chăm sóc bệnh nhân sau mổ làm cầu nối chủ vành tại khoa ngoại tim mạch - viện 108

BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăTHNGăLONG
 




MÃ SINH VIÊN B00157

 
 
-













 Tháng 12 
BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăTHNGăLONG






 SAU 
 
- 










 Tháng 12 
Thang Long University Library



- 

trong 3 

-


này.


 - 


KTCIII - 
















 C N
DANH M CÁC HÌNH , S .

 1 
 2
1.1.c đim gii phu, chc nng sinh lý đng mch vành 3
1.1.1.Tóm tt gii phu đng mch vành 3
1.1.2.Chc nng sinh lý cu đng mch vành 5
1.2.Bnh đng mch vành 6

1.2.1.Sinh lý bnh thiu máu c tim cc b 6
1.2.2.Nguyên nhân và các yu t nguy c ca bnh đng mch vành 8
1.2.3.Tin trin ca bnh đng mch vành 12
1.2.4.Chn đoán bnh đng mch vành 12
1.2.5.iu tr bnh đng mch vành 14
1.3.Phu thut cu ni ch vành 15
1.3.1.Phu thut cu ni ch vành dùng tun hoàn ngoài c th 15
1.3.2.Phu thut cu ni ch vành không dùng tun hoàn ngoài c th 15
1.3.3.Bin chng sau m 15
  19
2.1.Quy trình chun b bnh nhân trc m 19
2.1.1.Giao tip vi ngi bnh 19
2.1.2.Kim tra h s bnh án ca ngi bnh 19
2.1.3.Ngày trc m 19
2.1.4.Sáng ngày đi m… 19
2.2.Quy trình chm sóc bnh nhân sau m tim 20
2.2.1.Chun b 20
2.2.2.Tin hành 24
2.2.3.Chm sóc đc bit 24
2.2.4.Chm sóc c bn 25
2.2.5.Giáo dc sc kho 25
2.3.Áp dng quy trình điu dng 26
2.3.1.Nhn đnh 26
2.3.2.Chn đoán điu dng 27
2.3.3.Lp k hoch chm sóc 27
2.3.4.Thc hin k hoch 28
2.3.5.Lng giá 28
2.3.6.Tình hung c th cho mt bnh án chm sóc 29
 33




Thang Long University Library



Trang


Hình 1.1:S đ h đng mch vành 3
Hình 1.2: Tc nghn đng mch vành do x va đng mch 8
Hình 1.3: Hình nh đin tim nhi máu c tim 13
Hình 1.4: Hình nh stent đng mch vành 14
Hình 1.5: Phu thut ly tnh mch hin trong 16
Hình 1.6: Phu thut bc cu ni ch vành qua ch tc 17
Hình 2.1:Theo dõi, chm sóc dn lu sau m cu vành ngày th 2 24
Hình 2.2:Thay bng, chm sóc vt m dc gia xng c ngày th 3 26
Hình 2.3: Chm sóc v rung cho bnh nhân m cu vành ngày th 3 26



1


Bnhălýătimămchălàă bnhălýăchimătălălnătrongăc cuă bnhă ttăăcngă
đng.ăTrongă đó,ă bnhă đngă mchă vành ngày càng chimă vătríă quană trng. Bnhă
đngămchăvànhăđangălàănguyênănhânăgâyătăvongăhàngăđuăăcácăqucăgia phát
trin vàăcngăđangătrăthànhăphăbinăăcácăncăđangăphátătrin.ăBnhălýănnătngă
caătìnhătrngănàyălàădoăxăvaăđngămch.ăTheoăcătínhăhinăăMăcóăgnă7ătriuă
ngiăb bnhămchăvành,ăvàăhàngănmăcóăthêmăkhong 350ănghìnăngiăbăbnhă

mi. Ti Châu Âu,ă cóă tiă 600ă nghìnă bnhă nhână tă vongă miă nmă doă bnh đngă
mchă vành [6]. ă Vită Namă tă lă mcă bnhă đngă mchă vành có xuă hngă tng
nhanhărõărtătheoănhpăđăphát trinăcaăxưăhiăvàătrăthànhămtăbnhăđángăloăngi
choăscăkheăngiăcaoătui, gnăđâyăbnhăcngăcóăxuăhngăphátătrinăcăănhngă
ngiătrătui. Hngănmăcóăhàngă triuă ngiăbă bnhă mchăvànhă vàă hàng nghìn
ngiătăvongădoănhiămáuăcătim. TheoăthngăkêăcaăVinătimămchăQucăgiaăthìă
tălăthuădungăbnhănàyănmă1992ălàă2,74%, nmă1995ălà 5%, nmă1996ălàă6,05%ă
vàăđnănayăcònăcaoăhnăna [1].
Nhngănmăgnăđâyădoăsăraăđiăcaăđnăvăcpăcuămchăvành, săxutăhină
caăthucătiêuăhuytăkhiăvàănhngătinăbătrongăcanăthipăđngămchăvành, phuă
thutăbcăcuăđngămchăvành đưălàmăgimătălătăvongădoănhi máuăcătimăcp
trênăthăgiiăhinănayăchăcònăkhongă<7% . Khiăcácăbinăphápăđiuătrăniăkhoaăhayă
canăthipămchăkhôngăciăthin,ăkhông giiăquytăđcătìnhătrngătcănghn mchă
vànhăthìăphngăphápăphuăthutăbcăcuăniăchăvànhălàămtăgiiăphápăcuiăcùngă
cuăsngătínhămngăbnhănhân.ăPhuăthutănàyăsăciăthin, thmăchíălàmăhtăhnă
cácăcnăđauăthtăngc,ălàmătng chtălngăvàăthiăgianăsngăthêmăchoăbnhănhânăbă
bnhămchăvành.
Tuyănhiên,ăphuăthutăbcăcuăchăvànhălàămtăphuăthutăphcătp,ănngănă
choăngiăbnh.ăBnhănhânăthngăloălngănhiuăvătìnhătrngăbnhătrcăvàăsauă
m.ăThêmăvàoăđó,ăbnhănhânămchăvànhăthngăcaoătuiănênăquáătrìnhăhiăphcăsauă
măkéoădài.ăcăbitănhngăbinăchng sauăm,ănuăkhôngăđcătheoădõiăphátăhină
smăvàăxătríăkpăthiăcóăthădnăđnăhuăquănghiêmătrng, đeădaăđnătínhămngă
bnhănhân. Chínhăvìăvy,ăvicăchmăsóc,ăđiuădngăsauămăđóngăvaiătròăvôăcùngă
Thang Long University Library

2
ln,ăđóngăgópămtăphnăquanătrngăvàoăthànhăcôngăcaăphuăthut caăphuăthută
cuăniăchăvành. Do đóăchúng tôiătinăhànhăchuyênăđă:
“ C 
 B ng Quân  108 viăhai niădung sau:

1. Tìmăhiuăcácăbinăchng mun ăbnhănhânăphuăthut làmăcu niăchă
vành .
2. ăxutăquyătrìnhăchmăsócăbnhănhânăsauăphuăthutălàmăcuăniăchă
vành.

3



1.1.  SINH LÝ 
1.1.1. 
Cătimăđcănuôiădngăbiăhăthngăđngămchăvành, baoăgmăđngămchă
vành trái vàăđngămchăvànhăphi. Căhaiăđngămchăvànhăđuăbtăngunătăđngă
mchăch. Tăxoang Valsalva, haiăđngămchăvành hngătrcătráiăvàătrcăphi,
ăphíaăláăvanăđngămch chătngăngăláăvànhătráiăvàăláăvànhăphi. Xoang này có
vai trò nhămtăbìnhăchaăgiúpăchoăvicăduyătrìăcungălngămáuăcaăđngămchă
vành đcănăđnh [2].


.1. 
.
ngă mchă vànhă tráiă xută phátătă xoangăvànhă tráiăsauă khiă chyămtăđonă
ngnăkhongă1,5cmăgiaăđngămchăphiăvàătiuănhătrái,ăđngămchăvành trái tách
ra hai nhánh chính đngămchăliênăthtătrcăvàăđngămchăm. onăđngămch tă
chăxut phátăđnăchăchiaănhánhăđcăgiălàăthânăchungăđngămchăvành trái.
Thang Long University Library

4
-  : chyădcătheo rãnh liênăthtătrcăđnămmă
tim, vòngăquaămm, tnăcùngăă1/3ărưnhăliênăthtăsau, niăvi đngămchăliênăthtă
sau (Làănhánhăcaăđngămchăvànhăphi). Trênăđngăđiăđngămch liênăthtăătrcă
chia ra các nhánh vách và các nhánh chéo:
+ Các nhánh vách: cătáchăraăgnănhăvuôngăgócăviăđngămch liênăthtă
trcăđiăsâuăvàoăváchăliênătht. Cácănhánhăăphíaătrênăcaoăcóăkíchăthcălnăhn,
tráiăliăcácănhánhăăphíaămmătimăkíchăthcănhăhnăvàătoăgócănhnăhn. âyă
cngălàă mtă đcă đimă đă phână bită giaă cácă nhánhă váchăviă các nhánh chéo khi
quanăsátăhìnhănhăchpăđngămchăvành. Các nhánhăváchăcungăcpăchoă2/3ăváchă
liênătht.
+ Các nhánh chéo: cóă să lngă vàă kíchă thcă khácă nhauă ă tngă cáă th.
Khongă90%ăcácătrngăhpăcóătăă1-3 nhánh chéo. Các đngămch này khi tách ra
toăthànhămtăgócănhnăviăđngămchăliênăthtătrcăvàăhngăti mmătim, cung
cpămáuăchoăthànhătrcăbênăthtătrái.
- :ătáchăraătăthânăchungăđngămchăvành trái, chyăgiaătiuă
nhă tráiă vàă đngă mch chă gc, hngă raă phíaă sauă tiă rưnhă nhă thtă trái.ă Thông
thngăđngămch măphânăchiaăraăcácănhánhăbăvàăcácănhánhătâmănh.ăCác nhánh
băcungă cpă máuăchoă mtă bênă vàă mtă sauă bênăthtătrái, chúngă cóă sălng, kích
thcăvàăđădàiăkhácănhau, đngămch nhătráiăxutăphátătăđonăgnăcaăđngămch
m, nuôiădngănhătrái. Khi khôngăcóăđngămch này, thànhănhătrái đcăcungăcpă
máuăbiănhiuănhánhăănhăđiătăđngămchăm. Khongă40%ăcácătrngăhpăđngă
mchănuôiănútăxoangălàănhánhăcaăđngămch m.
- :ăcònăgiălàăđngămch trung gian, mtănhánhăthă3ăgiaă
đngămchăliênăthtătrcăvàăđngămch m (khongă15%ătrngăhp). Khongă1-
2%ăkhôngăcóăthânăchungăđngămchăvành trái, khiăđóăđngămch liênăthtătrcăvàă
đngămchămăxutăphátătăđngămch chăăcácăvătríăkhácănhau [5].
- 
ngămchăvànhăphi xutăphátătăxoangăvànhăphi, thpăhnămtăchútăsoă
vi ch xutăphátăca đngămchăvành trái. Lăđngămchăvành phiăcóăthăăphíaă

trc, giaăhocăhiălchăsangăphiăgcăđngămchăch. ngămchăvànhăphiăđiă
mtăđonă ngnăgiaăđngă mch phiăvàă tiuănhă phi, sauăđóăvòngă sangă phi, điă

5
xungătiăđimăgiaoănhauăgiaărưnhănhăthtăphi, rưnhănhăthtătráiăvàărưnhăliênăthtă
sauăămtăhoànhăcaătim. ngămchăvànhăphiăchiaăraăcácănhánh:
- :ăngămch nútăxoangăchyălênătrên, sang phiăđiăgiaătiuănhă
vàăđngămchăch, vòngătiătnhămchăchătrên, đngămch nàyăthngătnăcùngăbiă
hai nhánhăcungăcpămáuăchoănútăxoang (đngă mch xoangănh) vàăthànhăsauănhă
trái). Tuy nhiênă khongă 40%ă cácă trngă hpă đngă mchă nàyă xută phátă tă đngă
mch m.
- : Nhánh nónă(đôiăkhiăđc xutăphátătăđngămchăch),ă
làănhánhăđuătiênăcaăđngămchăvành phi, điăraătrc lên trên, chyăvòngăquanhă
gcăđngă mchăchăvàăđngămch phi, thngăniăviămtănhánhătngă tăđnă
đngămchăvànhătrái, toăthànhămtăvòngăniăVieussens, vòngăniănàyărtăcóăýănghaă
trongătrngăhpătcăđngămchăvànhăphiăhocăđngămchăliênăthtătrc.
- :ăđiăvàoăváchăliênăthtăsauăniăviăcácănhánhăđngă
mchăcaăliênăthtătrcăăgnămmătimăvàăcungăcpămáuăchoă1/3ăsauăváchăliênăthtă
kèmămt phnănhăchoămtătrcăcaăcăhaiătht.
- : làătnăcùngăcaăđngămchăvànhăphi,
cungăcpămáuăhuăhtăchoăthànhăsauăsátăcăhoànhăvàămtăphnăchoăthànhăsauăbênă
thtătrái.
1.1.2.  
Hăđngămchăvànhăgmăhaiăphn:
-   : cóăđngăkínhă2-3mmălàăphnă
đngă mchă cóă thă nhìnă thyă đcă khiă chp đngă mchă vành, nhngă đngă mchă
vành nàyăđiăngang trênăbămtăcaăcătim, diălpămàngăngoàiătim.
-  ch vành : tămàngăngoàiătimătiă
màngătrongătimălàăphn đngămchăvành khôngănhìnăthyăđcăkhiăchp đngămchă
vành, nóă đmăboă cungă lngă dinhădngă cătim. Nmătrongă lpă că tim, nhngă

đngămchănàyăchuăsătácăđng co bóp caăcătim. Áp lcătrongălòngăthtătráiăcaă
cătimătngăđi năđnh, ăgiaiăđonăcuiătâmătrngăthpăhnăápălc đngămchă
vành, ktăquălàădòngămáuă chyăquaă đngămchăvànhă trongăthìătâmătrngăđcă
thcăhinădădàngăhn. Ngcăliătrongăthìătâmăthuăápălcătrongălòngăthtătráiăđcă
chuynălênăthànhăthtăgimădnămtăcáchătuynătínhătătrongăraăngoài, doăvyăălpă
Thang Long University Library

6
diăniătâmămc, ápălcătâmăthuăgnăgingăápălcătrongăbungăthtăvàăcaoăhnăápă
lcăbmămáuăca đngămchăvành, choănênălpăcătimădiăniătâmămcăhuănhă
khôngăđcătiămáuătrongăthìătâmăthu.[3]
Nhnăxétănàyăgiiăthíchăsăchimăuăthăcaădòngămáuăvàoăđngămchăvànhă
trongăthìătâmătrng,ăriêngăălpăsâuădiăniătâmămcăvicătiămáuăchăđcăthcă
hinăăthìătâmătrng. Choănênătrongătrngăhpăsuy đngămchăvành, nhngăvùngă
cătimădiăniătâmămcălàăvùngădăbătnăthngănhtăvàăthngăbătnăthngă
trcătiên. Hnănaăkhiăgngăsc, sărútăngnăthìătâmătrngăđiăsauănhpănhanhălàmă
gimăthiăgianăbmămáuăhiuăquăvào đngămchăvành, cngăgópăphnălàmăcho tình
trngăthiuămáuănngăhnăălpăcătimădiăniătâmămc.
1.2. B  M VÀNH
1.2.1. 
Thiuămáuăcătimăccăbălàăhuăquăcaămtăcânăbngăgiaăcungăcpăvàănhuă
cuăvăoxyăvàătínhăcht co bóp caăcătim.
-  
+ Nhpătimănhanh.
+ Tngăcoăbópăcaăcătim: Tcăđăcoăbópăcaăcătimăcàngănhanhăthìăvicătiêuă
thăoxyăcàngănhiu.
+ăTngătrngălcăcătim:ăTrngălcăcătimătngăcàngănhiuăthìătiêuăthăoxyă
càngăln.
- 
+ Hp lòngăđngămchăvànhă(bìnhăthngăluălngăđngămchăvànhăcóăthă

tngălênă5ălnănhăgiưnăhăthngătrcămaoămch).
+ GimăhàmălngăoxyătrongăHemoglobin
+ GimăhàmălngăHemoglobinătrongămáu
+ Gimăápălcăđngămchăchăthìătâmăthuălàmăgimăluălngăđngămchă
vành.
- Nguyên nhân g: Trênăthcătăthngăhayăthyăhaiă
hayănhiuănguyênănhânăphiăhp.
+ Bnhă vaă xă đngă mchă vành:ă Làmă gimă kíchă thcă đngă mchă vành,
gimăluălngămáuăquaămchăvành vàădoăđóăgimătiămáuăcătimătrongăđiuăkină

7
bìnhăthngăhayănhuăcuătng. âyălàănguyênănhânăchăyuăcaăthiuămáuăcătimă
ccăb,ăngoàiăraăcònăcóăcácănguyênănhânăkhôngădoăvaăxăđngămchăvành.
+ Tnăthng khôngăcóăvaăxăđngămchăvành:ăBaoăgmăcácăbtăthngă
bmă sinhă cácă đngă mchă vành,ă viêmă lă đngă mchă vànhă doă giangă mai, cácă btă
thngăđngămchădoăcácăbnhăkhác (viêmănútăquanhăđngămch, Kawasaki),ăgpă
trongăđiuătrăbnhăácătínhăbngăhóaăchtăhayăphóngăx.
+ Cònăgpăthiuămáuăcătimădoănhuăcuăoxy tng (phìăđiăthtătrái, bnhăvană
đngămchăch, bnhăcătimăgiưn),ăgimăkhănngăvnăchuynăoxy, trongăcácăcnă
nhpănhanhăhayănhpăchmăhocătrongăcác cnăriălonănhpăhayăriăloi dnătruyn.
- :
+ Thiuămáu cătimăkhiăgngăsc:ăNhuăcuă oxyăgiaătng,ăluălngă mchă
vànhăphiătngătngăngăđăthíchănghi. Trongătrngăhpăhpăđngămchăphi, luă
lngămchăvànhătngăkhôngăđădnăđnătìnhătrngăthiuămáuăcătim.
+ Thiuămáuăcătimălúcăngh:ăHinătngăthiuăoxyăcătimădo coăthtăđngă
mchăvànhăgâyăraăthiuămáuăcătim. Cóăthăxyăraătrênăcácăđngămchăvànhăbìnhă
thngăhayăbnhălý.
- :
+ Riălonăđuătiênăcaăthiuămáuăccăbăcătimălàăriălonăvăchuynăhóaădoă
chuynăhóaătrongăđiuăkinăymăkhíăsinhăraăaxitlactic.

+ Tipătheoălàăhuăquăhuytăđng:ăuătiênălàăăgimătiămáuăălpădiăniă
tâmămc, mcăđăcaoăhnălàătnăthng chcănngătâmătrng (săgiưnăc)ăvàăsauă
cùngălàăriălonăchcănngătâmăthuă(săcoăbóp).
+ Cácăriălonăbiuăhinătrênăđinătâmăđăxyăraămunăhn:ăKhiăđuălà tình
trng thiuămáuăccăbădiăniătâmămc, riăđnăthiuămáuăccăbădiăthngă
tâmămcăxuyênăthành.
+ Cuiăcùngăcnăđauăthtăngcălàăbiuăhinăcaătìnhătrngăthiuămáuăccăbă
kéoădài,ătrmătrngăvàălan rng [7].

Thang Long University Library

8

 1. 2.
 

- Nguyên nhân:
Huăhtăcácătrngăhpăbnhăđngămchăvànhălàădoăxăvaăđngămch gây
nên.ăNguyênănhânăcaăxăvaăđngămch thìăchaăđcăxácăđnhărõăràng.ăHinănay,ă
khi nóiăđnănguyênănhânăcaăbnhălýăđngămch vànhăngiătaădùngăđnăkháiănimă
yuătănguyăcăcaăbnhăđngămch vành.
- :
Vn đ yu t nguy c ca bnh đng mch vành đư đc nghiên cu rt rõ
ràng và đc chng minh các yu t nguy c đng mch vành là có liên quan ti
vic tng kh nng mc bnh đng mch vành và vic can thip các yu t nguy c
này làm gim t l mc và tin trin ca bnh đng mch vành. Có nhng yêú t
nguy c có th tác đng đc, nhng cng có nhng yu t nguy c không th tác
đng đc, tuy vy rt cn s hiu bit và thái đ tt vi các yu t nguy c (k c
không tác đng đc) đ chúng ta ch đng ngn nga tt các bin c tim mch.
Các yu t nguy c thng tác đng ln nhau phc tp và mt cá th thng d

mang nhiu yu t nguy c. Khi nhiu yu t nguy c tác đng ln nhau làm nguy
c ca bnh đng mch vành tng lên theo cp s nhân ch không phi là cp s
cng [8].
+ 
 : Khongă82%ăngiătăvongăvìăbnhăđng mchăvànhălàătă65 tui tră
lên.ăKhiălnătui,ăbnhănhânănăbăđauătimăthngădăbătăvongăvìăđauătimătrongă
vòngăvàiătunăhnănamăgii.

9
 : Namăgiiăcóănguyăcăbăđauătimăcaoăhn phăn vàăbăsmăhn.ă
Ngayăcăsauăgiaiăđonămưnăkinh,ăkhiătălătăvongăphănădoăbnhătimătngălênăcngă
khôngăbngănamăgii.
  Trăcóăchaămăbnhătimăthìădăbămcă
bnhănày.ăNgiăMăgcăPhiăb caoăhuytăápănngăhnăngiăgcăchâuăÂuăvàăcóă
nguyăcămcăbnhătimălnăhn.ăNguyăcămcăbnhătimăcngăcaoăhnătrongăsăcácă
scădânăngiăMăgcăM,ăngiăMăgcăDaăđ,ăngiăHawaiăbnăđaăvàămtăsă
scădânăMăgcăÁ.ăiuănàyămtăphnălàădoătălăbéoăphìăvàătiuăđngăcaoăhn.
Phnălnăngiă cóătinăsăgiaă đìnhă mnhăvăbnhă timăcóămtăhocănhiuă yuătă
nguyăcăkhácăna.
+ 

   : Hútă thucă láă làmă gimă nngă đă ôxyă trongă máu,ă làmă tnă
thngăvàăsuyăyuăthànhăđngămch. Ngiăhútăthucăláăcóănguyăcătăvongăvìăbnhă
đngămchăvànhăgpă2-3ălnăngiăkhôngăhútăthuc.ăHútăthucăláăcngătácăđngă
cùngăviăcácăyuătănguyăcăkhácăđălàmătngăthêmănguyăcămcăbnhăđngămchă
vành. Ngiăhútăxì-gàăhayăhútăbngătuădngănhăcóănguyăcătăvong hocăđtăqu
vìăbnh này caoăhnăngiăbìnhăthngănhngăkhôngăcaoăbngăngiăhútăthucălá.ă
Tipăxúcăviăkhóiăthucăláăcaăngiăkhácălàmătngănguyăcăgâyăbnhătimăkăcăđiă
viănhngăngiăkhôngăhútăthuc.


Cholesterol trong máu cao: Khiăcholesterolămáuătng,ănguyăcămcăbnhă
đngămchăvànhăcngătngătheo.ăKhiăcóăcácăyuătănguyăcăkhácă(chngăhnănhă
huytăápăcaoăvàăhútăthucălá),ănguyăcănàyăthmăchíăcònătngăcaoăhnăna.ăMcă
cholesterolăcóăthăthayăđiădiătácăđngăcaătuiătác,ăgiiătính,ătinăsăscăkheăgiaă
đìnhăvàăchăđănăung.

 : Huytăápăcaoălàmătngătiălênătim,ălàmăváchătimădàyălênăvàă
trănênăcngăhn.ăNóăcngălàmătngănguyăcăcaăbnh băđtăqu,ăđauătim,ăsuyăthnă
và suy tim xungăhuyt.ăKhiăhuytăápăcaoăxyăraăăngiăbéoăphì,ăhútăthucălá,ăcóă
mcăcholesterolătrongămáuăcaoăhayălàătiuăđngăthìănguyăcăđauătimăhayăđtăquă
tngălênănhiuăln.
Thang Long University Library

10
Huytă ápă phiă đcă giă ă diă 140/90mmHgă (diă 130/80mmHgă ă bnhă
nhânătiuăđngăhayăbnhăthnămnătính)ăbngăthucăvàăthayăđiăliăsng.ăThayăđiă
liăsngă(gimăcân,ăthayăđiăchăđăn,ătngăhotăđngăthălcăvàănănht)ănênăthcă
hinăchoăttăcăcácăbnhănhânăcóăhuytăápăcaoăhnăhocăbngă120/80mmHg.ăKhôngă
nên dùngăthucăchnăkênhăcanxiănhómădihydropyridinăcóătácădngăngnăđăđiuătră
caoăhuytăáp.ăCácăbnhănhânăcaoăhuytăápănênăcóămtăchăđănăítămuiăvàănhiuă
rau,ăhoaăquăvàăcácăchăphmăítăchtăbéo,ăcngănhăcóămtăchngătrìnhătpăthădcă
đuăđn.ăHuăhtăcácăbnhănhânăcnăhnămtăthucăđăkimăsoátăđcăchăsăhuytă
ápăvàănênălaăchnăcácăthucăđưăđcăchngăminhălàăcóălàmăciăthinătiênălngăcaă
bnhănhână(thucăliătiuănhómăthiazidăđcălaăchnăđuătiên,ănênăphiăhpăviă
cácăthucăchnăbêtaăgiaoăcm,ăthucăcăchămenăchuyn,ăthucăchnăthăthăAT1ă
angiotensinăvàăthucăchnăkênhăcanxiăcóătácădngăkéoădài).
 : Liăsngăítăvnăđngălàămtăyuătănguyăcămcăbnhă
đngămchăvành.ăHotăđngăthăchtăthngăxuyênăviăcngăđăvnăđngătăvaă
đnănngăgiúpăphòngăngaăbnhătimămch.ăCngăđăvnăđngăcàngăcaoăbaoănhiêuă
thìăcàngăcóăliăbyănhiêu.ăBnhănhânănênătpăthădcă30ăphútămiăngàyăhayăítănhtă5ă

ln/tună(điăb,ăđiăxeăđp,ăhayăcácăhotăđngăthălcăkhác),ăđngăthiătngăcácăhotă
đngăthông thngăhngăngàyă(làmăvn,ălàmăcôngăvicăniătr…).
Tuyănhiên,ăngayăcăvnăđngăviăcngăđătrungăbìnhăcngăcóăíchănuăhotă
đngăthngăxuyênăvàăkéoădài.ăHotăđngăthăchtăthngăxuyênăcóăthăgiúpăkimă
soátăcholesterolămáu,ătiuăđngăvàăbéoăphì,ăcngănhăgiúpălàmăhăhuytăápătrongă
nhiuătrngăhp.

Béo phì:làăyuătănguyăcătimămchăđcălpăviăcăhaiăgii.ăVicăcamăthipă
điuătrălàmăgimămcăđăbéoăphìăcngăđngănghaăviăvicălàmăgimătălămcăbnhă
vàănguyăcătăvongădoăbnhăđngămchăvànhăvàăcác binăcătimămchăkhácă.ă
 : Tiuăđngălàmătngănguyăcăphátăbnhătimămch.ăNgayăcă
khiănngăđăglucoseăđcăkimăsoát,ătiuăđngăcngălàmătng nguyăcăbăbnhătimă
vàă đtă qu nhngă cácă nguyă că nàyă thmă chíă cònă caoă hnă naă nuă đngă huytă
không đcăkimăsoátătt.ăKhongă3/4ăbnhănhânătiuăđngătăvongăvìănhiuădngă
bnhătimămch.ăNhngăngiăbătiuăđngăcn đcăđiuătrăvàăkimăsoátăbtăcă
cácăyuătănàoăkhácăcóăthăcóălàăđiuăccăkăquanătrng.

11
Kimăsoátăchtăchăđngăhuytăbngăinsulin hayăthucăhăđngăhuytăvà
chăđănăđăđtăHbA1Că<ă7%,ăttănhtălàăHbA1Că<ă6,5%.[6]
1.2.3.  .
Hpălòngăđngămchăvànhăsăgâyăraătìnhătrngăthiuămáuăcătim,ătìnhătrngă
nàyăcóăthăkéoădàiălâuăngày.ăBnhăbiuăhin viăcácătriuăchng đauăngc,ăsuyătim,
nhiămáuăcătim.
Khi xyăraătìnhătrngănhiămáuăcătimăcpăcóăthăđeădaălnătiătínhămngă
bnhănhân. Tălătăvongădoănhiămáuăcătimăcpărtăcao.ăBnhănhânăquaăđcăcnă
nhiămáuăcătimăcpăcóăthăsăb cácăbin chngăcaănhiămáuăcătimănhăsuy tim
mcăđănng,ăhăvanătim,ăvăváchăliênătht,ăphìnhăthànhătht,ăcácăriălonănhpătim.
1.2.4.  vành.
- .

Bnhăbiuăhinăchăyuăbngătriuăchngăcănngălà cnăđauăthtăngc.
Cnăđauătht ngcăđinăhìnhăcóăđcăđim:
+ Vătríăđau:ăThngăđauăsauăxngăc,ăđauăcămtăvùngă(khôngăphiămtă
đim),ăđauăcóăthălanălênăcăvai,ătay,ăhàm,ăthngăv,ăsauălng.ăHayăgpăhnăcălàă
hngălanălênăvaiătráiăriălanăxungămtătrongătayătrái.
+ Hoànăcnh xutăhin:ăKhiăgngăsc,ăxúcăcmămnh,ăgpălnh,ăsauăbaăn.ă
Cóăthăxutăhinăvăđêmăkhiăthayăđiătăth.
+ Tínhăcht:ăauăthtăli,ănght,ărát,ăbăđèănngătrcăngcăvàăđôiăkhiăcmă
giácăbutăgiá.ăMtăsăbnhănhânăcóăkhóăth,ămtăl,ăđauăđu,ăbunănôn,ăvư măhôi.
Cnăđauăcóăthăkéoădàiăvàiăphút,ăcóăthădàiăhn.ăNhngăcnăđauămàăchăkéoădàiădiă
1 phút thì nên tìm nhngănguyênănhânăkhác ngoài tim [8].
Tuyă nhiên,ă trongă mtă să trngă hpă bnhă nhână khôngă hă biuă hină triuă
chngămcădùătìnhătrngăbnhănngăn.
Cácăthmăkhámăthcăthă thngă ítă cóă giáă tră trongă đánhă giáă bnhă lýămchă
vành.ăKhámăxétănàyăthngămangătínhăchnăđoánăphânăbităviăcácăbnhăkhácănhă
bnhăvanătim,ăbnhăphi…
- 
Thang Long University Library

12
+ : Tìnhătrngăthiuămáuăcătimălàm thay
điăvătínhăchtăđinăhcăcaătim.ăinătâmăđăcóăthăphátăhinăđcănhngăthayăđiă
văđinăhcăđó.ă

Hình 1. 3. 
+ Siêu âm tim: Tìnhătrngăthiuămáuăcătimălàmănhăhngăđnăsăcoăbópă
caătim.ăThiuămáuăcătimăăvùngănàoăthìăcătimăăvùngăđóăsăbăriălon.ăSiêuăâmă
timălàămtăphngătinăgiúpăchoăbácăsăthyăđcăsăcoăbópăca cătim.ă
+  :
+ :

+ :
+  :
1.2.5. 
Hinătiăcóă3ăphngăphápăđiuătrăbnhăđngămch vành:
- 
+ iuătrăcácăyuătănguyăcăcaăbnhăđngămchăvànhăđăbnhăkhôngătină
trină nngă thêm:ă điuă tră tngă huytă áp,ă điuă tră riă lonă lipid máu,ă điuă tră tiuă
đng,ăbăhútăthucălá,ăgimăcânănngăđtăcânănngălýătng,ăthayăđiăliăsng…
+ iuătrăphòngăngaănhiămáuăcătimăcp:ădùngăcácăloiăthucăkhángăktă
dínhătiuăcuăđăphòngăngaăđôngămáuăgâyătcămchăvành:ăAspirine,Clopidogrel…
+ iuătrăchngăcnăđau thtăngcăbngăcácăloiăthucăgiưnămch.
-             
stent-  
+ Dùngăchoăcácătrngăhpăđauăngcădoăthiuămáuăcătimămàăítăhocăkhôngă
đápăngăviăthucăđiuătrăniăkhoa.

13
+ Dùngăchoăcácătrngăhpăbăđauăthtăngcăkhôngănăđnhăhocănhiămáuă
cătimăcp.


Hình 1. 4. 
-    vành:
Dùngă choă cácă trngă hpă đngă mchă vànhă bă tnă thngă nhiuă ch,ă tnă
thngăkéoădài…ăchoăcácătrngăhpămàăcanăthipăđngămchăvànhăkhôngăthăthcă
hinăđc.
1.3. .
1.3.1. .
- .
Hăthngătunăhoànăngoàiăcăthălàămtăphngătinăbtăbucăcóăđiăviăphuă

thutătimăh.ăóălàămtăhăthngăbmăđcăbit,ăcóăchcănngăthayăthătimăđaămáuă
điănuôiătoànăbăcăthătrongăquáătrìnhăphuăthut.
Hăthngănàyăsăđcăniămt đuăvàoăhătnhămchă(thngălà tnhămchă
chătrênăvàătnhămchăch di)ăđădnătoànăbămáuăítăoxy v,ăquaăhăthngălcăkhíă
sătrăthànhămáuăđăti,ăvàăđcăbmăquaămtăđngăniăvàoăđngămchă(thng
làăđngămchăchălên).
- 
Chúngătaăthngăsădngăcácăvtăliuămchătăthânăđălàmăcuăniăchăvành.ă
Mchă máuă hayă đcă să dngă trongă cuă niă chăvànhă hină nayălàă đngă mchă vúă
trong,ătnhămchăhinăvàăđngămchăquay.
Thang Long University Library

14

Hình 1. 5
Tuy nhiênătrongămtăsătrngăhp bnh nhânăđưămăbcăcuă mchăvành,ă
bnhănhânăbăbnhăsuyăgiưnătnhămchăhin,ăhocănhngămchănàyăbătnăthng,ă
hocăkhôngăthíchăhp;ăthìăsătinăhànhălyănhngămchăkhácănhătnhămchănn,ă
tnhămchăđu,ăđngămchăquay,ăđngămchălách,ăđngămchămcăvăniăphi,ăvàă
đngămchăthngăvădi [9].
- 
Quyă trìnhă phuă thută tină hànhă làmă cuă niă chă vànhă cóă dùngă tună hoànă
ngoàiăcăthăthngătinăhànhătheoăcácăbcăcăbn [10]:
+ Măngcătheoăđngădcăgiaăxngăc.
+ Chunăbăvtăliuălàmăcuăni.
+ Thitălpătunăhoànăngoàiăcăth,ălàmăngngătim.
+ Tinăhànhălàm cácămingăniătrênămchăvành.
+ Tinăhànhălàm cácămingăniătrênăđngămchăchălên.
+ Choătimăđpăli,ărútăhăthngătunăhoànăngoàiăcăth.
+ óngăxngăc,ăđóngăvtăm.

15

Hình1. 6. c c n c -
1.3.2. .
Phuăthutăbcăcuăniăchă- vànhăđcătinăhànhăkhiătimăvnăcònăđangăđp,ă
khôngăsădng hăthngătunăhoànăngoàiăcăthăhătrămàăs dngăhăthngăcăđnhă
đngămchăvànhăchuyênădng.
Tuyănhiên,ăphuăthutănàyăhinăcònăítăđcăthcăhinătiăVităNam.

- 
Binăchngăchyămáuălàăbinăchngăhayăgpăvàănguyăhimăđiăviăbnhănhână
làmăcuăniăchăvành.ăBiămáuăchyăraănuăkhôngăđcădnăluăttăsăgâyăraăchènă
épătimăcpăđeădaăđnătínhămngăbnhănhân.
Binăchngănàyăthngăxyăraăvàoăngàyăthănhtăsau m.ăLúcănàyăbnhănhână
đangăđc theoădõiăchtăchăbiăđnăvăhiăscătíchăcc.ăKhiăbnhănhânăchuynăvă
khoaăngoiăđiuătrăthìăítăxyăraăbinăchngănày.ăTuyănhiênăvnăcóătălănh,ăcóăthă
doăráchămingăniăcuăvành,ăcngăcóăthădoăvicărútădnăluănhăhngăđnăvtămă
vàăgâyăchyămáu.
Thang Long University Library

16
Cácătriuăchngăcóăthăgpăkhiăchyămáuăgâyăchènăépătimăcpăđóălà:ăBnh
nhânăđtăngtăđauătcăngcănhiu,ăkhóăth,ătímătái,ăcóăthăhongăht,ăkíchăthíchăvtă
vư.ăMchănhanh,ăhuytăápăcóăxuăhngătt,ăđoăápălcătnhămchătrungăngăthìăcao.
Khiăphátăhinătriuăchngănhăvyăngiăđiuădngăphiănhanhăchóngăbáoă
choăbácăs,ăđng thiăchunăbăsiêuăâmătimănuăcó,ăchunăbăcácăphngătinăđălàmă
thăthutănhăchcăhútădchămàngătim,ăhocămămàngăngoàiătimăcpăcu,ăvàăcăsă
thuc,ăphngătinăcpăcuăcnăthit.
iăviăchyămáuăquaădnălu,ăchúngătaăphiăkimătra,ătínhălngădchămáu

theoăgi,ăđánhăgiáătcăđăchyăđăbáoăbácăsăkpăthiăxătrí.
- .
Bnhănhânămăcuăvànhăthngălàănhngăbnhănhânăgià,ătìnhătrngăhôăhpă
thngăkém.
Riă lonă hôă hpă thngă gpă khiă bnhă nhână vă khoaă ngoiă điuă tră làă tìnhă
trngăviêmăxutătit,ăăđngănhiuăđmădưi.ăiuănàyădoăbnhănhânăgiàăyu và tình
trngăđauăvtămăgâyănên.ă Nuă khôngă đcăgiiăquytătrită đăđcătìnhătrngăă
đngă nàyă cóă thă gâyă nênă viêmă phi,ă vàă nhă hngă rtă lnă đnă toànă trngă ngiă
bnh.
Chínhăvìăvyăngiăđiuădngăcóănhimăvăquanătrngăđóălàăthngăxuyênă
đngăviên,ăhngădnăngiăbnhăngiădy,ătpăth,ăvărungătheoăgi,ăhútăđmărưiă
nuăăđngănhiu.
- .
Bnhămchăvànhăbnăchtălàătnăthngăcaăhăđngămch,ătnăthngănàyă
thngămangătínhăhăthng,ănghaălàăbnhănhânăcóăbnhămchăvànhăđngănghaăviă
cóăthăcóătnăthngăănhiuăđngămchăkhác,ătrongăđóăcóămchăcnh,ămchănưo,ă
mchăthn….Chínhăvìăvyăbinăchngănưoăhayăgpăsauămăăbnhănhânămămchă
vànhăđóălàănhiămáuănưoădoătcămch.
Nhiămáuănưoăthngăxutăhinăđtăngtăviănhngătinătriuănhăhongăht,ă
vưămăhôi,ămtănói,ămtăýăthcăthoángăqua;ăhocăbiuăhinăcăthăviăduăhiuăthnă
kinhăkhiătrú,ălită½ăngi,ăméoăming,ălchămt,ăquayăđuăsangămt bên.ăKhiăthyă
nhngătriuăchngănàyăngiăđiuădngăphiănhanhăchóngăbáoăbácăsăđiuătrăđă
đángăgiá,ăchunăbăhăs,ăphngătinăchpăctălpăviătínhănuăcn.

17
Bênăcnhăbinăchngănhiămáu,ăcònăcóăthăxutăhinătìnhătrngăriălonăthnă
kinhătmăthi,ăriălonăthnăkinhăchcănngăsauăphuăthutăln,ăsauăchyătunăhoànă
ngoàiăcăth.
- .
Biuă hină tìnhă trngă suyă timă sauă mă làă vică duyă trìă huytăđngă khôngă nă

đnh,ămchăthngănhanh,ăhuytăápăthngăh.ăNgiăbnhăbiu hinătìnhătrngămtă
mi,ăkhóăth,ăcóăthăcóăphù,ăganăto,ătnhămchăcăni.ăBinăchngăthngăxyăraăviă
nhngăngiăbănhiămáuăcătimănhiuăln,ăhocăcóăvùngănhiămáuărngătrcăm.
ă đánhă giáă điuă nàyă ngiă điuă dngă phiă theoă dõiă chtă chă tìnhă trngă
huytăđng,ăcácătriuăchngălâmăsàngăliênăquan.ăNgiăđiuădngătínhălngădchă
ra,ăvàoăcăth,ăđoăápălcătnhămchătrungăng,ăkimăsoátăchtăchăvicădùngăthucă
caăbnhănhân.
- .
Binăchngă nàyătngă lênăă nhngăngiăđưă mă làmă cuă niăchăvànhă ri,ă
hocănhngăngiălàmăcuăniăchăvànhăcùngăviăphuăthutăđiuătrăcácătnăthngă
khác.
Nhiămáuăcătimă biuăhină viătriuă chngă caă cnă đauăthtăngc.ăNgiă
điuădngăkhiăphátăhinătìnhătrngănàyăcnăbáoăngayăviăbácăs,ăchunăbăhocălàmă
đinătimăchoăbnhănhân,ăthcăhinăxétănghimămenătimătheoăchăđnhăcaăbácăs,ătheoă
dõiăliênătcătìnhătrngăhuytăđngăvàătoànătrngăbnhănhân.
- .
Cácă riă lonă nhpă timă thngă gpă đó là rungă nh,ă nhpă xoangă chm,ă nhpă
nhanhătrênătht,ăhocăriălonănhpătht.ăCóămtăsăbnhănhânănhpăchmăphiăđtă
máyătoănhpăvnhăvin.ăTuyănhiênătìnhătrngăriălonănhpăcaăbnhănhânămăcuă
vànhăthngăđiuătrăcng căđcăbngăthucătrongăvòngămt tunăsauăm.
iă viă bnhă nhână riă lonă nhpă sauă mă cnă đcă theoă dõiă liênă tcă bngă
monitorăđăkpăthiăxătrí.
- .
Nhimăkhunăcóăthăxyăraăđiăviămălàmăcuăniăchăvànhăđóălàă nhimă
khunăvtămălyăvtăliuălàmăcuăniă(nhtălyătnhămchăhinătiăvùngăcngăchân),ă
vàănhimăkhună xngăc.ăTrongă đóă nhimăkhunăxngă că làătìnhătrngă nhimă
Thang Long University Library

18
khunănngăn,ăcóăthăđeădaătínhămngăbnhănhân,ăvàăcnăphngăthcăxălýăbàiă

bn,ăcôngăphu.
Theoădõiătìnhătrngănhimăkhunăbngăduăhiuătoànăthân nhătngănhităđă
(st),ă môiă khô,ăliă bn,ă mtămiănhiu,ă vàă cácă xétănghimă chă đimă(côngă thcă
bchăcu,ăPCT…);ăktăhpăđánhăgiáătìnhăhìnhătiăchăkhiăthayăbngăchoăbnhănhân,ă
nhăvtămăn,ăsng,ănóng,ăchyădchănhiu,ăcóăthăcóămăhocăgiămc.
Ngiăđiuădngăphiăthcăhinăttăkăthutăthayăbngăvtăm,ăđmăboăvôă
trùng,ălàmăschătnăthng.ăKtăhpăviăhngădnăngiăbnhăchăđăvnăđng,ă
vtălýătrăliuăgiúpătngăcngănuôiădngăvàăhiăphcăvtăm.
- .
Khongă5-10%ăbnhănhânăgimăchcănngăthnăsauămăcuăniăchăvành.
Biuă hină caă bină chngă thnă khiă đuă bngă vică lngă ncă tiuă trongă
ngàyăít,ăkèmătheoăđóălàăchăsăure,ăcreatininămáuătng,ăđăthanhăthiăcreatininăgim.
Chínhăvìăvyăchúngătaăcnăđánhăgiáălngăncătiuăhànhăngàyăđăcóăbină
phápăxătrí,ăđánhăgiá,ăđiuătrăkpăthi.
- .
Binăchngănàyăchimămtătălănhădoăhuăquăcaătnăthngănhiămáu.
Bnhănhânăcóăbiuăhinăcaătnăthngănhiămáuărut nhăđauăbngăqună
thànhăcn,ăchngăbng,ănôn,ăđiăngoài ra máu.
Bênăcnhăđóăcóăthăchălàănhngăriălonătiêuăhóaănhăsauăm,ăhocăchyămáuă
tiêuăhóaămcăđănhădoădùngăthucăchngăđông [11].

19
 C
VÀNH.
2.1.  .
2.1.1. :
- Tìmăhiuătâmălý,ăhoànăcnhăgiaăđình,ăkinhătămtăcáchătămăkălng.
- Tipănhnăngiăbnhănhpăvinătrcămă1-2ăngàyă(theoăyălnh).
- Giiăthiuăviăngiăbnhăvăbnhăvin,ăkhoaăphòng,ăgiiăthíchăvăbnhă
caăhă(trongăgiiăhnăchoăphép).ăGiiăthiuătên,ătui,ăchcădanhăcaămìnhălàăngiă

trcătipăchmăsócăhinătiăđăngiăbnhăyênătâmăbtăđiăniăloălng.
- aăngiăbnhăvăgingănm,ăthayăqunăáo,ăga,ăgi,ăchnămàn.
- Theo dõi và ghi vào phiuătheoădõiămch,ănhităđ,ăhuytăáp,ăcácăthôngăsă
sinhătnăhàngăngàyă(theoăyălnh).
- Tănh,ăkhéoăléoăkhaiăthácătinăs,ăbnhăsăcaăngiăbnhăvàăgiaăđìnhăhă
đătinăchoăvicătheoădõiăvàăgiúpăđăngiăbnh.
- Ngiăđiuădng cnăhiuăđcăhoànăcnh, tâmătrngăloălngăhocănguynă
vngăcaăngiăbnhăđăkpăthiătìmăcáchăgiiăthíchăchoăngiăbnhăyênătâm.
- Hngădnărõăràng,ă căthănhngăvicăcnăphiăhpăgiaăngiă bnhăvàă
nhânăviênăyăt,ănhngăvicămàăngiăbnhăcnăphiăthcăhinătrongăsutăthiăgian
trcăm,ătrongăkhiăchunăbămăvàăsauăkhiăm.
- Nuăngiăbnhăphiăđiuătrătrcămăphiăđcăchmăsócăthtătt.
2.1.2. 
Hăsăbnhăánăphiăcóăđăttăcăcácăloiăgiyătăcóătínhăphápălý,ănhnăxétăđyă
đăquáătrìnhădinăbinăbnhătt,ăđaăchăcaăngiăbnhăphiăđcăghiărõăràngăcăth:
- Kimătraăchiuăcaoăcânănng.
- Ngiăbnhăcóăcácăvnăđăđcăbitănhăhenăphăqun,ădăngăthuc,ăcaoă
huytăáp,ănhimăHIV,ămcăcácăbnhătruynănhimăkhông?
- Ngiăbnhăcóătrongădinăchính sách không.
2.1.3.  Thcăhinăđyăđăyălnh.
- Theoădõiăduăhiuăsinhătn.
- Thcăhinăthuc.
Thang Long University Library

20
- Thtătháoăchoăngiăbnhă(ngiăbnhăcnăphiăthcăhinăđúngătheoăhngă
dnăcaăđiuădng).
- Tmăbnhătrcăm,ăthayăqunăáoăsch.
- Hoànăthinăhăsăbnhăánătheoăquyăđinhăcaăbnhăvină(Kýăgiyăm,ăthanhă
toánătrcăm ).

2.1.4. 
- Kimătraăliălnăcuiăcùngăcôngăvicăchunăbămăcaăngàyăhômătrc.
- Kimătraăliăgiyăchpănhnăphuăthutăvàăýăkinăcaăbácăs gâyămêăvătìnhă
trngăcaăngi bnhătrcăm.
- Thcăhinăyălnhătinămê,ăkhángăsinhădăphòngă(nuăcó)
- Tmăbnhătrcăm theoăđúngăquyătrình,ăquyăđnhăcaăbnhăvin.
- Ngiăbnhăđcănmătrênăxeăđyăđiuădngăđaălênăphòngăm.
- Bànăgiaoăliătoànăbăhăsăbnhăán,ătìnhătrngăngiăbnhăvàănhngăluăýă
đcăbităvăngiăbnhăchoăđiuădngăviênăkhuămă(kýăsăgiaoănhn).
2.2. QUY TRÌNH .
2.2.1. .
- Bungăbnhăthôngăthoáng,ăschăs,ăkhôngăcóăbi,ămngănhn.
- Chunăbăging,ăchn,ăga,ăđm,ăqun,ăáoăsch.
- Cácăphngătinăcnăthitănhăca,ăcc,ăbô,ăvt,ăccăđongăncătiu,ăthucă
hưmăncătiuăđăgiăncătiuă24ăgiă(nuăcn)
- Dngăcăphcăvăchoăcôngăvicătheoădõi,ăchmăsócăngiăbnhăsauămăphiă
đcăkimătraăvàăđtăătăthăsnăsàngăsădng,ăsch,ăđmăboăvôătrùng:ăCàiăđtă
máyăthătheoăcácăchăsătăphòngămăđaăv,ămáyăhút,ămáyătheoădõiăđinătim,ăhuytă
áp, bão hoà oxy (SpO
2
),ăbmătiêmăđin,ăphngătinăđoăhuytăápătnhămchătrung
ng
- Chunăbăsnăsàngădngăcăcpăcuănhămáyăchngărung,ăxeăcpăcuăđyăđă
căs.
- Dngăcăthôngăthng:ămáyăđoăhuytăáp,ănhităk,ăhăthngăhútăcácăloi,ăhă
thngăthă oxy,ă chaiădnă lu,ăbă dngă că dnă luă dchă màngăphi,ă màngătim,ă túiă
đngăncătiu,ăbmăkimătiêm.
- Thucătheoăyălnh.