mô tả mối liên quan giữa chỉ số hình thái với bệnh tim mạch trên những bệnh nhân đang điều trị

1

T VN 


Hin nay cùng vi s phát trin không ngng thì mô hình chung xu hng bnh
tt cng gia tng không kém  c nc phát trin, nc đang phát trin và nhng
nc nghèo. Trong s đó không th không th không k ti s gia tng chóng mt
ca bnh tim mch. Bnh tim mch (TM) là mt trong nhng nguyên nhân làm gim
cht lng cuc sng, gây già nua trc tui hoc t vong sm [26].
Theo T chc Y T Th Gii nm 2002 khong 12,6% t l t vong chung trên
toàn cu là do bnh tim thiu máu cc b và nhi máu c tim (NMCT) [12].  M
hàng nm có khong 1,5 triu ngi b NMCT, t l t vong trong giai đon cp
khong 30% [12]. Theo thng kê ca tng hi y hc nm 2001 t l t vong do
nguyên nhân tim mch nói chung là 7,7%, trong đó 1,02% t vong do NMCT [17].
Ti Vit Nam, thng kê ca B y t ti các bnh vin trong c nc trong nhng
nm gn đây cho thy, t l mc và t l t vong ca các bnh tim mch khá cao. T
l mc bnh lý TM và đt qu ngày càng tng, tiêu biu là bnh THA. Theo nghiên
cu ca Vin Tim mch Vit Nam trong cng đng trên 25 tui, nm 1960 t l mc
 min Bc là 2%, toàn quc nm 1992 là 11,7% , đn nm 2003 là 16,3%  min
Bc Vit Nam (thng kê trong 4 tnh và thành ph)

Vn đ cân nng và tha cân, béo phì đang ngày tr thành mi quan tâm ln
không ch trong ngành Y t mà c trong cng đng dân c. ây không ch là yu t
gây bnh tim mch mà còn là nguyên nhân ca rt nhiu các cn bnh khác. Mt s
nghiên cu cho thy ch s BMI cng nh vòng bng (VB), vòng hông (VH) có liên
quan t l thun vi t l mc bnh TM. Tuy nhiên  Vit Nam, chúng tôi cha thy
có nghiên cu đy đ nào v mi liên quan này. Vì vy chúng tôi tin hành nghiên
cu đ “ Mi liên quan gia ch s hình thái vi bnh Tim mch trên nhng bnh
nhân đang điu tr” nhm 3 mc tiêu:
1. ánh giá tình trng tha cân, béo phì thông qua ch s BMI, s đo vòng bng,

vòng hông trên nhng bnh nhân đang điu tr ti Vin Tim mch – Bnh vin Bch
Mai
2

2. Mô t mi liên quan gia ch s BMI, s đo vòng bng, vòng hông và t l mc
mt s bnh lý tim mch  nhóm bnh nhân này

Thang Long University Library
3

CHNG 1
TNG QUAN TÀI LIU
Trong th k XX bnh tim mch đã l mt là tai ha ln nht ca loài ngi. V
cui th k, mi nm chúng đã cp đi sinh mng ca 17 triu ngi, gp 6 ln t
vong do HIV – AIDS. Theo thng kê ca t chc Y t Th gii c 4 giây li có 1
ngi b nhi máu c tim, 5 giây li có 1 ngi b tai bin mch máu não và c 3
giây li có 1 ngi cht là do bnh tim mch.[8]
Bnh tim mch là bnh có nguy c gây t vong cao. Nm 1980, bnh TM là
bnh gây t vong cao đng  hàng th t, nm 2000 thì bnh này gây t vong hàng
đu.[10]. Nu nh t l t vong do nguyên nhân tim mch  đu th k XX ch
chim 20% t l t vong chung thì đu th k XXI con s đó là khong 50%  các
nc phát trin và 25%  các nc đang phát trin [12].
1.1. Thc trng bnh TM hin nay
1.1.1.Trên th gii
Ti Pháp nm 1991 có 6 nhóm gây t vong cao trong đó bnh TM chim hàng
đu 363/100.000 ngi  nam gii và 231/100.000 ngi  n gii (Báo cáo th XX
v dân s Pháp INED, 1989), t l t vong bnh TM cao hn bnh ung th.[18]
Ti các nc Châu âu khác, t l này không kém phn đe da, nm 1985 riêng 
nam gii, t l t vong  Liên Bang c (c) là 638.5/100.000 ngi,  Áo là
646.2/100.000 ngi,  B là 688.2/100.000 ngi,  Hà Lan là 465.5/100.000
ngi,  Anh là 548.9/100.000 ngi, Thy S là 422.4/100.000 ngi.[18]
1.1.2. Ti Vit Nam
T nhiu nm nay, Vin Tim mch – Bnh vin Bch Mai đã tip nhn BN tim
mch đn khám và điu tr cng nh t vong do bnh tim mch luôn đng v trí
hàng đu, theo s liu t 1992-1996 ca Ngô Vn Thành và Nguyn Th Hng thì
t vong TM chim 33,1% trong tng s t vong ti BV Bch Mai, ch đng sau t

vong do tt c các loi bnh nhim trùng cng li (37,2%), vt xa t vong do ung
4

th (8,87%) và t vong do các bnh khác (20,1%). Gn đây nht theo thng kê ca
GS Trn Qu và TS Nguyn Chí Phi thì BN tim mch điu tr ni trú trong nm
1998 là 2.220 ngi, chim 12,42% tng s điu tr ni trú trong nm, đng hàng
đu trong các nhóm bnh.[25]
Bnh tim mch là bnh chuyn hóa mc phi, tuy cha tìm đc nguyên nhân
nhng ngi ta đã xác đnh đc mt s yu t nguy c gây bnh.
1.2. Các yu t nguy c gây bnh TM
- Yu t không thay đi đc: tui, gii tính, di truyn
- Yu t có th thay đi đc: hút thuc lá, ung ru, tng huyt áp, ri lon
lipid máu, béo phì, li sng tnh ti, stress
1.2.1 Tui tác và gii tính: Tui tác có tác đng rõ ràng lên h thng tim mch,
tui càng ln thì kh nng mc các bênh tim mch càng tng. Trong đ tui t thanh
niên đn trung niên, nam b bnh tim mch nhiu hn n, nhng đn tui mãn kinh
thì t l bnh tim mch  n xp x  nam
1.2.2 Di truyn: Nhiu nghiên cu cho thy nu b m hay anh ch em b bnh
tim thì con cái, anh ch em rut có nhiu nguy c mc bnh.
1.2.3. Hút thuc lá
- Hút thuc lá không ch gây ra bnh mch vành mà còn gây ra các bnh khác
nh: mch máu ngoi biên, ung th phi, d dày, ty… Hút thuc lá dù ít hay nhiu
cng làm tng nguy c mc bnh mch vành. Nu hút > 20 điu/ngày thì s tng
nguy c 2 – 3 ln so vi ngi không hút.
- Nhng ngi không hút thuc lá nhng tip xúc vi khói thuc do ngi khác
hút cng làm tng nguy c bnh mch vành, nhng ngi này gi là hút thuc lá th
đng.
Thang Long University Library
5

- C ch gây bnh mnh vành ca hút thuc lá rt phc tp: tn thng thành
mch, co mch vành, đông máu, gây viêm, do nicotine và các cht khác có trong
thuc lá cacbon monoxide gây nên…
 M, nghiên cu trên 4120 nam gii hút thuc lá, ngi ta thy nguy c b
bnh đng mch vành tng lên gp 3 ln và t l t vong cng cao hn nhiu ln so
vi ngi không hút thuc lá [12]
1.2.4 Ung ru
Mt s nghiên cu cho thy ru có mi liên quan vi THA và các bnh lý TM.
Mt công trình nghiên cu tin hành trên 4.626 nam gii và 4.647 ph n tui trung
bình t 20 - 59 ca 32 quc gia cho thy: nhng đàn ông ung t 300 - 499 ml ru
mi tun, tc trên 60 ml ru mi ngày có huyt áp tâm thu trung bình cao hn
nhng ngi không ung ru là 2,7 mmHg ca huyt áp tâm thu và 1,6 mmHg
huyt áp tâm trng.
Nhiu nghiên cu khác đã ch ra rng có s liên quan gia nhng ngi ung
ru vi bnh thiu máu c tim và nhi máu c tim. Tuy nhiên s liên quan này s
t l nghch vi lng ru ung mi ngày. Có ngha là ung ru va phi thì t l
bnh thiu máu và nhi máu c tim s gim, còn nu ung nhiu ru quá thì nguy
c thiu máu và nhi máu c tim s gia tng. Nhng ngi ung ru vi mc đ
va phi thì s gim 40-70% nguy c mc bnh đng mch vành so vi nhng
ngi không ung hoc ung quá nhiu.
Ru cng là nguyên nhân làm gim lng cht Fibrinogen trong máu cng nh
gim quá trình kích hot tiu cu, t đó làm gim kh nng hình thành các cc máu
đông trong lòng mch làm tng nguy c đt qu và nhi máu c tim.
 nhng ngi di 65 tui thì ung nhiu ru s là mt nguyên nhân chính,
chim đn 63% các trng hp lon nhp tim kiu rung nh.
Vi các mch máu ngoi vi nh: đng mch đùi, khoeo, cánh tay… thì ru làm
gim bt nhiu kh nng mc bnh. Mt nghiên cu cho thy: t l ngi ung ru
6

mi ngày b bnh đng mch ngoi vi ch bng 0,92 so vi ngi không ung hay

ch ung di 1 ln mt tun
Ru có th đem li li ích nu bit s dng điu đ. Nên ung 1 ly nh ru
vang đi vi n và 2 ly nh đi vi nam mi ngày đ làm gim nguy c mc các
bnh TM.
1.2.5. Tng huyt áp
Tng huyt áp là mt trong nhng yu t nguy c góp vai trò quan trng trong
vic gây bnh TM. Huyt áp bao gm 2 tr s huyt áp là huyt áp tâm thu (huyt áp
ti đa) và huyt áp tâm trng (huyt áp ti thiu)[6]. Theo t chc Y t Th gii,
huyt áp tâm thu có giá tr trong khong t 90 đn di 140mmHg, bng hoc trên
140mmHg là tng huyt áp. Huyt áp tâm thu tng khi lao đng, do h van đng
mch ch (do tng th tích tâm thu)[6]. Huyt áp tâm trng có giá tr trong khong
t 60 đn di 90mmHg, bng hoc trên 90mmHg là tng huyt áp. Huyt áp tâm
trng tng khi gim tính đàn hi ca thành mch (gp trong x va đng mch),
khi co mch.[6]
Tng huyt áp va là mt bnh va là yu t nguy c gây bnh tim mch. HA
tng cao làm tim hat đng gng sc hn, vách tim dày lên và tr nên cng hn dn
đn tng nguy c b đt qu, NMCT, suy thn và suy tim. iu tr tng HA làm
gim nguy c NMCT và đt qu. Các nghiên cu cho thy khi gim 20mmHg HA
tâm thu và 11mmHg HA tâm trng thì gim đc 60% đt qu và 46% bnh
NMCT.
1.2.6. Ri lon lipid máu
Theo mt s nghiên cu thy rng tng cholesterol máu là yu t đc lp làm
tng t l mi mc ca bnh tim thiu máu cc b và bnh lý mch vành.
Cholesterol là thành phn m trong máu, nó vn chuyn trong máu và có mt  tt
c các t bào trong c th. Gan sn xut ra tt c các loi cholesterol mà c th cn
đ tham gia cu trúc màng t bào và mt s hormone
Thang Long University Library
7

- Nguyên nhân tng cholesterol máu: Do n nhiu thc n giàu cholesterol: lòng

đ trng, m đng vt, gan, não. Do kém đào thi,  li trong c th gây vàng da,
tc mt. Tng huy đng, tng cùng vi lipid máu: tiu đng ty, hi chng thn h.
Do thoái hóa chm: thiu nng tuyn giáp, tích đng glycogen trong t bào gan.[9]
- Hu qu: Cholesterol máu tng cao và kéo dài s xâm nhp vào các t bào làm
ri lon chc phn ca các t vào các c quan, nng nht là x va đng mch. Các
mng x va bám vào thành mch làm thành mch dy lên, tng áp lc ngoi vi cho
tim do đó tim phi hot đng nhiu hn đ đy máu đi, lâu dn s làm suy gim
chc nng và hot đng ca tim. Hoc cng có th khi x va di chuyn trong lòng
mch, khi đi qua nhng đng mch nh s gây bít tc và là nguyên nhân ca nhi
máu c tim, nhi máu não [9]
1.2.7. ái tháo đng (T)
Bnh tháo đng (tiu đng) đc y vn mô t t th k XI vi 4 triu trng
chính: n nhiu, đái nhiu, gy nhiu. T gây tn thng mch máu thông qua x
va mch máu, gây nhiu bin chng cho các c quan nh: thn, mt, não, chi đc
bit T là mt trong nhng yu t nguy c bnh TM. Nghiên cu Framingham
cho thy T làm tng nguy c x va mch 2 – 3 ln so vi nhóm BN không b
T.[3]
Ngi T có nguy c b bnh tim mch gp 2-8 ln nhng ngi không T,
3/4 nhng ngi T t vong vì bnh mch vành. Do vy vic kim soát đng
huyt đóng vai trò quan trng trong vic gim nguy c x va đng mch và góp
phn làm gim các bin chng TM.
1.2.8. Stress
- Khi b stress c th thng tng tit các cht (thông thng là adrenalin) làm
tng nhu cu oxy ca c tim, co mch vành, ri lon chc nng đông máu, thành
mch và có nh hng không tt đi vi tim mch.
8

- Cng thng thn kinh tác đng ti s huy đng catecholamine làm gia tng hot
đng ca h thn kinh giao cm và là yu t quan trng gây THA. Nhiu nghiên cu
đã chng minh rng cng thng thn kinh, stress làm tng nhp tim, di tác dng

ca cht trung gian hóa hc là adrenalin và noradrenalin.
1.2.9. Béo phì, ít vn đng
Ch đ n tha cht béo kt hp vi li sng tnh ti, ít vn đng là điu kin
gây tha cân, béo phì. ây không ch là nguyên nhân gây bnh TM mà còn là
nguyên nhân ca nhiu bnh khác.
BMI (ch s khi c th) là ch vit tt theo tên ting Anh “Body Mass Index”-
đc dùng đ đánh giá mc đ gy hay béo ca mt ngi. Ch s này có th giúp
xác đnh mt ngi b bnh béo phì hay suy dinh dng
- Cách tính ch s BMI
Gi W là khi lng ca mt ngi (tính bng kg) và H là chiu cao ca ngi
đó (tính bng m), ch s khi c th đc tính theo công thc:

- Phân loi ch s BMI
+ Phân loi kiu 1
BMI < 18.5 - ngi gy
BMI = 18.5 – 24.9 - ngi bình thng
BMI = 25 – 29.9 - ngi béo phì đ I
BMI = 30 – 34.9 - ngi béo phì đ II
BMI > 35 - ngi béo phì đ III
+ Phân loi kiu 2
Nam
BMI < 20 - ngi di cân
20 = BMI < 25 - ngi bình thng
Thang Long University Library
9

25 <= BMI < 30 - ngi quá cân
BMI > 30 - ngi béo phì
N
BMI < 18 - ngi di cân

18 = BMI < 23 - ngi bình thng
23 <= BMI < 30 - ngi quá cân
BMI >= 30 - ngi béo phì
Tuy nhiên s đo vòng bng, vòng hông li có kh nng đánh giá s tích t lipid
trong c th hn là ch s BMI. Khi lng lipid d tha trong c th tng lên, ngoài
vic d tr  gan thì mt lng ln lipid tng đáng k bao bc xung quanh các tng
nm trong  bng, hu ht thng gp  ph n sau khi sinh, nhng ngi có li
sng và công vic bt buc ngi nhiu và nhng ngi trung tui do s thay đi
hormone. Do vy s đo vòng bng và vòng hông có mi liên quan cht ch đn s
tích t m tha trong c th.



Hình 1: M vùng bng

Hình nh cho thy lng cht béo màu vàng bao bc  mt trc và sau ca c
th nhng s lng ln cht béo li tp trung gp 2 – 3 ln  mt trc ca  bng.
Cht béo ni tng đc cho là nguyên nhân gây viêm rut và viêm thành mch, là
th phm hàng đu gây bnh tim, tiu đng và mt s loi ung th.
10

ã có rt nhiu các nghiên cu chng minh rng có mi liên quan gia béo phì
và bnh lý TM, mi liên quan gia ch s BMI và THA. Vi ngi có cân nng cao,
nu bt cân nng, huyt áp đng mch cng gim bt.
Ti Vit nam, kt qu nghiên cu ca ào Thu Giang, Nguyn Kim Thy (nm
2006) cng thy rng ch s BMI và béo bng có liên quan cht ch đn THA
nguyên phát. Yu t THA nguyên phát tp trung  nhng BN tha cân, béo phì cao
hn rõ rt so vi nhóm không tha cân [7].
Trên th gii, nghiên cu ca Stamler (1978), Dyet và Elliot (1989) chng minh
rng có mi liên quan gia béo phì và THA, gim cân s làm gim huyt áp. Nghiên

cu cho thy THA có t l cao  nhóm ngi có ch s BMI ≥ 25  Châu Âu, BMI
> 23  Hng Kông, BMI > 22.6  ngi Vit Nam.[7][19][15].
T nm 1988 đn 1991, mt nhóm nghiên cu gm ba thành viên : W.D.Ashton,
K.Nanchahal và D.A.Wood đã tin hành nghiên cu trên 14.077 ph n có đ tui
30 – 64 tui ti Anh thì thy rng ch s BMI ln là yu t nguy c gây bnh mnh
vành. Trong khi đó, mt nghiên cu khác đc tin hành trên 9.913 đi tng c
nam và n đ tui t 18 đn 74 tui ti 10 tnh ca Canada: Alberta, Manitoba,
Ontario, Quebec, Saskatchanan…cng thy rng ch s BMI t 23 – 26  n gii và
25 – 26  nam gii, s đo VB > 90  nam gii và > 80  n gii là yu t đ d báo
các nguy c v TM – “nghiên cu so sánh chu vi VB, t l eo – hông và ch s BMI
nh là các yu t nguy c gây bnh TM” .[20] [21]








Thang Long University Library
11

CHNG 2
I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU
2.1. i tng và phng pháp nghiên cu
2.1.1. i tng nghiên cu: Các BN ≥ 18 tui đang nm điu tr ti Vin Tim
mch – Bnh vin Bch Mai trong thi gian 01/01/2011 – 31/05/2011
2.1.2. Tiêu chun la chn:
+ Các BN ≥ 18 tui đang nm điu tr ti Vin Tim mch – Bnh vin Bch Mai
+ BN đng ý tham gia nghiên cu

2.1.3.Tiêu chun loi tr:
+ BN không đng ý tham gia nghiên cu
+ BN đang mang thai hoc đang cho con bú
+ BN nng đang th máy hoc do nguyên nhân bnh lý khác không th ly các
s đo chun.
2.2.Thi gian tin hành nghiên cu: 01/01/2011 – 31/05/2011
2.3. a đim tin hành nghiên cu: Vin Tim mch – Bnh vin Bch Mai
2.4. Phng pháp nghiên cu:
2.4.1. Thit k nghiên cu: Ct ngang, mô t
2.4.2. C mu: 140 BN ≥ 18 tui đang điu tr ti Vin Tim mch – Bnh vin
Bch Mai
- Cách tính c mu: Áp dng công thc

Z
2
x p x q

n =
d
2



Trong đó:
n: C mu
Z: H s tin cy, vi đ tin cy 95% (Z=1.96)
p: T l các BN có ch s BMI, s đo VB - VH ln mc các bnh lý v tim
mch c lng 90% (p=0,9)
q = 1- p
12

d: Sai s chp nhn đc ( d = 0.05)

- Thay vào công thc ta có:

1.96
2
x 0.9 x ( 1- 0.9)

n =
0.05
2


≈ 140


2.4.3. Cách chn mu: Chúng tôi đa vào nghiên cu tt c nhng BN đ tiêu
chun đang điu tr ti Vin Tim mch – Bnh vin Bch Mai trong thi gian
01/01/2011 đn 31/5/2011

2.4.4. Công c nghiên cu:
- Cân, thc dây chuyên dng “BMI calculator”
- Bng thu thp s liu (Ph lc I)
2.4.5. Quá trình thu thp s liu:
- Thu thp s liu
+ Hi trc tip ngi bnh các thông tin cn hi
+ S dng các công c khác nh: cân, thc dây chuyên dng “BMI calculator”
đo lng trên BN và ghi vào bng thu thp s liu (Ph lc I) đã son sn.
- Quy trình tin hành nghiên cu

Bc 1: Xây dng, hoàn tt công c nghiên cu
- Xây dng bng thu thp s liu
- Chun b cân, thc cao, thc dây chuyên dng “ BMI calculator”
Bc 2: Chun b tin hành nghiên cu

- Tip xúc BN
- Chn BN vào nghiên cu
- Loi tr nhng BN không đ tiêu chun hoc không đng ý tham gia nghiên
cu
Bc 3: Tin hành nghiên cu
- Phng vn BN, gii thích mc đích nghiên cu
- Tin hành đo lng theo quy trình c th sau đây
Thang Long University Library
13

+ Cách cân BN:
Yêu cu BN đng lên cân, cn loi b nhng đ vt nng trên ngi BN, cân BN
vào nhng ngày m đ làm gim bt cân nng qun áo. c ch s trên cân, cân BN
2 ln
Hình 2: Cân đin t

+ Cách đo chiu cao:
Yêu cu BN đng thng, hai chân hình ch V, thng đu, mt nhìn thng, hai tay
đ ngang ngc hoc đ thng dc hai bên đùi. o t gót chân BN đn ngang đnh
đu (gót – mông – đu thng hàng), yêu cu BN không king chân, không ngng
đu lên trên. c ch s 2 ln đo


Hình 3: Cách đo chiu cao
+ Cách đo vòng bng

Yêu cu BN đng thng, c th th lng  trng thái t nhiên, ly thc dây
qun quanh bng 1 vòng, vòng qun đt ngang chy qua rn, không đo cht sao cho
14

thc dây qun va phi quanh bng, di chuyn đu dây  mc 0 đn v trí đ 1
vòng qun quanh bng ngi bnh, nh ch s đo ln 1. o li ln 2 cách làm cng
tng t nh ln 1.



Hình 4: Cách đo vòng bng
+ Cách đo vòng hông:
Yêu cu BN đng thng, qun thc dây mt vòng quanh bng, đt thc dây
chy ni quanh hai gai chu ngoài, qun va phi không quá cht, nh ch s đo ln
1. o li ln 2 cng tin hành nh ln 1.


Hình 5: Cách đo vòng hông

Bc 4: Ghi kt qu vào bng thu thp s liu (ph lc I)
Bc 5: Tìm hiu h s ghi nhn bnh lý TM
2.4.6.Phân tích kt qu: Nhp s liu và x lý bng phn mm SPSS 16.0 bao
gm tính trung bình, …
2.5. o đc trong nghiên cu
- Nghiên cu đc thông qua s đng ý ca trng i hc Thng Long
- Nghiên cu đc s cho phép ca Ban lãnh đo Vin Tim mch – Bnh vin
Bch Mai.
- Bng thu thp s liu bao gm nhng thông tin c bn v ni dung, cách tin
hành đn gin không nh hng đn sc khe hay gây phin hà cho ngi bnh.
Trc khi thu thp thông tin, BN đã đc gii thích rõ v mc đích nghiên cu và

ch tin hành khi BN đng ý tham gia nghiên cu. Tên tui và các thông tin cá nhân
Thang Long University Library
15

ca BN ch đc s dng vi mc đích liên lc. Các thông tin cá nhân thu đc đm
bo tuyt mt, không s dng và không công b.
- Các s liu nghiên cu nhm mc đích phc v cho nghiên cu, không phc v
cho mc đích khác. Kt qu nghiên cu nhm mô t mi liên quan gia ch s BMI,
s đo VB - VH và mt s bnh lý Tim mch.

16

CHNG 3
KT QU NGHIÊN CU

Qua nghiên cu 140 BN chúng tôi thu đc kt qu nh sau:
3.1 c đim chung ca nhóm nghiên cu
3.1.1.c đim chung v gii tính

Bng 1: T l gii tính trong tng s đi tng nghiên cu

Gii tính n
T l (%)
Nam 79 56.4
N 61 43.6

Nam
N
56.4%
43.6%

Biu đ 1: Phân b gii tính ca nhóm BN nghiên cu

Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi s BN là nam gii (chim 56.4%)
mc các bnh TM ln hn s BN là n gii (chim 43.6%)

3.1.2. c đim chung v ngh nghip

Bng 2: c đim v ngh nghip trong nghiên cu

Ngh nghip N
T l (%)
Làm rung 61 43.6
Th khuân vác 16 11.4
Vn phòng 23 16.4
Hc sinh, sinh viên 5 3.6
Ngh khác 35 25
Thang Long University Library
17


43.6%
11.4%
16.4%
3.6%
25%
0
10
20
30
40
50
Làm rung
Th khuân vác
Vn phòng
Hc sinh, sinh viên
Ngh khác

Biu đ 2: c đim v ngh nghip

Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi, nhóm ngh nghip làm rung chim
t l cao nht (43.6%) .ng th 2 là nhóm ngh khác bao gm: lái xe, giáo viên,
ni ch…. (chim 25%). Thp nht là nhóm ngh hc sinh, sinh viên vi 3.6%

3.2. Mi liên quan gia tui và ch s BMI

Bng 3: Mi liên quan gia tui và ch s BMI


Tui n
T l (%) BMI TB (kg/m
2
)
18 - 39 16 11.4 20.95
40 - 59 56 40 24.06
≥ 60 68 48.6 23.87
Tui trung bình 58.12 ± 16.97

11.4%
40%
48.6%
0
10
20
30
40
50
18 - 40
40 - 60

>= 60

Biu đ 3: c đim v nhóm tui
18

Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi nhóm BN nm trong đ tui 40 – 60
có ch s BMI TB ln nht (BMI TB = 24.06 kg/m
2
), ln th 2 là nhóm BN ≥ 60
(BMI TB = 23.87 kg/m
2
) và thp nht là nhóm BN nm trong đ tui 18 – 40. Tui
trung bình ca nhóm BN nghiên cu là 58.12 ± 16.97

3.3. Mi liên quan gia ch s BMI và s đo VB – VH

Bng 4: Mô t mi liên quan gia ch s BMI, s đo VB – VH


Ch s BMI
(kg/m
2
)
n1 (%)
VB TB (cm)
n2(%)
VH TB(cm)
< 18.5 12 (8.57) 70.25 13(9.29) 79.92
18.5 – 24.9 85(60.72) 81.64 84 (60) 88.65
≥ 25 57(30.71) 92.39 57(30.71) 98.21

70.25
81.64
92.39
79.92
88.65
98.21
0
20
40
60
80
100
VBTB VHTB
BMI < 18.5
18.5 <= BMI < 25
BMI >= 25

Biu đ 4: Mô t mi liên quan gia ch s BMI và s đo VB - VH

Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi s BN có ch s BMI càng ln thì có
s đo VB TB, VH TB càng ln. VB TB ln nht  nhóm BN có BMI ≥ 25
(92.39cm)và thp nht  nhóm BN có BMI <25 (70.25cm). VH TB ln nht  nhóm
BN có BMI ≥ 25 (98.21cm) và thp nht  nhóm BN có BMI < 25 (79.92cm)

Thang Long University Library
19

3.4. Mô t mi liên quan gia ch s BMI và bnh lý TM

Bng 5: Mô t mi liên quan gia ch s BMI và bnh TM

Ch s BMI
(kg/m
2
)/ Bnh
TM
NSV
n(%)
NMCT
n(%)
BVT
n(%)
THA
n(%)
< 18.5 1 (1.79) 1(1.49) 4(10) 1(2.33)
18.5 – 24.9 19(33.93) 20(29.85) 33(82.5) 12(27.9)
≥ 25 39(64.28) 46(68.66) 3(7.5) 30(69.77)
Tng 56 (100) 67 (100) 40(100) 43(100)
P <0.05 <0.05 <0.05 <0.05

0
10
20
30
40
50
60
70
80

90
NSV NMCT BVT THA
BMI <18.5
18.5 <= BMI <25
BMI >=25

Biu đ 5: Mô t mi liên quan gia ch s BMI và bnh TM

Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi s lng BN nm trong nhóm có ch
s BMI <18.5 ít mc các bnh lý TM nh: NSV, NMCT, BVT và THA hn nhng
BN nm trong nhóm có BMI 18.5 – 25 và BMI ≥ 25. Trong nhng BN BVT thì s
BN có BMI 18 – 25 chim t l cao nht, s BN có BMI ≥ 25 thp hn.

3.4.1. Mô t mi liên quan gia ch s BMI, các yu t nguy c gia nam và n
Bng 6: Mi liên quan gia ch s BMI, các yu t nguy c gia nam và n

S TB các yu t nguy c gây
bnh TM
Ch s BMI (kg/m
2
)
Nam N
< 25 0.9783 0.6486
≥ 25 3.2121 3.2083
20


3.4.2. Mô t mi liên quan gia ch s BMI và yu t nguy c
Bng 7: Mô t mi liên quan gia ch s BMI và yu t nguy c

BMI (kg/m
2
)
S yu t nguy c gây
bnh TM/1BN
< 25 ≥ 25
P
< 3 83 7 < 0.05
≥ 3 13 37 < 0.05
Tng (N) 96 44


Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi, BN nam có nhiu yu t nguy c hn
BN n cùng ch s BMI và nhóm BN có BMI ≥ 25(kg/m
2
) mc nhiu yu t nguy c
gây bnh TM hn nhóm BMI < 25(kg/m
2
) vi P < 0.05

3.5. Mô t mi liên quan gia s đo VB và bnh TM
Bng 8: Mô t mi liên quan gia s đo VB và bnh lý TM

S đo VB
(cm)/ Bnh
TM
NSV
n(%)
NMCT
n(%)

BVT
n(%)
THA
n(%)
< 80 2 (6.9) 1(3.03) 13(81.25) 1(4.76)
≥ 80 27 (93.1) 32(96.97) 3(18.75) 20(95.24)
Tng 29(100) 33(100) 16(100) 21(100)
P < 0.05 <0.05 <0.05 <0.05

0
20
40
60
80
100
NSV NMCT BVT THA
VB <80
VB>=80

Biu đ 6: Mô t mi liên quan gia s đo VB và bnh TM
Thang Long University Library
21

Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi, t l bnh nhân mc bnh TM có VB
≥ 80 ln hn nhiu so vi nhóm BN có VB < 80 trong bnh lý TM nh: NSV,
NMCT, THA.
3.5.1. Mô t liên quan gia s đo VB, các yu t nguy c gia nam và n
Bng 9: Mô t mi liên quan gia s đo VB, các yu t nguy c  nam và n
S TB các yu t nguy c gây
bnh TM

S đo VB (cm)
Nam N
< 80 0.6364 0.5556
≥ 80 2.2276 2.0727


3.5.2. Mô t mi liên quan gia s đo VB, các yu t nguy c  nam và n
Bng 10: Mô t mi liên quan gia s đo VB và yu t nguy c
VB (cm)
S yu t nguy c gây
bnh TM/1BN
< 80 ≥ 80
P
< 3 78 9 < 0.05
≥ 3 9 44 < 0.05
Tng 87 53


Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi BN nam có nhiu yu t nguy c gây
bnh TM hn BN n có cùng s đo VB và nhóm BN có VB ≥ 80 mc nhiu yu t
nguy c gây bnh TM hn nhóm BN có VB < 80 vi P < 0.05

3.6. Mô t mi liên quan gia s đo VH và bnh TM
Bng 11: Mô t mi liên quan gia s đo VH và bnh lý TM

S đo VB
(cm)/ Bnh
TM
NSV
n(%)

NMCT
n(%)
BVT
n(%)
THA
n(%)
< 90 6(20.7) 6(18.2) 16(48.5) 5(23.8)
≥ 90 23(79.3) 27(81.8) 17(51.5) 16(76.2)
Tng 29(100) 33(100) 33(100) 21(100)
P < 0.05 < 0.05 < 0.05 < 0.05

22

20.7%
79.3%
18.2%
81.8%
48.5%
51.5%
23.8%
76.2%
0
10
20
30
40
50
60
70
80

90
NSV NMCT BVT THA
VH < 90
VH >= 90


Biu đ 7: Mô t mi liên quan gia s đo VH và bnh TM

Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi thì s BN có s đo VH càng ln thì
t l mc bnh TM càng cao. T l BN có s đo VH ≥ 90 mc đau ngc, suy vành là
79.3%, NMCT là 81,8% và THA là 76.2%.

3.6.1. Mô t liên quan gia s đo VH, các yu t nguy c gia nam và n
Bng 12: Mô t liên quan gia s đo VH, các yu t nguy c gia nam và n

S TB các yu t nguy c gây
bnh TM
S đo VH (cm)
Nam N
< 90 1.4286 1.0385
≥ 90 2.2712 2.1143


3.6.2. Mô t liên quan gia s đo VH và yu t nguy c
Bng 13: Mô t liên quan gia s đo VH và yu t nguy c

VH (cm)
S yu t nguy c gây
bnh TM/1BN
< 90

n(%)
≥ 90
n(%)
P
< 3 82 (90) 8 (16.3) < 0.05
≥ 3 9 (10) 41 (83.7) < 0.05
Tng 91 49

Thang Long University Library
23

Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi BN nam có nhiu yu t nguy c gây
bnh TM hn BN n có cùng s đo VH và nhóm BN có VH ≥ 90 mc các yu t
nguy c cao hn nhóm VH < 90 vi P < 0.05

24

CHNG 4
BÀN LUN

4.1. c đim chung ca nhóm nghiên cu
4.1.1. Gii tính
Trong nghiên cu ca chúng tôi, trên 140 đi tng mc các bnh TM thì nam
gii chim 56.4% và n gii chim 43.6%. Nh vy, t l nam gii mc các bnh
TM ln hn n gii gn 1.3 ln. T l này tng đng vi t l t vong do bnh
TM - theo báo cáo ln th XX v dân s Pháp INED nm 1991, vi 363/100.000
ngi  nam và 231/100.000 ngi  n, t l t vong do bnh TM  nam gii gp
gn 1.5 ln so vi n.[18] Thp hn kt qu ca Khalid Barakat nghiên cu trên đi
tng NMCT thy t l mc bnh theo gii tính nam/n là 2.78/1. Nam gii ch yu
b x va mch và bnh h qu ca nó nh: NMCT, đau tht ngc. N gii cng
mc các bnh này song s lng ít hn nam gii và hay gp  la tui mun [26].
Nhiu nghiên cu đã chng minh rng gii tính cng là mt trong nhng yu t
nguy c gây bnh TM


4.1.2. Tui
Trong nghiên cu ca chúng tôi, BN thp tui nht là 20 tui và cao nht là 91

tui, trong đó nhóm BN ≥ 60 chim t l cao nht 48.6%, nhóm 40 – 60 thp hn
không đáng k, chim 40%. Thp nht là nhóm tui 18 – 40 chim 11.4%. Tui
trung bình là 58.42 ± 16.97, kt qu này thp hn kt qu ca Phm Gia Khi, tui
trung bình đt qu ti Vin Tim mch là 60.7 ± 12.9 [11], thp hn kt qu nghiên
cu Grau và cng s v tui trung bình ca TBMN là 63,9 ± 14,1[24]. Mc dù tui
là yu t không thay đi đc nhng nu bit cách d phòng, nâng cao cht lng
sng cho ngi cao tui thì có th góp phn làm gim nguy c mc bnh TM 
nhng đi tng này.
4.2. Mô t mi liên quan gia tui và ch s BMI
Trong nghiên cu ca chúng tôi, trên 140 BN TM thì nhóm BN nm trong đ
tui 18 – 40  c 2 gii có ch s BMI TB thp nht.
Thang Long University Library
25

BMI TB = 20.95(kg/m
2
), thp hn rt nhiu so vi kt qu ca nhóm nghiên cu
sc khe TM Canada tin hành trên 9.913 đi tng nm 1986 – 1992. Có l do đc
đim ngi Vit Nam có ch s BMI thp hn ngi Canada nói chung.  nhóm
tui này, nghiên cu ti Canada thu đc s BMI TB t 23.5 – 26.4 (kg/m
2
) nam
và BMI TB t 22.9 – 24.5 (kg/m
2
)  n. Tuy nhiên,  cùng nghiên cu ca chúng tôi
và nghiên cu ti Canada thì có chung mt xu hng là ch s BMI TB trong nhóm
tui 40 – 60 đt cao nht (BMI TB = 24.06 kg/m
2
)

và gim nh  nhóm tui ≥ 60
(BMI TB = 23.87 kg/m
2
).  Canada, nhóm tui 40 – 60 thì BMI TB = 26 – 27.1
kg/m
2
 nam và gim xung 26.3 kg/m
2
, BMI TB = 25.7 – 27.4 kg/m
2
 n gim
xung 26.2 kg/m
2
.[21]. Theo thng kê điu tra tui trung niên có t l béo phì nhiu
hn so vi các tui khác, nm trong đ tui t 40 – 49.

4.3. Mô t mi liên quan gia ch s BMI và s đo VB – VH

Có mi liên quan mt thit gia ch s BMI và s đo VB - VH. Trong nghiên
cu ca chúng tôi  nhóm BN có BMI < 18.5 thì s đo VB TB là 70.25cm, nhng
tng lên 92.39cm  nhóm BN có BMI ≥ 25. S đo VH TB  nhóm BMI < 18.5 là
79.92cm cng tng lên 98.21cm  nhóm BMI ≥ 25. Khi ch s BMI tng thì s đo
VB – VH cng tng theo.

4.4. Mô t mi liên quan gia ch s BMI và bnh lý TM

Trong nghiên cu ca chúng tôi, BN có ch s BMI càng ln thì nguy c mc
các bnh TM càng cao. T l mc ca nhóm BN có BMI < 25(kg/m
2
) thp hn

nhóm có BMI ≥ 25(kg/m
2
) trong các bnh nh: NSV, NMCT, THA. Kt qu này
tng đng vi kt qu ca ào Kim Giang, Nguyn Th Thy (2006) và nghiên
cu ti Châu Âu v mi quan h gia BMI và THA nguyên phát, cao hn so vi kt
qu nghiên cu ti Hng Kông và Vit Nam khi BMI > 23(kg/m
2
) và BMI >
22.6(kg/m
2
) đã là yu t nguy c gây bnh [7][19][21]. Mt khác, nhóm BN là nam
gii có nhiu yu t nguy c bnh TM hn n gii có cùng ch s BMI. Trong đó,
BN có ch s BMI ≥ 25(kg/m
2
) mc nhiu yu t nguy c hn nhóm có ch s BMI
< 25(kg/m
2
) có ý ngha thng kê vi P < 0.05. Kt qu này phù hp vi kt qu ca