skkn_nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi cấp thcs

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.



 !"
1. Tóm tắt sáng kiến kinh nghiệm:
Sáng kiến kinh nghiệm “
#là bước đầu tiên giúp mỗi thầy cô giáo
có định hướng nhất định, say mê học tập nghiên cứu để tìm ra một
hướng đi thích hợp nhất cho đối tượng vùng miền, do đó đề tài có
khả năng ứng dụng cho các trường THCS trong toàn huyện nhất là
các trường thuộc vùng đặc biệt khó khăn.Khả năng phát triển của đề
tài, huy động tối đa các thầy cô giáo tập trung ôn tập, bồi dưỡng học
sinh giỏi, từ đó rút ra những phương pháp tối ưu hơn nữa, đề nhằm
xây dựng một cuốn tài liệu về phương pháp giải các bài toán phù hợp
với đối tượng học sinh ở vùng khó khăn, để đưa phong trào giáo dục
của huyện ngày một đi lên.
$%&%'(%)*
Bảng tổng hợp khảo sát chất lượng đầu năm học môn toán năm
học 2013 – 2014:
+, (-%
.,/
0-
%1% (2  3 45* 67
 8  8  8  8  8  8
Toán 6 216 28 13 22 10.2 41 19 91 42.1 45 20.8 80 37
Toán 7 232 27 12 23 9.91 54 23.3 104 44.8 46 19.8 82 35.3
Toán 8 192 4 2.1 17 8.85 32 16.7 53 27.6 74 38.5 65 33.9
Toán 9 117 10 8.5 23 19.7 39 33.3 72 61.5 34 29.1 11 9.4
Trần Ngọc Dũng 1 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
Qua điểm khảo sát chất lượng đầu năm học môn toán và qua
quá trình giảng dạy trên lớp, tôi nhận thấy rằng số lượng học sinh giỏi
môn toán còn khá ít. Vì vậy, tôi đưa ra một số giải pháp nhỏ để góp
phần nâng số lượng học sinh giỏi môn toán.
9:
;<=>:?!@ABCD:
E-%'FG,/,/(%H,IJ*
Phạm vi áp dụng của đề tài “phương pháp bồi dưỡng học sinh
giỏi môn toán” dùng cho bộ môn Toán cấp THCS, đề tài đi sâu vào
phân tích khi giải một bài toán thì chọn phương pháp giải nào cho
phù hợp với từng học sinh, từng vùng miền (đặc biệt là dành cho
vùng đặc biệt khó khăn) để đạt kết quả cao nhất.
Đối tượng nghiên cứu là các em học sinh bậc THCS từ lớp 6
đến lớp 9.
K(LI'%M,
“Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế
nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp
hèn. Vì thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi
việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí quốc gia
làm công việc cần thiết " câu nói bất hủ của Tiến sĩ triều Lê, Thân
Nhân Trung đã cho thấy từ thời xa xưa các thế hệ ông cha đã rất coi
trọng nhân tài và coi những nhân tài là tương lai của đất nước. Với
cương vị là một giáo viên chuyên ngành Toán – Lý trực tiếp giảng
dạy, tôi thấy được những nhiệm vụ quan trọng. Phải làm đầu tiên đó
là làm thế nào để học sinh thích học và học giỏi môn Toán.Trong khi
Trần Ngọc Dũng 2 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
đó, Toán học có vai trò và vị trí đặc biệt quan trọng trong khoa học kĩ

thuật và đời sống, giúp con người tiếp thu một cách dễ dàng các môn
khoa học khác có hiệu quả. Thông qua việc học toán, học sinh có thể
nắm vững được nội dung toán học và phương pháp giải toán, từ đó
vận dụng vào các môn học khác nhất là các môn khoa học tự nhiên.
Dù trong thời đại nào, hay bất kỳ một quốc gia nào thì việc bồi
dưỡng nhân tài cũng được đặt lên hàng đầu. Từ đó đào tạo ra những
con người năng động và sáng tạo, có khả năng giải quyết và sử lý
những vấn đề khó nhằm phục vụ cho lợi ích của huyện, của tỉnh và
của tổ quốc.
Đối với học sinh nói chung, việc học tập môn toán gặp rất nhiều
khó khăn, đặc biệt là học sinh ở vùng đặc biệt khó khăn của huyện
Giá Rai. Thông qua cuộc khảo sát nhanh với câu hỏi: “Trong các môn
học các em thích môn nào nhất?” đa số các em đều trả lời: “Em thích
nhất môn toán, nhưng môn toán khó lắm”. Chính vì vậy nên số lượng
học sinh học giỏi môn toán là rất ít, kết quả trong các kì thi học sinh
giỏi toán các cấp không cao.
Tuy nhiên để thực hiện được nhiệm vụ trọng tâm đó thì mỗi giáo
viên phải tự học, tự bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, tâm huyết,
tình nguyện hiến dâng trí tuệ, công sức nhằm tìm ra những thuận lợi
và khó khăn, những phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng
của bộ môn, phù hợp với từng đối tượng học sinh, từng hoàn cảnh,
từng vùng và từng miền. Và để phát huy được hết khả năng của học
sinh ở vùng đặc biệt khó khăn trong quá trình học và học giỏi toán
trong khi đó đồng hành cùng các em chỉ là một quyển vở ghi, một cái
Trần Ngọc Dũng 3 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
bút và không có một tài liệu gì hay một cuốn tham khảo hoặc nâng
cao nào ngoài sách giáo khoa, sách bài tập, thì “phương pháp bồi
dưỡng học sinh giỏi môn toán” đóng vai trò quyết định nên sự thành

công của mỗi học sinh.
$ANO
2.1 Thực trạng về cấp quản lý
+ Ưu điểm
- Đã quan tâm vào công tác phát triển mũi nhọn.
- Có sự phân công nhiệm vụ cho từng giáo viên trực tiếp giảng
dạy, giám sát và kiểm tra quá trình thực hiện của giáo viên.
- Động viên tinh thần cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất
để giáo viên thực hiện nhiệm vụ.
+ Hạn chế
- Khi phân công nhiệm vụ thì chưa xác định một chiến lược lâu
dài, đó là 1 năm, 2 năm thậm trí là cả 4 năm học trung học cơ sở của
1 học sinh được thể hiện khi phân công nhiệm vụ kèm theo một lời
nhắc nhở: “Nếu năm nay không có kết quả, thì sang năm chuyển cho
người khác ôn”
- Sự phân công nhiệm vụ chưa thực sự hợp lí, đó là giáo viên
giảng dạy lớp nào thì phải ôn luyện cho HS của lớp đó, khi sang một
năm học mới thay đổi nhiệm vụ giảng dạy thì đồng thời thay đổi
nhiệm vụ ôn luyện dẫn đến quá trình ôn của HS không liên tục về
kiến thức và không thống nhất phương pháp dẫn đến chất lượng ôn
luyện còn thấp. Cũng chính từ sự phân công không hợp lý đó đã làm
Trần Ngọc Dũng 4 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
giảm bớt phần nhiệt tình và trách nhiệm của mỗi giáo viên mà tôi thấy
được trong câu trả lời nửa đùa, nửa thật kèm với thái độ không hài
lòng của giáo viên đã từng ôn luyện: “Ôn làm gì nhiều, tốn công sức
vì học sinh học tiếp thu chậm. Mà chắc gì sang năm đã được ôn
tiếp ”
2.2 Thực trạng về giáo viên:

+ Ưu điểm
- Được đào tạo về chuyên môn cơ bản, có sức khỏe, sức trẻ, có
lòng nhiệt tình trong mọi công việc. Luôn luôn học tập trau dồi tri
thức, nhằm phục vụ tốt nhất cho sự nghiệp giáo dục
- Trong quá trình giảng dạy, tuy gặp nhiều khó khăn nhưng phần
lớn các thầy cô giáo đều đặt chữ “tâm” lên hàng đầu, đây là một trong
những thuận lợi góp phần vào sự thành công của ngành giáo dục.
- Có sự đầu tư vào nghiên cứu khi được giao nhiệm vụ.
+ Hạn chế
- Một số giáo viên không có tâm huyết, chưa tập trung vào công
tác chuyên môn nên kiến thức về ôn luyện học sinh giỏi còn hạn chế.
- Chưa tìm hiểu, phân tích và lựa chọn được phương pháp phù
hợp với đối tượng học sinh thuộc vùng miền đặc biệt khó khăn.
2.3 Thực trạng về học sinh:
+ Ưu điểm
- Các em HS ngoan, cần cù chịu khó.
- Có trách nhiệm với việc học tập, trong quá trình học tập hăng
say phát biểu, đóng góp lên sự thành công của bài giảng.
Trần Ngọc Dũng 5 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
- Có ý thức vươn lên trong học tập, từng bước yêu thích các
môn học đặc biệt là môn Toán.
+ Hạn chế
- Kiến thức cơ bản về môn Toán còn rất nhiều hạn chế
- Đời sống kinh tế của học sinh còn nhiều khó khăn về cả vật
chất và tinh thần, không có bất kỳ một tài liệu học tập nào ngoài SGK
và SBT.
- Phần lớn các bậc phụ huynh không quan tâm đến việc học của
con em mình, thậm chí còn không biết con mình học lớp bao nhiêu.

2.4 Thực trạng về cơ sở vật chất
+ Ưu điểm:
- Có đủ cơ sở vật chất để phục vụ cho lớp học
- Có các phương tiện phục vụ cho mục đích giảng dạy , VD:
Bảng từ, máy chiếu, máy tính.
+ Hạn chế
- Thiếu tái liệu và sách tham khảo.
- Một số học sinh không có đủ kinh phí mua đồ dùng cá nhân
phục vụ cho mục đích ôn tập.
PD!@AD
Dựa trên thực trạng của vấn đề tôi đã đưa ra các biện pháp để phát
huy những ưu điểm và khắc phục những điểm yếu cụ thể như sau:
3.1 Biện pháp tham mưu với cấp quản lý
Tham mưu với ban giám hiệu về sự phân công công tác, phân
công giáo viên bồi dưỡng ôn luyện theo khóa học. Từ đó giúp các
Trần Ngọc Dũng 6 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
thầy cô được phân công giáo viên bồi dưỡng ôn luyện nắm bắt được
tình hình của học sinh và không bị gián đoạn về thời gian và kiến
thức. Khi đó mỗi em học sinh có thể được ôn luyện trong cả 4 năm
học THCS, qua đó cũng góp phần nhỏ làm tăng lòng nhiệt tình và
trách nhiệm của mỗi thầy cô được giao nhiệm vụ.
Tham mưu về phân bổ thời gian ôn luyện gần như kéo dài và
liên tục trong cả năm học. Vấn đề này đã góp phần lôi cuốn các thầy
cô vào việc tự học, tự bồi dưỡng kiến thức chuyên môn một cách
thường xuyên và rất có hiệu quả. VD: Trong quá trình ôn luyện
thường xuyên, chỉ cần có 1 học sinh hỏi: “Thưa thầy, bài này làm như
thế nào?” Như vậy chắc chắn các thầy cô phải suy nghĩ tìm tòi, hiểu
bản chất để trả lời cho học sinh. Những câu hỏi như vậy thì gần như

không xuất hiện trong các tiết học bình thường, mà nếu xuất hiện thì
các thầy cô gần như không cần động não suy nghĩ cũng trả lời được
học sinh, chính vì trách nhiệm và nghĩa vụ đó đối với học sinh đã đặt
các thầy cô giáo vào tình thế tự giác học tập, nghiên cứu. Qua đó
giúp các thầy cô rèn luyện, bồi dưỡng chuyên môn một cách thường
xuyên và liên tục.
3.2 Biện pháp với giáo viên
Mỗi một giáo viên phải tự học, tự bồi dưỡng chuyên môn nghiệp
vụ, giao lưu học hỏi, tìm ra một phương pháp thích hợp cho từng học
sinh, từng bài học.
Các giáo viên bồi dưỡng ở từng khối lớp phải có kế hoạch bồi
dưỡng cụ thể, cần truyền đạt cho các em những kiến thức gì?
Trần Ngọc Dũng 7 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
NỘI DUNG KIẾN THỨC TOÁN HSG MÀ GIÁO VIÊN CẦN BỒI
DƯỠNG.
1- lớp 6:
+/ Số phần tử của một tập hợp.Tập hợp con
+/ Các phép toán trong N
+/ Phép chia hết, phép chia có dư, tìm số tự nhiên theo điều kiện
chia hết và có dư
+/ Phân tích một số ra thừa số nguyên tố
+/ Ước chung và Ước chung lớn nhất
+/ Cộng hai số nguyên cùng dấu.
+/ Phân số bằng nhau.
LỚP 7:
Kế thừa nội dung đã dạy ở lớp 6, tiếp tục dạy các kiến thức như:
+/ Các bài toán thực hiện phép tính:
+ Bài toán về tính chất của dãy tỉ số bằng nhau:

+/ Vận dụng tính chất phép toán để tìm x, y
+/ Giá trị nguyên của biến , giá trị của biểu thức :
+/ Giá trị lớn nhất , giá trị nhỏ nhất của biểu thức:
+/ Dạng toán chứng minh chia hết
+/ Bất đẳng thức
+/ Các bài toán về đa thức một ẩn
+/ Các bài toán thực tế
+/ PHẦN HÌNH HỌC
1.Chứng minh hai đoạn thẳng bằng nhau
Trần Ngọc Dũng 8 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
2.Chứng minh hai góc bằng nhau
3. Chứng minh ba điểm thẳng hàng
4. Chứng minh hai đường thẳng vuông góc
5 . Chứng minh 3 đường thẳng đồng quy( đi qua một điểm )
6. So sánh hai đoạn thẳng, hai góc :
LỚP 8:
Kế thừa nội dung đã dạy ở lớp 7, tiếp tục dạy các kiến thức như:
;QPhân tíchđa thức thành nhân tử.
2/ Hoán vị , tổ hợp.
3/ Lũy thừa bậc n của một nhị thức.
4/ Các phép toán về sự chia hết của các số nguyên.
5/ Số chính phương.
6/ Tìm chữ số tận cùng.
7 Các phép toán về đồng dư.
8/ Tính chia hết đối với đa thức.
9/ Các phép toán về biểu thức hữu tỉ.
10/ Phương trình bậc cao.
11/ Bất đẳng thức.

12/ Tìm giá trị lớn nhất, nhỏ nhất.
13/ Phương trình nghiệm nguyên.
14/ Các bài toán về định lý TaLet và tính chất đường phân giác.
15/ Các bài toán về tam giác đồng dạng.
16/ Chùm đường thẳng đồng quy
RS
Kế thừa nội dung đã dạy ở lớp 8, tiếp tục dạy các kiến thức như:
Trần Ngọc Dũng 9 Trường THCS Thạnh Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
1: ĐA THỨC
2: LUỸ THỪA BẬC N CỦA MỘT NHỊ THỨC
3: CÁC BÀI TOÁN VỀ SỰ CHIA HẾT CỦA SỐ NGUYÊN
4: TÍNH CHIA HẾT ĐỐI VỚI ĐA THỨC
5: SỐ CHÍNH PHƯƠNG
6: ĐỒNG DƯ THỨC
7: CÁC BÀI TOÁN VỀ BIỂU THỨC HỮU TỈ
8: CÁC BÀI TOÁN VỀ ĐỊNH LÍ TA-LET
9: CÁC BÀI TOÁN VỀ ĐỊNH LÍ ĐƯỜNG PHÂN GIÁC
10: CÁC BÀI TOÁN VỀ TAM GIÁC ĐỒNG DẠNG
11: PHƯƠNG TRÌNH BẬC CAO
12: VẼ THÊM ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG ĐỂ TẠO NÊN
CÁC ĐOẠN THẲNG TỈ LỆ
13: BỔ ĐỀ HÌNH THANG VÀ CHÙM ĐƯỜNG THẲNG ĐỒNG
QUY
14: SỬ DỤNG CÔNG THỨC DIỆN TÍCH ĐỂ THIẾT LẬP QUAN
HỆ ĐỘ DÀI ĐOẠN THẲNG
15: TÌM GIÁ TRỊ LỚN NHẤT NHỎ NHẤT CỦA BIỂU THỨC
16: BẤT ĐẲNG THỨC
3.3 Biện pháp đối với học sinh

Tham mưu với gia đình để các em có 1 khoảng thời gian cho
công việc học tập, nguồn kinh phí nho nhỏ nếu cần thiết.
Tăng thời gian và thời lượng ôn tập khi các em chưa đạt được
mục đích học tập, tranh thủ khoảng thời gian ra chơi hàng ngày để
Trần Ngọc Dũng 10 Trường THCS Thạnh
Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
hướng dẫn cho các em học sinh có nhu cầu hỏi phần bài tập được
giao về nhà nếu như em đó chưa hiểu.
Khi các em được ôn luyện thường xuyên và liên tục đã phần
nào bổ xung các kiến thức cơ bản mà các em còn thiếu và yếu. Từ
đó giúp các em hiểu bản chất của vấn đề và làm tăng tinh thần học
tập của các em.
Giao những nhiệm vụ vừa sức bằng các bài toán tương tự để
các em rèn luyện thêm khi ở nhà.
Chia các học sinh thành những nhóm nhỏ, bầu ra nhóm trưởng,
giao nhiệm vụ cho nhóm trưởng có trách nhiệm hướng dẫn các thành
viên trong nhóm đạt được mục đích học tập.
3.4) Biện pháp đối với cơ sở vật chất
Hỗ trợ kinh phí cho các em trong quá trình bồi dưỡng và ôn
luyện (cấp phát không thu tiền mỗi em 1 bộ tài liệu để ôn luyện, với
các em quá khó khăn không chuẩn bị được máy tính bỏ túi thì huy
động mượn của các thầy cô ở trong trường giúp các em )
Giáo viên đầu tư kinh phí mua tài liệu nhằm phục vụ tốt hơn cho
mục đích giảng dạy.
:?!@T
;5'U*V,
(W,/KX%(YIZ%,(,/(%)7
Trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi toán THCS ta cần tránh

những điều sau:
Trần Ngọc Dũng 11 Trường THCS Thạnh
Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
1. Không đưa ra được phương pháp phù hợp với từng đối
tượng học sinh, từng vùng, từng miền.
2. Không thường xuyên bồi dưỡng, bồi dưỡng không có hệ
thống.
3. Không tạo ra được hứng thú say mê học toán, không khuyến
khích được tinh thần tự học, tự nghiên cứu tài liệu.
4. Không định hướng được nội dung cơ bản, không xây dựng
được một hệ thống lí thuyết, bài tập và phương pháp dạy
từng loại bài, dạng bài.
5. Nóng vội không kiên trì trong quá trình bồi dưỡng.
6. Không hiểu được tâm lí, sở trường, sở đoản của học sinh và
thiếu nhiệt huyết.
Phương pháp bồi dưỡng HSG mang lại ý nghĩa rất lớn với cá
nhân tôi, giúp định hướng được việc cần làm đối với công tác giáo
dục của mỗi địa phương, giúp loại bỏ được quan điểm đổ tội “THCS
đổ tội cho cấp tiểu học, cấp tiểu học đổ tội cho cấp mầm nom …”
Để có được hệ thống bài tập, lí thuyết trọng tâm, phù hợp với
chương trình toán THCS vừa phát huy được tính sáng tạo của học
sinh thì người giáo viên bồi dưỡng phải mất rất nhiều công sức và
chất sám. Huyện ta, tỉnh ta còn nghèo, cần rất nhiều nhân tài do đó
mỗi giáo viên chúng ta cần không ngừng nâng cao chất lượng dạy
học. Một trong những biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học đó
là bồi dưỡng học sinh giỏi do đó mỗi giáo viên ôn luyện cần nhiệt tình
ại khó ngại khổ trong quá trình bồi dưỡng.
$%5,,/([

+ Ban giám hiệu:
Trần Ngọc Dũng 12 Trường THCS Thạnh
Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
Phân công chuyên môn “ôn tập, bồi dưỡng đội ngũ học sinh
giỏi” được khoa học, phát huy tối đa được chữ “tâm” trong các thầy
cô giáo trực tiếp giảng dạy.
Tạo điều kiện về mặt thời gian để chương trình ôn không gián
đoạn, không gấp gáp.
+ Phòng giáo dục:
Qua đề tài này tôi mong muốn phòng giáo dục và đào tạo mở
các lớp bồi dưỡng trong hè có môn đun: “Ôn tập bồi dưỡng học sinh
giỏi”, và trưng tập những người vững chuyên môn soạn thảo 1 cuốn
tài liệu về “Tổng hợp kiến thức và phương pháp bồi dưỡng học sinh
giỏi” cung cấp cho các trường làm tài liệu bồi dưỡng để đạt hiệu quả
cao nhất.
Tân Phong, ngày 20
tháng 02 năm 2014
Ngư
ời viết
Trần
Ngọc Dũng
\\
I. Phần đặt vấn đề:
1. Tóm tắt sáng kiến kinh nghiệm:
Trang 1
Trang 1
Trang 1


Trần Ngọc Dũng 13 Trường THCS Thạnh
Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
2. Giới thiệu:
Trang 2
II. Phần nội dung:
;<=>:?!@ABCD:
E-%'FG,/,/(%H,IJ*
K(LI'%M,
$ANO
E(*V,UG% :
b. (]Z(^,
PD!@AD
E%&%'(%)*/%_%`(2`
Ka*'bcI/%_%`(2`
I(LI(%),/%_%`(2`

:?!@T
;5'U*V,
Trang 7
$%5,,/([
Trang 8
Trang 1
Trang 1
Trang 1
Trang 1
Trang 2
Trang 3
Trang 4

Trang 5
Trang 6
Trang 7
Trang 8
Trần Ngọc Dũng 14 Trường THCS Thạnh
Bình

Sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng Cao Chất Lượng Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Cấp THCS”.
Trần Ngọc Dũng 15 Trường THCS Thạnh
Bình