Nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam lý luận và thực tiễn sau hai mươi năm đổi mới

Đề án Kinh Tế Chính Trị
ĐẶT VẤN ĐỀ

Việt nam - Đất nước đã bị tàn phá nặng nề cả về cơ sở vật chất
kỹ thuật và kinh tế; trải qua một thời gian dài trong nền kinh tế quan liêu
bao cấp; hiện nay đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Một
yêu cầu cấp thiết lúc này đối với nước ta là: Xây dựng cơ sở vật chất - kỹ
thuật, phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân.
Trước tình hình đó, Đại hội Đảng toàn quốc lần thư VII năm 1991 đã đề
ra phương hướng: “phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ”. Đó
là một sự lựa chọn đúng đắn trong tình hình mới hiện nay, bởi vì chủ
nghĩa tư bản ngày nay đã bộc lộ rõ tất cả những mặt xấu xa và lỗi thời của
nó, không còn là “hình mẫu” hấp dẫn để các nước lạc hậu đi theo. Chủ
nghĩa tư bản đã đến luc phải bị xoá bỏ để thay thế bằng một xã hội mới
tiến bộ và văn minh hơn, đảm bảo công bằng về kinh tế, chính trị, văn hoá
và xã hội cho tất cả mọi người. Và chỉ có con đường duy nhất là phát triển
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa làm cho “dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh” nâng cao vị thế của Việt
Nam trên trường quốc tế. Chúng em, những sinh viên của trường Đại học
Kinh tế Quốc dân thế hệ tương lai chèo lái con thuyền kinh tế Việt Nam.
Trách nhiệm đó thật nặng nề nhưng cũng đầy vinh quang và tự hào. Bởi
vậy: Việc chăm chỉ học tập, nghiên cứu để hiểu sâu về nền kinh tế Việt
Nam cũng như nền kinh tế thế giới là một điều vô cùng cần thiết. Do đó,
em đã chọn nghiên cứu đề tài: “Nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
ở Việt Nam lý luận và thực tiễn sau hai mươi năm đổi mới". Em hy vọng
sẽ có thêm được nhiều kiến thức bổ ích về vấn đề trên qua nghiên cứu
cũng như qua sự chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo.

1
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị

B-NỘI DUNG

I. Vấn đề lý luận kinh tế thị trường .
1. Quan niệm về kinh tế thị trường.
• Kinh tế hàng hoá: là kiểu tổ chức kinh tế mà ở đó sản phẩm sản xuất
ra để trao đổi để bán trên thị trường.
• Kinh tế thị trường: là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá,
trong đó toàn bộ các yếu tố đầu vào và đầu ra của sản xuất đều thông
qua thị trường.
2. Điều kiện hình thành của kinh tế thị trường.
2.1. Điều kiện ra đời của kinh tế hàng hoá :
Phân công lao động xã hội : là sự phân chia lao động xã thành các
ngành, các nghề khác nhau của nền sản xuất xã hội . phân công lao động
xã hội tao ra sự chuyên môn hoá lao động, do đo đẫn đến chuyên môn hoá
thành những ngành nghề khác nhau. Do phân công lao động xã hội nên
mỗi người sản xuất chỉ tao ra một loại sản phẩm nhất định . Song, cuộc
sống của mỗi người lại cần rât nhiều loại sản phẩm khác nhau . Để thoả
mãn nhu cầu đòi hỏi họ phải có mối liên hệ phụ thuộc vào nhau, trao đổi
sản phẩm cho nhau.
Sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế của những người sản xuât: Sự
tách biệt nay do các quan hệ sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất, mà
khởi thuỷ là chế độ tư hữu nhỏ về tư liệu sản xuất, đã xác định người sở
hữu về tư liệu sản xuất là người sơ hữu sản phẩm lao động. Như vậy,
chính quan hệ sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất đã làm cho những
người sản xuất độc lập, đối lập với nhau, nhưng họ nằm trong hệ thống
phân công lao động xã hội nên họ phụ thuộc lẫn nhau về sản xuất và tiêu
2
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
dùng. Trong điều kiện ấy người này muốn tiêu dùng sản phẩm của người

khác phải thông qua sự mua bán hàng hoá, tức là phải trao đổi dưới những
hình thái hàng hoá.
Sản xuất hàng hoá chỉ ra đời khi có đồng thời hai điều kiện nói trên,
nếu thiếu một trong hai điều kiện ấy thì không có sản xuất hàng hoá và
sản phẩm lao động không mang hình thái hàng hoá .
2.2.Điều kiện phát triển kinh tế thị trường.
Kinh tế hàng hoá và kinh tế thị trường không nhất với nhau .
Chúng khác nhau về trình độ phát triển. Về cơ bản chúng có cùng nguồn
gốc và cùng bản chất. Do đó kinh tế thị trường cũng có hai điều kiện ra
đời như kinh tế hàng hoá:
Phân công lao động xã hội : là cơ sở chung của sản xuất hàng hoá
chẳng những không mất đi mà nó còn được phát triển cả về chiều rộng và
chiều sâu. Phân công lao động từng khu vực từng địa phương phát triển .
Sự phát triển của phân công lao động được thể hiện ở tính đa dạng và chất
lượng ngày càng cao của sản phẩm khi đưa ra trao đổi trên thị trường.
Tồn tại nhiều hình thức sở hữu: đó là sở hữu toàn dân, sở hữu tập
thể, sở hữu tư nhân (gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu chủ, sở tư bản tư
nhân), sở hữu hỗn hợp. Do đó, tồn tai nhiều chủ thể kinh tế độc lập, lợi
ích riêng, nên quan hệ kinh tế giữa họ chỉ có thể thực hiện bằng quan hệ
hàng hoá tiền tệ.
3. Đặc trưng của kinh tế thị trường.
Thứ nhất : nền kinh tế thị trường có tính tự chủ của các thành phần
kinh tế rất cao, do các chủ thể trong nên kinh tế thị trường bao gồm các
doanh nghiệp, cá nhân, hộ gia đình và nhà nước, họ chính là những người
đề ra hiết sách kinh tế các quyết định trong kinh doanh , tự chịu trách
nhiệm tính khả thi của các huyết sách quyết định nếu có.
3
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
Thứ hai: giá cả do thị trường quyết định, hệ thống thị trường được

phát triển đầy đủ và có tác dụng làm cơ sở cho việc phân phối các nguồn
lực kinh tế vào trong các ngành, các lĩnh vực của nền kinh tế .
Thứ ba : nền kinh tế vận động theo những quy luật vốn có của thị
trường như quy luật giá tri, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh sự tác
động của cá quy luật đó hình thành nên cơ chế điều tiết của nền kinh tế.
Thứ tư: nếu là nền kinh tế thị trường hiện đại thì có sự điều tiết vĩ mô
của của nhà nước thông qua pháp luật kinh tế , kế hoạch hoá , các chính
sch kinh tế.
II. Lý luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
1. Khái niệm.
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực chất là nền
kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường có
sự quản lý của nhà nước, theo đinh hướng xã hội chủ nghĩa.
2. Đặc trưng của nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ
nghĩa.
Ngoài các đặc trưng của kinh tế thị trường thì kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa có các đặc trưng bản chất sau:
Thứ nhất: mục tiêu phát triển kinh tế thị trường:
Mục tiêu hàng đầu của phát triển kinh tế thị trường ơ nước ta là giải
phóng sức sản xuất, động viên mọi nguuồn lực trong nước và ngoài cước
để thực hiên công nghiệp hoá hiện đại hoá, xây dựng cơ sở vật chất kỹ
thuật của chư nghĩa xã hội, cải thiện từng bước đời sống của nhân dân, lấy
sản xuất gắn liền với cải thiện đời sống vật chất của nhân dân, tăng trưởng
kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, khuyến khích làm giàu hợp
pháp, gắn liền với xoá đói, giảm nghèo.
4
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
Thứ hai: Nền kinh tế thị trường gồm nhiều thành phần, trong đó kinh
tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo:

Trong điều kiện khách quan tồn tại nhiều hình thức sở hữu, đã tạo
điều kiện hình thành một cơ cấu kinh tế nhiều thành phần, mỗi thành phần
là một bộ phận cấu thành của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa, cùng tồn tại và phát triển lâu dài. Trong đó thành phần kinh tế
Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, đóng vai trò định hướng xã hội chủ nghĩa.
Nền kinh tế nhiều thành phần cho phép khai thác nhiều nội lực của đất
nước như về nguồn nhân công, về tài nguyên khoáng sản và nghề thủ
công truyền thống. Phát triển kinh tế nhiều thành phần là sự lựa chọn
đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta. Chỉ có như vậy mới mong phát huy
tối đa nguồn lực sẵn có, tạo điều kiện cho đất nước ta tiếp thu nhiều các
công nghệ kỹ thuật hiện đại, áp dụng vào sản xuất, phát triển kinh tế, nâng
cao đời sống nhân dân. Tuy nhiên nếu không có thành phần kinh tế Nhà
nước đứng ra để dẫn dắt, định hướng xã hội chủ nghĩa thì nền kinh tế sẽ
vượt ra khỏi quỹ đạo xã hội chủ nghĩa. Chính thành phần kinh tế Nhà
nước là đòn bẩy kinh tế, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác phát triển,
khắc phục những nhược điểm của kinh tế thị trường, đồng thời phát huy
những mặt tích cực, đưa nền kinh tế đi đúng định hướng xã hội chủ nghĩa.
Thứ ba: trong nền kinh tế thị trường đinh hưóng xã hội chủ nghĩa,
thực hiện nhiều hinh thúc phân phối thu nhập, trong đó lấy phân phối theo
lao động là chủ yếu :
Nếu trong kinh tế thị trường tư bản, phân phối theo giá trị tức là theo
tư bản, thì trong kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
cũng có nhiều hình thức phân phối. Phân phối theo lao động, phân phối
ngoài thù lao lao động thông qua các quỹ phúc lợi xã hội và tập thể, phân
phối theo nguồn lực sẵn có… Trong đó phân phối theo lao động là chủ
5
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
yếu. Đó là việc trả công cho người lao động căn cứ vào số lượng lao
động, biểu hiện ở trình độ thành thạo của người lao động và tính chất

phức tạp của công việc. Trong thời kỳ quá độ và ngay cả dưới chủ nghĩa
xã hội, lao động vừa là quyền lợi nhưng lại là nghĩa vụ, địa vị và phúc lợi
của mỗi người trong xã hội do kết quả lao động quy định, do đó phải phân
phối theo lao động. Dưới công nghiệp xã hội và trong thời kỳ quá độ,
chưa thể phân phối theo nhu cầu vì năng suất lao động chưa thật sự cao,
của cải chưa tuôn ra dào dạt. Cũng không thể phân phối bình quân vì nó
triệt tiêu động lực lao động.
Thứ tư: cơ chế vận hành nền kinh tế là cơ chế thị trưòng có sự quản lý
của nhà nước xã hội chủ nghĩa :
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vận động theo yêu
cầu của các quy luật kinh tế thị trường như: quy luật giá trị, cung cầu,
cạnh tranh, giá cả do thị trường quy định và thị trường có vai trò quyết
định phân phối các nguồn lực kinh tế, vai trò các ngành, các lĩnh vực của
nền kinh tế. Trong điều kiện ngày nay, nền kinh tế của hầu hết các nước
đều có sự quản lý của Nhà nước để tạo thêm sức mạnh cho nền kinh tế,
khắc phục các nhược điểm và phát huy ưu điểm của nền kinh tế. ở nước
ta, sự quản lý của Nhà nước nhằm khắc phục các nhược điểm của kinh tế
thị trường và phát huy các mặt mạnh của nó. Thực hiện các mục tiêu xã
hội nhân đạo mà bản thân cơ chế thị trường không thể làm được. Sự quản
lý của Nhà nước tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế yên tâm đầu tư
và phát triển. Sự điều tiết của Nhà nước sẽ làm cho nền kinh tế thị trường
phát triển theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhà nước quản lý nền
kinh tế theo định hướng xã hội chủ nghĩa theo nguyên tắc kết hợp kế
hoạch với thị trường.
6
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
Thứ năm: nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cũng là
nền kinh tế mở, hội nhập.
Đặc điểm này phản ánh sự khác biệt giữa nền kinh tế thị trường định

hướng xã hội chủ nghĩa với nền kinh tế tự cung tự cấp, điều đó phản ánh
xu hướng hội nhập của nền kinh tế nước ta trong điều kiện toàn cầu hoá
nền kinh tế. Do sự tác động của cuộc cách mạng khu vực công nghệ nên
trên thế giới đang diễn rta quá trình toàn cầu hoá kinh tế. Sự phát triển của
quốc gia gắn liền với các quốc gia khác. Chính sách mở cửa của chúng ta
phù hợp với xu hướng hiện nay, điều đó cũng thể hiện “Việt nam muốn
làm bạn với tất cả các nước trên thế giới”. Mối quan hệ hợp tác của chúng
ta dựa trên nguyên tắc: hữu nghị, hợp tác cùng có lợi. Chúng ta đang
chuẩn bị hội nhập vào khu vực “Mậu dịch tự do ASEAN – Trung Quốc”:
ACFTA. Chỉ bằng con đường mở cửa hợp tác thì chúng ta mới tiếp thu
được những khoa học kỹ thuật hiện đại, phát triển nền kinh tế; xây dựng
đất nước. Như vậy, mở cửa hội nhập nền kinh tế khu vực và thế giới lúc
này đối với chúng ta là vô cùng cần thiết.
III. Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa.
1. Thực trạng của nền kinh tế thị trường ở trình độ kém phát triển.
1.1. Cơ cở vật chất kỹ thuật còn ở trình độ thấp, bên cạnh một số lĩnh
vực, một số ngành, cơ sở đã được trang bị kỹ thuật công nghệ hiện đại do
liên doanh, liên kết với nước ngoài. Tuy nhiên hiệu quả kinh tế thấp do
những máy móc ta nhập về đã lạc hậu hoặc công nhân vận hành không đủ
trình độ chuyên môn. Lao động thủ công vẫn chiếm tỷ trọng lớn, trong
tổng sản phẩm xã hội. Do vậy chất lượng, năng suất, hiệu quả sản xuất ở
nước ta còn thấp so với khu vực và thế giới.
7
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
1.2. Kết cấu hạ tầng đường giao thông, bến cảng, hệ thống giao
thông liên lạc còn kém phát triển. Vì thế làm cho các vùng bị chia cắt tách
biệt nhau. Do vậy làm cho tiềm năng của các địa phương không được khai
thác, các vùng có mối giao lưu, quan hệ với nhau hạn chế. Chính vì vậy

chúng ta không tạo được niềm tin với các đối tác nước ngoài muốn quan
hệ làm ăn với nước ta.
1.3. Dịch vụ cơ sở kinh tế còn thấp, nên phân công lao động kém
phát triển, cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm. Nền kinh tế của nước ta chưa
thoát khỏi nền kinh tế hàng hoá sản xuất nhỏ. Các ngành kỹ thuật công
nghệ chiếm tỷ trọng thấp.
1.4. Khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp, thị trường trong
nước cũng như ngoài nước còn yếu, vì chúng ta sản xuất với kỹ thuật lạc
hậu, không đồng bộ, năng suất lao động thấp, chất lượng hàng hoá không
cao. Chúng ta xuất khẩu chủ yếu là hàng thô, chưa tinh chế, bởi vậy giá
thành thấp, tuy nhiên chi phí của chúng ta lại cao, do vậy hiệu quả kinh tế
thu được là nhỏ.
1.5. Cơ chế quản lý tập trung quan liêu bao cấp đã được xoá bỏ. Tuy
nhiên ảnh hưởng của nó vẫn còn, cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà
nước xã hội chủ nghĩa đang trong quá trình hình thành, hệ thống thị
trường mới ở mức sơ khai. Bởi vậy thời gian này là thời gian cơ chế quản
lý của nước ta còn đang lộn xộn, giữa cái mới và cái cũ, vì thế các thủ tục
hành chính còn rất rườm rà, không thuận lợi cho giao dịch kinh tế, từ đó
làm giảm độ tin cậy cũng như đầu tư sản xuất vào nước ta.
1.6. Phân công lao động chưa phát triển, tuy lực lượng lao động ở
nước ta dồi dào nhưng trình độ nghề nghiệp của người lao động thấp. Cơ
cấu ngành nghề chưa cao. Đội ngũ cán bộ kỹ thuật giỏi chưa cao. Vì vậy
chúng ta rất khó trong việc bắt nhịp với những kỹ thuật công nghệ tiên
8
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
tiến, những dây truyền sản xuất hiện đại, năng suất lao động thấp, thiếu
tác phong công nghiệp, chất lượng lao động không cao.
2. Những giải pháp cơ bản để phát triển nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Xây dựng thành công chủ nghĩa xây dựng là mục tiêu xuyên suốt của
toàn bộ qúa trình cách mạng nước ta do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh
đạo. Hơn mười năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã thực thi nhiều giải pháp
lớn để phát triển nền kinh tế nhằm thực hiện dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng dân chủ và văn minh.
Thứ nhất: đẩy mạnh quá trình phân công lại lao động xã hội ở nước
ta trong phạm vi cả nước; rồi tiến tới hợp tác phân công lao động quốc tế.
Việc đẩy mạnh phân công lao động là một điều kiện cần thiết hiện nay đối
với nước ta. Chúng ta đang trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội,
nền kinh tế của chúng ta đang bắt nhịp với kinh tế thị trường với nhiều
ngành nghề cũng như với nhiều các tiến bộ trong quá trình sản xuất kinh
doanh, phân công lại lao động là điều kiện để nước ta có lợi thế so sánh
trong việc sản xuất thúc đẩy xuất khẩu. Việc đẩy mạnh phân công lại lao
động xã hội cũng đồng nghĩa với quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá -
hiện đại hoá đất nước. Công nghiệp hoá ở nước ta phải kết hợp chặt chẽ
hai chiến lược công nghiệp hoá theo hướng xuất khẩu. Điều đó cho phép
chúng ta vừa đa dạng hoá ngành nghề, vừa từng bước đổi mới trình độ lao
động trong nước phù hợp với trình độ khu vực và quốc tế.
Thứ hai: thực hiện đa dạng hoá sở hữu, tức là tạo ra một sự tách biệt
nhất định về kinh tế. Đây chính là cơ sở cho kinh tế thị trường phát triển.
Đối với nước ta, quá trình đa dạng hoá sở hữu được thể hiện bằng việc
phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần. Đó là phát triển kinh tế
Nhà nước, kinh tế tư nhân và kinh tế tư bản Nhà nước. Trong đó kinh tế
9
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
Nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế tuy nhiên Đảng và Nhà
nước ta phải có những chính sách phù hợp để khuyến khích và tạo điều
kiện cho tất cả các thành phần kinh tế cùng phát triển. Chỉ như vậy chúng
ta mới phát huy được hết các tiềm năng sẵn có để phát triển kinh tế, nâng

cao đời sống cho nhân đân và xây dựng đất nước vững mạnh, giàu đẹp.
Thứ ba: Cơ sở vật chất, kỹ thuật ở nước ta còn lạc hậu; kết cấu hạ
tầng giao thông, bến cảng, hệ thống giao thông liên lạc còn kém phát
triển. Đó cũng là những điều kiện do yếu tố khách quan mang lại. Nước ta
đã trải qua hai cuộc chiến tranh khốc liệt kéo dài. Cơ chế tập trung quan
liêu bao cấp đã hạn chế đáng kể sự phát triển khoa học công nghệ của
nước ta. Tuy nhiên, hiện nay: nước ta đã mở cửa hội nhập, giao lưu, quan
hệ với nhiều nước tiếp thu những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại,
hơn nữa chúng ta cũng phải đầu tư phát triển hệ thống kỹ thuật hạ tầng để
thu hút đầu tư của nước ngoài. Và cũng chỉ có cải tiến kỹ thuật, phát triển
cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng giao thông , bến cảng thì mới làm cho nước
ta ngày một phát triển; hình thành và phát triển kinh tế thị trường theo
định hướng xã hội.
Thứ tư: Phải sử dụng cơ cấu kinh tế nhiều thành phần để khai thác
mọi tiềm năng của các thành phần để khai thác mọi tiềm năng của các
thành phần kinh tế: Kinh tế Nhà nước, kinh tế thị trường, kinh tế tư bản
Nhà nước, kinh tế tư bản tư nhân
Trong đó kinh tế Nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo. Kinh tế Nhà
nước phải đủ khả năng của các thành phần kinh tế khác. Cái có ý nghĩa
quyết định đến vai trò ấy là thành phần kinh tế này phải luôn luôn phát
triển rõ được bản chất ưu việt của chủ nghĩa xã hội hơn hẳn chủ nghĩa tư
bản. Chỉ có như vậy mới có thể nói đến xu hướng xã hội chủ nghĩa của
10
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
nền kinh tế nước ta, nếu không đảm bảo được như vậy thì chủ nghĩa xã
hội chỉ có là ảo tưởng.
Thứ năm: Phải xây dựng và phát triển đồng bộ các loại thị trường:
thị trường tư liệu sản xuất, thị trường hàng tiêu dùng, thị trường vốn, thị
trường hàng hoá sức lao động, thị trường bất động sản phải mở rộng thị

trường và thị phần hướng ngoại. Việc xây dựng về phát triển các loại thị
trường sẽ tạo điều kiện cho nhiều thành phần kinh tế phát triển; nó sẽ, mở
ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Đất nước ta
đang trong thời kỳ quá độ, nền kinh tế còn thấp kém, tình trạng thất
nghiệp còn nhiều nguồn nhân lực và tài nguyên khoáng sản cũng như còn
nhiều những kinh nghiệm sản xuất truyền thống chưa được khai thác, tận
dụng triệt để. Vì vậy cần thiết phải phát triển các loại thị trường. Nhưng
đồng thời với quá trình xây dựng và phát triển; một vấn đề quan là phải
thực sự cân bằng giữa các loại thị trường. Sự cân bằng chung giữa các loại
thị trường là yêu cầu cần tất yếu trong quá trình phát triển thị trường. Nó
cho phép xác lập mối quan hệ cân đối giữa sản xuất và tiêu dùng, giữa
cung và cầu, giữa hàng và tiền. Điều đó sẽ tạo điều kiện ổn định kinh tế -
xã hội và phát triển đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Thứ sáu: tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý của Nhà nước, Nhà nước
thực hiện sự quản lý vĩ mô đối với nền kinh tế. Sự quản lý vĩ mô cua Nhà
nước phải tôn trọng tính khách quan của kinh tế thị trường, tôn trọng tính
độc lập tự chủ của các chủ thể kinh tế; tôn trọng sự hình thành giá cả thị
trường. Nhà nước quản lý vĩ mô nền kinh tế nhằm phát huy vai trò to lớn
và những mặt tích cực của kinh tế thị trường sửa chữa những khuyết tật
của nó. Để quản lý vĩ mô nền kinh tế, Nhà nước phải thực hiện các chức
năng sau: Nhà nước phải định hướng cho kinh tế thị trường phát triển,
định hướng xã hội chủ nghĩa thông qua các chiến lược, kế hoạch. Các quy
11
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
hoạch và đầu tư thực hiện những dự án kinh tế để cho nền kinh tế phát
triển đúng định hướng; Nhà nước phải xây dựng một hệ thống pháp luật,
chức năng của Nhà nước; Nhà nước phải có những chính sách nhằm
chống khủng hoảng, thất nghiệp, thất bại, những khuyết tật của kinh tế thị
trường; thực hiện phân phối lại thu nhập quốc dân; quản lý tài sản quốc

gia. Để thực hiện những chức năng đó, Nhà nước phải sử dụng luật để
quản lý kinh tế; sử dụng kế hoạch hoá là công cụ quản lý của Nhà nước,
sử dụng chính sách tài chính như một công cụ để quản lý vĩ mô. Mở rộng
quan hệ kinh tế đối ngoại, thực hiện đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ
kinh tế đối ngoại. Trên cơ sở đảm bảo độc lập tự chủ, hợp tác cùng có lợi.
Thứ bẩy: Mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại với
phương châm: Việt Nam muốn là bạn với tất cả các nước trên thế giới.
Trên thế giới cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đang diễn
ra mạnh mẽ; nền sản xuất vật chất và đời sống xã hội đang trong quá trình
quốc tế hoá sâu sắc, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của các dân tộc trên thế
giới. Nó tạo ra thời cơ phát triển nhanh cho các nước, vừa đặt ra những
thách thức ngay gắt, nhất là đối với những nước lạc hậu về kinh tế. Việt
Nam thuộc loại nước chậm phát triể. Trong khi lực lượng sản xuất thế gới
đạt đến trình độ quốc tế hoá, thì ở nước ta lực lượng sản xuất kinh tế thế
giới bỏ xa chúng ta hàng hai, ba thế kỷ. Vì vậy: để phát triển nền kinh tế
đất nước, tránh nguy cơ tụt hậu thì chúng ta phải biết phát huy ưu điểm
của kinh tế đối ngoại.
Thứ tám: phát triển giáo dục, đào tạo con người xã hội chủ nghĩa là
vấn đề cấp bách lúc này của đất nước ta. Vì tất cả các chủ trương, đường
lối, chính sách, giải pháp đều phải thông qua hoạt động có ý thức của con
người mới có thể trở thành hiện thực được. Do đó việc giáo dục - đào tạo
con người xã hội chủ nghĩa nằm trong chiến lược về nguồn lực con người
12
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
của Đảng và nước ta. Hiện nay, hệ thống giáo dục của nước ta ở tất cả các
cấp còn nhiều điều chưa hợp lý, nhiều vấn đề còn nằm trong quá trình thử
nghiệm. Hệ thống các môn học cho các cấp chưa thống nhất, chất lượng
đào tạo xuống cấp. Vì vậy, chúng ta phải nhanh chóng hoàn thiện hệ
thống giáo dục, nhất là về khâu tổ chức và phân cấp. Hoàn thiện các

chương trình giáo dục cho từng cấp, từng nghề theo một hệ thống hoàn
chỉnh, thống nhất trong cả nước; có chế độ ưu tiên đặc biệt cho đội ngũ
giáo viên; chú trọng cả mặt đạo đức, tài năng và thể chất cho con người
trong giáo dục và đào tạo. Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường
trong giáo dục. Chỉ như vậy chúng ta mới có thể thực hiện thành công:
"Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài" cho đất nước,
phục vụ sự nghiệp xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa.
Thứ chín: Giữ vững sự ổn định chính trị, hoàn thiện hệ thống pháp
luật. Nền kinh tế thị trường chỉ có thể hoạt động bình thường nếu có hệ
thống luật pháp tương đối hoàn chỉnh và ngày càng được hoàn thiện.
Trong điều kiện nước ta, vấn đề này đang đặt ra rất cấp bách. Những năm
đổi mới, nhà nước ta đã từng bước tập trung xây dựng hệ thống pháp luật.
Tuy nhiên, đến nay hệ thống luật pháp vẫn còn thiếu và chưa đồng bộ. Nó
đã tạo điều kiện cho kẻ xấu lợi dụng để mưu cầu lợi ích cá nhân; gây ra
nạn tham nhũng, lạm phát và bất ổn cho xã hội. Vì vậy miêu tả phải sớm
hoàn thiện hệ thống pháp luật của đất nước.
Thứ mười: Đảm bảo và giữ vững quyền lãnh đạo toàn diện và tuyệt
đối của Đảng cộng sản Việt Nam đối với toàn bộ tiến trình cách mạng
nước ta - đó là giải pháp lớn có tính chất quyết định đối với sự nghiệp
cách mạng của nước ta. Sự tan rã dẫn tới mất quyền lãnh đạo của các
Đảng cộng sản trong hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và
Liên Xô là những bài học quí báu cho nước ta. Để giữ vững quyền lãnh
13
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
đạo cách mạng cách mạng của mình thì Đảng ta phải thực sự đoàn kết
nhất trí, trong sạch và chống mọi ý đồ làm phân biệt và tan rã Đảng. Đảng
và Nhà nước ta phải có những chính sách thiết thực phát triển kinh tế,
nâng cao đời sống nhân dân để tạo lòng tin của nhân đân vào Đảng, nâng
cao vai trò lãnh đạo của Đảng trong mọi công việc quan trọng của đất

nước. Đưa đất nước phát triển và giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa.
Tất cả các giải pháp trên đều có chung mục đích: "Làm cho dân giàu,
nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh- xây dựng thành công
chủ nghĩa xã hội và CSCN".
C -KẾT LUẬN
Vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
là một vấn đề lớn; muốn nắm bắt được nó thì phải có thời gian nghiên cứu
lâu dài và tỉ mỉ. Tuy nhiên, việc nghiên cứu nó là hết sức cần thiết hiện nay
đối với nước ta. Vì nó có tính chất quyết định trong việc phát triển đất nước
và đưa nước ta đi đúng hướng tiến lên chủ nghĩa xã hội. Trong thực trạng
kém phát triển của nền kinh tế - xã hội nước ta; việc phát triển kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một hướng đi đúng. Chỉ có như vậy
thì nền kinh tế của nước ta mới phát huy được mọi tiền năng sẵn có, hội
nhập và phát triển cùng với nền kinh tế thế giới, xây dựng đất nước ta giàu
mạnh theo con đường xã hội chủ nghĩa. Tuy vẫn còn những hạn chế và tiêu
cực nhất định, nhưng nếu có những hạn chế và tiêu cực nhất định, nhưng nếu
có sự đổi mới, rút kinh nghiệm thì chúng ta hoàn toàn có thể vượt qua được.
Theo em, việc lựa chọn con đường phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa là hoàn toàn đúng đắn và hợp lý. Tuy nhiên, thực tế
thì không phải quốc gia nào cũng giữ vững được chế độ xã hội chủ nghĩa,
14
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
giữ vững được định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế. Nhưng Việt
Nam là quốc gia có những đặc trưng không giống với các quốc gia khác. Bởi
vậy, với những chính sách phù hợp, sự đồng lòng nhất trí của nhân dân thì
đất nước ta hoàn toàn có thể thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng, với
mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh"
Xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và CSCN.
15

Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
MỤC LỤC
16
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD