chức năng tổ chức, quản lí của nhà nước XHCN trong lĩnh vực kinh tế của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
ĐẶT VẤN ĐỀ
Cuối thế kỉ XX, trước cuộc khủng hoảng trầm trọng về kinh tế - xã hội, các
nước XHCN đã chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế
thị trường. Dù với phương thức chuyển đổi khác nha, những bước đi và mức độ
thành công khác nhau nhưng thực tế cho thấy những kết quả tốt hơn so với trước
khi chuyển đổi. Đó là sự ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, phục hồi và
bước đầu tăng trưởng kinh tế; các thể chế của nền kinh tế thị trường đã dần dần
hình tha nhà và phát huy tác dụng tích cực song song với việc chuyển đổi hệ thống
pháp luật và thiết chế Nhà nước; từ nội dung đén phương thức quản lí kinh tế ở các
nước đã được chuyển đổi. Tuy không phải tất cả các nước chuyển đổi từ nền kinh
tế kế hoạchhóa tập trung sang nền kinh tế thị trường đều giữ định hướng XHCN
nhưng từ thực tiễn của công cuộc chuyển đổi sang nền kinh tế thị truờng ở một số
nước, có thể rút ra được những vấn đề chung như sau:
Một là không thể có một mô thức đồng nhất và giản đơn cho mọi nước trong
chuyển đổi. Hai là Nhà nước đóng vai trò rất quan trọng và tích cực trong quá trình
cải cách chuyển đổi. Có thể khẳng định rằng chất lượng của chính sách Nhà nước
cũng như sự điều tiết có hiệu quả của Nhà nước mới có ý nghĩa quyết định sự thành
công của công cuộc chuyển đổi (Xem: Nguyễn Minh Tú, Về mô hình chuyển đổi
kinh tế của một số nước và định hướng vận dụng ở VIệt Nam, Nxb Chính trị Quốc
gia,h.1997,tr.24, 49-50). Ba là quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường đòi
hỏi sự đồng bộ không phải chỉ trong các chính sách kinh tế mà còn cả hệ thống thể
chế, cơ cấu xã hội, những thiết chế Nhà nước và hệ thống lập pháp (Xem Mười vấn
đề lớn về kinh tế hiện đại, Viện NCQLTƯ, H.1995,tr.66).
Như vậy, với những quan niệm về vai trò kinh tế của Nhà nước trên thế giới
như đã nêu trên, có thể thấy cuộc tìm kiếm mô hình kinh tế hợp lí và chức năng
đích thực của Nhà nước trong lĩnh vực kinh tế ở các nước từ xưa đến nay vẫn đang
tiếp tục. Mỗi mô hình kinh tế cũng như mỗi lí thuyết kinh tế ở các nước đều có
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
những yếu tố hợp lí và những giá trị tham khảo nhất định; đặc biệt là vấn đề chức

năng tổ chức, quản lí của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường hiện đại và chức
năng của Nhà nước XHCN trong quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa
tập trung sang nền kinh tế thị truờng là những vấn đề có ý nghĩa to lớn đối với sự
nghiệp đổi mới ở Việt Nam.
Đó cũng chính là cơ sở lí luận và thực tiễn trong lịch sử quốc tế cho việc
nhận thức vai trò và chức năng tổ chức, quản lí kinh tế của Nhà nước Cộng hòa
XHCN Việt Nam.Trên cơ sở phân tích tình hình cụ thể của nước ta trong giai đoạn
đầu của thời kì quá độ, tổng kết việc tổ chức và quản lí kinh tế trong thời gian qua,
Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ VI đã khẳng đinh “Tư tưởng chỉ đạo của
kế hoạch và các chính sách kinh tế là giải phóng mọi năng lực sản xuất hiện có,
khai thác mọi khả năng tiềm tàng của đất nước và sử dụng có hiệu quả sự giúp đỡ
quốc tế để phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất đi đôi với xây dựng và củng cố
quan hệ sản xuất”.Tư tưởng chỉ đạo đó thể hiện trong các chính sách và biện pháp
lớn chỉ đạo nội dung của chức năng tổ chức và quản lí kinh tế của Nhà nước ta.
Trong phạm vi bài viết này chúng ta sẽ tìm hiểu chức năng tổ chức, quản lí
của nhà nước XHCN trong lĩnh vực kinh tế của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam.
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Một số khái niệm cần biết liên quan đến vấn đề chức năng tổ chức, quản lí
kinh tế của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
Cuộc sống xã hội bao gồm rất nhiều lĩnh vực vận động. Các lĩnh vực ấy đều
cần có sự tác động của nhà nước-sự tác động được thực hiện dưới những hình thức
và mức độ khác nhau. Mỗi lĩnh vực ấy có những quy luật vận động đặc thù, do vậy
đòi hỏi ở nhà nước một sự tác động cũng đặc thù, phù hợp với tùng đặc điểm của
từng lĩnh vực.Sự hình thành các lĩnh vực khác nhau với những đặc trưng khác nhau
của xã hội xã hội chủ nghĩa quy định những phương hướng hoạt động khác nhau
của nhà nước, mà mỗi phương hướng hoạt động đều nhằm vào các mục tiêu và
nhiệm vụ đang được đặt ra bởi sự phát triển khách quan của đời sống trong từng
lĩnh vực cụ thể. Đó có thể là lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa-xã hội,có thể là

lĩnh vực thuộc đời sống xã hội trong nước hoặc thuộc quan hệ với các quốc gia bên
ngoài.Các phương hướng hoạt động cơ bản của nhà nước trong khoa học pháp lí
được gọi là các chức năng của nhà nước .
Chức năng của Nhà nước thể hiện các yêu cầu của đời sống xã hội với Nhà
nước, thể hiện năng lực thực tế, những giới hạn hợp pháp của hoạt động Nhà nước.
Chức năng của Nhà nước nói chung là hoạt động của Nhà nước thể hiện vai trò của
Nhà nước đối với xã hội.
Nếu quan niệm đời sống xã hội tồn tại những lĩnh vực khác nhau thì chức
năng của Nhà nước cũng được phân chia thành các chức năng khác nhau. Trên cơ
sở sự phân chia đời sống xã hội thành hai lĩnh vực lớn là chính trị, kinh tế-xã hội, ta
có thể nhận thức chức năng kinh tế của Nhà nước nói chung là hoạt động của Nhà
nước thể hiện vai trò của Nhà nước đối với sự phát triển của nền kinh tế. Như vậy,
từ phạm trù chức năng của Nhà nước với ý nghĩa là hoạt động của Nhà nước thể
hiện vai trò của Nhà nước đối với đời sống xã hội, có thể hình thành trên phạm trù
chức năng kinh tế của Nhà nước nói chung như là bộ phận của khái niệm chức
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
năng Nhà nước.Chức năng kinh tế của Nhà nước cũng là thể thống nhất giữa các
dấu hiệu phản ánh nhu cầu khách quan của đời sống kinh tế, năng lực thực tế của
bộ máy nhà nước và phạm vi hoạt động hợp pháp của Nhà nước trên lĩnh vực kinh
tế.
Tổ chức quản lí kinh tế là chức năng có tầm quan trọng đặc biệt của bất kì
Nhà nước XHCN nào. Nội dung của chức năng tổ chức và quản lí kinh tế của Nhà
nước XHCN rất rộng, bao gồm nhiều vấn đề, nhiều mối quan hệ cần giải quyết,
trong đó công tác kế hoạch hóa, xây dựng và hoàn thiện quan hệ sản xuất XHCN
và cơ chế quản lí là những vấn đề then chốt.
Vậy chức năng của nhà nước xã hội chủ nghĩa là những phương hướng (hay
phương diện, mặt) hoạt động cơ bản của nhà nước nhằm thực hiện các mục tiêu
nhiệm vụ của nhà nước trong sự nghiệp xây dựng XHCN.
Vai trò của nhà nước rất quan trọng và không thể thiếu vắng trong mỗi mô

hình kinh tế nhưng vấn đề đặt ra ở đây là những cơ sở lí luận và thực tiễn về vai
trò kinh tế của Nhà nước trong bước chuyển từ nền kinh tế hóa tập trung sang nền
kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam cần phải được làm sáng tỏ từ mối
quan hệ giữa Nhà nước và kinh tế thông qua phạm trù chức năng kinh tế của Nhà
nước XHCN. Chức năng kinh tế của nhà nước XHCN nói chung là hoạt động của
nhà nước thể hiện vai trò của nhà nước đối với nền kinh tế xã hội .Chúng ta có thể
khái quát những vấn đề thuộc về lí luận chức năng kinh tế của nhà nước XHCN
Việt Nam thành những điểm nhận xét sau:
1. Lịch sử kinh tế cũng như lịch sử nhà nước ở các nước trên thế giới và ở
Việt Nam qua những thời địa với những mô hình kinh tế khác nhau là lịch sử xác
định vai trò kinh tế của nhà nước đồng thời cũng là lịch sử tìm kiếm sự tối ưu trong
các chính sách kinh tế của nhà nước .Dựa trên cơ sở kinh tế chế độ công hữu về tư
liệu sản xuất, nhà nước XHCN có chức năng quản lí nền kinh tế một cách có kế
hoạch và chức năng này đã từng được coi là chức năng đặc thù của nhà nước
XHCN. Tuy nhiên, trong thời kì quá độ, với những bước quanh co của lịch sử,
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
CNXH hiện thực đang phải chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa .Trong điều kiện đó thì vai trò
kinh tế của nhà nước XHCN nói chung và của nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ
nghĩa VIệt Nam nói riêng không giảm đi so với cơ chế kinh tế kế hoạch hóa tập
trung mà ngược lại càng phải được tăng cường nhưng theo những nội dung và
phương thức mới.
2. Vai trò kinh tế của nhà nước thể hiện tập trung mối quan hệ biện chứng
giữa nhà nước vói kinh tế và đó là cơ sở trực tiếp xác định chức năng kinh tế của
nhà nước.Xuất phát từ phạm trù chức năng của Nhà nước-phạm trù biểu đạt vai trò
của nhà nước đối với xã hội thể hiện qua hoạt động của bộ máy nhà nước.Chức
năng kinh tế của Nhà nước được nhận thức là hoạt động của Nhà nước trên lĩnh
vực kinh tế phù hợp với mô hình kinh tế tương ứng.
3. Với những phạm vi giới hạn nhất định, chức năng kinh tế của Nhà nước có

mối quan hệ biện chứng với các chức năng khác trong hệ thống các chức năng của
Nhà nước .Tính đặc thù trong hức năng kinh tế của Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ
nghĩa Việt Nam là nhà nước quản lí nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở
phạm vi vĩ mô.
4. Chức năng kinh tế của nhà nước đươc giới hạn bởi hệ thống pháp luật.Nhà
nước không thể quản lí kinh tế nếu không có hệ thống pháp luật, ngược lại pháp
luật kinh tế không thể tồn tại và phát huy vai trò, tác dụng nếu không có hoạt động
của bộ máy Nhà nước .
5. Cả lí luận và thực tiễn đều chỉ ra rằng không có công thức chung để áp
dụng cho mọi nhà nước và mọi nền kinh tế trên thế giới nên vấn đề đặt ra ở đây là
cần tiếp tục nghiên cứu chức năng kinh tế của Nhà nước theo những nội dung và
phương thức thực hiện cụ thể.
2. Vai trò kinh tế của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Sự chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị
trường định hướng XHCN ở Việt Nam là quá trình đổi mới về thể chế và thiết chế
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nhà nước, thể hiện ở sự thay đổi căn bản về vai trò kinh tế của Nhà nước. Đặc trưng
của mô hình kinh tế ấy đã quy định những vai trò kinh tế tương ứng của Nhà nước
Việt Nam. Nền kinh tế quốc dân của Việt Nam ngày nay là nền sản xuất hàng hóa
có nhiều thành phần tham gia theo cơ chế thị trường.Trong cơ chế thị trường, trên
nguyên tắc tự do kinh doanh, các doanh nghiệp, các chủ thể kinh doanh độc lập về
tài sản, nhân danh chính mình tham gia vào các quan hệ kinh tế một cách bình đẳng
theo nguyên tắc tự định đoạt. Mặt khác, nền kinh tế thị trường ở Việt Nam được
xác định là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.Việc xây dựng nền kinh tế thị
trường ở Việt Nam không chỉ nhằm mục đích đơn thuần về tăng trưởng kinh tế mà
phải lấy sự tăng trưởng kinh tế làm cơ sở, làm điều kiện để phát triển hài hòa, đáp
ứng các nhu cầu đa dạng của xã hội, phát triển con người toàn diện.
Những đặc điểm trên đã quyết định sự thay đổi vai trò kinh tế của Nhà nước
khi chuyển từ mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường

định hướng XHCN. Trong cơ chế kinh tế hóa tập trung, Nhà nước đóng vai trò
lãnh đạo thống nhất toàn bộ nền kinh tế quốc dân đồng thời cũng vừa là người điều
hành, tổ chức các hoạt động kinh tế. Còn trong nền kinh tế thị trường, yêu cầu đặt
ra là phải xác định rõ tư cách của Nhà nước là người quản lí nền kinh tế quốc dân
trên tầm vĩ mô.Hoạt động kinh tế và quản lí sản xuất kinh doanh là quyền của chủ
thể hoạt động kinh tế. Nhà nước tác động, điều chỉnh các hoạt động kinh tế với tư
cách là cơ quan công quyền mà không can thiệp một cách trực tiếp vào các quan hệ
thị trường.
Phạm vi và nội dung hoạt động thể hiện vai trò kinh tế của nhà nước trong
nền kinh tế thị trường đã có những thay đổi cơ bản. Xét trên tổng thể, Nhà nước
quản lí kinh tế chính là nhà nước trực tiếp tổ chức hoạt động kinh tế trên các lĩnh
vực khác nhau
Trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, đặc trưng vai trò kinh tế
của Nhà nước được thể hiện ở những điểm cơ bản sau:
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Nhà nước bằng pháp luật quy định tư cách chủ thể, tạo ra khung pháp lí cho
các hoạt động kinh tế;
- Nhà nước tạo ra môi trường thuận lợi về quốc phòng, an ninh, chính trị, xã
hội, ngoại giao cho hoạt động kinh tế;
- Nhà nước bằng pháp luật ngăn ngừa và phòn chống các yếu tố phản thị
trường, phản kinh doanh; duy trì trật tự kinh tế, giữ gìn văn hóa, bản sắc dân tộc
trong phát triển nền kinh tế-xã hội;
- Nhà nước bằng pháp luật định ra các phương thức giải quyết tranh chấp
trong hoạt động kinh tế và thực thi sứ mạng đảm bảo trật tự kinh tế;
- Nhà nước thông qua các công cụ như chính sách tài chính, tiền tệ, tín
dụng… tác động đến nền kinh tế nhằm kiểm soát và hạn chế hậu quả trong các biến
động bất lợi của thị trường;
- Nhà nước thông qua kinh té nhà nước đảm bảo tính hiệu quả, tính ổn định
của nền kinh tế quốc dân, đảm bảo phúc lợi chung cho toàn xã hội;

- Nhà nước bằng pháp luật đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa kinh tế và xã
hội, đảm bảo sử dụng khai thác hợp lí các nguồn tài nguyên, bảo vệ môi sinh;
- Nhà nước đóng vai trò là người mở đường và bảo trợ cho nền kinh tế đất
nước hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới.
Trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, vai trò kinh tế ủa nhà nước
Việt Nam và vai trò của htị trường không loại trừ mà bổ sung cho nhau trong mối
liên hệ biện chứng giữa quy luật kinh tế khách quan và sự vận dụng các quy luật đó
thông qua hoạt động quản lí nhà nước. Nói cách khác, trong nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN, vai trò của Nhà nước được xác định từ chính những yêu cầu
nội tại của nền kinh tế thể hiện sự phân công phối hợp vai trò cảu các yếu tố trong
hệ thống hoàn chỉnh là Nhà nước và các chủ thể kinh tế và thị trường. Như vậy nếu
trong nền kinh tế kếhoạch hóa tập trung, vai trò kinh tế của nhà nước Việt Nam
được thể hiện một cách trực tiếp thì trong nền kinh tế thị trường định hướng
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
XHCN, vai trò đó lại được thể hiện một cách gián tiếp trên cơ sở thừa nhận và tôn
trọng vai trò của thị trường.
Các cơ sở lí luận, pháp lí và thực tiễn vừa nêu về vai trò kinh tế của nhà
nước, cho phép xác định cơ sở chức năng kinh tế của Nhà nước theo những nội
dung và phương thức thực hiện tương ứng với vai trò của Nhà nước ở mỗi mô hình
kinh tế.
Thật ra kinh tế nhà nước đều có tính tất yếu khách quan ở các mô hình kinh
tế thế giới (Xem: Ngân hàng thế giới, Nhà nước trong một thế giới đang chuyển đổi,
Nxb chính trị quốc gia, H.1998,tr.41). Nhưng với bản chất của dân, do dân, vì dân,
Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam không phải nhà tư bản lớn và kinh tế nhà
nước ở Việt Nam không phải là hình thức biểu hiện của CNTB độc quyền nhà nước
mà là hình thức của nền kinh tế công hữu phục vụ cho lợi ích của nhân dân trong
đó Nhà nước là người đại diện.Vì thế thực hiện vai trò chủ đạo của kinh tế nhà
nước trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN là vấn đề thực tiễn và lí luận
mới ở Việt Nam hiện nay. Về mặt nhận thức cần thấy vai trò chủ đạo của kinh tế

nhà nước trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam là “sản phẩm” của sự tồn tại
nhiều thành phần kinh tế phát triển theo định hướng XHCN; nếu không có sự phân
công, phối hợp tốt vai trò của các thành phần kinh tế thì cũng không có đựơc vai trò
chủ đạo của kinh tế Nhà nước.
Vai trò của kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện
nay được thể hiện ở những nội dung cơ bản sau:
- Kinh tế nhà nước là cơ sở vật chất cho việc thực hiện chức năng kinh tế của
nhà nước; là công cụ để hướng dẫn, điều tiết các thành phần kinh tế phát triển theo
định hướng XHCN;
- Kinh tế nhà nước là công cụ hỗ trợ và phục vụ cho các thành phần kinh tế,
tạo điều kiện và thúc đẩy các thành phần kinh tế đều phát triển;
- Kinh tế nhà nước cùng với kinh tế hợp tác tạo thành nền tảng của nền kinh
tế quốc dân.
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Với vai trò của nền kinh tế nhà nước như trên thì việc đổi mới cơ cấu kinh tế
nhà nước cũng như quản lí nhà nước đối với kinh tế nhà nước nhằm nâng cao hiệu
quả và năng lực cạnh tranh ở thị trường trong nước cũng như trênthị trường quốc tế
của các chủ thể kinh tế nhà nước đã và đang là một trong những nội dung quan
trọng nhất trong chính sách kinh tế của Đảng và Nhà nước Việt Nam hiện nay (theo
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb. Chính trị quốc gia, H.1996,
tr93-94)
3. Thực trạng tổ chức, quản lí kinh tế của nhà nước Cộng hòa XHCN Việt
Nam hiện nay
3.1. Khái quát về thành tựu đạt được trong việc tổ chức, quản lí kinh tế của
nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
Bằng chính sách, pháp luật và các công cụ quản lí vĩ mô khác, qua gần hai
thập kỉ dổi mới đất nước, Nhà nước ta thực sự đã đóng vai trò quan trọng trong quá
trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN, tạo ra những chuyển biến to lớn về mọi mặt của đất nước.

Đến nay, nền kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu rõ nét và đồng
bộ, trong đó tốc độ tăng trưởng khá cao ở tất cả các ngành, các lĩnh vực.Nếu tốc độ
tăng trưởng bình quân hằng năm từ 1976-1980 chỉ có 0,4% thì từ năm 1991-1999,
tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm là 7,7%.Nếu nhìn khái quát giai đoạn từ
1996 đến nay thì những thành tựu phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam được thể
hiện ở những điểm chủ yếu sau:
*Nhịp độ tăng trưởng của nền kinh tế quốc dân được duy trì
Sản xuất nông nghiệp liên tục phát triển, sản lượng lương thực bình quân đầu
người đã tăng từ 360kg năm 1995 lên trên 444kg năm 2000.Các ngành công nghiệp
và xây dựng vượt qua những khó khăn, thách thức đạt được nhiều tiến bộ với nhịp
độ tăng trưởng bình quân 13,5%/năm; giá trị các ngành dịch vụ tăng 6,8%/năm
*Cơ cấu nền kinh tế quốc dân đã có chuyển biến tích cực
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Nhìn chung cơ cấu kinh tế đất nước đang được chuyển đổi theo hướng công
nghiệp háo, hiện đại hóa; cơ cấu thành phần kinh tế đã có sự chuyển dịch theo
hướng sắp xếp lại và đổi mới kinh tế nhà nước, phát huy tiềm năng kinh tế ngoài
quốc doanh, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Tỉ trọng kinh tế nhà nước trong
GDP: khoảng 39%, kinh tế tập thể: 8,5%, kinh tế tư nhân: 3,3%, kinh tế cá thể :
32%, kinh tế hỗn hợp: 3,9%, kinh tế có vốn đầu tư nứơc ngoài: 13,3%. (Đảng cộng
sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb.Chính trị quốc
gia, H,tr.229)
*Các cân đối chủ yếu của nền kinh tế quốc dân được đảm bảo
Các cân đối chủ yếu của nền kinh tế quốc dân được đảm bảo như cân đối
giữa tích lũy và tiêu dùng, trong đó tiỉệ tích lũy để phát triển tăng; cân đối tài
chính-tiền tệ. Chính sách của Nhà nước đã tạo môi trường thuận lợi cho việc huy
động các nguồn vốn phát triển, nhất là nguồn vốn trong nước.Năng lực của các
ngành sản xuất, dịch vụ và kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội được nâng lên rõ rệt.
*Kinh tế đối ngoại tiếp tục phát triển
Nhờ có những đổi mới trong những chính sách kinh tế đối ngoại của Nhà

nước, đặc biệt là Luật đầu tư nước ngoài tại Việ Nam được bổ sung, sửa đổi ngày
càng thông thoáng hơn; Luạt thương mại đuợc ban hành và có hiệu lực mà hoạt
động xuất nhập khẩu những năm qua được đánh giá là phát triển khá, đầu tư trực
tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục tăng góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước; vôốnhỗ trợ phát triêểnchính thức (ODA) tiếp tục tăng góp phần phát
triển kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội. Đồng thời các doanh nghiệp VIệt Nam cũng
đang từng bước mở rộng hoạt động đầu tư ra nước ngoài
*Cơ chế quản lí nền kinh tế thị trường định hướng XHCN được xác lập, tổ
chức và hoạt động của bộ máy nhà nước đã được đổi mới
Các chính sách phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN của
Nhaànước đang dần được thể chế hóa bằng các đạo luật như Luật doanh nghiệp,
Luật ngân hàng và các tổ chức tín dụng, Luật đất đai(sửa đổi), Luật đầu tư nước
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
ngoài tại Việt Nam(sửa đổi), Luật khuyến khích đầu tư trong nước, Bộ luật lao
động, Luật kinh doanh bảo hiểm, Luật khoa học và công nghệ … Nhiều loại thị
trường hàng hóa dịch vụ như thị trường vốn, tiền tệ, tài chính, lao động, bất động
sản, khoa học và công nghệ đã được thừa nhận và bước đầu được tạo lập khuôn khổ
pháp lí. Cơ chế quản lí kinh tế vĩ mô của nhà nước đã được định hình; hành lang
pháp lí cho hoạt động đầu tư, kinh doanh và các hoạt động của các chủ thể kinh tế
trong nền kinh tế dã đựoc xác lập. Các thủ tục hành chínhđã giảm bớt, tổ chức và
cơ chế hoạt động của bộ máy nhà nước đã được đổi mới một bước quan trọng theo
các yêu cầu của việc đảm bảo cho quyền tự do kinh doanh. Chính sách chủ động
hội nhập với nền kinh tế quốc tế và khu vực đang được tăng cường trên cơ sở phát
huy năng lực của nền kinh tế đất nước.
Đánh giá tình hình chung sau 10 năm thực hiện Chiến lược ổn định và phát
triển kinh tế-xã hội 1991-2000, Đảng cộng sản Việt Nam nêu rõ Việt Nam đã đạt
được những thành tựu to lớn và rất quan trọng, đó là tổng sản phẩm trong nước
năm 2000 tăng gấp đôi so với năm 1990. Kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội và năng lực
sản xuất tăng nhiều. Nền kinh tế từ tình trạng hàng hóa khan hiếm nghiêm trọng

nay sản xuất đã đáp ứng được các nhu cầu thiết yếu của nhân dân và nền kinh tế .
Đặc biệt là nhà nước đã kiên quyết xóa bỏ cơ chế quản lí tập trung quan liêu
bao cấp, chuyển đổi sang cơ chế thị trường định hướng XHCN; cơ cấu nền kinh tế
quốc dân từ chỗ chủ yếu có hai thành phần là kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể
nay đã huyển sang nền kinh tế với cơ cấu nhiều thành phần trong đó nền kinh tế
nhà nước giữ vai trò chủ đạo.
Đời sống nhân dân những năm qua được cải thiện, đất nước đã ra khỏi khủng
hoaảng kinh tế-xã hội, vượt qua được cơn chấn động chính trị và sự hẫng hụt về thị
trường do những biến động ở Liên Xô và các nước Đông Âu gây ra; phá được thế
bị bao vây, cấm vận, mở rộng được quan hệ đối ngoại và chủ động hội nhập kinh tế
quốc tế, không để bị cuốn sâu vào cuộc khủng hoảng tài chính-kinh tế ở một số
11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nước Châu Á mà hậu quả của nó đối với Việt Nam cũng khá nặng nề, tình hình
chính trị - xã hội cơ bản ổn định, quốc phòng, an ninh được tăng cường.
3.2. Những tồn tại và bất cập trong tổ chức, quản lí kinh tế của Nhà nước
Cộng hòa XHCN Việt Nam
Mỗi bước phát triển kinh tế đều thể hiện mặt thành công và những tồn tại,
bất cập trong việc thực hiện chức năng kinh tế của Nhà nước. Nhìn chung, những
tồn tại và bất cập trong hoạt động quản lí kinh tế của Nhà nước hiên nay thể hiện
trên những điểm chủ yếu sau:
*Về hệ thống pháp luật và các công cụ quản lí vĩ mô khác của Nhà nước
Biểu hiện chung là chính sách đối với các thành phần kinh tế của Nhà nước
hiện nay chưa thật sự đồng bộ và nhất quán. Trong thực tế từ các nguyên tắc hiến
pháp cho đến các đạo luật, các văn bản duới luật và hoạt động thực thi chính sách
hàng ngày của các cơ quan và cán bộ công chức nhà nước… là cả chặng đường dài
mà ở đó có thể có sự khúc xạ, biến tướng so với các chủ trương, chính sách lớn.
Chẳng hạn, giá dịch vụ các loại, giá thuê đất, chế độ tín dụng khác nhau giữa các
loại hình doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu
tư nước ngoài. Đến nay, các yếu tố của kinh tế thị trường chưa được hình thành

đồng bộ, môi trường hợp tác, cạnh tranh bình đẳng chưa đượctạo lập đầy đủ. Trong
chính sách, thể chế quản lí của Nhà nước còn tồn tại những hình thức bao cấp, vẫn
mang tính chất “xin-cho” gắn với thủ tục phiền hà, thiếu công khai nhưng lại có
nhiều mặt buông lỏng quản lí, không giữ được trật tự, kỉ cương (Báo cáo của Chính
phủ tại kì họp Quốc hội khóa X, 2000)
Từ năm 2000, Việt Nam đã khắc phục đượ tình trạng suy giảm nhuưg nhìn
chung, cơ cấu ngành kinh tế và cơ cấu lao động của Việt Nam chưa có sự chuyển
biến rõ rệt. Lao động trong nông nghiệp chiếm 67%; xuất khẩu chủ yếu là hàng
nguêyn liệu thô hoặc hàng gia công, đời sống kinh tế-xã hội còn nhiều vấn đề bức
xúc, tình trạng phân hóa giàu nghèo, chênh lệch thu nhập và mức sống giữa thành
thị và nông thôn còn cao.. (theo “Kinh tế Việt Nam trong quá trình cải cách”, Cải
12