khảo sát khả năng sản xuất của lợn rừng và lợn rừng lai tại huyện ngân sơn, tỉnh bắc kạn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM





HOÀNG VĂN HÙNG



KHẢO SÁT KHẢ NĂNG SẢN XUẤT
CỦA LỢN RỪNG VÀ LỢN RỪNG LAI
TẠI HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN




LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP







THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM




HOÀNG VĂN HÙNG



KHẢO SÁT KHẢ NĂNG SẢN XUẤT
CỦA LỢN RỪNG VÀ LỢN RỪNG LAI
TẠI HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN

Chuyên ngành: Chăn nuôi
Mã số: 60.62.01.05


LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. PHAN ĐÌNH THẮM

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu trong luận văn hoàn toàn trung thực do chúng tôi, cũng nhƣ sự hợp tác
tập thể trong và ngoài cơ quan khảo sát nghiên cứu và chƣa đƣợc công bố
trong bất kỳ công trình nào khác. Các thông tin trích dẫn trong luận văn đều
đƣợc ghi rõ nguồn gốc.
Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về những số liệu trong luận văn này.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2014
Tác giả luận văn



Hoàng Văn Hùng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài tốt nghiệp,
ngoài sự nỗ lực của bản thân tôi còn nhận đƣợc rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ
quý báu của Nhà trƣờng, các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn trân trọng tới PGS.TS. Phan Đình Thắm,
TS. Dƣơng Mạnh Hùng đã động viên, hƣớng dẫn và chỉ bảo tận tình cho tôi
trong suốt thời gian làm luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Nông
Lâm, các thầy cô giáo Khoa Chăn nuôi thú y, Phòng Quản lý đào tạo sau đại
học Trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi nghiên
cứu và bảo vệ thành công luận văn này.
Nhân dịp hoàn thành luận văn, một lần nữa tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết
ơn chân thành tới các thầy cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp cùng ngƣời thân đã
động viên, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu thực
hiện đề tài và hoàn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2014
Tác giả luận văn

Hoàng Văn Hùng




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


iii
MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT v
DANH MỤC BẢNG vi
DANH MỤC HÌNH vii
MỞ ĐẦU 1
1.1. Đặt vấn đề 1
1.2. Mục tiêu của đề tài 2
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 2
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Cơ sở khoa học 3
1.1.1. Lợn rừng Thái Lan và lợn địa phƣơng 3
1.1.2. Cơ sở khoa học của việc cho lai tạo giữa lợn đực rừng và lợn
nái địa phƣơng 4
1.1.3. Cơ sở khoa học về đặc điểm di truyền các tính trạng năng suất sinh
sản của lợn 6
1.1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến khả năng sinh sản của lợn nái 21
1.1.5. Khả năng sinh trƣởng và cho thịt của lợn 25

1.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc 30
1.2.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc 30
1.2.2. 31
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 33
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu 33

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


iv
2.2. Nội dung nghiên cứu 33
2.3. Địa điểm nghiên cứu 33
2.4. Thời gian nghiên cứu 33
2.5. Các chỉ tiêu nghiên cứu 33
2.6. Phƣơng pháp nghiên cứu 34
Chƣơng 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 40
, lợn địa
phƣơng và lợn rừng lai F1 (RxĐP) 40
3.2. Đánh giá khả năng sinh trƣởng của lợn lai F1 và F2 54
3.2.1. Sinh trƣởng tích lũy của lợn thí nghiệm 55
3.2.2. Sinh trƣởng tƣơng đối và tuyệt đối của lợn thí nghiệm 57
3.2.3. Khả năng tiêu thụ thức ăn trên ngày của lợn thí nghiệm 62
3.2.4. Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lƣợng 63
3.2.5.Chi phí thức ăn/kg khối lƣợng lợn thí nghiệm 64
3.2.6. Kết quả khảo sát năng suất thịt lợn 65
3.3. Hạch toán kinh tế 67
KẾT LUẬN TỒN TẠI VÀ ĐỀ NGHỊ 69
1. Kết luận 69
2. Đề nghị 70

TÀI LIỆU THAM KHẢO 71


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


v
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

- ĐP
:
Lợn địa phƣơng
- KLCS
:
Khối lƣợng cai sữa
- KLSS
:
Khối lƣợng sơ sinh
- KL21
:
Khối lƣợng 21 ngày
- SCCS
:
Số con cai sữa
- SCSS
:
Số con sơ sinh
- SCSSS
:
Số con sơ sinh sống

- SC21
:
Số con 21 ngày




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


vi
DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 3.1: Các chỉ tiêu sinh lý sinh dục của lợn 40
Bảng 3.2: Kết quả nghiên cứu về số lƣợng lợn con đẻ ra và tỷ lệ nuôi sống
của lợn con 44
Bảng 3.3: Khối lƣợng lợn con qua các kỳ cân 45
Bảng 3.4: Một số chỉ tiêu năng suất sinh sản của lợn nái rừng Thái Lan
theo lứa đẻ 47
Bảng 3.5: Một số chỉ tiêu năng suất sinh sản của lợn nái địa phƣơng theo
lứa đẻ 49
Bảng 3.6: Một số chỉ tiêu năng suất sinh sản của lợn nái lai F1(♂ rừng x
♀ địa phƣơng) theo lứa đẻ 51
Bảng 3.7: Sinh trƣởng tích lũy của lợn thí nghiệm (n = 20 con) 55
Bảng 3.8: Sinh trƣởng tƣơng đối của lợn thí nghiệm (%) 58
Bảng 3.9: Sinh trƣởng tuyệt đối của lợn thí nghiệm 61
Bảng 3.10: Tiêu thụ thức ăn/ ngày của lợn thí nghiệm (kg/con/ngày) 62
Bảng 3.11: Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lƣợng của lợn thí nghiệm 63
Bảng 3.12: Chi phí thức ăn/kg tăng khối lƣợng lợn thí nghiệm 64
Bảng 3.13: Kết quả mổ khảo sát 65

Bảng 3.14: Sơ bộ hạch toán cho một con lợn thịt (rừng lai) thƣơng phẩm F1 67
Bảng 3.15: Sơ bộ hạch toán cho một con lợn thịt (rừng lai) thƣơng phẩm F2 67


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


vii
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 3.1: Số con ở các thời điểm theo lứa đẻ của các loại lợn theo dõi 52
Hình 3.2: Số con sơ sinh sống của lợn theo lứa đẻ 54
Hình 3.3: Đồ thị sinh trƣởng tích lũy của lợn thí nghiệm 57
Hình 3.4: Đồ thị sinh trƣởng tƣơng đối của lợn thí nghiệm 59
Hình 3.5: Đồ thị sinh trƣởng tuyệt đối của lợn thí nghiệm 61




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Trong sản xuất nông nghiệp ở nƣớc ta và nhiều nƣớc trên thế giới, chăn
nuôi lợn có một vị trí quan trọng. Đó là nguồn cung cấp thực phẩm với tỷ
trọng cao và chất lƣợng tốt cho con ngƣời, là nguồn cung cấp các sản phẩm
phụ nhƣ: thịt, da, mỡ cho ngành công nghiệp chế biến, ngoài ra, còn là nguồn
cung cấp phân hữu cơ rất lớn cho ngành trồng trọt.
Lợn đƣợc nuôi ở nhiều nƣớc trên thế giới, vì chúng có những đặc điểm

ƣu việt, đó là: Sử dụng đƣợc nhiều loại thức ăn, khả năng sinh sản, cho thịt
cao. Ngoài ra, thịt lợn cũng phù hợp với khẩu vị của ngƣời tiêu dùng, vì có
giá trị dinh dƣỡng cao, dễ tiêu hóa.
Việc tăng nhanh đàn lợn hƣớng nạc có khả năng sinh trƣởng nhanh, tỉ lệ
nạc cao, sức sinh sản tốt đủ đáp ứng nhu cầu thịt nạc của ngƣời tiêu dùng đƣợc
nhà nƣớc quan tâm, khuyến khích tuy nhiên việc chăn nuôi lợn ngoại, lợn lai
kinh tế (♂ ngoại x ♀ nội) yêu cầu đầu tƣ chăn nuôi cao, do con giống và thức
ăn chăn nuôi giá cao đồng thời việc không chủ động giống, phải nhập giống từ
ngoài đến không quản lý đƣợc dịch bệnh dẫn đến rủi ro trong chăn nuôi cao
nên chƣa thực sự phù hợp với điều kiện chăn nuôi của các hộ dân miền núi tỉnh
Bắc Kạn.
N
đ . Từ thực tiễn trên ở các tỉnh miền núi phía Bắc các
hộ chăn nuôi đã nhập giống lợn rừng Thái Lan đƣợc nuôi thuần ở Thành phố
Hồ Chí Minh và Đồng Nai về nuôi tại địa phƣơng. Giống lợn này và con lai
giữa lợn rừng và lợn địa phƣơng có khả năng sinh trƣởng chậm, nhƣng lại có
ƣu điểm: Sức chống chịu bệnh tốt, sử dụng đƣợc nhiều loại thức ăn có sẵn tại
địa phƣơng, chăn nuôi theo phƣơng thức truyền thống. Điều này rất phù hợp
với điều kiện chăn nuôi và khả năng đầu tƣ của các hộ nông dân miền núi.


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

2
Với điều kiện của miền núi, đặc biệt huyện Ngân Sơn - Bắc Kạn phong
trào nuôi lợn rừng và lợn rừng lai đang phát triển, phù hợp với điều kiện tự
nhiên, xã hội của địa phƣơng. Để đánh giá khả năng sinh sản, sức sản xuất và
hiệu quả kinh tế, để có khuyến cáo giống trong chăn nuôi, tăng thu nhập, phát
triển kinh tế chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: "Khảo sát khả năng sản
xuất của lợn rừng và lợn rừng lai tại huyện Ngân Sơn, Bắc Kạn"

1.2. Mục tiêu của đề tài
- Đánh giá đƣợc sinh sản của lợn rừng, lợn rừng lai F1(♂ rừng x
♀ địa phƣơng).
- Đánh giá đƣợc sức sản xuất của lợn rừng lai F1(♂ rừng x ♀ địa
phƣơng), lợn F2(♂ rừng x ♀ F1) làm cơ sở cho việc khuyến cáo phát triển
chăn nuôi ở khu vực miền núi tỉnh Bắc Kạn.
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Sơ bộ có số liệu khách quan về chọn giống lợn nuôi cho phù hợp với
điều kiện thực tế của ngƣời dân miền núi.
- Cung cấp số liệu chăn nuôi lợn địa phƣơng, lợn rừng và lợn rừng lai
cho công tác nghiên cứu, học tập và giảng dạy.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

3
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Cơ sở khoa học
1.1.1. Lợn rừng Thái Lan và lợn địa phương
* Lợn rừng Thái Lan
Lợn rừng (Sus Scrofa), ở châu Âu gọi là (Sus scrofa ferus) và châu Á
(Sus orientalis, Sus cristatus, Sus vittatus) là tổ tiên của lợn nhà hiện nay. Căn
cứ vào hình dáng của tai, ngƣời ta chia cả hai nhóm lợn nguyên thuỷ châu Âu
và châu Á thành hai loại: Lợn tai dài và lợn tai ngắn. Hiện tại lợn rừng vẫn
còn ở khắp vùng rừng châu Âu và châu Á. Những năm gần đây, do nhu cầu
và thị hiếu của ngƣời tiêu dùng, ở Việt Nam cũng nhƣ một số nƣớc nhƣ Trung
Quốc, Thái Lan, đã tiến hành thuần hóa và nuôi dƣỡng lợn rừng từ hơn 20
năm nay, bƣớc đầu đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho ngƣời chăn nuôi. Theo
Lê Đình Phùng và cs, (2011) [27], lợn rừng Thái Lan có
, tai nhỏ vênh và hƣớng về phía trƣớc. Màu lông trên cơ

thể lợn rừng không đồng nhất; lông bờm tốt và cứng, ở con đực phát triển hơn
con cái, một gốc chân lông có 3 ngọn chụm lại thành cụm. Lợn rừng mới sinh
to -
, là loài càm con, nuôi
con khéo. Năng suất sinh sản của lợn rừng Thái Lan thấp. Mỗi lứa đẻ khoảng
5,87 con, đến 24 giờ còn 5,2 con/lứa, khối lƣợng sơ sinh trung bình 0,37
kg/con. Số con cai sữa ở 120 ngày tuổi đạt 4,43 con/lứa và 13,83 kg/con.
Khoảng cách lứa đẻ 229,3 ngày.
* Lợn địa phƣơng nuôi tại Ngân Sơn
Theo Lê Viết Ly (1994) [21
3 nhóm nhƣ sau:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

4
Nhóm đen tuyền:
Toàn thân đen tuyền. Nhóm này có đặc điểm là tƣơng đối nhỏ, có đặc
điểm hoang sơ hơn. Nhóm lợn này đƣợc nuôi nhiều ở bà con dân tộc H’mông
và dân tộc Dao. Hiện nay số lƣợng không còn nhiều chỉ chiếm 6,10% - 8,33%
đàn lợn nái điều tra, 2,42 - 3,92% đàn lợn thịt. Nguyên nhân là do mặc dù có
khối lƣợng nhỏ, chậm lớn nhƣng thịt ngon, nên nhiều ngƣời tìm mua bán về
dƣới xuôi làm suy giảm đáng kể số lƣợng đàn lợn. Cần có biện pháp bảo tồn
tránh nguy cơ tuyệt chủng.
Nhóm lợn đen có một số điểm trắng
Toàn thân lợn có màu đen và có điểm trắng ở một số vị trí nhƣ gƣơng
mũi, 4 ngón chân, giữa trán và đuôi có một nhúm lông màu trắng. Nhóm lợn
này đƣợc nuôi nhiều ở bà con dân tộc H’mông và dân tộc Dao. Về số lƣợng
đàn lợn này chiếm tỉ lệ tƣơng đối cao trong đàn lợn địa phƣơng. Trong đàn lợn
nái, nhóm lợn đen có một số điểm trắng chiếm từ 40,24% - 58,33% ; đối với đàn
lợn thịt chiếm từ 30,99% - 43,79%. Nhóm lợn này đƣợc nuôi nhiều ở khu vực

các thôn vùng cao của các xã, khối lƣợng cũng lớn hơn nhóm lợn đen tuyền.
Nhóm lợn lang trắng đen
Nhóm lợn này có màu lông trắng và đen xen kẽ. Các vết lang trắng
không cố định và mức độ lang không giống nhau, con nhiều, con ít. Các vết
lang này đƣợc phân bố ở bụng, ngang sƣờn, cổ, vai, lƣng, nhanh hơn đƣợc
nuôi nhiều ở vùng thấp hơn nơi có ngƣời dân tộc Tày sinh sống.
1.1.2. Cơ sở khoa học của việc cho lai tạo giữa lợn đực rừng và lợn nái
địa phương
Lai giống là phƣơng pháp nhân giống bằng cách cho con đực và cái
thuộc hai quần thể khác nhau giao phối với nhau để tạo ra thế hệ sau. Hai
quần thể này có thể là hai dòng, hai giống hoặc hai loài khác nhau, do vậy đời
con không còn là dòng, giống thuần, mà là con lai giữa hai dòng, hai giống

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

5
, 2000) [4].

Lai giống có hai tác dụng chủ yếu. Một là tạo đƣợc ƣu thế lai ở đời con
về một số tính trạng nhất định. Các tác động cộng gộp là nguyên nhân của
hiện tƣợng sinh học này. Hai là làm phong phú thêm bản chất di truyền ở thế
hệ lai bởi vì con lai có đƣợc những đặc điểm di truyền của giống khởi đầu,
ngƣời ta gọi đó là tác dụng phối hợp. Điều này có nghĩa là lai giống sử dụng
đƣợc tác động cộng gộp các nguồn gen ở thế hệ bố mẹ.
-Ưu thế lai
Theo Nguyễn Văn Thiện (1995) [31], ƣu thế lai là hiện tƣợng liên quan
tới sự phát triển mạnh mẽ ở đời sau nhƣ : sức đề kháng tốt hơn, sức sản xuất
cao hơn bố mẹ. Bownan (1959) cho rằng ƣu thế lai nói lên sức sống của con
lai, là tính ƣu việt của đời con lai so với bố mẹ (trích dẫn bởi Nguyễn Văn
Thiện, 1995) [31].

Ƣu thế lai hiểu theo nghĩa toàn bộ là sự phát triển mạnh mẽ của toàn bộ
khối lƣợng cơ thể, sự tăng cƣờng trao đổi chất, tăng trọng nhanh hơn, chống
đỡ với bệnh tật tốt hơn….Ƣu thế lai hiểu theo từng mặt, từng tính trạng : có
tính trạng phát triển, có tính trạng giữ nguyên, thậm chí có tính trạng giảm sút
so với giống gốc.
Cần phân biệt 3 kiểu ƣu thế lai sau:
- Ƣu thế lai cá thể: Là ƣu thế lai do kiểu gen của chính con vật gây nên.
- Ƣu thế lai của mẹ: Là ƣu thế lai do kiểu gen mà mẹ con vật gây ra
thông qua điều kiện ngoại cảnh cung cấp cho nó. Chẳng hạn, nếu bản thân mẹ
là con lai, thông qua sản lƣợng sữa, khả năng nuôi con khéo mà con lai có
đƣợc ƣu thế này.
- Ƣu thế lai của bố: Có rất ít tính trạng có đƣợc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

6
tạo nên ƣu thế lai cho đời con của nó.

, lai giống làm tăng mức độ dị hợp, giảm mức
độ đồng hợp của các kiểu gen.
này, so với chọn lọc, lai giống là giải
pháp nhanh hơn, hiệu quả hơn.
. Ƣu thế lai cao
nhất ở F
1
, ƣu thế lai ở thế hệ F
2
(Tự giao phối giữa F
1
x F

1
, hoặc F
1
bố, mẹ khởi đầu chỉ bằng 1/2 ƣu thế lai của F
1
). Trong nhiều trƣờng hợp ƣu
thế lai là biểu hiện cao hơn trung bình của 2 giống gốc. Để tạo ƣu thế lai,
ngƣời ta phải cho con vật nuôi giao phối không cận huyết, nhằm tăng cƣờng
mức độ dị hợp bằng cách lai giữa các dòng, giữa các giống, lai xa. Tuy nhiên,
mức độ biểu hiện ƣu thế lai còn phụ thuộc vào nguồn gốc di truyền của bố
mẹ, tính trạng cần xem xét công thức lai và điều kiện nuôi dƣỡng.
Mức độ ƣu thế lai của một tính trạng đƣợc tính bằng công thức sau:
H (%)=
)(2/1
)(2/1)(2/1
BA
BABAAB
x 100
Trong đó: H là ƣu thế lai
AB : giá trị kiểu hình trung bình của con lai bố A, mẹ B
BA: giá trị kiểu hình trung bình của con lai bố B, mẹ A
A: giá trị trung bình của dòng (giống) A
B: giá trị trung bình của dòng (giống) B
1.1.3. Cơ sở khoa học về đặc điểm di truyền các tính trạng năng suất sinh
sản của lợn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

7
- Tính trạng số lượng và sự di truyền của tính trạng số lượng

Tính trạng số lƣợng là những tính trạng mà sự khác, nhau giữa những
cá thể, là sự khác nhau về mức độ hơn là sự khác nhau về chủng loại. Tính
trạng số lƣợng còn gọi là tính trạng đo lƣờng, vì sự nghiên cứu chúng phụ
thuộc vào sự đo lƣờng. Hầu hết các tính trạng có giá trị của gia súc đều là
những tính trạng số lƣợng.
Để giải thích sự di truyền của các tính trạng số lƣợng , Nilson và Ehle
(1908) đã đƣa ra giả thiết nhƣ sau (trích dẫn từ Trần Đình Miên,1977 ) [23]:
Tính trạng số lƣợng chịu sự tác động của nhiều cặp gen, phƣơng thức di
truyền của các cặp gen này tuân theo các quy luật cơ bản của di truyền nhƣ
phân ly, tổ hợp, liên kết…Mỗi gen thƣờng có tác động cộng gộp lớn hơn. Tác
dụng của nhiều gen khác nhau trên cùng một tính trạng có thể là cộng gộp
cũng có thể là không, ngoài ra còn có các kiểu tác động ức chế nhau giữa các
gen nằm ở những locus khác nhau.
Có hai hiện tƣợng di truyền cơ bản có liên quan đến tính trạng số lƣợng
và mỗi hiện tƣợng di truyền này có một cơ sở lý luận cho việc cải tiến di
truyền cho giống vật nuôi (Nguyễn Văn Thiện, 1995 ) [31].Trƣớc hết đó là sự
giống nhau giữa các con vật thân thuộc và quan hệ thân thuộc càng gần con
vật càng giống nhau. Đó là cơ sở di truyền cho sự chọn lọc và sau đó là sự suy
hóa cận thân. Thứ hai là hiện tƣợng ngƣợc lại về sức sống của con lai
(heteosis), đây là cơ sở của sự chọn phối để nhân thuần và tạp giao.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến tính trạng số lượng
Tính trạng số lƣợng dễ chịu ảnh hƣởng, tác động của môi trƣờng. Vật
nuôi sống trong một môi trƣờng nhất định nên sự hình thành hoạt động của
tính trạng không những chịu sự chi phối của các gen mà còn chịu ảnh hƣởng
rất lớn của môi trƣờng.
Giá trị kiểu hình của bất kỳ tính trạng số lƣợng nào cũng đƣợc biểu thị
qua giá trị của kiểu gen và sai lệch môi trƣờng.
P = G + E

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

8
Trong đó P : Giá trị kiểu hình (Phenotypic Value).
G : Giá trị kiểu gen (Genotypic Value) .
E : Sai lệch môi trƣờng (Environmental Deviation).
Tùy theo phƣơng hƣớng tác động của các gen alen mà giá trị kiểu gen
có thể bao gồm các thành phần khác nhau.
G = A + D + I
“A” gọi là giá trị cộng gộp, thành phần quan trọng nhất cố định không
thay đổi có thể di chuyển đƣợc và còn đƣợc gọi là giá trị giống của cá thể là
cơ sở di truyền của việc chọn giống.
“D” là tính trội (Dominance) là tác động trội của các cặp alen trong
cùng một locus nên không có tính trội thì giá trị di truyền và giá trị cộng gộp
là bằng nhau. Khi xem xét một locus duy nhất sự khác nhau giữa giá trị kiểu
gen và giá trị giống A và giá trị di truyền đó chính là sai lệch trội D.
Do vậy: G = A + D
“I” là các gen của các cặp gen hoặc cùng alen sai lệch tƣơng tác nên
kiểu gen là do từ hai locus trở lên cấu thành giá trị kiểu gen có thể thêm một
sai lệch do sự tƣơng tác giữa các gen trong các locus khác nhau.
- Hệ số di truyền một số tính trạng ở lợn
Hệ số di truyền là tỷ lệ phần trăm do gen quy định trong việc tạo nên
kiểu hình. Hệ số di truyền có hai loại đó là hệ số di truyền theo nghĩa hẹp và
hệ số di truyền theo nghĩa rộng.
Hệ số di truyền theo nghĩa rộng biểu thị phần phƣơng sai gí trị kiểu
hình của các cá thể đƣợc quyết định bởi các phƣơng sai giá trị kiểu gen.
h
2
= V
G
/ V

P
Trong đó: V
G
là phƣơng sai giá trị kiểu hình
V
P
là phƣơng sai giá trị kiểu gen
Hệ số di truyền theo nghĩa hẹp, biểu thị giá trị kiểu hình đƣợc quyết
định bởi các gen truyền đạt từ bố mẹ cho đời con.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

9
h
2
= V
A
/ V
P

Hệ số di truyền của một tính trạng càng lớn, khả năng di truyền của tính
trạng đó càng cao. Ngƣợc lại hệ số di truyền của tính trạng càng nhỏ thì khả
năng di truyền của tính trạng đó càng thấp và khả năng biến đổi của chúng
dƣới ảnh hƣởng của điều kiện môi trƣờng càng lớn.
Ở lợn các tính trạng có hệ số di truyền thấp hầu hết là các tính trạng
sinh sản, còn các tính trạng có hệ số di truyền cao hơn là các tính trạng có liên
quan tới chất lƣợng sản phẩm và sự sinh trƣởng.
Thông qua hệ số di truyền ta có thể quyết định phƣơng pháp hiệu quả
để cải tiến năng suất vật nuôi. Khi hệ số di truyền thấp, thì không nên thông
qua phƣơng pháp chọn lọc, mà nên thông qua biện pháp nuôi dƣỡng chăm sóc

hoặc chú trọng vào việc tạp giao để nâng cao năng suất của chúng.
1.1.3.1. Đặc điểm sinh lý sinh dục của lợn nái
* Đặc điểm cấu tạo bộ máy sinh dục lợn cái
Cấu tạo cơ quan sinh dục của lợn cái bao gồm: Buồng trứng, ống dẫn
trứng, tử cung (cổ, thân và sừng tử cung), âm đạo và các cơ quan bên ngoài.
- Buồng trứng: Khác với dịch hoàn, buồng trứng nằm trong xoang
bụng, phát triển thành một cặp. Buồng trứng lợn cái có dạng chùm nho, khối
lƣợng một buồng trứng là 4 - 7g. Ở lợn trƣởng thành, buồng trứng có 10 - 25
nang trứng thành thục, đƣờng kính nang là 8 - 12mm, thể vàng thành thục có
hình cầu hoặc hình trứng đƣờng kính 5 - 10mm.
- Ống dẫn trứng: Đƣợc chia thành 4 đoạn: Tua diềm, phễu, phồng ống
dẫn trứng và eo. Ống dẫn trứng có một chức năng duy nhất là vận chuyển
trứng và tinh trùng theo một hƣớng ngƣợc chiều nhau, hầu hết là đồng thời.
Phồng ống dẫn trứng là nơi xảy ra sự thụ tinh. Ống dẫn trứng cung cấp điều
kiện ngoại cảnh thuận lợi nhất của các giao tử và cho sự phát triển ban đầu
của phôi.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

10
- Tử cung: Gồm có 2 sừng, một thân và một cổ tử cung. Tử cung lợn
thuộc loại 2 sừng, các sừng gấp nếp hoặc quấn loại và có độ dài đến hơn 1m.
Độ dài này thích hợp cho việc mang thai nhiều. Ở lợn trƣởng thành, trung
bình các sừng tử cung dài 40 - 45cm, thân tử cung 5cm, cổ tử cung dài 10cm
và có đƣờng kính ngoài 2 - 3cm. Tử cung có nhiều chức năng. Nội mạc tử
cung và các dịch tử cung giữ vai trò chủ chốt trong quá trình sản xuất bao
gồm các chức năng sau: Vận chuyển tinh trùng, điều hòa chức năng của thể
vàng, là nơi làm tổ của phôi, thực hiện các chức năng chửa đẻ. (Nguyễn
Quang Linh và cs, 2008) [17].
- Âm đạo: Có cấu tạo nhƣ một ống cơ có thành dầy, dài 10 - 12cm. Đây

là cơ quan giao cấu của lợn cái, là ống thải của dịch cổ tử cung, nội mạc tử
cung và ống dẫn trứng, đồng thời cũng là đƣờng cho thai ra ngoài khi đẻ.
- Bộ phận sinh dục bên ngoài: Là phần có thể sờ thấy và quan sát đƣợc,
bao gồm: Âm môn, âm vật và tiền đình.
* Đặc điểm sinh lý của lợn nái hậu bị
Gia súc phát triển đến một giai đoạn nhất định thì có biểu hiện về tính
dục. Lợn nái khi thành thục về tính sẽ xuất hiện các triệu chứng động dục và
kèm theo quá trình rụng trứng. Đồng thời lợn nái hậu bị vẫn tiếp tục sinh
trƣởng đề thành thục về thể vóc. Tuy nhiên trong giai đoạn xảy ra chu kì động
dục lợn nái hậu bị thƣờng bị giảm mức tăng trọng so với bình thƣờng.
Chu kì động dục của lợn nái đƣợc chia thành 4 giai đoạn khác nhau:
- Giai đoạn trƣớc động dục: Lúc này buồng trứng của lợn nái bắt đầu có
các noãn phát triển, đồng thời buồng trứng tăng cƣờng tiết Oestrogen, bầu vú
cũng dần phát triển. Giai đoạn này kéo dài từ 2 - 3 ngày.
- Giai đoạn động dục: Buồng trứng có các noãn bao, bắt đầu chín và
chuẩn bị rụng. Đồng thời kèm theo các triệu chứng bên ngoài nhƣ lợn bắt đầu
kêu la, phá chuồng, bỏ ăn và đi tìm con đực. Âm hộ dần dần sƣng lên và xuất
hiện màu cà chua chín và chuyển sang màu mận chín và lúc này trứng chín

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

11
rụng xuống loa kèn. Lợn ở vào trạng thái mê ì. Thời gian này thƣờng kéo dài
từ 3-5 ngày.
- Giai đoạn sau động dục: Lợn bắt đầu trở lại bình thƣờng, các triệu
chứng động dục giảm dần và hết động dục. Thời gian kéo dài từ 1-2 ngày.
- Giai đoạn yên tĩnh: Đây là giai đoạn lợn chuẩn bị cho một chu kì tiếp
theo. Thời gian khoảng từ 8 - 9 ngày.
* Đặc điểm chu kỳ động dục:
Lợn nái khi thành thục về tính, chúng có chu kỳ động dục và mỗi chu

kỳ trung bình là 21 ngày (biến động từ 18-25 ngày). Chu kỳ của lợn nái phụ
thuộc vào các yếu tố khác nhau:
- Ảnh hƣởng của giống: Giống khác nhau có chu kỳ động dục khác
nhau: Lợn ỉ, từ 19 - 21 ngày lợn Móng Cái từ 18 - 25 ngày.
- Ảnh hƣởng của tuổi: Nái tơ thì có chu kỳ tính thƣờng ngắn hơn lợn
nái trƣởng thành. Theo Kralling, lợn nái ở lứa đẻ thứ 2, thứ 3 thì chu kỳ tính
trung bình là 20,8 ngày, lứa 6 -7 là 21,5 ngày; lứa 8- 9 là 22,4 ngày. Khi theo
dõi sinh sản trên lợn ỉ thấy ở lứa thứ nhất chu kỳ tính 19 ngày, lứa thứ 2 là 20
ngày (Phạm Hữu Doanh, Lƣu Kỷ, 1996) [10]. Theo Xignort thời gian động
dục lần đầu thƣờng ngắn hơn những lần sau, đồng thời thƣờng không có trứng
rụng hoặc trứng rụng rất ít, kích thƣớc tế bào trứng nhỏ hơn những lần sau.
Theo Lubeski thì đƣờng kính của tế bào trứng lợn nái 6 tháng tuổi là 146 m,
10 tháng tuổi là 157 m, 4 năm tuổi là 166 m.
- Ảnh hƣởng của dinh dƣỡng: Nếu dinh dƣỡng tốt thì chu kỳ tính ổn
định và ngƣợc lại.
- Trong thời gian động dục lợn nái có sự rụng trứng, từ đó liên quan
đến sự thụ thai, chửa và đẻ.
Thời gian của động dục đƣợc chia làm 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Từ khi bắt đầu động dục đến lúc chịu đực (T1), đây là giai
đoạn các triệu chứng động dục bắt đầu xuất hiện, dƣới tác động của các
hormone sinh dục cái tế bào trứng phát triển và chuẩn bị chín và rụng. Lợn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

12
nái ở giai đoạn này thƣờng hoạt động mạnh, tìm kiếm con đực, bỏ ăn phá
chuồng và kêu la. Giai đoạn này kéo dài từ 1 -2 ngày.
Giai đoạn 2: Từ khi chịu đực đến lúc hết chịu đực (T2)
Giai đoạn 3: Từ khi hết chịu đực đến khi hết biểu hiện động dục (T3).
Từ đặc điểm động dục trên đây của lợn nái, chúng ta có thể xác định

thời điểm phối tinh thích hợp cho chúng. Biểu hiện của chu kỳ động dục: Khi
động dục lợn nái biểu hiện không yên tĩnh: kêu la, phá chuồng, tìm đực, nhảy
lên lƣng con khác, âm hộ xung huyết đỏ tƣơi, thích gần con đực. Nếu ta ấn tay
lên lƣng thì nó đứng yên, đuôi cong lên thích giao phối. Nhƣng cũng có lợn
nái biểu hiện động dục không rõ nét. Đối với những trƣờng hợp này phải theo
dõi để quyết định thời điểm phối thích hợp. Hoặc dùng lợn đực thí tình hay sử
dụng con đực để phát hiện thời điểm phối thích hợp, tránh nhỡ thời điểm phối
giống, để nâng cao khả năng sinh sản. Qua hình biểu diễn các hàm lƣợng
hormone ở dƣới đây cho chúng ta thấy sự thay đổi của các hormone khác
nhau qua các ngày trong chu kì động dục của lợn nái. Trong thời kì động dục,
hàm lƣợng hormone của lợn nái thay đổi, oestrogen tăng mạnh từ ngày thứ 10
và cao nhất ở ngày 20 - 21 (29 - 30pg/ml trong huyết thanh), sau đó giảm dần
xuống 7 - 8 ở ngày thứ 8 sau động dục. Hàm lƣợng prostaglandin trong tĩnh
mạch tử cung thay đổi và đột nhiên tăng cao ở ngày 15 (6ng/ml), trong khi
bình thƣờng tỷ lệ này 0,3-0,5 ng/ml. Hormone progesterone tăng tiết từ ngày
1 đến 13 (32 ng/ml) trong huyết thanh và giảm dần và xuống tỷ lệ thấp nhất ở
ngày thứ 20, chỉ còn 0,8-1ng/ml. Hàm lƣợng prolactin huyết thanh thay đổi
liên tục từ ngày 13 đến ngày thứ 5 sau chu kì động dục biến động lên đến 15
ng/ml và sau 1 ngày xuống lại 1,5-1,8ng/ml, cứ thay đổi lên xuống theo chu kì
2-3 ngày nhƣng ở ngày đầu chu kì từ 2-13 có hàm lƣợng thấp 1,8ng/ml. FSH
và LH thay đổi và khi động dục tỷ lệ FSH/LH = 1/3.
Sau khi phối tinh đƣợc 15 phút, tinh trùng vận động đến tử cung lợn
cái, sau 1 - 2 h tinh trùng sẽ vận chuyển đến vị trí thụ tinh thích hợp (1/3 phía

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

13
trên của ống dẫn trứng). Thời gian sống của tinh trùng trong đƣờng sinh dục
của con cái khoảng 12 - 20 h. Số tinh trùng cần cho lần phối tinh để có tỷ lệ
thụ thai cao là 3 tỷ. Tế bào trứng, sau khi xuất hiện triệu chứng động dục đầu

tiên khoảng 40 - 48 h thì tế bào trứng bắt đầu rụng (cuối giai đoạn T1, đầu
T2) lúc lợn cái biểu hiện "mê ì". Thời gian rụng trứng của lợn nái kéo dài 8 -
12 h. Sau khi trứng rụng xuống loa kèn, chúng theo ống dẫn trứng di chuyển
đến vị trí thụ tinh thích hợp mất khoảng 1 - 2 h tƣơng ứng sau 24 - 36 h kể từ
lúc xuất hiện hiện tƣợng chịu đực. (Hoàng Toàn Thắng, Cao Văn, 2006) [30].
Số lƣợng tế bào trứng rụng trong 1 chu kỳ động dục phụ thuộc vào
giống, tuổi, và chế độ nuôi dƣỡng, chăm sóc. Qua một số nghiên cứu cho biết,
lợn nái Móng Cái có 15 - 30 tế bào. Số lƣợng tế bào trứng rụng phụ thuộc
vào chế độ nuôi dƣỡng. Vì vậy, ngƣời ta thƣờng tăng cƣờng nuôi dƣỡng lợn
nái trƣớc khi phối giống để tăng số tế bào trứng rụng nhƣng đến lúc gần động
dục cho giảm tiêu chuẩn ăn, (Kiều Minh Lực, 1976) [19]. Trong thực tế sản
xuất để xác định thời điểm phối tinh thích hợp, thì khi lợn nái động dục phải
tăng cƣờng theo dõi để biết giờ xuất hiện triệu chứng động dục đầu tiên, vì
vậy, cần theo dõi ngày 2 lần (sáng sớm và chiều tối). Thời gian kéo dài động
dục của lợn là 3 - 5 ngày tùy theo giống, thời gian phối thích hợp là cuối ngày
thứ 2, đầu ngày thứ 3. Thời gian này lợn nái biểu hiện động dục cao độ nhất:
"mê ì", âm hộ chuyển từ màu đỏ hồng (cà chua chín), sang màu thâm tái (màu
mận chín), lợn có thể ít ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn, thích nhảy lên lƣng con
khác, nếu ta ấn mạnh vào vùng hông khum của lợn thì thấy lợn đứng yên,
cong đuôi và thích giao phối. Đây là thời điểm phối tinh thích hợp nhất cho
lợn nái.
* Ảnh hưởng của các yếu tố đến sự phát dục của lợn cái: Sinh sản là
một quá trình sinh học hết sức phức tạp của cơ thể động vật đồng thời là chức
năng duy trì giống nòi và tái sản xuất của vật nuôi. Sinh sản hữu tính là hình
thức sinh sản cao nhất và phổ biến nhất ở cơ thể động vật, đó là quá trình có
sự tham gia của hai cơ thể đực và cái, là một quá trình mà ở đó con đực sản
sinh ra tinh trùng, con cái sản sinh ra trứng, thụ tinh giữa tinh trùng và trứng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

14
hình thành hợp tử, hợp tử phát triển trong tử cung của con cái và sinh ra đời
con. Quá trình sinh sản đối với con cái xẩy ra bắt đầu bằng sự xuất hiện chu
kỳ tính và đƣợc điều khiển bởi một hệ thống thần kinh, thể dịch hết sức phức
tạp. Tất cả các kích thích bên ngoài và trong cơ thể nhƣ khí hậu, nhiệt độ, ánh
sáng, chế độ nuôi dƣỡng, quản lý, tác động xoa bóp, mùi vị con đực, tình
trạng cơ quan sinh dục và các bộ phận khác của cơ thể đều ảnh hƣởng trực
tiếp đến chu kỳ tính một cách phản xạ theo phƣơng thức thần kinh, thể dịch.
Trong quá trình sinh trƣởng phát triển, lợn cái sẽ dần đi tới thành thục
về tính. Tuy nhiên sự thành thục về tính của lợn phụ thuộc vào các yếu tố sau:
- Giống: Giống là yếu tố quyết định đến sức sản xuất của lợn nái.
Giống có ảnh hƣởng rõ rệt đến tính trạng số con sơ sinh sống, số con cai sữa,
tuổi đẻ lứa đầu và khoảng cách giữa 2 lứa đẻ. Các giống lợn khác nhau cho
năng suất sinh sản khác nhau. Theo Trần Thế Thông, lợn nái Móng Cái thành
thục về tính lúc 4 tháng 12 ngày, trọng lƣợng đạt 12 kg. Tuổi thành thục sinh
dục ở lợn lai luôn muộn hơn so với lợn nái nội thuần chủng (Móng Cái, Ỉ,
Mƣờng Khƣơng…) thƣờng ở tháng thứ 4 đến tháng thứ 5 (120 - 150 ngày)
(Phạm Hữu Doanh và cs, 1996) [10]. Trong cùng một giống nhƣng khi phối
đồng huyết thì thành thục về tính muộn hơn.
Chọn lọc là phƣơng pháp đơn giản và đƣợc sử dụng sớm nhất để nâng
cao chất lƣợng đàn giống vật nuôi. Chọn lọc cũng là động lực đầu tiên để đạt
tới sự tiến bộ di truyền, chọn lọc có thể tăng số lƣợng gen tốt và giảm số
lƣợng gen xấu thông qua quan sát kiểu hình.
1.1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá sức sinh sản của lợn nái
- Tuổi động dục lần đầu: Là tuổi khi lợn cái có biểu hiện động dục lần
đầu tiên. Tuổi động dục lần đầu phụ thuộc rất lớn vào giống. Vì, giống là tiền
đề và là yếu tố quan trọng ảnh hƣởng đến các chỉ tiêu sinh sản của lợn nái
(Đặng Vũ Bình, 1999) [3]. Các giống khác nhau biểu hiện thành tích sinh sản
khác nhau vì kiểu gen của chúng khác nhau, mỗi giống gia súc đều có cả gen
trội và gen lặn đối với chỉ tiêu mong muốn và không mong muốn. Trong chọn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

15
lọc cần chọn đàn giống có tỷ lệ kiểu gen trội đối với chỉ tiêu mong muốn cao
nhất và hạn chế đến mức tối thiểu sự thể hiện gen lặn của tính trạng không
mong muốn. Lợn rừng có tuổi động dục lần đầu lớn hơn lợn nhà, lợn có khối
lƣợng lớn động dục muộn hơn lợn có khối lƣợng nhỏ. Ví dụ: lợn rừng Thái
Lan nuôi tại Nam trung bộ, Bắc Giang, Ba Vì có tuổi động dục lần đầu là
187,53 ngày (dao động từ 156-301 ngày), lợn rừng Việt Nam 228,5 ngày (dao
động từ 204-320 ngày), (Tăng Xuân Lƣu và cs, 2010) [18]. Lợn Móng Cái
130-140 ngày, lợn Đại Bạch nhập vào Việt Nam từ 203-208 ngày, lợn
Landrace từ 208-209 ngày. (Hoàng Toàn Thắng và cs, (2006) [30]. Nhiều khi
ta thấy hiện tƣợng lợn cái không động dục. Lợn cái không động dục có thể do
nhiều yếu tố, là do phát hiện động dục không đúng, stress do thời tiết nóng,
động dục thầm lặng, ốm đau, dinh dƣỡng thiếu protein và năng lƣợng. Ở lợn
nội do khả năng tăng trọng thấp, mà chúng lại động dục lần đầu sớm, nên cơ
thể chƣa phát triển đầy đủ. Vì vậy cần bỏ qua 1-2 chu kỳ động dục rồi mới
phối giống sẽ đạt hiệu quả cao hơn. (Phạm Hữu Doanh, Lƣu Kỷ (1996) [10].
Tuổi động dục lần đầu không chỉ phụ thuộc vào giống, mà còn phụ thuộc ít
nhiều vào mùa vụ trong năm, thời gian chiếu sáng, nhiệt độ môi trƣờng, chế
độ dinh dƣỡng (Nguyễn Tấn Anh và cs, 1998) [1]. Theo Anderson (1967)
[35] mức ăn hạn chế về năng lƣợng đã làm chậm tuổi thành thục về tính dục
16 ngày. Nhƣng ở 5 thí nghiệm khác mức ăn hạn chế làm cho tuổi thành thục
về tính dục sớm hơn 11 ngày. Vấn đề này còn nhiều ý kiến khác nhau. Trong
thực tiễn sản xuất, ngƣời ta thấy cần nuôi dƣỡng lợn nái sao cho không quá
béo, không quá gầy.
Sự có mặt của lợn đực đã đẩy nhanh sự xuất hiện chu kỳ động dục có
trứng rụng. Brook và Cole (1976) [36] cho biết có thể sử dụng những con đực
đã thành thục về tính dục để thúc đẩy sự thành thục về tính sớm hơn đối với

những lợn cái hậu bị. Cole (1970) đã chứng minh hàng ngày nếu cho con đực
vào chuồng lợn nái ở tuổi 165 - 190 ngày đã làm tăng nhanh hoạt động sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

16
dục của con cái (trích dẫn bởi Nguyễn Quang Linh và cs, 2008) [17]
Nhƣ vậy, hầu hết các nhân tố giống, chế độ dinh dƣỡng, mùa vụ, sự có
mặt của lợn đực, đều có ảnh hƣởng rõ rệt tới sự phát dục của lợn nái, từ đó sẽ
ảnh hƣởng đến tuổi động dục lần đầu.

- Tuổi phối giống lần đầu
Là tuổi tại thời điểm phối giống lần đầu, thông thƣờng vào lần động
dục thứ 2 hoặc thứ 3. Ngƣời ta chƣa tiến hành phối giống cho lợn động dục
lần đầu tiên, do lợn chƣa thành thục về thể vóc, số lƣợng trứng rụng còn ít.
Đối với lợn nội, thƣờng cho phối giống ở tháng tuổi 6-7, khi khối lƣợng đạt
40-50 kg, lợn lai (♂ngoại x ♀nội) vào lúc 8 tháng tuổi với khối lƣợng không
thấp hơn 65-70 kg, còn với lợn ngoại, trong những năm gần đây, ngƣời ta
thƣờng phối giống ngay từ lần động dục đầu tiên. Lợn nái có số lứa đẻ thấp
nhất là 1 lứa và cao nhất 11 lứa. Tuổi phối giống đậu thai lần đầu đƣợc tính từ
tuổi dẻ lứa thứ 1 trừ cho thời gian mang thai trung bình 115 ngày, năng suất
sinh sản đạt cao nhất khi lợn nái đƣợc phối giống và mang thai lần đầu vào
lúc 38 tuần tuổi và mức độ lớn hơn trung bình đàn là 5,76%. Nếu lợn mang
thai lần đầu ở độ tuổi trƣớc 34 tuần tuổi thì năng suất thấp hơn trung bình là
8,27% và nếu mang thai muộn sau 44 tuần tuổi thì năng suất thấp hơn trung
bình là 1,25%. Đặc biệt nếu phối giống đậu thai lần đầu lúc 30 tuần tuổi thì
mức độ thiệt hại trong suốt đời sống sản xuất của một lợn nái là 17,02%,
(Kiều Minh Lực và Jirawit Rachatanam, (2005) [20].
Nhƣ vậy, chúng ta cần theo dõi chặt chẽ để tránh phối giống quá sớm hoặc
quá muộn gây ảnh hƣởng đến sinh trƣởng, sinh sản và tổn thất về kinh tế.

- Tuổi đẻ lứa đầu
Là tuổi lợn mẹ đẻ lứa đầu tiên. Tuổi đẻ lứa đầu cũng phụ thuộc vào
giống, tuổi cho phối giống và chế độ nuôi dƣỡng, ví dụ: lợn rừng Thái Lan
đƣợc cho phối giống lần đầu khi đạt 229,5 ngày (dao động trong khoảng 167-