Tóm tắt luận văn thạc sĩ: Quy trình tổ chúc dạy học phân môn lịch sử theo hình thức câu lạc bộ

Bộ giáo dục và đào tạo
Trờng đại học vinh
trần đăng khoa
Quy trình tổ chức dạy học
Quy trình tổ chức dạy học
phân môn lịch sử ở tr
phân môn lịch sử ở tr
ờng tiểu học
ờng tiểu học
theo hình thức Câu lạc bộ
theo hình thức Câu lạc bộ
Chuyên ngành: Giáo dục học (Cấp tiểu học)
Mã số: 60 14 01
Tóm tắt luận văn thạc sĩ giáo dục học
Vinh - 2007
Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Việc đổi mới chơng trình giáo dục phổ thông (từ lớp 1 đến lớp 5
đối với bậc tiểu học và từ lớp 6 đến lớp 9 đối với Trung học cơ sở) đợc xem là
bớc khởi đầu cho hoạt động chấn hng nền giáo dục. Chính vì vậy văn kiện
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X đã khẳng định Đổi mới t duy giáo dục
một cách nhất quán từ mục tiêu, chơng trình, nội dung, phơng pháp đến cơ cấu
và hệ thống tổ chức, cơ chế quản lý để tạo đợc chuyển biến cơ bản toàn diện
của nền giáo dục nớc nhà, tiếp cận với trình độ giáo dục của khu vực và thế
giới. Xây dựng và phát triển hệ thống học tập cho mọi ngời và những hình thức
học tập, thực hành linh hoạt, đáp ứng nhu cầu học tập thờng xuyên. Tạo nhiều
cơ hội khác nhau cho ngời học, đảm bảo sự công bằng xã hội trong giáo dục
[45,206].
1.2. Tiểu học đợc xem là cấp học nền tảng trong hệ thống giáo dục
quốc dân đã và đang vận dụng các thành tựu mới của khoa học công nghệ
cũng nh đã sử dụng các phơng pháp dạy học, các hình thức dạy học vào trong

qúa trình dạy học đó là các hình thức dạy học, nhằm nâng cao chất lợng giáo
dục toàn diện cho thế hệ trẻ đảm bảo cho học sinh có những hiểu biết đơn
giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con ngời, có những kỹ năng cơ bản về
nghe, đọc, nói, viết và tính toán. Điều 28 Luật giáo dục đã khẳng định Ph-
ơng pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động
sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm từng lớp học, môn học, bồi d-
ỡng phơng pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn kỹ năng vận dụng
kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú
học tập cho học sinh.
1.3. Lịch sử là môn học có vị trí quan trọng trong chơng trình các môn
học ở tiểu học. Đây là môn học về các sự kiện, hiện tợng, nhân vật lịch sử
tiêu biểu theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng nớc cho
đến nay. Chính nhờ có môn học Lịch sử mà các em có thể hình dung đợc, nhìn
thấy đợc những hình ảnh sống động về những trang sử hào hùng chói lọi của
dân tộc Việt Nam, của thế hệ cha anh đi trớc đã tạo dựng nên. Qua đó giáo
dục các em tình cảm, tình yêu thiên nhiên, con ngời và tình yêu quê hơng đất
nớc.
Mở đầu quyển Lịch sử nớc ta Hồ Chủ Tịch đã viết:
Dân ta phải biết sử ta
Cho tờng gốc tích nớc nhà Việt Nam .
Nhng thực tế dạy học môn Lịch sử hiện nay ở nhà trờng tiểu học đạt
kết quả cha cao và gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình dạy học. Đặc biệt
là việc vận dụng và sử dụng các hình thức dạy học. Vì những yêu cầu khoa
học và thực tiễn nh trên, chúng tôi đã lựa chọn đề tài: Quy trình tổ chức
dạy học phân môn lịch sử ở trờng tiểu học theo hình thức Câu lạc bộ .
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài này nhằm góp phần nâng cao chất lợng dạy học phân môn Lịch
sử ở trờng tiểu học.
3. Khách thể và đối tợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu:

Quá trình dạy học phân môn lịch sử ở trờng tiểu học.
3.2. Đối tợng nghiên cứu:
Quy trình tổ chức dạy học phân môn lịch sử ở trờng tiểu học theo hình
thức Câu lạc bộ.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng đợc quy trình tổ chức dạy học phân môn Lịch sử theo hình
thức Câu lạc bộ. Phù hợp với đặc điểm nhận thức của học sinh và thực tiễn dạy
học ở tiểu học thì sẽ góp phần nâng cao chất lợng dạy học Lịch sử ở trờng tiểu học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu về cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu
5.2. Tìm hiểu thực trạng việc tổ chức các tiết dạy học môn Lịch sử của
giáo viên ở các trờng tiểu học hiện nay.
5.3. Đề xuất và thực nghiệm quy trình tổ chức dạy học phân môn lịch
sử ở trờng tiểu học theo hình thức Câu lạc bộ.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
+ Đề tài nghiên cứu việc tổ chức các tiết dạy học trên lớp phân môn
lịch sử lớp 4 và lớp 5, thuộc các bài học có hệ thống tổng hợp nh: Các bài ôn
tập chơng, các bài ôn tập từng phần trong chơng trình lịch sử lớp 4 và lớp 5.
+ Về địa bàn nghiên cứu. Đề tài chỉ tập trung tìm hiểu nghiên cứu một
số trờng tiểu học thuộc tỉnh nghệ An.
7. Phơng pháp nghiên cứu
7.1. Các phơng pháp nghiên cứu lí luận
Bao gồm các phơng pháp nghiên cứu nh: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá,
khái quát hoá
7.2. Các phơng pháp nghiên cứu thực tiễn
Phơng pháp quan sát, Phơng pháp điều tra, Phơng pháp thống kê toán học
8. Những đóng góp của đề tài
- Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về tổ chức dạy học theo hình thức
Câu lạc bộ.
- Xây dựng quy trình tổ chức dạy học lịch sử theo hình thức Câu lạc bộ.

- Biên soạn một số giáo án mẫu theo quy trình tổ chức dạy học phân
môn lịch sử ở trờng tiểu học theo hình thức Câu lạc bộ.
9. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung chính của
luận văn gồm có 3 chơng:
Chơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu.
Chơng 2: Quy trình tổ chức dạy học phân môn Lịch sử theo hình
thức Câu lạc bộ .
Chơng 3: Thực nghiệm s phạm.
nội dung
Chơng 1
Cơ sở lí luận và thực tiễn của vấn đề nghiên
cứu
1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
ở Việt Nam hiện nay, việc sử dụng các hình thức dạy học đã đợc áp
dụng rộng rãi trong các nhà trờng phổ thông. Đồng thời cũng có rất nhiều tác
giả nghiên cứu và tìm hiểu các hình thức dạy học nh: GS. TS Đặng Vũ Hoạt,
GS Hồ Ngọc Đại, GS. Nguyễn Cảnh Toàn, TS Trần Viết Lu cùng với nhóm
tác giả thuộc hội khoa học lịch sử Việt Nam đã trình bày cách tổ chức một số
tiết dạy lịch sử ở tiểu học theo hình thức trò chơi học, hình thức kể chuyện
lịch sử. Nhóm tác giả Nguyễn Trại, Nguyễn Lê Hoài Thu đã tiến hành thiết
kế tổ chức các tiết dạy lịch sử theo hình thức tổ chức các hoạt động học tập
và gần đây nhất có nhóm tác giả Nguyễn Tuyết Nga, Nguyễn Thị Hờng,
Nguyễn Thị Thấn, Đào Thị Hồng đã tiến hành tổ chức các bài học lịch sử
thành các hoạt động trò chơi học tập. Tuy nhiên việc nghiên cứu của các tác
giả về các hình thức tổ chức dạy học đang còn ở mức độ khái quát chung, cha
có công trình nào đi vào nghiên cứu và xây dựng quy trình tổ chức các tiết
dạy học cụ thể cho phân môn Lịch sử ở trờng tiểu học.
1.1.2. Một số khái niệm cơ bản

1.1.2.1. Khái niệm hình thức tổ chức dạy học ở tiểu học
Từ việc tìm hiểu và phân tích các quan điểm về hình thức tổ chức dạy
học, với xu thế phát triển cuả giáo dục về đổi mới phơng pháp dạy học cũng nh
hình thức tổ chức dạy học. Chúng tôi hiểu hình thức tổ chức dạy học nh sau:
Hình thức tổ chức dạy học là cách thức tổ chức, sắp xếp hoạt động
dạy và học của thầy và trò phù hợp với mục tiêu và nội dung bài học, để
phát huy cao nhất khả năng hoạt động học của học sinh nhằm thực hiện
tốt các nhiệm vụ dạy học.
1.1.2.2. Một số đặc điểm của hình thức tổ chức dạy học
1.1.2.3. Khái niệm về hình thức Câu lạc bộ
Theo Từ điển Tiếng Việt, Câu lạc bộ là tổ chức đợc lập ra để nhiều
ngời tham gia sinh hoạt văn hoá, vui chơi giải trí [19,120].
Qua quá trình tìm hiểu, chúng tôi đa ra nhận xét: Hình thức tổ chức
dạy học Câu lạc bộ là cách thức tổ chức, sắp xếp hoạt động dạy và học
của thầy và trò phù hợp với mục tiêu và nội dung bài học, để phát huy cao
nhất khả năng Hoạt động học của học sinh nhằm thực hiện tốt các
nhiệm vụ dạy học.
1.1.2.4. Một số đặc điểm của hình thức Câu lạc bộ
Mục đích, nhiệm vụ của Câu lạc bộ
Nội dung, hình thức hoạt động của Câu lạc bộ
Tổ chức hoạt động của Câu lạc bộ
Bớc 1: Lập kế hoạch
Bớc 2: Tổ chức thực hiện kế hoạch
Bớc 3: Kết thúc
1.1.2.5. Khái niệm về quy trình và quy trình dạy học
Theo Từ điển tiếng Việt, quy trình là Các bớc, trình tự phải theo khi
tiến hành công việc nào đó [19]. Nh vậy, quy trình tổ chức dạy học là Các
bớc, trình tự đã đợc xây dựng theo kế hoạch dạy học, giúp giáo viên và học
sinh trong quá trình thực hiện hoạt động dạy học. Quy trình dạy học phân
môn lịch sử theo hình thức Câu lạc bộ cũng đợc xây dựng gồm các bớc,

các giai đoạn đợc sắp xếp theo một trình tự nhất định giữa chúng có sự tiếp
nối và quan hệ lẫn nhau khi thực hiện quy trình.
1.1.3. Đặc điểm của phân môn Lịch sử và ý nghĩa của hình thức Câu lạc
bộ đối với dạy học lịch sử .
1.1.3.1. Mục tiêu của phân môn lịch sử
1.1.3.2. Nội dung, chơng trình phân môn Lịch sử
1.1.3.3. Vai trò, ý nghĩa của hình thức Câu lạc bộ đối với dạy học
lịch sử
1.1.4. Đặc điểm tâm lí của học sinh tiểu học
* Về mặt giải phẫu sinh lí:
Trẻ em ở lứa tuổi càng nhỏ thì khả năng phát triển của cơ thể càng
mạnh, nhng càng lớn lên thì tốc độ phát triển của cơ thể chậm hơn. Đặc biệt
là sự phát triển về chiều cao và bộ não của trẻ, sự phát triển đó không đồng
đều mối cơ thể trẻ em thì có sự phát triển khác nhau. Vì thế, trong quá trình
dạy học giáo viên phải tổ chức dạy học để các em phát toàn diện hơn về cơ
thể của mình vừa giáo dục tri thức vừa giáo dục sức khoẻ thể chất cho các
em.
* Về mặt nhận thức:
- ở lứa tuổi tiểu học, tri giác của các em thờng gắn với hành động, với
hoạt động thực tiễn của trẻ.
- Học sinh tiểu học, chú ý có chủ định của các em đang còn yếu, khả
năng điều chỉnh chú ý cha cao.
- T duy của học sinh tiểu học đợc phát triển theo từng giai đoạn: Giai
đoạn thứ nhất (từ lớp 1 đến lớp 3), giai đoạn thứ hai (lớp 4 và lớp 5).
* Về mặt tình cảm:
Học sinh tiểu học rất dễ xúc cảm, xúc động và khó kìm hãm xúc cảm
của mình. Từ những đặc điểm tâm sinh lí của học sinh đã đợc phân tích ở
trên, chúng tôi rút ra kết luận: Việc tổ chức cho học sinh học tập theo hình
thức Câu lạc bộ là phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học,
giúp các em phát triển toàn diện hơn về bản thân.

1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Thực trạng việc sử dụng các hình thức tổ chức dạy học trong quá
trình dạy học phân môn Lịch sử của giáo viên tiểu học
Lịch sử là tồn tại khách quan, là những sự việc, sự kiện, hiện tợng có
thật, đã diễn ra, không thể Phán đoán để tái hiện lịch sử. Vì vậy, để giúp
học sinh biết đợc hiện thực lịch sử, nhất thiết các em học sinh phải đợc thông
tin về quá khứ lịch sử với những nét cụ thể của nó. Chúng ta phải có một nội
dung dạy học chính xác, khoa học, phải có những hình thức tổ chức dạy học
hợp lí để giúp học sinh biết t duy lịch sử.
Bảng 1: Các hình thức tổ chức dạy học đợc giáo viên sử dụng
trong dạy học phân môn Lịch sử ở tiểu học
(Kiểm tra trên tổng số 125 giáo viên)
TT Các hình thức tổ chức dạy học
Số ý kiến Mức độ sử dụng
Số l-
ợng
Tỉ lệ
(%)
Thờng
xuyên
Thỉnh
thoảng
1 Dạy học cá nhân 57 45,6 15 42
2 Dạy học nhóm 78 62,4 43 35
3 Dạy học theo lớp 112 89,6 90 22
4 Hình thức tham quan 28 22,4 3 25
5 Hoạt động ngoại khoá 23 18,4 5 18
6 Dạy học ngoài hiện trờng 19 15,2 5 14
7 Hình thức Câu lạc bộ 0 0 0 0
Từ bảng 1, chúng tôi thấy trong quá trình dạy học lịch sử phần lớn giáo

viên thờng sử dụng hình thức dạy học theo lớp (89,6 %), thực chất đây là
hình thức tổ chức dạy học chung cho cả lớp.
1.2.2. Sự hiểu biết của giáo viên về hình thức Câu lạc bộ trong dạy
học phân môn lịch sử ở một số trờng tiểu học
Bảng 2: Sự hiểu biết của giáo viên về hình thức Câu lạc bộ
TT Mức độ hiểu biết của giáo viên
Số ý kiến
SL TL (%)
1 Đã đợc tìm hiểu 9 7,5
2 Cha đợc tìm hiểu 87 73,1
3 Mới chỉ đợc nghe qua 23 19,4
Qua trao đổi chúng tôi đợc biết: Phần lớn giáo viên không hiểu đợc bản chất
nội dung, cũng nh những yêu cầu s phạm cần thiết khi sử dụng các hình thức tổ
chức dạy học. Họ chỉ vận dụng một cách máy móc theo kinh nghiệm của bản thân.
Khi chúng tôi đề cập đến hình thức tổ chức Câu lạc bộ thì nhiều giáo viên hiểu
một cách mơ hồ, ngạc nhiên về hình thức Câu lạc bộ. Qua kết quả điều tra
chúng tôi thấy có tới (73,1 %) giáo viên cha đợc tìm hiểu về hình thức Câu
lạc bộ, trong đó số lợng giáo viên đợc biết thì quá ít (7,5%).
1.2.3. Thực trạng việc tổ chức các bài ôn tập lịch sử của giáo viên tiểu học.
Qua nghiên cứu chơng trình phân môn lịch sử và tìm hiểu thực tiễn quá
trình tổ chức dạy học lịch sử hiện nay của giáo viên tiểu học. Một số giáo viên đã
áp dụng các hình thức tổ chức dạy học mới vào quá trình dạy học nhng đạt hiệu
quả cha cao do vận dụng máy móc, không sáng tạo và không theo một quy trình
nào cả. Đặc biệt là trong các tiết học ôn tập những kiến thức tổng hợp, hệ thống
của từng phần, từng giai đoạn lịch sử. Giáo viên chỉ đơn thuần đa ra các câu hỏi có
trong sách giáo khoa để học sinh ghi nhớ lại các kiến thức lịch sử chứ cha có
những hình thức tổ chức dạy học hợp lí nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
1.2.4. Chất lợng dạy học phân môn lịch sử hiện nay ở nhà trờng tiểu học
Bảng 3: Kết quả kiểm tra định kỳ lần 4 phân môn Lịch sử
khối 4 và khối 5 năm học 2005 - 2006

(Số liệu lấy từ cán bộ phụ trách chuyên môn các trờng Tiểu học)
TT Tên trờng
Tổng số
học sinh
khối 4,5
Từ TB
trở lên
Khá Giỏi Cha đạt
SL
TL
(%)
SL
TL
(%)
SL
TL
(%)
SL
TL
(%)
1
Tiểu học
Đồng văn 3
255 252 98,82 63 24,71 41 16,07 3 1,17
2
Tiểu học
Thị Trấn
194 191 98,45 36 18,55 20 10,31 3 1,54
3
Tiểu học

Nghĩa
Dũng
299 294 98,32 128 42,81 57 19,06 5 1,67
Từ việc phân tích các số liệu thu đợc từ bảng 3, chúng tôi thấy: Kết quả
học tập của học sinh cha cao, tỉ lệ học sinh đạt điểm kém rất nhiều ngợc lại
các em đạt điểm giỏi rất ít.
1.2.5. Nguyên nhân về thực trạng dạy học lịch sử hiện nay ở tiểu học
Việc dạy học lịch sử hiện nay ở các trờng tiểu học, đặc biệt là mấy năm
gần đây bộc lộ rất nhiều nhợc điểm cần phải khắc phục. Biểu hiện nổi bật của
việc giảm sút chất lợng đó là tình trạng coi thờng, nhớ nhầm, không hiểu lịch
sử, không vận dụng bài học Nguyên nhân dẫn đến thực trạng về dạy học
lịch sử hiện nay có rất nhiều nhng nguyên nhân chủ yếu đó là sự lạc hậu, bảo
thủ vể hình thức tổ chức dạy học lịch sử. Việc đổi mới giáo dục phải đợc tiến
hành động bộ trên tất cả mọi lĩnh vực trong đó có hình thức tổ chức dạy học,
có nh vậy chất lợng dạy học lịch sử ở các nhà trờng mới đạt kết quả cao.
1.3. Kết luận chơng 1
Lịch sử là quá trình hình thành phát triển, diệt vong của một sự vật,
hiện tợng nào đó. Nh vậy, Xã hội càng phát triển, khoa học công nghệ càng
hiện đại bao nhiêu thì chúng ta phải coi trọng lịch sử bấy nhiêu. Muốn đạt đ-
ợc điều đó, giáo viên tiểu học phải không ngừng đổi mới toàn diện quá trình
dạy học của mình, trong đó có các hình thức tổ chức dạy học. Đặc biệt là các
hình tổ chức dạy học lịch sử để giúp học sinh Hiểu về quá khứ, sống với
hiện tại và hớng tới tơng lai, góp phần đào tạo thế hệ trẻ đáp ứng đợc nhu
cầu của xã hội trong thời đại mới. Vì vậy, trong quá trình dạy học giáo viên
phải lựa chọn và sử dụng các hình thức dạy học sao cho phù hợp vừa làm
phát triển khả năng sẵn có của mỗi cá nhân vừa nâng cao chất lợng dạy học.
Chơng 2
Quy trình tổ chức dạy học phân môn lịch sử
ở trờng tiểu học theo hình thức Câu Lạc bộ
2.1. Căn cứ và nguyên tắc để xây dựng quy trình

2.1.1. Căn cứ để xây dựng quy trình
2.1.1.1. Mục tiêu, đặc điểm của phân môn Lịch sử
2.1.1.2. Đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học
2.1.1.3. Điều kiện thực tiễn của nhà trờng tiểu học
2.1.2. Nguyên tắc để xây dựng quy trình tổ chức các tiết dạy lịch sử
ở trờng tiểu học theo hình thức Câu lạc bộ
2.1.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống
2.1.2.2. Nguyên tắc đảm bảo sự hoạt động thống nhất giữa cá nhân
và tập thể
2.1.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả
Sơ đồ 1: Quy trình tổ chức dạy học phân môn lịch sử theo hình thức
Câu lạc bộ
Hoạt động của Giáo viên
Xác định mục tiêu bài học
Chuẩn bị CSVC, ĐDDH
Lập kế hoạch Dạy - Học
Chuẩn bị đồ dùng học tập
theo yêu cầu của giáo viên
ổn định tổ chức
Kiểm tra sĩ số, đồ dùng học
tập và sắp xếp vị trí học tập
cho HS
Giới thiệu nội dung, hình
thức sinh hoạt CLB gắn
với nội dung bài học
Tổ chức HS giải quyết
nhiệm vụ học tập thông qua
sinh hoạt CLB
Đánh giá việc thực hiện
nhiệm vụ học tập của HS

Yêu cầu HS thu dọn đồ
dùng, chuẩn bị bài học sau
TLN đôi để kiểm tra đồ
dùng học tập của nhau
Sắp xếp vị trí học tập theo
hớng dẫn của giáo viên
Theo dõi, hớng dẫn,
hỗ trợ HS
Học sinh giải quyết nhiệm
vụ học tập dới hình thức sinh
hoạt CLB
Giáo viên hớng dẫn HS hệ
thống lại các kiến thức đã
đợc học
HS hệ thống lại các kiến
thức đã học và điều chỉnh
kiến thức trọng tâm cần ghi
nhớ vào vở
Tự đánh giá kết quả
học tập của mình
Thu dọn đồ dùng, chuẩn bị
nội dung bài học sau
HS hợp tác, giúp đỡ nhau để
hoàn thành nhiệm vụ học
tập
Hoạt động cả lớp để nắm
vững nội dung, trình tự buổi
sinh hoạt CLB
Đa ra các yêu cầu
về nhiệm vụ học tập

Các giai đoạn Hoạt động của Học sinh
1.Chuẩn bị
3. Đánh
giá
2. Tổ chức HS
học tập theo
hình thức
CLB
TLN về các nhiệm vụ học
tập cần phải giải quyết

2.2. Quy trình thực hiện cụ thể
Giai đoạn 1: Chuẩn bị
*Hoạt động của giáo viên
B ớc 1: Xác định mục tiêu bài học.
B ớc 2 : Chuẩn bị Cơ sở vật chất - Đồ dùng dạy học.
B ớc 3 : Lập kế hoạch tổ chức các tiết dạy lịch sử theo hình thức Câu lạc
bộ.
* Hoạt động của học sinh
- Chuẩn bị đồ dùng học tập và các đồ dụng khác có liên quan đến nội
dung bài học.
- Tham khảo trớc nội dung bài học và các tài liệu theo yêu cầu của giáo
viên.
- Sắp xếp vị trí học tập theo yêu cầu của giáo viên.
Giai đoạn 2: Tổ chức học sinh học tập theo hình thức Câu lạc
bộ
B ớc 1: ổn định tổ chức:
* Hoạt động của giáo viên:
- Kiểm tra sĩ số, đồ dùng học tập của học sinh.
- Sắp xếp vị trí học tập cho học sinh.

* Hoạt động của học sinh:
- Học sinh tiến hành thảo luận nhóm đôi để kiểm tra đồ dùng của bạn
mình.
- Học sinh sắp xếp vị trí học tập theo yêu cầu của giáo viên.
B ớc 2: Tổ chức học sinh giải quyết nhiệm vụ học tập thông qua sinh
hoạt Câu lạc bộ.
* Hoạt động của giáo viên
- Tiến hành tổ chức sinh hoạt, giáo viên theo dõi giúp đỡ học sinh trong
quá trình sinh hoạt.
* Hoạt động của học sinh:
- Trao đổi, thảo luận nhóm và đa ra các ý kiến còn cha hiểu (nếu cần).
- Tiến hành tham gia buổi sinh hoạt.
- Cổ vũ, hợp tác giúp đỡ nhau để hoàn thành nhiệm vụ học tập.
B ớc 3: Giáo viên hớng dẫn học sinh hệ thống các kiến thức trọng tâm
của bài học.
* Hoạt động của giáo viên:
- Sau khi kết thúc thời gian sinh hoạt giáo viên tiến hành cho học sinh
hệ thống lại các kiến thức đã đợc học.
* Hoạt động của học sinh:
- Các em đa ra các ý kiến nhận xét về kết quả đạt đợc.
- Học sinh tự điều chỉnh các kiến thức trọng tâm cần ghi nhớ vào vở.
Giai đoạn 3: Đánh giá
* Hoạt động của giáo viên:
B ớc 1: Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh.
(a) Nội dung đánh giá
(b) Hình thức đánh giá
(c) Sử dụng kết quả đánh giá.
B ớc 2: Yêu cầu học sinh thu dọn đồ dùng học tập và chuẩn bị nội dung
cho bài học sau:
- Sau mỗi buổi sinh hoạt Câu lạc bộ đợc tổ chức trên lớp thì việc thu

dọn đồ dùng học tập là rất cần thiết. Việc thu dọn đồ dùng học tập còn giúp
cho học sinh có một ý thức vệ sinh tập thể, tạo ra sự gọn gàng ngăn nắp của
lớp học.
- Dặn dò nhắc nhở học sinh chuẩn bị việc học tập ở nhà và chuẩn bị các
nội dung cần thiết cho buổi sinh hoạt Câu lạc bộ tiếp theo.
2.3. Thiết kế một số giáo án theo quy trình đã xây
dựng
Sau đây chúng tôi xin giới thiệu một số tiết học đợc thiết kế theo quy
trình tổ chức sinh hoạt Câu lạc bộ.
Ví dụ 1: Lịch sử lớp 5. Bài 11: Ôn tập
Hơn 80 năm chống thực dân Pháp (1858 - 1945)
Ví dụ 2: Lịch sử lớp 4: Bài 6. Ôn tập
2.4. Một số yêu cầu cơ bản khi thực hiện quy trình tổ
chức dạy học lịch sử ở trờng tiểu học theo hình
thức Câu lạc bộ
2.4.1. Đối với giáo viên tiểu học
Giáo viên cần phải nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò và tầm quan trọng
của phân môn lịch sử. Thờng xuyên tự học, tự bồi dỡng để nắm vững các kiến
thức khoa học về lịch sử, có năng lực, trình độ chuyên môn nhật định. Khi sử
dụng quy trình phải vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào từng bài học, từng tình
huống cụ thể. Đảm bảo phối hợp nhịp nhàng với các hình thức tổ chức dạy
học khác trong quá trình dạy học.
2.4.2. Đối với học sinh
Các em phải đợc trang bị đầy đủ về sách vở, đồ dùng học tập theo yêu
cầu cơ bản của mỗi hoạt động học tập. Các em phải có ý thức tập thể, đảm
bảo tinh thần đoàn kết, giúp đỡ nhau trong học tập cùng tiến bộ. Tránh hiện t-
ợng Thi đua trở thành Ganh đua làm mất đi sự đoàn kết trong lớp học.
2.4.3. Về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học
Phải đảm bảo các điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất và thiết bị dạy
học cho việc vận dụng quy trình nh: Bàn ghế đúng kích thớc, phòng học chức

năng, sân chơi đồ dùng dạy học phải đầy đủ chính xác khoa học đặc biệt là
các tài liệu, t liệu và các di vật lịch sử có liên quan đến nội dung bài học.
2.5. Kết luận chơng 2
Quy trình gồm các giai đoạn, các bớc đợc sắp xếp theo một trình tự
hợp lí khoa học. Đảm bảo theo đúng định hớng đổi mới các hình thức tổ chức
dạy học. Nếu hiệu quả của quy trình đợc khẳng định thì việc triển khai và
thực hiện quy trình đối với quá trình dạy học phân môn lịch sử sẽ đem lại
hiệu quả cao, tạo thuận lợi cho hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học
của học sinh. Đáp ứng nhu cầu đổi mới các hình thức tổ chức dạy học mà
giáo viên tiểu học hiện nay đang cần đến. Quy trình đợc xây dựng phù hợp
với đặc trng nội dung kiến thức của từng bài học lịch sử. Đồng thời, các điều
kiện để thực hiện quy trình rất phù hợp với điều kiện hiện nay của các nhà tr-
ờng tiểu học nh: Đội ngũ nhà giáo, đối tợng học sinh, cơ sở vật chất.
Chơng 3
Thực nghiệm s phạm
3.1. Khái quát về quá trình thực nghiệm
3.1.1. Mục đích thực nghiệm
Quá trình thực nghiệm đợc tiến hành nhằm để kiểm nghiệm quy trình
tổ chức dạy học lịch sử ở trờng tiểu học theo hình thức Câu lạc bộ. Từ đó
chứng minh giả thuyết khoa học mà chúng tôi đa ra.
3.1.2. Nguyên tắc thực nghiệm
3.1.3. Nội dung thực nghiệm
Tổ chức dạy học một số bài trong chơng trình phân môn lịch sử lớp 4
và lớp 5 ở trờng tiểu học.
3.1.4. Phơng pháp thực nghiệm
3.1.5. Tổ chức thực nghiệm
3.1.5.1. Xác định thời gian thực nghiệm
- Học kỳ 1 và học kỳ 2 của năm học 2006 - 2007.
- Học kỳ 1 của năm học 2007 - 2008.
3.1.5.2. Chọn cơ sở và đối tợng thực nghiệm

- Cơ sở thực nghiệm: Chúng tôi đa vào thực nghiệm ở ba trờng tiểu học
trên điạ bàn huyện Tân Kỳ:
(1) Trờng tiểu học thị trấn Tân Kỳ - Huyện Tân Kỳ - Nghệ An.
(2) Trờng tiểu học Nghĩa Dũng. Xã Nghĩa Dũng - Huyện Tân Kỳ.
(3) Trờng tiểu học Đồng Văn 3. Xã Đồng Văn - Huyện Tân Kỳ - Nghệ An.
- Đối tợng thực nghiệm: Chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm trên đối t-
ợng học sinh lớp 4 và lớp 5 thuộc các trờng tiểu học đã lựa chọn.
3.1.5.3. Chọn bài thực nghiệm
Thông qua nội dung chơng trình phân môn lịch sử lớp 4 và lớp 5 chúng
tôi tiến hành lựa chọn 6 bài để dạy thực nghiệm, thể hiện cho 3 hình thức
sinh hoạt Câu lạc bộ đó là:
(1) Sinh hoạt Câu lạc bộ thông qua hình thức Trò chơi lịch sử.
(2) Sinh hoạt Câu lạc bộ thông qua hình thức Thảo luận chuyên đề lịch
sử.
(3) Sinh hoạt Câu lạc bộ thông qua hình thức Truyền thông về kể
chuyện lịch sử.
3.1.5.4. Soạn giáo án thực nghiệm
3.1.5.5. Bồi dỡng giáo viên thực nghiệm
3.1.5.6. Tiến hành thực nghiệm
3.1.5.7. Kiểm tra, đánh giá kết quả thực nghiệm
* Kết quả việc tiếp thu kiến thức của học sinh
* Mức độ hoạt động học tập của học sinh
* Mức độ hứng thú học tập của học sinh
* Năng lực t duy và kỹ năng giao tiếp
* Hành vi thói quen về ý thức tổ chức kỷ luật tập thể.
3.1.6. Xử lí kết quả thực nghiệm
* Về mặt định lợng: Để xử lí kết quả thực nghiệm chúng tôi đã sử dụng
phơng pháp thống kê toán học, chúng tôi tính tỷ lệ phần %, giá trị trung bình
X
, tính độ lệch chuẩn và dùng phép thử t-Student để phân loại kết quả học

tập của học sinh dùng làm cơ sở để so sánh kết quả thực nghiệm giữa lớp
thực nghiệm với lớp đối chứng.
* Về mặt định tính: Chúng tôi tiến hành đánh giá định tính kết quả học
tập của học sinh dựa theo các tiêu chí:
+ Kết quả việc tiếp thu kiến thức của học sinh.
+ Mức độ hoạt động học tập của học sinh.
+ Mức độ hứng thú học tập của học sinh trong giờ học.
+ Năng lực t duy và kỹ năng giao tiếp.
+ Hành vi thói quen về ý thức tổ chức kỷ luật tập thể.
3.2. Kết quả thực nghiệm
3.2.1. Kết quả việc tiếp thu kiến thức của học sinh
3.2.1.1. Kết quả việc tiếp thu kiến thức của học sinh qua thực
nghiệm trên đối tợng học sinh lớp 4
Chúng tôi đã tiến hành dạy 3 bài thực nghiệm trong chơng trình phân
môn lịch sử lớp 4. Sau đây là kết quả 1 trong số 3 bài thực nghiệm.
Bảng 4: Bảng tổng hợp kết quả bài thực nghiệm 1
Tên trờng Lớp
Số
HS
Điểm số
X
S
x
3 4 5 6 7 8 9 10
Thị trấn
TN 34 0 0 2 7 8 9 4 4 7,52 1,39
ĐC 34 1 4 11 6 4 5 2 1 6,05 1,66
Nghĩa
Dũng
TN 36 0 1 3 7 10 7 5 3 7,28 1,48

ĐC 36 2 3 12 7 5 3 4 0 6,00 1,62
Đồng Văn
3
TN 34 0 1 1 5 8 10 6 3 7,61 1,40
ĐC 34 1 5 13 5 3 4 3 0 5,83 1,59
Tổng
TN 104 0 2 6 19 26 26 15 10 7,47 1,42
ĐC 104 4 12 36 18 12 12 9 1 6,00 1,62
Từ các số liệu tổng hợp đợc từ bảng 4, chúng tôi thấy. Điểm trung bình
của nhóm lớp thực nghiệm là 7,47. Trong khi đó điểm trung bình của nhóm
lớp đối chứng là 6,00 nh vậy điểm trung bình của lớp thực nghiệm cao hơn
lớp đối chứng là 1,47. Tra bảng t-Sudent với bậc tự do F = với = 0,0005
ta có: t

= 3,29. Vậy t = 6,96 > 3,29 = t

. Điều đó chứng tỏ thực nghiệm s
phạm có hiệu quả.
Bảng 5: Bảng phân phối kết quả bài thực nghiệm 1
Tên trờng Lớp Số HS
Mức độ %
Kém T. Bình Khá Giỏi
Thị trấn
TN 34 0,00 26,47 50,00 23,52
ĐC 34 14,70 50,00 26,47 8,82
Nghĩa Dũng
TN 36 2,77 27,77 47,22 22,22
ĐC 36 13,89 52,78 22,22 11,11
Đồng Văn 3
TN 34 2,94 17,64 52,94 26,47

ĐC 34 17,64 52,94 20,58 8,82
Tổng
TN 104 1,92 24,03 50,00 24,04
ĐC 104 15,38 51,92 23,07 9,61
Nhìn vào bảng phân phối mức độ kết quả thực nghiệm, chúng tôi thấy:
ở lớp thực nghiệm tỉ lệ học sinh điểm kém và trung bình thấp hơn so với lớp
đối chứng (Kém 1,92 và Trung bình 24,03). Ngợc lại số học sinh đạt điểm
khá và điểm giỏi nhiều hơn (Khá 50,00 và Giỏi 24,04). Trong khi đó ở các
lớp đối chứng tỉ lệ học sinh điểm kém và trung bình nhiều hơn (Kém 25,38
và Trung bình 51,92). Đồng thời tỉ lệ học sinh đạt điểm khá và giỏi thì rất ít
(Khá 23,07 và Giỏi 9,61). Từ các số liệu trên, chúng tôi thấy kết quả học tập
của lớp thực nghiệm cao hơn kết quả học tập ở lớp đối chứng.
1.92
24.03
50.00
20.40
15.38
51.92
23.07
9.61
0
10
20
30
40
50
60
Kém Trung bình Khá Giỏi

Lớp thực nghiệm

Lớp đối chứng
Biểu đồ 1: Biểu đồ biểu diễn tần suất kết quả bài thực nghiệm 1
3.2.1.2. Kết quả việc tiếp thu kiến thức của học sinh qua thực nghiệm
trên đối tợng học sinh lớp 5
Chúng tôi đã tiến hành dạy 3 bài thực nghiệm sau đây là kết quả 1 trong
số 3 bài thực nghiệm.
Bảng 6: Bảng tổng hợp kết quả bài thực nhiệm 3
Tên trờng Lớp
Số
HS
Điểm số
X
S
x
3 4 5 6 7 8 9 10
Thị trấn
TN 34 0 0 3 4 7 9 7 4 7,73 1,44
ĐC 34 0 3 7 12 3 5 3 1 6,38 1,53
Nghĩa Dũng
TN 36 0 0 2 5 9 7 6 4 7,77 1,41
ĐC 36 1 4 9 8 7 3 3 1 6,17 1,62
Đồng Văn 3
TN 34 0 1 2 5 9 7 4 6 7,56 1,50
ĐC 34 1 4 12 7 4 3 2 1 5,91 1,60
Tổng
TN 104 0 1 7 14 25 24 20 13 7,68 1,45
ĐC 104 2 11 28 27 14 11 8 3 6,15 1,58
Từ các số liệu tổng hợp đợc từ bảng 6, chúng tôi thấy. Điểm trung bình
của nhóm lớp thực nghiệm là 7,68. Trong khi đó điểm trung bình của nhóm
lớp đối chứng là 6,15 nh vậy điểm trung bình của lớp thực nghiệm cao hơn

lớp đối chứng là 1,53. Đồng thời độ lệch chuẩn của lớp thực nghiệm thấp hơn
lớp đối chứng (Lớp thực nghiệm là 1,45. Lớp đối chứng là 1,58).Tra bảng t-
Sudent với bậc tự do F =

với

= 0,0005 ta có: t

= 3,29.
Vậy t = 7,27 > 3,29 = t

. Điều đó chứng tỏ thực nghiệm s phạm có hiệu
quả.
Bảng 7: Bảng phân phối kết quả bài thực nghiệm 3
Tên trờng Lớp Số HS
Mức độ %
Kém T. Bình Khá Giỏi
Thị trấn
TN 34 0,00 20,58 47,05 32,35
ĐC 34 8,82 55,88 23,52 11,76
Nghĩa Dũng
TN 36 0,00 19,44 47,22 33,33
ĐC 36 13,88 47,22 27,77 11,11
Đồng Văn 3
TN 34 2,94 20,58 47,05 29,41
ĐC 34 14,70 55,88 20,58 8,82
Tổng
TN 104 0,96 20,19 47,11 31,73
ĐC 104 12,50 52,88 24,03 10,57
Nhìn vào bảng phân phối kết quả thực nghiệm, chúng tôi thấy: Tỉ lệ

học sinh điểm kém và trung bình của lớp thực nghiệm thấp hơn lớp đối
chứng. Ngợc lại tỉ lệ học sinh đạt điểm khá và giỏi lại cao hơn (ở lớp thực
nghiệm tỉ lệ Kém và trung bình tơng ứng là: 0,96% và 20,19%. Lớp đối
chứng là: Kém. 12,50% và trung bình 52,88%). Tỉ lệ điểm giỏi và khá ở lớp
thực nghiệm tơng ứng 31,73% và 47,11%. ở lớp đối chứng tỉ lệ học sinh khá
giỏi thấp hơn (Giỏi 10,57% và khá 24,03%). Nh vậy việc tổ chức học sinh
học tập theo quy trình hình thức dạy học Câu lạc bộ đã đạt kết quả học tập
cao hơn.
Biểu đồ 3: Biểu diễn tần suất kết quả bài thực nghiệm 3
3.2.1.2. Mức độ hoạt động của học sinh trong giờ học
- Đối với nhóm lớp thực nghiệm: Trong quá trình học tập, các em tích
cực, tự giác trong việc tìm kiếm và khám phá tri thức. Giáo viên đóng vai trò
là ngời tổ chức, hớng dẫn giúp đỡ học sinh. Vì vậy, các em rất hứng thú tham
gia vào các hoạt động học tập của mình, đặc biệt là các buổi sinh hoạt Câu
lạc bộ dới hình thức (Trò chơi lịch sử, Truyền thông về kể chuyện lịch sử).
Quy trình chúng tôi xây dựng, cũng nh các giáo án thực nghiệm do chúng tôi
thiết kế đều thể hiện chi tiết, cụ thể các hoạt động của học sinh (Những việc
cần làm và mục tiêu cần đạt đợc). Vì vậy, nội dung kiến thức của bài học đợc
chuyển tải một cách nhẹ nhàng tới các em. Từ việc các em phải thụ động tiếp
thu các kiến thức thì nay các em đợc chủ động tích cực, tự giác tham gia vào
các hoạt động chiếm lĩnh tri thức.
- Đối với nhóm lớp đối chứng: Giờ học diễn ra trầm hơn, học sinh hoạt
động ít hơn trong việc tiếp thu các kiến thức. Mức độ hoạt động học tập của
học sinh không đợc thể hiện rõ.
3.2.1.3. Mức độ hứng thú học tập của học sinh trong giờ học
Bảng 8: Kết quả mức độ hoạt động học tập của học sinh đối với bài học
Tên trờng Lớp
Tổng số
học sinh
Mức độ hứng thú %

Rất thích Thích Không thích
Thị trấn
TN 110 57,27 34,54 8,19
ĐC 110 20,00 25,00 54,54
Nghĩa Dũng
TN 120 56,66 33,33 10,00
ĐC 120 24,16 25,00 50,83
Đồng Văn 3
TN 110 57,27 31,81 10,09
ĐC 110 22,72 24,54 52,72
Tổng
TN 340 57,05 33,23 9,07
ĐC 340 22,35 25,00 52,64
ở lớp thực nghiệm, tỉ lệ học sinh rất thích và thích bài học tơng đối cao
(Rất thích 57,05% và thích 33,23%), ở lớp đối chứng tỉ lệ học sinh rất thích
và thích bài học rất thấp (Rất thích 22,35% và Thích 25,00%). Ngợc lại số
học sinh không thích đạt tỉ lệ rất cao (52,64%).
3.2.1.4. Phát triển năng lực t duy và kỹ năng giao tiếp
3.2.1.5. Rèn luyện các hành vi thói quen về ý thức tổ chức kỷ luật tập
thể
3.2.1.6. Phân tích các ý kiến đánh giá của cán bộ chỉ đạo chuyên
môn ở các trờng tiểu học
3.3. Đánh giá chung về kết quả thực nghiệm
- Kết quả học tập của học sinh ở nhóm thực nghiệm cao hơn so với
nhóm đối chứng. Tỉ lệ học sinh giỏi và khá cao hơn còn tỉ lệ học sinh kém ít
hơn, ngợc lại các lớp đối chứng tỉ lệ học sinh yếu kém chiếm nhiều và tỉ lệ
học sinh giỏi và khá còn rất ít.
Từ những kết quả trên chúng tôi thấy: Quá trình thực nghiệm đã khẳng
định đợc giả thuyết khoa học mà chúng tôi đề ra. Việc tổ chức cho học sinh
học tập theo quy trình chúng tôi xây dựng đã đem lại kết quả cao trong quá

trình học tập của học sinh góp phần nâng cao chất lợng dạy học phân môn
lịch sử ở trờng tiểu học.
kết Luận và kiến nghị
1. Kết luận
- Quy trình tổ chức dạy học theo hình thức Câu lạc bộ đợc chúng tôi
xây dựng một cách khoa học, tuân thủ theo một trật tự logic. Quá trình tổ
chức cho học sinh học tập theo quy trình đã phát triển năng lực t duy, tạo
hứng thú học tập, học sinh tích cực tự giác tham gia vào hoạt động học tập.
Đây đợc xem là những nhân tố quan trọng giúp học sinh làm chủ kiến thức
góp phần nâng cao chất lợng dạy học ở các nhà trờng tiểu học.
- Quy trình tổ chức dạy học lịch sử theo hình thức Câu lạc bộ là một
hình thức dạy học có nhiều u điểm, đáp ứng đợc yêu cầu đổi mới giáo dục
phổ thông hiện nay và góp phần nâng cao chất lợng dạy học ở các trờng tiểu
học.
- Kết quả thực nghiệm đã chứng minh tính hiệu quả, tính khả thi của
quy trình chúng tôi xây dựng. Quy trình đợc sự đồng tình và đánh giá rất cao
của các cán bộ quản lí chỉ đạo chuyên môn, ban giám hiệu các trờng tiểu học.
Điều đó chứng tỏ quy trình chúng tôi xây dựng có vai trò quan trọng và rất cần
thiết đối với quá trình dạy học phân môn Lịch sử ở các nhà trờng tiểu học.
2. Kiến nghị
Đối với công tác quản lí chỉ đạo chuyên môn
- Về nội dung chơng trình phân môn lịch sử, chúng tôi kiến nghị nên
tăng thêm phần lịch sử địa phơng. Đặc biệt là có thể xây dựng những thớc
phim t liệu hoặc các di chỉ lịch sử mang tính chất minh hoạ để hỗ trợ tốt hơn
hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh.
- Tăng cờng cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học đặc biệt là các phòng chức
năng, phòng truyền thống để việc vận dụng quy trình đạt hiệu quả cao nhất.
- Cần có sự phối hợp với cơ quan đoàn thể địa phơng nh (Đoàn thanh
niên, Hội cựu chiến binh ) trong quá trình giáo dục đặc biệt là những ngời
trực tiếp đã tham gia hai cuộc chiến tranh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Đối với giáo viên tiểu học
- Giáo viên tiểu học là ngời trực tiếp giảng dạy cần nhận thức đúng tầm
quan trọng vể công tác đổi mới giáo dục phổ thông, trong đó có đổi mới các
hình thức tổ chức dạy học. Để chất lợng học tập của học sinh đạt hiệu quả cao
nhất.
- Cần thờng xuyên nâng cao năng lực chuyên môn, trau dồi kiến thức
môn học đặc biệt là kiến thức lịch sử. Đây là cơ sở để giáo viên dạy tốt phân
môn lịch sử.
- Giáo viên phải biết vận dụng quy trình một cách hợp lí, linh hoạt,
không máy móc, tuỳ vào từng đối tợng học sinh, từng bài học cụ thể để có kế
hoạch dạy học mang lại hiệu quả cao nhất.
Đối với các trờng s phạm
- Cần tăng thời lợng chơng trình môn học có liên quan đến kiến thức
lịch sử để trang bị đầy đủ kiến thức môn học cho giáo sinh.
- Tạo điều kiện tốt nhất giúp giáo sinh đợc dự giờ các tiết dạy lịch sử
của giáo viên tiểu học, để họ có thêm nhiều kiến thức thực tiễn trong quá
trình dạy học sau này.