Dạy học thơ Nôm đường luật ở Trung học cơ sở theo đặc trưng thể loại

1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC



PHẠM TH TUYT NHUNG


DẠY HỌC THƠ NÔM ĐƢỜNG LUT Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO
ĐC TRƢNG THÊ
̉
LOẠI


LUN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM NGỮ VĂN










HÀ NỘI – 2012

2

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC





DẠY HỌC THƠ NÔM ĐƢỜNG LUT
Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO ĐĂ
̣
C TRƢNG THÊ
̉
LOẠI

LUN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM NGỮ VĂN
Chuyên ngành: LÝ LUN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
(BỘ MÔN NGỮ VĂN)
Mã số: 60 14 10

Cán bộ hƣớng dẫn: GS. TS Phan Tro
̣
ng Luâ
̣
n

HÀ NỘI – 2012

4


MỤC LỤC Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 6
DANH MỤC CÁC BẢNG 7
MƠ
̉
ĐÂ
̀
U 8
CHƢƠNG 1 15
CƠ SƠ
̉
LI
́
LUÂ
̣
N VA
̀
THƢ
̣
C TIÊ
̃
N CU
̉
A VIÊ

̣
C DA
̣
Y HO
̣
C THƠ NÔM
ĐƢNG LUT  TRUNG HC CƠ S THEO 15
ĐC TRƢNG TH LOẠI 15






 15
Thê
̉
loa
̣
i va
̀
viê
̣
c da
̣
y ho
̣
c tác phẩm văn chương theo đă
̣
c trưng th loại

trong nha
̀
trươ
̀
ng 15
1.1.2. Thơ Nôm Đường luật và quan niệm dạy học thơ Nôm Đường luật
theo đặc trưng th loại 20
Cơ s thc tin 40
V tr ca thơ Nôm Đường luật trong chương trnh Ng Văn Trung học
cơ sơ
̉
40
Thư
̣
c tiễn da
̣
y ho
̣
c thơ Nôm Đươ
̀
ng luâ
̣
t theo đă
̣
c trưng thê
̉
loại 43
CHƢƠNG 2 50
BIỆN PHÁP DA
̣

Y HO
̣
C THƠ NÔM ĐƢƠ
̀
NG LUÂ
̣
T Ơ
̉
50
TRUNG HO
̣
C CƠ SƠ
̉
THEO ĐĂ
̣
C TRƢNG TH LOẠI 50


 50

 56
2.3. 
 60

 62

 65

 68
2.6.1. Hoạt động chú giải 68

2.6.2. Hoạt động cắt nghĩa 72

 77

 81
CHƢƠNG 3 84

5
THIÊ
́
T KÊ
́
THÊ
̉
NGHIÊ
̣
M 84
3.1.  85
3.2. , 












 85
3.3. 





 86
3.4. 









 87
3.5.  87
I. Mục tiêu bài học: 88
 100
KẾT LUN VÀ KHUYẾN NGHỊ 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO 106
PHỤ LỤC 108

4




GS
NXB
PGS
THCS
TS: 
SGK
SGV



















5


: 1.1. 

: 1.2. 

 : 1.3.            

: 1.4. 

: 1.5. 

: 3.1. 
: 3.2. T
















6






1. 
1.1. 
  
. T 
         V     

 . H
 
       n

1.2. T

 
               
             

  
 

   
 .
1.3.  
  
 
 
. 
 

7
.  
  
 
cao.  



   Dạy học thơ
Nôm Đường luật ở Trung học cơ sở theo đặc trưng thể loại”.
2. 
2.1 . Lịch sử nghiên cứu dạy học tác phẩm văn chương theo đặc trưng thể
loại
 
 




 trong ti

v  
   u. Mấy vấn đề
giảng dạy văn học theo loại thể (1970) 
  Phương pháp dạy
học tác phẩm văn chương theo loại thể (2001) 




8
 ng c
 cha 
 ng th
 
            


  v ng th 
 Những đặc điểm thi pháp của các thể loại văn học dân
gian Nhập môn văn học và Phân tích thể loại.
Ti Đặc trưng truyện ngắn Thạch Lam,
Đặc trưng truyện ngắn giai đoạn 1930 - 1945 

  ng thĐời sống thể loại
văn học Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX  Mô hình đọc hiểu theo
đặc trưng thể loại với việc hình thành và bồi dưỡng kĩ năng đọc hiểu văn bản
văn chương cho học sinh trung học phổ thông  
ng c
 u cho
 
 b
v 


 
2.2 . Lịch sử nghiên cứu thơ Nôm Đường luật và dạy học thơ Nôm Đường
luật ở Trung học cơ sở
            
 

9
 
               



 
   
                
              



  


 Thơ Nôm Đường luật 






           Phương
pháp dạy học tác phẩm văn chương theo loại thể 
chỉ có nắm chắc được những nét tiêu biểu của “chất Đường
thi” công việc dạy học thơ Đường luật (Hán và Nôm) mới có thể đi đúng
được” [5, tr.151]. Tnên dựa vào ba vấn
đề chính : thi đề, thi tứ, thi ý để xác định chất Đường thi của nó từ đó mới

chọn được phương pháp và biện pháp thích hợp” [5, tr.150] 

10
Phân tích
tác phẩm văn học Trung đại Việt Nam từ góc nhìn thể loại 


 
  






           

 


  
 
3. 









   
   


nh nng cao ch l d h t ph vn chng,  th 
   , 

4. 






- 




 

.

11
- 











  




.
- 



















tr 

.
-  
5. 






 







 


 





 




.
6. :
-  


 

l.
- 




















 7 








    
  .
7. 










   




    
 ,

, 







 












.
8. 




8.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- 








, 


- 












8.2. Phương pháp thu thập thông tin và xử lí thông tin
- 
- 

12
8.3. Phương pháp thực nghiệm
- 



















 



  

9. 







 
 n ng:
1: 









 
















 



 d 


 




















13






 


1.1. 






1.1.1. Thê
̉
loại và việc dạy học tác phẩm văn chương theo đă
̣
c trưng thê
̉
loại
trong nha
̀
trươ
̀
ng
1.1.1.1. Quan niệm chung về thể loại văn học
 
         

n221].
Theo T


 


 [4, tr. 252-253]


 





 


14





Loại thể, thể  loại. B

 Loại  thể 
 
loại thể loại thể
loại thể
CLí luận văn học 
 Quang Long : 



  


                



*   -


- 
- 

15
*  


 


- 
- 
*  



n




 



           
 





thơ văn xuôi

16







-
-

 qua

  
 



Thể loại văn học là sự thống nhất giữa loại nội dung và một dạng hình thức
văn bản và phương thức chiếm lĩnh đời sống.
1.1.1.2. Vấn đề dạy học tác phẩm văn chương theo đặc trưng thể loại
Nhà nghiên cứu văn học,
nhà bác học người Nga M.Bakhtin đã từng khẳng định: “ Đằng sau cái mặt
ngoài sặc sỡ và đầy tạp âm ồn ào của tiến trình văn học, người ta không nhìn
thấy vận mệnh to lớn và cơ bản của văn học và ngôn ngữ, mà những nhân vật
chính nơi đây trước hết là các thể loại, còn trào lưu, trường phái chỉ là những
nhân vật hạng nhì hoặc hạng ba” [20, tr. 9].  
 



17
 

n

      




     

    









1.1.2. Thơ Nôm Đường luật và quan niệm dạy học thơ Nôm Đường luật
theo đặc trưng thể loại
1.1.2.1. Thơ Nôm Đường luật



 


18


ngang 


  


“Thơ Đường luật còn gọi là thơ cận thể, là thể thơ cách luật
ngũ ngôn hoặc thất ngôn được đặt ra từ thời Đường ở Trung Quốc.[4, tr.
235].”    
“Thiết kế dạy học ngữ văn 11” 
những bài thơ được viết theo các thể Đường luật mà bằng chữ Nôm
được gọi là thơ Nôm Đường luật[3, tr. 14]

             theo
 Phân tích tác phẩm văn
học Trung đại Việt Nam từ góc nhìn thể loại 
Khái niệm thơ Nôm Đường luật là bao hàm những bài thơ viết bằng chữ
Nôm theo luật Đường hoàn chỉnh và cả những bài viết theo thơ luật Đường
phá cách có những bài xen câu ngũ ngôn, lục ngôn vào bài thơ thất ngôn”
[20, tr. 52]. 


1.1.2.2. Quá trình phát triển của thơ Nôm Đường luật
 



19

 Đại Việt sử kí toàn thư, 
   

             

            Quốc âm thi tập 



Quốc âm thi tập 
 


- 

               
    

Quốc âm thi tập. 
 
 
X Quốc âm
thi tập Hồng Đức quốc âm thi tập, Bạch Vân am thi tập, 

Quốc âm thi tập 



20

Quốc âm thi tập  Hồng Đức quốc
âm thi tập Hồng Đức quốc âm thi tập 
     
Quốc âm thi tập 
Hồng Đức quốc âm thi tập  
Quốc âm thi tập 
H





      Hồng Đức quốc âm thi tập   



Hồng Đức quốc âm thi tập 



 Bạch Vân am thi tập 
Bạch Vân am thi tập


Bạch Vân am thi tập  Quốc âm thi tâp  Hồng Đức
quốc âm thi tập. 

 

21


 
 
- 


, trong khi 



                

-  

  







n 
 


c

22


  
  











 n,





   
, v



             


23
 







 
1.1.2.3. Đặc trưng của thơ Nôm Đường luật

      
  


       







dung: thứ nhấtthứ hai






24


.


         

           
 lòng yêu
thiên nhiên tạo vật là một kích thước để đo một tâm hồn”.
Quốc âm thi
tập
 
 



“Thơ xưa thường chuộng thiên nhiên đẹp

Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông.”

bè muống, lãnh mùng, kê, khoai, lạc…
 
 

H


