giải pháp đảm bảo an ninh trong hoạt động tín dụng ngân hàng thương mại việt nam - bài học từ khủng hoảng tài chính toàn cầu

B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC THNG LONG
o0o



KHÓA LUN TT NGHIP

 TÀI:

GII PHÁP M BO AN NINH TRONG
HOT NG TÍN DNG NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM – BÀI HC
T KHNG HONG TÀI CHÍNH
TOÀN CU



SINH VIÊN THC HIN : TRNH THU THY
MÃ SINH VIÊN : A10900
CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG

HÀ NI – 2011
B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC THNG LONG
o0o



KHÓA LUN TT NGHIP

 TÀI:

GII PHÁP M BO AN NINH TRONG
HOT NG TÍN DNG NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM – BÀI HC
T KHNG HONG TÀI CHÍNH
TOÀN CU


GIÁO VIÊN HNG DN : TS. Phan Vn Tính
SINH VIÊN THC HIN : Trnh Thu Thy
MÃ SINH VIÊN : A10900
CHUYÊN NGÀNH : Tài chính – Ngân hàng

HÀ NI - 2011
Thang Long University Library
LI CM N
Em xin chân thành cm n thày Phan Vn Tính đã giúp đ em nghiên cu, tìm
hiu và hoàn thành khóa lun tt nghip ca mình. Em xin cm n cô Hà Thu đã giúp
đ em trong sut thi gian thc hin khóa lun tt nghip!
Em cng xin chân thành cm n các thy cô giáo trong b môn Kinh t - trng
H Thng Long đã truyn cho em nhng kin thc c bn đ em hoàn thành tt bài
lun vn này.
Em xin chân thành cm n!

Sinh viên
Trnh Thu Thy

MC LC
Trang
CHNG 1: C S LÝ LUN V AN NINH TRONG HOT NG TÍN
DNG CA NHTM VIT NAM 1
1.1 Hot đng tín dng trong NHTM 1
1.1.1 Khái nim 1
1.1.2 Ni dung nghip v tín dng ca NHTM. 2
1.1.2.1 Cho vay 2
1.1.2.2 Chit khu 5
1.1.2.4 Bao thanh toán 6
1.1.2.5 Bo lãnh ngân hàng 6
1.2 An ninh trong hot đng tín dng NHTM 8

1.2.1 Khái nim v an ninh trong hot đng tín dng NHTM 8
1.2.2 C s đánh giá và đm bo an ninh trong hot đng tín dng NHTM Vit
Nam. 9
1.2.2.1H thng các chun mc đánh giá an ninh trong hot đng tín dng NHTM 9
1.2.2.2 H thng các ch tiêu đánh giá an ninh tín dng NHTM. 11
1.2.3 Nhân t nh hng đn an ninh trong hot đng tín dng 12
1.2.3.1 Nhân t khách quan 12
1.2.3.2 Nhân t ch quan 16
1.3 Khng hong tài chính th gii 18
1.3.1 Nguyên nhân khng hong tài chính toàn cu. 18
1.3.2 Hu qu ca khng hong. 22
CHNG 2: THC TRNG V AN NINH TRONG HOT NG TÍN DNG
NHTM VIT NAM 25
2.1. Tng quan v NHTM. 25
2.1.1.Quá trình hình thành và phát trin. 25
2.1.2.H thng NHTM Vit nam hin nay. 26
2.2. Thc trng v hot đng tín dng NHTM . 27
Thang Long University Library
2.2.1. Hành lang pháp lý điu chnh hot đng tín dng ca NHTM 27
2.2.2. T chc b máy cp tín dng trong NHTM Vit Nam 33
2.2.3.Quy trình cp tín dng. 35
2.2.4.Thc trng v giám sát và t chc kim tra. 38
2.2.4.1.Giám sát ca Nhà nc đi vi hot đng tín dng NHTM 38
2.2.4.2.Kim tra, kim toán ni b ti NHTM 39
2.2.5. Kt qu hot đng tín dng 42
2.2.5.1 D n / Tài sn có 43
2.2.5.2 S dng vn ngn hn cho vay trung dài hn. 45
2.2.5.3 Huy đng vn th trng II /Tng vn huy đng. 46
2.2.5.4 T trng cho vay bt đng sn /Tng d n 49
2.2.5.5 N xu, n quá hn. 50

2.2.5.6 Thu nhp chi phí. 54
2.3 ánh giá v an ninh trong hot đng tín dng ca NHTM Vit Nam 55
2.3.1 Mt đc 54
2.3.2 Tn ti. 56
2.4 Nguyên nhân tn ti 57
2.4.1 Nguyên nhân khách quan 57
2.4.1.1 Hành lang pháp lý 57
2.4.1.2 Qun lý chin lc phát trin ca NHNN 58
2.4.1.3 Chính sách kinh t ca Chính ph 59
2.4.1.4 iu hành chính sách tin t ca Ngân hàng nhà nc 60
2.4.2 Nguyên nhân ch quan 60
2.4.2.1.Qun tr ca NHTM 60
2.4.2.2.Kim tra, kim toán ni b 61
CHNG 3: GII PHÁP M BO AN NINH TÍN DNG TRONG NHTM
VIT NAM 63
3.1 Bài hc t cuc khng hong tài chính toàn cu đi vi Vit Nam. 63
3.1.1 Bài hc t c ch chính sách. 63
3.2.2 Bài hc t kim tra kim soát 64
3.1.3 Bài hc t ni b Ngân hàng 65
3.2 Gii pháp đm bo an ninh tín dng 66
3.2.1 Nhóm gii pháp v c ch chính sách 66
3.2.2 Nhóm gii pháp ni b các Ngân hàng 67
3.2.3 Nhóm gii pháp v kim tra, kim soát ni b 72
3.2.4 Nhóm gii pháp b tr 74
3.2.4.1 iu hành kinh t v mô 74
3.2.4.2 Chính sách tin t và chính sách tài khóa 75
KT LUN 78

Thang Long University Library
DANH MC VIT TT

Ký hiu vit tt Tên đy đ


BHTG Bo him tin gi


BL

Bo lãnh

CN

Chi nhánh

DN

Doanh nghip

HQT

Hi đng qun tr

L/C

Letter of credit (Th tín dng chng t)
NH

Ngân hàng

NHNN

Ngân hàng Nhà nc

NHTM

Ngân hàng thng mi

NHTM CP Ngân hàng thng mi c phn
NHTW Ngân hàng Trung ng
TCTD

T chc tín dng


TP

Trái phiu

USD

ô la M

VN

Vit Nam đng


DANH MC BNG BIU, HÌNH V,  TH, CÔNG THC
Trang

S đ 1.1

S đ hot đng tín dng ca TCTD 2

S đ 1.2

Nghip v tín dng ca NHTM 2

S đ 1.3

S vn hành ngun vn

8

 th 1.1

Din bin lm phát ca Vit Nam t nm 1995 đn 2007 13

Bng 1.1 Các mc lãi sut ch yu ca NHNN

13

Bng 1.2 S tng trng tín dng ca mt s nc Châu Á 17

Bng 2.1 Tình hình hot đng ca h thng trong các nm gn đây

26

S đ 2.1

Mô hình t chc b máy cp tín dng 34

Bng 2.2 So sánh u-khuyt đim hai mô hình t chc b máy cp tín dng 35

S đ 2.2

Quy trình cp tín dng ti NHTM C phn Á Châu 36

Bng 2.3 T trng D n/Tng tài sn Có ca mt s NHTM 43

Bng 2.4
Vn ngn hn tài tr cho các khon vay trung-dài hn mt s NH 45

Bng 2.5 T l vn huy đng trên th trng II/Tng vn huy đng

47

Bng 2.6

C cu cho vay ti NH TMCP Techcombank 50

Bng 2.7 Tình hình n quá hn ca mt s NHTM 50

Bng 2.8 T l n xu/Tng d n 52

Bng 2.9 Kt qu hot đng tín dng ca mt s NHTM

54

Thang Long University Library
LI M U
1. TÍNH CP THIT CA  TÀI
H thng NHTM Vit Nam đã có mt thi gian dài đ trng thành và phát
trin cùng vi nhng thng trm ca kinh t Vit Nam. n nay, tuy vn là mt h
thng non tr so vi th gii nhng các NH đã có c gng và đóng góp to ln trong
công cuc xây dng, kin thit đt nc. Trong nhng n lc không ngng đó, càng
ngày các NHTM càng chng t tm quan trng ca mình khi là ni d tr và cung cp
vn cho nn kinh t. Hot đng tín dng cng là hot đng kinh doanh ch yu  các
NHTM hin nay.
Tuy nhiên, hot đng tín dng  các NHTM cng tim n nhiu ri ro. Vic bo
đm an ninh tín dng đi vi các NHTM là rt cn thit. Bi l, an ninh tín dng gn
lin vi kh nng thanh toán ca các NH. Nu an ninh trong hot đng tín dng không
đc đm bo, có s c xy ra trong quá trình huy đng và cp vn cho nn kinh t,
lp tc s to mt phn ng dây truyn trong toàn h thng NH, kéo theo s sp đ
ca hàng lot các NH tip đn là các ngành khác trong nn kinh t, nh hng nghiêm
trng đn nn kinh t quc gia, kinh t trong khu vc và trên th gii.
Trên ht, cuc khng hong tài chính toàn cu nm 2008 bt ngun t M là
mt ví d cho s mt an ninh trong hot đng tín dng. Cuc khng hong đã mang li
hu qu xu cho h thng tài chính – ngân hàng M, kéo theo đó là khng hong nn
kinh t, lan ra toàn cu. Nhng hu qu to ln ca cuc đi khng hong này đang đòi
hi mt n lc đ vc dy nn kinh t th gii. ây là bài hc cho các NHTM Vit
Nam đ tránh khi tình trng tng t M. Vn đ đt ra là cn phi có nhng gii
pháp c th nhm ngn chn tình trng này  Vit Nam, bo đm an ninh tín dng đ
hot đng này đc thông sut đ phc v v nhu cu vn cho nn kinh t.
T nhng hiu bit nht đnh trên đây, vi mc tiêu nghiên cu tình hình an
ninh tín dng  các NHTM Vit Nam, cuc khng hong tài chính tin t  M nm
2008 và nguyên nhân gây ra cuc khng hong, em đã chn đ tài “Gii pháp đm bo
an ninh trong hot đng tín dng NHTM Vit Nam - Bài hc t khng hong tài chính
toàn cu”. Trong khóa lun, em xin đa ra mt s bài hc cho các NHTM Vit Nam và

gii pháp đm bo an ninh tín dng cùng nhng kin ngh v chính sách tin t, tài
khóa và chính sách kinh t v mô đi vi NHNN và Chính ph đ đm bo an ninh
trong hot đng tín dng.
Do thi gian nghiên cu, hc tp cùng vn kin thc có hn nên lun vn ca em
không tránh khi nhng thiu sót. Em rt mong đc s quan tâm, đng viên, và s
đóng góp ý kin ca các quý thy cô đ lun vn ca em thêm hoàn chnh và đ bn
thân em nâng cao tm hiu bit v lý lun cng nh thc tin hn.
2. MC ÍCH NGHIÊN CU
- Hiu đc mt cách c bn v hot đng tín dng, các nghip v tín dng, an ninh
trong hot đng tín dng cùng nhng nhân t nh hng đn an ninh tín dng. Tìm
hiu v cuc khng hong tài chính toàn cu nm 2008 và nguyên nhân gây ra cuc
khng hong. T đó, thy đc s cn thit phi bo đm an ninh tín dng đi vi h
thng các NHTM.
- Nm đc thc trng v vn đ an ninh tín dng ca các NHTM qua nhng ch tiêu
c bn v c s pháp lý, kim tra – kim soát và mt s t trng nh t trng d
n/Tài sn Có, n quá hn, n xu, kt qu kinh doanh… trong nhng nm trc và
sau khng hong. T đó, đa ra nhng mt đc và nhng mt còn tn ti và nguyên
nhân gây ra tình trng an ninh tín dng cha đc đm bo.
- Rút ra đc mt s bài hc kinh nghim cho các NHTM Vit Nam v cuc khng
hong và đ ra nhng gii pháp đm bo an ninh trong tín dng NH.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
- i tng nghiên cu: tình trng an ninh tín dng và tính thanh khon trong các
NHTM
- Phm vi nghiên cu: Thông qua kho sát thc trng hot đng tín dng ca mt s
NHTM nh Eximbank, Saigonbank, Vietcombank, Oceanbank, ACB… qua các nm
2007, 2008, 2009 và sáu tháng đu nm 2010.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Tip cn đ tài nghiên cu thông qua mt s NHTM  Vit Nam. Kho sát v
quy trình cp tín dng, quy trình kim tra – kim soát ni b, thc trng hot đng tín
dng (các t s D n/Tài sn Có; Vn ngn hn tài tr cho các khon vay trung – dài

hn; huy đng vn trên th trng II/Tng vn huy đng; t trng cho vay Bt đng
sn/Tng d n; N xu, n quá hn; thu nhp, chi phí – nhng bin đng ca các t
s này) ca các NH Eximbank, Saigonbank, Vietcombank, Oceanbank, ACB… qua
các nm 2007, 2008, 2009 và sáu tháng đu nm 2010.

Thang Long University Library
5. KT CU CA  TÀI
Ni dung chính ca đ tài gm ba chng:
- Chng I: C s lý lun v an ninh trong hot đng tín dng NHTM Vit Nam
- Chng II: Thc trng v an ninh trong hot đng tín dng NHTM Vit Nam
- Chng III: Gii pháp đm bo an ninh tín dng NHTM Vit Nam.

1

CHNG 1: C S LÝ LUN V AN NINH TRONG HOT NG TÍN
DNG CA NHTM
1.1 Hot đng tín dng trong NHTM
1.1.1 Khái nim
Khái nim hot đng tín dng trong NHTM đc hiu theo nhiu góc đ khác
nhau. Theo quan đim ca các nhà kinh t hc hin đi, tín dng là da trên c s lòng
tin, ngha là ngi cho vay tin tng vào ngi đi vay s dng vn có hiu qu và
hoàn tr đúng thi hn c vn ln lãi .
Trong bách khoa toàn th Vit Nam có đnh ngha: “Khái nim tín dng th
hin mi quan h gia ngi cho vay và ngi vay. Trong quan h này, ngi cho vay
có nhim v chuyn giao quyn s dng tin hoc hàng hoá cho vay cho ngi đi vay
trong mt thi gian nht đnh. Ngi đi vay có ngha v tr s tin hoc giá tr hàng
hoá đã vay khi đn hn tr n có kèm hoc không kèm theo mt khon lãi.”
Ý kin khách cho rng: “Hot đng tín dng trong NHTM bao gm hot đng
huy đng vn và cp tín dng”.
Nhng khái nim ca các nhà khoa hc trên đây đu bt ngun t các mi quan

h nh cho vay, đi vay do hin nay trên th gii cng cha có mt khái nim c th v
hot đng tín dng.
Theo Lut các TCTD nm 2004 thì hot đng “Hot đng tín dng là vic t
chc tín dng s dng ngun vn t có, ngun vn huy đng đ cp tín dng”.
Lut các TCTD nm 2010 không đa ra đnh ngha v hot đng tín dng trong
NHTM. Theo Lut các TCTD sa đi nm 2010, hot đng ngân hàng là vic kinh
doanh, cung ng thng xuyên mt hoc mt s nghip v sau đây:
a) Nhn tin gi
b) Cp tín dng
c) Cung ng dch v thanh toán qua tài khon
Nh vy, lut các TCTD có sa đi nm 2010 vn gi nguyên s phân đnh rõ
ràng cp tín dng và huy đng vn là hai mng kinh doanh riêng bit trong hot đng
ca các TCTD; trong đó:
Cp tín dng ca các TCTD là vic các TCTD tha thun đ t chc, cá nhân s
dng mt khon tin hoc cam kt cho phép s dng mt khon tin theo nguyên tc
có hoàn tr bng các nghip v cho vay, chit khu, cho thuê tài chính, bao thanh toán,
Thang Long University Library
2

bo lãnh ngân hàng. Nh vy, hot đng tín dng ca các TCTD có th đc khái quát
bng s đ di đây:
S đ 1.1: S đ hot đng tín dng ca TCTD
.

Bên cnh đó, cng theo lut các TCTD nm 2010, lnh vc hot đng ca ngân
hàng thng mi b hn ch hn so vi các loi hình TCTD. Trong đó, ngân hàng
thng mi ch đc cp tín dng bng các nghip v: cho vay, chit khu, tái chit
khu công c chuyn nhng; bo lãnh ngân hàng; bao thanh toán; phát hành th tín
dng.
Tuy nhiên, ngân hàng thng mi có th thc hin nghip v cho thuê tài chính
thông qua thành lp các công ty cho thuê tài chính đc lp – thuc th ch TCTD phi
ngân hàng.
1.1.2 Ni dung nghip v cp tín dng ca NHTM.
S đ 1.2: Nghip v tín dng ca NHTM






1.1.2.1 Cho vay
Cho vay là hình thc cp tín dng, theo đó bên cho vay giao hoc cam kt giao
cho khách hàng mt khon tin đ s dng vào mc đích xác đnh trong mt thi gian
nht đnh theo tha thun vi nguyên tc có hoàn tr c gc và lãi.
Các loi hình cho vay:
Hot đng tín dng ca TCTD
Cp tín dng
Cho vay Chit khu Bao thanh toán Bo lãnh
ngân hàng
Cho thuê
Tài chính
Hot đng tín dng ca NHTM

Cho vay Chit khu Bao thanh toán Báo lãnh

ngân hàng

Cp tín dng
3

a) Ngn hn
Cho vay ngn hn là các khon vay có thi hn ti 12 tháng nhm cung ng vn
cho khách hàng đ sn xut kinh doanh và phc v đi sng. Tùy theo mc đích s
dng vn, cho vay ngn hn đc chia thành hai loi: cho vay kinh doanh và cho vay
tiêu dùng.
Cho vay kinh doanh: Ngân hàng cho vay cung ng vn ngn hn cho khách
hàng đ kinh doanh, ch yu là b sung vn lu đng b thiu ca khách hàng nh: cho
vay công nghip và thng mi; nông nghip; cho vay ngn hn các công trình xây
dng; cho vay chng khoán, Cho vay sn xut kinh doanh ch yu hai loi cho vay
b sung vn lu đng và cho vay khác (Cho vay trên b chng t hàng xut (L/C, bao
thanh toán), Cho vay theo hn mc thu chi, Cho vay thông qua nghip v phát hành
th tín dng, Cho vay theo hn mc tín dng d phòng và Cho vay kinh doanh chng
khoán):
*Cho vay trên b chng t hàng xut: B chng t hàng xut ca khách hàng
gi thanh toán theo phng thc th tín dng là giá tr các khon nh thu, là tài sn
ca khách hàng.
*Cho vay theo hn mc thu chi
- Khái nim: Là loi tín dng mà qua đó ngân hàng cho phép khách hàng đc
s dng vt quá s tin mà h đã ký thác  ngân hàng trên tài khon vãng lai vi mt
s lng và thi hn nht đnh.
- c đim:
+ Gia ngân hàng và khách hàng tha thun mt hn mc tín dng đ khách
hàng đc s dng s d N trên tài khon vãng lai trong mt thi hn nht đnh.
+ Khách hàng s dng vn bng cách phát hành séc mang s hiu tài khon
vãng lai hoc bng các công c thanh toán khác.

+ Doanh s cho vay có th ln hn hn mc nu trong quá trình s dng (có
xut hin d N ca tài khon vãng lai) mi đc coi là ngân hàng cho vay và tính tin
lãi trên s d N đó.
+ Vt chi tài khon là k thut cho vay mà s d n thng xuyên bin đng
vì th khó thc hin đc bo đm tín dng bng hình thc bo đm tài sn.
*Cho vay thông qua nghip v phát hành th tín dng. Ngân hàng chp thun cho
khách hàng đc s dng s tin vay trong phm vi hn mc tín dng ca th đ thc
Thang Long University Library
4

hin thanh toán tin mua hàng dch v, rút tin mt khi cho vay đ phát hành th tín
dng.
*Cho vay theo hn mc tín dng d phòng: là vic ngân hàng cam kt cho khách
hàng vay trong phm vi hn mc tín dng vi mt thi gian nht đnh. Khách hàng
phi tr phí cho ngân hàng trên c s hn mc và thi gian đc s dng.
* Cho vay tiêu dùng: nhm đáp ng nhu cu phc v đi sng tiêu dùng ca
khách hàng nh sa cha nhà, mua sm tài sn
- c đim: Nhu cu cho vay phong phú vì khách hàng vay vn rt đa dng và mc
đích s dng vn rt linh hot. Cho vay tiêu dùng thng có ri ro cao hn các loi
cho vay trong lnh vc sn xut kinh doanh vì vy lãi sut ca cho vay tiêu dùng cng
thng cao hn lãi sut cho vay trong các lnh vc này.
- Phân loi cho vay tiêu dùng
Cn c vào mc đích hoàn tr, cho vay tiêu dùng đc chia làm hai loi:
Cho vay tiêu dùng tr góp: là hình thc cho vay trong đó ngi đi vay phi tr
cho ngân hàng (bao gm c tin gc và lãi) làm nhiu ln, theo tng k hn nht đnh
trong thi hn cho vay. Loi cho vay này thng áp dng đi vi nhng khon vay ln
và thi hn dài. Ví d vay mua nhà, ô tô
Cho vay tiêu dùng phi tr góp: là hình thc cho vay mà trong đó khách hàng ch
thanh toán cho ngân hàng mt ln khi đn hn. Tin gc (C) và lãi (Cn) đc thanh
toán mt ln vào cui hn cho vay. Trong đó:

Cn=C*i*n
Vi i: lãi sut; n:k hn thanh toán
Cn c vào ngun gc khon n, cho vay tiêu dùng phân thành cho vay trc
tip và cho vay gián tip. Trong đó, cho vay tiêu dùng trc tip gm: Cho vay tr theo
đnh k, Thu chi, Th tín dng.
Cn c vào tính cht đm bo, cho vay tiêu dùng gm: Cho vay cm đ (hình
thc cho vay mà ngân hàng gi tài sn ca khách hàng), Cho vay đm bo bng thu
nhp ca ngi lao đng, Cho vay có đm bo bng hình thc khác (tài sn hình thành
t vn vay, thông qua vic chit khu giy t có giá, th tín dng )
b) Trung hn
c) Dài hn
5

- Khái nim: Cho vay trung và dài hn là hình thc cho vay ca NHTM có thi hn
trên 12 tháng.
- Các hình thc cho vay trung và dài hn
+ Cho vay theo d án đu t
* Tín dng tun hoàn
Tín dng tun hoàn là hính thc cp tín dng trung và dài hn ca NHTM trong
đó vn vay s đc s dng cho nhiu chu k kình hoanh khác nhau trên c s tha
thun gia ngân hàng và khách hàng. V bn cht, tín dng tun hoàn nhm to điu
kin thun li cho khách hàng khi s dng vn vay ca ngân hàng. Hình thc tín dng
tun hoàn phù hp vi nhng khách hàng có uy tín và có nhu cu vn thng xuyên,
*Cho vay hp vn
Tín dng hp vn (cho vay, bo lãnh hp vn hay cho vay, bo lãnh đng tài
tr) là hình thc tài tr, trong đó các t chc tín dng cùng tài tr cho mt d án. Vic
đng tài tr ca các t chc tín dng là quá trình cho vay, bo lãnh ca mt nhóm t
chc tín dng (t 2 t chc tr lên) cho mt d án. Vic đng tài tr do mt t chc tín
dng (t chc tín dng khi xng quan h, t chc tín dng điu phi) làm đu mi,
phi hp các bên tài tr khác đ thc hin, nhm nâng cao nng lc và hiu qu trong

hot đng sn xut, kinh doanh ca các doanh nghip và ca các t chc tín dng.
Hot đng tín dng hp vn thng đc áp dng trong các trng hp sau
đây: Nhu cu vay vn hoc bo lãnh ca ch đu t vt quá gii hn ti đa cho phép
cho vay ca mt t chc tín dng. Nhu cu phn tán ri ro trong kinh doanh ca các t
chc tín dng. Kh nng ngun vn ca mt t chc tín dng không đáp ng đc nhu
cu vn ca d án.
Các bên trong quan h đng tài tr bao gm t hai thành viên tr lên, mi thành
viên là mt t chc tín dng) Mt TCTD đng ra điu phi các quan h gia các bên
đng tài tr và quan h gia các bên đng tài tr vi bên nhn tài tr. Bên nhn tài tr
thng là nhà đu t, mt pháp nhân, cá nhân có nhu cu vay vn, đc các bên đng
tài tr chp thun cho vay vn.
1.1.2.2 Chit khu
Chit khu là vic mua có k hn hoc mua có bo lu quyn truy đòi các công
c chuyn nhng, giy t có giá khác ca ngi th hng trc khi đn hn thanh
toán.
Thang Long University Library
6

i tng và điu kin chit khu:
- Các khách hàng s hu hp pháp giy t có giá
- Khách hàng đc ch s hu y quyn s dng giy t có giá đ chit khu
- Các loi giy t có giá đc chit khu, tái chit khu  NHTM:
+ Trái phiu chính ph: tín phiu kho bc, trái phiu kho bc, trái phiu công
trình Trung ng, Trái phiu ngoi t, công trái xây dng T quc
+ Các giy t có giá do chính ngân hàng nhn chit khu phát hành; các NHTM
khác, các công ty tài chính ca các tng công ty nhà nc phát hành gm: Trái phiu,
K phiu, S tit kim, Chng ch tin gi…
iu kin ca các giy t có giá: theo nguyên tc, các giy t có giá phi đm
bo đc các điu kin sau mi đc Ngân hàng chp thun chit khu:
- c phép giao dch

- Còn thi hn thanh toán.
1.1.2.4 Bao thanh toán
Bao thanh toán là hình thc cp tín dng cho bên bán hàng hoc bên mua hàng
thông qua vic mua li có bo lu quyn truy đòi các khon phi thu hoc các khon
phi tr phát sinh t vic mua, bán hàng hoá, cung ng dch v theo hp đng mua,
bán hàng hoá, cung ng dch v. Dch v bao thanh toán gm ba chc nng: Qun lý
n (ngân hàng làm dch v bao thanh toán qun lý s bán hàng, hóa đn n, thu n
cha đn hn); Cp tín dng di hình thc ng trc khon tin khong 80-90% giá
tr hóa đn, s còn li đc nhn khi t chc làm dch v bao thanh toán thu đc n;
Ngn nga ri ro.
1.1.2.5 Bo lãnh ngân hàng
Bo lãnh ngân hàng là hình thc cp tín dng, theo đó t chc tín dng cam kt
vi bên nhn bo lãnh v vic t chc tín dng s thc hin ngha v tài chính thay cho
khách hàng khi khách hàng không thc hin hoc thc hin không đy đ ngha v đã
cam kt; khách hàng phi nhn n và hoàn tr cho t chc tín dng theo tha thun.
Cam kt bo lãnh bao gm:
- Th bo lãnh
- Hp đng bo lãnh
- Hp đng cp bo lãnh
Các loi bo lãnh chia theo mc đích ca bo lãnh:
7

- Bo lãnh thc hin hp đng (Performance Gurantee). Loi bo lãnh này nhm chng
đ ri ro cho ngi th hng (bên đt hàng) trong trng hp ngi cung cp không
thc hin đy đ ngha v hp đng (giao hàng chm ch, không đúng quy cách s
lng ). Bo lãnh thc hin hp đng đc s dng thay th cho yêu cu ký qu mà
ngi đt hàng đ ngh đi vi ngi cung ng đ bo đm bi thng vi phm hp
đng.
- Bo lãnh vay vn: cam kt ca ngân hàng vi bên nhn bo lãnh v vic tr n thay
cho khách hàng, nu khách hành không tr đc n vay.

- Bo lãnh thanh toán hay đc gi là bo lãnh tr chm (Deferred Payment
Guarantee): cam kt ca ngân hàng vi bên nhn bo lãnh v vic s thanh toán thay
cho khách hàng trong trng hp khách hàng không thc hin hoc thc hin không
đy đ ngha v ca mình khi đn hn. ây đc coi là mt trong nhng loi bo lãnh
rt ph bin  các nc đang phát trin và có th s dng thay th cho tín dng chng
t.
- Bo lãnh d thu (Tender Guarantee): cam kt ca ngân hàng vi bên nhn bo lãnh,
đ đm bo ngha v tham gia d thu ca khách hàng. Trng hp khách hàng phi
np pht do vi phm quy đnh đu thu mà không np hoc np không đ tin pht cho
bên mi thu thì ngân hàng s thc hin thay. Mc đích ca loi bo lãnh này là nhm
bù đp nhng thit hi v thi gian và chi phí cho ngi t chc đu thu do nhng vi
phm ca bên đi tác liên quan (ngi tham gia d thu). Bo lãnh d thu s t đng
mt hiu lc khi ngi đc bo lãnh không trúng thu.
- Bo lãnh hoàn tr tin ng trc: cam kt ca ngân hàng vi bên nhn bo lãnh v
vic bo đm ngha v hoàn tr tin ng trc vi khách hàng theo hp đng ký kt
vi bên nhn bo lãnh. Trng hp, khách hàng vi phm hp đng và phi hoàn tr
tin ng trc mà không hoàn tr hoc hoàn tr không đy đ tin ng trc thì ngân
hàng s thc hin thay.
- Bo lãnh đi ng: cam kt ca ngân hàng vi bên nhn bo lãnh v vic s thc hin
ngha v tài chính cho bên bo lãnh, trong trng hp bên bo lãnh phi thc hin bo
lãnh và phi tr thay cho khách hàng ca bên bo lãnh đi ng vi bên nhân bo lãnh.
- Xác nhn bo lãnh: cam kt ca ngân hàng vi bên nhn bo lãnh v vic đm bo
kh nng thc hin ngha v bo lãnh ca bên bo lãnh vi khách hàng.

Thang Long University Library
8

1.2 An ninh trong hot đng tín dng NHTM
1.2.1 Khái nim v an ninh trong hot đng tín dng NHTM
Khái nim “an ninh” hin nay cha có mt gii thích c th và thng nht. Tuy

nhiên, trong t đin Ting Vit có đnh ngha: “(an: yên; ninh: không ri lon) an
ninh ngha là đc yên n, không có ri ren”. Mi khi nhc đn “an ninh” thì luôn có
mt s hiu ngm là không có s ri lon, mt kim soát, mi th trong trng thái an
toàn. Tuy nhiên, an ninh trong hot đng tín dng ngân hàng phi đc đt ra trong
điu kin vn đng - Có ngha là trong quá trình vn đng ca tín dng ngân hàng, yêu
cu và mc tiêu đt ra là phi đm bo đc an ninh.
NHTM là trung gian tài chính - huy đng vn nhàn ri t mt ni và chuyn ti
ngun vn đó đn ni mà  đó có nhu cu s dng. Theo nguyên tc, quá trình vn
đng này phi đm bo đc s n khp v thi gian và s tin - S tin huy đng t
ni tha phi đc hoàn tr li ni đó đy đ c gc và lãi và đúng thi gian. Trách
nhim này thuc v ngân hàng. n lt mình - S tin ngân hàng chuyn ti đn ni
có nhu cu s dng cng phi quay tr li ngân hàng đúng thi gian và s lng, cng
c lãi.
S đ 1.3 S vn hành ngun vn:





1-NHTM huy đng vn t ni tha.
2-NHTM chuyn ti ngun vn huy đng đn ni cn.
3-Vn t ni s dng phi đc quay tr li NH.
4-NH chuyn ti ngun vn t ni s dng đã quay v ngân hàng đn đim ban
đu.
Nh vy, bt c mt khâu nào trong (3) và (4) b “ đt, gãy” đu phá hy s
thng nht trong chu trình vn hành nói trên. Trong đó, s “đm bo an toàn” ca
khâu (4) trong quá trình vn hành nói trên có vai trò quyt đnh.Nu khâu này b đt
gãy là nguyên nhân gây ra khng hong trong nn kinh t xã hi, hu qu là ngân hàng
s phá sn.
Khu vc

vn tm
thi nhàn
ri
Khu vc
tm thi
có nhu cu
v
n


Ngân hàng-
trung gian
tài chính
1

2

3

4

9

Nh vy, an ninh trong hot đng tín dng ca NHTM đc hiu là vic cp tín
dng ca NHTM vn hành trong các điu kin ca nn kinh t th thng, đm bo
ngun vn tín dng sau khi đc s dng quay tr v đim xut phát đy đ giá tr bao
gm c gc và lãi.
T khái nim trên chúng ta thy rng, ni dung an ninh trong hot đng tín
dng gm:
- An ninh trong trng thái vn đng.

- Kt qu cp tín dng, bao gm cho vay, bao thanh toán, chit khu, bo lãnh, không
làm tht thoát ngun vn cho vay trong nn kinh t.
- An ninh trong hot đng tín dng tn ti trong hot đng ca các đi tác tham gia vào
quá trình quan h tín dng.
1.2.2 C s đánh giá và đm bo an ninh trong hot đng tín dng NHTM
Vit Nam
1.2.2.1H thng các chun mc đánh giá an ninh trong hot đng tín dng NHTM.
a/ c đim và yêu cu các tiêu thc phân tích, đánh giá an ninh trong hot đng tín
dng NHTM.
- Hot đng tín dng NHTM bao trùm nhiu lnh vc trong nhiu mi quan h, vì vy
trong tng lnh vc đu cn có tiêu chí đánh giá an ninh trong hot đng tín dng.
Thông thng, khi nghiên cu hoc đánh giá nhng vn đ v an ninh, an toàn, hay
cht lng, ngi ta thng s dng hai nhóm tiêu thc c bn – đó là nhóm ch tiêu
đnh tính và nhóm ch tiêu đnh lng. Nhng ngày nay, vi khoa hc phát trin, các
nhà khoa hc thiên v ch tiêu đnh lng
- Các tiêu thc ph thuc vào mc đ minh bch trong nn kinh t th trng; ph
thuc vào h thng thng kê, k toán áp dng trong nn kinh t; ngoài ra, còn ph
thuc vào trình đ qun lý thông tin, k toán ca các c quan qun lý, cng nh đo
đc trong kinh doanh và qun lý.
- Các tiêu thc đánh giá an ninh trong hot đng tín dng ngân hàng phi đm bo tính
liên kt, tính h thng, toàn din…
b/ H thng công c đm bo an ninh trong hot đng tín dng NHTM.
An ninh trong hot đng tín dng phi đc đánh giá mt cách toàn din và sâu
sc trên nhiu lnh vc; trong đó có lnh vc thuc khách quan và lnh vc thuc ni
Thang Long University Library
10

b các NHTM. Vì vy, h thng công c đm bo an ninh trong hot đng tín dng
NHTM bao gm các bin pháp trc tip cng nh gián tip.
*Các bin pháp trc tip ca c quan qun lý chuyên ngành.

 Thit lp c ch, chính sách.
 đm bo hot đng ca NHTM trong lnh vc tín dng đc an toàn. Lut
pháp đc c quan qun lý chuyên ngành thit lp:
- Mt h thng các c ch chính sách quy đnh các gii hn cn đc thit lp làm
hành lang cho hot đng cp tín dng. Nu vic cp tín dng vt ra ngoài hành lang
đó an ninh có th b đe da. Hu ht các quc gia trên th gii đu có các đo lut điu
chnh hot đng ngân hàng nói chung và tín dng nói riêng. Vit Nam có mt h thng
vn bn lut pháp làm nn tng cho hot đng ca NHTM, nh: Lut các TCTD,
Thông t 13, 19
quy đnh v t l đm bo an toàn trong hot đng kinh doanh ngân
hàng thay cho quyt đnh 457/2005/Q-NHNN, ngày 19.4.2005.

- H thng d phòng đ bù đp tht thoát trong hot đng tín dng NHTM, to lp các
ngun d d đ đi phó vi nguy c mt an ninh. Vic trích lp d tr bù đp tht
thoát vn trong cho vay  Vit Nam, hin ti các NHTM thc hin theo Quyt đnh s
493/2005/Q-NHNN, 22/04/2005 ca NHNN ban hành quy đnh v phân loi n, trích
lp và s dng d phòng đ x lý ri ro tín dng trong hot đng ngân hàng ca
TCTD.

 Thit lp công c giám sát hot đng và giám sát vic tuân th các quy
đnh.
Hot đng giám sát là phn quan trng trong vic thc hin chc nng ca
NHTW đi vi hot đng ca h thng NHTM.  Vit Nam, hot đng thanh tra
giám sát do C quan thanh tra giám sát ca NHNN đm nhim.
*Các bin pháp trc tip trong qun tr ca NHTM.
 Thit lp các công c qun tr trong ni b NHTM
- C ch chính sách v hot đng tín dng ca tng NHTM. C ch này bao gm
nhng quy đnh, yêu cu, quy trình nghip v tín dng… trong mng hot đng tín
dng ca các ngân hàng. Chin lc, mc tiêu phát trin và hot đng ca các NHTM
cng là phn quan trng đ đánh giá an ninh trong hot đng tín dng.

+ Các NHTM dù là ngân hàng bán buôn hay ngân hàng bán l cng luôn đ ra
k hoch, c th hn là các mc tiêu, chin lc phát trin. Theo đó, mc tiêu đc
11

đánh giá qua kt qu đt đc trong tng chu k. S lng khách hàng cn đt đc,
d n cho vay phi hoàn thành, tính thanh khon trong k…đu là nhng ch tiêu cn
thit đ đánh giá. Nhng nu chy theo li nhun, phi đt đc mc tiêu đã đ ra mà
quên đi ri ro, vô hình chung đã làm mt an ninh trong hot đng tín dng.
+ Ngoài quy trình chung, gm nhng bc không th thiu trong quá trình
hot đng tín dng. Các ngân hàng cng thc hin quy trình y nhng tùy tng ngân
hàng mà có s điu chnh mc đ nhanh hay chm, k lng trong tng bc hay qua
loa, thm chí b qua mt vài khâu nh. Bi th cho nên cách thc tin hành trong hot
đng tín dng cng là c s xác đnh tình trng an toàn hay không trong hot đng tín
dng ca mi ngân hàng.
+ Quy trình tín dng. Hot đng tín dng phi đc thc hin theo các quy
trình thng nht do HQT hay Ban điu hành ca các ngân hàng ban hành. Tùy thuc
vào tng ngân hàng mà quy trình có ni dung khác nhau, nhng nhìn chung, các
NHTM Vit nam có nhng đim chung nht trong mt quy trình, nh tip nhn h s,
x lý, thm đnh, trình duyt…tt toán hp đng.
 Thit lp h thng kim tra, kim soát ni b trong NHTM.
H thng này đm đng vic kim tra các nghip v cp tín dng, kim tra
tuân th các quy đnh ca pháp lut nói chung và các quy đnh ni b ca HQT, Ban
điu hành. Mt h thng kim soát đc cài cm trong các quy trình, quy đnh v hot
đng tín dng, mt b máy kim tra đc t chc cht ch, hot đng hiu qu s là
yu t đm bo an ninh trong quá trình cp tín dng.
1.2.2.2 H thng các ch tiêu đánh giá an ninh tín dng NHTM.
- Nghip v tín dng. An ninh trong nghip v đc đánh giá thông qua các ch tiêu v
qun lý n - d n, c cu n, cách s dng ngun vn đ cho vay, lãi sut…
+ Cách s dng ngun vn đ cho vay cng đánh giá v an ninh tín dng ca
tng ngân hàng. Bi, dùng ngun vn ngn hn đ cho vay trung và dài hn tim n ri

ro v thi gian hay ri ro k hn. Các ngun vn ngn hn luôn không n đnh,các
NHTM luôn phi thc hin thanh toán bt c lúc nào khách hàng có nhu cu, khi s
dng ngun vn này đ cho vay trung và dài hn, các NHTM có th mt kh nng
thanh toán bt c lúc nào, nguy c mt an ninh trong hot đng tín dng có nguy c
xy ra lúc các NHTM ri vào tình trng khng hong v thanh toán nht.
Thang Long University Library
12

+ Lãi sut là mt phn không th thiu khi đánh giá v an ninh trong hot đng
tín dng. Lãi sut bao gm lãi sut cho vay và lãi sut huy đng. C hai loi lãi sut
này đu là thc đo đ n đnh ca th trng tài chính. Lãi sut n đnh thì góp phn
bình n th trng tài chính, ngc li, lãi sut không n đnh làm phá v th cân bng,
nh hng đn cht lng ca hot đng tín dng.
Khi huy đng vi lãi sut quá cao, ngun vn đ v các NHTM nhiu, dn đn
nâng cao tính thanh khon nhng đòi hi các ngân hàng phi cho vay đ đm bo tc
đ quay vòng vn. Lúc này các quy đnh v cho vay b ni lng, kh nng thanh toán
ca khách hàng trong tng lai không đc đm bo, n xu, n quá hn tng cao làm
mt an ninh trong lnh vc hot đng tín dng ca các ngân hàng. Ngc li, khi lãi
sut huy đng quá thp, gi tit kim qua ngân hàng không còn là kênh đu t hàng
đu ca khách hàng. Các khách hàng ngay lp tc s rút vn, đu t  nhng th trng
khác mang li li nhun cao hn. Mà các ngun vn chy vào ri chy ra khi ngân
hàng đòi hi phi theo chu k thì mi đm bo đc hot đng ca ngân hàng. Nu
không đm bo đc kh nng thanh toán, tình trng mt an ninh trong hot đng s
li xy ra  khâu này.
Lãi sut cho vay cng là s u tiên hàng đu khi khách hàng đn vi ngân hàng.
Lãi sut cho vay quá cao hoc quá thp cng nh hng đn an ninh tính dng.
+ N quá hn đc coi nh thc đo tình trng an ninh tín dng ca mt NH.
C th, t l n quá hn/Tng d n càng cao thì càng không tt, chng t NH mt
kim soát đi vi các khon n ca mình. N quá hn nhiu, ngha là các NH không
thu hi đc khon vay đã cho vay, t đó dn đn mt doanh thu, nhng khon huy

đng mi cng khó khn hn khi tr n. N quá hn tn đng nhiu, các NH có nguy
c phá sn do mt kh nng thanh toán trm trng. Vì vy, các NH luôn phi lp k
hoch đ khng ch khon n quá hn này trong mt chng mc có th chp nhn
đc đi vi NH mình.
1.2.3 Nhân t nh hng đn an ninh trong hot đng tín dng
1.2.3.1 Nhân t khách quan
- An ninh trong nn kinh t
An ninh kinh t đc hiu nh trng thái nn kinh t n đnh, lành mnh, không
có nguy c xy ra khng hoàng. H thng các NHTM nói chung và hot đng tín dng
nói riêng đu nm trong nn kinh t, có vai trò quan trng nh là khâu thu nhn và
13

cung cp vn cho nn kinh t. Chính vì vy, sc khe ca nên kinh t, đ n đnh và
vng mnh ca nn kinh t là tác nhân trc tip nh hng đn an ninh trong hot
đng tín dng ngân hàng thng mi. Nht là trong bi cnh hi nhp ngày càng sâu
và rng ngày nay, an ninh ca nn kinh t b chi phi rt nhiu t kinh t th gii, các
doanh nghip nc ngoài đn đu t ti Vit Nam.
Tính n đnh và bn vng ca nn kinh t biu hin qua tc đ tng trng, lm
phát, thu nhp bình quân đu ngi…Nhng ch tiêu này có quan h mt thit vi th
trng tài chính mà các NHTM vi hot đng tín dng ca mình là đi din.
 th 1.1: Din bin lm phát ca Vit Nam t nm 1995 đn 2007
Trên đây là lm phát ca Vit Nam thông qua các nm. Mt ví d đin hình là
hai nm đy bin đng nm 2007 và 2008, nm ca th trng chng khoán, ca lm
phát, ca cuc đua “siêu lãi sut” ti các NHTM.
Bng 1.1: các mc lãi sut ch yu ca NHNN
Ngày có hiu lc Lãi sut c bn
(%)
Lãi sut tái cp vn
(%)
Lãi sut chit khu

(%)
01 tháng 2 nm 2008 8.75 7.5 6.0
19 tháng 5 nm 2008 12.0 13.0 11.0
11 tháng 6 nm 2008 14.0 15.0 13.0
21 tháng 10 nm 2008 13.0 14.0 12.0
05 tháng 11nm 2008 12.0 13.0 11.0
21 tháng 11 nm 2008 11.0 12.0 10.0
05 tháng 12 nm 2008 10.0 11.0 9.0
Ngun : NHNN và WB
Cng nm 2008 là nm bt đu n ra khng hong tài chính toàn cu mà bt
ngun là t M, nhng bin đng trong nn kinh t báo hiu mt tình trng mt an

Thang Long University Library
14

ninh. Ngay  M thi gian này, chính t mt an ninh trong tín dng tin đn mt an
ninh trong nn kinh t t đó lan ra toàn cu. Ngay t nc M, mt ví d đin hình cho
mi quan h gia an ninh trong nn kinh t và an ninh trong hot đng tín dng.
- Chính sách kinh t
Chính sách kinh t đ cp đn các hành đng ca chính ph áp dng vào lnh
vc kinh t. Chính sách kinh t thng b chi phi t đng cm quyn, nhóm li ích có
quyn lc trong nc, các c quan quc t nh Qy tin t quc t, Ngân hàng th gii
hay t chc thng mi th gii.
Do chính sách kinh t điu chnh chung cho nn kinh t, vô hình chung cng tác
đng đn an ninh trong hot đng tín dng. Có tác đng ln nht ti hot đng tín
dung là chính sách “ni lng” hay “tht cht” tin t đ kích thích tng trng kinh t
hay kim ch lm phát. Khi có chính sách ni lng tin t, tc là đi tng là cá nhân
hay doanh nghip đc “thoi mái” hn khi xét cp tín dng, nhng khe h đc hình
thành đ lt qua nhng “ht sn”, tin lúc này đc “phát ra” d dàng nhng không
đc đm bo “thu li” d dàng, có “ni lng” ri cng có nhng lúc “tht cht”, an

ninh trong hot đng tín dng b đe da nu nh xy ra tình trng mt kh nng thanh
toán, hay khi các NHTM không đm bo đc ngun cung thanh khon khi khách
hàng rút tin vi s lng ln. Chính sách “tht cht” cng có tác đng tng t.
Trong thi k nm 2007, có lúc các ngân hàng phi hn ch cho vay trung và dài hn,
đng thi thu li cac khon vay và huy đng vi lãi sut rt cao đ tính thanh khon
đc đm bo.
Ngoài ra, chính ph còn s dng các chính sách kinh t v mô khác nh chính
sách thu nhp, kinh t đi ngoi, cùng các công c ca h thng chính sách này tác
đng vào tng sn phm quc dân, thu nhp, vic làm, lãi sut, lm phát…Qua s quan
sát cho thy, bt k s thay đi nào trong chính sách kinh t v mô đu dn đn s thay
đi ca lãi sut, t giá hi đoái, điu kin m rng hay thu hp tín dng. Nh đã chng
minh  trên, lãi sut hay lm phát đu có nh hng ti an ninh tín dng, kéo theo
nhng chính sách tác đng đn nhng yu t ca nên kinh t nói trên cng nh hng
ti an ninh tín dng.
- C ch chính sách ca nhà nc. C th là nhng Thông t, Quy đnh, Ngh đnh ca
Chính ph, các B, các c quan ngang B và Ngân hàng nhà nc ban hành. Ví d
nh: Thông t s 20/2010/TT-NHNN hng dn thc hin các bin pháp điu hành