Vấn đề giáo dục ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ



TRẦN THỊ NGỌC YẾN

VẤN ĐỀ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN
Ở TỈNH HẢI DƯƠNG HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC

HÀ NỘI - 2012


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ



TRẦN THỊ NGỌC YẾN

VẤN ĐỀ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN
Ở TỈNH HẢI DƯƠNG HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC

Chuyên ngành: Triết học
Mã số:

60 22 80

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. LÊ BỈNH

HÀ NỘI - 2012


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

Chƣơng 1. Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ NHỮNG NỘI
DUNG YÊU CẦU GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA CHO SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY ............................... 8

1.1.

Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ VAI TRỊ CỦA Ý THỨC
CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA ĐỐI VỚI VIỆC GIÁO DỤC SINH VIÊN
VIỆT NAM HIỆN NAY .......................................................................... 8

1.1.1. Ý thức chính trị và ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa........................ 8
1.1.2. Vai trị của ý thức chính trị XHCN đối với việc giáo dục sinh
viên Việt Nam hiện nay ................................................................. 22
1.2.

THỰC CHẤT CỦA VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XHCN CHO
SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ YÊU CẦU CỦA CÔNG TÁC NÀY ...... 26

1.2.1. Thực chất của việc giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh

viên Việt Nam hiện nay ................................................................. 26
1.2.2. Một số yêu cầu của giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh
viên Việt Nam hiện nay ................................................................. 32
Chƣơng 2. GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO
SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG HIỆN NAY - NHỮNG NHÂN TỐ
TÁC ĐỘNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ...................................... 37

2.1.

NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ
HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG HIỆN NAY ..........

37

2.1.1. Đặc điểm sinh viên và sinh viên tỉnh Hải Dƣơng hiện nay ............. 37
2.1.2. Sự tác động của đội ngũ làm cơng tác giáo dục ý thức chính trị
XHCN trong nhà trƣờng ................................................................ 41
2.1.3. Sự tác động của nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN ở
nƣớc ta ........................................................................................... 43
2.1.4. Sự tác động của tình hình quốc tế .................................................. 45
2.2.

THỰC TRẠNG GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO
SINH VIÊN TỈNH HẢI DƢƠNG HIỆN NAY.............................................. 48

2.2.1. Thực trạng của công tác giảng dạy, giáo dục ý thức chính trị
XHCN ........................................................................................... 48


2.2.2. Thực trạng học tập và rèn luyện ý thức chính trị XHCN của sinh

viên tỉnh Hải Dƣơng hiện nay ........................................................ 53
2.2.3. Thực trạng hoạt động của Đoàn thanh niên, Hội sinh viên các
trƣờng trong việc giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ... 55
2.2.4 Thực trạng cơng tác giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh
viên của các cấp ủy, ban giám hiệu và phòng công tác sinh viên... 58
2.3.

NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG .....................

59

2.3.1. Việc giáo dục ý thức chính trị XHCN trong các nhà trƣờng gặp
phải khó khăn trƣớc những tiêu cực của xã hội .............................. 59
2.3.2. Trong khi yêu cầu nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị
XHCN cho sinh viên thì đội ngũ giảng viên lại chƣa tích cực đổi
mới phƣơng pháp giảng dạy các môn khoa học Mác-Lênin ........... 61
2.3.3. Vấn đề tự giáo dục, tự rèn luyện về tƣ tƣởng chính trị của sinh
viên ở các trƣờng cao đẳng, đại học tỉnh Hải Dƣơng trong thực
tế còn nhiều hạn chế ...................................................................... 64
Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG CƠ BẢN VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG
CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG HIỆN NAY .............. 66

3.1.

PHƢƠNG HƢỚNG CƠ BẢN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý THỨC
CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG
HIỆN NAY .......................................................................................

66

3.1.1. Tăng cƣờng giáo dục lý tƣởng cách mạng nhằm nâng cao ý thức
chính trị XHCN cho sinh viên ....................................................... 66
3.1.2. Nâng cao ý thức chính trị XHCN phải gắn với thực tiễn chính
trị của thế giới, định hƣớng XHCN ở nƣớc ta và những nhiệm
vụ chính trị ở địa phƣơng .............................................................. 68
3.1.3. Nâng cao ý thức chính trị XHCN gắn với rèn luyện ý thức đạo
đức, truyền thống cách mạng ........................................................ 72
3.2.

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý
THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI
DƢƠNG HIỆN NAY ...........................................................................

75


3.2.1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trị của ý thức chính trị XHCN
cho sinh viên ................................................................................. 75
3.2.2. Nâng cao trình độ lý luận ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa cho
sinh viên ....................................................................................... 79
3.2.3. Phát huy tính tự giác, tính chủ động, tự giáo dục trong học tập,
rèn luyện ý thức chính trị XHCN của sinh viên............................. 97
KẾT LUẬN .................................................................................................... 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 102
PHỤ LỤC

................................................................................................... .108

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giáo dục và đào tạo là một trong những lĩnh vực từ lâu được Đảng và nhà nước ta đặc biệt quan tâm, ngày
nay vấn đề đó được xem là "quốc sách hàng đầu". Nhìn một cách tổng quát, nhiệm vụ giáo dục hiện nay của
nước ta là phải quan tâm chăm lo giáo dục về mọi mặt, trong đó giáo dục ý thức chính trị XHCN cho học sinh,
sinh viên là cơng việc vô cùng cần thiết và cấp bách. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, công cuộc
đổi mới ở nước ta hơn 20 năm qua đã đạt được những thành tựu hết sức to lớn và toàn diện, đã tác động tích cực
đến sinh viên, tạo điều kiện cho họ tiến bộ về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, trình độ học vấn, khoa học
cơng nghệ. Tuyệt đại bộ phận sinh viên cơ bản giữ vững đạo đức, lập trường cách mạng, sống lành mạnh, biết
vươn tới các giá trị chân, thiện, mỹ; sống có hồi bão, có lý tưởng, có niềm tin ở tương lai tươi sáng của dân tộc.
Tuy nhiên, mặt trái của kinh tế thị trường, những thách thức của hội nhập kinh tế thế giới, đặc biệt những âm
mưu thủ đoạn nham hiểm của các thế lực thù địch đang tác động mạnh mẽ đến sinh viên, khiến cho khơng ít
người chạy theo lối sống thực dụng, xa rời các giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc; có thái độ thờ ơ, bàng quan
trước các sự kiện kinh tế, chính trị của đất nước…Để xứng đáng là những “chủ nhân tương lai” của đất nước,
ngoài việc nâng cao năng lực chun mơn (cái tài) cịn cần phải chú trọng đến việc trau dồi phẩm chất đạo
đức, lối sống (cái đức). Điều đó chỉ có được khi gia đình, nhà trường và xã hội đặc biệt chú trọng đến việc
giáo dục ý thức chính trị XHCN cho thế hệ tương lai của chúng ta nói chung và thanh niên, sinh viên ở tỉnh
Hải Dương nói riêng, đó là lý do tơi chọn “Vấn đề giáo dục ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa cho sinh
viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ triết học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Do yêu cầu cấp bách và cần thiết về vấn đề nâng cao ý thức chính trị XHCN, nhiều nhà khoa học và nhà
hoạt động thực tiễn đã quan tâm nghiên cứu vấn đề này dưới những góc độ khác nhau. Ở Hải Dương cũng đang
đặt ra yêu cầu xây dựng ý thức chính trị XHCN cho sinh viên hiện nay, địi hỏi khơng chỉ những nghiên cứu về
giáo dục nói chung mà còn phải đi sâu vào lĩnh vực ý thức chính trị XHCN để chỉ ra thực trạng và tìm ra những
giải pháp giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương. Mặc dù, đã có những bài viết và
những đề tài nghiên cứu xung quanh vấn đề này, tuy nhiên việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ln đặt
ra những vấn đề cần nghiên cứu và làm rõ thêm. Hơn nữa, chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách tồn
diện có hệ thống từ góc độ triết học về “Vấn đề giáo dục ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa cho sinh viên ở
tỉnh Hải Dương hiện nay”. Vì vậy, trên cơ sở thực tế của việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên tỉnh Hải

Dương những năm qua, tác giả mạnh dạn lựa chọn đề tài này làm luận văn thạc sĩ.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
* Mục đích
Trên cơ sở phân tích thực trạng giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương, luận văn
nêu ra phương hướng và đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục ý thức
chính trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương trong giai đoạn hiện nay.
* Nhiệm vụ của luận văn:
- Làm rõ ý thức chính trị XHCN và những nội dung yêu cầu giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên
ở nước ta hiện nay.
- Phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương và nêu lên
những vấn đề đặt ra trong việc nâng cao hiệu quả cơng tác giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh
Hải Dương trong giai đoạn hiện nay.
- Đề xuất những phương hướng cơ bản và các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính
trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương trong những năm tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
* Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu về giáo dục ý thức chính trị XHCN, một nội dung cơ bản cần giáo dục cho sinh viên, đối
tượng chủ yếu mà tác giả đi sâu nghiên cứu, khảo sát, đánh giá là sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay.
* Phạm vi nghiên cứu
1


Phạm vi nghiên cứu của luận văn là đề cập đến vấn đề giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh
Hải Dương từ năm 2000 đến nay.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
* Cơ sở lý luận:
Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm
của Đảng về ý thức chính trị và ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa; chính sách của Nhà nước, các văn kiện,
chương trình hành động, chỉ thị và nghị quyết của Đảng bộ tỉnh Hải Dương về giáo dục ý thức chính trị xã hội
chủ nghĩa. Đồng thời, luận văn kế thừa một cách có chọn lọc các cơng trình nghiên cứu đã công bố của các tổ

chức và các nhà khoa học trong, ngoài nước.
* Phương pháp nghiên cứu:
Luận văn sử dụng các phương pháp: kết hợp lơgíc và lịch sử; phân tích và tổng hợp; so sánh và điều tra xã
hội học...trong việc nghiên cứu để thực hiện được mục đích và nhiệm vụ đề ra.
6. Những đóng góp khoa học của luận văn
Phân tích một cách tồn diện những biểu hiện ý thức chính trị XHCN của sinh viên ở tỉnh Hải Dương; đánh
giá thực trạng giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương trong những năm gần đây. Từ đó
đề xuất những phương hướng, giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh
viên ở tỉnh Hải Dương trong điều kiện hiện nay.
7. Ý nghĩa của luận văn
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể giúp cho các trường cao đẳng, đại học của tỉnh tham khảo và vận
dụng trong việc nghiên cứu xây dựng giải pháp để nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh
viên ở tỉnh Hải Dương đáp ứng yêu cầu mới.
- Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu giảng dạy về các môn: CNXH khoa học,
Triết học, Xây dựng đảng, Chính trị học... ở các trường của tỉnh và các trường cao đẳng, đại học ở Việt Nam
hiện nay; làm tài liệu tham khảo cho đoàn viên, thanh niên, đặc biệt là sinh viên.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm 3 chương, 07 tiết.
Chương 1: Ý thức chính trị XHCN và những yêu cầu nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị XHCN
cho sinh viên Việt Nam hiện nay
Chương 2: Giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay – những nhân tố tác
động và những vấn đề đặt ra.
Chương 3: Phương hướng cơ bản và giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị XHCN
cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay.

2


Chƣơng 1
Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ NHỮNG NỘI DUNG YÊU CẦU GIÁO DỤC Ý

THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
1.1. Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ VAI TRỊ CỦA Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA ĐỐI
VỚI VIỆC GIÁO DỤC SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY

1.1.1. Ý thức chính trị và ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa
Ý thức chính trị - một bộ phận của ý thức xã hội trong xã hội có giai cấp, là hệ thống quan điểm, lý luận,
thái độ của một giai cấp về địa vị lịch sử, nhiệm vụ chính trị, chiến lược, sách lược của giai cấp đó trong tiến
trình phát triển của lịch sử nói chung, trong phát triển của từng quốc gia dân tộc nói riêng.
Ý thức chính trị XHCN là sự hiểu biết của cá nhân và cộng đồng người Việt Nam về chủ nghĩa Mác-Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Ý thức
chính trị XHCN thể hiện bằng lịng u nước, yêu CNXH, có niềm tin sâu sắc đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự
kiên định mục tiêu, lý tưởng và bản lĩnh chính trị, có thái độ đúng đắn, khoa học khi nhìn nhận, đánh giá các sự
kiện chính trị, các quan hệ, hoạt động chính trị. Ý thức chính trị XHCN cịn bộc lộ ở sự hiểu biết về nhu cầu, lợi
ích chính trị chính đáng để trên cơ sở đó định hướng, biến thành động lực cho hành vi và hoạt động trong lĩnh
vực chính trị.
Ý thức chính trị XHCN được kết cấu bởi tâm lý, tình cảm chính trị và hệ tư tưởng chính trị XHCN. Tâm lý
chính trị XHCN là những tình cảm, cảm xúc, những tri thức kinh nghiệm của con người về địa vị, quyền lợi của
giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Ý thức chính trị XHCN ở cấp độ tâm lý thường biến động, khơng ổn
định, nó có vai trò nhất định trong đời sống xã hội. Hệ tư tưởng chính trị XHCN là hệ thống quan điểm, tư
tưởng, thể hiện lợi ích cơ bản của giai cấp cơng nhân và nhân dân lao động, đó là hệ tư tưởng của chủ nghĩa
Mác-Lênin. Hệ tư tưởng chính trị XHCN không phản ánh trực tiếp hiện thực mà phản ánh một cách gián tiếp,
do đó trong thực tế hệ tư tưởng chính trị dễ bị “xơ cứng” dẫn tới giáo điều, kinh viện. Hệ tư tưởng chính trị
XHCN và tâm lý chính trị XHCN đều phản ánh tồn tại xã hội XHCN đang được hình thành và phát triển trong
thời kỳ quá độ. Đây là hai cấp độ phản ánh khác nhau của ý thức chính trị XHCN nhưng có mối quan hệ tác
động qua lại lẫn nhau trong q trình phát triển. Hệ tư tưởng chính trị XHCN chi phối toàn bộ nội dung giai cấp
và khuynh hướng phát triển của xã hội. Tâm lý chính trị XHCN là điều kiện để hệ tư tưởng chính trị XHCN
thâm nhập và phát huy vai trò to lớn trong đời sống xã hội. Chính vì vậy việc giáo dục và phát triển ý thức chính
trị XHCN cho sinh viên Việt Nam hiện nay phải tiến hành tổng hợp trên tất cả các mặt về nhận thức tư tưởng lý
luận chính trị và củng cố xây dựng những tâm lý tình cảm chính trị đúng đắn của mỗi sinh viên.
Ý thức chính trị XHCN của sinh viên Việt Nam được thể hiện rõ nhất, cụ thể nhất thông qua những nhận

thức và thái độ chủ yếu sau đây:
Một là, ý thức chính trị XHCN của sinh viên Việt Nam hiện nay là sự nhận thức và vận dụng đúng đắn những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước
ta.
Hai là, ý thức chính trị XHCN của sinh viên Việt Nam là sự giác ngộ giai cấp, có nhận thức đúng đắn đối
với sự nghiệp đổi mới đất nước, có niềm tin vào chế độ XHCN, vào con đường cách mạng mà Đảng và nhân
dân ta đang xây dựng.
Ba là, ý thức chính trị XHCN của sinh viên Việt Nam phải hiểu biết về truyền thống cách mạng của dân tộc
và những tri thức chính trị, những giá trị văn hóa chính trị đương đại.
1.1.2. Vai trị của ý thức chính trị XHCN đối với việc giáo dục sinh viên Việt Nam hiện nay.
Sinh viên là đối tượng được đặc biệt quan tâm trong công tác giáo dục nói chung và giáo dục ý thức chính
trị XHCN nói riêng chính vì vị trí của họ trong xã hội. Sinh viên vừa phải kế thừa và phát huy những truyền
thống, giá trị tốt đẹp của cha ông vừa phải tích cực chủ động để thích ứng với những đặc điểm, yêu cầu của thời
đại mới. Ngay từ đầu, việc giáo dục nhân sinh quan nói chung, giáo dục ý thức chính trị XHCN nói riêng giúp
cho sinh viên nhanh chóng thích ứng với cuộc sống ở mơi trường mới, từ đó tạo ra các tiền đề, nền tảng lành
mạnh trong sự phát triển của sinh viên sau này. Hơn nữa, nước ta đang trong giai đoạn đổi mới, phát triển nền
kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế dẫn đến nhiều biến đổi sâu sắc trên mọi mặt của đời sống xã hội và tác
động không nhỏ đến tư tưởng, cuộc sống của sinh viên. Vì vậy, mục tiêu của giáo dục ý thức chính trị XHCN
3


nói chung chính là định hướng tư tưởng đúng đắn cho sinh viên trong bối cảnh nước ta đang có nhiều biến đổi
sâu sắc. Điều đó thể hiện ở những nội dung sau:
Thứ nhất, ý thức chính trị XHCN có vai trị định hướng chính trị và điều chỉnh hành vi nhân cách đạo đức
cho sinh viên Việt Nam
Thứ hai, ý thức chính trị XHCN của sinh viên làm cơ sở phát triển toàn diện các phẩm chất tinh thần nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động trên mọi lĩnh vực.
Thứ ba, ý thức chính trị XHCN có vai trị động viên khích lệ sinh viên khắc phục khó khăn và vượt qua thử
thách trong cuộc sống
1.2. THỰC CHẤT CỦA VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XHCN CHO SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ

YÊU CẦU CỦA CÔNG TÁC NÀY

1.2.1. Thực chất của việc giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên Việt Nam hiện nay
Giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên là q trình tác động vào đối tượng giáo dục bằng cách giải
thích, tuyên truyền những nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng cộng sản Việt Nam…nhằm giúp cho sinh viên nắm vững được những kiến thức cơ bản đó,
trên cơ sở đó xây dựng cơ sở khoa học cho nhận thức và niềm tin vững chắc vào con đường đi lên CNXH và
CNCS. Giáo dục ý thức chính trị XHCN giúp hình thành và nâng cao phẩm chất chính trị và đạo đức cách
mạng, hướng dẫn đối tượng giáo dục biết vận dụng những hiểu biết ấy vào thực tiễn cách mạng. Sự hình thành
và phát triển ý thức chính trị XHCN của sinh viên là một q trình tự giác diễn ra có tổ chức, có mục đích, có sự
định hướng của giáo dục, định hướng chính trị rõ ràng chứ không phải hoạt động tự phát. Xét về thực chất, giáo
dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên Việt Nam hiện nay chính là:
Thứ nhất, giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên Việt Nam là giáo dục chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, đường lối cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam, từ đó sinh viên nâng cao nhận thức của
mình về các vấn đề có liên quan đến Nhà nước Việt Nam, giai cấp cơng nhân; có nhận thức ngày càng vững
chắc và sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng và Nhà
nước ta trong mọi hoàn cảnh cụ thể; có mục tiêu lý tưởng phấn đấu rõ ràng, có năng lực trong giải quyết mọi
nhiệm vụ một cách độc lập, sáng tạo, có hiệu quả; ln ln có tình cảm cách mạng và ý chí vững vàng; vượt
qua mọi khó khăn thử thách trong học tập tại trường và rèn luyện trong thực tiễn.
Thứ hai, giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên Việt Nam hiện nay được thể hiện ở những tiêu chí
về nhận thức chính trị XHCN, tình cảm, niềm tin ý chí chính trị và sự phát triển ấy được thơng qua hành vi
chính trị của họ.
Về nhận thức chính trị XHCN: Giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên nhằm làm cho sinh viên có tri
thức ngày càng sâu sắc lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng và
Nhà nước ta, trên cơ sơ đó có khả năng phân tích tổng hợp, khái quát thành các quan điểm chính trị, thành tư
tưởng chính trị của mình.
Về tình cảm, niềm tin, ý chí chính trị: Thái độ tình cảm của sinh viên về các hiện tượng trong sinh hoạt
chính trị, cũng như các vấn đề liên quan đến chính trị càng mạnh mẽ, càng sâu sắc thì ý thức chính trị XHCN
của sinh viên càng phát triển. Sự kết hợp giữa tri thức chính trị XHCN và tình cảm chính trị XHCN tạo thành
niềm tin chính trị XHCN - là động lực mạnh mẽ, thúc đẩy và quy định mức độ khám phá, hiểu biết về chính trị

của mỗi người.
Về hành vi chính trị: Ý thức chính trị XHCN của sinh viên được biểu hiện thơng qua hành vi chính trị của
họ. Hành vi chính trị của sinh viên là những cử chỉ, lời nói, thái độ, hành động của sinh viên thể hiện sự ứng xử
của họ trong các mối quan hệ chính trị xã hội nhất định, phản ánh một trình độ nhất định ý thức chính trị của họ.
Thứ ba, giáo dục cho sinh viên có được lịng tự hào dân tộc, niềm tin, ý chí bản lĩnh kiên cường và tầm nhận
thức sâu rộng trước những âm mưu phá hoại của kẻ thù, bảo vệ lý tưởng cao đẹp của mình
Thứ tư, giáo dục các giá trị đạo đức, lý tưởng, lối sống cách mạng cho sinh viên, góp phần vào q trình
phát triển trình độ chun mơn kỹ thuật, năng lực cơng tác và hình thành nhân cách con người mới xã hội chủ
nghĩa, con người phát triển toàn diện
1.2.2. Một số yêu cầu của giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên Việt Nam hiện nay
4


Một trong những nội dung quan trọng của giáo dục là: giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên, trau
dồi phẩm chất chính trị, vững vàng kiên định và nhạy cảm trước những diễn biến chính trị - xã hội, có những
quyết định hành động đúng đắn. Việc xác định đúng và đầy đủ những yêu cầu phát triển ý thức chính trị XHCN
của sinh viên Việt Nam là nhiệm vụ cơ bản quan trọng. Những yêu cầu này theo tôi bao gồm:
Thứ nhất, nhận thức tầm quan trọng của việc giáo dục chính trị tư tưởng, đặc biệt là giáo dục chủ nghĩa
Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên, từ đó làm cho sinh viên có nhận thức đúng đắn về CNXH và
con đường đi lên CNXH ở Việt Nam.
Thứ hai, thông qua giáo dục – đào tạo, kết hợp giáo dục ý thức chính trị XHCN với học tập chun mơn kỹ
thuật để nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên.
Thứ ba, tập trung mọi nguồn lực nhằm nâng cao ý thức chính trị XHCN, niềm tin vào tương lai của đất
nước, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng cho sinh viên.
Thứ tư, giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên phải làm cho sinh viên thấm nhuần đường lối, quan
điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, hăng hái, sẵn sàng đi đầu thực hiện chủ trương chính sách
của Đảng.
Thứ năm, giáo dục truyền thống dân tộc cho sinh viên là nội dung quan trọng trong giáo dục ý thức chính trị
XHCN.
Chƣơng 2

GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG
HIỆN NAY - NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
2.1. NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN Ở
TỈNH HẢI DƢƠNG HIỆN NAY

2.1.1. Đặc điểm sinh viên và sinh viên tỉnh Hải Dương hiện nay
Thế hệ trẻ đối với mỗi quốc gia có vị trí và vai trị vô cùng quan trọng trong xã hội. Thế hệ trẻ hay còn được
gọi là thanh niên là thế hệ đầy ước mơ, hoài bão và triển vọng. Bất cứ một quốc gia, dân tộc và chế độ xã hội
nào muốn tồn tại và phát triển đều phải quan tâm đến việc bồi dưỡng và phát huy trí tuệ của thanh niên. Sinh
viên Việt Nam là lớp đối tượng đặc biệt của thanh niên Việt Nam. Đa số sinh viên tin tưởng vào sự lãnh đạo của
Đảng, vào con đường đi lên CNXH, vào cơng cuộc đổi mới, có nhiều sinh viên tích cực phấn đấu để được đứng
trong hàng ngũ của Đảng. Sinh viên thường có sự biến đổi nhanh chóng về tâm lý, thích sự cơng bằng, ưa cái
mới, sáng tạo...Tuy nhiên vẫn cịn một số ít sinh viên thiếu ý thức rèn luyện, non kém về tư tưởng chính trị,
chưa nhận rõ tình hình nhiệm vụ chính trị trong thời kỳ mới, thiếu ý chí phấn đấu, sống thực dụng, vị kỷ, coi
thường kỷ cương đạo lý, ngại tham gia các hoạt động xã hội…
Ngoài những đặc điểm của sinh viên nói chung, do ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế
- xã hội, truyền thống lịch sử, văn hoá, phong tục, tập quán của địa phương, sinh viên Hải Dương cịn có
những đặc điểm riêng. Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất có bề dày truyền thống hiếu học, sinh viên Hải Dương
đã vượt qua khó khăn, thử thách, vươn lên nắm bắt các tri thức của thời đại, phục vụ cuộc sống của bản thân, gia
đình và đất nước. Họ đã kế thừa, phát huy và làm rạng danh truyền thống của quê hương, đất nước. Nhìn chung
sinh viên tỉnh Hải Dương trong sáng về đạo đức, có lý tưởng, hồi bão, giàu ý chí, nghị lực, có tinh thần
vượt khó vươn lên học tập, khơng cam chịu đói nghèo, lạc hậu, quyết trí lập thân, lập nghiệp, dễ thích ứng
với cái mới, có trình độ học vấn cao nhưng vẫn cịn non kém bồng bột, cịn ít trải nghiệm trong cuộc sống,
trong những vấn đề xử lý về chính trị thực tiễn. Khơng ít sinh viên Hải Dương chưa tự ý thức được vai trị,
vị trí của họ trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc; sống ỷ lại bố mẹ, khơng chịu phấn đấu rèn luyện; một
số thích lối sống hưởng thụ đua địi, ăn chơi, bng thả, dẫn đến vi phạm pháp luật và các chuẩn mực xã
hội…
2.1.2. Sự tác động của đội ngũ làm công tác giáo dục ý thức chính trị XHCN trong nhà trường
Nói đến đội ngũ làm cơng tác giáo dục ý thức chính trị XHCN, trước hết phải nói tới đội ngũ giảng viên
giảng dạy các môn khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Muốn sinh viên nắm vững hệ thống tri thức

khoa học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đường lối cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam, hình thành
5


được niềm tin vào CNXH, vào đường lối đổi mới thì trước hết họ phải được thuyết phục bởi đội ngũ giảng viên
về cả năng lực chuyên môn, phương pháp sư phạm lẫn phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng.
Ngoài đội ngũ giảng viên lý luận Mác - Lênin, trong nhà trường cịn có Phịng quản lý, cơng tác sinh viên có
chức năng trực tiếp quản lý sinh viên, có những biện pháp có tính định hướng giáo dục ý thức chính trị, tác động
đến sinh viên thơng qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp hoặc kết hợp với đội ngũ giảng viên các môn khoa học
Mác - Lênin để quản lý về ý thức tổ chức, kỷ luật, diễn biến tư tưởng chính trị của sinh viên.
Tổ chức Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội sinh viên ở các trường cũng có vai trị rất quan trọng
trong việc giáo dục chính trị, tư tưởng đạo đức cho sinh viên. Thơng qua những hình thức, phương pháp hoạt
động ngày càng thiết thực và phong phú, đã có tác động hiệu quả tới tâm tư, tình cảm và nguyện vọng của sinh
viên, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị XHCN.
Một lực lượng giáo dục quan trọng nữa là đội ngũ giáo viên chủ nhiệm. Họ là những người có năng lực
chun mơn, có kinh nghiệm làm cơng tác giáo dục, quản lý sinh viên, có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình cơng
tác và có uy tín trước sinh viên và tập thể sư phạm.
2.1.3. Sự tác động trong nước
Kinh tế thị trường đã góp phần to lớn trong việc giải phóng sức sản xuất của xã hội, tăng năng suất lao
động, tạo mơi trường để mỗi người có thể làm giàu cho mình và đóng góp vào sự phát triển đất nước, khắc phục
nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Chính nhờ thành tựu kinh tế,
sinh viên đã thấy được sự đúng đắn của đường lối đổi mới và ý thức sâu sắc hơn về mối quan hệ gắn bó giữa
độc lập dân tộc và CNXH, thấy được tầm quan trọng của nhiệm vụ CNH – HĐH đất nước trong thời kỳ quá độ
lên CNXH và trách nhiệm học tập của mình. Đặc trưng chi phối sự vận động của kinh tế thị trường là tính lợi
ích, tính cạnh tranh và tính trao đổi, trong đó đặc trưng cơ bản là tính lợi ích. Lối sống “vì mình, qn người”,
“vì lợi, bỏ nghĩa” có nguy cơ lan rộng và bào mịn nhân tính con người. Bên cạnh thúc đẩy nền kinh tế phát triển
mạnh mẽ thì nền kinh tế thị trường cũng dẫn đến sự phân hoá giàu – nghèo sâu sắc trong nhân dân, dẫn đến sự
chênh lệch về hưởng thụ đời sống vật chất và tinh thần. Trước những diễn biến thực tế đó, tác động đến sinh
viên làm ảnh hưởng đến niềm tin đối với lý tưởng cơng bằng, bình đẳng, nhân ái của CNXH.
2.1.4. Sự tác động của tình hình quốc tế

Tồn cầu hố là một xu thế khách quan, có tác động mạnh mẽ đến mỗi quốc gia, dân tộc và mỗi cá nhân con
người. Sự tác động của nó có tính hai mặt: tích cực và tiêu cực. Tồn cầu hố kinh tế thúc đẩy rất nhanh, rất
mạnh sự phát triển và xã hội hoá các lực lượng sản xuất, đưa lại sự tăng trưởng kinh tế cao. Ngoài những tác
động về kinh tế, tồn cầu hố cịn tác động tích cực đến sự phát triển văn hoá. Nhờ tiếp thu những thành tựu
cơng nghệ, thơng tin, chúng ta có thể tiếp cận với nguồn tri thức khổng lồ, cập nhật được nhiều thơng tin mới về
tình hình thế giới. Tuy nhiên, tồn cầu hố, đặc biệt là tồn cầu hố kinh tế, một mặt, tạo cơ hội cho những tổ
chức, cá nhân có năng lực phát huy được tiềm năng của mình, đem lại lợi ích cho cá nhân và cho cả xã hội.
Nhưng mặt khác, tồn cầu hố kinh tế cũng đem đến tác động tiêu cực trong phát triển kinh tế. Đó là việc đặt
mục tiêu kinh tế, lợi nhuận lên trên hết; Lối sống thực dụng, vị kỷ đang dẫn đến thái độ bàng quan, thờ ơ với
công việc của cộng đồng và với những người xung quanh. Điều đó làm cho mối dây liên kết giữa cá nhân và
cộng đồng, giữa người và người trở nên “lỏng lẻo”. Một khi những chuẩn mực đó khơng được giữ vững như là
định hướng trong hoạt động của con người thì sự suy thối là điều khơng tránh khỏi. Vì vậy, việc giữ vững định
hướng chính trị và định hướng giá trị tinh thần trong thực tiễn xây dựng đất nước, cũng như trong hoạt động
giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên là yêu cầu cấp thiết để góp phần ngăn chặn sự suy thối và nguy
cơ suy thoái đạo đức, lối sống con người Việt Nam trong bối cảnh tồn cầu hố hiện nay.
Tình hình quốc tế ảnh hưởng lớn nhất đến giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên vẫn là sự sụp đổ
chế độ XHCN ở Liên xô và Đông Âu dẫn đến sự khủng hoảng hệ thống XHCN trên thế giới, đã tác động đến
lòng tin vào CNXH, dẫn đến dao động về định hướng chính trị trong thế hệ trẻ.
2.2. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XHCN CHO SINH VIÊN TỈNH HẢI DƢƠNG HIỆN NAY

2.2.1. Thực trạng của công tác giảng dạy, giáo dục ý thức chính trị XHCN
Thứ nhất, về nội dung chương trình giảng dạy các mơn khoa học Mác – Lênin với việc giáo dục ý thức
chính trị XHCN cho sinh viên tỉnh Hải Dương
6


Đại đa số sinh viên khơng thích học những mơn Nguyên lý Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vì các mơn
này trừu tượng, khái qt cao, khó vận dụng lại khô khan. Trong điều kiện khoa học và công nghệ phát triển
như vũ bão, các môn khoa học Mác – Lênin phải có sự đổi mới, bổ sung, phát triển về chất để giải quyết những
vấn đề này sao cho phù hợp. Hầu hết khối lượng kiến thức các môn khoa học Mác – Lênin nhiều mà thời lượng

lại ít, chưa hợp lý nên trong q trình giảng dạy để đảm bảo tiến độ thì ngay cả những kiến thức lý luận giảng
viên cũng chỉ có thể lướt qua mà khơng khắc sâu được tồn bộ nội dung.
Thứ hai, về số lượng, chất lượng và cơ cấu đội ngũ giáo viên giảng dạy các môn khoa học Mác - Lênin
Số lượng giảng viên của các trường nhìn chung chưa đảm bảo cho việc dạy học, đa số là giảng viên trẻ; thế
mạnh là nhiệt tình, nhanh nhạy và sáng tạo song chưa có kinh nghiệm dạy học cũng như chưa tích luỹ được
nhiều kiến thức chun mơn, do đó phải vừa dạy vừa tích luỹ kinh nghiệm vừa rèn luyện lập trường vững vàng
trong dạy học. Giảng viên có độ tuổi từ 36-45 tuy tuổi đời cịn trẻ nhưng tuổi nghề của họ thì khá vững vàng
trong dạy học. Những giảng viên trong độ tuổi 46-60 là những giảng viên đã có tuổi đời và tuổi nghề cao, có
vốn kiến thức sâu rộng và dày dặn trong dạy học song hạn chế là trình độ ngoại ngữ và tin học, việc tiếp cận và
ứng dụng phương pháp giảng dạy hiện đại chậm chạp, khó khăn.
Thứ ba, về phương pháp giảng dạy
Phương pháp giảng dạy ở các trường của tỉnh đã có sự chuyển biến nhất định, song nhìn một cách tổng thể
còn chậm được cải tiến và đổi mới; chưa tạo được điều kiện phát huy tính tích cực của sinh viên. Phần lớn số
giờ lên lớp vẫn được giảng viên dạy theo phương pháp thuyết trình, giảng giải, minh họa; phương pháp đối
thoại, nêu vấn đề còn ít được sử dụng.
2.2.2. Thực trạng học tập và rèn luyện ý thức chính trị XHCN của sinh viên tỉnh Hải Dương hiện nay
Thứ nhất, về ý thức học tập các môn khoa học Mác - Lênin
Nhận thức được tầm quan trọng của các môn khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, một bộ phận
sinh viên có thái độ học tập đúng đắn, chăm chỉ học tập, tích cực tham gia các kỳ thi học sinh giỏi môn học và
kỳ thi Olympic các môn khoa học Mác – Lênin. Tuy nhiên, còn một bộ phận sinh viên chưa nhận thức đầy đủ,
chỉ tập trung vào học các môn chuyên ngành mà coi thường các môn này. Biểu hiện về thái độ học tập là không
hào hứng, học đối phó, cầm chừng, cốt thi cho qua.
Thứ hai, về phương pháp học tập các môn khoa học Mác - Lênin
Sinh viên tìm tịi phương pháp học mới đối với các mơn Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn còn chậm
và lúng túng. Phương pháp học tập của sinh viên nhìn chung vẫn cịn thụ động, học chấp nhận, chưa chuyển
sang lối học tích cực, chủ động sáng tạo.
2.2.3. Thực trạng hoạt động của Đoàn thanh niên, Hội sinh viên các trường trong việc giáo dục ý thức
chính trị XHCN cho sinh viên.
Công tác tuyên truyền, giáo dục, triển khai học tập các bài lý luận cơ bản, học tập nghiên cứu chủ nghĩa
Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quán triệt các chủ trương nghị quyết của Đảng, tổ chức các sinh hoạt

truyền thống, giáo dục đạo đức, lối sống, tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho sinh viên, các phong
trào hành động…là những hoạt động có tác dụng rất lớn đối với việc giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh
viên. Tuy nhiên, các phong trào vẫn cịn mang nặng tính hình thức, chưa đi vào chiều sâu, mang tính hiệu quả,
thiết thực.
2.2.4. Thực trạng cơng tác giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên của các cấp ủy, ban giám hiệu và
phịng cơng tác sinh viên.
Đảng uỷ và Ban giám hiệu các trường cao đẳng, đại học tỉnh Hải Dương thường xuyên theo dõi, nắm bắt
diễn biến tư tưởng của sinh viên thơng qua giáo viên chủ nhiệm, phịng công tác sinh viên. Tuy nhiên thực tế
cho thấy công tác giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên ở các trường nhiều khi chưa được coi trọng
đúng mức, chưa được duy trì thường xuyên, liên tục; dường như chỉ tập trung vào những dịp kỷ niệm và những
ngày lễ lớn.
2.3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH
VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG

Thứ nhất, việc giáo dục ý thức chính trị XHCN trong các nhà trường gặp phải khó khăn trước những tiêu
cực của xã hội
7


Thứ hai, trong khi yêu cầu nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên thì đội ngũ
giảng viên lại chưa tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy các môn khoa học Mác-Lênin
Thứ ba, Vấn đề tự giáo dục, tự rèn luyện về tư tưởng chính trị của sinh viên ở các trường cao đẳng, đại học
tỉnh Hải Dương trong thực tế còn nhiều hạn chế

Chƣơng 3
PHƢƠNG HƢỚNG CƠ BẢN VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý
THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG HIỆN NAY
3.1. PHƢƠNG HƢỚNG CƠ BẢN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CHO SINH
VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG HIỆN NAY

3.1.1. Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng nhằm nâng cao ý thức chính trị XHCN cho sinh viên
Lý tưởng là mục tiêu cao đẹp nhất, một hình ảnh mẫu mực, tương đối hồn chỉnh, có sức lơi cuốn con người
vươn tới nó. Người sống có lý tưởng ln ln ni dưỡng ước mơ và khát vọng. Chính điều này thơi thúc mỗi
người không ngừng phấn đấu vươn lên với sức mạnh của ý chí và bản lĩnh. Lý tưởng cách mạng là một nội dung
cụ thể của lý tưởng. Lớp lớp thế hệ trẻ Việt Nam tự hào với truyền thống vinh quang của tổ chức Đoàn, được
Đảng và Bác Hồ quan tâm, giáo dục, tôi luyện qua lửa đỏ đấu tranh cách mạng của dân tộc. Trong cuộc kháng
chiến bảo vệ Tổ quốc, đó là lý tưởng sống “Khơng có gì q hơn độc lập tự do”; Trong hồ bình, kiến thiết
nước nhà, đó là mục tiêu “ Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Ngày nay, trong thời
kỳ đất nước chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, lý tưởng đó phải nâng tầm “kiên định độc lập dân tộc gắn liền
với chủ nghĩa xã hội”; “nêu cao ý thức tự tôn, tự cường dân tộc, khơng cam chịu đói nghèo, lạc hậu”.
3.1.2. Nâng cao ý thức chính trị XHCN phải gắn với thực tiễn chính trị của thế giới, định hướng XHCN ở
nước ta và những nhiệm vụ chính trị ở địa phương
Công cuộc đổi mới của đất nước ta diễn ra trong bối cảnh thực tiễn chính trị thế giới có những biến đổi
to lớn, sâu sắc và phức tạp. Các nhân tố quốc tế sau đây ảnh hưởng trực tiếp đến chủ trương đổi mới và quá
trình đổi mới của nước ta, đòi hỏi sinh viên tỉnh Hải Dương phải nâng cao ý thức chính trị XHCN, nhận thức
đúng đắn và sâu sắc các vấn đề sau:
Một là, vấn đề thay đổi trật tự thế giới
Hai là, vấn đề chiến tranh và hồ bình; xu thế hợp tác để phát triển.
Ba là, những kinh nghiệm quốc tế về cải cách
Đối với thực tiễn chính trị nước ta, nhìn lại hơn 26 năm đổi mới đất nước theo định hướng XHCN, Đảng ta
đã khẳng định: Công cuộc đổi mới ở nước ta đã đạt những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Đất nước đã ra
khỏi tình trạng kém phát triển; đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Hệ thống chính trị và khối đại đồn kết
toàn dân tộc được củng cố, tăng cường. Độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ XHCN được giữ
vững, vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao. Sức mạnh tổng hợp của đất nước đã tăng lên
rất nhiều, tạo tiền đề để nước ta tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn theo con đường XHCN Tuy nhiên, trong khẳng
định những thành tựu Đảng ta vẫn chỉ ra những yếu kém: Kinh tế phát triển chưa bền vững, chất lượng, hiệu quả,
sức cạnh tranh thấp; chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH, HĐH còn chậm; tệ quan liêu, tham nhũng, suy thoái
đạo đức, lối sống... chưa được ngăn chặn, đẩy lùi; nền dân chủ XHCN và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc chưa được
phát huy đầy đủ; còn tiềm ẩn những yếu tố gây mất ổn định chính trị - xã hội...
Từ thực tiễn chính trị trong nước và thế giới đã nêu trên, yêu cầu sinh viên cả nước nói chung và sinh viên

các trường cao đẳng, đại học tỉnh Hải Dương nói riêng phải thường xuyên rèn luyện, nâng cao hơn nữa ý thức
chính trị XHCN để từng bước hồn thành nhiệm vụ chính trị mà nhà trường và xã hội giao phó.
3.1.3. Nâng cao ý thức chính trị XHCN gắn với rèn luyện ý thức đạo đức, truyền thống cách mạng
8


Thế hệ trẻ ngày nay sống trong thế giới với sự bùng nổ về thông tin và khoa học kỹ thuật hiện đại cùng với
những biến động lớn về chính trị - xã hội, có sự giao lưu với các nền văn hoá khác nhau, mà các sản phẩm của
"nền văn minh hiện đại" thường có tính hai mặt, vừa có cái tốt vừa có cái xấu, nếu khơng có sự định hướng rõ
ràng họ rất dễ bị chệch hướng. Chính vì lẽ đó, trong cơng tác giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên tỉnh
Hải Dương hiện nay là phải kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Mối quan hệ này được thể hiện rõ rệt cả ở
nội dung và hình thức giáo dục, tránh thái độ cực đoan, hồi cổ, phục cổ, hay đón nhận một cách khơng có chọn
lọc, thiếu cân nhắc những giá trị văn hóa ngoại lai, đón nhận những giá trị lai căng.
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƢƠNG

3.2.1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trị của ý thức chính trị XHCN của sinh viên
Giáo dục ý thức chính trị XHCN cần giáo dục cho sinh viên có nhận thức, thái độ học tập đúng đắn hơn để
có sự “cố gắng học tập, coi việc học tập lý luận chính trị là một nhiệm vụ quan trọng của mình”. Sinh viên cần
nhận thức được mối quan hệ của giáo dục lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đường lối cách mạng của
Đảng cộng sản Việt Nam với yêu cầu giáo dục chính trị, đạo đức, tư tưởng, lối sống, góp phần phát triển nhân
cách tồn diện cho sinh viên.
Đẩy mạnh công cuộc xây dựng và chỉnh đốn Đảng, thực hiện tự phê bình, phê bình làm cho mỗi cán bộ,
Đảng viên thực sự là tấm gương về mọi mặt cho sinh viên và quần chúng noi theo; kiên quyết phê phán, bác bỏ
các quan điểm sai trái, thù địch có hại đến độc lập chủ quyền và định hướng XHCN của nước ta.
Các cấp uỷ, các tổ chức cơ sở Đảng, các đồn thể thơng qua sinh hoạt thường kỳ phải luôn quán triệt các
quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Các nghị quyết, các chương trình hành
động và cơng tác của các đoàn thể quần chúng phải chú ý đến nhiệm vụ giáo dục chính trị tư tưởng cho đồn
viên, sinh viên
3.2.2. Nâng cao trình độ lý luận ý thức chính trị XHCN cho sinh viên

3.2.2.1. Đổi mới nội dung chương trình các mơn khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và tăng cường
đầu tư về cơ sở vật chất
* Đổi mới nội dung:
- Nội dung phải thực sự phù hợp với các đối tượng của từng hệ, từng ngành, từng trình độ; ngồi phần lý
luận chung cần có phần ví dụ chứng minh và ý nghĩa phải gắn với chuyên môn ngành học.
- Nội dung theo quan điểm đổi mới phải “động” và “mở” để có thể thường xuyên bổ sung và cập nhật, bám
sát được thực tiễn của đất nước và thời đại.
- Việc xây dựng nội dung địi hỏi phải kết hợp được chặt chẽ giữa tính hệ thống với tính trọng điểm. Việc
lựa chọn đúng mức trọng điểm cho từng đối tượng giáo dục có ý nghĩa thiết thực, khắc phục bệnh chủ quan duy
ý chí, tạo điều kiện thuận lợi cho đổi mới phương pháp giảng dạy.
* Tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất, phương tiện thông tin, phương tiện dạy học hiện đại
- Tăng cường xây dựng thư viện có đủ giáo trình chuẩn, phịng đọc đảm bảo chất lượng, phịng internet;
ngồi ra cần có thêm nhiều tài liệu tham khảo
- Xây dựng thêm các giảng đường, tăng lớp học cho sinh viên. Đặc biệt khi chuyển sang dạy và học theo
học chế tín chỉ, số lượng lớp học tăng do phải chia nhỏ lớp để thảo luận, chữa bài tập…
- Ưu tiên xây dựng ký túc xá, nhà ăn, phòng học, câu lạc bộ sinh viên, sân vận động, nhà thi đấu thể
thao…để phục vụ các hoạt động học tập và rèn luyện của sinh viên.
- Cần có kinh phí hợp lý cho những hoạt động dạy và học của giảng viên và sinh viên như tham quan, ngoại
khoá, thực tế, hội thảo cũng như những hoạt động khác của Đoàn, Hội sinh viên để nâng cao chất lượng hiệu
quả các hoạt động giáo dục ý thức chính trị XHCN trong nhà trường.
- Đối với các giảng viên, cần có chế độ chính sách của nhà nước phù hợp hơn nữa để nâng cao đời sống vật
chất và tinh thần cho giảng viên, thực hiện các chế độ cho giảng viên phải kịp thời, đầy đủ.
3.2.2.2. Nâng cao số lượng, chất lượng đội ngũ giảng viên các môn khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh.

9


Về số lượng, cần có kế hoạch tuyển dụng giảng viên các mơn khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
phù hợp nhu cầu của trường, đảm bảo tuyển giảng viên được đào tạo đúng những chuyên ngành đang cần bổ

sung, có khả năng sư phạm, có phẩm chất chính trị, đạo đức của người giảng viên giảng dạy lý luận Mác-Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh.
Về chất lượng, từng bước thực hiện chuẩn hoá đội ngũ giảng viên cả về chuyên môn nghiệp vụ, cả về phẩm
chất đạo đức và chính trị. Bảo đảm cân đối thời gian giảng dạy và các hoạt động khác như: dự giờ, họp
hành…với công tác nghiên cứu khoa học.
Cần tổ chức bồi dưỡng định kỳ cho giảng viên Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh theo một kế hoạch thống
nhất, có sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban tư tưởng văn hoá trung ương, Ban khoa giáo trung ương và Bộ GD&ĐT,
các cơ quan nghiên cứu lý luận với các nhà trường.
Tạo điều kiện thuận lợi cho giảng viên nâng cao trình độ học vấn, đạt được học vị và chức danh khoa học
đích thực, tránh sa vào tệ “bằng cấp” không chất lượng.
Tăng cường bồi dưỡng cho đội ngũ giảng viên về ngoại ngữ, tin học, khả năng sử dụng phương tiện kỹ thuật
hiện đại trong giảng dạy.
Đẩy mạnh công tác phát triển Đảng trong đội ngũ giảng viên
Các trường cần tạo điều kiện để các giảng viên Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thực hiện chế độ đi thực
tế 10 ngày tại các địa phương, các doanh nghiệp, các cơ sở nông nghiệp, cơng nghiệp, các di tích văn hố, di
tích cách mạng và lịch sử nhằm tăng sự am hiểu thực tế cho đội ngũ giáo viên. Đây là một trong những yêu cầu
cần thiết để họ có khả năng gắn lý luận với thực tiễn và đưa được những ví dụ liên hệ của chính cuộc sống vào
bài giảng làm bài giảng hấp dẫn, có tính thuyết phục hơn.
Đầu tư kinh phí cho giảng viên Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh tham quan, giao lưu, học tập, trao đổi
kinh nghiệm giảng dạy với giảng viên các trường khác, đặc biệt là giữa các trường lân cận với tỉnh Hải Dương.
3.2.2.3. Đổi mới phương pháp dạy và học
Thứ nhất, đổi mới phương pháp giảng dạy
- Vận dụng linh hoạt, sáng tạo, kết hợp phương pháp truyền thống với các phương pháp hiện đại nhằm đảm
bảo tính hiệu quả và mang tính khả thi. Đổi mới phương pháp giảng dạy để bồi dưỡng cho sinh viên năng lực tư
duy sáng tạo, năng lực tự giải quyết vấn đề.
- Đổi mới phương pháp thảo luận (xêmina) nhằm nâng cao chất lượng các giờ thảo luận. Thực hiện tốt
xêmina sẽ buộc sinh viên phải đọc tài liệu, nghiên cứu, chuẩn bị, từ đó tạo nên động lực, hứng thú cho người
học, giúp họ nắm vững lý luận, vận dụng vào thực tiễn tốt và có hiệu quả.
- Đổi mới cách thức tổ chức ôn tập cũng như đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá sinh viên, tìm ra
những hình thức thi phù hợp việc đổi mới phương pháp dạy và học như: thi trắc nghiệm, viết tiểu luận cho sinh

viên.
- Gắn lý luận với thực tiễn, kết hợp học chính khố với tổ chức các hình thức ngoại khố, những hoạt động
chính trị-xã hội đa dạng, phù hợp đối tượng sinh viên và điều kiện của nhà trường, địa phương.
Thứ hai, đổi mới phương pháp học tập của sinh viên
- Phải có phương pháp học tập chủ động, tích cực, phát huy được năng lực trí tuệ của bản thân.
- Hình thành thói quen quan tâm đến những vấn đề liên quan môn học như: nghe chương trình thời sự, đọc
sách báo cập nhật thông tin trong nước, địa phương và thế giới giúp mở mang kiến thức, tạo hứng thú học tập bộ
môn.
- Phải rèn luyện khả năng phân tích, tổng hợp, khái quát kiến thức trong khi nghiên cứu tài liệu, cập nhật
thông tin.
- Tăng cường trao đổi, thảo luận về những vấn đề lý luận và thực tiễn. Phương pháp này giúp sinh viên biến
mình thành cá nhân tích cực, giúp sinh viên nhớ lâu, nhớ sâu những vấn đề đã trao đổi, thảo luận, đồng thời rèn
luyện được kỹ năng nói thuộc yêu cầu của kỹ năng mềm – một trong những yếu tố quyết định đến thành công
của sinh viên sau này.
3.2.2.4. Nâng cao vai trò của Đảng và các tổ chức chính trị trong nhà trường
10


Giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên phải chú ý đến việc nắm chắc tình hình tâm tư, nguyện vọng,
chiều hướng tư tưởng, kịp thời tuyên truyền, định hướng dư luận, định hướng chính trị thơng qua các hoạt động
hay qua đưa những thơng tin có nội dung lành mạnh trong nhà trường. Như bằng các hình thức tuyên truyền
phong phú, bằng công cụ thông tin đại chúng dấy lên các phong trào rèn luyện nhân cách, phong trào nói lời hay
làm việc tốt, phong trào sinh viên sống và làm việc theo pháp luật… để khắc phục chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng
cơ hội, thực dụng, hoài nghi, thiếu lý tưởng vào Đảng và con đường cách mạng của nước ta trong sinh viên.
Tiếp tục vận động sinh viên tham gia tích cực các cuộc thi Olympic các môn khoa học Mác-Lênin do Bộ
GD&ĐT và Trung ương Đoàn phát động.
Một trong số những điều kiện để làm tốt cơng tác tư tưởng chính trị cho sinh viên là nhà trường phải tạo
được mơi trường văn hóa giáo dục lành mạnh, đoàn kết và ổn định, thầy – cơ giáo phải là những người gương
mẫu, có phẩm chất đạo đức tốt, tạo được lòng tin cho sinh viên trước khi có thể định hướng tư tưởng và quan
điểm chính trị cho họ.

Nếu các trường có biện pháp tổ chức tốt các tuần sinh hoạt công dân cho sinh viên, vận dụng quy chế đánh
giá rèn luyện sinh viên cụ thể, thưởng phạt nghiêm minh thì chắc chắn sẽ tạo được môi trường lý tưởng cho
công tác giáo dục ý thức chính trị XHCN, ý thức tự giác chấp hành quy chế và đặc biệt là ý thức rèn luyện nếp
sống mới cho sinh viên.
Tổ chức Đảng nhà trường cần phải sâu sát, tạo mối quan hệ chặt chẽ hơn nữa với Đoàn thanh niên, Hội sinh
viên. Thực tế ở nhiều trường cho thấy, nhiều hoạt động của sinh viên cịn mang tính độc lập, chưa nhận được sự
quan tâm đúng mức về vật chất lẫn tinh thần của Đảng ủy và Ban giám hiệu. Để góp phần làm tốt cơng tác giáo
dục chính trị, tư tưởng cho sinh viên, Đảng ủy và Ban giám hiệu cần coi trọng công tác phát triển Đảng trong
sinh viên, coi đây là một trong những tiêu chí đánh giá chi bộ, đảng bộ.
Muốn hoạt động của Đoàn và Hội đạt kết quả cao địi hỏi phải có những cán bộ có năng lực, nhiệt tình, sơi
nổi, có uy tín như tăng cường mở các lớp tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ cơng tác Đồn, Hội; tổ chức thi cán bộ
Đồn giỏi, trẻ hóa đội ngũ cán bộ Đồn…Nội dung chương trình hoạt động phải đi vào chiều sâu, thiết thực,
phù hợp với điều kiện nhà trường và xã hội. Đoàn thanh niên, Phịng cơng tác sinh viên trước hết cần đổi mới
phương thức, hình thức giáo dục sinh viên, thu hút sự tham gia đông đảo của sinh viên như hoạt động Thanh
niên tình nguyện, Hiến máu nhân đạo, Phịng chống các tệ nạn xã hội…Ngoài ra Đoàn thanh niên, Hội sinh viên
cần tích cực, chủ động tham mưu, đề xuất với cấp ủy Đảng, chính quyền, phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể,
các lực lượng xã hội để tăng cường nguồn lực cho cơng tác giáo dục của Đồn, Hội.
3.2.3. Phát huy tính tự giác và tính chủ động trong học tập, rèn luyện ý thức chính trị XHCN của sinh viên
Tự giáo dục ở đây, khơng chỉ địi hỏi ở sinh viên một thái độ tự học nghiêm túc, tích cực mà cịn phải có
mục đích học tập đúng đắn để hoàn thiện nhân cách. Sinh viên cần nghiêm túc thực hiện việc phê và tự phê để
kịp thời uốn nắn những lệch lạc trong tư tưởng, đây cũng chính là cơ hội để sinh viên bày tỏ thái độ, nguyện
vọng chính đáng của mình, qua đó tự giáo dục, hồn thiện mình hơn. Sinh viên phải có ý thức tự giác tham gia
các phong trào, các cuộc vận động, các chương trình như: phong trào “Văn minh giảng đường”, “Thanh niên
tình nguyện hè”, “Phịng chống các tệ nạn xã hội”... Sinh viên cần tham gia tích cực những diễn đàn do Đồn
phát động như: tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh, tìm hiểu mục tiêu lý tưởng của Đảng, đạo đức nhân cách nhà giáo,
“Đoàn viên thanh niên phấn đấu trở thành Đảng viên”…Qua đó đẩy mạnh phong trào học tập, rèn luyện cũng như
phấn đấu vào Đảng của sinh viên.
Tăng cường hơn nữa công tác tự quản của các tổ chức Lớp, Chi đoàn. Đây là những tổ chức có vai trị quan
trọng trong quản lý, lơi cuốn sinh viên vào những hoạt động có nội dung phong phú, hấp dẫn và mang tính giáo
dục cao. Tạo điều kiện phát huy tính tự giáo dục, rèn luyện của sinh viên. Trên cơ sở đó, sinh viên sẽ hình thành

bản lĩnh chính trị vững vàng, lý tưởng sống cao đẹp để bước vào cuộc sống sau này.

KẾT LUẬN
Phát triển ý thức chính trị XHCN cho sinh viên tỉnh Hải Dương hiện nay là một trong những nội dung quan
trọng trong chiến lược giáo dục và đào tạo của các trường cao đẳng, đại học tỉnh Hải Dương để đào tạo những
11


chủ nhân tương lai của đất nước vừa “hồng” vừa “chun”. Bởi vì ý thức chính trị XHCN có vai trò quan trọng
đến sự phát triển nhân cách của sinh viên, nó định hướng chi phối mọi hoạt động của con người, biến thành
hành vi, hành động cách mạng, đảm bảo cho sinh viên luôn vững vàng trước mọi biến động của cuộc sống,
khơng hoang mang dao động, hồn thành tốt nhiệm vụ học tập và rèn luyện tại trường.
Hiện nay CNXH đang lâm vào khủng hoảng, tình hình trong nước và quốc tế có những diễn biến phức tạp,
chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đang đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hịa bình” với những âm mưu,
thủ đoạn hết sức tinh vi, xảo quyệt. Việt Nam đang tiến hành hội nhập sâu rộng, nền kinh tế mở đã giúp nước ta
đạt nhiều thành tựu trong cơng cuộc đổi mới. Song bên cạnh đó mặt trái của cơ chế thị trường đã và đang làm
chao đảo những giá trị truyền thống của dân tộc. Một bộ phận khơng nhỏ sinh viên nói chung và sinh viên tỉnh
Hải Dương nói riêng suy thối về đạo đức, chạy theo lối sống thực dụng, ích kỷ, mờ nhạt lý tưởng.Vì vậy, vấn
đề đặt ra là phải xây dựng cho sinh viên thế giới quan khoa học để họ nhận thức được vai trò và sứ mệnh của
những người chủ nhân tương lai của đất nước.
Trong giai đoạn hiện nay, để nâng cao giáo dục ý thức chính trị XHCN cho sinh viên được tốt hơn nữa, luận
văn đề xuất những nhóm giải pháp cơ bản, đồng bộ là Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trị của ý thức chính trị
XHCN của sinh viên, Nâng cao trình độ lý luận ý thức chính trị XHCN cho sinh viên, Phát huy tính tự giác và
tính chủ động trong học tập, rèn luyện ý thức chính trị XHCN của sinh viên, trong đó Nâng cao trình độ lý luận
ý thức chính trị XHCN cho sinh viên đóng vai trị quan trọng.Các nhóm giải pháp nêu trên cần phải được tiến
hành một cách đồng bộ, thường xuyên, liên tục thì mới đạt hiệu quả cao và góp phần nâng cao ý thức chính trị
XHCN cho sinh viên Việt Nam nói chung và sinh viên tỉnh Hải Dương nói riêng.

12