thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi qua thực tiễn tại tỉnh thừa thiên - huế

Thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi qua thực
tiễn tại tỉnh Thừa Thiên - Huế


Phan Thùy Dương

Khoa Luật. Đại học Quốc gia Hà Nội
Luận văn ThS. Luật: 60 38 30
Người hướng dẫn : TS. Nguyễn Phương Lan
Năm bảo vệ: 2013
135 tr .

Abstract. Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về nuôi con nuôi và pháp luật nuôi con
nuôi. Phân tích các quy định của pháp luật về nuôi con nuôi. Tìm hiểu tình hình thực
hiện pháp luật về nuôi con nuôi tại tỉnh Thừa Thiên Huế, qua đó đánh giá việc thực
hiện pháp luật về nuôi con nuôi tại tỉnh Thừa Thiên Huế. Nghiên cứu, phát hiện những
vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thực hiện pháp luật điều chỉnh quan hệ nuôi con
nuôi trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Đề xuất một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật
về nuôi con nuôi và một số giải pháp nhằm đảm bảo việc thực hiện pháp luật về nuôi
con nuôi có hiệu quả.
Keywords. Luật dân sự; Luật hôn nhân và gia đình; Nuôi con nuôi; Pháp luật Việt
Nam
Content.
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Nuôi con nuôi là hiện tượng xã hội xảy ra ở các quốc gia và đều được pháp
luật các nước điều chỉnh. Chế định nuôi con nuôi được các quốc gia và cộng đồng
quốc tế quan tâm đặc biệt vì nó là sự bảo vệ pháp lý rất cần thiết nhằm đảm bảo
những lợi ích tốt nhất cho những trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt cần có mái ấm gia
đình, đồng thời đáp ứng nhu cầu chính đáng của những người nhận con nuôi như:
vợ chồng hiếm muộn, vô sinh, phụ nữ sống đơn thân
Vấn đề nuôi con nuôi luôn được Chính phủ Việt Nam quan tâm và vào mỗi giai

đoạn nhất định Nhà nước đều ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh
quan hệ nuôi con nuôi. Năm 2010 Luật Nuôi con nuôi đã được Quốc hội nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua và đây là đạo luật về nuôi con nuôi đầu tiên
của Việt Nam.
Trong những năm qua, pháp luật về nuôi con nuôi ở nước ta đã góp phần quan
trọng trong việc bảo đảm thực hiện quyền trẻ em được chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo
dục trong môi trường gia đình; động viên, khơi dậy tinh thần nhân đạo, nhân văn của
con người Việt Nam; giữ gìn và phát huy truyền thống tương thân tương ái, lá lành
đùm lá rách trong nhân dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cha, mẹ nuôi, giúp
họ ổn định tư tưởng và yên tâm trong việc nuôi dưỡng, chăm sóc con nuôi như con đẻ.
Tuy nhiên trong thực tế việc hiểu và thực hiện các quy định về nuôi con nuôi còn chưa
đúng, chưa đầy đủ, thậm chí còn có những sai phạm, làm ảnh hưởng trực tiếp đến
quyền của trẻ em, nhất là quyền của trẻ em được nhận làm con nuôi. Trong quá trình
tiến hành các thủ tục cho nhận con nuôi, đặc biệt trong việc cho trẻ em làm con nuôi
người nước ngoài còn có hiện tượng vi phạm pháp luật như cố ý làm sai lệch nguồn
gốc của trẻ, không đảm bảo quyền tìm người thân thích của trẻ trước khi cho trẻ làm
con nuôi, một số trường hợp cho trẻ em làm con nuôi vì mục đích vụ lợi, hoặc các mục
đích khác trái pháp luật và đạo đức xã hội Trong quan hệ giữa cha mẹ nuôi và con
nuôi còn tồn tại hiện tượng xâm phạm nghiêm trọng quyền của trẻ em như bóc lột sức
lao động của trẻ, lạm dụng tình dục, bạo hành, ngược đãi đối với con nuôi
Các văn bản pháp luật trước đây cũng như Luật Nuôi con nuôi đã có những quy
định cụ thể, điều chỉnh về lĩnh vực nuôi con nuôi, song vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại giữa
lý luận và thực tế trong quá trình thực hiện pháp luật. Trong thực tiễn thực hiện pháp
luật nuôi con nuôi cũng còn nhiều vấn đề bất cập, vướng mắc, ngay cả ở địa bàn tỉnh
Thừa Thiên Huế. Việc nghiên cứu thực tiễn thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi ở Thừa
Thiên Huế là cần thiết, nhằm đánh giá những kết quả đã đạt được cũng như những điểm
còn hạn chế của pháp luật nuôi con nuôi hiện hành.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Vấn đề nuôi con nuôi đã được nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước thực
hiện bởi các công trình nghiên cứu ở nhiều cấp độ khác nhau như: Viện Khoa học pháp

lý - Bộ Tư pháp trong chương trình hợp tác với Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc
(UNICEF) đã có chuyên đề về “Chế định nuôi con nuôi trong pháp luật Việt Nam và
quốc tế”, năm 1998; Năm 2009, tổ chức dịch vụ xã hội quốc tế (ISS) tiến hành đánh
giá độc lập về tình hình nhận con nuôi từ Việt Nam dưới sự đồng ý của cơ quan
UNICEF tại Hà Nội và Cục Con nuôi Bộ Tư pháp về “Nhận nuôi con nuôi từ Việt
Nam”; năm 2010 Chính phủ Việt Nam và Unicef đã có “Báo cáo phân tích tình hình
trẻ em tại Việt Nam”. Những tài liệu này đã giới thiệu khái quát về chế định nuôi con
nuôi trong hệ thống pháp luật Việt Nam, nêu thực trạng về nuôi con nuôi tại một số địa
phương và giới thiệu về pháp luật nuôi con nuôi của một số nước. Bên cạnh đó còn có
nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, đề tài luận văn, các bài bình luận đã được công bố
như:
- Luận án tiến sĩ Luật học: Cơ sở lý luận và thực tiễn của chế định pháp lý về
nuôi con nuôi ở Việt Nam của tác giả Nguyễn Phương Lan, Trường Đại học Luật Hà
Nội, năm 2007;
- Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường của Trường Đại học Luật Hà Nội:
Hoàn thiện chế định nuôi con nuôi trong pháp luật Việt Nam, chủ nhiệm đề tài Ngô
Thị Hường, năm 2007;
- Luận văn thạc sỹ luật học: Bảo vệ quyền trẻ em trong lĩnh vực nuôi con có yếu
tố nước ngoài ở Việt Nam hiện nay của tác giả Nguyễn Thị Hồng Trinh, Đại học Luật
Hà Nội, năm 2010;
Những công trình trên đã phân tích và nêu ra một số tồn tại, bất cập trong các
quy định về nuôi con nuôi của Luật Hôn nhân và gia đình cũng như các văn bản quy
phạm pháp luật về nuôi con nuôi hiện hành.
Ngoài ra còn có bài viết nghiên cứu về lĩnh vực nuôi con nuôi như: “Bản chất
pháp lý của việc nuôi con nuôi theo pháp luật Việt Nam” của tác giả Nguyễn Phương
Lan đăng trên Tạp chí Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội số 3 năm 2004; “Cần
quy định cụ thể việc nuôi con nuôi” của tác giả Nguyễn Thanh Xuân trên tạp chí dân
chủ và pháp luật, Bộ Tư pháp số 11 năm 2010; “Về việc nuôi con nuôi giữa bố dượng
hoặc mẹ kế và con riêng của vợ hoặc chồng theo Luật Nuôi con nuôi” của tác giả
Nguyễn Thị Lan trên tạp chí Luật học, trường đại học Luật Hà Nội số 8 năm 2011;

“Hệ quả pháp lý của việc nuôi con nuôi theo Luật Nuôi con nuôi Việt Nam” của tác
giả Nguyễn Phương Lan đăng trên Tạp chí Luật học số 10 năm 2011 và nhiều công
trình nghiên cứu, bài viết khác.
Nhìn chung các công trình, xuất bản phẩm trên đây đã được các tác giả
nghiên cứu nghiêm túc và có nhiều đóng góp cơ bản cả về lý luận và thực tiễn về
thực hiện pháp luật liên quan đến lĩnh vực nuôi con nuôi trong nước và nuôi con
nuôi có yếu tố nước ngoài. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình nào nghiên
cứu một cách chuyên sâu, riêng biệt trong việc thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi
trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Vì vậy, việc lựa chọn và nghiên cứu đề tài:
“Thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi qua thực tiễn tại tỉnh Thừa Thiên Huế” làm
luận văn thạc sĩ là cần thiết và không có sự trùng lặp.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận và những quy định cơ bản của
pháp luật nuôi con nuôi để đánh giá tình hình thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi
trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, qua đó rút ra những kết quả đã đạt được cũng
như phát hiện những vướng mắc, bất cập, những tồn tại cần tháo gỡ trong lĩnh vực
nuôi con nuôi tại tỉnh Thừa Thiên Huế. Từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp
luật về nuôi con nuôi và các biện pháp tăng cường vai trò, hiệu quả quản lý nhà
nước trong lĩnh vực nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế nhằm đảm bảo
tốt hơn quyền của trẻ em được nhận nuôi.
- Nhiệm vụ nghiên cứu
Việc nghiên cứu đề tài thực hiện những nhiệm vụ cụ thể sau:
- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về nuôi con nuôi và pháp luật nuôi con nuôi.
- Phân tích các quy định của pháp luật về nuôi con nuôi
- Nghiên cứu, tìm hiểu tình hình thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi tại tỉnh
Thừa Thiên Huế, qua đó đánh giá việc thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi tại tỉnh
Thừa Thiên Huế.
- Nghiên cứu, phát hiện những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thực hiện
pháp luật điều chỉnh quan hệ nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.

- Nghiên cứu, đề xuất một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về nuôi con nuôi và
một số giải pháp nhằm đảm bảo việc thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi có hiệu quả.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu
- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về nuôi con nuôi và pháp luật nuôi con nuôi.
- Nghiên cứu, phân tích các quy định pháp luật về nuôi con nuôi.
- Nghiên cứu thực trạng nuôi con nuôi và việc thực hiện pháp luật nuôi con nuôi
trên thực tế tại tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Phạm vi nghiên cứu
- Nghiên cứu các văn bản pháp luật điều chỉnh việc nuôi con nuôi được quy
định trong Bộ Luật dân sự năm 2005, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, Luật Nuôi
con nuôi năm 2010, có sự so sánh với các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên
quan điều chỉnh vấn đề nuôi con nuôi qua các giai đoạn khác nhau.
- Nghiên cứu thực trạng thực hiện việc nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh Thừa
Thiên Huế từ năm 2001 đến 2011 (từ thời điểm Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000
có hiệu lực).
Trong phạm vi của đề tài, chúng tôi phân tích chủ yếu là các quy định của pháp
luật hiện hành về nuôi con nuôi, tức là phân tích các quy định về nuôi con nuôi theo
Luật Nuôi con nuôi và các văn bản dưới luật có liên quan, đồng thời có sự so sánh với
các quy định tương ứng của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000. Tuy nhiên vì Luật
nuôi con nuôi mới có hiệu lực, thời gian thực hiện áp dụng chưa được bao lâu, nên tình
hình thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi tại địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế được nghiên
cứu trong khoảng thời gian từ năm 2001 đến nay, tức là cả trong thời gian Luật Hôn
nhân và gia đình năm 2000 có hiệu lực, có so sánh với việc thực hiện Luật Nuôi con
nuôi.
Trong phạm vi của luận văn thạc sĩ, chỉ nghiên cứu việc thực hiện một số các
quy định về việc xác lập quan hệ nuôi con nuôi, còn các quy định khác như các quy
định điều chỉnh hoạt động của các tổ chức con nuôi nước ngoài ở Việt Nam hoặc vấn
đề về phí, lệ phí đăng ký việc nuôi con nuôi… không nghiên cứu.
5. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận biện chứng duy vật và duy
vật lịch sử của Triết học Mác- Lê Nin; đồng thời sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ
thể là: phương pháp phân tích, so sánh; phương pháp khảo sát, điều tra xã hội học về
nhận thức và thực tiễn áp dụng pháp luật của người dân đối với vấn đề nuôi con nuôi.
Việc thực hiện đề tài sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn,
phân tích, tổng hợp, so sánh, đánh giá các quy định của pháp luật điều chỉnh vấn đề
nuôi con nuôi qua các giai đoạn khác nhau nhằm làm sáng tỏ các vấn đề cần nghiên
cứu.
6. Điểm mới và đóng góp của đề tài nghiên cứu
Với tính chất là một đề tài nghiên cứu một cách khá toàn diện, có hệ thống các
vấn đề về cơ sở lý luận của pháp luật về nuôi con nuôi và thực tiễn thực hiện pháp luật
pháp luật nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, kết quả nghiên cứu của đề
tài sẽ mang lại một số đóng góp mới như sau:
Thứ nhất, trên cơ sở nghiên cứu, phân tích làm rõ một số vấn đề tồn tại về mặt lý
luận và thực tiễn áp dụng pháp luật về nuôi con nuôi từ đó đề xuất một số kiến nghị về
phương hướng xây dựng và áp dụng pháp luật.
Thứ hai, khẳng định trên cơ sở khoa học về mối quan hệ biện chứng giữa lý
luận và thực tiễn trong việc tuân thủ, thi hành, áp dụng luật nuôi con nuôi trên địa bàn
tỉnh Thừa Thiên Huế. Thông qua đó, góp phần tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước
trong lĩnh vực nuôi con nuôi tại địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.
Thứ ba, góp phần nâng cao nhận thức cho người dân, cho các cán bộ nhà nước
có thẩm quyền trong lĩnh vực nuôi con nuôi những hiểu biết pháp luật về nuôi con
nuôi, đặc biệt là quan hệ giữa cha mẹ nuôi với con nuôi; góp phần ổn định các quan hệ
xã hội dân sự, phục vụ tích cực cho đời sống xã hội trên cơ sở xây dựng nhà nước pháp
quyền.
Thứ tư, khẳng định bản chất tiến bộ, dân chủ và ngày càng phù hợp với thông lệ
quốc tế và pháp luật quốc tế của pháp luật Việt Nam điều chỉnh quan hệ nuôi con nuôi.
Thứ năm, đề xuất các biện pháp để Luật Nuôi con nuôi đi vào đời sống xã hội nói
chung và ở tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng.
7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận
văn gồm 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản về pháp luật nuôi con nuôi và thực hiện
pháp luật nuôi con nuôi
Chương 2: Thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi tại tỉnh Thừa Thiên Huế trong
những năm qua
Chương 3: Vướng mắc, bất cập trong thực hiện pháp luật về nuôi con nuôi và
một số giải pháp nhằm đảm bảo hiệu quả của việc nuôi con nuôi tại tỉnh Thừa Thiên
Huế
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. 1. Lê Thanh Bình (2002), “Thực hiện pháp luật ở các tỉnh miền núi phía Bắc nước
ta hiện nay - Thực trạng và các phương hướng, giải pháp”, luận văn thạc sỹ luật
học, Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội.
2. Bộ Tư pháp (2002), Thông tư số 07/2002/TT-BTP ngày 16/12 hướng dẫn thi hành
một số điều của Nghị Định số 68/2002/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi
hành một số điều của Luật hôn nhân và gia đình về quan hệ hôn nhân và gia đình
có yếu tố nước ngoài, Hà Nội.
3. Chính phủ (2002), Nghị định số 68/2002/NĐ-CP ngày 10/7/2002 quy định chi tiết
thi hành một số điều của Luật Hôn nhân và gia đình về quan hệ hôn nhân và gia
đình có yếu tố nước ngoài, Hà Nội.
4. Chính phủ (2006), Nghị định số 69/2006/NĐ-CP ngày 21/7/2006 sửa đổi, bổ sung
một số điều của Nghị định số 68/2002/NĐ-CP, Hà Nội.
5. Chính phủ (2005), Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 về đăng ký và
quản lý hộ tịch, Hà Nội.
6. Cục Con nuôi quốc tế, Bộ Tư pháp (2006), “Pháp luật Việt Nam và Điều ước quốc
tế về nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài”, Nhà xuất bản tư pháp, Hà Nội.
7. Cục Con nuôi quốc tế, Bộ Tư pháp (2007), “Tìm hiểu Công ước La Hay về nuôi
con nuôi”, Nhà xuất bản tư pháp, Hà Nội.
8. Cục Con nuôi quốc tế, Bộ Tư pháp (2008), “Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Nghị định
số 68/2002/NĐ-CP trong lĩnh vực nuôi con nuôi quốc tế”, Hà Nội.

9. Cục Con nuôi, Bộ Tư pháp (2011), “Tài liệu tập huấn triển khai thực hiện Luật
Nuôi con nuôi”, Hà Nội.
10. Chính phủ Việt Nam và Unicef (2010), Báo cáo phân tích tình hình trẻ em tại Việt
nam, Hà Nội.
11. Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa Luật (2005), Giáo trình Lý luận chung về Nhà
nước và pháp luật, Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
12. Đại học Luật Hà Nội (2010), Giáo trình Luật Tố tụng dân sự Việt Nam, Nhà xuất
bản Công an nhân dân, Hà Nội.
13. Trần Ngọc Đường (2000) “Lý luận chung về nhà nước và pháp luật”, Nhà xuất
bản chính trị quốc gia, Hà Nội.
14. Ngô Thị Hường (2007), “Hoàn thiện chế định nuôi con nuôi trong pháp luật Việt
Nam”, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường, Hà Nội.
15. Hiến pháp Việt Nam (năm 1946,1959,1980,1992 và Nghị quyết về việc sửa đổi,
bổ sung một số điều của Hiến pháp 1992) (2002), Nhà xuất bản chính trị quốc gia,
Hà Nội.
16. Hội đồng Trung ương chỉ đạo biên soạn giáo trình quốc gia các bộ môn khoa học
Mác – Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh (2004) “Giáo trình Triết học Mác – Lênin”,
Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội.
17. ISS (2009), Nhận nuôi con nuôi từ Việt Nam - Những phát hiện và khuyến nghị
của nhóm chuyên gia đánh giá, Hà Nội.
18. Nguyễn Công Khanh (2003), “Những khó khăn bất cập trong việc giải quyết cho
người nước ngoài nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi trước yêu cầu gia nhập
Công ước La Hay”, Tham luận Hội thảo tại Hà Nội.
19. Nguyễn Phương Lan (2000), “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về nuôi con nuôi
theo quy định của pháp luật Việt Nam”, Luận văn thạc sỹ luật học, Đại học Luật
Hà Nội, Hà Nội
20. Nguyễn Phương Lan (2004), “Bản chất pháp lý của việc nuôi con nuôi theo pháp
luật Việt Nam”, Luật học, (3).
21. Nguyễn Phương Lan (2006), “Cơ sở lý luận và thực tiễn của chế định pháp lý về
nuôi con nuôi ở Việt Nam”, Luận án tiến sỹ Luật học, Trường Đại học luật Hà

Nội, Hà Nội.
22. Nguyễn Phương Lan (2009), “Một số vấn đề về điều kiện nuôi con nuôi”, Luật
học, (3).
23. Nguyễn Phương Lan (2011), “Hệ quả pháp lý của việc nuôi con nuôi theo Luật
Nuôi con nuôi Việt Nam”, Luật học, (10).
24. Nguyễn Thị Lan (2011), “Về việc nuôi con nuôi giữa bố dượng hoặc mẹ kế và con
riêng của vợ hoặc chồng theo Luật Nuôi con nuôi”, Luật học, (8).
25. Nguyễn Phương Lan (2012), “Vấn đề vi phạm quyền trẻ em trong lĩnh vực nuôi
con nuôi”, Luật học, (1).
26. Quốc hội (1986), Luật Hôn nhân và gia đình, Hà Nội.
27. Quốc hội (2000), Luật Hôn nhân và gia đình, Hà Nội.
28. Quốc hội (2005), Bộ luật Dân sự, Hà Nội.
29. Quốc hội (2010), Luật Nuôi con nuôi, Hà Nội.
30. Sở Tư pháp Hà Nội (2003), “Công tác giải quyết cho người nước ngoài nhận trẻ em Việt
Nam tại Hà Nội làm con nuôi”, Tham luận hội thảo tại Hà Nội.
31. Sở Tư pháp (2001), Báo cáo thống kê số liệu hộ tịch năm, Thừa Thiên Huế.
32. Sở Tư pháp (2002), Báo cáo thống kê số liệu hộ tịch năm, Thừa Thiên Huế.
33. Sở Tư pháp (2003), Báo cáo thống kê số liệu hộ tịch năm, Thừa Thiên Huế.
34. Sở Tư pháp (2008), Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh,
Thừa Thiên Huế.
35. Sở Tư pháp (2009), Báo cáo thống kê số liệu hộ tịch năm, Thừa Thiên Huế.
36. Sở Tư pháp (2010), Báo cáo thống kê số liệu hộ tịch năm, Thừa Thiên Huế.
37. Sở Tư pháp (2011), Báo cáo thống kê số liệu hộ tịch năm, Thừa Thiên Huế.
38. Từ điển bách khoa Việt Nam, tập 3, 4 (2003), Hội đồng quốc gia chỉ đạo biên soạn
từ điển bách khoa Việt Nam, Hà Nội.
39. Nguyễn Thanh Xuân (2011), “Cần quy định cụ thể việc nuôi con nuôi”, Dân chủ
và pháp luật, (11).
40. Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp (2008), Bình luận khoa học Bộ luật Dân sự
năm 2005, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội.
41. Website: “Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em

(2010)”
42. Website:
43. Website:
44. Website: www.thuathienhue.gov.vn
45. Website: