kiến thức, thái độ và thực hành về sử dụng insulin của bệnh nhân đái tháo đường tại bệnh viện lão khoa trung ương đ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
Khoaăiuădng




KHO Á LUN TT NGHIP

KIN THC,ăTHÁIă VÀ THC HÀNH V S DNG INSULIN
C
A BNHăNHỂNăÁIăTHÁOăNG
TI BNH

VINăLÃOăKHOAăTRUNGăNG



Sinh viên thc hin : Lê Th Hng
Mã sinh viên : A13399
Chuyên ngành :ăiuădng

Hà Ni, 2012



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
Khoaăiuădng




KHOÁ LUN TT NGHIP

KIN THC, THÁIă VÀ THC HÀNH V S DNG INSULIN
CA BNHăNHỂNăÁIăTHÁOăNG
TI BNH VIN LÃO KHOAăTRUNGăNG

Gingăviênăhng dn : TS ậ BS.ăVăTh Thanh Huyn
Sinh viên thc hin : Lê Th Hng
Mã sinh viên : A13399
Chuyên ngành :ăiuădng

Hà Ni, 2012
Thang Long University Library



MC LC
T VN  .1
CHNG I: TNG QUAN TÀI LIU 3
1. Tng quan v bnh ái tháo đng 3
1.1. nh ngha bnh ái tháo đng 3
1.2. Tình hình bnh đái tháo đng trên Th gii và Vit Nam 3
1.3. Phân loi đái tháo đng 4
2. Tng quan v s dng insulin 5
2.1. nh ngha insulin 5
2.2. C ch, tác dng và tác dng ph ca insulin 6
2.3. Áp dng điu tr 7
2.4. Phân loi insulin 8
2.5. Nguyên tc s dng insulin 8
2.6. K thut tiêm insulin 9
2.7. Ch đ s dng insulin 9
2.8. Nhng li ích ca vic s dng insulin 10
CHNG II: I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 11
1. i tng nghiên cu 11
2. a đim và thi gian nghiên cu 11

3. Thit k nghiên cu 11
4. Phng pháp nghiên cu 12
4.1. C mu 12
4.2. Cách chn mu 12
4.3. Các bin s nghiên cu 12
4.4. Quy trình nghiên cu 13
5. Phng pháp thu thp, x lý và phân tích s liu 13
5.1. Công c thu thp s liu 13
5.2. Qun lý, x lý và phân tích s liu 15
6. Các sai s và cách khc phc 15
6.1. Sai s mc phi 15
6.2. Cách khc phc sai s 15
7. o đc trong nghiên cu 15
CHNG III: KT QU NGHIÊN CU 17
1. c đim chung ca đi tng nghiên cu 17
1.1. Gii 17
1.2. Tui 17
1.3. Trình đ hc vn 18
1.4. Thi gian mc bnh bnh 18
1.5. Khu vc sng vƠ điu kin kinh t 19
1.6. Các bnh lý phi hp 19
2. T l bnh nhơn T có kin thc, thái đ và thc hành v s dng insulin .20
3. ánh giá kin thc, thái đ và thc hành ca bnh nhân v s dng insulin 20



3.1. Hiu bit v tác dng ph khi tiêm insulin ca bnh T 20
3.2. ánh giá kin thc, thc hành v x trí h đng huyt 22
3.3. ánh giá thc hành v s dng insulin 22
3.4. ánh giá thái đ v s dng inslin 24

4. Các yu t liên quan vi kin thc, thái đ và thc hành v s dng insulin
ca bnh nhơn T. 25
4.1. Kin thc và các yu t liên quan 25
4.2. Thái đ và các yu t liên quan 26
4.3. Thc hành và các yu t liên quan 27
CHNG IV: BÀN LUN 27
1. c đim ca đi tng nghiên cu. 27
1.1. Gii 27
1.2. Tui 27
1.3. Khu vc sng vƠ điu kin kinh t 27
1.4. Trình đ hc vn 28
1.5. Các bnh lý phi hp 28
1.6. Thi gian mc bnh 28
2. T l bnh nhơn T có kin thc, thái đ và thc hƠnh đúng v s dng
insulin. 29
3. Mt s yu t liên quan vi kin thc, thái đ và thc hành ca bnh nhân
T v s dng insulin 30
3.1. Tui 30
3.2. Gii tính 30
3.3. Khu vc sng 30
3.4. Trình đ hc vn 31
3.5. Thi gian mc bnh 31
3.6. iu kin kinh t 31
3.7. Các bnh lý phi hp 32
KT LUN 36
1. T l bnh nhân có kin thc, thái đ và thc hành v s dng insulin 36
2. Mt s yu t liên quan vi kin thc, thc hành ca bnh nhơn T v s
dng insulin. 36
KHUYN NGH 37

Thang Long University Library



DANH MC BNG
Bng 1: Trình đ hc vn 18
Bng 2: T l bnh nhơn T có kin thc, thái đ và thc hành v s dng
insulin 20
Bng 3: Hiu bit v tác dng ph khi tiêm insulin ca bnh nhơn T 20
Bng 4: Hiu bit v các biu hin h đng huyt ca bnh nhơn T 21
Bng 5: ánh giá kin thc, thc hành v x trí h đng huyt 22
Bng 6: ánh giá phng pháp tiêm 22
Bng 7: ánh giá kh nng t tiêm 23
Bng 8: ánh giá s tuân th tiêm 23
Bng 9: ánh giá thái đ v s dng inslin 24
Bng 10: Kin thc và các yu t liên quan 25
Bng 11: Thái đ và các yu t liên quan 26
Bng 12: Thc hành và các yu t liên quan 27



DANH MC BIUă
Biu đ 1: S phân b mu theo gii 17
Biu đ 2: S phân b mu theo nhóm tui 17

Biu đ 3: Thi gian mc bnh 18
Biu đ 4: Khu vc sng vƠ điu kin kinh t 19
Biu đ 5: Các bnh lý phi hp 19






1

T VNă
ái tháo đng (T) lƠ mt bnh ri lon chuyn hóa Glucid thng gp.
Bnh đc xem là “đi dch”  các nc đang phát trin; và là nguyên nhân gây
t vong đng th t hoc th nm  các nc phát trin [4].
Theo t chc y t Th gii (World Health Organization - WHO) nm 2010
có khong 221 triu ngi mc T. c tính đn nm 2025 s có khong 300 -
339 triu ngi (chim 5,4% dân s toàn cu). Trong đó các nc phát trin tng
42%, các nc đang phát trin (nh Vit Nam) tng 170% [3].
Vit Nam - ni quá trình đô th hóa có nhng tác đng tiêu cc nh thay
đi tp quán n ung không lành mnh, gim hot đng th lc vƠ tng cơn. Tuy
không phi lƠ nc có t l mc T cao nht nhng t l ngi mc bnh T
 nc ta tng nhanh nht trên th gii (vi t l mc mi hƠng nm lƠ 8 - 10%)
[9]. Nm 2002, Bnh vin Ni tit đƣ tin hành mt cuc điu tra quy mô toàn
quc. Kt qu cho thy t l T lƠ 2,7%, trong đó t l mc bnh  thành ph
là 4,4%,  min núi và trung du là 2,1% và  đng bng là 2,7% [3].
Trong điu tr T, bên cnh mt ch đ n hp lý, tp luyn th lc
thng xuyên và s dng các thuc viên điu tr T, vic s dng insulin giúp
kim soát đng huyt hiu qu, gim bt gánh nng lên tuyn ty lƠ điu cn
thit. Tuy nhiên, s dng insulin không đúng cách có th xy ra mt s tác dng

ph nh: h đng huyt, phn ng nga ti ch tiêm, đau, cng (teo m di
da) hoc u m vùng tiêm… lƠm gim hiu qu ca thuc. Do đó, s dng insulin
đúng cách lƠ ht sc quan trng trong điu tr bnh T. Và vai trò ca ngi
điu dng trong vic hng dn s dng insulin đúng cách lƠ không th thiu.
Nhng cho đn nay, ti Vit Nam cha có nhiu nghiên cu v kin thc, thái
đ và thc hƠnh đúng v s dng insulin ca bnh nhơn T. Chính vì vy,
chúng tôi thc hin đ tài nghiên cu: “Kin thc, thái đ và thc hành v s
Thang Long University Library

2

dng insulin ca bnh nhân T ti Bnh vin Lão Khoa Trung ng” vi 2
mc tiêu:
1. Xác đnh t l bnh nhơn T có kin thc, thái đ, và thc hƠnh đúng v
s dng insulin.
2. Mô t các yu t liên quan ti kin thc, thái đ và thc hành ca bnh
nhơn T v s dng insulin.

3

CHNGăI:ăTNG QUAN TÀI LIU
1. Tng quan v bnhăáiătháo đng
1.1. nhănghaăbnhăáiătháoăđng
Theo WHO đnh ngha “ái tháo đng là mt hi chng có đc tính biu
hin bng tng đng huyt do hu qu ca vic thiu/hoc mt hoàn toàn insulin
hay lƠ do có liên quan đn s suy yu trong bài tit và hot đng ca insulin” [4].
1.2. Tình hình bnhăđáiătháoăđng trên Th gii và Vit Nam
1.2.1. Trên th gii
T lƠ bnh chuyn hóa thng gp nht. Bnh tng nhanh theo tc đ
phát trin ca nn kinh t xã hi. Các công trình nghiên cu cho thy t l mc
bnh tng hƠng nm vi mi 15 nm tng lên gp đôi; tui càng cao thì t l mc
cƠng cao, trong đó t l mc  tui 65 tr lên là 16%. T đc xp vào mt
trong ba bnh thng gây tàn ph và t vong cao nht (tim mch, ung th, T)
[4].
Theo báo cáo ca WHO, nm 1985 có khong 30 triu ngi trên Th gii
b T, vƠ con s nƠy tng lên 110 triu vƠo nm 1994, trong đó 98,9 triu
ngi mc T típ 2. Mt báo cáo khác ca vin nghiên cu T quc t cho
bit có khong 157,3 triu ngi mc bnh vƠo nm 2000 vƠ tng lên 240 triu
ngi vƠo nm 2010, trong đó 215,6 triu ngi T típ 2. Các chuyên gia d
báo nm 2025 s có 300 triu ngi T (chim 5,4% dân s Th Gii) [3], [4].
T l mc bnh cng thay đi theo tng nc có nn công nghip phát trin hay
đang phát trin, thay đi theo tng dân tc, tng vùng đa lí khác nhau. Theo
WHO (1994) [3], t l T típ 2 nh sau:
 các nc Châu Âu: Tây Ban Nha 1%, Pháp 1,4%, Anh 1,2%.
 Nam và Bc M: Argentina 5%, M 6,6%.
 Châu Phi: Tunisia 3,84% (thành ph) và 1,3% (nông thôn), Mali 0,9%
Thang Long University Library

4

Theo thng kê ca Liên đoƠn T Quc T (1991) t l mc  mt s
nc Chơu Á nh sau: Thái Lan 3,58%, Malaysia 3,01%, Philipines 4,27%, Hng
Kông 3% [4].
 các nc phát trin, chi phí cho điu tr vƠ chm sóc bnh nhơn T
chim 6-14% tng chi phí ngành y t. Nm 1996, M phi chi tr trên 90 t đô la
cho công tác chm sóc vƠ qun lý bnh nhơn T [4].
1.2.2. Vit Nam
Nm 2002, Bnh vin Ni tit đƣ tin hành mt cuc điu tra quy mô toàn
quc. Kt qu cho thy t l T lƠ 2,7%, trong đó t l mc bnh  thành ph
là 4,4%,  min núi và trung du là 2,1% và  đng bng là 2,7% [3].
T tuy lƠ bnh mn tính, nhng nu đc hng dn đy đ v ch đ
n, luyn tp và s dng thuc đúng cách, các bnh nhơn T có th n đnh
trong thi gian dài và hn ch đc bin chng xy ra. Ngc li, bnh nhân
không đc phát hin vƠ điu tr kp thi, thiu hiu bit v bnh s dn đn tàn
ph và t vong, to nên gánh nng cho gia đình bnh nhơn, cng nh ca c cng
đng.
1.3. Phân loiăđáiătháoăđng [3], [4]
WHO đƣ phơn loi T thƠnh các th nh sau:
1.3.1. ái tháo đng típ 1
ái tháo đng típ 1 là hu qu ca quá trình hy hoi t bào beta ca đo
ty, dn đn cn phi s dng insulin ngoi sinh đ duy trì chuyn hóa, ngn
nga tình trng nhim toan ceton có th gây hôn mê và t vong [4].
T típ 1 còn có tên gi khác lƠ T ph thuc insulin, T típ 1, T
v thƠnh niên… đc đc trng bi s có mt ca các kháng th nh ICA, anti-
GAD, IA-2 hoc kháng th kháng insulin. Ngi ta thng gp các bnh t min
khác kt hp nh bnh Basedow (Grave’s disease); viêm tuyn giáp t min dch

5

mn tính Hashimoto, bnh Addion. T l t bào beta b phá hy khác nhau  các
nhóm, có th rt nhanh và cao  tr nh nhng li rt chm  ngi trng thành.
1.3.2. ái tháo đng típ 2
Bnh thng xy ra  ngi ln, vi đc trng lƠ kháng insulin đi kèm vi
thiu ht tit insulin tng đi.  giai đon đu, nhng bnh nhơn T típ 2
không cn insulin cho điu tr nhng sau nhiu nm mc bnh, nhìn chung
insulin máu gim dn và bnh nhân dn dn l thuc vƠo insulin đ cân bng
đng huyt.
1.3.3. ái tháo đng thai nghén
Bnh xy ra do ri lon dung np đng, xut hin ln đu tiên lúc mang
thai, tng nguy c phát trin sau nƠy thƠnh T thc s. Loi T nƠy không có
triu chng gì, thng chm dt sau khi sinh.
1.3.4. ái tháo đng khác
- T do bnh lý ty: viêm ty, x ty, si ty…
- Bnh ni tit khác: hi chng Cushing, Basedow, to đu chi…
- Do thuc hoc hóa cht: glucorticoid, thiazid, T3, T4…
- Hi chng đt bin gene: Down, Klinfenter, Turner…
- T liên quan ti dinh dng kém: T do thiu ht protein.
2. Tng quan v s dng insulin
2.1. nhănghaăinsulin
Insulin là polypeptid gm chui A có 21 acid amin và chui B có 30 acid
amin. Hai chui này ni vi nhau bng cu disulfid. S khác bit gia insulin
ngi, ln và bò là các acid amin có v trí 8, 9, 10 ca chui A [8].
Thang Long University Library

6

2.2. Căch, tác dng và tác dng ph ca insulin
2.2.1. C ch [8]

Tt c các t bào ca ngi vƠ đng vt đu cha receptor đc hiu cho
insulin. Receptor ca insulin là mt glycoprotein gm 2 đn v di alpha nm 
mt ngoài t bƠo vƠ hai đn v di beta nm trong t bào. Bn đn v này gn
đi xng nhau bng cu disulfid. Thông qua receptor gn vào receptor alpha gây
kích thích tyrosin- kinase ca receptor beta làm hot hóa h thng vn chuyn
glucose  màng t bƠo, lƠm cho glucose đi vƠo trong t bào mt các d dƠng, đc
bit là t bƠo c, gan vƠ t bào m. NgoƠi ra, insulin còn lƠm tng hot tính ca
glucokinase, glycogensynthetase, thúc đy s tiêu th glucose vƠ tng tng hp
glycogen  gan. Insulin làm gim s thy phơn lipid, protid vƠ glycogen, đng
thi lƠm tng s tng hp lipid và protid t glucid. Kt qu làm h đng huyt.
2.2.2. Tác dng [8]
Insulin điu hòa đng huyt ti các mô đích ch yu lƠ gan, c vƠ m.
- Tác dng ca insulin ti gan:
 c ch thy phơn glycogen (c ch phosphorylase).
 c ch chuyn acid béo vƠ acid amin thƠnh keto acid.
 c ch chuyn acid amin thƠnh glucose.
 Thúc đy d tr glucose di dng glycogen (gơy kích ng glucokinase vƠ
glycogen synthetase).
 LƠm tng tng hp triglycerid và VLDL.
- Tácădngăcaăinsulinătiăcăvơn:
 LƠm tng tng hp protein, tng nhp acid amin vƠo t bƠo.
 LƠm tng tng hp glycogen, tng nhp glucose vƠo t bƠo.
- Tácădngăcaăinsulinătiămôăm:
 LƠm tng d tr triglycerid vƠ lƠm gim acid béo t do trong tun hoƠn.


7

2.2.3. Tác dng ph [8]
- Dăng: có th xut hin sau khi tiêm ln đu hoc sau nhiu ln tiêm insulin,

t l d ng nói chung thp.
- Hă đngă huyt: thng gp khi tiêm insulin quá liu, bnh nhơn có biu
hin ra m hôi, h thơn nhit, co git, thm chí có th hôn mê.
- Phnăngătiăchătiêm: nga, đau, cng (teo m di da) hoc u vùng tiêm.
- Tngăđngăhuytăhiăngă(rebound): dùng insulin liu cao.
2.3. Áp dngăđiu tr [8]
Bnh nhơn T típ 1 đu đc ch đnh dùng insulin. Insulin còn đc ch
đnh cho bnh nhơn T típ 2, nhng sau khi đƣ thay đi ch đ n vƠ dùng các
thuc điu tr T mƠ không có hiu qu tt. Ngoài ra, các bnh nhơn T sau
ct b ty tng, T  ngi có thai, T có ceton máu vƠ niu cao cng đc
ch đnh.
Trên c s đnh lng insulin trong máu ca ngi bình thng, ta thy
lng insulin bài tit trung bình vào khong 18- 40 đn v/ 24 gi, mt na s đó
đc gi là insulin nn, lng insulin còn li đc bài tit theo ba n. Vì vy, đ
duy trì lng đng huyt n đnh, insulin nên dùng khong 0,2- 0,5 đn v/ kg
th trng/ 24 gi.
Thang Long University Library

8

2.4. Phân loi insulin [4]
2.4.1. Theo ngun gc
- Tă đngă vt: tu ca bò, ln: có khác bit mt chút v cu trúc so vi
insulin ca ngi. NgƠy nay, đƣ đc tinh ch bng phng pháp sc ký,
có đ tinh khit cao. Ph bin lƠ 2 loi : Actrapid beef vƠ Lent beef.
- Insulină"ngi": bng các phng pháp: Bán tng hp t insulin ln; tái
t hp gen vƠ Insulin analogue.
2.4.2. Theo tác dng
Loi insulin
Thi gian tác

dng
nh tác dng
Tác dng kéo
dài
Tác dng nhanh



Lispro
5- 15 phút
30- 90 phút
3- 5 gi
Aspart
5- 15 phút
30- 90 phút
3- 5 gi
Glulisine
5- 15 phút
30- 90 phút
3- 5 gi
Tng đi nhanh



Regular
30- 60 phút
2- 3 gi
5- 8 gi
Tác dng trung bình

NPH
2- 4 gi
4- 10 gi
10- 16 gi
Lente
2- 4 gi
4- 12 gi
12- 18 gi
Tác dng kéo dài



Ultralente
6- 10 gi
10- 16 gi
18- 24 gi
Glargine
2- 4 gi
Không có đnh
20- 24 gi
Detemir
2- 4 gi
6- 14 gi
16- 20 gi
Loi hn hp

70/30
30- 60 phút

10- 16 gi
75/25
5- 15 phút

10- 16 gi
70/30
5- 15 phút

10- 16 gi
50/50
30- 60 phút

10- 16 gi
70/30

human mix: 70% NPH và 30% Regular; 75/25

lispro analog mix: 70%
intermediate, 25% lispro; 70/30

aspart anlog mix: 70% intermediate, 30% aspart;
50/50

human mix: 50% NPH và 50% Regular.
2.5. Nguyên tc s dng insulin [6]
Ngi T phi s dng insulin, có th dùng bm tiêm hoc bút tiêm,
nhng phi đt đc mc đích lƠ:

- Duy trì lng đng huyt v gn mc bình thng.

9

- Cung cp nhng thông tin cn thit nht lƠ trong nhng ngƠy đu v phn
ng ca c th vi loi insulin đc s dng.
- Không đ xy ra h đng huyt.
2.6. K thut tiêm insulin
Có 2 phng pháp tiêm: S dng bm tiêm vƠ s dng bút tiêm. Mi
phng pháp có các bc tin hành và dng c riêng. K thut c th s đc
trình bày  phn Ph lc 1 [1], [12].
Nguyên tc cn nh khi tiêm insulin [6]
- Nguyênătcă1:  mi v trí tiêm, da phi đc gi sch, c bp vƠ lp m
di da vùng nƠy phi hoƠn toƠn bình thng. ơy lƠ điu kin đ insulin
đc hp thu tt.
- Nguyênătcă2: Các v trí đu phi đc s dng luơn chuyn.
- Nguyênătcă3: Nu s dng t 2 mi tiêm tr lên trong 1 ngƠy, phi tiêm 
các v trí  các vùng khác nhau. Khi tt c các v trí trong vùng đƣ s dng
ht mi chuyn sang vùng khác.
2.7. Ch đ s dng insulin [6]
Có nhiu ch đ s dng insulin. Dùng theo quy c ngha lƠ tiêm di
da 2 ln/mi ngƠy, trc ba n đim tơm vƠ trc ba n chiu. Dùng insulin
cng phi thm dò t liu ti thiu, tng cho đn khi đt đc mc tiêu.
- Ch đ s dng ngày mt ln tiêm:
Vi T típ 1 đơy không phi là ch đ ph bin, ch đ nƠy đc áp
dng trong giai đon trng mt, khi mƠ lng insulin do bn thân t bào beta
tit ra còn có kh nng duy trì mt phn chc nng cơn bng đng huyt. Có
th dùng insulin NPH đn đc hoc phi hp vi loi nhanh (Regular = Re)
theo t l khác nhau, hoc 3/4 hoc 2/3 NPH/R tu theo tình trng bnh và
thi đim đ tiêm thuc.

- Ch đ s dng ngày 2 ln tiêm:
Thang Long University Library

10

Thng đc s dng vi các insulin th hn hp. V lý thuyt, ch đ
tiêm ngƠy 2 mi có nhng li th: gim s tng đng huyt c s vƠ sau n.
Gim đng huyt qua đêm vƠ bui sáng. Bt li hay gp nht là bin chng
h đng huyt vƠ tng đng th phát sau h đng huyt ban đêm.
- Ch đ s dng ngày nhiuămiătiêm:
Trong ch đ nƠy, lng insulin c bn chim ti 50% tng liu insulin
trong ngƠy. Insulin c bn đc s dng thng là loi có thi gian tác dng
bán chm hoc siêu chm nh NPH, Lente, Ultralente, Glasgine, Detemir.
Ngi ta cng có th s dng loi insulin cc nhanh nh Lispro vi đng
truyn di da liên tc.
2.8. Nhng li ích ca vic s dng insulin [2]
- Kim soát đng huyt d vƠ nhanh hn. Tiêm insulin cho phép điu chnh
liu thuc đn gin, d dàng.
- Ðiu tr an toƠn hn vì insulin có th dùng đc cho tt c nhng bnh nhân
ÐTÐ, k c khi h có các bin chng rt nng nh suy gan, suy thn, nhi
máu c tim hoc các bnh nhân cao tui.
- Kéo dài thi gian dùng đc các thuc viên h đng huyt. Tiêm insulin
giúp duy trì kh nng tit insulin ca ty, đáp ng lơu dƠi hn vi các thuc
viên h đng huyt.
- Vi nhng bnh nhân th trng gy, khi tiêm insulin thng có cm giác n
ngon ming hn nên có th tng cơn v mc bình thng.
- Các bnh nhơn điu tr insulin sau mt thi gian thng có cm giác thoi
mái, d chu hn so vi khi điu tr bng các thuc viên đn thun, góp

phn nâng cao cht lng cuc sng.




11

CHNGăII:ăIăTNGăVÀăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU
1. iătng nghiên cu
Nhng bnh nhân mc bnh T đn khám vƠ điu tr ti bnh vin
Lƣo khoa Trung ng t tháng 03/2012 đn tháng 06/2012.
- Tiêu chun chn la:
 Bnh nhơn đc chn đoán T theo tiêu chun ca t chc y t Th
gii (WHO, 2006) [15] vi 3 tiêu chí:
o ng huyt lúc đói ả 7mmol/l, lƠm ít nht 2 ln.
o ng huyt  thi đim bt k ả 11,1 mmol/l có kèm theo triu
chng lơm sƠng.
o ng huyt sau 2 gi lƠm nghim pháp tng glucose huyt ≥
11,1mmol/l
 Bnh nhơn có tiêm insulin.
 ng ý tham gia nghiên cu.
 Bnh nhơn có tình trng nhn thc tt.
- Tiêuăchunăloiătr
 Bnh nhơn không đng ý tham gia nghiên cu.
 Bnh nhơn có tình trng tri giác kém, hôn mê, ri lon tri giác,…
 Bnh nhơn cơm, đic, tơm thn, mù ch,…
2. aăđim và thi gian nghiên cu
Nghiên cu đc thc hin ti Bnh vin Lƣo khoa Trung ng trong
thi gian t tháng 03/2012 đn tháng 06/2012.
3. Thit k nghiên cu

Mô t ct ngang.
Thang Long University Library

12

4. Phngăphápănghiênăcu
4.1. C mu: c mu đc tính theo công thc c lng c mu cho mt
t l tng đi.
n = (Z
1 ậ /2
)
2
p(1 ậ p)
(p)
2

Trongăđó:
 = 0,05 (mc ý ngha thng kê)
Vi  = 0,05 thì h s Z
1-/2
=1,96
p = 50% (do không có nghiên cu trc đó, chn p = 0,5 đ có c
mu ln nht).
 = 0,2
T đơy tính đc s lng đi tng cn thit là 96 bnh nhân.  loi
tr các phiu không hp l và làm tròn s đi tng nghiên cu là 100.
4.2. Cách chn mu
Thu thp s liu bt đu t tháng 03/2012 đn tháng 06/2012. Chn tt
c các bnh nhơn đ tiêu chun cho đn khi đ 100 bnh nhân.
4.3. Các bin s nghiên cu

STT
Tên bin
Các binăđoălng
1
Thông tin
chung
Tui, gii, trình đ hc vn, khu vc sng, thi gian
mc bnh, thu nhp, các bnh lý phi hp.
2
Kin thc
Bit và tr li đúng v:
+ Loi insulin
+ Thi đim tiêm insulin
+ V trí tiêm insulin
+ Theo dõi và x trí tác dng ph
+ Bo qun l/ bút tiêm insulin
3
Thái đ
Phn 1:
 Dùng insulin giúp ngn nga bin chng ca bnh
T
 Dùng insulin giúp ci thin sc khe
 Dùng insulin giúp kim soát tt đng huyt
 Cách tiêm insulin rt d dàng
Phn 2:
 Dùng insulin ngha lƠ đƣ không qun lý bnh T

13

vi ch đ n ung và thuc viên

 Dùng insulin ngha lƠ sc khe xu đi
 Qun lý tiêm insulin mt nhiu thi gian và công sc
 Dùng insulin làm ph thuc hn vƠo bác s
4
Thc hành
Hi v tiêm insulin đúng:
 Ch đ tiêm
 Các bc tiêm.
 Theo dõi và x trí khi có tác dng ph.
 Bo qun l/ bút tiêm insulin

4.4. Quy trình nghiên cu
Quy trình nghiên cu đc tin hƠnh theo s đ di đơy:

5. Phngăphápăthuăthp, x lý và phân tích s liu
5.1. Công c thu thp s liu
B công c tng cng 36 câu, bao gm:
- Phn thông tin chung: (Gm 8 câu t A1 đn A8) tui, gii, trình đ hc
vn, khu vc sng, thi gian mc bnh, thu nhp, các bnh lý phi hp.
- ánhăgiáăkinăthc: tng cng 14 cơu (B1 - B14), bao gm: loi insulin,
thi đim tiêm, v trí tiêm, theo dõi vƠ x trí, bo qun.
Thang Long University Library

14

- ánhăgiáăthcăhƠnh: có 6 câu (C1 - C6): ch đ, các bc tiêm, theo dõi
vƠ x trí, bo qun.
- ánhăgiáătháiăđ: có 8 cơu (gm 2 phn):
Phn 1: có 4 câu (D1 - D4)
 Dùng insulin giúp ngn nga bin chng ca bnh T

 Dùng insulin giúp ci thin sc khe
 Dùng insulin giúp kim soát tt đng huyt
 Cách tiêm insulin rt d dàng
Phn 2: có 4 câu (D5 - D8)
 Dùng insulin ngha lƠ đƣ không qun lý bnh T vi ch đ n ung và
thuc viên
 Dùng insulin ngha lƠ sc khe xu đi
 Qun lý tiêm insulin mt nhiu thi gian và công sc
 Dùng insulin làm ph thuc hn vƠo bác s
Tiêu chunăđánhăgiáăkin thc, tháiăđ và thc hành:
- Kin thc: mi câu tr li “úng” “1 đim”, tr li “Sai” “-1 đim”, tr li
“Không bit” “0 đim”. Tng đim ti đa lƠ 52 đim. Có kin thc đúng
khi đc ≥ 30 đim.
- ThcăhƠnh: mi cơu tr li “Có” đc “1 đim”, tr li “Không” đc “0
đim”. Tng đim ti đa 14 đim. Thc hƠnh đúng khi đc ≥ 10 đim.
- Tháiăđ:  phn 1 mi cơu tr li “ng ý” đc “1 đim”, tr li “Không
đng ý” đc “0 đim”.  phn 2 mi cơu tr li “ng ý” đc “0 đim”,
tr li “Không đng ý” đc “1 đim”. Tng đim ti đa 8 đim. Thái đ
tích cc khi đc ≥ 6 đim.
B công c c th đc trình bày trong phn ph lc 2.

15

5.2. Qun lý, x lý và phân tích s liu
S liu sau khi đc đc và làm sch đc nhp vào máy tính và phân
tích bng phn mm thng kê Stata 10. Vi mc ý ngha thng kê là p < 0,05.
6. Các sai s và cách khc phc
6.1. Sai s mc phi
- Sai s do điu tra viên: iu tra viên b sót câu hi khi thu thp thông tin,
sai s khi ghi chép thông tin, sai s do điu tra viên không hiu rõ v câu

hi.
- Sai s do ngi tr li phng vn: Do câu hi v kin thc và thc hành
nên rt d dn đn có câu tr li sai khi hi. Và có hai mc tr li “Sai” vƠ
“Không bit” nên đi tng tr li có th tr li đi khái, hoc c tình tr
li “Không bit” lƠm đánh giá sai kin thc ca mình.
- Sai s trong quá trình thu thp thông tin: La chn nhm hoc b qua bnh
nhơn đc la chn.
- Sai s trong quá trình nhp s liu.
6.2. Cách khc phc sai s
- Tp hun k cho các điu tra viên: hun luyn k điu tra viên v b câu
hi cng nh mt s ngôn ng  đa phng.
- i vi sai s do đi tng tr li : hi chi tit k hn, kim tra chéo thông
tin bng cách lp li câu hi.
- i vi sai s trong quá trình thu thp s liu: Giám sát, kim tra s liu ti
thc đa.
- i vi sai s trong quá trình làm sch s liu và nhp liu: c phiu và
làm sch trc khi nhp liu.
- Làm sch các s liu b thiu và s liu không hp lý trc khi phân tích.
7. oăđc trong nghiên cu
Nghiên cu đc báo cáo vƠ đc s đng ý ca ban giám đc bnh
vin Lão khoa Trung ng.
Thang Long University Library

16

B câu hi không bao gm các câu hi mang tính riêng t, các vn đ
nhy cm nh hng đn tâm lý hay sc khe bnh nhơn. Trc khi tr li,
bnh nhơn đc gii thích rõ v mc đích nghiên cu và có s chp thun
tham gia.
Các s liu đc nghiên cu nhm mc đích phc v cho nghiên cu,

kt qu nghiên cu đc đ xut s dng vào mc đích nơng cao kin thc,
thái đ và thc hành v tiêm insulin.
Trên c s kt qu thu đc đ ra các khuyn ngh nhm nâng cao kin
thc, thái đ và thc hành tiêm insulin.



17

CHNGăIII:ăKT QU NGHIÊN CU
1. căđim chung caăđiătng nghiên cu
1.1. Gii
37%
63%
Nam
N


Biuăđ 1: S phân b mu theo gii
Nhn xét:

- 37 bnh nhân nam, chim 37%
- 63 bnh nhân n, chim 63%
- T l n/nam = 1,7
1.2. Tui
20%
72%
8%
0%
10%

20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
< 60 tui 64 - 74 tui 75 - 79 tui

Biuăđ 2: S phân b mu theo nhóm tui
Nhn xét: Tui trung bình ca bnh nhân trong nghiên cu này là 66,82 ± 7,9
tui. Bnh nhân nhiu tui nht là 84 tui và ít tui nht là 46 tui. Trong đó
nhóm tui 64 - 74 tui chim t l cao 72%.
Thang Long University Library

18

1.3. Trìnhăđ hc vn
Bng 1:ăăTrìnhăđ hc vn

Trìnhăđ hc vn
n
%
Cp 1
3
3
Cp 2
24
24
Cp 3

22
22
Trung hc chuyên
nghip tr lên
48
48
Không đi hc
3
3
Tng
100
100
Nhn xét: Kt qu nghiên cu 100 bnh nhân cho thy trình đ trung hc
chuyên nghip tr lên chim t l cao nht 48%, cp 2 chim 24%, cp 3
chim 22%, Nhng bnh nhơn có trình đ cp 1 vƠ không đi hc chim t l
thp 3%.
1.4. Thi gian mc bnh
2%
15%
32%
51%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
< 1 nm 1- < 5 nm 5- < 10 nm ≥ 10 nm

Biuăđ 3: Thi gian mc bnh

Nhn xét: V thi gian mc bnh chúng tôi thy nhóm bnh nhân có thi gian
mc bnh trên 10 nm chim t l nhiu nht 51%, chim ít nht là thi gian
mc bnh di 1 nm 2%. Nhóm bnh nhơn đc phát hin trong khong 5 -

19

10 nm chim 32%, nhóm bnh nhơn đc phát hin trong khong 1 ậ 5 nm
chim 15%.
1.5. Khu vc sngăvƠăđiu kin kinh t

3%
82%
4%
11%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Thành th Nông thôn
Nghèo
Không nghèo

Biuăđ 4: Khu vc sngăvƠăđiu kin kinh t

Nhn xét: iu kin kinh t ca bnh nhơn T trong nhóm điu tra sng 
thành th cao hn  khu vc nông thôn (t l 82%).
1.6. Các bnh lý phi hp

9%
17%
74%
Không
1 bnh
2 bnh tr lên

Biuăđ 5: Các bnh lý phi hp
Nhn xét: T biu đ trên ta thy, hu ht các bnh nhơn đu có kèm theo ít
nht 1 bnh lý khác (91%), s bnh nhân có t 2 bnh lý khác kèm theo chim
t l cao 73/100 (73%) bnh nhân.
Thang Long University Library

20

2. T l bnhănhơnăTăcóăkin thc,ătháiăđ và thc hành v s dng
insulin
Bng 2: T l bnhănhơnăTăcóăkin thc,ătháiăđ và thc hành v s
dng insulin

c đim
n (%)
p
Kin thc

úng
35 (35)
p < 0,05
Không đúng
65 (65)
Thái đ
Tích cc
78 (78)
p < 0,05
Tiêu cc
22 (22)
Thc hành
úng
94 (94)
p < 0,05
Không đúng
6 (6)
Nhn xét:
- Bnh nhân có kin thc đúng chim 35%, khác bit đáng k so vi bnh
nhân có kin thc sai (p < 0,05).
- Bnh nhơn có thái đ tích cc chim 78% và thc hƠnh đúng chim 94%,
khác bit đáng k so vi thái đ tiêu cc và thc hƠnh không đúng (p <
0,05).
3. ánhăgiáăkin thc,ătháiăđ và thc hành ca bnh nhân v s dng
insulin
3.1. Hiu bit v tác dng ph khi tiêm insulin ca bnhăT
Bng 3: Hiu bit v tác dng ph khi tiêm insulin ca bnhănhơnăT
Các tác dng ph
Kin thc
úng

(%)
Sai
(%)
Không
bit (%)
Tng
D ng
15
11
74
100
H đng huyt
90
2
8
100
Phn ng ti ch
42
14
44
100
Tng đng huyt hi ng
18
5
77
100

Nhn xét:
- Bnh nhân có kin thc đúng v h đng huyt nhiu nht chim 90%.
- Tuy nhiên, còn mt s tác dng ph bnh nhân không có kin thc chim

t l cao: d ng chim 74%, tng đng huyt hi ng chim 77%, phn
ng to ch chim 44%.