quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập ở các trường trung học phổ thông - tỉnh vĩnh phúc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM





PHẠM QUỐC TOẢN





QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG -
TỈNH VĨNH PHÚC





LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM




PHẠM QUỐC TOẢN




QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG -
TỈNH VĨNH PHÚC

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC




Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM HỒNG QUANG






THÁI NGUYÊN - 2014


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, những gì mà tôi trình bày trong luận văn là do sự tìm
hiểu và nghiên cứu của bản thân trong suốt quá trình học tập và công tác.
Luận văn này cho đến nay chưa được bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng bảo
vệ luận văn Thạc sĩ nào và chưa được công bố trên bất kỳ một phương tiện
thông tin nào.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan ở
trên đây.


Thái Nguyên, tháng năm 2014
Tác giả luận văn

Phạm Quốc Toản


ii

LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên -
Đại học Thái Nguyên và các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Sư phạm Thái
Nguyên đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và
nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo Vĩnh Phúc, các trường
Trung học phổ thông tỉnh Vĩnh Phúc đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi, cung
cấp thông tin, đóng góp ý kiến, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu
để hoàn thành luận văn này. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành
và sâu sắc đến PGS. TS Phạm Hồng Quang, người thầy đã tận tình hướng dẫn
để tôi hoàn thành luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận
văn, mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót,
hạn chế. Tác giả kính mong nhận được những ý kiến góp ý của các thầy giáo,
cô giáo, các nhà khoa học, bạn bè đồng nghiệp và những người quan tâm để
luận văn hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng năm 2014
Tác giả


Phạm Quốc Toản

iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC CÁC BẢNG v
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3
5. Giả thuyết khoa học 3
6. Phạm vi nghiên cứu 3
7. Phương pháp nghiên cứu 4
8. Cấu trúc của luận văn 4
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH
GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TRƢỜNG THPT 5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 5
1.2. Đánh giá kết quả học tập ở trường THPT 7
1.2.1. Các khái niệm cơ bản 7
1.2.2. Mục đích của đánh giá cần đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau 9
1.2.3. Ý nghĩa của việc đánh giá kết quả học tập 10
1.2.4. Bản chất của đánh giá 11
1.2.5. Các nguyên tắc đánh giá kết quả học tập của học sinh 11
1.2.6. Yêu cầu đối với đánh giá kết quả học tập của học sinh 12
1.2.7. Các phương pháp đánh giá kết quả học tập của học sinh 14
1.2.8. Quy trình tổ chức KTĐG ở trường THPT 16
1.3. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập ở trường THPT 24

iv

1.3.1. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập 24
1.3.2. Vai trò, ý nghĩa quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của
học sinh 24
1.3.3. Những nội dung quản lý hoạt động KTĐG 25
1.3.4. Mối quan hệ giữa đánh giá kết quả học tập và quản lý 31
Kết luận chương 1 35
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT
QUẢ HỌC TẬP Ở CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH VĨNH PHÚC 36
2.1. Khái quát về các trường THPT trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc 36
2.2. Những vấn đề chung về khảo sát thực trạng 36
2.2.1. Mục tiêu, nội dung, đối tượng và phương pháp khảo sát thực trạng 36
2.2.2. Độ tin cậy của công cụ nghiên cứu 38
2.3. Thực trạng hoạt động đánh giá KQHT của HS tại các trường THPT
trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc 39
2.3.1. Thực trạng việc xác định về mục đích, yêu cầu, nội dung, phương
pháp và phương tiện đánh giá KQHT 39
2.3.2. Việc đảm bảo nội dung đánh giá kết quả học tập 44
2.3.3. Việc sử dụng các phương pháp đánh giá KQHT 46
2.3.4. Thực trạng công tác thông báo nội dung đánh giá trước khi đánh
giá KQHT 48
2.3.5. Thực trạng việc thực hiện quá trình tổ chức hoạt động đánh giá
KQHT 48
2.3.6. Công tác tổ chức coi thi 52
2.3.7. Công tác chấm thi 54
2.3.8. Thực trạng việc công bố kết quả thi và ra quyết định mới 56
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQHT của HS các trường
THPT trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc 57
2.4.1. Nhận thức về tầm quan trọng trong quản lý hoạt động đánh giá
KQHT của HS 57

v
2.4.2. Thực trạng việc xây dựng kế hoạch cho hoạt động đánh giá KQHT
của học sinh 59
2.4.3. Thực trạng việc tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá KQHT của HS 61
2.5. Đánh giá thực trạng và nguyên nhân 71
2.5.1. Đánh giá về thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQHT của học sinh 71
2.5.2. Nguyên nhân của các bất cập trong quản lý hoạt động đánh giá
KQHT của HS 72
Kết luận chương 2 76
Chƣơng 3. CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT
QUẢ HỌC TẬP Ở CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH VĨNH PHÚC 78
3.1. Mục đích và nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đánh
giá KQHT của HS các Trường THPT trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc 78
3.1.1. Mục đích 78
3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp 78
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh 80
3.2.1. Biện pháp 1: Tập huấn nâng cao nhận thức, năng lực và trách
nhiệm trong hoạt động đánh giá kết quả học tập cho cán bộ quản
lý, giáo viên và học sinh 80
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch và quy trình KTĐG cho các bộ
môn và quản
lý
các quy trình đánh giá
đó
82
3.3.3. Biện pháp 3. Xây dựng quy định về chế độ tài chính đối với hoạt
động đánh giá KQHT 88
3.3.4. Biện pháp 4: Tăng cường chỉ đạo việc ứng dụng công nghệ
thông tin vào quản

lý
hoạt đánh giá kết quả học tập 90
3.3.5. Biện pháp 5: Xây dựng ngân hàng câu hỏi TNKQ ở trường THPT 93
3.3.6. Biện pháp 6: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra 95
3.3.7. Biện pháp 7: Tăng cường chỉ đạo việc đổi mới hoạt đánh giá kết
quả học tập 97


vi
3.4. Mối liên quan giữa các biện
pháp
100
3.5. Khảo nghiệm tính khả thi và tính hiệu quả của các biện pháp đề xuất 100
3.5.1. Mục đích 100
3.5.2. Nội dung và cách tiến hành 100
3.5.3. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp 101
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 103
1. Kết luận 103
2. Khuyến nghị 104
TÀI LIỆU THAM KHẢO 106
PHỤ LỤC








iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

TT
Kí hiệu
Diễn giải
1
BGH
Ban giám hiệu
2
CSVC
Cơ sở vật chất
3
CBQL
Cán bộ quản lý
4
ĐTB
Điểm trung bình
5
GD&ĐT
Giáo dục và đào tạo
6
GDPT
Giáo dục phổ thông
7
GV
Giáo viên
8
HS
Học sinh
9

KTĐG
Kiểm tra - đánh giá
10
KQHT
Kết quả học tập
11
QLGD
Quản lý giáo dục
12
THPT
Trung học phổ thông
13
TNKQ
Trắc nghiệm khách quan


v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1a. Thực trạng việc xác định mục đích, yêu cầu, đối tượng và
phương tiện trong đánh giá KQHT của CBQL, GV và HS 39
Bảng 2.1b. Thực trạng việc xác định mục đích, yêu cầu, đối tượng và
phương tiện trong đánh giá KQHT của CB, GV và HS 40
Bảng 2.2. Thực trạng việc xác định vai trò cụ thể trong đánh giá KQHT
của CBQL, GV và HS 41
Bảng 2.3. Thực trạng công tác chuẩn bị trước khi đánh giá KQHT của HS 43
Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL, GV và HS về việc thực hiện nội dung
đánh giá KQHT 45
Bảng 2.5. Thực trạng sử dụng các hình thức đánh giá KQHT 47
Bảng 2.6. Mục tiêu của việc thông báo cho người học trước khi KT/thi 48
Bảng 2.7. Thực trạng công tác ra đề thi 49

Bảng 2.8. Đánh giá về thái độ của HS và GV trong khi thi 53
Bảng 2.9. Đánh giá công tác tổ chức coi thi/kiểm tra 54
Bảng 2.10. Đánh giá về công tác chấm bài thi của giáo viên 55
Bảng 2.11. Những việc GV thường làm sau khi KT 56
Bảng 2.12. Tầm quan trọng trong quản lý hoạt động đánh giá KQHT của HS 58
Bảng 2.13. Đánh giá công tác xây dựng kế hoạch hoạt động đánh giá
KQHT của HS 59
Bảng 2.14. Các hình thức quản lý hoạt động ra đề thi 61
Bảng 2.15. Đánh giá về việc quản lý duyệt đề thi và tổ chức in ấn đề thi 62
Bảng 2.16. Quản lý thực hiện các quy định về tổ chức thi 64
Bảng 2.17. Đánh giá mức độ quản lý trong chấm thi 65
Bảng 2.18. Việc thực hiện quản lý các quy định về công bố và lên điểm thi 66
Bảng 2.19. Thực trạng việc quản lý hồ sơ đánh giá KQHT của HS 67
Bảng 2.20. Mức độ, hình thức và việc xử lý chế độ thông báo kết quả
đánh giá 68
Bảng 2.21. Công tác bồi dưỡng cho CBQL, GV nghiệp vụ về đánh giá
KQHT của HS 70
Bảng 2.22. Nguyên nhân những hạn chế trong quản lý hoạt động đánh
giá KQHT 73
Bảng 3.1.
K
ế

hoạch
kiểm
t
r
a
đánh giá 83
Bảng 3.2: Kết quả thống kê sự nhận thức về mức độ cần thiết của các

biện pháp 101
Bảng 3.3: Kết quả thống kê sự nhận thức về tính khả thi của các biện pháp 102


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đánh giá kết quả học tập của người học là một trong những công cụ
điều chỉnh quá trình dạy và học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ
thông. Thực tế những năm qua cho thấy, chương trình phổ thông đã có nhiều
đổi mới theo hướng tích cực hóa hoạt động của người học, hướng đến việc
phát triển và hoàn thiện năng lực của mỗi cá nhân, nhưng vấn đề đánh giá còn
nhiều bất cập như:
- Cán bộ quản lý và giáo viên chưa được trang bị đầy đủ về các phương
pháp và kỹ thuật đánh giá
- Chất lượng đánh giá của các giáo viên không đồng đều vì chưa có bộ
tiêu chí và công cụ đánh giá: đầu vào, hàng ngày, chuẩn đoán, theo quá trình,
giai đoạn, tổng kết hoặc theo điểm mạnh, điểm yếu
- Đánh giá không đúng, không đủ mục tiêu môn học: còn nhiều đề thi
mới
chỉ đánh giá được một phần kiến thức môn học, do đó không đánh giá
được năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của người học.
- KTĐG còn ở mức trí năng (nhận thức và tư duy) bậc thấp, phần lớn đề
thi yêu cầu thuộc bài thầy giảng, không đánh giá được năng lực phân tích và giải
quyết vấn đề, kết quả là điểm số có thể rất cao, nhưng năng lực làm việc thấp.
- Đánh giá cho điểm không chính xác, thiếu khách quan: vẫn còn hiện
tượng chấm bài, cho điểm tuỳ tiện, theo cảm tính, thậm chí theo ngẫu hứng và
còn tồn tại nhiều tiêu cực.
- Đánh giá chưa xác định và thực hiện được chức năng cung cấp thông
tin điều chỉnh hoạt động quản lý, hoạt động dạy và học: kết quả đánh giá không

góp phần điều chỉnh nội dung, phương pháp giảng dạy của giáo viên. Đánh giá
của giáo viên chưa có tác dụng nhiều trong điều chỉnh động cơ, mục tiêu học
tập của học sinh.
- Theo ý kiến của nhiều chuyên gia và các nhà giáo dục, thực trạng là
nhà trường và các thầy cô đang gây áp lực đối với học sinh phổ thông bằng các

2
đợt kiểm tra, thi giữa kỳ, thi cuối kỳ, thi thử đại học, thi tốt nghiệp. Nhiều giáo
viên, phụ huynh học sinh và học sinh cho rằng cách đánh giá hiện nay là lạc
hậu, thiếu khách quan và chưa đúng với mục tiêu giáo dục Việt Nam là phát
triển con người toàn diện.
- Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển khẳng định: “Cách đánh
giá học sinh hiện nay cần thay đổi, cách đây gần 40 năm tôi được đánh giá thế
nào thì bây giờ học sinh của tôi vẫn được đánh giá như vậy, lạc hậu vô cùng”.
Nghị quyết số 29-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu: Đổi mới căn bản hình thức
và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm
trung thực, khách quan. Trong đổi mới kiểm tra, thi thì đánh giá được coi là
khâu đột phá.
Có thể khẳng định rằng một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng
chất lượng giáo dục phổ thông chưa cao là đánh giá kết quả học tập chưa thực
sự phát huy hết vai trò quan trọng của mình và một trong những nguyên nhân
của những hạn chế trong đánh giá là công tác quản lý chưa tốt.
Chính vì vậy tôi chọn đề tài: "Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học
tập ở các trường trung học phổ thông - tỉnh Vĩnh Phúc" làm luận văn cho
khóa học, với mong muốn nghiên cứu quản lý hoạt động đánh giá kết quả học
tập trong giáo dục phổ thông để đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, khả thi
nhằm cải tiến hoạt động đánh giá kết quả học tập cho phù hợp với bối cảnh, đặc
điểm phát triển của giáo dục nói chung và của trường THPT nói riêng ở tỉnh
Vĩnh Phúc để thực hiện được mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và

đào tạo.
2. Mục đích nghiên cứu
Qua nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn về đánh giá kết quả học tập và
quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập ở trường THPT kết hợp với nghiên
cứu yêu cầu của GDPT đối với quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập

3
nhằm tìm ra các biện pháp cải tiến làm cho đánh giá kết quả học tập phản ánh
đúng chất lượng đào tạo ở mỗi trường; khắc phục các hiện tượng tiêu cực.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận về đánh giá kết quả học tập và quản lý hoạt động
đánh giá kết quả học tập của học sinh ở trường THPT.
Khảo sát thực trạng đánh giá kết quả học tập và quản lý hoạt động đánh
giá kết quả học tập của học sinh ở trường THPT tỉnh Vĩnh Phúc.
Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của
học sinh ở trường THPT tỉnh Vĩnh Phúc đáp ứng được mục tiêu đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
ể nghiên cứu
Là hoạt động đánh giá kết quả học tập trong trường THPT.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Là các biện pháp quản lý hoạt động ĐGKQHT của Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc,
của Hiệu trưởng các trường THPT trong tỉnh.
5. Giả thuyết khoa học
Đánh giá kết quả học tập và quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
của học sinh ở trường THPT tỉnh Vĩnh Phúc là một khâu quan trọng trong quá
trình dạy học và quản lý hoạt động dạy học, nếu đề xuất được các biện pháp
quản lý, tổ chức chỉ đạo giáo viên đánh giá kết quả học tập của học sinh ở
trường THPT theo tiếp cận năng lực thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy
học, giáo dục của nhà trường và nâng cao hiệu quả của hoạt động đổi mới giáo

dục hiện nay ở tỉnh Vĩnh Phúc.
6. Phạm vi nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động ĐGKQHT của học sinh ở các trường
THPT tỉnh Vĩnh Phúc.
Phạm vi khảo sát: Dự kiến khảo sát ở một số trường THPT Trần Phú,
THPT Vĩnh Yên, THPT Lê Xoay, THPT Đội Cấn, THPT Yên Lạc 2, THPT
Tam Dương, THPT Bến Tre, THPT Bình Xuyên.

4
Đối tượng khảo sát: cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh THPT.
Khảo sát và sử dụng số liệu từ năm 2012 đến nay của Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lý luận: nghiên cứu chỉ thị, nghị quyết của Đảng,
các văn bản pháp quy của Nhà nước và của ngành giáo dục, các tài liệu, sách, tạp
chí và báo cáo khoa học trong nước và nước ngoài có liên quan đến đề tài.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn
các CBQL, GV, HS, chuyên gia.
Phương pháp xử lý số liệu: Xử lý bằng Excel, phần mềm, phân tích, đánh
giá, bình luận, tổng kết.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục luận văn được trình bày trong ba chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
ở trường THPT.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập ở các
trường THPT- tỉnh Vĩnh phúc.
Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập ở
các trường THPT- tỉnh Vĩnh phúc.

5
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TRƢỜNG THPT
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Đánh giá là một khoa học tự thân luôn luôn gắn liền với hoạt động dạy
học và hoạt động giáo dục, nhiều nước trên thế giới đều rất quan tâm đến khoa
học đánh giá trong giáo dục, dạy học.
Trên thế giới, thời kỳ tiền tư bản chủ nghĩa (thế kỷ XV - XVIII) lần đầu
tiên trong lịch sử giáo dục thế giới, nhà giáo dục Tiệp Khắc J.A.Comensky đã
đặt nền móng cho lý luận dạy học ở nhà trường và xây dựng thành một hệ
thống vấn đề trong tác phẩm "Lý luận dạy học vĩ đại", trong đó có nêu ý nghĩa,
vai trò của kiểm tra, đánh giá quá trình lĩnh hội tri thức của học sinh, ông lưu ý
việc kiểm tra, đánh giá phải căn cứ vào mục tiêu học tập và hướng dẫn học sinh
tự kiểm tra, đánh giá kiến thức của bản thân.
Về sau các nhà nghiên cứu lý luận dạy học đã phân tích và phát triển lý
luận kiểm tra, đánh giá ở các góc độ: vai trò, ý nghĩa, mục tiêu, nội dung,
nguyên tắc và phương pháp nhằm đảm bảo tính khách quan của việc kiểm tra,
đánh giá. Chẳng hạn nhà giáo dục V.M. Palonsky đòi hỏi: "Đánh giá kiến thức
phải thực hiện một quá trình, quá trình đó bao gồm một số yếu tố như: nhận
thức đúng mục đích kiểm tra và đánh giá xuất phát từ mục đích dạy học, xác
định đúng các bậc thang đánh giá kết quả nắm tri thức của học sinh làm cơ sở
cho việc đánh giá khách quan và xác định các hình thức phù hợp".
Cuốn tài liệu của UNESCO có bàn đến công tác ĐGKQHT của học sinh
tại Việt Nam "Monitoring Educational Achievement" (Giám sát thành tích giáo
dục) đã giải thích ý nghĩa của khái niệm "giám sát thành tích giáo dục", chỉ ra
các nhóm tiêu chí được đánh giá và một số vấn đề đặt ra đối với các nhà quản
lý giáo dục[128].

6

Ở Việt Nam, nhiều công trình nghiên cứu về khoa học đánh giá như:
Các tác giả Lê Khánh Bằng, Hà Thị Đức, Trần Bá Hoành, Đặng Vũ Hoạt
với các bài viết xoay quanh thực trạng và giải pháp kiểm tra, đánh giá trong
giáo dục của nước ta trong vài thập kỷ gần đây như: "Một số vấn đề kiểm tra,
đánh giá tri thức của học sinh"; "Đánh giá trong giáo dục"; "Kiểm tra, đánh giá
tri thức của học sinh trong lịch sử giáo dục và nhà trường"; "Cơ sở lí luận của
việc đánh giá chất lượng học tập của học sinh phổ thông"
Các tác giả Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt , Bùi Tường, Hà Thị Đức, Phó
Đức Hoà , Trần Thị Tuyết Oanh đi sâu vào nghiên cứu một cách có hệ thống
những cơ sở lý luận chung của vấn đề kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Đây
là những công trình nghiên cứu đã chính thức được sử dụng làm giáo trình
giảng dạy trong các trường đại học sư phạm.
Tác giả Lâm Quang Thiệp nghiên cứu về nội dung, phương pháp, hình
thức đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc nghiên cứu cơ sở lý luận của
việc đánh giá chất lượng học tập của HS phổ thông.
Dự án phát triển giáo viên trung học phổ thông và trung cấp chuyên
nghiệp năm 2013 nghiên cứu “Các kỹ thuật đánh giá trong lớp học, kinh
nghiệm quốc tế và đề xuất áp dụng cho bậc học phổ thông ở Việt nam”.
Tác giả Mai Công Khanh, nghiên cứu về đo lường đánh giá giáo dục.
Gần đây nằm trong chương trình đổi mới giáo dục phổ thông, Bộ Giáo
dục - Đào tạo liên tục tổ chức các Hội thảo chuyên đề về đánh giá trong giáo
dục và đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực.
Chưa có công trình nào nghiên cứu về "Quản lý hoạt động đánh giá kết
quả học tập ở các trường trung học phổ thông - tỉnh Vĩnh Phúc” vì vậy tác giả
luận văn chọn đề tài để nghiên cứu.

7
1.2. Đánh giá kết quả học tập ở trƣờng THPT
1.2.1. Các khái niệm cơ bản

* Khái niệm về kiểm tra
Theo Nguyễn Đức Chính (2005) “ Đo lường (kiểm tra) là quá trình
thu thập thông
tin
một cách định lượng và định tính về các đại lượng đặc
trưng như nhận thức, tư duy, kỹ năng
và
các phẩm chất nhân cách khác
trong quá trình giáo dục”. [10,
tr.1]

* Khái niệm về đánh giá
Theo tác giả Trần Bá Hoành: “ Đánh giá là quá trình hình thành những
nhận định, phán đoán về kết quả công việc, dựa vào sự phân tích các thông tin
thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề xuất những
quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh, nâng cao chất lượng và
hiệu quả công việc”.
Tác giả Lưu Xuân Mới quan niệm: “Đánh giá trong giáo dục là một quá
trình hoạt động được tiến hành có hệ thống nhằm xác định mức độ đạt được
của đối tượng giáo dục so với mục tiêu đã định. Nó bao gồm sự mô tả định tính
và định lượng kết quả đạt được thông qua những nhận xét, so sánh với những
mục tiêu”.
* Khái niệm kết quả học tập
Trong cuốn “Cơ sở lý luận của việc đánh giá chất lượng học tập của HS
phổ thông”, tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc đã đưa ra cách hiểu về
kết quả học tập như sau:
“Kết quả học tập là một khái niệm thường được hiểu theo hai quan niệm
khác nhau trong thực tế cũng như trong khoa học.
(1). Đó là mức độ thành tích mà một chủ thể học tập đã đạt, được xem
xét trong mối quan hệ với công sức, thời gian đã bỏ ra, với mục tiêu xác định.

(2). Đó còn là mức độ thành tích đã đạt của một học sinh so với các bạn
học khác.

8
Theo quan niệm thứ nhất, kết quả học tập là mức thực hiện tiêu chí
(criterion).
Với quan niệm thứ hai, đó là mức thực hiện chuẩn (norm).
Theo Nguyễn Đức Chính thì: “Kết quả học tập là mức độ đạt được
kiến thức, kĩ năng hay nhận thức của người học trong một lĩnh vực nào đó
(môn học).
Theo Trần Kiều, “Dù hiểu theo nghĩa nào thì kết quả học tập cũng đều
thể hiện ở mức độ đạt được các mục tiêu của dạy học, trong đó bao gồm 3 mục
tiêu lớn là: nhận thức, hành động, xúc cảm.
Với từng môn học thì các mục tiêu trên được cụ thể hóa thành các mục
tiêu về kiến thức, kỹ năng và thái độ”.
*Khái niệm đánh giá kết quả học tập
Theo tác giả Dương Thiệu Tống: “ĐGKQHT là quá trình thu thập, phân
tích và giải thích thông tin một cách có hệ thống nhằm xác định mức độ đạt đến
các mục tiêu giảng huấn về phía học sinh. ĐG có thể thực hiện bằng phương
pháp định lượng (đo lường) hay định tính (phỏng vấn, quan sát)” [69].
Quan niệm theo Từ điển giáo dục học: “ĐGKQHT là xác định mức độ
nắm được kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo của người học so với yêu cầu của
chương trình đề ra”.
Qua các khái niệm trên có thể khái quát quá trình đánh giá kết quả học
tập ở trường phổ thông như sau:
Đánh giá kết quả học tập ở trường phổ thông là: quá trình đo lường mức
độ đạt được của học sinh về các mục tiêu và nhiệm vụ của quá trình dạy học, là
mô tả một cách định tính và định lượng: tính đầy đủ, tính đúng đắn, tính chính
xác, tính vững chắc của kiến thức, mối liên hệ của kiến thức với đời sống, các
khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, mức độ thông hiểu, khả năng diễn

đạt bằng lời nói, bằng văn viết, bằng chính ngôn ngữ chuyên môn của học
sinh… và cả thái độ của học sinh trên cơ sở phân tích các thông tin phản hồi từ

9
việc quan sát, KTĐG mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao, đối chiếu với
những chỉ tiêu, yêu cầu dự kiến, mong muốn đạt được của môn học.
Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một quá trình phức tạp và công
phu. Vì vậy để việc đánh giá đạt kết quả tốt, giáo viên phải thực hiện quy trình
đánh giá gồm những công đoạn sau:
Phân tích mục tiêu học tập qua các kiến thức, kĩ năng trang bị cho người học.
Đặt ra các yêu cầu về mức độ đạt được các kiến thức, kĩ năng trên dựa
trên những dấu hiệu có thể đo lường hoặc quan sát được.
Thiết kế các công cụ đo để đo thành quả học tập.
Tiến hành đo lường các dấu hiệu đó để đánh giá mức độ đạt được về các
yêu cầu đặt ra, biểu thị bằng điểm số hoặc nhận xét.
Phân tích, so sánh các thông tin nhận được với các yêu cầu đặt ra rồi
đánh giá, xem xét kết quả học tập của học sinh, xem xét mức độ thành công
của phương pháp giảng dạy của thầy… để từ đó cải tiến, khắc phục những
nhược điểm.
Điều quan trọng trong đánh giá là quán triệt nguyên tắc vừa sức, bám sát
yêu cầu của chương trình.
Đánh giá kết quả học tập dựa trên tiêu chí dạy học sẽ nhận những thông
tin phản hồi chính xác nhằm bổ sung, hoàn thiện quá trình dạy học.
Như vậy, kết quả học tập là mức độ thực hiện các tiêu chí hay các chuẩn
mực, theo mục đích học tập đã được xác định trong chương trình giáo dục.
1.2.2. Mục đích của đánh giá cần đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau
*Tính khách quan: Đánh giá khách quan, chính xác là yêu cầu đòi hỏi
của xã hội đối với chất lượng của giáo dục, tạo ra yếu tố tâm lý tích cực cho
người được đánh giá, động viên người được đánh giá vươn lên.
*Tính giá trị: Đánh giá phải đúng mục tiêu và nội dung, tính giá trị về

nội dung là ưu tiên hàng đầu của mọi cách đánh giá, tức là sự đo lường một
mẫu chọn đại diện bao quát được trong phạm vi rộng các kiến thức cần đo theo
mục tiêu học tập (về kiến thức, kĩ năng, thái độ).

10
*Tính tin cậy: Mọi cách đánh giá học tập là sự đo lường tính hằng định
và chính xác của kết quả kiểm tra, đánh giá, kỹ thuật soạn thảo và chất lượng
sử dụng các cách kiểm tra, đánh giá ảnh hưởng tới độ tin cậy.
*Tính khả thi: Chọn được hình thức kiểm tra và phương pháp kiểm tra,
đánh giá phù hợp với nội dung học tập cần kiểm tra không làm hao phí thời
gian, sức lực và kinh phí của trong quá trình tiến hành kiểm tra, đánh giá mà
vẫn đảm bảo các yêu cầu của mục đích đánh giá là đạt được tính khả thi, cũng
chính là đạt được tính hiệu quả trong giáo dục.
1.2.3. Ý nghĩa của việc đánh giá kết quả học tập [17]
Việc đánh giá kết quả học tập có hệ thống và thường xuyên sẽ cung cấp
kịp thời những thông tin “liên hệ ngược trong” giúp người học tự điều chỉnh
hoạt động học. Nó giúp học sinh kịp thời nhận thức mức độ đạt được những
kiến thức của mình, lỗ hổng kiến thức cần được bổ sung trước khi bước vào
phần mới của chương trình học tập, có cơ hội để nắm chắc những yêu cầu cụ
thể đối với từng phần của chương trình. Ngoài ra, thông qua đánh giá học sinh
có điều kiện tiến hành các hoạt động trí tuệ: ghi nhớ, tái hiện, chính xác hoá,
khái quát hoá, hệ thống kiến thức. Nếu việc đánh giá chú trọng phát huy trí
thông minh, linh hoạt vận dụng kiến thức đã học để giải quyết những tình
huống thực tế thì việc đánh giá được tổ chức nghiêm túc, công bằng sẽ giúp
học sinh nâng cao tinh thần trách nhiệm trong học tập, có ý chí vươn lên đạt kết
quả cao hơn, củng cố lòng tin vào khả năng của mình, nâng cao ý thức tự giác,
khắc phục tính chủ quan tự mãn, từ đó học sinh xác định mục đích và động cơ
học tập đúng đắn hơn.
Thông qua KTĐG học sinh cung cấp cho giáo viên những thông tin “liên
hệ ngược ngoài” giúp người dạy điều chỉnh kịp thời hoạt động dạy. KTĐG kết

hợp với việc theo dõi thường xuyên tạo điều kiện cho giáo viên nắm được một
cách cụ thể và khá chính xác năng lực và trình độ mỗi học sinh trong lớp mình

11
dạy để có thể có biện pháp phụ đạo bồi dưỡng riêng thích hợp, qua đó cải tiến
nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học mà mình theo đuổi.
Việc đánh giá học sinh cung cấp cho nhà quản lý những thông tin cơ bản
về thực trạng dạy học trong một cơ sở, đơn vị giáo dục để có thể chỉ đạo kịp
thời, uốn nắn những lệch lạc, khuyến khích, hỗ trợ những sáng kiến, bảo đảm
tốt mục tiêu giáo dục.
1.2.4. Bản chất của đánh giá
Đánh giá bằng nhiều phương pháp và công cụ khác nhau nhằm thu thập
thông tin, minh chứng và sử dụng nó để đưa ra thực trạng về giáo dục. Từ kết
quả đánh giá các nhà quản lý ra các quyết định để điều chỉnh giáo dục cho phù
hợp với mục tiêu.
1.2.5. Các nguyên tắc đánh giá kết quả học tập của học sinh
Đánh giá kết quả học tập của học sinh thường dựa trên một số nguyên
tắc sau:
- Mục tiêu học tập mà giáo viên muốn đánh giá phải rõ ràng: trước khi
tiến hành đánh giá học sinh, giáo viên cần phải biết các loại kiến thức, kĩ năng
và cách thức thực hiện của học sinh về những thông tin mà mình cần kiểm tra.
Kiến thức, kĩ năng và cách thức thực hiện mà giáo viên muốn học sinh học
được gọi là những mục tiêu hoặc chuẩn học tập. Giáo viên càng ghi rõ những
mục tiêu học tập bao nhiêu thì càng có thể chọn được những kĩ thuật đánh giá
tốt bấy nhiêu.
- Kĩ thuật đánh giá mà giáo viên chọn phải đáp ứng mục tiêu học tập:
khi định đánh giá mục tiêu học tập nào, cần phải xác định phương pháp, kỹ
thuật đánh giá phù hợp với mục tiêu đó để đảm bảo tính hợp lý và hiệu quả
của đánh giá.
- Kĩ thuật đánh giá được tuyển chọn đáp ứng nhu cầu của học sinh:

những kĩ thuật đánh giá sẽ cung cấp cho học sinh những cơ hội để xác định
xem họ đã đạt được những gì và họ phải làm những gì để cải tiến việc thực hiện

12
của họ. Vì vậy, GV nên chọn những phương pháp đánh giá cung cấp các thông
tin phản hồi có ý nghĩa cho HS để các em biết mình đã đạt được mục tiêu ở
mức độ nào.
- Sử dụng nhiều hình thức đánh giá cho từng mục tiêu học tập: một hình
thức đánh giá cung cấp một bức tranh không hoàn hảo về những gì mà học sinh
đã học, vì một hình thức đánh giá có khuynh hướng nhấn mạnh duy nhất một
khía cạnh của mục tiêu học tập phức hợp, nó miêu tả một cách thiếu điển hình
mục tiêu học tập đó. Việc nhận những thông tin về kết quả học tập của học sinh
từ một vài hình thức đánh giá thường nâng cao giá trị của những đánh giá.
- Khi giải thích những kết quả đánh giá, cần ghi những hạn chế vào báo
cáo: thông tin mà chúng ta có được, thậm chí khi chúng ta sử dụng một vài loại
đánh giá khác nhau, chỉ là ví dụ về sự đạt được mục đích học tập của học sinh.
Những đánh giá trong nhà trường không thể hoàn toàn sao chép lại những gì
mà chúng ta muốn học sinh học trong "cuộc sống thực tế". Vì lý do này, thông
tin từ việc đánh giá kết quả học tập của học sinh chứa đựng những hạn chế nhất
định từ mẫu đánh giá, từ những yếu tố như điều kiện vật chất và xúc cảm của
học sinh. Vì vậy, khi đánh giá, các GV đưa ra quyết định cần phải xem xét và
ghi rõ các hạn chế đó vào báo cáo.
1.2.6. Yêu cầu đối với đánh giá kết quả học tập của học sinh
Đánh giá phải đảm bảo tính khách quan: đánh giá khách quan, chính xác
là yêu cầu đòi hỏi của xã hội đối với chất lượng của giáo dục, đánh giá khách
quan, chính xác tạo ra yếu tố tâm lý tích cực cho người được đánh giá, động
viên người được đánh giá vươn lên. Tính khách quan của đánh giá kết quả học
tập là sự phản ánh trung thực kết quả đạt được về trình độ nhận thức của học
sinh so với yêu cầu của chương trình học. Tính khách quan của đánh giá đòi
hỏi việc xây dựng thang đánh giá phải cụ thể, rõ ràng, đảm bảo phản ánh được

chính xác kết quả học tập của học sinh. Kết quả đánh giá đó không phụ thuộc
vào ý muốn chủ quan của người đánh giá.

13
Để đảm bảo tính khách quan, cần giáo dục cho học sinh ý thức đúng đắn
đối với việc kiểm tra, hình thành cho học sinh kĩ năng tự kiểm tra, tự đánh giá
một cách đúng đắn để học sinh có thể điều chỉnh cách học của mình, ngăn ngừa
thái độ đối phó với việc kiểm tra. Mặt khác kiểm tra, đánh giá đảm bảo khách
quan đòi hỏi từ khâu lựa chọn phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá, xây
dựng câu hỏi, quá trình tổ chức KTĐG đến việc chấm bài phải đáp ứng được
yêu cầu của lý luận dạy học.
Đánh giá đảm bảo tính toàn diện: Đòi hỏi phải đánh giá đầy đủ các mặt,
các khía cạnh cần đánh giá theo yêu cầu, mục đích đặt ra. Đánh giá toàn diện
cho phép xem xét đối tượng được đánh giá một cách đầy đủ, khách quan, chính
xác, tránh sự đánh giá phiến diện. Đánh giá toàn diện kết quả học tập cần được
xem xét đầy đủ về số lượng và chất lượng. Cần tính đến các mặt như: khối
lượng tri thức, kĩ năng, kĩ xảo mà người học nắm vững; năng lực vận dụng và
khả năng sáng tạo; tinh thần thái độ, sự nỗ lực của học sinh.
Để đánh giá đảm bảo tính toàn diện cần phải căn cứ vào mục tiêu dạy
học, trên cơ sở đó xác định các nội dung đánh giá sao cho có thể đánh giá đầy
đủ các mục tiêu.
Đánh giá đảm bảo tính thường xuyên, có hệ thống: đánh giá kết quả học
tập của học sinh cần phải được tiến hành thường xuyên, có hệ thống, có kế
hoạch, đánh giá trước, trong và sau khi học một phần của chương trình, số lần
kiểm tra phải đảm bảo đủ để có thể đánh giá chính xác. Đánh giá thường
xuyên, hệ thống sẽ cung cấp kịp thời những thông tin ngược cho giáo viên và
học sinh, giúp cho giáo viên điều chỉnh liên tục hoạt động dạy, học sinh điều
chỉnh hoạt động học nhằm duy trì tính tích cực trong học tập.
Để đảm bảo tính toàn diện của kiểm tra, đánh giá kết quả học tập đòi hỏi
phải tiến hành kiểm tra, đánh giá ở từng tiết học, từng chương, từng học kỳ,

năm học, tạo cho học sinh có ý thức trách nhiệm trong học tập.

14
Đánh giá thường xuyên, có hệ thống sẽ định kỳ cung cấp cho cán bộ
quản lý giáo dục, cho giáo viên đầy đủ những thông tin để điều chỉnh kịp thời
các hoạt động giáo dục, là cơ sở để đánh giá một cách toàn diện.
Đánh giá kết quả học tập phải đảm bảo tính phát triển: thông qua kiểm
tra, đánh giá phải tạo ra được động lực để thúc đẩy đối tượng được đánh giá
vươn lên, có tác dụng thúc đẩy những mặt tốt, hạn chế những mặt tiêu cực.
Các yêu cầu trên có mối liên hệ với nhau, chúng cần phải được thực
hiện đồng thời trong quá trình kiểm tra, đánh giá.
1.2.7. Các phương pháp đánh giá kết quả học tập của học sinh
Có nhiều cách phân loại các phương pháp đánh giá kết quả học tập của
HS, tùy theo góc độ xem xét và mục tiêu phân loại. Chúng ta có thể phân loại
các phương pháp đánh giá kết quả học tập của học sinh sau đây:
a) Theo cách thực hiện việc đánh giá, có thể phân chia các phương pháp
đánh giá làm ba loại: loại quan sát, loại vấn đáp và loại viết.
- Loại quan sát giúp đánh giá các thao tác, các hành vi, các phản ứng vô
thức, các kỹ năng thực hành và cả một số kỹ năng về nhận thức, chẳng hạn
cách giải quyết vấn đề trong một tình huống đang được nghiên cứu.
- Loại vấn đáp có tác dụng tốt để đánh giá khả năng ứng đáp các câu hỏi
được nêu một cách tự phát trong một tình huống cần kiểm tra, cũng thường
được sử dụng khi sự tương tác giữa người hỏi và người đối thoại là quan trọng,
chẳng hạn để xác định thái độ người đối thoại
- Loại viết thường được sử dụng nhiều nhất, vì nó có các ưu điểm sau:
cho phép kiểm tra nhiều thí sinh cùng một lúc; cho phép thí sinh cân nhắc nhiều
hơn khi trả lời; có thể đánh giá một số loại tư duy ở mức độ cao; cung cấp các
bản ghi trả lời của thí sinh để nghiên cứu kỹ khi chấm; dễ quản lý vì người
chấm không tham gia trực tiếp vào bối cảnh kiểm tra. Loại đánh giá viết lại
được chia thành hai nhóm chính:

15
+ Nhóm các câu hỏi tự luận: các câu hỏi buộc phải trả lời theo dạng mở,
thí sinh phải tự mình trình bày ý kiến trong một bài viết để giải quyết vấn đề
mà câu hỏi nêu ra.
+ Nhóm các câu hỏi trắc nghiệm khách quan: đề thi thường bao gồm rất
nhiều câu hỏi, mỗi câu nêu lên vấn đề và những thông tin cần thiết để thí sinh
có thể trả lời từng câu một cách ngắn gọn.
b) Theo mục tiêu của việc đánh giá có thể phân chia các phương pháp
đánh giá làm hai nhóm: đánh giá tiến trình và đánh giá tổng kết. Đánh giá tiến
trình được sử dụng trong quá trình dạy và học để nhận được các phản hồi từ
học sinh, xem xét mức độ thành công của việc dạy và học, chỉ ra trở ngại và
tìm cách khắc phục. Đánh giá tổng kết nhằm tổng kết những gì học sinh đạt
được, xếp loại học sinh, lựa chọn học sinh thích hợp để tiếp tục đào tạo hoặc
sử dụng trong tương lai, chứng tỏ hiệu quả của khóa học và việc dạy của giáo
viên, đề ra mục tiêu tương lai cho học sinh. Hai nhóm đánh giá nêu trên được
tiến hành theo những cách hoàn toàn khác nhau. Trong giảng dạy ở nhà
trường, cách đánh giá tiến trình thường gắn chặt với giáo viên, còn các đánh
giá tổng kết thường bám sát vào mục tiêu dạy học đã được đề ra và có thể tách
khỏi giáo viên.
c) Theo phương hướng sử dụng kết quả đánh giá, có thể phân chia ra
đánh giá theo chuẩn và đánh giá theo tiêu chí.
Đánh giá theo chuẩn: là đánh giá được sử dụng để xác định mức độ thực
hiện của một học sinh nào đó so với các học sinh khác trong một nhóm mà trên
đó việc đánh giá được thực hiện.
Đánh giá theo tiêu chí: là đánh giá được sử dụng để xác định mức độ
thực hiện của một học sinh nào đó so với các tiêu chí xác định cho trước.
d) Dựa vào cách phân loại theo cấp độ, đánh giá có thể phân loại ở 4 cấp
độ chủ yếu:
- Đánh giá ở lớp học;