nhận thức chăm sóc thông tiểu của người nhà chăm sóc người bệnh tại bệnh viện việt đức năm 2012

1

T VN 
Trong khi xư hi ngày càng phát trin thì các mô hình bnh tt cng ngày
càng đa dng. Do vy làm cho tình trng quá ti bnh vin (BV) ngày càng trm
trng. Hin nay ti Vit Nam, t l ngi bnh(NB)/ging bnh là 488/1 (20,5
ging /1 vn dân) vt quá ch tiêu 185 ngi /ging (303 ngi /ging), t l
iu dng (D) trên 1 Bác s (BS) là 1,9-2,5 ít hn so vi quy đnh 1,1-2,5
D/BS (3-3,5 D/BS) [6]. Tình trng quá ti đang làm cho môi trng BV mt dn
tính an toàn. Ti M có khong 2 triu ngi mc nhim khun ( NK) BV/nm, kéo
theo 5-10% ngi khác b nh hng, chi phí vào khong 5-10 t USD và khong
90.000 ngi t vong có liên quan đn NK BV[2]. Ti Vit Nam, s ngày nm vin
tng thêm 8, chi phí tng thêm 2 triu VN[2].
Là mt BV tuyn Trung ng, Vit c cng không tránh khi tình trng
quá ti này. in hình ti khoa Phu thut Tit niu (TN), t l D/BS là 1,53/1
(20/13), thiu gn mt na s D so vi quy đnh (3/1-3,5/1)[6], tng khi lng
chm sóc NB là 242,5 gi/ngày, mi D phi làm vic trung bình 12,125 gi/ ngày,
gp khong 1,5 ln (8 gi/ngày) theo quy đnh mi đm bo đc cht lng chm
sóc ngi bnh (NB)[11]. Khoa TN là khoa ngoi chuyên điu tr v các bnh h
TN nên hu ht NB khi tin hành phu thut điu đc thông tiu phc v cho quá
trình điu tr. Mà theo Trung Hi: “Vic v sinh các thông tiu không tt là
nguyên nhân chính gây ra tình trng nhim khun sau phu thut”[7].
Hin nay,
trung bình c 1 NB vào vin thì có 2 ngi nhà (NN) vào theo chm sóc. Trong quá
trình điu tr, nhân viên y t (NVYT) thiên v chm sóc y khoa còn NN thiên v
chm sóc dinh dng và v sinh. Vy kt qu chm sóc điu tr cho NB ph thuc
vào hai bên là NVYT và NN. Trong khi cht lng ngun lc ca ngành y t ngày
càng tng, thay bng các dng c y t có th dùng li đc thì các BV đư đa vào s
dng các dng c dùng mt ln có tính đm bo vô khun, tit khun cao thì li
cha có bin pháp trit đ nào phòng và kim soát NK t phía NN. Khi vic chm
sóc ng thông không đm bo thì vô tình NN đư gây NK cho NB.

2

Theo chúng tôi tìm hiu đc thì các công trình nghiên cu v vn đ NK
mi ch tp chung vào t l NK, t l NK do các thao tác ca NVYT, so sánh t l
nhim do các dng c k thut vi nhau hay phân lp các loi VK gây ra NK BV
nhng hu nh cha có tác gi nào tin hành nghiên cu v NK BV đc gây ra do
NN chm sóc NB.
Vy đ D có th đnh hng đc các yu t gây ra NK t phía NN tham
gia chm sóc và có cách phòng, kim soát tt, cng nh lng giá đc kin thc
chm sóc thông tiu ca NN sau khi đc D hng dn, chúng tôi quyt đnh thc
hin đ tài nghiên cu: “Nhn thc chm sóc thông tiu ca ngi nhà chm sóc
ngi bnh ti bnh vin Vit c nm 2012” vi hai mc tiêu:

ánh giá kin thc và nhng khó khn gp phi ca NN khi chm sóc
thông tiu cho NB.

Mô t nhng yu t nh hng đn kin thc ca NN khi chm sóc thông
tiu cho NB.










Thang Long University Library
3

CHNG 1: TNG QUAN TÀI LIU
1.1 H tit niu







H TN là h thng gm thn, niu qun, bàng quang và niu đo. Nhim v
ca h TN là bài tit và bài xut nc tiu (NT).
1.1.1 Thn
Thn là c quan chính ca h TN, nhim v ch yu là sn xut NT, bài xut
các cht thi ca quá trình chuyn hóa và gi vng hng đnh ni môi [5]. Mi
ngi có hai qu thn, nm  sau phúc mc, trc thành bng sau và trong khong
liên sn XII đn đt sng tht lng III. Thn phi thp hn thn trái do nm di
gan.  ngi trng thành, thn có màu nâu nht và hình ht đu dt, nng 135-
150g, dài khong 10cm, rng khong 5cm và dày khong 2,5 cm, có hai cc (trên,
di), 2 b (trong, ngoài) và hai mt (trc, sau).  cc trên hai thn có hai tuyn
thng thn. n v cu trúc ca thn là các Nephron. Chc nng ca Nephron là
lc máu to thành NT[3], [17],[5]
1.1.2 Niu qun
Niu qun là ng nh dn NT t thn đn bàng quang, dài 25-28 cm, đng
kính 3-5 mm. Niu qun nm sau phúc mc, chy dc theo 2 bên ca ct sng tht
lng và chia làm hai đon là đon bng và đon chu, mi đon dài khong 13 cm.
Hình 1 : H tt niu
4

i dc chiu dài ca niu qun có 3 v trí hi tht hp là v trí ni vi b thn, ti v

trí qua eo trên  b trong tht lng to và v trí qua thành bàng quang [5]
1.1.3 Bàng quang
Bàng quang là mt c quan rng, có chc nng lu tr NT trc khi đc
bài xut ra ngoài qua niu đo. Bàng quang nm sau xng mu, trc trc tràng. 
nam, bàng quang nm trên tuyn tin lit.  n gii, tip giáp phía trên bàng quang
là t cung. Bàng quang gm mt đnh, mt thân và mt đáy. Hình dng và kích
thc ph thuc vào lng NT cha trong nó. Bàng quang cha đc lng NT ti
đa là khong 3 lít. Cm giác bun tiu xut hin khi có t 250-300ml NT tr lên.
Hot đng ca bàng quang đc chi phi bi thn kinh giao cm và đi giao cm
[17]
1.1.4 Niu đo
Niu đo là đon cui ca h TN có nhim v dn NT t bàng quang ra
ngoài c th. Niu đo nam dài hn n. Niu đo n dài khong 4cm và m vào âm
h  l niu đo ngoài, l niu đo nm gia âm vt và âm h. Do đon niu đo
ngn và khong cách gia l niu đo rt gn l hu môn nên ph n d b NK TN
khi v sinh không sch và đúng cách. Niu đo nam gii ngoài nhim v dn NT
còn có vai trò dn tinh trùng, niu đo nam dài khong 20cm. Lp niêm mc có đc
tính chun giãn và có nhiu hc, nhiu tuyn nhn, đây là điu kin rt thun li cho
VK c trú khi NK xy ra. Khi b viêm nhim, NB thng phi điu tr lâu dài, tn
kém và d tr thành bnh mn tính [17]
1.2 Quá trình hình thành và bài xut NT
1.2.1 Quá trình hình thành NT
Trung bình c 1 phút có 1,2 lít máu qua thn nhng ch có 125ml đc lc
qua màng lc cu thn. Quá trình hình thành NT tri qua 2 giai đon: Quá trình lc
to NT đu  cu thn và quá trình tái hp thu to NT chính  các ng thn. Quá
trình lc  cu thn, máu đng mch đc lc da vào s chênh lch các áp sut
theo quy lut thm thu to thành NT đu. NT đu có thành phn gn ging huyt
Thang Long University Library
5

tng, ch thiu các cht hòa tan có phân t lng ln không qua đc màng lc.
NT đu đ vào các ng thn và đi vào quá trình tái hp thu đ thành NT chính thc.
 các ng thn, cht đc hp thu hoàn toàn, cht đc hp thu mt phn, cht
không đc hp thu, cht đc bài tit thêm ra đ cui cùng to thành NT chính
thc, lng NT đc bài xut ra trung bình là 1,2-1,5l/ 24h. [5]
 Các đc tính ca NT
Th tích:  ngi ln, lng NT
thi ra trung bình là 1,2-1,5 lit/24h. Màu
sc NT thay đi t vàng nht đn vàng
đm ph thuc vào thành phn dch nhp
vào c th nh đang dùng thuc, dùng
cht kích thích… Tính cht: bình thng
NT trong, không có lng cn, có mùi nh.
Thuc, thc n, đ ung có th làm thay
đi mùi ca NT. Khi NT có mùi nng thng gp trong tình trng NK.
PH: 4,6-8, đng (-), đm (-). Máu: bình thng trong NT không có máu,
NT có ln máu khi có chn thng, bnh lý h TN. Bình thng NT không có VK,
khi có ≥ 10
5
VK /ml là du hiu ca NK [5]
1.2.2 Quá trình bài xut NT
NT chính thc đc đ vào b thn đi theo niu qun và xung bàng quang.
Khi NT đt khong 250-300ml, bàng quang bt đu kích thích, to xung đng thn
kinh hng tâm ti trung khu phn x tiu tin  ty sng. Ti đây, lnh co c thành
bàng quang đc truyn xung theo dây thn kinh đi giao cm gây cm giác bun
tiu. Khi lng NT gây áp sut đ ln nó s làm giãn c tht trn c bàng quang và
gây phn x tiu tin. Nhng ngay c khi có cm giác bun tiu thì NT vn đc
gi li trong bàng quang do trung khu c ch tiu tin  v não hot đng liên tc.
Ch khi có điu kin thun li nh đa đim, thi gian, hoàn cnh hp lý cho vic
tiu tin thì trung khu kích thích ca v não mi kích thích trung khu kích thích và

Hình 2: Nc tiu
6

kìm hãm trung khu c ch  cu nưo đng thi gây giưn c tht vân làm c bàng
quang m đy NT ra ngoài c th qua niu đo.
 Nhng yu nh hng ti s bài xut NT

Trng lc c vùng đáy chu, c bàng quang, c bng

Tc nghn đng tiu: chn thng thn, u phì đi, si TN

Nhim trùng đng tiu: NK niu đo, bàng quang, thn…

Phu thut: do nh hng ca thuc mê, đau, mt máu, mt dch
Ngoài ra còn nhiu yu t khác nh: lng dch mt đi, ch đ n ung, dùng
cht kích thích, t th đi tiu, thi gian đi tiu, thai k, ch đ vn đng…
1.3 Nhim khun tit niu
1.3.1 Tình hình NK trên th gii và Vit Nam
 Trên th gii
T l NK TN ngày càng tng, đng đu trong các bnh v h TN và đng
th 3 sau các bnh NK hô hp và tiêu hóa. Mc đ mc bnh ngày càng cao, t l
tái mc ln, bnh đ li nhiu bin chng và t l VK kháng thuc ngày càng cao.
T l mc NK TN  các nc cha và đang phát trin nhiu hn các nc phát
trin. Ti các nc phát trin, 50% ph n mc NK TN ít nht 1 ln trong cuc
đi[2]. T l này thay đi theo mt s yu t nh: tui, gii, trình đ vn hóa, môi
trng sng,…N gii mc nhiu hn nam gii (4:1) do niê đo n ngn hn nam.
 tui càng cao t l mc càng ln, n gii  đ tui 30 có t l mc cao hn 2 ln
so vi  đ tui 20 và cao hn 10 ln khi  đ tui 60[2]. Nguyên nhân gây bnh
ch yu  tr em là Proteus chim 82% và  ngi ln ch yu là do E.coli gây ra.
Ti M, mi nm vn có 8-10 triu ngi mc[2]. NK TN cng đư làm tng chi phí

y t công cng lên ti 1 t USD. Ti n  (1991), có 32,8% (n=1.048) NK, trong
đó E.coli chim t l cao nht 12,6% [19]. n nm 1996, có 33,9% (n=702 b NK
huyt) NK TN và t l E.coli là 52%. Trong khi đó ti Thái Lan (1989) t l này là
17% (n=1.255 NK BV) có NK TN [15]. [13],[8]
Thang Long University Library
7

 Ti Vit Nam
Là mt nc đang phát trin, Vit Nam cng có nhng đim tng đng v
dch t NK vi th gii. T l mc và tái mc  n cao hn nam. Bên cnh đó, ý
thc thc hành v sinh kém đng thi  mt s ni ngi dân thng xuyên phi
ngâm mình trong nc khi làm vic đư làm tng t l NB NK TN. T l NK ngày
càng tng c v mc đ và loi VK gây bnh. Ti BV Vit Nam Thy in-Uông
Bí (1990-1995), có 26,9% (n=1.527) dng tính vi VK, trong đó E.coli chim t l
cao nht 52,6%[14]. Trong khi đó ti BV Bch Mai (1994) có ti 26,6% (n=1.078)
b NK[6]. Ti BV Trung ng Hu (1995-1998) có 22,4% (n=3.078) NK trong đó
E.coli 45,1%, P.aeruginosa 23,5%, nhóm Enterobacter spp. 11,6% và S.aureus
9,5%.[11] [13],[8]
1.3.2 Chn đoán vƠ điu tr
 Chn đoán

Hi chng bàng quang: tiu but, tiu rt, tiu máu, tiu m cui bãi.

Hi chng nhim trùng: st cao, bch cu niu nhiu (>5.000 BC/phút)

Vi khun niu ≥ 100.000 VK/ml NT. Protein niu (-), tr trng hp có
tiu máu hoc tiu m đi th. Hin nay có mt s tác gi đang đ ngh
thay mc VK ≥ 100.000 VK/ml NT bng ≥ 1000 VK/ml NT [15]
Siêu âm, X-Quang có th thy nguyên nhân thun li: si TN, phì đi lành tính
tin lit tuyn….

 iu tr
Mt s h kháng sinh chính thng đc dùng trong điu tr nh: Nhóm -
lactam, nhóm quinolon, nhóm aminosid hay aminoglycosid. Vi nhng trng hp
có NK TN do trc khun m xanh thì NB phi dùng kháng sinh nhiu hn, mnh
hn, thi gian điu tr kéo dài ngày hn 7-10 ngày [15]. Thi gian dùng kháng sinh
càng lâu, s lng kt hp kháng sinh càng nhiu càng làm tng t l kháng kháng
sinh ca VK và càng làm tng nguy c gây cht các VK có li vi c th. ng thi
làm tng kh nng gp tác dng ph ca thuc vi NB.
8

1.3.3 Nhim khun tit niu bnh vin
Theo T chc Y t th gii (WHO) đnh ngha NK BV là nhng NK “mc
phi trong thi gian điu tr ti bnh vin mà thi đim nhp vin hoc trc đó
không thy có yu t nhim khun hay  bnh nào. Nhim khun xut hin sau
48 gi sau khi nhp vin thng đc coi là nhim khun bnh vin”[2]. Khi NK
BV xy ra vi h TN thì đc coi là NK TN BV.
Theo các BS khoa NK BV Vit c thì tình trng quá ti NB là mt trong
nhng nguyên nhân dn đn nhiu khó khn trong công tác chng NK. Bnh vin
quá cht trong khi nhu cu ca NB ngày càng tng, vic cách ly cng nh chng lây
nhim gia các NB khó thc hin….
 Loi VK thng gp
Escherichia Coli (E.coli): NK
TN do Ecoli là rt ph bin, t l tái
phát cao, n d mc hn nam do đng
N ngn hn. Bên cnh đó, vic thông
tiu làm gim hoc mt đi các phn
ng sinh lý bình thng ca h TN
cng là yu t thun li to điu kin
hình thành NK. E.coli t đng hu
môn xâm nhp vào h TN gây ra tình trng viêm. Tình trng NK s nng n hn khi

VK đi lên thn, hu qu có th xy ra là suy thn, NK huyt và NB có nguy c t
vong cao. E. coli không ch là VK đng đu trong nguyên nhân gây NK TN mà còn
là VK kháng li vi nhiu loi kháng sinh. Ti Vit Nam hin nay, các loi thuc
kháng sinh nhóm quinon, cephalosporin th h 3,4 đang đc dùng trong điu tr
NK TN rt nhiu nhng đư xut hin nhiu chng E.coli đ kháng li vi kháng
sinh này và t l ngày càng cao 55-70%[13]. c bit đư xut hin chng VK
E.coli, Klebsiella đ kháng toàn b các kháng sinh nhóm -lactam, cephalosporin
th h 3,4 gây rt nhiu khó khn trong điu tr[2].
Hình 3: Escherichia coli (E.coli)
Thang Long University Library
9

Trc khun m xanh: Là loi VK
mc phi  BV thuc loi kháng thuc
nht. Trc khun m xanh là loi gây
bnh c hi rt quan trng khó gp trong
điu kin bình thng mà ch gp trong
môi trng BV. Thao tác đt thông tiu
ti h TN hay suy gim các chc nng
ca các b phn h TN to điu kin
thun li NK vi P.areuginosa.
P.areuginosa đư tng tính đ kháng vi gentamycin t 45% (1994) lên 87% (1997)
[15]. Các loi kháng sinh đang b kháng vi t l cao nh: cephalothin 100%,
gentamycin 80%, amikacin 57% [16]…
 Hu qu ca NK BV mang li.
NK s gim sc đ kháng ca c th NB, to điu kin thun li cho các
bnh khác phát trin. ng thi, NB kéo dài thi gian điu tr lên gp 2- 4 ln. Theo
Onclu O và CS (2003), thi gian điu tr ti vin tng thêm 18 ngày, chi phí tng
thêm 502 USD[18]. Ti BV Bch Mai (2008) thì s ngày nm vin tng thêm 8,2 và
chi phí phát sinh thêm 2 triu VND[10].

Khi NB phi kéo dài thi gian điu tr s
làm s NN túc trc chm sóc tng theo, làm gia tng tình trng quá ti BV. NK xy
ra làm NB phi kéo dài thi gian cng nh tng loi kháng sinh s dng. ây cng
là nguyên nhân làm tng t l kháng kháng sinh ca VK. NVYT cng vì đó mà tng
thi gian phi nhim vi bnh.
1.4 Chm sóc NB sau phu thut h TN có thông tiu
1.4.1 Nhn đnh ngi bnh
Nhn đnh tt c h thng c quan mt cách toàn din v hình dáng, chc nng,
phát hin nhng bt thng xy ra: H hô hp (Th, mi, ngc, vùng khí qun), h
tim mch (tim, s giãn mch di da), h tiêu hóa (ming, hng, lng và loi thc
n trong ngày, bng, hu môn, đi tin, phân), h da (màu sc, sc t, s phân b
mch di da, s xut huyt, các tn thng), h c –xng- khp (mc đ vn
Hình 4: Trc khun m xanh
(P.areuginosa)
10

đng, chi, khp, c, lng), h thn kinh-tâm thn (mc đ tri giác, hp s, mt, c,
phn x), h da: Màu sc (hng, nht nht, tím tái…), sc t da, phân b mch, s
xut huyt di da, các tn thng, tình trng vt phu thut…

H TN: i tiu (còn cm giác bun tiu, tình trng but dt, s lng, màu
sc, tính cht, có si, cu bàng quang…), ng thông (thi gian đt, s lu
thông, c đnh, v trí đt…)

H sinh dc: Nam (s bt
thng v hình dng, đau, tình
trng v sinh, vt phu thut,
dch tit…), n (tình trng v
sinh, kinh nguyt, dch tit, đau,
nga…), vú (kích thc, s cân

xng, đau, viêm…)[15]


1.4.2 Chn đoán D và kt qu mong đi
 Chn đoán: Có th có mt s chn đoán

Nguy c chy máu sau phu thut liên quan đn NB vn đng mnh và sm
trong 24 gi đu sau phu thut.

Mt cân bng dinh dng: Ít hn nhu cu c th liên quan đn mt mi, n
không có cm giác ngon ming

Lo lng si tái phát liên quan đn thiu kin thc v bnh và ch đ n.

Nguy c NK TN BV liên quan đn nm lâu ti ging, kh nng t chm sóc
b hn ch…
 Kt qu mong đi

NB không b chy máu sau phu thut do ch đ vn đng không hp lý

NB không sút cân trong thi gian nm vin

NB và NN có thêm thông tin v bnh, thông tin v ch đ n theo bnh lý
Hình 5: Ngi bnh có thông tiu
Thang Long University Library
11


NB không b NK TN BV trong thi gian nm vin…
1.4.3 Lp k hoch chm sóc

 Theo dõi tình trng NB
Theo dõi tình trng: tri giác, da, nhp th, mch huyt áp, nhit đ, đau, vt
phu thut ty đ, thm dch, đng truyn (phng, tc, ty đ), NT (tính cht, s
lng/gi), dn lu (tính cht, s lng/gi), tng lng dch ra, vào trong 24 gi…
 ng viên tinh thn (NB và NN)
Thông cm vi tình trng NB, to điu kin thun li cho NB nói ra lo lng
ca mình. To điu kin cho NN chia s s lo lng ca mình v NB, nhng khó
khn NN gp phi trong quá trình chm sóc thông tiu giúp NB
 T vn giáo dc sc khe
Hng dn NN kt hp cùng NVYT theo dõi tình trng NB và theo dõi các
du hiu bt thng xy ra vi NB: tình trng đau, chy máu, bun nôn, nôn, ri
lon gic ng, ri lon tiêu hóa. T vn v ch đ dinh dng ca NB cho NN: Ch
đ loưng đn đc, thc n d tiêu, hp khu v và theo ch đ bnh lý ca NB, thay
đi thc đn, b sung thêm rau xanh, c, qu, ung nhiu nc (ung nc gp đôi)
và hn ch n mn. Khi NB n kém, hng dn NN giúp NB n qua sonde (theo ch
đnh ca BS)
Vi bnh lý si TN: t vn NB hn ch thc n, đ ung cha nhiu calci (tôm,
cua, cá, trng, nho, mn, cà phê…) khi NB b si calci, calci oxalate hoc
phostphate. Nu b si acid uric, NB nên n rau đu, rau ci, hn ch hi sn, thc
n lên men, ph tng đng vt nhm làm tng đ kim trong NT … [15]
 T vn cho NB và NN hp tác cùng NVYT đm bo v sinh cho NB.
V sinh rng ming: súc ming, đánh rng 2-3 ln/ngày, sáng (sau khi dy),
ti (trc khi ng)…V sinh thân th: lau ngi, tm, v sinh móng, gi đu…
Chm sóc thông tiu: T vn, hng dn NN hp tác cùng NVYT trong quá
trình chm sóc thông tiu giúp NB trong các thao tác: Theo dõi th tích và x NT,
12

luôn gi túi cha NT luôn di mc bàng quang, v sinh b phn sinh dc NB và
h tr NB di chuyn khi có thông tiu nhm đm bo cho h thông tiu luôn kín,
sch và NT chy theo mt chiu…

1.4.4 Thc hin k hoch chm sóc
1.4.4.1 Chm sóc ngi bnh 24 gi đu sau phu thut v

Theo dõi du hiu sinh tn: Mch, nhit đ, huyt áp, nhp th

Theo dõi s dch ra: Dch sonde d dày, nc tiu và các dn lu khác (S
lng, tính cht)

Tình trng din bin ca NB: tri giác, vit phu thut, đau, dn lu (màu
sc), n ung
Theo dõi NB theo các mc trên 1gi/ln trong 6 gi đu và 3 gi/ln trong
18 gi tip theo (Theo bng phn ph lc 4)
1.4.4.2 Chm sóc ngi bnh sau 25 gi sau phu thut v
iu dng theo dõi NB theo các mc nh chm phn chm sóc 24 gi đu
sau phu thut 3 ln/ ngày (Theo bng phn ph lc 5)
1.4.5 Lng giá
 Chm sóc đt kt qu
 Ngi bnh: An tâm điu tr, không chy máu sau phu thut, không sút
cân trong thi gian nm vin, không b NK TN BV, có thêm kin thc v
bnh….

Ngi nhà ngi bnh: An tâm chm sóc NB, có kin thc và thc hành
tt trong đm bo dinh dng cho NB, có thc hành tt trong v sinh
rng ming, thân th và chm sóc thông tiu cho NB…
 Kt qu chm sóc không đt (Khi không đt đc kt qu mong đi)
Khi kt qu chm sóc không đt cn xem xét li k hoch chm sóc và lp k
hoch mi và thc hin theo hng hp lý hn.
Thang Long University Library
13

CHNG 2: I TNG & PHNG PHÁP NGHIÊN CU
2.1 i tng nghiên cu
i tng nghiên cu là tt c NN tham gia chm sóc thông tiu giúp NB sau
phu thut và thông tiu đc đt trong quá trình phu thut.
2.1.1 Tiêu chun la chn
 Tham gia chm sóc thông tiu giúp NB trong 3 ngày sau phu thut.
 ng ý tham gia nghiên cu
 Bit đc bit vit
2.1.2 Tiêu chun loi tr
 Phiu tr li không đy đ
 Phiu tr li đy đ nhng không hp l
2.2 Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu là nghiên cu mô t ct ngang
2.2.1 Phng pháp thu thp s liu
 Công c thu thp s liu
Công c thu thp s liu là b câu hi kho sát gm 3 phn: Phn thông tin
chung, phn thông tin v kin thc và phn nhng khó khn gp phi khi chm sóc
thông tiu.
 Phn thông tin chung gm: Thông tin v NB (tên, tui, tình trng st trong
ngày), thông tin ca đi tng tham gia nghiên cu (Tên, tui, gii, ngh
nghip, ni sng, trình đ hc vn)
 Phn kin thc gm: Kin thc chung (10 câu t câu 1 đn câu 10). Kin
thc chm sóc (14 câu t câu 1 đn câu 14).

Phn nhng khó khn gp phi trong quá trình chm sóc thông tiu gm 6
câu t câu 1 đn câu 6.
14

2.2.2 Các bin s nghiên cu
Chúng tôi kho sát đi tng nghiên cu bng các bin: c đim chung,

kin thc chung, kin thc chm sóc thông tiu, nguyên nhân gây khó khn khi
chm sóc thông tiu.
2.2.3 Cách chm đim kin thc
 Phn kin thc chung: Gm 10 câu. Mi câu tr li đúng đc 1 đm, tr
li sai đc 0 đim. im đt là t 5 -10, đim không đt là t 0-4.
 Phn kin thc chm sóc: Gm 14 câu. Mi câu tr li đúng đc 1 đm,
tr li sai đc 0 đim. im đt là t 7 -14, đim không đt là t 0-6.
2.3 X lý s liu
Toàn b s liu thu thp đc s đc kim tra đ xác minh tính đy đ, tính
hp l ca phiu, sau đó đc mã hóa và x lý bng phn mm SPSS 16.0
2.4 o đc nghiên cu
Vic thc hin nghiên cu đư đc s đng ý ca Ban lưnh đo trng i
hc Thng Long cng nh Ban lưnh đo BV Vit c và khoa Phu thut TN.
i tng nghiên cu đc gii thích rõ ràng v mc đích nghiên cu, s
đm bo bí mt nhng thông tin h cung cp và đng ý tham gia nghiên cu.
Nhng s liu thu thp đc s đc gi kín và ch phc v cho mc đích
nghiên cu, kt qu nghiên cu đc dùng đ đa ra đnh hng nâng cao cht
lng chm sóc thông tiu cho NB.
2.5 Thi gian vƠ đa đim nghiên cu
Nghiên cu đc tin hành t tháng 4 nm 2012 đn tháng 5 nm 2012 ti
khoa Phu thut TN BV Vit c.
 Thi gian thu thp s liu: T 1/4 -30/5/1012
 a đim nghiên cu: Khoa Phu thut TN BV Vit c.
Thang Long University Library
15

CHNG 3: KT QU NGHIÊN CU
3.1 c đim ca đi tng nghiên cu
3.1.1 Gii

Nhn xét: Trong tng s 120 đi tng nghiên cu
 Nam gii chim 50,83% (61/120)
 N gii chim 47,17% (59/120)
3.1.2 Tui
Bng 1: c đim v tui
Ni dung
Tn s
T l %
22-54
96
80
55-63
24
20
Tng
120
100

Nhn xét: T l NN chm sóc NB
 Trong đ tui lao đng là 80% (96/120)
 Ngoài lao đng 20% (20/120)
Nam
50,83%
N

49,17%
Biu đ 1: c đim v gii
16

3.1.3 Trình đ hc vn






Nhn xét: Tt c đi tng nghiên cu đu có trình đ t cp 1 tr lên
 T l NN có trình đ ≤ cp 3 chim 86,67% (104/120)
 T l > cp 3 chim 13,33% (16/120)

3.1.4 Ngh nghip
Bng 2: c đim v ngh nghip
Ni dung
Tn s
T l %
Chân tay
93
77,5
Trí óc
27
22,5
Tng
120
100

Nhn xét:
 Ngh lao đng chân tay chim ti t l ln nht 77,5%
(93/120)
 Lao đng trí óc chim 22,5 % (27/120)

≤Cp 3
>Cp 3
104
16
Biu đ 2: c đim v trình đ hc vn
Thang Long University Library
17

3.1.5 Ni 




Nhn xét:
 i tng tp trung  Hà Ni là 25% (30/120)
 T l 75% (90/120) còn li thuc các tnh thành khác nh:
Hng Yên, Hi Dng

3.2 Kin thc ca đi tng nghiên cu
Bng 3: c đim v kin thc
Ni dung
t
Không đt
Ts
T l %

Ts
T l %
Kin thc chung
107
89,2
13
10,8
Kin thc chm sóc
102
85
18
15

Nhn xét:
 T l đt  hai phn kin thc đu cao: 89,2% đt kin thc
chung, 85% đt kin thc chm sóc
3.3 Tình trng st trong ngày ca NB

Biu đ 3: c đim v ni 
HƠ Ni
Khác
30
90
18

Bng 4: Tình trng st trong ngày ca NB

Nhn xét:
 45% (54/120) NB st t 38
o
5 tr lên
 55% NB (66/120) có thn nhit di 38
o
5

3.4 Nhng khó khn gp phi khi chm sóc thông tiu cho NB
3.4.1 Thi gian sau phu thut







Nhn xét:
 92 (77%) NN gp khó khn nhiu nht ngày th 1
 28 (23%) NN còn li cho rng đó là ngày th 2

Ni dung
Tn s
T l %
Có
54
45
Không

66
55
Tng
120
100
Biu đ 4: c đim v thi gian sau phu
thut
92
28
Ngày 1 Ngày 2
Thang Long University Library
19

3.4.2 Thi đim trong ngày
Bng 5: Thi đim trong ngày
Ni dung
Tn s
T l %
Ban ngày
58
48,3
Ban đêm
62
51,7
Tng
120
100

Nhn xét:
 51,7% NN gp khó khn nhiu nht vào ban đêm

 48,3% NN gp khó khn nhiu nht ban vào ngày
3.4.3 a đim





Nhn xét:
 Bung bnh là ni gp khó khn nhiu nht 49,2%
 T l NN gp khó khn  hành lang ít hn  nhà v sinh
8,2%.
Bung
bnh
NhƠ v
sinh
Hành
lang
49,2%
21,7%
29,9%
Biu đ 5: c đim v đa đim
20

3.4.4 Tình trng NB
Bng 6: Tình trng ngi bnh
Ni dung
Tn s
T l %
Bt thng
99

82,5
n đnh
21
17,5
Tng
120
100

Nhn xét:
 82,5 % gp khó khn nhiu nht khi NB có du hiu bt thng (st, đau,
chy máu).
 17,5 % gp nhiu khó khn c khi NB n đnh.
3.4.5 Nguyên nhân gp khó khn






Nhn xét:
 Nguyên nhân gây khó khn tng dn t 64,2-83,3% (77/120; 85/120; 94/120;
100/120)
 T l ln nht là bng hng dn chm sóc 83,3%, thp nht là thiu nc
64,2%
Biu đ 6: Nguyên nhân gp khó khn
Nc
Gng Bô
Bng
HD
77

85
94
100
Thang Long University Library
21

3.5 Nhng yu t nh hng đn kin thc chm sóc thông tiu
3.5.1 Gii
Bng 7: nh hng ca gii đn kin thc





Nhn xét:
 nh hng ca gii đn kin thc không có ý ngha thng kê (P> 0,05)
3.5.2 Tui
Bng 8: nh hng ca tui đn kin thc





Nhn xét:
 T l đt kin thc chung trong nhóm tui lao đng cao hn nhóm ngh hu
là 17,7%.
 S chênh lch này có ý ngha thng kê 99% (P< 0,05). S bin thiên ca
tui gii thích đc 4,2% s bin thiên ca kin thc chung
Ni dung
KT chung đt

KT chm sóc đt
Tn s
T l %
Tn s
T l%
Nam (n=61)
57
96,61
53
89,83
N (n=59)
50
81,96
49
80,32
P
0,128
0,560
Ni dung
K T chung đt
K.T chm sóc đt
Ts
%
Ts
%
22-54 (n=96)
89
92,70
84
87,5

55-63 (n=24)
18
75
18
75
P
0,012
0,127
22

3.5.3 Hc vn
Bng 9: nh hng ca hc vn đn kin thc

Nhn xét:
 T l đt kin thc chung ca nhóm hc vn ≤ cp 3 cao hn nhóm >cp 3.
 S chênh lch gia các cp hc vi kin thc chung, kin thc chm sóc
không có ý ngha thng kê (P> 0,05)

3.5.4 Ni 
Bng 10: nh hng ca ni  đn kin thc





Nhn xét:
 S khác bit v ni  vi kin thc chung đt, kin thc chm sóc đt không
có ý ngha thng kê (P> 0,05)
Ni dung
K T chung đt

KT chm sóc đt
Ts
%
Ts
%
≤ Cp 3 (n=104)
95
91,34
89
85,57
>Cp 3 (n=16)
12
75
13
81,25
p
0,051
0,655
Ni dung
K T chung đt
K.T chm sóc đt
Ts
%
Ts
%
Hà Ni (n=30)
26
86,66
28
93,33

Khác (n=90)
81
95,55
74
82,22
p
0,614
0,124
Thang Long University Library
23


3.5.5 Ngh nghip
Bng 11: nh hng ca ngh nghip đn kin thc






Nhn xét:
 T l đt kin thc chung  nhóm lao đng chân tay (93,54%) cao hn nhóm
trí óc (74,07%)
 S chênh lch này có ý ngha thng kê  mc 99% (P< 0,05)

Ni dung
K T chung đt
K.T chm sóc đt
Ts
%
Ts
%
Chân tay (n=93)
87
93,54
81
87,09
Trí óc (n=27)
20
74,07
21
77,77
P
0,004
0,236
24

CHNG 4: BÀN LUN
4.1 c đim ca đi tng nghiên cu
Trong 120 NN tham gia nghiên cu, có 61 đi tng là nam gii chim
50,83%, 59 đi tng là n gii chim 49,17%. T l nam gii và n gii chênh
lch nhau là 1,66%.

Trong nhóm nghiên cu, đi tng nh tui nht tham nghiên cu là 22 tui
và ln tui nht là 63 tui. Trong s đó, nhóm tui lao đng ch yu nm trong
khong t 22-54 có 96 ngi chim 80%, trong đó có tn s cao nht  tui 42 (10
ngi). 24 đi tng còn li thuc nhóm tui ngoài đ tui lao đng chim 20%.
80% đi tng tham gia nghiên cu đang trong đ tui lao đng, điu này va là u
đim nhng cng là mt nhc đim. u đim là đi tng d dàng tip nhn đc
nhng kin thc và thc hành chm sóc NB khi đc hun luyn và đào to tt, h
có th đm đng đc nhng công vic chm sóc s đng cho NB, giúp gii quyt
gánh nng quá ti cho ngành y t trong bi cnh s quá ti ti các trung tâm y t ln
trong c nc đang ngày càng gia tng. Tuy nhiên, đ chm sóc đc NB thì các
đi tng nghiên cu li phi ngh làm vic, điu này làm tn hi đn nn kinh t xư
hi nói chung và kinh t gia đình tng NB và NN nói riêng. Xét trên mt khía cnh
nào đó, chính điu này li làm tng thêm chi phí điu tr cho NB
.
Hu ht đi tng nghiên cu sinh sng  các tính phía Bc. T l phân b
ri ri theo các tnh, tp chung đông nht là Hà Ni (25%). 75% còn li thuc các
tnh nh: Hng Yên, Hi Dng, Nam nh, Qung Ninh, Hà Nam, Thanh Hóa…
khi đi tng sinh sng  khu vc có điu kin kinh t-vn hóa phát trin thì nhn
thc s cao hn khu vc kém phát trin hn.
Trong 120 đi tng đng ý tham gia nghiên cu không có đi tng nào
thuc nhóm “Bit đc, bit vit”, hu ht đu có trình đ t cp 1 tr lên. T l
thuc trình đ di cp 3 là cao nht chim 86,67% (104 ngi). i tng có trình
đ t cp 3 tr lên chim t 13,33% (16 ngi).
Sng  nhng thành ph ln và có trình đ là hai đc đim thun li giúp
cho các đi tng nghiên cu có đc nhng nhn thc tt kin thc và thc hành
Thang Long University Library
25

chm sóc thông tiu cho NB. iu này đc th hin trong nghiên cu ca chúng
tôi bng t l cao NN đt  c hai phn kin thc.

Nhóm lao đng chân tay tp trung nhiu nht chim 77,5% (93/120). Nhóm
lao đng trí óc chim 22,5% (27/120). Tuy t l trong nhóm lao đng chân tay
chim đa s nhng t l đt v kin thc và thc hành chm sóc thông tiu vn cao,
điu này cho thy, nhn thc ca ngi dân ngày càng cao.
4.2 Kin thc ca đi tng nghiên cu
Phn kin thc chung bao gm các kin thc v h TN, v quá trình đt
thông tiu, v NK TN và NK TN BV. Trong nghiên cu ca chúng tôi, có 89,2%
(107) ngi khi đc hi v nhng kin thc này có câu tr li  mc đ đt (khi
tng s đim đt đc ≥ 5 đim trên tng s 10 đim). Khi đi tng nghiên cu có
nhng kin thc chung tt thì đng ngha vi vic h s có nhng kin thc nht
đnh v cách chm sóc thông tiu. Suy lun này cng đư đc khng đnh trong
nghiên cu ca chúng tôi. Khi đánh giá c th v kin thc chm sóc thông tiu,
102/120 (85%) đi tng đc đánh giá có kin thc chm sóc  mc đ đt (đt
khi tng đim ca đi tng nghiên cu đt ≥ 7 đim trên tng s 14 đim).
Tuy nhiên trong quá trình nghiên cu chúng tôi nhn thy mt thc t là mc
dù c kin thc chung và kin thc chm sóc thông tiu ca các đi tng tham gia
nghiên cu tng đi tt nhng có l quá trình thc hành chm sóc li không tt.
iu này đc suy lun gián tip qua du hiu 45% s NB b st  ngày th 3 sau
phu thut (nhit đ ≥ 38
0
5). Tt nhiên đây ch là suy lun ca chúng tôi vì trên thc
t chúng tôi không tin hành đánh giá trc tip kt qu chm sóc thông tiu ca NN
và có th có nhiu nguyên nhân khác nhau gây st sau phu thut. ây cng là mt
trong các đim hn ch ca nghiên cu này mà chúng tôi hy vng trong tng lai s
có nhng nghiên cu đánh giá khách quan hn đ khng đnh vn đ này.

4.3 Tình trng st ca NB trong ngày
Theo thng kê trong nghiên cu, có 54/120 NB (45%) có nhit đ ≥ 38
0
5

trong ngày điu tra, 55% còn li < 38
0
5. Có rt nhiu nguyên nhân gây st sau phu