Ứng dụng công nghệ GIS đánh giá tiềm năng đất đai phục vụ quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản tại khu kinh tế Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh












N





ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GIS ĐÁNH GIÁ TIỀM
NĂNG ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ QUY HOẠCH VÙNG
NUÔI TRỒNG THỦY SẢN TẠI KHU KINH TẾ
VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH




LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

- 















ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GIS ĐÁNH GIÁ TIỀM
NĂNG ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ QUY HOẠCH VÙNG
NUÔI TRỒNG THỦY SẢN TẠI KHU KINH TẾ
VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC





NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN NGỌC THẠCH









- 
LỜI CẢM ƠN

               
-  
!
PGS.TS 




     
n , 
  


 


Hà Nội, ngày tháng năm 2014

Tác giả luận văn




Nguyễn Văn Ƣớc


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu nhiệm vụ đề tài 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 2
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu 2
5. Dữ liệu, trang thiết bị và phần mềm 3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu 3
7. Bố cục của đề tài 4
Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ QUY HOẠCH VÙNG NUÔI TRỒNG
THỦY SẢN VÀ KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG CỦA GIS 5
1.1. Ứng dụng GIS đánh giá tiềm năng đất đai phục vụ quy hoạch nuôi trồng
thủy sản trên thế giới 5
1.2. Tình hình nghiên cứu GIS đánh giá tiềm năng đất đai phục vụ quy hoạch
nuôi trồng thủy sản ở Việt Nam 11
1.3. Vai trò của nuôi trồng thủy sản trong cơ cấu kinh tế của KKT Vân Đồn 14

1.4. Quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản [1] 15
1.4.1. Chuẩn bị quy hoạch 15
1.4.2. Xây dựng quy hoạch 20
1.4.3. Thực hiện quy hoạch 25
1.5. Khả năng ứng dụng GIS đánh giá tiềm năng đất đai phục vụ quy hoạch
vùng NTTS KKT Vân Đồn 28
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ
QUY HOẠCH VÙNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN BẰNG GIS 30
2.1. Các tiêu chí đánh giá cho từng đối tƣợng nuôi trồng 30
2.2. Tích hợp thông tin trong đánh giá 33
2.2.1. Mô hình xử lý 34
2.2.2. Thao tác trong hệ thống GIS 34
2.3. Áp dụng kết quả đánh giá trong quy hoạch (chọn vùng ƣu tiên theo chỉ
tiêu quy hoạch) 34
Chƣơng 3. THỬ NGHIỆM ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ
QUY HOẠCH VÙNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN TẠI KHU KINH TẾ VÂN
ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH 35
3.1. Đặc điểm vùng nghiên cứu 35
3.1.1. Điều kiện tự nhiên 35
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội 42
3.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến
NTTS Khu kinh tế Vân Đồn 47
3.2. Các chỉ tiêu đánh giá tại khu kinh tế Vân Đồn 49
3.3. Chuẩn hóa dữ liệu đầu vào tại khu kinh tế Vân Đồn 52
3.3.1. Bản đồ nền 52
3.3.2. Ảnh viễn thám 53
3.3.3. Bản đồ hiện trạng sử dụng đất 54
3.3.4. Bản đồ hiện trạng NTTS năm 2012 56
3.3.5. Bản đồ thổ nhưỡng 58
3.3.6. Bản đồ địa chất 60

3.3.7. Sơ đồ định hướng phát triển không gian đến năm 2030 61
3.4. Phân tích và xử lý dữ liệu 62
3.4.1. Xây dựng bản đồ phân cấp độ mặn 62
3.4.2. Xây dựng bản đồ phân cấp địa hình (DEM) 62
3.4.3. Xây dựng bản đồ phân bố trầm tích đáy 63
3.4.4. Xây dựng bản đồ phân cấp các loại đất 64
3.4.5. Xây dựng bản đồ các vùng không đánh giá thích nghi (loại bỏ) cho NTTS
67
3.4.6. Chồng ghép các bản đồ chuyên đề 69
3.5. Bản đồ thích nghi NTTS khu kinh tế Vân Đồn 70
3.5.1. Cơ sở khoa học xây dựng bản đồ thích nghi 70
3.5.2. Xác định các loại hình sử dụng khi đánh giá 70
3.5.3. Phương pháp đánh giá 71
3.6. Bản đồ đề xuất các vùng thích hợp phục vụ quy hoạch vùng NTTS khu
kinh tế Vân Đồn 74
3.6.1. Cơ sở khoa học 74
3.6.2. Bản đồ đề xuất các vùng thích hợp phục vụ quy hoạch vùng NTTS Khu
kinh tế Vân Đồn 74
3.6.3. Một số mô hình có thể áp dụng trong NTTS ở KTT Vân Đồn 77
3.7. Các giải pháp thực hiện quy hoạch 78
3.7.1. Giải pháp chuyển đổi cơ cấu sản xuất 78
3.7.2. Giải pháp về khoa học và công nghệ 78
3.7.3. Giải pháp về thị trường 79
3.7.4. Giải pháp khuyến ngư 80
3.7.5. Giải pháp cho sản xuất NTTS 81
3.7.6. Giải pháp về cơ chế chính sách 82
3.7.7. Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực 82
3.7.8. Giải pháp về môi trường 83
3.7.9. Giải pháp về cơ sở hạ tầng 84
3.7.10. Giải pháp tổ chức thực hiện quy hoạch 84

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 86
1. Kết luận 86
2. Kiến nghị 86
TÀI LIỆU THAM KHẢO 88


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Phƣơng pháp tổ chức CSDL và phần mềm máy tính chuyên dụng 19
Bảng 2.1: Tiêu chí đánh giá cho các đối tƣợng NTTS 30
Bảng 3.1: Kết quả tổng điều tra về dân số và nhà ở năm 2009 42
Bảng 3.2: Dân số và mật độ dân số phân theo xã năm 2009 43
Bảng 3.3: Tình hình lao động KKT Vân Đồn 44
Bảng 3.4: Hiện trạng sử dụng đất ở KKT Vân Đồn 45
Bảng 3.5: Chỉ tiêu thích nghi sinh thái 49
Bảng 3.6: Đặc điểm các kênh ảnh Landsat 7 53
Bảng 3.7: Diện tích NTTS theo các xã năm 2012 57


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1: Bản đồ nền Khu kinh tế Vân Đồn 53
Hình 3.2: Ảnh vệ tinh Landsat 7 Khu kinh tế Vân Đồn năm 2012 54
Hình 3.3: Cập nhật thông tin bằng ảnh viễn thám 55
Hình 3.4: Bản đồ hiện trạng sử dụng đất Khu kinh tế Vân Đồn năm 2012 56
Hình 3.5: Bản đồ hiện trạng NTTS Khu kinh tế Vân Đồn năm 2012 58
Hình 3.6: Bản đồ thổ nhƣỡng Khu kinh tế Vân Đồn 59
Hình 3.7: Bản đồ địa chất Khu kinh tế Vân Đồn 60
Hình 3.8: Sơ đồ định hƣớng phát triển không gian đến năm 2030 61
Hình 3.9: Bản đồ phân cấp độ mặn 62
Hình 3.10: Bản đồ phân cấp địa hình 63
Hình 3.11: Bản đồ phân bố trầm tích đáy 64

Hình 3.12: Bản đồ phân cấp các loại đất thích hợp cho NTTS 66
Hình 3.13: Bản đồ các vùng không đánh giá thích nghi cho NTTS 69
Hình 3.14: Phƣơng pháp chồng ghép xây dựng bản đồ và tổ chức thông tin
trong hệ GIS 70
Hình 3.15: Bản đồ thích nghi NTTS Khu kinh tế Vân Đồn 73
Hình 3.16: Bản đồ đề xuất các vùng thích hợp phục vụ quy hoạch vùng NTTS
76
Hình 3.17: Một số mô hình có thể áp dụng trong NTTS Khu kinh tế Vân Đồn
78


DANH MỤC VIẾT TẮT
1. 

2. 

3. 

4. 
5. 
6. 
7. COD: 
8. 
9. 
10. 
11. 
12. 
13. 

14. - 

15. 
16. 
17. 
18. 

19. 
20. 

21. 
22. Landsat: Land Satelli
23. 
24. 
25. 
26. 
27. 
+

28. Nam
29. -
30. 
31. 
32. SPSS: 

33. 
34. 
35. 
36. 
37. 
38. 

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài






- 
u 
2

                
tr
 




NTTS 

ng NTTS 
 
n



  s1296/Q-  "Về việc Phê
duyệt quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm
2020 tầm nhìn đến năm 2030” 

, 
,  
2

Tr“Ứng dụng công nghệ GIS đánh giá tiềm năng đất
đai phục vụ quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản tại khu kinh tế Vân Đồn, tỉnh
Quảng Ninh” 

2. Mục tiêu nhiệm vụ đề tài


.

- ;
- 

- Thu th;
- ;

- ;
-    
  NTTS ;
- 
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

 

-  
 

- 
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu

     
3


.
 



      
.
5. Dữ liệu, trang thiết bị và phần mềm

- ;
-   
-  

-  
-  
- ;
- - 
 ;
- ;
- , Mapinfo,
6. Phƣơng pháp nghiên cứu






 
c.
4


Internet, 
7. Bố cục của đề tài
: 87 trang, 17 9   40 




 

 



.

5
Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ QUY HOẠCH VÙNG NUÔI TRỒNG
THỦY SẢN VÀ KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG CỦA GIS
1.1. Ứng dụng GIS đánh giá tiềm năng đất đai phục vụ quy hoạch nuôi trồng
thủy sản trên thế giới









                 
         
(Kapetsky, 1986), bang          


[5]


 
nnk, [5]
CSIRO-






 
6
.

 


-





      
                


               
(CSIRO 1999).[29]





 

    

 
                



7




                







 


 

              








Jones
2000).



8



 
 . N
 NTTS 
-UNESCO. TNTTS 
 
NTTS.[11]

 - 
  

       
 

 


[5,12]
 Florida - 
Mercenaria
   

 



 


9
n
-


   




 
 

  
.[5]

Bangladesh


              





m« h×nh phô 



m« h×nh phô  Sau


10










Ngay từ những năm 90, Thái Lan đã chú trọng áp dụng
GIS trong việc quản lý và quy hoạch NTTS. Đặc biệt có sự trợ giúp của tổ chức FAO
và những nghiên cứu của từng hệ thống, việc ứng dụng đã đ-ợc thực hiện một cách
hệ thống và khoa học. Gắn việc nuôi trồng thủy sản trong việc quản lý tổng hợp đới
ven biển.



-

NTTS
[5]






cao. [11,31]
11


 






1.2. Tình hình nghiên cứu GIS đánh giá tiềm năng đất đai phục vụ quy hoạch
nuôi trồng thủy sản ở Việt Nam [13]



.  . 











. 

                




 :
- ;
- ;
- NTTS I;
- NTTS II;
- - .
  

GIS. 
12
. V- GIS
 NTTS 
-  , tron.
-  
ng.
- 





              
NTTS  


.000.








 










 .  : 















 , , 




   theo, 










 






 , 

 ; 







 ,
DO, 



,  , 

, 

 
, 



 






 . 
































 ,  , 



,  


  ,
























nhau:  , 1 1 ,  ,  






: 

, 



.
             

13

- 

 




D
 
  - 1998, 1994 -  - h



 
4,7% (2


 - [5]
- 
   




u
 


        -        g trong

14


n 
n 
-             
 





























 1m. 























 , 


, 



, 

















quan. 
 .  n
,  . 













































 
. 




















, 
Vinh Giang.
1.3. Vai trò của nuôi trồng thủy sản trong cơ cấu kinh tế của KKT Vân Đồn
DiNTTS  2 128 ng [23],
[24c ng10n, l 28 ha. Di
trng thy sn tp trung ch yu  c ven bin. Sng
ng thy snc ngn l 

7.257 to ra mt kht ln phc v cho
p ch bin xut kh nc v ch.
      -  -      
              

10 
15
- - 
- 
 35,70%

(Nguồn: Báo cáo hiện trạng kinh tế - xã hội huyện Vân Đồn năm 2010)
 - -   
 
 


1.4. Quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản [1]
1.4.1. Chuẩn bị quy hoạch
1.4.1.1. Xây dựng đề cương quy hoạch và dự toán kinh phí
a. Xây dựng đề cương
- 
  
-  
c NTTS

- Trao  


NTTS

- 
-ng

 
-  

- 
Nông - lâm -
ngƣ nghiệp
54.30%
Công nghiệp
- xây dựng
10.00%
Dịch vụ
35.70%