SKKN Vận dụng quy trình biên soạn đề kiểm tra vào một tiết kiểm tra của học sinh lớp 12 chuyên Sử

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“VẬN DỤNG QUY TRÌNH BIÊN SOẠN ĐỀ KIỂM TRA VÀO
MỘT TIẾT KIỂM TRA CỦA HỌC SINH LỚP 12 CHUYÊN SỬ”
1
I/Đặt vấn đề:
I/ Đặt vấn đề:
Cũng như các khối chuyên Sử của các trường chuyên trên toàn quốc, chuyên Sử
của trường THPT chuyên Lam Sơn gặp nhiều khó khăn và thuận lợi trong quá trình dạy
học. Đa số học sinh chuyên năng lực học tập bộ môn không cao, học yếu các môn khác
nên chọn vào chuyên Sử, thêm nữa trình độ nhận thức của các em trong một lớp không
đồng đều…Vì vậy, so với các chuyên khác, chất lượng học tập chuyên Sử thấp hơn. Tuy
nhiên, sau khi thi tuyển chọn vào lớp chuyên, số tiết học dành cho chuyên sử cũng nhiều
hơn so với lớp không chuyên đã tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh mở rộng kiến
thức. Hầu hết các em đều tích cực, quyết tâm và ham thích môn Lịch sử, nhiều em ngay
từ khi vào lớp 10 chuyên đã xác định mục đích học để thi tuyển chọn vào đội tuyển dự thi
học sinh giỏi quốc gia. Do đó, để hình thành những kĩ năng học lịch sử cho học sinh
chuyên, trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi, chúng tôi đã sử dụng nhiều phương pháp
khác nhau, trong đó đã tiến hành cho học sinh làm bài tập lịch sử dưới nhiều dạng khác
nhau, kể cả kĩ năng trắc nghiệm, tự luận và thực hành.
Mặt khác, trong quá trình dạy học, kiểm tra - đánh giá kết quả học tập lịch sử là
một quá trình tiến hành có hệ thống, liên tục và thường xuyên nhằm kiểm tra đánh giá
quá trình học tập, củng cố, mở rộng, tăng cường hoạt động học tập của học sinh. Đồng
thời, qua đó xác định mức độ các mục tiêu dạy học đạt được, làm cơ sở cho những quyết
định sư phạm của giáo viên, cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học lịch sử.
Với những yêu cầu trên, trong quá trình giảng dạy cho học sinh chuyên Sử, để kiểm
tra, đánh giá, điều chỉnh hoạt động dạy học, tôi xin được trình bày một kinh nghiệm của
bản thân với đề tài: “Vận dụng qui trình biên soạn đề kiểm tra vào một tiết kiểm tra
của học sinh lớp 12 Sử”
II/Giải quyết vấn đề:
Năm học 2012- 2013 là năm học thứ 7 ngành giáo dục đào tạo thực hiện đổi mới

chương trình giáo dục phổ thông. Trong quá trình đổi mới, việc kiểm tra đánh giá là một
khâu quan trọng. Kiểm tra đánh giá môn Lịch sử, đặc biệt với học sinh chuyên Sử là công
việc thường xuyên trong quá trình dạy học. Đây cũng là việc kiểm định chất lượng và
hiệu quả của công tác dạy và học. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh
nói chung, học sinh chuyên Sử nói riêng nhằm đo khả năng biết, hiểu và vận dụng kiến
thức của học sinh về sự phát triển của lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc, qua đó rút ra
điểm mạnh, điểm yếu của nội dung, chương trình, sách giáo khoa để có những bổ sung,
điều chỉnh kịp thời về cách dạy, cách học, giúp bộ môn lịch sử thực hiện tốt vai trò vai trò
giáo dục của mình. Vì vậy kiểm tra đánh giá là khâu cuối trong quá trình dạy học - trở
2
thành động lực mạnh mẽ để thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy của giáo viên và phương
pháp học của học sinh.
Để kiểm tra – đánh giá mang tính chính xác và khách quan, giáo viên phải nắm
được mục đích, ý nghĩa, yêu cầu, nội dung và phương pháp của kiểm tra đánh giá. Đánh
giá kết quả học tập của học sinh cần sử dụng phối hợp nhiều công cụ, phương pháp và
hình thức khác nhau, trong đó đề kiểm tra là một trong những công cụ được dùng khá
phổ biến để kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Do đó, biên soạn đề kiểm tra
chuẩn bị trước khi kiểm tra đánh giá phải thực hiện theo đúng qui trình sáu bước và phải
thiết lập ma trận đề kiểm tra.
Trước đây, khi Sở Giáo dục và Đào tạo chưa tổ chức tập huấn biên soạn đề kiểm tra
môn sử của các lớp chéo chuyên, đặc biệt các lớp chuyên sử, việc kiểm tra đánh giá môn
này còn có nhiều bất cập như kết quả kiểm tra đánh giá của một số em chưa chính xác,
khách quan, nội dung kiểm tra đánh giá còn tập trung chủ yếu vào kiến thức mà chưa
quan tâm đến đánh giá kĩ năng, thái độ của học sinh…
Về phương pháp dạy học, mặc dù các giáo viên dạy chuyên đều khẳng định việc sử
dụng bài tập trong dạy học lịch sử ở các lớp chuyên sử là cần thiết và có tác dụng nhiều
mặt, vừa là một hình thức để đánh giá học sinh, đặc biệt vừa gây hứng thú học tập, phát
triển tư duy độc lập sáng tạo và rèn luyện kĩ năng thực hành bộ môn cho học sinh. Nhưng
trên thực tế, chưa có sự chỉ đạo thống nhất từ Vụ THPT và các phòng chỉ đạo chuyên
môn của Sở GD - ĐT. Bộ GD - ĐT vẫn chưa ban hành sách bài tập lịch sử nói chung và

sách bài tập dành riêng cho đối tượng học sinh chuyên thống nhất trong cả nước, chưa có
chương trình qui định số giờ bài tập, giờ thực hành thích đáng và tài liệu tham khảo thích
hợp, giúp giáo viên dạy chuyên có những định hướng cơ bản trong quá trình sử dụng bài
tập trong dạy học lịch sử.
Theo qui định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đối với học sinh chuyên sử, giáo viên
sẽ dùng sách giáo khoa nâng cao làm tài liệu giảng dạy. Với 37 tuần học trong một năm
học như hiện nay, lớp chuyên sử có 3 tiết/ tuần, một năm có 111 tiết dành cho môn sử.
Tổng số tiết của học sinh chuyên sử nói chung, lớp 11 sử nói riêng có 150% số tiết của
chương trình nâng cao, trong đó 50% dành cho nội dung chuyên sâu. Sau khi được tiếp
thu tập huấn của Bộ Giáo dục và Đào tạo dành cho giáo viên dạy chuyên, xét từ tình hình
thực tế của các lớp chuyên sử, nhóm dạy chuyên chúng tôi đã thống nhất đối với các lớp
chuyên sử, số tiết kiểm tra đánh giá gồm 4 con điểm kiểm tra thường xuyên( bao gồm
kiểm tra miệng, kiểm tra 15 phút) và 3 con điểm kiểm tra định kì trong một học kì. Ngoài
ra, để phục vụ cho thi học sinh giỏi các cấp, đặc biệt hướng tới thi học sinh giỏi quốc gia
môn sử, chúng tôi trong phương pháp giảng dạy đã lồng ghép để học sinh thường xuyên
làm bài tập, thường xuyên kiểm tra để đánh giá học sinh nhằm xác định động cơ, hứng
3
thú học tập lịch sử, hình thành năng lực học và làm bài thi môn lịch sử cho học sinh. Vì
vậy, trong kì thi chọn học sinh giỏi quốc gia các năm, đội tuyển sử của trường mấy năm
gần đây, 100% học sinh tham gia đều đạt giải.
Năm 2011, phòng giáo dục phổ thông của Sở tập huấn cho giáo viên các trường
THPT về hướng dẫn biên soạn đề kiểm tra. Đồng thời Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức
tập huấn cho giáo viên dạy chuyên ở các trường chuyên trên toàn quốc nhằm phát triển
chuyên môn giáo viên cho giáo viên dạy sử. Được sự hướng dẫn của các cấp liên quan
trong vấn đề kiểm tra đánh giá cho học sinh, tập thể giáo viên dạy sử của trường đã tiếp
thu và thực hiện đổi mới kiểm tra đánh giá, trong đó tiến hành thực hiện biên soạn đề
kiểm tra theo phương pháp mới. Qua thực hiện, đối với các lớp chuyên sử, tiết kiểm tra
chúng tôi đã lồng ghép đánh giá học sinh bằng cách xây dựng giáo án theo hướng dẫn,
đặc biệt tiến hành ma trận đề trong soạn giáo án tiết kiểm tra. Với thực tế đã tiến hành ở
lớp 12 sử, tôi xin được trình bày một tiết kiểm tra được soạn theo hướng dẫn biên soạn đề

kiểm tra của Sở và Bộ đã hướng dẫn.
Theo phân phối chương trình của khối chuyên sử sau khi đã thống nhất, kiểm tra
định kì của học sinh mỗi học kì có 3 con điểm gồm 2 bài 1 tiết và một bài học kì. Với
thời lượng kiểm tra trong 45 phút, sau khi đã xác định các nội dung cơ bản của chương
trình và cân đối lượng kiến thức, chúng tôi đã soạn một tiết kiểm tra và thực hiện ở lớp
12 sử bằng cách vận dụng qui trình biên soạn đề kiểm tra như sau:
1.Xây dựng ma trận nội dung:
Chủ đề
( nội dung)
Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Cộng
1. Quan hệ
quốc tế trong
và sau thời kì
Chiến tranh
lạnh
Nắm được
những nguyên
nhân dẫn đến
mâu thuẫn
Đông - Tây
Chỉ ra được mối
quan hệ Xô- Mỹ
thay đổi trong
và sau chiến
tranh thế giới
thứ hai
Số câu
Số điểm
Tỉ lệ %
2/3

2,0
70%
1/3
1,0
30%
Số
câu: 3
Điểm
=30%
4
2. Những
chuyển biến
mới về kinh
tế và xã hội ở
Việt Nam sau
chiến tranh
thế giới thứ
nhất
Trình bày
khái quát
được cuộc
khai thác
thuộc địa lần
hai của thực
dân Pháp
Rút ra được
chuyển biến
kinh tế Việt
Nam dưới tác
động cuộc khai

thác thuộc địa
Số câu
Số điểm
Tỉ lệ %
1/3
1,0
30%
2/3
2,0
70%
Số
câu: 3
Điểm
=30%
3. Phong trào
dân tộc dân
chủ ở Việt
Nam từ năm
1919 đến năm
1925
Nêu hoạt
động yêu
nước của
Nguyễn Ái
Quốc từ năm
1919 đến năm
1925
Phân tích
được vai trò
của Nguyễn

Ái Quốc đối
với cách mạng
Việt Nam
thông qua các
hoạt động yêu
nước
Số câu
Số điểm
Tỉ lệ %
1/2
2,0
50%
1/2
2,0
50%
Số
câu:4
Điểm
=40%
Tổng số câu
Tổng số điểm
Tỉ lệ %
2/3+1/3+1/2
5,0
50%
1/3+2/3
3,0
30 %
1/2
2,0

20 %
3
10
100%
2. Biên soạn đề kiểm tra:
5
Câu 1: (3đ)
Trình bày nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn Đông – Tây.
Câu 2: (3đ)
Cuộc khai thác thuộc địa lần hai của thực dân Pháp có tác động như thế nào đến nền
kinh tế Việt Nam?
Câu 3: (4đ)
Nêu những hoạt động yêu nước của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1919 đến năm 1925 và
rút ra những công lao của người đối với cách mạng Việt nam giai đoạn này.
3. Gợi ý hướng dẫn trả lời:
Câu 1: ( 3 điểm)
* Nguyên nhân mâu thuẫn Đông- Tây (3.0đ)
- Sự đối lập về mục tiêu chiến lược giữa hai cường quốc: (1,5đ)
+ Liên Xô chủ trương duy trì hòa bình an ninh thế giới, bảo vệ thành quả chủ nghĩa
xã hội, đẩy mạnh phong trào cách mạng thế giới.
+ Mỹ chống phá Liên Xô, các nước xã hội chủ nghĩa, đẩy lùi phong trào cách mạng
nhằm thực hiện bá chủ thế giới.
- Ảnh hưởng của Liên Xô, cách mạng dân chủ nhân dân Đông Âu thắng lợi, cách
mạng Trung Quốc thành công, chủ nghĩa xã hội trở thành hệ thống thế giới khiến Mỹ lo
ngại.(0,5đ)
- Sau chiến tranh, Mỹ trở thành nước tư bản giàu mạnh nhất, độc quyền vũ khí
nguyên tử, muốn thống trị thế giới. (0,5đ)
=> Từ liên minh cùng chống phát xít trong chiến tranh, Liên Xô, Mỹ nhanh chóng
chuyển sang thế đối đầu sau chiến tranh, dần đi vào tình trạng chiến tranh lạnh. (0,5đ)
Câu 2: (3 điểm)

* Khái quát cuộc khai thác thuộc địa của Pháp ở Đông Dương, chủ yếu là Việt
Nam: tiến hành từ năm 1919 đến năm 1929, với qui mô lớn, tốc độ nhanh , số vốn đầu tư
nhiều vào các ngành kinh tế Việt Nam, nhiều nhất là vào nông nghiệp.(0,5đ)
* Tác động của cuộc khai thác đến kinh tế Việt Nam:
6
- Nền kinh tế tiếp tục mở rộng, phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa bao trùm lên
nền kinh tế phong kiến Việt Nam. (0,75đ)
- Cơ cấu kinh tế Việt Nam có chuyển biến ít nhiều, song chỉ có tính chất cục bộ ở
một số vùng, phổ biến trong tình trạng lạc hậu, nghèo nàn.(0,75đ)
- Kinh tế Đông Dương ngày càng bị cột chặt vào kinh tế Pháp , Đông Dương vẫn là
thị trường độc chiếm của tư bản Pháp.(1đ)
Câu 3: (4 điểm)
* Hoạt động yêu nước của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1919 đến năm 1925 (2,75đ)
- 18/6/1919 Nguyễn Ái Quốc gửi tới hội nghị Vecxai bản yêu sách 8 điểm đòi tự do
dân chủ, quyền bình đẳng và quyền tự quyết của dân tộc Việt nam.(0,25đ)
- Tháng 7 năm 1920, Người đọc bản Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn
đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin đăng trên báo Nhân đạo. Luận cương giúp
Người khẳng định muốn cứu nước và giải phóng dân tộc phải đi theo con đường cách
mạng vô sản.(0,5đ)
- Tháng 12 năm 1920, Người tham dự Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng Xã hội
Pháp, đứng về phía đa số bỏ phiếu tán thành gia nhập Quốc tế Cộng sản, đồng thời là một
trong hững người tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp.(0,5đ)
-Năm 1921, thành lập Hội liên hiệp thuộc địa ở Pari, xuất bản báo “ Người cùng
khổ”, người còn viết nhiều bài cho các báo Nhân đaọ, Đời sống công nhân và đặc biệt là
tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” (0,25đ)
- Tháng 6 năm 1923, Nguyễn Ái Quốc rời Pháp sang Liên Xô dự Hội nghị quốc tế
nông dân, vừa nghiên cứu, học tập, vừa viết bài cho báo Sự thật, tập san Thư tín quốc tế.
Tại đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ V, người trình bày lập trường quan điểm của mình
về vị trí chiến lược của cách mạng các nước thuộc địa, mối quan hệ giữa phong trào công
nhân ở các nước đế quốc với phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa, về vai trò và

sức mạnh to lớn của giai cấp nông dân ở các nước thuộc địa.(0,5đ)
- Ngày 11/11/1924 Nguyễn Ái Quốc đến Quảng Châu ( Trung Quốc), mở lớp huấn
luyện đào tạo cán bộ.Người lựa chọn một số thanh niên tích cực trong Tâm tâm xã để tổ
chức thành nhóm Cộng sản đoàn(2/1925).
- Tháng 6/1925 nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên,
với cơ quan ngôn luận là báo Thanh niên.(0,5đ)
- Trong thời gian hoạt động ở Quảng Châu, ngày 9/7/1925 Nguyến Ái Quốc đã
cùng một số nhà yêu nước Triều Tiên, Inđônêxia lập Hội liên hiệp các dân tộc bị áp bức
7
ở Á Đông nhằm liên lạc với các dân tộc bị áp bức cùng làm cách mạng đánh đổ đế quốc.
(0,25đ)
* Công lao của Người đối với cách mạng Việt Nam (1,25đ)
- Tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc, con đường cách mạng vô sản,
bước đầu giải quyết khủng hoảng về đường lối và giai cấp cách mạng.
- Chuẩn bị về tư tưởng, chính trị, tổ chức cho sự ra đời chính đảng vô sản ở Việt
Nam.
Với việc vận dụng qui trình biên soạn đề kiểm tra vào một tiết kiểm tra cho học
sinh chuyên sử như trên, tôi đã lựa chọn phương pháp kiểm tra theo hình thức tự luận
nhằm đánh giá năng lực sáng tạo của học sinh trong cách trình bày, lập luận và phát biểu
ý kiến của mình. Trong cách biên soạn đề kiểm tra, tôi cố gắng khắc phục tình trạng thiên
về kiểm tra ghi nhớ kiến thức, đảm bảo sự cân đối các yêu cầu kiểm tra với ba cấp độ
nhớ, hiểu, vận dụng , hướng dẫn học sinh biết tự đánh giá kết quả học tập, rèn luyện năng
lực tự học và tư duy độc lập.
Sau khi thực hiện tiết kiểm tra bằng cách vận dụng qui trình biên soạn đề kiểm tra,
thiết lập ma trận đề kiểm tra theo phương pháp mới và sau khi chấm điểm, trả bài cho học
sinh, tôi tiến hành nhận xét bài làm để các em tự đánh giá năng lực học tập của bản thân.
Với kết quả bài kiểm tra, 100% học sinh làm được bài, có 7/24 em đạt điểm khá, 17/24
đạt điểm giỏi, không có học sinh bị điểm trung bình.Thông qua kết quả kiểm tra, có thể
khẳng định vận dụng qui trình biên soạn đề kiểm tra là một trong nhiều khâu nhằm đổi
mới kiểm tra đánh giá để đổi mới phương pháp dạy học .

Như vậy, kiểm tra đánh giá là nhiệm vụ cần thiết, phức tạp nhất và tất yếu không
thể thiếu được của quá trình dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng. Nó chính là
động lực thúc đẩy và điều chỉnh hoạt động dạy và học. Kiểm tra đánh giá không những là
một nhân tố dạy học mà còn là nhân tố kích thích học sinh học tập vươn lên, hai nhân tố
này có mối liên hệ biện chứng lẫn nhau. Việc đánh giá càng chính xác giúp giáo viên
hoàn thiện, cải tiến phương pháp dạy học ngày càng có hiệu quả. Ngược lại, nếu mục
đích dạy học của kiểm tra đánh giá bị xem nhẹ sẽ dẫn tới hậu quả buông lỏng quá trình
dạy học, không động viên, khuyến khích, thúc đẩy học sinh tự vươn lên trong quá trình
học tập.
III. Kết luận:
Trên đây là một vài suy nghĩ và giải pháp mà bản thân tôi đã thực hiện trong một
tiết kiểm tra đánh giá bằng cách vận dụng qui trình biên soạn đề kiểm tra, thiết lập ma
8
trận đề trong giờ kiểm tra định kì của học sinh chuyên sử. Qua kiểm tra đánh giá theo
phương pháp mới, chúng tôi thấy:
100% học sinh đều tích cực học tập, tạo được hứng thú học tập của bộ môn.
100% học sinh trả lời được các câu hỏi của đề yêu cầu, có em trả lời hầu như đầy
đủ các nội dung bài và có sáng tạo trong bài viết, kể cả cách trình bày, phù hợp với yêu
cầu rèn luyện cho học sinh giỏi môn Sử.
Từ thực tế giảng dạy bộ môn, chúng tôi thấy rằng để đổi mới phương pháp dạy học,
giáo viên cần phải quan tâm cả về đổi mới kiểm tra đánh giá bởi nó là một khâu không
thể tách rời diễn ra trong suốt quá trình dạy học. Để nâng cao chất lượng của học sinh
chuyên sử, để học sinh yêu thích môn sử, chúng tôi có một vài đề xuất sau:
- Các trường đào tạo giáo viên nói chung, giáo viên môn lịch sử nói riêng cần phải
quan tâm hơn đến chất lượng đào tạo, tăng cường đổi mới phương pháp dạy học để giáo
viên môn sử tương lai được trang bị không những nội dung chương trình mà còn nắm
vững phương pháp dạy học mới , biến giờ học lịch sử thành những tiết học được học sinh
yêu thích.
- Để tuyển chọn được học sinh vào chuyên sử có năng lực học tập, có tư duy sáng
tạo trong học tập, đạt được thành tích cao trong các kì thi, chúng tôi mong muốn đối với

học sinh thi vào chuyên sử hoặc thi bằng môn sử, hoặc thi bằng môn văn sẽ có đông số
hồ sơ dự thi hơn và chọn lựa học sinh cũng dễ hơn.
Đổi mới phương pháp dạy học, vận dụng qui trình biên soạn đề kiểm tra để đổi mới
kiểm tra đánh giá là việc làm đúng và thiết thực. Do vậy qua bài viết này chúng tôi muốn
góp một vài ý kiến từ thực tế giảng dạy để đổi mới kiểm tra đánh giá. Chắc chắn rằng bài
viết này còn nhiều hạn chế, vì vậy tôi rất mong sự góp ý của các thầy, cô giáo và các
đồng môn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
9
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ GD-ĐT(2011), Tài liệu tập huấn phát triển chuyên môn giáo viên THPT
chuyên môn Lịch sử , Đà Nẵng.
2. Bộ GD-ĐT(2012), Tài liệu tập huấn phát triển chuyên môn giáo viên THPT
chuyên môn Lịch sử, Hà Nội.
3. Phan Ngọc Liên(Chủ biên) ( 2008), Lịch sử lớp 12(sách nâng cao), NXB Giáo
dục.
4. Phan Ngọc Liên( Chủ biên) (2008), Đổi mới nội dung và phương pháp dạy học
lịch sử ở trường phổ thông, NXB ĐH Sư phạm, Hà Nội.
5. Hoàng Thanh Tú( 2012), Phương pháp ôn tập Lịch sử ở trường THPT- Một số
vấn đề lí luận và thực tiễn, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội.
10