Sáng kiến kinh nghiệm –Tích hợp giáo dục môi trường trong dạy học địa lý lớp 9 trường THCS

SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS

A. Phần mở đầu.
Thực trạng môi trờng đang ngày càng trở thành vấn đề gay gắt của toàn nhân
loại, khi con ngời đang ngày phải đối mặt với sự cạn kiệt của tài nguyên và ô nhiễm
môi trờng trên khắp địa cầu cùng song hành với sự phát triển kinh tế.
Sản xuất vẫn không ngừng phát triển tăng trởng nhanh trong khi phải chú ý đến
việc giữ gìn hành tinh này để bàn giao nó cho thế hệ sau, bảo đảm một lợi ích cần
thiết và sự phát triển lâu dài của mọi thế hệ. Đó cũng chính là thông điệp chung cho
tất cả mọi ngời trên thế giới.
Khó có thể làm đợc điều đó khi mà vấn đề giáo dục môi trờng trong xã hội, mỗi
học sinh cha nhận thức đợc vấn đề này trong quá trình tích hợp vào kiến thức từng
môn học. Vấn đề giáo dục môi trờng đợc áp dụng cụ thể học sinh cho tất cả các bậc
học là môn Khoa học tự nhiên và xã hội (Bậc Tiểu học) và môn Giáo dục công dân,
Địa lí và các môn học khác có liên quan đến môi trờng (Bậc THCS và bậc THPT).
Trong quá trình dạy học, vấn đề tích hợp các nội dung của môn Địa lí hay sử dụng
các kiến thức kĩ năng của các môn học khác vào việc dạy học Địa lí của mình là
vấn đề cần quan tâm hiện nay.
Tích hợp trong dạy học Địa lí là vận dụng tổng hợp các kiến thức kĩ năng của các
phân môn của Địa lí vào việc nghiên cứu tổng hợp về địa lí một châu lục. Mặt khác
tích hợp cũng còn là việc sử dụng các kiến thức, kĩ năng của các môn học khác có
liên quan đến Địa lí. Việc tích hợp vấn đề giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí là
vấn đề cần quan giúp học sinh nhận thức đúng về môi trờng trong thời đại mới.
Cùng với sự phát triển khoa học kĩ thuật, tri thức giảng dạy trong nhà trờng là
những kiến thức cơ bản, hiện đại sát thực tế là cơ sở để tạo cho các thế hệ trẻ làm
hành trang bớc vào thế hệ mới. Việc giáo dục môi trờng trong bài dạy Địa lí trang bị
những hiểu biết rèn luyện kĩ năng và cung cấp cơ hội cho học sinh THCS phát
triển khả năng tích hợp kiến thức vận dụng vào thực tế địa phơng. Từ đó các em có
thể tiến hành tích hợp giáo dục môi trờng có hiệu quả trong môn Địa Lí
Thực tế trong những năm giảng dạy tại trờng THCS Lệ Ninh bản thân tôi luôn đổi

mới phơng pháp dạy học theo hớng tích cực. Tích cực hoá hoạt động học tập luyện
tập của học sinh, hình thành các phơng pháp dạy học tích cực, tự giác học tập, chủ
động khai thác kiến thức, chiếm lĩnh tri thức bài học. Bản thân tôi luôn lồng ghép
tích hợp các kiến thức cơ bản bài học với việc giáo dục môi trờng trong môn Địa lí.

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
1
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
Tuy vậy trớc yêu cầu mới của GD - ĐT, với lơng tâm và trách nhiệm nghề nghiệp đã
thúc bách tôi trong việc làm thế nào để môi trờng chúng ta luôn trong sạch, vận
dụng liên hệ vào môn Địa lí để học sinh nhận thức đợc Giáo dục môi trờng trong các
môn học. Với lí do trên tôi chọn đề tài: " Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy
học Địa lí lớp 9 trờng THCS"
B. nội dung.
I. Một số vấn đề chung về môi trờng và giáo dục môi trờng.
1. Môi trờng.
Hiểu một cách khái quát thì môi trờng là tổng hợp các điều kiện bên ngoài có ảnh
hởng tới một vật thể hoặc một sự kiện. Môi trờng sống của con ngời là tổng hợp các
điều kiện vật lí, hoá học, sinh học bao quanh và có ảnh hởng tới sự sống và phát
triển của các cá nhân và cộng đồng con ngời.
Khái niệm môi trờng rất rộng, bao gồm cả hệ thống tự nhiên lẫn nhân tạo. Môi tr-
ờng là toàn bộ các hệ thống tự nhiên và các hệ thống do con ngời tạo ra xung quanh
mình, trong đó con ngời con ngời sinh sống và lao động, đã khai thác các nguồn tài
nguyên tự nhiên hoặc nhân tạo cho phép thoả mãn nhu cầu con ngời.
Trong khoa học theo nghĩa rộng, môi trờng đợc coi bao gồm các nhân tố tự nhiên
và các nhân tố kinh tế xã hội ảnh hởng tới chất lợng cuộc sống con ngời và các
nguồn tài nguyên cần thiết cho sự sống.

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan

2
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
Theo nghĩa hẹp, môi trờng bao gồm các nhân tố tự nhiên và xã hội, trực tiếp liên
quan đến cuộc sống con ngời không xem xét đến tài nguyên trong đó.
2. Giáo dục môi trờng.
Có nhiều định nghĩa giáo dục môi trờng, tuy nhiên trong khuôn khổ của việc giáo
dục môi trờng thông qua môn Địa lí ở nhà trờng có thể hiểu: Giáo dục môi trờng
theo định nghĩa là một quá trình tạo dựng cho con ngời những nhận thức và mối
quan tâm đến môi trờng và các vấn đề về môi trờng. Giáo dục môi trờng gắn liền với
việc học kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành thái độ và lòng nhiệt tình để hoạt
động một cách độc lập hoặc phối hợp nhằm tìm ra giải pháp cho vấn đề môi trờng
hiện tại và tơng lai.
3. Mục đích của giáo dục môi trờng.
a. Giáo dục môi trờng trong nhà trờng nhằm đạt đến mục đích cuối cùng là trẻ

em đợc trang bị để nhận thấy đợc ý nghĩa của việc giáo dục môi trờng trong việc
nâng cao chất lợng giảng dạy môn Địa Lí nhằm xây dựng một môi trờng tốt đẹp.
Giáo dục môi trờng nhằm giúp các em:
- Một ý thức trách nhiệm sâu sắc đối với sự phát triển bền vững của Trái Đất.
- Một khả năng cảm thụ, đánh giá vẻ đẹp nền tảng của môi trờng.
- Một nhân cách đợc khắc sâu bởi nền tảng đạo lí môi trờng.
- Là một thực thể mang tính xuyên suốt trong các môn học, GDMT mang lại cho
các em cơ hội khám phá môi trờng và hiểu biết về các quyết định của con ngời liên
quan đến môi trờng. Giáo dục môi trờng cũng tạo cơ hội để hình thành, sử dụng các
kĩ năng liên quan đến cuộc sống hôm nay và ngày mai của các em. Tất cả điều này
cho chúng ta niềm hy vọng trẻ em có nhiều ý tởng sáng tạo và tham gia tích cực vào
quá trình phấn đấu cho một thế giới phát triển lành mạnh nhằm xây dựng một môi
trờng tốt đẹp.
b. Các mục tiêu Giáo dục môi trờng.

* Nhận thức: Giúp cho các đoàn thể xã hội và cá nhân đạt đợc một nhận thức và
nhạy cảm đối với môi trờng và những vấn đề có liên quan.
* Kiến thức: Giúp các đoàn thể xã hội và các nhân tích luỹ đợc nhiều kinh nghiệm
khác nhau và có sự hiểu biết cơ bản về môi trờng và những vấn đề có liên quan.
* Thái độ : Giúp các đoàn thể xã hội và cá nhân hình thành đợc những giá trị và ý
thức quan tâm vì môi trờng cũng nh động cơ thúc đẩy trong việc tham gia tích cực
vào việc bảo vệ và cải thiện môi trờng.

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
3
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
* Kĩ năng: Giúp các đoàn thể xã hội và các nhân có đợc các kĩ năng trong việc xác
định và giải quyết các vấn đề về môi trờng.
* Tham gia: Tạo cơ hội cho các đoàn thể xã hội và các nhân tham gia một cách tích
cực ở mọi cấp trong việc giải quyết những vấn đề về môi trờng.
4. Giáo dục môi trờng ở Việt Nam.
+ Năm 1962, Bác Hồ khai sinh " Tết trồng cây" , cho đến nay, phong trào này
ngày càng phát triển mạnh mẽ. Năm 1991, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã có chơn gtrình
trồng cây hỗ trợ phát triển GD - ĐT và bảo vệ môi trờng ( 1991 - 1995 ).
- Từ năm 1986 trở đi, cùng với các đề tài nghiên cứu khoa học về bảo vệ môi trờng,
các tài liệu về môi trờng đã xuất hiện.
- Thông qua việc thay sách giáo khoa ( 1986- 1992 ) các tài liệu chuyên ban và thí
điểm tác giả sách giáo khoa đã chú trọng đến việc đa nội dung giáo dục môi trờng
vào sách, đặc biệt là môn Sinh, Địa, Hoá, Kĩ thuật.
- Trong" Kế hoạch hành động quốc gia về môi trờng và phát triển bền vững Việt
Nam giai đoạn 1996 - 2000" giáo dục môi trờng đợc ghi nhận nh một bộ phận cấu
thành.
- Từ năm 1995, dự án giáo dục môi trờng trong nhà trờng của Bộ GD - ĐT do
UNDP tài trợ nhằm vào các mục tiêu cơ bản.

+ Hỗ trợ xây dựng một bản chính sách và chiến lợc thực hiện quốc gia về giáo dục
môi trờng tại Việt Nam.
+ Tăng cờng năng lực của Bộ GD - ĐT trong việc truyền đạt những nội dung và ph-
ơng pháp giáo dục môi trờng vào các chơng trình đào tạo giáo viên.
+ Xây dựng các hoạt động giáo dục môi trờng cụ thể để thực hiện ở các cấp Tiểu
học đến Trung học.
Các mục tiêu trên đợc thể hiện ở mức độ chi tiết và cụ thể hơn thông qua dự án VIE
98/018.

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
4
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
II. Thực tiễn vấn đề giáo dục môi trờng và tích hợp giáo dục môi trờng trong
dạy học Địa lí ở bậc THCS.
Trờng THCS Lệ Ninh nằm ở phía Tây của huyện Lệ Thuỷ. Những năm gần đây, tr-
ờng đã có nhiều hoạt động trên các mặt giáo dục đạo đức, chất lợng văn hoá,
hoạt động Đội và hoạt động TDTT. Trờng nhiều năm đạt trờng tiên tiến xuất sắc
cấp Tỉnh, đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2001 -2010 vào thời điểm tháng 11- 2004.
Có đợc các thành tích đó là nhờ sự quan tâm của Ban giám hiệu, các thầy cô giáo
trong nhà trờng, sự nổ lực và phấn đấu không ngừng của học sinh đặc biệt là sự quan
tâm của địa phơng, của phụ huynh học sinh, xây dựng xã hội hoá giáo dục ngày
càng cao.
Qua quá trình dạy bộ môn Địa lí tại trờng có những thuận lợi : Trờng có 12 lớp,
trên 449 học sinh, với 2 giáo viên chuyên trách dạy, có phơng tiện kĩ thuật phục vụ
cho quá trình dạy học đảm bảo theo yêu cầu. Song việc giảng dạy Địa lí trong nhà
trờng còn gặp nhiều khó khăn nh: Các tranh ảnh minh hoạ cho nội dung bài học còn
ít nh tranh lớp 6, địa bàn phục vụ cho bài thực hành Địa lí 6 cha có trong danh mục
thiết bị trên cấp
Một thực tế hiện nay, trong qúa trình dạy học Địa lí ở trờng THCS vấn đề phát triển

kiến thức, kĩ năng và hình thành thái độ của các em trong vấn đề giáo dục môi tr-
ờng và tích hợp vấn đề giáo dục môi trờng trong các bài học Địa lí cha đạt hiệu quả
cao. Từ những kiến thức trọng tâm bài học liên quan đến vấn đề môi trờng các em
hầu hết hiểu kiến thức bài học, phần liện hệ các kiến thức có liên quan tới vấn đề
môi trờng để tích hợp vào các môn học khác các em cha phát huy tối đa vận dụng
các kiến thức đó. Các em chỉ mới hiểu và nắm đợc kiến thức sách giáo khoa còn
phần mở rộng thì hạn chế nhiều. Điều đó rất khó khăn cho giáo viên dạy Địa lí nói
riêng và các bộ môn có liên quan đến môi trờng nói chung. Vì vậy quá
trình lĩnh hội kiến thức của các em còn hạn chế nhiều trong khi yêu cầu của các
môn học ngày càng cao.

Qua quá trình giảng dạy tại trờng THCS Lệ Ninh. Tôi tiến hành khảo sát năm học
2005 - 2006 kết quả đánh giá học sinh khối 9 trong môn học Địa lí với vấn đề tích
hợp giáo dục môi trờng trong bài
" Sự phát triển và phân bố thuỷ sản, lâm nghiệp" Bài 9- Địa Lí 9.
* Hoạt động tích hợp : Đi về đâu.
* Vị trí tích hợp: 1. Tài nguyên rừng.
ý 1: Hiện nay tài nguyên rừng đã bị cạn kiệt nhiều nơi. (10 phút)

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
5
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
Giúp học sinh hiểu đợc vấn đề tài nguyên rừng hiện nay bị cạn kiệt bị tàn phá nặng
nề mà nguyên nhân chính là sự tác động của con ngời. Việc chặt phá rừng quá mức
dẫn tới tài nguyên rừng bị suy giảm, từ đó làm cho đất đai ngày càng xấu đi và hậu
quả tất yếu là vấn đề cuộc sống chậm cải thiện đặc biệt ở các vùng núi.
* Chuẩn bị:- GV phô tô tờ rời số 1
- Học sinh tìm một số tranh ảnh tài liệu liên quan đến vấn đề tài nguyên
rừng Việt Nam.

Thông tin tờ rời số 1: ( Kèm theo)
* Phơng pháp tiến hành:
- GV yêu cầu 2 học sinh cạnh nhau cùng trao đổi và vạch các mũi tên nối các ô ở tờ
rời số 1 theo một trình tự tiếp nối hợp lí.
- Chọn một số tờ rời đã hoàn thành dán lên bảng và tổ chức học sinh cả lớp phối
hợp với giáo viên xác định các hớng tiếp nối đúng- sai, hoàn thiện một số tờ rời có
các mũi tên nối hợp lí. các em vừa theo dõi vừa trao đổi, sữa chữa trên tờ rời các
nhân.
- Gv chốt lại toàn bộ sơ đồ đúng bằng bảng phụ (Kèm theo).

Thông tin tờ rời số 1: Em hãy nối mũi tên vào sơ đồ sau thể hiện việc chặt phá
rừng quá mức gây ra những hậu quả nào?
Tờ rời số 1



Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
6
Chặt phá rừng
quá mức
Tăng cờng
rửa trôi
Xóimòn
đất
Thiếu thức
ăn gia súc
Năng suất gỗ
giảm sút
Thiếu phân
chuồng

Thiếu củi
đun
Chăn nuôi
động vật giảm
Khô hạn
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS

* Chuẩn xác kiến thức tờ rời số 1 Tờ rời số 1





Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
7
Giảm độ phì
nhiêu
Cần phải khai thác rừng
hợp lí và có kế hoạch
Chặt phá rừng
quá mức
Tăng cờng
rửa trôi
Xóimòn
đất
Thiếu thức
ăn gia súc
Năng suất gỗ
giảm sút

Giảm độ phì
nhiêu
Thiếu phân
chuồng
Thiếu củi
đun
Chăn nuôi
động vật giảm
Năng suất thấp và
không ổn định
Năng suất thấp và
không ổn định
Khô hạn
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS

Qua quá trình khảo sát nội dung tích hợp đạt kết quả sau:
Lớp Tổng
số
Giỏi Khá Trung bình Yếu
SL % SL % SL % SL %
9A 36 05 14,1 11 30,6 13 36,1 07 19,4
9B 37 05 13,5 14 37,8 17 45,9 1 0,3
9C 35 06 17,1 14 37,1 12 34,3 4 11,4
Từ tình trên tôi nhận thấy cần phải có những biện pháp trong vấn đề giáo dục môi
trờng và tích hợp giáo dục môi trờng trong bài dạy Địa lí ở trờng THCS đạt hiệu quả
cao.
Với vấn đề giáo dục môi trờng, giáo viên cần bổ sung kiến thức cho học sinh hiểu
biết các hoạt động của giáo dục môi trờng.
Trong thực tiễn s phạm, mỗi môi trờng thuộc về một vùng địa lí cụ thể, nằm trong

bối cảnh văn hoá đó có một môi trờng giáo dục cụ thể. Điều quyết định việc lựa
chọn đúng những nội dung và phơng pháp phù hợp . Việc xác định và lựa chọn đúng
những vấn đề môi trờng có liên quan trực tiếp học sinh sẽ giúp thu hút các em tham
gia một cách tự nhiên vào quá trình giải quyết các vấn đề.
Các hoạt động giáo dục môi trờng sẽ đợc thiết kế và thực hiện nhằm giúp học sinh
sử dụng các kĩ năng đã có, hình thành và vận dụng các kĩ năng mới.
Về thái độ hành vi, các hoạt động giáo dục sẽ đợc thiết kế và thực hiện nhằm giúp
học sinh hiểu đợc giá trị của môi trờng và vai trò cá nhân trong việc gìn giữ môi tr-
ờng cho hôm nay và ngày mai. Điều này khích lệ thái độ và hành vi tích cực đối với
môi trờng. Việc thay đổi thái độ của học sinh trớc những vấn đề môi trờng là một
dấu hiệu mấu chốt cho phép đánh giá mức độ thành công của các

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
8
Cần phải khai thác rừng
hợp lí và có kế hoạch
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
chơng trình giáo dục môi trờng. Mặc dù có sự quan hệ mật thiết giữa các vấn đề
môi trờng toàn cầu và địa phơng nhng các hoạt động giáo dục môi trờng nên xuất
phát từ các tình huống tại chổ, nơi mà học sinh đã từng trải nghiệm trong quá trình
trởng thành của mình. Trong hoàn cảnh đó, những quan tâm và thái độ của các em
đối với vấn đề môi trờng có cơ hội bộc lộ một cách thành thực và từ đó nhu cầu hiện
tại sẽ nảy sinh một cách tự nhiên cóliên quan đến đời sống.
III. Nguyên nhân cơ bản.
1. Đối với giáo viên:
Giáo viên phải nhận thức đợc rằng: Chỉ có thể giảng dạy đạt chất lợng hiệu quả cao
học sinh mới có ý thức tự chủ, chủ động tích cực trong việc khai thác kiến thức và
lĩnh hội kiến thức mới thì mới đáp ứng nhu cầu của việc yêu cầu đổi mới phơng
pháp dạy, nội dung chất lợng đào tạo của mỗi học sinh, đúng với việc thực hiện theo

cuộc vận động " Hai không" của Bộ GD-ĐT phát động với 4 nội dung
Giáo viên phải là ngời sử dụng thành thạo các phơng pháp dạy học lấy học sinh
làm trung tâm, khả năng vận dụng kiến thức bài học vào vấn đề tích hợp giáo dục
môi trờng đạt hiệu quả cao nhất.
Giáo viên cần xác định rõ trong chơng trình học bài nào, phần nào cần có sự tích
hợp vấn đề giáo dục môi trờng trong đó để định hớng cho học sinh khai thác kiến
thức.
Giáo viên áp dụng một số hiểu biết về giáo dục tổng hợp để xây dựng tích hợp vấn
đề môi trờng trong dạy Địa lí sao cho đạt đợc 2 mục tiêu cơ bản: Mục tiêu về giáo
dục và mục tiêu giáo dục môi trờng. Sử dụng các lí thuyết hiện hành về học tập, t
duy, đạo đức về quan hệ giữa tri thức - thái độ - hành động và về xã hội hoá các t t-
ởng trong việc lựa chọn soạn giảng và thực hiện việc giảng dạy một cách có hiệu
quả để đạt đợc các mục tiêu giáo dục môi trờng

2. Đối với học sinh.
Học sinh cha nhận thức đúng về vai trò tác dụng của vấn đề môi trờng và tích
hợp môi trờng trong những môn học nào, cha thấy đợc mối liên hệ giữa các môn học
có liên quan đến vấn đề môi trờng để từ đó các em liên hệ thực tế đạt hiệu quả giáo
dục cao.

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
9
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
Với những thực trạng nêu trên để nâng cao chất lợng giáo dục về bộ môn mà mình
trực tiếp giảng dạy trong vấn đề tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí,
bản thân tôi đã mạnh dạn áp dụng một số giải pháp.
IV. Các giải pháp.
1. Nâng cao nhận thức và sự hiểu biết về giáo dục môi trờng trong dạy học Địa
lí.

Giáo dục môi trờng trong nhà trờng nhằm đạt đến mục đích cuối cùng là trang bị
cho học sinh một ý thức trách nhiệm sâu sắc đối với sự phát triển bền vững của Trái
Đất. Một khả năng cảm thụ, đánh giá vẻ đẹp của nền tảng đạo lí môi trờng, một
nhân cách đợc khắc sâu bởi nền tảng đạo lí môi trờng.
Là một thực thể mang tính xuyên suốt trong các môn học, giáo dục môi trờng
mang lại cơ hội cho trẻ em khám phá môi trờng và hiểu biết về các quyết định của
con ngời liên quan đến môi trờng. Giáo dục môi trờng cũng tạo cơ hội để hình thành
sử dụng các kĩ năng liên quan đến cuộc sống hôm nay và ngày mai của các em. Tất
cả điều này cho chúng ta niềm hi vọng trẻ em có nhiều ý tởng sáng tạo và tham gia
tích cực vào quă trình phấn đấu cho một thế giới phát triển lành mạnh .
Vấn đề giáo dục môi trờng ở nhà trờng làm cho học sinh và giáo viên có ý thức th-
ờng xuyên và luôn nhạy cảm đối với mọi khía cạnh của môi trờng. Thu nhận đợc
những thông tin và kiến thức cơ bản về môi trờng và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa hoạt
động con ngời và môi trờng. Phát triển những kĩ năng cơ bản bảo vệ và gìn giữ môi
trờng, kĩ năng dự đoán, phòng tránh và giải quyết những vấn đề môi trờng nảy sinh.
Tham gia tích cực vào những hoạt động khôi phục, bảo vệ và gìn
giữ môi trờng, có ý thức về tầm quan trọng của môi trờng trong sạch đối với sức
khoẻ con ngời, với chất lợng cuộc sống chúng ta.
2. Xây dựng một mô hình hoạt động giáo dục trong dạy học.
Hai kiểu triển khai giáo dục môi trờng trong nhà trờng là: Giáo dục môi trờng
thông qua chơng trình giảng dạy của môn học trong nhà trờng và Giáo dục môi tr-
ờng đợc triển khai nh một hoạt động độc lập.
Với kiểu 1, vấn đề giáo dục môi trờng là một yếu tố chính thức trong hệ thống ch-
ơng trình giảng dạy quốc gia bởi vì giáo dục môi trờng là một quá trình không phải
là môn học. Mọi ngời có quyền hiểu biết, phân tích và tỏ thái độ phán xét trớc
những tình huống, sự cố của môi trờng

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
10
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí

lớp 9 trờng THCS
Vậy làm thế nào để thực hiện điều đó ?. Trớc hết không nhất thiết phải tăng thêm
thời lợng của chơng trình hiện hành để tiến hành giáo dục môi trờng. Điểm mấu
chốt là tăng cờng giáo dục môi trờng cho học sinh thông qua các môn học.
Với kiểu 2, vấn đề tổ chức kiểu hoạt động độc lập đối với giáo dục môi trờng để dễ
chủ động về mọi phơng diện khi tổ chức, không phải ràng buộc nhiều bởi các môn
học trong quá trình thực tế hiện nay. Các vấn đề giáo dục môi trờng diễn ra xung
quanh học sinh hết sức đa dạng và sinh động. Việc giảng dạy GDMT trong chơng
trình cha đủ phong phú, học sinh cần có cơ hội thực tiễn để thực hành trách nhiệm
công dân ngay trong đời sống nhà trờng và chuẩn bị cho một đời sống trởng thành
sau này.

Làm thế nào để thực hiện điều đó?. Về cơ bản cách tiến hành hoạt động độc lập
về giáo dục môi trờng là cần xác định chủ đề và hình thức của hoạt động.
Cần xây dựng các mô hình phổ biến nh: Hoạt động ở trên lớp thông qua các môn
học chính khoá, hoạt động ở ngoài lớp.
3. Vận dụng linh hoạt các phơng pháp dạy học giáo dục môi trờng trong dạy
học Địa lí.
Hiện nay có nhiều phơng pháp dạy học giáo dục môi trờng, trong môn Địa lí sử
dụng một số phơng pháp sau:
a. Nghiên cứu.
Đây là phơng pháp hớng các em làm quen với quá trình tìm tòi, sáng tạodới các
dạng bài tập. Có nhiều dạng bài tập khác nhau đối với học sinh : Bài tập giải quyết
nhanh tại lớp, bài tập đòi hỏi có thời gian dài.
b.Làm việc nhóm.
Đây là phơng pháp dạy học có nhiều khả năng tốt trong quá trình giáo dục môi tr-
ờng vì nó đề cao sự hợp tác trên cơ sở hoạt động tích cực của mỗi các nhân.
c. Đóng vai.
Đây là phơng pháp đợc đặc trng bởi một hoạt động với các nhân vật giả định, mà
trong đó các tình thế trong thực tiễn cuộc sống đợc thể hiện tức thời thành những

hành động có tính kịch. Trong vở kịch này, các vai khác nhau do chính học sinh
đóng và trình diễn. Các hành động kịch đợc xuất phát từ chính sự hiểu biết óc tởng
tợng và trí sáng tạo của học sinh.
d. Quan sát, phỏng vấn.

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
11
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
Là phơng pháp thờng dùng, có mục đích thu thập các thông tin về một vấn đề nào
đó, hoạt động cơ bản là quan sát phỏng vấn.
đ. Thuyết trình.
Là phơng pháp trong đó học sinh thu thập thông tin t liệu qua báo chí và t liệu các
phơng tiện truyền thông khác, xây dựng một bản báo cáo và trình bày
c 4. Giáo dục môi trờng thông qua hoạt động ngoại khoá Địa lí.
Ngoại khoá là hình thức tổ chức dạy học ngoài giờ lên lớp, không quy định bắt
buộc trong chơng trình hoạt động dựa trên sự tự nguyện tham gia của một số đông
học sinh có hứng thú, yêu thích bộ môn và ham muốn tìm tòi, sáng tạo nôi dung học
tập địa lí, dới sự hớng dẫn của giáo viên.
Hoạt động ngoại khoá có tác dụng rất lớn trong việc nâng cao hiệu quả dạy học
địa lí ở nhà trờng góp phần tích cực vào việc nâng cao, mở rộng vốn tri thức của các
em, rèn luyện kĩ năng địa lí, hình thành tăng cờng hứng thú học tập và giáo dục
lòng yêu thiên nhiên quê hơng, đất nớc.
Nhờ vào hoạt động ngoại khoá, các em đợc mở rộng kiến thức, bổ sung cập nhật
các kiến thức địa lí, các kĩ năng địa lí của học sinh có đợc trong học tập ở lớp học có
điều kiện để củng cố và rèn luyện vững chắc
Các hoạt động ngoại khoá địa lí với nhiều hình thức phong phú, diễn ra ở nhiều
địa điểm khác nhau, đòi hỏi các cách thức hoạt động khác nhau sẽ rèn luyện cho
học sinh đức tính thích nghi , chủ động hứng thú học tập.
5. Đánh giá trong giáo dục môi trờng.

Việc đánh giá không chỉ nhằm mục đích ghi nhận thực trạng mà còn làm cơ sở
cho những hoạt động giáo dục tiếp theo, đề xuất những quyết định làm thay đổi thực
trạng. Do vậy việc đánh giá phải khách quan, chính xác trên cơ sở đó làm sáng tỏ
thực trạng để điều chỉnh quá trình dạy học hợp lí, và cuối cùng là thông tin kết quả
này đến địa chỉ có nhu cầu.
Nh vậy việc đánh giá ngời học phải đảm bảo các yêu cầu:
+ Khách quan chính xác, toàn diện, hệ thống, công khai kịp thời, vừa sức, bám sát
yêu cầu của chơng trình.
+Việc đánh giá trong giáo dục nhằm cung cấp cho học sinh những phản hồi thông
tin giúp cho học sinh điều chỉnh hoạt động học của mình.
+Việc giáo dục đánh giá không chỉ đơn giản là công cụ mà có uốn nắn, tạo dựng
tính cách học sinh.

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
12
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
+Về mặt giáo dỡng, đánh giá trong giáo dục môi trờng giúp học sinh thấy đợc
mình đã tiếp thu những điều vừa học vận dụng kiến thức đó vào môi trờng nh thế
nào.
6. Những kết quả bớc đầu.
Kết quả khảo sát học kì I năm học 2006-2007, trong bài " Sự phát triển và phân
bố thuỷ sản, lâm nghiệp" Bài 9- Địa Lí 9. Kết quả đạt đợc:
Lớp Tổng
số
Giỏi Khá Trung bình Yếu
SL % SL % SL % SL %
9A 30 06 20,0 19 63,3 4 13,3 01 0,3
9B 29 09 31,0 16 55,1 04 14,0 0 0
9C 31 13 42,0 12 39,0 06 19,3 0 0

So sánh kết quả trên với năm học trớc tôi nhận thấy: Khi thực hiện các giải pháp
trong quá trình dạy vấn đề tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí chất l-
ợng môn học đợc nâng cao, học sinh đam mê hứng thú học tập bộ môn hơn so với
trớc. Vì thế trong quá trình giảng dạy giáo viên cần chủ động vấn đề tích hợp giáo
dục môi trờng trong từng bài dạy Địa lí phù hợp với từng đối tợng học sinh.

C. kết luận.
Qua giảng dạy bộ môn và đi sâu nghiên cứu các vấn đề về môi trờng có liên quan
đến môn Địa lí ở trờng THCS tôi xin đợc phép đợc nêu lên các kinh nghiệm sau:

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
13
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
+ Muốn hoạt động nâng cao hiệu quả, chất lợng dạy môn Địa lí cơ bản cho học
sinh THCS nói riêng ở các nội dung khác nhau và đối tợng khác nhau nói chung,
giáo viên phải không ngừng đầu t trí tuệ vào vấn đề cần truyền thụ kiến thức cho học
sinh.
+ Giáo viên phải nắm chắc nội dung chơng trình, đối tợng giảng dạy, phơng pháp
bộ môn phù hợp với vấn đề tích hợp giáo dục môi trờng.
+ Không ngừng nâng cao ý thức trách nhiệm, thờng xuyên học tập tu dỡng nâng
cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ để đáp ứng yêu cầu của phơng pháp dạy học
hiện đại.
+ Thờng xuyên làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục .
+ Thực sự yêu thích bộ môn mình , luôn gần gũi với học sinh.
+ Để đạt đợc kết quả cao trong môn Địa lí ngời giáo viên phải nắm rõ nguyên tắc
tích hợp các vấn đề môi trờng có liên quan phải đảm bảo mục tiêu, đảm bảo khoa
học, đảm bảo tính khả thi
+Khi thiết kế bài học theo hớng tích hợp, giáo viên cần phải xác định :
- Mục tiêu bài học là gì ?

- Cần vận dụng các kiến thức, kĩ năng nào tơng ứng?
- Cần tổ chức hoạt động học tập của học sinh nh thế nào ?
- Thời gian cho một hoạt động là bao nhiêu?
+ Khi lên lớp, giáo viên cần:
- Làm theo các thiết kế đã chuẩn bị.
- Xử lí các tình huống phát sinh ngoài thiết kế.
- Hớng dẫn cách làm cho học sinh.

- Dành thời gian cho học sinh làm việc cá nhân, theo nhóm và thảo luận chung cả
lớp.
+ Cần phát huy tối đa khả năng vận dụng kiến thức bài học của học sinh trong tích
hợp môi trờng.
+Trong giảng dạy ngời thầy, ngời cô phải là ngời yêu nghề mến trẻ. Phải có năng
lực sáng tạo luôn có ý thức đổi mới phơng pháp dạy học phù hợp với thời kì mới, tạo
ra không khí vui tơi hứng thú trong giờ học.

Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
14
SKKN:Tích hợp giáo dục môi trờng trong dạy học Địa lí
lớp 9 trờng THCS
Song ở mỗi tiết học vấn đề tích hợp kiến thức địa lí vào vấn đề giáo dục môi trờng
tuỳ thuộc vào từng đối tợng học sinh và khả năng vận dụng kiến thức của các em mà
vấn đề môi trờng cũng phát triển theo từng mức độ nhất định trong bậc học THCS.
Những suy nghĩ trên đây của bản thân tôi chỉ là một khía cạnh và ở mức độ nhất
định, kính mong các đồng nghiệp , các cấp quản lí giáo dục tham khảo, góp ý đề cho
vấn đề lồng ghép nội dung giáo dục môi trờng trong môn học Địa lí đạt kết quả cao.
Xin chân thành cảm ơn !
Lệ Ninh, ngày tháng năm 2008
Hội đồng khoa học Ngời viết.
Trờng THCS Lệ Ninh

Nguyễn Thị Diệu Lan






Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Lan
15