Phân tích cấu trúc sinh thái cảnh quan ứng dụng định hướng tổ chức du lịch xanh ở Việt Nam

^
BÒ GIÀO
DUO
VA OAO
TAO
TRUÒNG OAI
HOC
KHOA
HOC
TLT NHIÉN
oOo
PHAM QUANG ANH
PHÀiN
TÌCH
CÀU
TRÙC
SINH
THAI
CANH
QUAN
ÙNG DUNG
DINH HUÓNG
TÒ CHÙC DU
LICH
XANH
• • *
a VIÈT
NAM
(Lày mot
so dia
ohicon^

óf>aclac,
Tlianh
Hóa,
Ninh Binh
làm vidii)
CHUYÈN
NGÀNH
: BÀO
VÉ,SLr
DUNG
HOP LYVÀ
TÀI
TAO TÀ!
MGUYÉN THIÉN
NHIÉN
MA SO : 10714
T<'ir*i'»»».nni.'•
niiw
T»'.v.
Pili
'^r-r-
-_,,•;>
•
,. . ,;;-,, j
LUÀN AaN PHÓ TIÉN
SI KHOA HOC
D^À
LY
."DÌA
CHAT'

Nguòi huòTiji dan
khoa hoc :
PCS - PTS
NG'JYÉN
VI
DAN
GS - TS LE
DÙC
AN
-,
HA
NOI
"
1996
'
^\Ù-

L •'•
1-'
11
11
19
19
MUC LUC
MÒDAU ^
CHUONG
1.
C«
SO
I.Y

LUAi\
VK CAL TIIIJC SII\II TIIAI CÌl\iI
<|UA[\
vA
IMO'I
LIÈN
Ili:
CLIA
IMO
V<)I
DL
LICII
\AI\II.
il
1.1.
KHÀI QUÀTTÌNH HÌNH
NGHIÉN CÙU SINH
THÀI
CÀNH QUAN
ÙNG
DUNG
TÓ
CHÙC LÀNH
THÓ
DU
LJCH.
l.l.l,
Trèn the
giéi
L1.2,ÒViétNam 12

1.2.
KHÀI
NIEM
CHUNG
VE
CAU TRÙC SINH THÀI CÀNH QUAN
1^
1.3. MÒ HÌNH
HE KINH TE
SINH THÀI
19
1.3.1.
Dinh
nghia
1.3.2.
Càu
trùc
va chùc
nàng
1.3.3. Nguyén
ly
ma hinh he kinh té sinh thdi 28
1.4.
MÓl UÈN HE GIÙA
CÀU TRÙC SINH THÀI CÀNH QUAN VÓI DU
LiCH
XANH 33
1.4.1.
Khài
niem

du
lich
xanh
trong
he
thóng Idnh thodu lich
33
1.4.2. Nguyén ly ve
ntóì lién
he
giùa
sinh thdi cdnh quan
va
du lich xanh. 35
1.4.3.
Satdó
he
thóng Idnh
thó du lich
trèn
quan
diém
sinh thdi
cdnh
quan.
38
Ket
luàn chuong
1.
CHUONG 2.

€A1I TIILC Siigli
TUA!
CA!\H
fjlIAi\
VIKT
Ì\AM
-
[\iiiErr
ffMM
fpió
i^iìiA.
42
2.1.
HE
THÓNG TRUÒNG TUONG TÀC HOÀN
LUU
-
DJ
A HÌNH 42
2.1.1.
Vi tri dia
ly 42
2.1.2. He
thóng
san vàn 44
2.1.3.
He thóng
hoàn Imi ^6
2.1.4. Càc
truòng tumig

tàc hoàn
Inìt
- dia hinh 48
2.1,4,1.
Khài
niéni ve
tnrùn^
nrmig toc
hoàn
hnt
• àia hinh 48
2.Ì.4.2.
He
thóiig
càc
frn'àn^
finrng
tàc hoàn
lint
- dia hinh
5
[
2.1.4.3.
Mot
so
thuóc
tinìì
cùn
ììè
thóng

turrng
tàc
ììoàn
hm-
;^9
dia hinh.
2.2.
HE
THÓNG CÀNH QUAN VIÈT NAM 90
Ket
luàn chuang
2. 92
CHUONG
3.
nilrtc «Au
ifNc;
niii\o cA'u
TRIÌC
sirvii
TIIAI
CAI\IÌ
QCIA:\
BIIMI
inJrti\« xA cirtfc
DU
LICH
XAIVII
rt
vilrr
EVAM.

93
3.1.
TIEM
NÀNG
DU
UCH
XANH Ò
VIET
NAM
NHIET OÒI
GIÓ
MÙA.
93
3.2.
HIEN
TRANG
KHAI
THÀC TÀI NGUYÉN DU
UCH
XANH
Ò
VIÈT NAM. 95
3.3.
OJNH
HUÓNG ÙNG DUNG
DU
LJCH
XANH Ò VIÈT NAM. 96
3.3.1.
Khdi qudt chung 96

3.3.1.1.
Quan diém
ntó
phóng càu trùc 96
3.3.1.2.
Diéu kien sinh thài che doanh nghiép du lich
va
du
khàch.
97
3.3.2. Cdc dinh
hifàng
img
dung chung. 100
3.3.3.
Ung dung tó chùc du lich xanh
à
mot
so
dia phxfong. 104
3.33.1.
Ninh Binh
:
Sinh thài cdnh quan va to chùc
idnh
thodu
lich
khif
vuc
Hoa

Lifvà Toni
Cóc - Bich Dóng. 104
3.3.3.2. Thanh Hoa
:
Sàm
Sn^n va
to chùc du lich vùng phu can, \
\%
3.3.3.3.
Ddc Ldc : To chùc càc
tuyé'n
du
ìich
xanh.
119
3.3.3.4.
Ciìa
Là : Dinh
hiràng
quy hogch thi xà
nhir
mot
he
kinh
té'sinh
thai du lich
va
nghì
dudiig.
123

3.3.3.5.
Ha
Nói : Dành già hién
frgng
mài
tnràng
danh
thàng
trén quan diém sinh thài cdnh quan.
p/^
Ket luàn
clmang
3. 135
KET
LUÀN
TÀI
LIÈU THAM
KHÀO
139
MO DAU
Sii
ben
vtìng
cùa mot vat the, mot
ddn
vi kinh. te - xà hói, mot
doanh nghiép
ké
cà doanh nghiép du lich phu thuòc rat nhieu vào
càch

càu
trùc he thong cùa
nò va
chùc nàng giùa càc
càu
trùc vói
nhau. Càc mó phòng mó
hinh
tu nhién de tao
lap ed
càu cùa chuyén
ngành du lich xanh
va
du lich nói chung
tò'i Uu
phài là su mo phòng
càu trùc mot ddn vi
lành
tho.
Sinh thài hoc cành quan - mot
hilóng
hién dai cùa Dia ly
(cành quan hoc)
va
sinh thài hoc co khà nàng phàn tich càu trùc he
thóng lành
thd

va co nhiéu
ùng dung trong quy hoach phàt

trién
kinh te
va
bào ve thién nhién, bao
góm
cà du lich sinh thài.
Viét Nam nàm trong vùng nhiet dói - gió mùa, vói
su
phàn
hóa phùc tap cùa càc
diéu
kien sinh thài cành quan, tao nén tinh da
dang ve
tiém
nàng du lich trong
dò co
du lich xanh trong tùng vùng
sinh thài riéng biét.
Du lich Viét Nam càng khài sàc, càng phài ngùa
truòc
nhùng hau
qua
ve mói
tnlòng,
dàc biét là moi truòng sinh thài tu
nhién
ma
biéu
txidng
cùa nò là "màu xanh", vùa phài tan

hudng,
vùa phài biét bào ve nò mot càch làu
ben.
Hdn nùa ngành du lich
nuóc
ta cùng
con
phài khàc phuc
nhùng ton
tai:
Dò là phài tao ra
su
càn
dói
giùa du lich vói càc ngành; phài
bào dàm
su
nhàt quàn giùa "phàt trién du lich"
vói
"bào ve tài
nguyén
va
mói tnlòng" (MT sinh thài, MT Vàn hóa, MT ky thuàt)
cho ngành
va
cho cà xà hói càn xàc lap mot quy trình: vùa khai
thàc nhùng tiém nàng
san
co,
vùa biét tón tao

va
da dang hóa càc
dói tUdng
du lich,
de
hàp dàn du khàch cùng
nhu
bào dàm tinh làu
ben!
Diéu do dòi bòi phài hiéu biét mot càch tong hdp
ve
quy luàt
càu thành giùa càc hdp phàn tu nhién vói nhau
va
giùa chùng vói
con ngUòi nhu mói quan he "Càu trùc
va
chùc nàng" trén mot ddn vi
sinh thài cành quan. Chinh
vi
vay
de
tài
ma
chùng tói giài quyét sé
góp phàn làm sàng tò nhàn
tó'^
hinh
thành càc
hélhóng

lành tho du
lich, góp mot giài phàp to chùc lành thè du lich hdp ly
va
do dò
co
thè
vùa khai thàc cành quan nhu mot tài nguyén du lich, vùa bào
ve
dudc*inàu xanh'làu
ben!
Muc tiéu
va
nhiem vu
Muc tiéu cùa de tài là phàn
tich va
mó phòng càu trùc sinh
thài cành
qu£ui
nhiet dói - gió mùa ùng dung vào viec dinh huòng to
chùc du lich xanh hdp ly
va ben
viing.
De
thuc hién muc tiéu
dò,
de tài
co
nhiém vu thuc hién
nhiìng
noi dung khoa hoc sau:

1.
Xàc lap Cd
so
ly luàn
ve
càu trùc sinh thài cành quan
va
mói lién he giùa chùng vói du lich xanh.
2.
Phàt hién càc nhàn
tó'
va
quy luàt
hinh
thành càu trùc sinh
thài cành quan Viét Nam nhiet dói - gió mùa.
3.
Xày dung he thóng cành quan Viét Nam
4.
Ùng dung
va
mó phòng càu trùc sinh thài cành quan cho
viec dinh huóng to chùc du lich xanh d Viét Nam.
NhOmg luan diém bào
ve:
1.
Luàn diém mot: He thong cành quan nhiet dói - gió mùa
Viét Nam gom 107 kiéu nàm trong 9 phu
lóp,
2

lòp,
3 phu he
va
1
he.
Su phàn hóa da dang cùa chùng là he
qua
cùa moi
tudng
tàc
phùc tap giùa he thóng hoàn
luu
vói dia hinh trén vi tri dia ly
cu
thè.
2.
Luàn diém hai: Càu trùc sinh thài cành quan quyét dinh
dàc diém
nguón
tài nguyén du lich xanh
ò
càc dia
phudng va
do
dò
chi phoi dén viec dinh hUÓng to chùc he thong lành tho du lich
tu
càp
vi
mó cà

nuóc
dén càp vi mò: cum
va
diém du lich d dia phUdng.
NhOmg
diém mói cùa iuan àn.
1.
Ly luàn ve he kinh té' sinh thài trong sinh thài hoc cành
quan soi roi cho càch nhìn nhàn
va
ùng dung càu trùc sinh thài
cành quan
dói
vói muc
dich
tó chùc lành thó du lich.
2.
Làn dàu tién dua ra khài niem "He thóng truòng tUdng tàc
hoàn luu - dia
hinh"
nhàm ly giài
tinh
da dang cùa càu trùc sinh
thài cành quan nhiet dói - gió mùa Viét Nam.
3.
Sd do ly
thuyé't
"He thong lành tho du lich" phù hdp vói
diéu kien sinh thài cành quan cùa Viét Nam
4.

Buóc dàu xày dung phUdng phàp dành già hién trang mói
truòng "càc danh thàng" trén quan diém sinh thài cành quan.
5.
Dinh huóng to chùc
va
xàc lap mó hinh quy hoach mot
so'
cum, diém du lich nhu càc diém
"chìa
khóa".
Y
nghia Itlioa lioc va tluic
tién.
1.
Két
qua de
tài dà làm sàng tò thém
ed che
phàn hóa lành
tho
va
viec
hinh
thành nén càu trùc sinh thài cành quan
ò
Viét
Nam nhiet dói - gió mùa. Góp thém
ed
sd ly luàn
ve

dành già "tong
hdp lành tho"
va
cho viec giàng day "quy hoach du lich"
2.
Ve
thuc tién, dà hinh thành mot phUdng phàp giùp cho viec
quy hoach mot
so'
diém
va
vùng du lich.
Co so tài
lieu
Cùng vói viec thùa ké càc cóng trình, luàn àn
dudc
thuc thi
trén Cd sd nhùng y tuòng
va
dù lieu tich
lùy
gàn 30 nàm nghién
CÙU, giàng day
va
phuc vu thUc tien
san
xuàt trén dia bàn cà
nuòc
nhu: "Dành già tong hdp -
dóng co

Ngàn Sdn" (1967 - 1969), d
Ha
Giang (1973 - 1976),
"Diéu
tra tong hdp lành tho" Tày Nguyén
(1977 - 1981
va
1982 - 1986) xày dung tap
At-lat
Dàclac
va
he
sinh thài cà phè (1982 - 1985), hdp tàc quoc te nghièn cùu cành
quan Viét Nam (1983 - 1988),
'Diéu
tra tong hdp càc tinh
venbien
mién Trung":
tu
Thanh Hóa den Binh Thuàn
'
(1987 - 1991), co
vàn
khoa hoc cho de tài "Nghién cùu dành già
va
to chùc
su
dung tài
nguyén du lich - nghi dudng khu Bach
ma"

(1992 - 1994)
"
Nghién
cùu dành già dieu kién dia ly tu nhién, nhàn vàn de dinh huóng qui
hoach du lich khu vUc Tam Cóc
Bich ì>9ng va
Co
dò
Hoa
lu
(1993 -
1994),
nghién cùu
ve
tu nhién
va
diéu kién nhàn vàn vùng "Bién
giói Tày Nam" (1994
-1997).
Ngoài ra trong cóng tàc dào tao, chùng tói
con
to chùc nghién
cùu
va
huóng din
viét
nhiéu luàn vàn
cu
nhàn khoa hoc vói de tài
"Dành già tong hdp

tiem
nàng,
su
dung tài nguyén, to chùc du lich"
ò Dà Lat (1989 - 1991), d
Hai
Phòng (1991 - 1992), khu vUc Sàm
Sdn (1993 - 1994), khu vuc
Ciia Lo
(1994 - 1995), Cùa
Lo
- Hue- Hói
An (1995
-1996).
Ha
Noi,
BaVi
(1995
-1996).
CAC QUAN
DIÉM VA PHl/ONG
PHÀP NGHIÉN
ClTU
CÀC QUAN €)IEM
1.
Qiran
diém tong
hóp
lành tho
- góm

càc mat sau:
a.Nhìn nhàn moi hdp phàn càu thành lành thó tu nhién (nhu
quan niem kinh dien cùa cành quan hoc) trong mói quan he tUdng
tàc de quyet dinh cho dàc thù càc ddn vi dia sinh thài
- diéu
này
lién quan den su hinh thành tinh da dang sinh thài trong tiém
nàng du lich thàng cành.
Tu day
sé mò ra càc huòng su dung khàc
nhau cùa con
nguòi
dói vói càc kieu sinh thài cành quan khàc nhau
trong lành thó nghién cùu.
b.Khi
co
con ngUdi xuàt hién hoac
tu
ndi khàc di cU
dén mot lành thó tu nhién thuàn
tuy,
ddn vi lành thó này
bàt dàu mang thém sàc thài
va
dàc diem nhàn vàn cùa
nò.
Cho dù càc tàc dóng cùa con nguòi
co
mang tinh chù quan vó
han, nhung do con nguòi cùng là mot sinh vat (theo quy luàt

"sinh vat - xà hpi" cùa quàn cU) nén cuoicùng con nguòi vàn
buóc phài nhàn ra ràng ho chi
co
the boa nbap vói thién
nhién theo dùng quy luàt phàt trién khàch quan cùa chinh
vùng thién nhién dò
tue
là phài chàp nhàn
"
thài cùa thién"
va ''Idi
cùa dia" de mói
co
dUdc
''nhàn
hoà\
Du lich xanh
chinh là mot dang
ma
con ngUòi
muòn
hoà minh vói thién
nhién, muón tan huòng nguón sinh
lue ma
thién nhién
tiém chùa
va
bào ve mói truòng trong du lich.
Day
là quan diem màu chot

ma
sau này tàc già se
su
dung de làm sàng tò
mói
quan he hét
sue blèn chung
giùa
tiém nàng du lich thàng cành (hay nhu phUdng Tày thuòng
thai7
goi là "du lich sinh ) vói tiém nàng du lich nhàn vàn cùa càc
khu
vue
nghién cùu.
2.
Quan diem
he thóng
a. Tàt cà càc
ed
càu hdp thành cùa mói ddn vi doi tUdng du
lich:(diem, cum, vùng du
lich ^
déu là mot bò phàn càu trùc
va
mói mot càu trùc
dò
déu giù nhùng chùc nàng nhàt dinh vùa lién
quan phu thuòc, vùa chi phói dói
vói
càc càu trùc

con
lai; hay nói
càch khàc di là nàm trong he thóng "càu trùc dùng" cùa dia ly
hoc.
b.
Càc ddn vi dói tUdng du lich: càc "diem", càc
"cum"
va
ngay cà càc "vùng" trong du lich déu là he thó'ng
va
he
thóng dò "lién he mat thiét
vói
càc he thóng
con
lai trong mot he
tbc'ug
càp
lón
hdn.
Day
là
ed
che lién
ké't
khóng lap lai noi dung
tu
diem này dén diem khàc trong toàn
"tuyén
xanh" cùa ngUòi

du lich.
e. Quan diem này cùng vói quan diem (2 .
^ ò
trén giùp
ta xem xét
va
dành già tài nguyén du lich trong mói lién quan
lién ngành
va lién
vùng.
Co
nhu vay ta mói eó the rùt
ra
nhùng
giài phàp dóng bò trong khai thàc
va su
dung tài nguyén du lich
mot càch hdp ly -
tue
là hdp quy luàt khàch quan
ò
tàm vi mó
cùng nhu vi mó ve lành thó.
d.
Quan
diém dò con
the hién ò
buÒc
két
qua

cuoi cùng là
to chùc kinh doanh du lich cùng trén mó
binh
he
thóhg,tii
dò
quyét dinh cho sU
lua
chon: quy trình kinh doanh, ed
che
quàn ly,
bò mày tó chùc hdp ly, cung càch
hach
toàn dàu vào , dàu ra eó
hiéu
qua
bào dàm cho mot "he kinh té sinh
tbàf
du lich vùng
phàt
trién
ben vùng-
giù
mài màu xanh thién nhién cùa nò. Dò
là ed
che'
cùa viec bào ve mói truòng trong du lich sinh thài.
3.
Quan
diém

du bào theo he thóng dia
ly.
Tue
là moi du bào
su bién dòng cùa mot ddn vi kinh doanh du lich trén vùng lành
thó déu
dUde
suy ra
tu
he
qua
cùa mói tàc dòng qua lai trong
khóng gian
va
theo thòi gian giùa càc hdp phàn dia ly tu nhién
va
nhàn vàn theo quan diem he
thó'ng va
tong hdp dà néu ò trén.
Quan diém này giùp ta khi du bào se tinh dén moi tàc nhàn lién
quan xay ra trén lành thó. Hai quan diem: 1
va
2 là
ed
sd khoa
hoc vùng
chàc
de bào dàm
dxl
bào theo quan

diém
3
co
do chinh
xàc làn màc dù nhiéu khi mói thóng qua
buòe
"dinh tinh"
ma
chua kip "dinh
ludng".
CÀC
PHUUNG
PHÀP NGHIÉN CÙU
l.Pbììóng
phàp thong ké he thong
va
so sành giùp cho
viec thuc hién càc nhiém vu noi dung trong luàn àn theo mot
màu dinh
san
(biéu
bang? ,dòi
hòi càc noi dung càn diéu tra,
thu thap phù hdp vói de cUdng, trành viec thùa
va
sót,
thié'u
nhùng dù kien càn thiét cho
buÒc
tong hdp.

- Thó'ng ké qua tài lieu, bào cào, so sàch luu trù.
- Thó'ng ké qua khào sàt do
dac
càc chi tiéu càn thiét.
- Thóng ké qua
trae lUdng
do dém tinh toàn trén bàn do.
- Thó'ng ké' qua viec dién vào càc
bang
hòi
tu
càn bó,
tu
dàn vói he thó'ng chi tiéu dà dinh. Càc buóc thù nghiem thuc
dia cùa chùng tói vùa qua dà xàc nhàn day là phUdng phàp
khóng
thè
thié'u dUdc.
Khi he thó'ng
va
so sành càc
so'
lieu sau buóc dóng bò hoà
sé giùp ta chon dUde nhùng
day
so lieu
chinh,thoL
càn thiét,
loai
bò càc dù kién

va
so'
lieu
thùa,dóng
thòi xàc dinh
dude
huóng bó
sung càn thiét cho càc ddt khào sàt tié'p
theo=
2,Phiìcfng
phàp bàn do va ànb : De xàc lap sU dóng nhàt
hay phàn di lành thó nhàt thiét phài dinh
vi va
dua càc du
kién thu thap
dUde lén
nhùng bàn
dò
càn thiét.
Tu
dò mói xàc
lap
dUde
càc ddn vi lành tho vói tiém nàng du lich khàc nhau.
Chi khi nào càc dù kién, so lieu
dUde
the hién trén bàn do,
lue
do
mòi eó ed

so
de dành già
,
doi
chièu
, so sành giùa càc ddn vi
vói nhau-tién
de
di dén ùng dung còng nghe He thong tin dia ly (GIS).
PhUdng phàp bàn
dò
trong nghién cùu quy hoach du lich
con là
buòe vàn dung càc
phiiang
phàp my thuàt
va
sinh hoc
khàc
de thè
bién
duóc,
làm
rò
hdn
va
thu bùt
dxlóc su
chù y cùa
du khàch dén vói càc dói tUdng du lich

ma
trong thuc té lành thó
nò ehi là tiém nàng khó khài quàt
va
dói khi
con
khó nhàn biét
già tri cùa nò.
[8],
[13], [14],
[93]
.
De giàm nhe cóng viec làm bàn do ngoài thuc dia dóng thdi
cùng de chinh xàc hoà càc ranh giói phàn di lành thó nhàt thiét
phài
su
dung còng cu ành vù tru
va
ành hàng khóng
PhUdng phàp bàn do
con
là phUdng phàp duy nhàt the
hién
su
bó^
tri khóng gian lành thó càc két qua dà dat
diXóc
cùng
nhu càc phUdng àn quy hoach lành thó mot càch trUc quan nhàt.
3.

Pbìlóngphàp
diéu tra
thUc
dia
tong bop
bao góm:
- Thuc thi viec khào sàt, do dac, thu thap so lieu theo de
cUdng dà
vach.
- Thuc thi viec thóng ké dù kién, dù lieu thong qua he
thó'ng bieu màu
va bang
hòi.
-
Nghién cùu càc hién tUdng
va
mói lién he giùa càc hién
tUdng trén
thue
the tu nhién, moi quan he giùa tu nhién
va
con
nguòi
v.v
[4]
,
[5]
] [6]
,171.
- Kiem dinh

va
khàng dinh nhùng két
qua
dat
dUde tu
qua
trình suy dien hay tinh toàn trong phòng.
-
Xàc minh càc mó hinh "he thó'ng kinh té sinh thài" tón
tai trong thuc té
san
xuàt
4.
PbUóng
phàp dành già Mòi truòng danh thàng trong
Du lich [11],
[1511231
Di dói vói viec tó chùc Du lich sinh thài, viec dành già hién
trang mói truòng cùa càc ed
so,
càc doi tUdng du lich cùng
rat
càn
thiét. Chinh vi vay chùng tói thùa ké ly luàn "dành già tàc dóng
mòi truòng dai cUdng"
de
buòc dàu dua ra
va
thù nghiem phUdng
phàp dành già này nhàm muc tiéu: nàm dudc hién trang danh

thàng
ma co
bién phàp duy tu, tòn tao, kién trùc cành quan vùa
de dàp ùng cho thi hiéu du khàch vùa bào ve danh thàng dUdc làu
dai.
PhUdng phàp này dUdc xày dung trén nguyén ly sinh thài cành
quan
va
dUde tàc già thù nghiem dành già mot
so'
danh thàng ò
Ha
Noi.
Luàn àn
dUde
hoàn thành tai bò mòn Dia
mao,
khoa Dia ly,
truòng Dai hoc Khoa hoc Tu
nhién.
Dai hoc Quó'c
già Ha
Nói duòi su
huòng dàn khoa hoc cùa PGS. PTS khoa hoc dia ly
Nguyén
Vi Dàn
va
GS.
TS Khoa hoc dia ly Le
Due

An. Tàc già xin bay tò
long
biét dn sau
sàc tói càc giào su
hUÒng
dàn, nhùng ngUòi dà
co
dóng góp to lón cho
su thành cóng cùa luàn àn.
De
co
dUdc két
qua
nhu ngày hóm nay tói cùng dà nhàn dUdc su
dóng càm
va
giùp dd to lón cùa GS. TS Nguyén Vàn Màu, PTS
Le
Ifbtf
Thanh,
PTS Pham Vàn Thành
va
PTS Bùi Duy Cam. Cho phép
tàc già dUdc tò
long
biét dn sàu sàc ve su giùp dd dò.
Trong
qua
trình thu thap tài
heu va

thUc hién de tài, tàc già
con
nhàn dudc su giùp dò
va
nhiéu y
kién
dóng góp quy
bau
cùa PGS.
TS Nguyén Quang My, PGS. PTS Vù Tuàn Cành, PGS. PTS
Le
Thong,
PGS.'
PTS
Nguyén
Minh Tue,
PGS.TS
Phan Vàn
Quynh,
PGS.PTS
Nguyén Hoàn, PTS Dào Dinh
Bàc,
PTS Vù Vàn Phài, PGS.PTS
Nguyén Viét Thinh, GS. TS Nguyln
Vàn
TrUdng. GS.PTS Tòn Thàt
Chieu,
PGS.PTS
Nguyén
Ngoc Sinh, GS. TS Cao Vàn Sung, PGS. TS

Nguyln Vàn Cu, PTS
Nguyén Dinh
Ky, PGS. PTS Hoàng
Due
Triém,
tàc già xin
bay
tò
long
biét dn chàn thành
ve
su giùp dd qui
bau
dò.
Dàc biét tàc già xin
bay
tò
long bié't
dn dói
vói
su giùp* dd trUc
tié'p,
su dóng vién day nhiet
tinh
cùa càc dóng nghiép nhu PGS. PTS
Nguyén Cao
Huàn,
PGS. PTS TrUdng Quang
Hai,
PTSDang Vàn

Bào,
PTS.
Tran
Due
Thanh, cùng tàt cà
anh,
chi em là thành vién cùa
cùa bó mòn
"Sinh
thài cành quan
va
mòi
truòng'L
nhùng nguòi dà cùng
ké vai sàt cành
vói
tàc già trong nhùng thàng nàm
dai
trén khàp càc
nèo duòng cùa dàt
nUÒc.
VIÈT NAM TRONG DÒNG NAM A
CHUONG
I
CO
so
LY
LUAl\
VE
€\V

TRIJC Siigli TIlAl CÌl\ll
qU/\I^
\\ IWOÌ
LIÉ1\
HE
CÌ}\
I^Ó
vOl
DU LICH XANH.
1,1.
KHAI
QUÀTTÌNH
HÌNH NGHIÉN
COU
SINH THÀI CÀNH QUAN UNG DUNG
TÓ CHUC LANH THO DU
UCH.
TrUÒe
nhu càu thuc tien, trong hai thap ky qua, nhiéu nhà
khoa hoc, dac biét là khoa hoc dia ly
va
khoa hoc kinh
té'
dà chù y
den càc vàn de ly luàn, phUdng phàp to chùc càc lành tho
san
xuàt du lich:
[20],
[22],
[103], [124],

[
79J,
[134], [151], [153], [140], [136].
1.1.1.
Trén the giài càc cóng trình chinh vói càc dai dien
tiéu biéu dà chù y
dé'n
vàn de tó chùc lành tho du lich vói càc
khia canh
Idiàe
nhau:
a. TrUÒc hét
^ co
nhieu tàc già Lién Xò (eù)
va
phUdng Tày
dà
due
két ve mat
//
luan
va
càc he
phuóng
phàp trong càc sàch
"Dia
ly du lich va nghì
duàn^'
nhU: Robinxdn
[145]!

Edington
Pick
[148],
Pirojnhilc
[170],
Jansen
[156],
Gunn [149]
[139], [140-],
C153],
[148], [146], [145],
[151
],
[i50],
[143],
[-142].
b.
Trong to chùc lành
thd
du lich viec quan trong là dành
già tài nguyén
va
diéu kien lành
tbotH
nhùng mat ddn tinh nhu
do ben vùng
va
sàc chùa dia phUdng cho mot
diém
du lich

(Miroanhitrenko - ); Dành già diéu kién thuàn
lui
càc
td
hdp tu
nhién cho nghi duòng (Mukhina - ) dén viec dua ra He thóng
chi
tiéu dành già cành quan nói chung nhU Mukhina
[168]|,
Danhulaitich
va
Cavalausas
[166]
, [167]
[165], [135], [173], [174], [169].
e. Vàn de
cuòi
cùng cùa càc nhà nghién cùu dia ly
va
kinh
té'
truóe
khi thuc thi viec
su
dung càc nguón tài nguyén cho du
lich là quy hoach lành
tho.
Ve vàn de này thuc su là chua tbày
càc huóng din ly luàn
va pbUóng

phàp
ma chi
thày mot so cóng
11
trình quy hoach cho mot vùng cu
tbénhM
ngoai vi
Lenin
- grat
(nay là Xanh Pèterbua) cùa Mukhina
[168],
vùng Protislava (Tièp
Khàc eù) Mariot (1970), vùng Benidora (Phàp) cùa Cazes(1990)
[135],[139],
[1401-
1.1.2,
O
Viét Nam:
truòe
nhùng nhu càu
bue
bàch chuyén
du lich thành mot ngành kinh
té'
gat hai dUde
Idi
nhuàn, càc ed
quan quàn ly Nhà nUÒc
va
càc càp dia phUdng dà chù y nhieu

dé'n
viec td chùc lành thd du lich
va
do dò xuàt hién nhiéu cóng trình
nghién cùu ve mat này.
a.
Trudché%
là
ehudng
trình càp Nhà nUÒc ve
''Sa
do phàn
ho lue luang
san
xuàt
(CT 70 - 0] ) trong dò eó "To chùc lành thd
du lich" dà
lòi
cuon hàng
loat
càc nhà nghién cùu vào nhiéu khia
canh khàc
nhau:
[20],
[21],
[28],
[29]
,
[33]
.

[34], [35],
[26] J37] ,
[38L[39].
- Dành
già
dòn tinh càc tài nguyén cho phàt trién du
lich.
tu
diéu kien
va
tài nguyén khi bau chung (Nguyln
Due
Ngù,
Nguyén trong Hiéu, 1988
, [77] ;
chi
tiét
hdn nhu
"Diéu
kién nhiet
'
dm vói con ngUòi trong du
lich'
cùa Dang Duy Ldi, Vù Boi
Kiem [62] hay Dào Ngoc Phong [84]
va 'Mot
so vàn
de
sinh khi
tuan^'

[62] ,
[77]
, [114]
[117],
[86]
dén càc dang tài nguyén khàc
nhu dóng thuc vat a càc vuòn quoc
già
vói du lich cùa Nguyén
Due
Khàng
{SliX
cho khu
vUe Ha
noi hay Dàng Huy Huynh,
Nguyén
Tién Bàn [88]
,
dành già tài nguyén nuóc
khoàng,
nUòc
ngàm cho du lich Viét Nam cùa Ngó Ngoc Càt
va Nguyén
Xuàn
Tang [88]
,
- Song song
vói
tài nguyén thién nhién, tài nguyén lich su
- vàn hoà cùng dà dUdc dành già cho muc dich phàt trien du lich

(Nguyén Minh Tue
[123]
hay Còng Thi Nghia, 1990 [76]
)
ve Già
tri nhàn vàn cùa lành tho
trong
du lich quoc te. Ngoài ra cùng
co
12
tàc già nhu
Le
Nhàt Thùc
va Le
Bà Thào[lll], dà de càp den
'Tài
nguyén
va
mói truòng du lich".
[22],
[102],
LUO],
[116], [117],
[123]
,^,
b.
Vàn
de
quy hoach du lich trén phóng chung cùa cà
nuóc, Càc tàc già nhu

Le
Khà,
Le
Nhàt Thùc
,
de càp de
"Scf
do
phàn bó ngành du lich Viét
Nani',
hay Vù Tuàn Cành, Dang
Duy Ldi [62]
vié't
ve
"
To chùc lành tho du lich Viét
Nani',
DuÒi
su giùp dò cùa Hiép hòi Du lich quoc te, nàm 1990, dà lén dUdc
"Du
àn quy hoach tong
thè"phàt
trién du lich Viét Nani'
vói
su
tham
già
cùa Vù
Hoan va Le
Nhàt Thùc [16], [20],

[54],
[ii2],
[113].
e. Ngoài ra
con
eó nhiéu cóng trình khàc di sàu hdn
ò
mot
so khu vUe nhu quy hoach phàt trién du lich khu vUc ho Dai Lai
cùa Vù Tan Cành, Dang Duy Ldi [
20],
khu vuc Quang Ninh do
So
Vàn hoà thóng tin
va
du lich tinh dàm
nhàn
[30],
tUdng tu nhU
vay làn
ludt
càc dia phUdng nhu An Giang - Chàu Dó'c [21] , Dà
Lat
[109]
cùng dà xuàt bàn càc tài lieu ve td chùc
va
huÓng dàn du
lich cùa dia phUdng.
[28], [29], [33], [34],
[35] ,

[51], [52], [80], [81],,.
Den nàm 1992, Dang Duy Ldi dà tdng két mot so ly luan
ve
dành già càc diéu kien tu nhién
va
ùng dung cho viec quy
hoach du lich cùa khu vUe Ba Vi
(Ha
Tày).
Day
là cóng trình gàn
gùi nhàt vói huóng de tài
ma
tàc già dang muon hoàn thành.
Trén
ed so
cùa nhu càu vùa cho dào tao eù nhàn dia ly
kinh té', vùa phuc vu
san
xuàt, trong nhùng nàm gàn
day
càc
thày,có
va
sinh vién khoa Dia, dai hoc Tdng hdp
Ha
noi cùng dà
bàt tay thuc hién dành già tiém nàng tu nhién
va
nhàn vàn

phuc vu cho càc dinh huòng phàt trién du lich ò
Hai
Phòng, Sàm
Sdn, Dà
lat
(1989 - 1982).
Va
gàn
day
nhàt dà thue hién còng
trình
"Diéu
tra, khào sàt
diéu
kién dia ly tu nhién
va
nhàn vàn,
13
dinh huóng quy hoach phàt trien du lich khu
vUe
Co' do Hoa Lu
va
Tam Cóc - Bich Dòng" Ninh
Binh),
trong dò tàc già luàn àn
này cùng dà eó mot phàn dóng góp dàng
ké.
Chinh
vi
le dò

ma
tàc
già cùng muon coi
day
là mot trong nhùng dia bàn vi du cho noi
dung luàn àn cùa minh
[92],
[121],
NHÀN XÉT
Qua
"Ludc su
nghién cùu" cùa vàn de
ò
trén, tàc già xin
rùt ra mot
so"nhàn
xét co dong nhu sau:
1.
Trong
linh vUe
du lich
va
nghi duòng trén
thè'
giói
va
trong
nUÒe dà eó
rat
nhiéu cóng trình nghién cùu de càp dén nhiéu

lihia
canh
Idiàe
nhau vói noi dung hét
sue
phong phù.
Càc cóng trình dành già lành thd nói chung
va
dành già
cành quan nói riéng phuc vu cho muc dich quy hoach phàt trien
du lich cùng khóng
ìt
nhUng
tUutrung
lai eó mot so' dac diém
sau
day:
a. Hdi thién
ve
dành già càc diéu kien dia ly tu nhién chù
chua gàn két nò vói càc dàc diém nhàn vàn
co duóc
trong vùng
du
lich.
b.
Néu eó tàc già nào
dò de
càp dén già tri nhàn vàn thi lai
thién

ve
mat lich
su
- vàn hoà tham chi quén màt diéu kién tu
nhién trong
qua
trình hinh thành mot vùng, khu
vUe
du lich tao
ra tinh "xanh"
va
dàc thù sinh thài cành quan hàp dàn du
khàch.
e.
Trong khi dò thuàt ngù danh
lam
thàng cành cùa ta là
hàm chùa trong nò cà tu nhién - sinh thài - nhàn vàn - mot dac
thù cùa tài nguyén du lich
thi
hàu nhu
chu'a co
cóng trình nào
de
càp tdng hdp
dUde
nhu vay, vi vay, muon hay khóng muon khó eó
the dành già dén tan cùng già tri cùa tó hdp tiém nàng du lich
14
cùa mot vùng lành thd. Nhàt là viée nhìn nhàn tiem nàng du lich

(thàng cành
va
nhàn vàn) trén quan diem tdng hdp cùa sinh thài
cành quan thi hàu nhu chua
co
còng trình nào
de
càp dén. Dàc
biét, do
con
mòi me, nén it thày tàc già
de
càp dén muc tiéu "Du
lich xanh".
LTÒC
mong cùa tàc già là góp mot buóc khdi dàu cho nhùng
cóng trình vùa eó dang tdng hdp vùa de càp dén tinh quy luàt
trong td chùc du lich xanh.
d. Khi dành già
va
hoach dinh phàt trién du lich trong
nhùng còng trình
ma
chùng tói dà
de
càp
ò
phàn
" lUdc su
nghién

cùu", càc tàc già chua
he de
càp dén moi lién he chat
che
lién
ngành giùa du lich vói
ed
càu kinh té' khàc cùa chinh vùng du
lich,
tu
dò
ma
trong thuc té td chùc còng tàc du lich d ndi này ndi
khàc dà này sinh nhùng màu thuàn khóng dàng eó
va
dén mot
lue
nào dò chinh nò lai càn trò su phàt trien cùa ngành kinh té
du lich, tham ehi
con tri
tré
Vi
vay ly luan
ve
td chùc du lich
vùng ( mot màt xieh trong kinh té' vùng) là hét
sue
càn thiét de
chi dao nghién cùu, diéu tra ed bàn, xàc lap luan eù khoa hoc cho
hoach dinh

va
phàt trien du lich
ben
vùng.
e. Chua thày eó tàc già nào di sàu vào càc ed
so
khoa hoc
cùa viec bào ve mòi truòng
de
du lich xanh
tue
là du lich sinh
thài cùng nhu du lich nói chung dUde làu
ben.
g. chùng tói chua gap
dUde
cóng trình nào
de
càp dén moi
lién quan giùa su phàt hién càc quy luàt càu trùc sinh thài cành
quan
vói
nhu càu phài tón tao - da dang hoà càc dó'i tUdng du lich
va
tao tinh hàp dàn dó'i vói du khàch, ngoai trù mot vài mò hinh
15
thue tien mòi xuàt hién d ta nhu khu du lich Dàm sen - Thành
phò'
Ho Chi Minh.
h. Càc quy hoach du lich vùng, tinh

ma
chùng tói dUde
biét hién nay thuòng chi
"hot"
càc diem doi tUdng eó
san
nhu
thàng cành, di tich lich
su,
còng trình vàn hoà
va
"Noi" chùng lai
bang
mot lo giao thóng
tu
diem này dén diém khàc
ma Idiòng he
tan dung su hàp dàn cùa su da dang cành quan trong toàn bò
tuyé'n. Diéu này eó the eó 2 nguyén nhàn:
-
Nguòi quy hoach do ìt hieu biét ve nhu càu du lich sinh
thài,
(du lich xanh)
va
thi hiéu cùa du lich
lù
hành
va
cùng
khóng

co
kién thùc
ve
cành quan hoc
ma
khóng chù y dén.
- Hoac do he thó'ng càc huòng dàn vién cùa chùng ta hién
nay
con
it hoac chua dUde trang bi
ve
màng kién thùc này. Do do
khi thuyé't minh, ho dà làm "qué quàt" nói dung ve lich
su,
ve
vàn hoà
Vi
thue ra cà 3 màng "Vàn -
Su
- Dia"
Idiòng
bao giò
tàch ròi nhau trong kién thùc Du lich hoc!
2.Nhu trén chùng tói dà
de
càp, trong càc còng trình nghién
cùu
ma
chùng tói dà eó dip tham khào thuòng rdi vào hai
thài

euc:
a. Càc sàch Dia ly du lich
va
nghi
duòn^
mang tinh giào
trình thi de càp dai
óUóng , tue
là chung chung
va so luóc
chù
khóng eó huóng dén cu the.
Day
là mot khó khan
vita
cho giàng
day vùa cho ùng dung vào thuc tién nghién cùu phuc vu du lich,
h.
Càc bài bào
va
sàch chuyén khào
thi
thuòng ehi néu
lén hoac là két
qua
nghién cùu hoac là nhùng dàc thù tài nguyén
du lich mot càch han hep cùa mot diém, mot cum hay mot vùng
du lich nào dò
ma
bò qua tàt cà nhùng

huÒng
dàn ve ly luan va
16
phUdng phàp ké cà càc quyén nhu "Huóng dàn du lich' [109]],
"Thongké
du lich" [HO] cùng
Idiòng
eó huóng dàn ve ly luan
va
phUdng phàp lién quan.
Con
càc tài lieu giào khoa cùng chUa kip de càp dén noi
dung Du lich "xanh"
ma
mot so' nhà du lich Phàp thuòng goi là
"Du lich sinh thài"
(Ecotourism)
Day
thue su là mot khó
khan
cho nhiéu nguòi nghién cùu
va
trien khai du àn phàt trien du lich nói chung
va
du lich xanh
trén càc vùng cu the nói riéng. Diéu này ìt nhieu dà là dòng
lue
thùc day tàc già di vào huóng luan àn này. Dén day xin khàng
dinh thém
ve

tinh càp thiét cùa
de
tài luàn àn
ma
tàc già mong
muon thue hién.
1.2.
KHÀI
NIEM CHUNG VE CAU TRÙC SINH THAI CÀNH QUAN
Theo khài niem "sinh thài cành
quan"dà dUdc
xàc dinh
cùa S. Lieberman (1989)
va
Troll (1971) thi mò
hinh
càu trùc sinh thài cành quan phài là mot mó hinh trong dò eó:
Càc càu trùc tu nhién; càu trùc
vói
su
co
mat cùa con ngUÒi nói
chung
va
cóng
dóng
cu
dàn,*
càc càu trùc
thè

hién dUde mòi tUdng
tàc giùa con nguòi
va
tu nhién vói càc boat dòng eó muc tiéu cùa nò
- dò chinh là càc càu trùc phàn ành boat dóng
san
xuàt de thòa man
cho minh
ve
vat chat
va
ndi
song
[175]
Theo quan diem cùa chùng tói dò chinh là "Mó binh he kinh
té
sinh
thài"{
Pham Quang Anh, 1983, 1991) vói 3 phàn he: phàn
he tu
nhién,
phàn he xà boi cùa con nguòi
va
phàn he sin xuàt
xem
hinh
) trong dò lày ddn vi lành thd cành quan làm ed sd:
W .
[7]
,[12]

£-^\
-r
>t-
ì
^
i
' ! _
I
'T^M
UiAr-
HÌNHl
: SO DO
CAU TRÙC VÀ CHÙC NÀNG
HE
KINH
TÈ
SINH THAI (SEES)
(Xsmthuyèt minh
à
bang'
)
ÓlTDlN:
'^^'^^ t^ciir •^^
t
nmsM.
NHAP
s
^
JL
-«^JIMÌ

^
.
THUÓGCÀU inOC
I'NANG
LUPWG MÀTTRÒI
:
DAU VÀO QUAN
TRQNG
CÙA SEES.
•
MUA.
DÒNG
CHÀY
MAT
VA
VÀT
CHAT MANG THEO
NÒ
TVHÉ KHÀC
OÉN.
• THUÓC
CÀU TRUC
2:
TUi^NG
TRUNG CHO
HE
DÀ MAGMA (PHUN
TRAC
vA
XÀM NHÀP) Ó

VÙNG
NÙI
•
TUONG
TOUNG
CHO
HE
DÀ
TRAM
TICH
LUC
NGUYÉN, BIÉN
VÀ
BIÉN CHAT NÙI THAP, DÓI,
GÒ
(TRUNG
OU)
•
TUXjmG
TRUNG CHO
W%
MA'U
CHAT TRAM
TiCH
MÓl
<PHÙ
SA): DÓNG
BANG,
THUNG LONG. TRUNG
GIÙTA

MÙl
•
LÓP VÓ
CÀNH PUAH: CTS
+ CT4
+
CTS
+
CT6:
DIA
HINH:
•
DAT
+ Tléu KHÌ
HÀU
+ THyC VÀT
•
DÓNG
VÀT.
• CHU TRlNH
SINH
-
OIA-HÓA
tCHU TRlNH
VÀT
CHAT
VÀ
NÀNG
LW^NG)
CÙA CAC

HE
SINH THÀI
LyC
OjA,
THÙY
VyC
CÙNG
NHl/VEN
BÓ
QUAY
VÓNG VÀT
CHÀ-^TAI
CHÓ.
•
LUT7NG
VÀT CHAT
MA
CON
NGUÙI
KHAI THÀC
VÀ THU
HOACH MANG
DI
CHE BIÉN
HÀNG
HÓA VÀ
XUÀT.TRAO
DÒI THÀNH
TIÉN T$
RA

KHÒI HE DE
MANG
VE
(NHÀP)
LQI
NHUÀN
VÀ
NHU
YÉU
PHÀM
.
• GÒNG
NGHÉ
TÀI TAO TÀI NGUYÉN: THU PHÉ THÀI
Tlf
SÀM XUAT
vA
SINH
HOAT
* TÀI
CHE
NGUYÉN
LIÉU
+ LÀM
PHÀN
*
1
PHÀN
THÙA
(SÉ LÀ

NGUÓN
GAY Ó NHlÉM )
• CÒNG NGHIÉP: KHAI KHOÀNG
-
LUYÉN
KIM
- CO
Khi,
CHE
BIÉN
NÒNG,LÀM,THÙY
SAN,
VÀN
CHUYÈN
:
XUÀT
-
NHÀP-PHÀN
PHÓI.
-
CHU TRÌNH NUÓC: THÙY
VyC - KHÌ
QUYÉN
-» HE
SINH THÀI
-»
DÒNG MÀT, DÓNG NGAM
-•
THÙY
Vl/C

MÀT
CHÀN
DIA
HÓA;»fOÒNG
NGÀM TRONG
LÒP
VÒ DÀT
+
VÓ
PHONG
HÓA
TRI
TUE
NGUÒI QUÀN
LY VÀ TO
CHÙC
SAN
XUÀT.
.
T
l'TiN
DUNG
:^-OAU Tu
CHO SAN XUAT.
18
1.3. MÒ HÌNH HE KINH
TE
SINH THÀI
L3.I "
Dinh nghid

Càc mò
hinh
san
xuàt
trong thuc tien cùa ngành du lich cùng
nhu càc ngành kinh té khàc trén mot ddn vi lành
thè
kinh doanh
(hay san
xuàt)
bàt ky nào cùng deu eó the dùng vói khài niem he
kinh
té"
sinh thài sau day:
"He kinh
té"sinh
thài {Socio - Ecological
Economie
Systems
= SEES) là mot he thong càu trùc
va
chùc nàng
ve
moi quan he
bién chùng
va
nhàt quàn giùa xà bòi
va
tu nhién trén mot dòn vi
lành thó nhàt dinh dang dién ra mói tàc dóng trUc tièp hoac giàn

tiép cùa con nguòi trén ba mat: khai thàc,
su
dung
va
bào ve tiém
nàng tài nguyén trén lành tho
dò
(cho
qua
trình san xuàt), tao
nén
chu
trình vàn hành
va
bù hoàn vat
chat
- nàng
lUóng
- tién
té
de
bién nò thành mot bàc nhu thuc
lue
kinh té (Ngbèo -
dù
song
- va
trù phù) cùng vói mot bàc trang thài mói truòng (ó
nhiém khàc nghièt -
hinh

thuòng -
va
trong sach
de chiù)
nhàm
thoà man cho bàn tbàn minh
ve
vat chat
va
nói
song"
(Pham
Quang
Anh,
1983
[6]:
48 - 49).
13,2 -
Càu trùc
va
chùc nàng
Noi
dun^
phàn này
dUdc
the hién co dong
ò
so do
(hinh
1)

va
oàng
1 kèm theo. Chùng tói xin tóm tàt lai duòi day :
He kinh te sinh thài
góm
11 càu trùc
ed
bàn trong 3 phàn he :
Tbàn
he tu nhién gÓm càc càu trùc: Dia hinh - dia chat, khi
hàu,
thùy
vàn,
dàt
va
sinh vat. Trong dò tham
xanli là
dong lue
khai thàc, quay
vòng,
tu diéu chinh càc thành phàn vat
chat
(nhu:
Nguyén
to'
hóa hoc tro - khi, nuòc
va
nàng
ludng
nhu nhiet bue xa)

IQ
tao ra
hinh
thài ben ngoài nhu phong cành màu xanh mot càch
true
giàc
ma
du khàch muon hòa minh vào
nò
de tao nén du lich xanh!
*
Phàn he xà boi là dàn toc - dàn cu. Vói càch nhìn
ben
ngoài
thi
vi cuoe
song
cùa minh con ngUòi
hinh
nhu chù dong khai thàc
va
"diéu
khién"
tu nhién (!). Song ve bàn
chat
sinh hoc - sinh thài
thi con nguòi là "san pham cao càp cùa tu nhién" bi le thuòc ve ndi
song dinh
cu
(dàn toc), ve

nguón
thùc àn, ve tai bién thién nhién
(bào,
lù, dong dàt., )
va
chinh
vi
vay nò van là mot càu trùc phu
thuòc theo quy luàt chung cùa tu nhién
va
day là tién de
ma
con
nguòi phài kiem song
bang
hoat dong san xuàt, phài "trén thòng
thién vàn" phài "duòi tuòng dia ly" (càu trùc 7 )
*
Phàn he sin xuàt: dò là càc càu trùc 8
;
9
^
10
,
11 (xem
sd do hinh 1)
vói
phàn he này: con nguòi dà tàc dong thue su vào tu
nhién. Néu tàc dóng
dò tu

mot
''chat
si non kém, khóng dùng quy
luàt cùa tu nhién, sé làm dào lón chu trình sinh - dia
-
hóa, vóh là
chu trình toi Uu cùa tu nhién,tao ra su "Màt càn
bang
sinh thài"!
Quy hoach, to chùc san xuàt nói chung
va
du lich xanh nói
riéng muón hdp ly nhàt thiet phài phòng theo quy luàt vàn hành
cùa chu trình sinh - dia - hóa này. Chùng tói thuòng goi là càch
"phòng sinh hoc trén quy mó quàn
thè"
[12]
à
day khóng phài ehi
liét
ké càc hdp phàn dia ly
ma
sàp
xep chùng theo lo
gìch
sinh thài phàt sinh. Dieu dò giùp ta
de
dàng
xét càc moi quan he
va

bàc quan he xa, gàn doi vói bàt ky mot dói
tUdng tài nguyén kinh te nào cùng
vói
viec xét dén bò mày quàn ly
cùa doi tUdng do. Ba càu trùc dàu
(CTI
- 2 - 3 , xem
bang
)là
nhùng nhàn to sinh thài
tién
de cùa moi càp he kinh té sinh thài.
!0
Càc
càu trùc CT 4-5-6 là càc
ahóm
nhàn tó
sinh thài dóng thdi
là
càc tài nguyén
he
qua thié't thuc
dó'i vói
san
xuàt cùa con nguòi. Riéng con nguòi (CT?)
là
càu trùc phàt sinh
cao"
càp cùa phàn he tu nhién nèn bàn tinh "Sinh vat" cùa
nò

vàn
con it
nhiéu phài phu thuoc vào the
lue
tu nhién. NhUng cùng xét
ve màt phàt sinh CT7 là càu trùc chi phói dén phàn he san -xuàt
(CT8-9-10)nó quyè'^t
dinh cho hiéu qua kinh té' trong hoat dóng cùa
cà.he,
tùy thuóc vào su hiéu biét cùa con nguòi ve tu nhién
va
xà
hòi.
Vi
vay trong
linh
vuc kinh té
-
xà hòi thi phài dat CON NGUÒI
(CT7) cùng vói chat
"si"
(tri thùc) cùa nò
lén
hàng dàu trong he
thó'ng lién hoàn "SI
-
Nòng
-
Cong -
Thudng".

Day
là
nguyén
ly
he
thó'ng
chi phói
dé'n
viec xàc lap càc càc quy trình san xuàt theo
vùng dia ly va viec dào tao càn bò theo vùng.
Ành 1 Du lich di bò
ve
mién A -
Luói
BANG I :
HE
THÓNG CAU
TRÙC
VÀ
CHlTC
NÀNG CHINH CÙA
HE
KINH
TÈ
- SINH THÀI (SEES)
(Xin
dói
chiéu
vói
binh )

Phàn
he
I.
Phàn
hétTl
nhién
Càu
trùc
cu
bàn
CTi
Dai khi
hàu
CT2
Kien
tao
va
nén
1
nnam
Lo
gich sinh thài
va
mói quan he chùc nàng
- Là nhàn tó' sinh thài
nguón
goe vù tru
va
toàn
càu trùm lén càc càp lành tho lón:

a. Dua lai nguon nàng
lUdng bue
xa,
nguón
nhiet,
che"
do gió
va
mUa mùa, quyét dinh cho
tinh
nhip
dieu theo thòi dia ly dó'i vói toàn bò hoat dòng
kinh té
-
xà hòi (CT: 7,8,9,10,11).
b.
Tudng tàc vói dia hinh (CTS) de phàt sinh ra
CT4
va
eó y
nghla
trUe
tié'p
dói
vói
càc càp lành
thó nhò vi mó, dén hoat dòng song
va san
xuàt.
a. Tàc nhàn noi lue tao nén càu trùc nén tàng vat

chat
ràn
va
lich su hinh thành lành tho tao ra càc
vùng chuyén mòn hóa vói nén vat
chat
- nàng
lUdng
dac thù.
b.
Quyet dinh tài nguyén khoàng
san va
hinh
thành CT9
va
quyét dinh dac diém dia
hinh
(CT3)
duòi tàc
dòne:
nói
lue.
e. Quyet dinh dac diém vò phong hóa
va
tinh ly -
hóa
cùa dàt
(CT4^5),
két hdp vói CT3 chi phoi dé'n hiéu
qua

kinh té
CTg
- 9
-io
- 11