
Thị
ị
ị
ịPh
Ph
Ph
Phướ
ướ
ướ
ước
c
c
c
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang9/12
Tr
Tr
Tr
Trườ
ườ
ườ
ường

ng
ng
ngTHPT
THPT
THPT
THPTNguy
Nguy
Nguy
Nguyễ
ễ
ễ
ễn
n
n
nTr
Tr
Tr
Trã
ã
ã
ãi
i
i
i
T
T
T
Tổ
ổ
ổ

ổL
L
L
Lý
ý
ý
ý–
–
–
–KTCN
KTCN
KTCN
KTCN
Ba
Ba
Ba
Baù
ù
ù
ùo
o
o
oca
ca
ca
caù
ù
ù
ùo
o

o
oth
th
th
thöï
öï
öï
öïc
c
c
cha
ha
ha
haø
ø
ø
ønh
nh
nh
nh:
:
:
:
KH
KH
KH
KHẢ
Ả
Ả
ẢO

O
O
OS
S
S
SÁ
Á
Á
ÁT
T
T
TM
M
M
MẠ
Ạ
Ạ
ẠCH
CH
CH
CHR
R
R
R,
,
,
,L
L
L
L,

,
,
,C
C
C
CN
N
N
NỐ
Ố
Ố
ỐI
I
I
ITI
TI
TI
TIẾ
Ế
Ế
ẾP
P
P
P
♦
♦
♦
♦
Họvàtên: Lớp: Nhóm:
♦

♦
♦
♦Ngàylàmthựchành: / /
N
N
N
NỘ
Ộ
Ộ
ỘI
I
I
IDUNG:
DUNG:
DUNG:
DUNG:
I.
I.
I.
I.M
M
M
Mụ
ụ
ụ
ục
c
c
cđí
đí

đí
đích:
ch:
ch:
ch:





II.
II.
II.
II.D
D
D
Dụ
ụ
ụ
ụng
ng
ng
ngc
c
c
cụ
ụ
ụ
ụ:
:

:
:



III.
III.
III.
III.K
K
K
Kế
ế
ế
ết
t
t
tqu
qu
qu
quả
ả
ả
ả:
:
:
:
1.
1.
1.

1.
U
R
=MN=
±
;
2.
2.
2.
2.
U
dây
=NP=
±

3.
3.
3.
3.U
MP
=MP= ± ;4.
4.
4.
4.U
PQ
=PQ= ±
5.
5.
5.
5.U

r
=NH=
±
;6.
6.
6.
6.U
L
=HP=
±

7.
7.
7.
7.Vẽgiảnđồvectơ:theotỉlệđãchọn(1cm
1cm
1cm
1cmt
t
t
tươ
ươ
ươ
ương
ng
ng
ngứ
ứ
ứ
ứng

ng
ng
ng1V
1V
1V
1V)
M
M
M
MN
N
N
NP
P
P
PQ
Q
Q
Q
R
R
R
Rr
r
r
r,
,
,
,L
L

L
LC
C
C
C
Ph
Ph
Ph
Phụ
ụ
ụ
ụl
l
l
lụ
ụ
ụ
ục
c
c
c1
1
1
1
Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Trang10/12
8.
8.
8.

8.C=
2 .
R
C
U
fRUπ
= ±
9.
9.
9.
9.r=
r
R
U
R
U
= ±
10.
10.
10.
10.
R
U
Z R
U
=
=
±

11.

11.
11.
11.L=
.
.2
L
R
U R
U fπ
= ±
12.
12.
12.
12.
cos
R r
Z
ϕ
+
=
=
±

13.
13.
13.
13.ϕ= ±
14.
14.
14.

14.U
MQ
=
2 2
( ) ( )
R r L C
U U U U
+ + −
= ±
IV.
IV.
IV.
IV.Nh
Nh
Nh
Nhậ
ậ
ậ
ận
n
n
nx
x
x
xé
é
é
ét:
t:
t:

t:






Sángkiến:NângcaohiệuquảbàithựchànhKhảosátmạchR,L,Cnốitiếp.
Tácgiả:MaiThịPhước,tổLý–KTCôngnghiệp,trườngTHPTNguyễnTrãi
Ý
Ý
Ý
Ýki
ki
ki
kiế
ế
ế
ến
n
n
nc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a

aH
H
H
Hộ
ộ
ộ
ội
i
i
iđồ
đồ
đồ
đồng
ng
ng
ngS
S
S
Sá
á
á
áng
ng
ng
ngki
ki
ki
kiế
ế
ế

ến
n
n
nc
c
c
cơ
ơ
ơ
ơs
s
s
sở
ở
ở
ởTr
Tr
Tr
Trườ
ườ
ườ
ường
ng
ng
ngTHPT
THPT
THPT
THPTNguy
Nguy
Nguy

Nguyễ
ễ
ễ
ễn
n
n
nTr
Tr
Tr
Trã
ã
ã
ãi:
i:
i:
i:
Ch
Ch
Ch
Chủ
ủ
ủ
ủt
t
t
tị
ị
ị
ịch
ch

ch
ch
(Kýtên,đóngdấu,ghirõhọvàtên)