đánh giá thực trạng vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn tp. hạ long, tỉnh quảng ninh, giai đoạn 2009-2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM



ĐẶNG ĐÌNH BIỀNG


ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VI PHẠM
HÀNH CHÍNH TRONG SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN TP. HẠ LONG, T. QUẢNG NINH,
GIAI ĐOẠN 2009 - 2013



LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI







THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM



ĐẶNG ĐÌNH BIỀNG

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VI PHẠM
HÀNH CHÍNH TRONG SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN TP. HẠ LONG, T. QUẢNG NINH,
GIAI ĐOẠN 2009 - 2013

Ngành: Quản lý đất đai
Mã ngành: 60.85.01.03


LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. NGUYỄN KHẮC THÁI SƠN




THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan:
1. Những số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực,
khách quan và không sử dụng để bảo vệ ở học vị nào khác.
2. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã có lời cảm ơn và
các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Ngƣời viết luận văn


Đặng Đình Biềng
















Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tác giả nhận
được sự quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình và ý kiến đóng góp quý báu của nhiều
tập thể, cá nhân.
Lời đầu tiên, xin chân thành cảm ơn thầy giáo PGS.TS Nguyễn Khắc
Thái Sơn, giảng viên Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã trực tiếp
hướng dẫn trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Xin cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy giáo, cô giáo Khoa Tài
nguyên và Môi trường, phòng Quản lý Đào tạo Sau đại học, trường Đại học
Nông Lâm Thái Nguyên đã quan tâm tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình
thực hiện đề tài.
Xin cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh
Quảng Ninh, Thanh tra Sở và các Phòng ban chuyên môn Sở Tài nguyên và
Môi trường, UBND thành phố Hạ Long; phòng Tài nguyên và Môi trường
thành phố Hạ Long, Đội thanh tra xây dựng và trật tự đô thị thành phố Hạ
Long, UBND các phường thuộc thành phố Hạ Long và các đồng nghiệp đã
tạo điều kiện giúp đỡ trong quá trình thu thập số liệu và nghiên cứu thực
hiện đề tài.
Cuối cùng xin cảm ơn gia đình, những người thân và bạn bè đã quan
tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình thực hiện đề tài./.

Ngƣời viết luận văn


Đặng Đình Biềng


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT vi
DANH MỤC CÁC BẢNG viii
DANH MỤC CÁC HÌNH x
MỞ ĐẦU 1
1. Đặt vấn đề 1
2. Mục tiêu của đề tài 2
3. Ý nghĩa của đề tài 3
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài 4
1.1.1. Cơ sở lý luận của đề tài 4
1.1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài 7
1.1.3. Cơ sở pháp lí của đề tài 8
1.2. Khái quát về vi phạm và xử lý vi phạm trong lĩnh vực đất đai 10
1.2.1. Khái niệm vi phạm pháp luật 10
1.2.2. Khái niệm vi phạm hành chính 12
1.2.3. Đặc điểm của vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai 13
1.2.4. Một số quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vực đất đai 16
1.3. Khái quát tình hình vi phạm và xử lý vi phạm về đất đai cả nước và
tỉnh Quảng Ninh 26
1.3.1. Khái quát tình hình sử dụng đất trên cả nước 26

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv
1.3.2. Tình hình vi phạm và xử lý vi phạm hành chính về đất đai ở
tỉnh Quảng Ninh 28
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 36
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 36
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 36
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu 36
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 36
2.2.1. Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong 12
tháng, t 8 năm 2014. 36
2.2.2. Địa điểm nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành tại thành phố
Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và được hoàn thiện tại Trường Đại học
Nông Lâm Thái Nguyên. 36
2.3. Nội dung nghiên cứu 36
2.4. Phương pháp nghiên cứu 37
2.4.1. 37
2.4.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp 37
2.4.3. Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu 38
39
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 40
3.1. Khái quát về tình hình cơ bản thành phố Hạ Long 40
3.1.1. Về điều kiện tự nhiên của thành phố Hạ Long 40
3.1.2. Về điều kiện Kinh tế - xã hội của thành phố Hạ Long 43
3.1.3. Về hiện trạng sử dụng đất và thực trạng công tác quản lý đất
đai của thành phố Hạ Long 43
3.1.4. Nhận xét chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội và công
tác quản lý đất đai trên địa bàn thành phố Hạ Long 47
3.2. Đánh giá thực trạng vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009 - 2013 49

3.2.1. Đánh giá thực trạng vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp tại thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 theo thời gian 49
3.2.2. Đánh giá thực trạng vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp tại thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 theo không gian 53

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v
3.2.3. Đánh giá thực trạng vi phạm hành chính trong sử dụng đất
nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013
theo hình thức vi phạm 57
3.2.4. Đánh giá sự hiểu biết của người dân về vi phạm hành chính
trong sử dụng đất nông nghiệp 59
3.2.5. Đánh giá chung về thực trạng vi phạm hành chính trong sử
dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn
2009 -2013 64
3.3. Đánh giá kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009 - 2013 66
3.3.1. Đánh giá kết quả xử lý vi phạm theo thời gian 66
3.3.2. Đánh giá kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng
đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009 -
2013 theo không gian 68
3.3.3. Đánh giá kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng đất
nông nghiệp tại thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 theo hình
thức vi phạm 71
3.3.4. Đánh giá sự hiểu biết của người dân về xử lý vi phạm hành
chính trong sử dụng đất nông nghiệp 72
3.3.5. Đánh giá ảnh hưởng của vi phạm và xử lý vi phạm hành chính
trong sử dụng đất nông nghiệp đến công tác quản lý đất đai 75
3.3.6. Đánh giá chung về kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử

dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn
2009 -2013 77
3.4. Nguyên nhân vi phạm, khó khăn trong giải quyết, giải pháp hạn
chế và xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp tại
thành phố Hạ Long 80
3.4.1. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng vi phạm hành chính
trong sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long 80
3.4.2. Khó khăn, hạn chế trong việc xử lý vi phạm 82
3.4.3. Quan điểm về tăng cường phòng, chống vi phạm hành chính
trong sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long 83

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

vi
3.4.4. Một số giải pháp đẩy mạnh xử lý vi phạm hành chính trong sử
dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long 83
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 86
TÀI LIỆU THAM KHẢO 89
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT

- HĐND : Hội đồng nhân dân
- UBND : Uỷ ban nhân dân
- TNMT : Tài nguyên và Môi trường
- GCNQSDĐ : Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
- Stt : Số thứ tự
- Đvt : Đơn vị tính

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

vii




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

viii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Tình hình vi phạm hành chính trong sử dụng đất tại tỉnh
Quảng Ninh 30
Bảng 1.2. Tình hình xử lí vi phạm hành chính trong sử dụng đất tại
tỉnh Quảng Ninh 32
Bảng 3.1. Diện tích, cơ cấu một số loại đất chính tại thành phố Hạ Long 45

Bảng 3.2. Tổng hợp số lượng cán bộ địa chính cấp phường 46
Bảng 3.3. Số vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp
trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 theo
thời gian 49
Bảng 3.4. Số vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp tại
thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 theo không gian 53
Bảng 3.5. Số vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp
tại thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 tính theo vùng 54
Bảng 3.6. Số vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp
trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 theo
hình thức vi phạm 57
Bảng 3.7. Đánh giá sự hiểu biết về nguyên nhân vi phạm hành chính
trong sử dụng đất nông nghiệp 60
Bảng 3.8. Đánh giá sự hiểu biết về các hành vi vi phạm hành chính và
thẩm quyền quy định hành vi vi phạm hành chính trong sử
dụng đất nông nghiệp 61
Bảng 3.9. Đánh giá sự hiểu biết về mức độ hậu quả của hành vi vi
phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp 62
Bảng 3.10. Đánh giá chung sự hiểu biết của người dân về vi phạm
hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp 65

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ix
Bảng 3.11. Kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-
2013 theo thời gian 66
Bảng 3.12. Kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-
2013 theo không gian 69

Bảng 3.13. Kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp trên địa thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013
theo Vùng 69
Bảng 3.14. Thống kê kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng đất
nông nghiệp giai đoạn 2009-2013 theo hình thức vi phạm 71
Bảng 3.15. Đánh giá hiểu biết về các mức xử lý hành vi vi phạm hành
chính trong sử dụng đất nông nghiệp 73
Bảng 3.16. Đánh giá sự hiểu biết về thẩm quyền xử lý hành vi vi phạm
hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp 74
Bảng 3.17. Đánh giá về tình trạng và ảnh hưởng của vi phạm, xử lý vi
phạm đến công tác quản lý đất đai tại cơ sở 76
Bảng 3.18. Hình thức xử lý một số vụ vi phạm 78

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

x
DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1. Bản đồ ranh giới các phường thành phố Hạ Long 40
Hình 3.2. Tổ chức cưỡng chế hoạt động khai thác than trái phép ở
phường Cao Xanh, thành phố Hạ Long 51
Hình 3.3. Xử lý vi phạm hành vi đổ đất lấn chiếm đất tại phường
Đại Yên, thành phố Hạ Long 51
Hình 3.4. Số vụ vi phạm trong sử dụng đất nông nghiệp tại thành
phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 tính theo thời gian 52
Hình 3.5. Diện tích đất vi phạm trong sử dụng đất nông nghiệp
trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013
tính theo thời gian 52
Hình 3.6. Khai thác than trái phép trong ranh giới được giao đất trồng
rừng của hộ ông Nguyễn Thanh Quản (phường Hà Khánh -

thành phố Hạ Long) 54
Hình 3.7. Số vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp tại thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 tính
theo vùng 55
Hình 3.8. Số diện tích vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp tại thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 tính
theo vùng 55
Hình 3.9. Số vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp
trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 theo
hình thức vi phạm (%) 58

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

xi
Hình 3.10. Tỷ lệ các loại hình vi phạm trong sử dụng đất nông nghiệp
trên địa thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 (theo
hình thức vi phạm %) 58
Hình 3.11. Các vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp tại thành phố Hạ Long giai đoạn 2009 - 2013 bị
xử lý tính theo thời gian 67
Hình 3.12. Diện tích đất vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp đã bị xử lý trên địa bàn thành phố Hạ Long giai
đoạn 2009 -2013 tính theo thời gian 68
Hình 3.13. Số các vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-
2013 bị xử lý tính theo vùng 70
Hình 3.14. Diện tích đất vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp tại thành phố Hạ Long giai đoạn 2009-2013 đã bị
xử lý tính theo vùng 70
Hình 3.15. Số vụ vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông

nghiệp giai đoạn 2009-2013 bị xử lý tính theo hình thức
vi phạm 72
Hình 3.16. Số diện tích đất vi phạm hành chính trong sử dụng đất
nông nghiệp giai đoạn 2009-2013 bị xử lý tính theo hình
thức vi phạm 72
Hình 3.17. Tổ chức cưỡng chế tháo dỡ công trình xây dựng trái
phép đối với ông Phạm Duy Đông của các cơ quan chức
năng thành phố Hạ Long 79



1
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Đất đai là tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc
biệt, là nguồn nội lực và nguồn vốn to lớn của đất nước; là nơi trên đó, con
người xây dựng nhà cửa, các công trình kiến trúc; là nơi diễn ra các hoạt động
văn hóa; là nơi phân bổ các vùng kinh tế, các khu dân cư; là thành quả cách
mạng của cả dân tộc; là cơ sở để phát triển hệ sinh thái, tạo nên môi trường, duy
trì sự sống của con người và sinh vật. Đối với nước ta sản xuất nông nghiệp là
chủ yếu, hiện nay với đa số người dân sống bằng nghề làm nông nghiệp, bên
cạnh việc khai thác sử dụng đất đúng mục đích, tiết kiệm, có hiệu quả và bền
vững, phát huy tối đa tiềm năng, nguồn lực từ đất thì công tác đầu tư mở rộng
diện tích, nâng cao chất lượng và bảo vệ đất canh tác nông nghiệp, bảo đảm an
ninh lương thực quốc gia đã, đang và tiếp tục là nhiệm vụ hết sức cần thiết và
cấp bách. Đất đai có vai trò quan trọng như vậy nên Đảng và Nhà nước ta luôn
luôn quan tâm, tăng cường quản lý nhà nước về đất đai. Một trong các biện pháp
hữu hiệu được Nhà nước chú trọng để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà

nước về đất đai đó là xử lý các vi phạm hành chính về đất đai, từng bước lập lại
trật tự trong quản lý, sử dụng đất đai theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, trong thời gian qua vi phạm hành chính về đất đai nói chung
và vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp nói riêng vẫn diễn biến
phức tạp hằng ngày, hằng giờ và ở nhiều nơi, không những gây khó khăn cho
quản lý nhà nước về đất đai, gây bức xúc cho số đông người sử dụng đất chấp
hành pháp luật đất đai mà còn là nguyên nhân dẫn đến những tranh chấp,
khiếu nại, tố cáo về đất đai, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất ổn định an ninh
chính trị và trật tự an toàn xã hội
Thành phố Hạ Long là trung tâm văn hóa, kinh tế chính trị của tỉnh
Quảng Ninh, ngày 10 tháng 10 năm 2013 Chính phủ ban hành quyết định số
2
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1838/QĐ -TTg, công nhận thành phố Hạ Long là đô thị loại I trực thuộc Tỉnh,
với diện tích đất tự nhiên 271,95 km², dân số 234.592 người (số liệu thống kê
năm 2011) là thành phố Du lịch có tỷ lệ phát triển dân số nhanh, nhất là tỷ lệ
tăng dân số cơ học. Trong những năm vừa qua Thành phố đã khai thác tương
đối tốt nguồn lực từ đất đai cho phát triển kinh tế xã hội, tuy nhiên, bên cạnh
những kết quả đã đạt được, việc sử dụng tài nguyên đất đai theo quy hoạch
còn chưa hợp lý, hiệu quả và bền vững. Tình trạng lấn, chiếm đất đai, sử dụng
đất sai mục đích, nhất là chuyển sang làm nhà ở, công trình phục vụ kinh
doanh, dịch vụ trái phép diễn ra ở một số Phường trong Thành phố chưa được
xử lý dứt điểm. Một số cán bộ cấp uỷ, chính quyền cơ sở chưa quan tâm đúng
mức, thậm chí buông lỏng công tác quản lý đất đai dẫn đến tình trạng vi phạm
chưa được phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời theo quy định của pháp luật.
Động lực thúc đẩy, phát huy nguồn lực từ đất đai còn nhiều hạn chế đã làm
chậm quá trình phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn Thành phố.
Để nhìn nhận một cách khách quan dựa trên những cơ sở luận cứ khoa
học và nhằm góp phần làm sáng tỏ những vấn đề nêu trên tác giả tiến hành

nghiên cứu đề tài “Đánh giá thực trạng vi phạm hành chính trong sử dụng
đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh giai
đoạn 2009 - 2013”.
2. Mục tiêu của đề tài
2.1. Mục tiêu tổng quát
Đánh giá được thực trạng vi phạm và kết quả xử lý vi phạm hành chính
trong sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân nhằm chỉ ra được
những việc đã làm được, những việc chưa làm được; từ đó đề xuất một số giải
pháp góp phần hạn chế, từng bước đẩy lùi tình trạng vi phạm pháp luật về đất
đai trong sử dụng đất nông nghiệp, nâng cao hiệu quả công tác quản lý đất đai
trên địa bàn thành phố Hạ Long.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá được thực trạng và nguyên nhân dẫn đến vi phạm hành
3
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

chính trong sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai
đoạn 2009 - 2013.
- Đánh giá được kết quả xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng đất
nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009 - 2013.
- Đánh giá được ảnh hưởng của xử lý vi phạm hành chính đến công tác
quản lí và sử dụng đất nông nghiệp tại thành phố Hạ Long.
- Chỉ ra được những nguyên nhân vi phạm; những khó khăn, tồn tại và
giải pháp khắc phục trong công tác phát hiện và xử lý vi phạm hành chính về sử
dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long giai đoạn 2009 - 2013.
3. Ý nghĩa của đề tài
Luận văn đã khái quát, hệ thống hoá một số cơ sở lý luận và các quy
định của pháp luật về vi phạm hành chính, xử lý vi phạm hành chính trong
lĩnh vực đất đai nói chung và trong sử dụng đất nông nghiệp nói riêng; phân
tích đánh giá thực trạng vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp,

từ đó đưa ra các quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường phòng, chống, hạn
chế tiến tới đẩy lùi tình trạng vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông
nghiệp, góp phần tăng cường hơn nữa quản lý nhà nước về đất đai ở thành
phố Hạ Long.
Ngoài những đóng góp chung nêu trên, đề tài có những ý nghĩa mới cụ
thể sau: (1) Phân tích tình hình diễn biến phức tạp và khẳng định yêu cầu bức
xúc của việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai nói chung và
trong sử dụng đất nông nghiệp nói riêng trên địa bàn thành phố Hạ Long. (2)
Đề xuất các quan điểm và giải pháp phù hợp với thực tiễn của thành phố Hạ
Long mang tính kiến nghị để các nhà quản lý, những người trực tiếp thi hành xử
lý vi phạm hành chính về đất đai ở thành phố Hạ Long nghiên cứu vận dụng.


4
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu





Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
1.1.1. Cơ sở lý luận của đề tài
Thành phố Hạ Long được xây dựng và phát triển trên nền thị xã Hồng
Gai, hình thành do công nghiệp khai thác than là chủ yếu. Trong quá trình
phát triển đến nay Thành phố đã thực sự thay đổi về chất, từ một Thành phố
than đã trở thành Thành phố Du lịch, Công nghiệp, Cảng biển và Thương mại
của vùng Đông Bắc Tổ quốc. Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long cùng
với giá trị đa dạng sinh thái đã khẳng định vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ, mang lại

cho Thành phố nguồn lợi nhuận lớn về Du lịch, đồng thời tạo ra một thách
thức không nhỏ về bảo vệ môi trường tự nhiên. [29, tr.29]
Đất đai là tiền đề cho mọi hoạt động phát triển kinh tế xã hội và đời
sống Nhân dân, đảm bảo quốc phòng an ninh. Vì vậy việc khai thác sử dụng
đất phải luôn phù hợp quy hoạch và gắn liền với định hướng phát triển kinh tế
xã hội của Thành phố, phát huy được nguồn lực, lợi thế của các địa phương
trên cơ sở, điều kiện cụ thể của đất đai, đồng thời phải phù hợp với chiến lược
phát triển chung của Tỉnh.
Xuất phát từ những yêu cầu trên, quan điểm sử dụng đất đai của Thành
phố như sau:
- Khai thác triệt để quỹ đất hiện có, sử dụng đất đai hợp lý, tiết kiệm và
có hiệu quả cao, đặc biệt tập trung khai thác quỹ đất chưa sử dụng, xây dựng
đô thị gắn liền với phát triển các khu Du lịch sinh thái đảm bảo nguyên tắc sử
5
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

dụng đất đúng mục đích, phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội.
- Dành quỹ đất thỏa đáng, đúng vị trí cần thiết để xây dựng và phát
triển các khu đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, du lịch, dịch vụ, để sử
dụng có hiệu quả cơ sở hạ tầng kỹ thuật như giao thông, điện nước và các
công trình phúc lợi xã hội. Phát triển công nghiệp trên cơ sở gắn kết sự hình
thành và phát triển các đô thị mới, các vùng kinh tế tập chung tạo thành sự
liên kết hài hòa giữa công nghiệp với nông nghiệp giữa khu vực nội thị với
khu vực ngoại thị, giữa sản xuất với thị trường tiêu thụ.
- Quy hoạch bố trí lại các khu đô thị, khu dân cư nông thôn hiện có, nâng
cấp, xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xứng đáng với nhu cầu phát triển của
Thành phố đô thị loại I, dành quỹ đất quy hoạch khu tái định cư đáp ứng nhu cầu
ăn ở sinh hoạt của nhân dân khi trưng dụng đất cho các dự án phát triển. Chấm
dứt tình trạng giao đất dân cư manh mún, không phù hợp quy hoạch.
- Duy trì và bảo vệ quỹ đất nông nghiệp hợp lý, xây dựng bố trí sử dụng

theo hướng phân vùng chuyên canh, tập trung sản xuất hàng hóa, gắn liền với thị
trường và công nghiệp chế biến. Chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất hợp lý.
- Quản lý, bảo vệ chăm sóc vốn tài nguyên rừng, bảo tồn tài nguyên
biển hiện có. Tích cực khai thác đất chưa sử dụng để tái tạo, trồng rừng mới,
tăng độ che phủ của rừng. Bảo vệ môi trường sinh thái bền vững, bảo vệ
nguồn nước, Di sản Thiên nhiên Thế giới và các Di tích, lịch sử văn hóa khác.
- Khai thác sử dụng đất đai cần phải coi trọng mục tiêu Quốc phòng - an
ninh. Dành phần đất đúng vị trí, địa điểm, thuận lợi đủ diện tích cho các lực
lượng vũ trang, Bộ đội biên phòng, Công an sử dụng vào mục đích an ninh
quốc gia theo quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. [29, tr.75]
Do đặc thù riêng của Thành phố, đất đai để sản xuất cây hằng năm
không nhiều, tập trung chủ yếu ở ba phường Đại Yên, Việt Hưng và Hà
Phong, để đảm bảo cho sự phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa, khả năng
6
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

đất cho sản xuất nông nghiệp sẽ giảm đi để xây dựng đô thị, khu tái định cư,
các công trình công nghiệp, dịch vụ, cơ sở hạ tầng kỹ thuật Vì vậy hướng sử
dụng đất nông nghiệp của Thành phố đến năm 2020 là:
- Tiếp tục chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nâng cao hiệu quả
khai thác đất nông nghiệp, chuyển một phần diện tích đất trồng lúa kém hiệu
quả sang trồng rau, quả, hoa tươi phục vụ tiêu dùng của Thành phố. Tăng
cường chương trình nuôi trồng thủy sản và đánh bắt xa bờ, thâm canh tăng vụ,
nâng cao hệ số sử dụng đất. Lúa là loại cây lương thực có vị trí đặc
cao độ diện tích cây lương thực hiện có, đầu tư thâm canh tăng vụ, nâng cao
hệ số quay vòng sử dụng đất lên 2,5 lần/năm. Chuyển đổi diện tích đất trồng
lúa sang trồng hoa, rau là cần thiết, trong thời gian tới. Ổn định diện tích trồng
lúa khoảng 250 - 300 ha.
Hạ Long có điều kiện về đất đai và khí hậu thuận lợi để phát triển trồng
cây ăn quả. Diện tích trồng cây lâu năm chủ yếu là các loại cây trồng ăn quả

như cây na, vải, nhãn, hồng, bưởi…Định hướng đến năm 2020 diện tích đất
trồng cây lâu năm trong giai đoạn 20 năm tới khoảng 250 - 300 ha.
Sử dụng hợp lý đất đồi núi chưa sử dụng, có khả năng để trồng rừng,
đầu tư xây dựng vườn rừng, trại rừng theo phương thức Nông - Lâm kết hợp,
tăng cường bảo vệ vốn rừng hiện có. Thực hiện tốt dự án trồng rừng phòng hộ
theo Quyết định 661/TTg của Chính phủ, dự án Việt - Nhật trồng rừng bảo vệ
môi trường, giảm thiểu khí CO2, dự án trồng rừng phòng hộ ven biển ở các
bãi triều ven biển và dự án hoàn nguyên môi trường, trồng mới những khu
vực hết thời hạn khai thác than trên địa bàn Thành phố. Định hướng giai đoạn
20 năm tới sẽ đưa 1.500 - 2.000 ha đất trống vào trồng rừng đưa diện tích đất
có rừng nên trên 7.000 ha.
Phát triển đa dạng các hình thức chăn nuôi thủy sản, khai thác các
7
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

khu vực đất ven biển để quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản, phát triển
chăn nuôi một số loại thủy sản phù hợp với các điều kiện của Thành phố.
Định hướng giai đoạn 20 năm tới đất nuôi trồng thuỷ sản sẽ vào khoảng
400 - 500 ha. [29, tr.76]
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay Thành phố đang trong quá trình đô
thị hoá, nhiều diện tích đất nông nghiệp trồng cây hằng năm xen kẹp trong các
khu dân cư, ven các tuyến đường liên Phường, tình trạng lấn chiếm mở rộng
diện tích đất ở, chuyển mục đích trái phép thường xuyên diễn ra. Diện tích đất
trồng cây lâu năm trong các khu dân cư, đất lâm nghiệp ven các tuyến đường
Quốc lộ bị đào bới nham nhở tạo mặt bằng xây dựng các công trình kinh
doanh, xây dựng nhà ở không phù hợp với quy hoạch, tình trạng khai thác than
trái phép diễn ra thường xuyên, khi mà công tác quản lý Nhà nước về đất đai ở
các Phương còn chưa được kiểm soát chặt chẽ; chính sách pháp luật về đất đai
có nhiều điểm còn bất cập, chồng chéo, thiếu đồng bộ; việc phát hiện, xử lý các
vi phạm về đất đai nhiều trường hợp còn chậm, thiếu cương quyết, thậm chí vi

phạm pháp luật về đất đai còn có dấu hiệu hình sự; công tác phổ biến, tuyên
truyền chính sách, pháp luật về đất đai trong nhân dân ở nhiều Phường trong
Thành phố chưa được làm tốt, ý thức chấp hành pháp luật của người sử dụng
đất chưa nghiệm…thì vi phạm hành chính trong quản lý sử dụng đất đai nói
chung và vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp nói riêng trên địa
bàn Thành phố Hạ Long đã, đang và sẽ tiếp tục xảy ra. Để từng bước hạn chế
tiến tới đẩy lùi tình trạng này, góp phần đưa công tác quản lý, sử dụng đất đai
đi vào nề nếp, tuân thủ các quy định của pháp luật thì việc “Đánh giá thực
trạng vi phạm hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành
phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh” là vấn đề rất cần được nghiên cứu.
1.1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài
Trong quá trình sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân trên
địa bàn tỉnh Quảng Ninh nói chung và thành phố Hạ Long nói riêng tình trạng
8
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

tự ý chuyển đổi sang sử dụng vào các mục đích khác như: Làm nhà ở, xây
dựng các công trình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khai thác than trái phép,
đào ao thả cá trên đất chuyên trồng lúa, chuyển nhượng đất trái phép…chưa
được địa phương phát hiện và xử lý kịp thời, đúng pháp luật đã gây nhiều khó
khăn cho công tác quản lý đất đai sau này, làm mất công bằng trong sử dụng
đất đai, có nhiều trường hợp là nguyên nhân gây lên tình trạng tranh chấp,
khiếu kiện về đất đai, làm mất ổn định tình hình an ninh chính trị và trật tự an
toàn xã hội tại cơ sở. Vì vậy việc nghiên cứu “Đánh giá thực trạng vi phạm
hành chính trong sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hạ Long,
tỉnh Quảng Ninh” từ đó đề xuất các giải pháp góp phần hạn chế, tiến tới đẩy
lùi tình trạng vi phạm pháp luật về đất đai trong sử dụng đất nông nghiệp là
hết sức cần thiết và cấp bách.
1.1.3. Cơ sở pháp lí của đề tài
Cơ sở pháp lí của đề tài là các văn bản của cơ quan Nhà nước có thẩm

quyền liên quan đến công tác xác định và xử lý vi phạm luật đất đai, bao gồm
những văn bản chính sau:
1- Hiến pháp Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 [20]
2 - Luật Đất đai năm 2003 [21]
3 - Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 [22]
4 - Nghị định số 181/2004 NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của
Chính phủ về thi hành Luật Đất đai [5]
5 - Nghị định số 37/2005/NĐ-CP ngày 18 tháng 3 năm 2005 của Chính
phủ quy định thủ tục áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử
phạt vi phạm hành chính [7]
6 - Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 của Chính
phủ quy định bổ sung về cấp GCNQSD đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử
dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất và giải quyết khiếu nại về đất đai [8]
9
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

7 - Nghị định số 128/2008/NĐ - CP ngày 16 tháng 12 năm 2008 của
Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Pháp lệnh Xử lý vi phạm
hành chính năm 2002 và Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp
lệnh Xử lý vi phạm hành chính năm 2008 [9]
8 - Nghị định số 182/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của
Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai [6]
9 - Nghị định số 105/2009/NĐ-CP ngày 11 tháng 11 năm 2009 của
Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai [10]
10 - Thông tư số 06/2007/TT-BTNMT ngày 15 tháng 6 năm 2007 của
Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định
số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 của Chính phủ quy định bổ
sung về cấp GCNQSD đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự,
thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất và giải quyết

khiếu nại về đất đai [1]
11 - Thông tư số 16/2010/TT-BTNMT ngày 26 tháng 8 năm 2010 của
Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định trình tự, thủ tục cưỡng chế thi hành
quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai [2]
12 - Chỉ thị số 05/CT-UBND ngày 18 tháng 3 năm 2011 của UBND
tỉnh Quảng Ninh Về việc chấn chỉnh và tăng cường công tác quản lý nhà
nước về đất đai trên địa bàn.
13 - Nghị quyết 10/NQ-TU ngày 04/6/2008 của BTV Thành ủy v/v
tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác quản lý đất đai, hoạt động xây dựng,
trật tự đô thị và công tác giải phóng mặt bằng [25]
14 - Kế hoạch 100/KH-UB ngày 12/11/2009 của UBND Thành phố Hạ
Long về việc kiểm kê đất đai và xây dựng bản đồ hiện trạng năm 2010 theo
Chỉ thị số 618/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
10
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

15 - Quyết định số 2090/2010/QĐ-UBND ngày 23 tháng 11 năm
2010 của UBND Thành phố Hạ Long Về việc phê duyệt giá chỉ định thầu
và chỉ định thầu đơn vị thực hiện dự án lập quy hoạch sử dụng đất đến năm
2020 và kế hoạch sử đất kỳ đầu (2010 - 2015) của Thành phố Hạ Long,
tỉnh Quảng Ninh.
1.2. Khái quát về vi phạm và xử lý vi phạm trong lĩnh vực đất đai
1.2.1. Khái niệm vi phạm pháp luật
Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung, là tiêu chuẩn của hành
vi con người. Hành vi là những phản ứng, cách ứng xử được biểu hiện ra bên
ngoài của con người trong những điều kiện và hoàn cảnh nhất định. Mỗi hành
vi đều được hình thành trên cơ sở nhận thức và kiểm soát của chủ thể, mà chủ
thể ý thức được và chủ động thực hiện nó. Những hoạt động của con người
không thể coi là hành vi, nếu con người hoạt động trong trạng thái vô thức.
Trong hoạt động của mỗi con người thường có rất nhiều hành vi khác

nhau được thể hiện bằng những phường thức khác nhau trong quá trình sản
xuất, trao đổi, sinh hoạt hằng ngày trong cuộc sống. Song tùy theo tính chất,
đặc điểm và những lĩnh vực thể hiện của hành vi con người mà xã hội đặt ra
những tiêu chuẩn, những công cụ điều chỉnh chúng khác nhau. Những hành vi
nào của con người được pháp luât quy định, điều chỉnh thì được gọi là hành vi
pháp luật, những hành vi không được pháp luật quy định, điều chỉnh thì
không phải là hành vi pháp luật.
Hành vi pháp luật rất đa dạng nên có thể phân chia chúng dựa theo
những tiêu chí khác nhau.
- Căn cứ vào phương thức biểu đạt ra bên ngài có thể chia hành vi pháp
luật thành hành vi hành động và hành vi không hành động.
11
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Hành vi hành động là hành vi mà chủ thể phải thực hiện bằng những
thao tác nhất định. Chẳng hạn, hành vi ký hợp đồng, hành vi tham gia giao
thông trên đường phố…
Hành vi không hành động là hành vi mà chủ thể thực hiện nó bằng cách
không tiến hành những thao tác nhất định. Chẳng hạn, hành vi không tố giác
người phạm tội, hành vi không cứu giúp người đang trong tình trạng nguy
hiểm đến tính mạng…
- Căn cứ vào chủ thể thực hiện có thể chia hành vi pháp luật thành hành
vi của cá nhân và hành vi hoạt động của các tổ chức…
- Căn cứ vào sự phù hợp của hành vi với quy định của pháp luật có thể
chia hành vi pháp luật thành hành vi hợp pháp và hành vi không hợp pháp.
Hành vi hợp pháp là những hành vi được thực hiện phù hợp với yêu
cầu của pháp luật.
Hành vi không hợp pháp là hành vi được thực hiện trái với những quy
định của pháp luật như không làm những việc mà pháp luật yêu cầu, những
việc mà pháp luật cấm, hành động vượt quá phạm vi cho phép của pháp luật.

Hành vi vi phạm pháp luật là những hành vi nguy hiểm cho xã hội,
trái pháp luật, có lỗi và do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực
hiện. Vậy muốn xác định hành vi vi phạm pháp luật thì phải dựa vào các
dấu hiện cơ bản sau:
Thứ nhất, hành vi nguy hiểm cho xã hội: Như ta đã biết các quy định
của pháp luật được đặt ra là để điều chỉnh hành vi của con người. Cho nên vi
phạm pháp luật trước hết là hành vi của con người hoặc là hoạt động của các
cơ quan Nhà nước, các Tổ chức xã hội nguy hiểm hoặc có khả năng nguy
hiểm cho xã hội. Khi xác định vi phạm pháp luật thì dấu hiệu hành vi là
không thể thiếu được, nói cách khác không có hành vi nguy hiểm của con
người thì không có hành vi pháp luật.
12
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Thứ hai, hành vi trái pháp luật: Đó là hành vi xâm hại tới các quan hệ
xã hội được pháp luật xác lập và bảo vệ. Vi phạm pháp luật không những phải
có dấu hiệu là hành vi nguy hiểm cho xã hội mà còn phải có dấu hiệu trái
pháp luật, xâm hại tới các quan hệ xã hội được pháp luật xác lập và bảo vệ.
Thứ ba, có lỗi của chủ thể: Dấu hiệu trái pháp luật chỉ là biểu hiện bên
ngoài của hành vi, để xác định vi phạm pháp luật cần xem xét cả mặt chủ
quan của hành vi, nghĩa là, xác định lỗi của chủ thể khi thực hiện hành vi vi
phạm pháp luật đó.
Thứ tư, có thể có năng lực trách nhiệm pháp lý: Năng lực trách nhiệm
pháp lý là khả năng tự mình chịu trách nhiệm về hành vi phạm pháp luật
trước cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Vì vậy, chủ thể của vi phạm pháp luật
phải là những người đã đạt tới độ tuổi nhất định không mắc bệnh tâm thần và
các bệnh khác làm mất khả năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi
của mình, có điều kiện lựa chọn và quyết định cách xử sự. Do đó, pháp luật
chỉ quy định năng lực trách nhiệm pháp lý cho những người đã đạt được một
độ tuổi nhất định có khả năng lý trí và có tự do ý chí.

Tóm lại: Có thể hiểu vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật, có lỗi,
do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện một cách cố ý hoặc vô
ý, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ.
1.2.2. Khái niệm vi phạm hành chính
Vi phạm hành chính là một loại vi phạm pháp luật xảy ra khá phổ biến
trong đời sống xã hội. Tuy mức độ nguy hiểm cho xã hội của nó thấp hơn so
với tội phạm hình sự nhưng vi phạm hành chính là những hành vi gây thiệt
hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, của tập thể, của cá
nhân cũng như lợi ích chung của toàn thể cộng đồng, là nguyên nhân dẫn đến
tình trạng phạm tội nảy sinh trên các lĩnh vực của đời sống xã hội nếu như
không được ngăn chặn và xử lý kịp thời. Chính vì lẽ đó, công tác đấu tranh
phòng và chống vi phạm hành chính luôn là vấn đề được xã hội ta quan tâm.