PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN TÍN DỤNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎTẠI VIỆT NAM

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
KHOA KINH T PHÁT TRIN



CHUYÊN  TT NGHIP


PHÂN TÍCH CÁC YU T NH HNG N
KH NNG TIP CN TÍN DNG CA CÁC DOANH
NGHIP VA VÀ NH TI VIT NAM

GVHD: TS. Phm Khánh Nam
SVTH: Lê Th Thanh Hu
LP : Kinh t K hoch và đu t 03
KHÓA: 34

Tp. H Chí Minh, tháng 04 nm 2012
 Trang 2 


LI CM N

u tiên, em xin trân trng cm n các Thy, Cô giáo trng i hc Kinh
t Thành ph H Chí Minh nói chung và các Thy, Cô giáo khoa Kinh t Phát
Trin nói riêng đã tn tình ging dy, trang b cho em nhng kin thc quý giá,
hu ích trong nhng nm hc va qua . c bit, em xin cm n thy Phm Khánh
Nam, ngi luôn hng dn , đng viên và giúp đ em rt nhit tình đ em hoàn
thành tt chuyên đ này.
Em cng xin cm n các cô chú, anh ch làm vic ti Phòng Giao Dch

Qun 11 trc thuc Ngân Hàng u T và Phát Trin Vit Nam – Chi Nhánh Tây
Sài Gòn, đc bit là các anh trong T tín dng, đã to mi điu kin thun li đ
em hc hi kinh nghim thc t và giúp đ em hoàn thành chuyên đ ca mình
trong sut thi gian thc tp va qua.
Cui cùng, con xin bày t lòng bit n sâu sc đn cha m , bn bè và ngi
thân đã luôn  bên khích l, đng viên , to điu kin tt nht đ con hc tp và
nghiên cu đt đc thành qu nh ngày nay.

TpHCM, ngày 02 tháng 04 nm 2012
Sinh viên


Lê Th Thanh Hu


 Trang 3 


NHN XÉT CA N V THC TP

Ngày tháng 04 nm 2012





 Trang 4 

NHN XÉT CA GIÁO VIÊN HNG DN













Ngày … tháng … nm 2012

 Trang 5 


MC LC

NI DUNG Trang
CHNG 1 : GII THIU TNG QUÁT 11
1.1 t vn đ 11
1.2 Mc tiêu nghiên cu 12
1.2.1Mc tiêu tng quát 12
1.2.2 Mc tiêu c th 12
1.3 Câu hi nghiên cu 12
1.4 Phm vi nghiên cu và phng pháp nghiên cu 13
1.4.1 Phm vi nghiên cu 13
1.4.2 Phng pháp nghiên cu 13
1.5 Kt cu đ tài d kin 13
1.6 Ý ngha thc tin ca đ tài 14
CHNG 2: C S LÝ THUYT 15
2.1 Các khái nim liên quan 15
2.1.1 Khái nim v SME trên th gii 15
2.1.2 Khái nim v SME ti Vit Nam 19
2.1.3 c đim ca SME Vit Nam 21
2.1.4 Vai trò ca SME trong nn kinh t Vit Nam 25
2.1.5 Khái nim tín dng ngân hàng 25
2.1.6 Tm quan trng ca ngân hàng đi vi SME 26
2.2 Mt s nghiên cu v kh nng tip cn tín dng ca SME 28
2.3 H thng xp hng tín dng ti ngân hàng hin nay 32
CHNG 3: KHUNG PHÂN TÍCH 33
3.1 Ngun d liu 33
3.2 Gi thuyt nghiên cu 34

3.2.1 c đim doanh nghip 34
 Trang 6 

3.2.1.1 Gi thuyt v quy mô doanh nghip 34
3.2.1.2 Gi thuyt v loi hình doanh nghip 34
3.2.1.3 Gi thuyt v nhóm ngành sn xut kinh doanh chính 35
3.2.1.4 Gi thuyt v thi gian hot đng 35
3.2.1.5 Gi thuyt v trình đ hc vn ca ngi qun lý trc tip doanh
nghip 36
3.2.2 C cu vn ca doanh nghip 36
3.2.3 Ch tiêu tài chính 37
3.3 Các mô hình c lng 37
3.3.1 nh ngha bin 37
3.3.2 Thng kê mô t mu nghiên cu 41
3.3.3 Các mô hình 41
3.3.3.1 Mô hình Logit 43
3.3.3.2 Mô hình Tobit 43
3.3.3.3 Mô hình hi quy OLS 43
CHNG 4: KT QU PHÂN TÍCH 44
4.1 Kt qu c lng mô hình 44
4.2 Phân tích kt qu mô hình Logit 46
4.2.1 Quy mô doanh nghip 46
4.2.2 Loi hình doanh nghip 46
4.2.3 Nhóm ngành sn xut kinh doanh 47
4.2.4 Trình đ chuyên môn 47
4.2.5 T l Vn huy đng t ngun khác/ Tng ngun vn 47
4.2.6 Ch tiêu cân n 48
4.2.7 Ch tiêu thu nhp 48
4.2.8 Các bin không có ý ngha thng kê 49
4.3 Phân tích kt qu mô hình Tobit 49

4.3.1 Quy mô doanh nghip 50
4.3.2 Loi hình s hu doanh nghip 50
 Trang 7 

4.3.3 Nhóm ngành sn xut kinh doanh 50
4.3.4 Thi gian hot đng 50
4.3.5 Trình đ chuyên môn 50
4.3.6 T l Vn huy đng t ngun khác/ Tng ngun vn 51
4.3.7 Ch tiêu cân n 51
4.3.8 Ch tiêu thu nhp 51
4.3.9 Bin không có ý ngha thng kê 52
4.4 Phân tích kt qu mô hình hi quy OLS 52
CHNG 5: KT LUN VÀ KIN NGH 53
5.1 Kt lun chính 53
5.2  xut ca đ tài nghiên cu 54
5.3 Gii hn và hng phát trin ca đ tài nghiên cu 55
TÀI LIU THAM KHO 56
PH LC

 Trang 8 


DANH SÁCH CÁC BNG BIU

Tên bng: Trang
Bng 2.1: Phân loi SME theo Ngân hàng Th gii 15
Bng 2.2: Phân bit SME và công ty ln theo UNIDO 16
Bng 2.3: Phân loi SME theo EC 17
Bng 2.4: Phân loi SME theo APEC 18
Bng 2.5: Phân loi SME ca Nht Bn 18
Bng 2.6: Phân loi SME ca Thái Lan 19
Bng 2.7: Phân loi SME ca Vit Nam 20
Bng 3.1: Bin ph thuc 38
Bng 3.2: Bin đc lp 38
Bng 3.3: S liu thng kê mô t mu nghiên cu 41
Bng 3.4: Thng kê kh nng tip cn tín dng ca SME trong d liu 42
Bng 4.1: Kt qu c lng mô hình 44

 Trang 9 


DANH MC CÁC T VIT TT

APEC Din đàn hp tác kinh t Châu Á – Thái Bình Dng
BIDV Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam
Baht n v tin t Thái Lan
CIC Trung tâm Thông tin tín dng ca Ngân hàng nhà nc
CP C phn
EC y ban Châu Âu
GDP Tng sn phm quc ni
N - CP Ngh đnh – Chính Ph
OLS Phng pháp bình bé nht thông thng
( Ordinary Least Squares)
Q Quyt đnh
QH Quc hi
SME Doanh nghip va và nh
TCTK Tng cc Thng kê
TNHH Trách nhim hu hn
UNIDO T chc Phát trin Công nghip ca Liên Hp Quc
USD ô la M
USAID C quan Phát trin Hoa K
VND Vit Nam đng

 Trang 10 


TÓM TT

S phát trin ca các doanh nghip va và nh (SME) có nh hng đáng
k đn s phát trin kinh t ca các nc, đc bit là các quc gia đang phát trin
nh Vit Nam hin nay. Tuy nhiên, các doanh nghip hin phi đi mt vi rt
nhiu khó khn, trong đó hn ch v tài chính là mt trong nhng tr ngi đáng
quan tâm nht. Vì vy, đ tài đã la chn nghiên cu các yu t nh hng đn
kh nng tip cn tín dng ca SME .
Trên c s lun đim ca các nghiên cu trc đây, thông tin tham kho t
h thng xp hng tín dng ni b ca Ngân hàng u t và Phát trin Vit
Nam(BIDV) và tài liu iu tra Doanh nghip nm 2010 ca Tng cc Thng kê,
đ tài đa ra gi thuyt nhn đnh v các yu t. Bng phng pháp c lng mô
hình Logit, mô hình Tobit và hi quy bng phng pháp bình phng bé nht
(OLS), đ tài phân tích đnh lng nh hng ca các yu t này đn kh nng tip
cn tín dng.
Kt qu phân tích cho thy t trng vn huy đng t ngun khác trong c
cu vn có tác đng tiêu cc nht đn kh nng tip cn tín dng ca SME. Các
yu t ch nh hng đn kh nng vay đc hay không vay đc tín dng ngân
hàng bao gm: quy mô, loi hình s hu, nhóm ngành sn xut kinh doanh, trình
đ chuyên môn ca ngi qun lý trc tip, ch tiêu cân n , ch tiêu thu nhp. Yu
t ch nh hng đn t trng vay tín dng ngân hàng ca doanh nghip là thi
gian hot đng và các yu t còn li không th gii thích đc kh nng vay ít hay

nhiu ca doanh nghip.





 Trang 11 

Chng 1
GII THIU TNG QUÁT

Ni dung ca chng 1 nhm gii thiu s lc v đ tài nghiên cu nh :
Ti sao đ tài đc chn đ nghiên cu? Mc tiêu nghiên cu là gì? i tng và
câu hi nghiên cu nh th nào? Phm vi và các phng pháp nghiên cu đc s
dng trong đ tài là gì? Và ý ngha thc tin mà đ tài mang li nh th nào? T
đó to ra cái nhìn tng quát ban đu đ nghiên cu tip các chng tip theo.

1.1 t vn đ :
Trong giai đon hin nay, các doanh nghip va và nh đóng mt vai trò
ht sc quan trng trong nn kinh t Vit Nam. Theo Cc Phát trin doanh nghip
- B K hoch và u t, c nc hin nay có 453800 SME , chim khong 97%
tng s doanh nghip hin có  Vit Nam, đóng góp khong 40% tng sn phm
quc ni (GDP) c nc.
Nói đn SME là nói đn kh nng to vic làm và thu
nhp; ci thin k nng qun lý doanh nghip; thúc đy tinh thn kinh doanh và
sáng to. Bên cnh đó, SME còn giúp xây dng mt h thng sn xut công nghip
linh hot, vi mi liên kt cht ch, to ra nhng tác đng lan ta tích cc đi vi
nn kinh t. Trong nn kinh t tri thc, SME cng là ni thc hin nhiu hot đng
kinh doanh;
góp phn duy trì và phát trin các làng ngh truyn thng; kinh

nghim sn xut - kinh doanh, kinh nghim qun lý đã tích ly qua nhiu th h;
to lp đc s cân đi và phát trin kinh t gia các vùng, min; góp phn tích
cc vào quá trình dch chuyn c cu kinh t, đáp ng s nghip công nghip hóa
nông nghip và nông thôn;
to s hình thành các ngành sn xut, kinh doanh mi.
Nhng trong bi cnh nn kinh t hin nay, các doanh nghip Vit Nam nói
chung và SME nói riêng đang gp nhiu khó khn trong vn đ tip cn ngun vn
tín dng. Nm 2011 va qua, vi nhng bt n ca nn kinh t v mô , t l lm
phát cao, mc lãi sut cao, chính sách tin t tht cht, tc đ tng trng tín dng
b kim soát… đã dn đn tình trng “ đói vn” din ra khá ph bin, làm các
 Trang 12 

doanh nghip , đc bit là SME gp phi không ít tr ngi trong vic duy trì hot
đng sn xut kinh doanh.
Vì vy đ tài : “ Phân tích các yu t nh hng đn kh nng tip cn tín
dng ca các doanh nghip va và nh ti Vit Nam ” thc s cn thit đi vi
SME hin nay.
1.2 Mc tiêu nghiên cu:
1.2.1 Mc tiêu tng quát:
Ngun vn vay tín dng có vai trò ht sc quan trng trong c cu vn ca
các doanh nghip. Nó giúp các doanh nghip có th điu tit hot đng kinh doanh
mt cách hiu qu, n đnh. c bit,
do kh nng tích ly thp ca các doanh
nghip va và nh, nên các phng án đu t thng cng ch yu da vào vay tín
dng ca các ngân hàng và t chc tài chính di nhiu hình thc. Trong thi gian
qua, nhm to điu kin thun li cho các doanh nghip, Chính ph Vit Nam đã
trin khai nhiu chính sách nh h tr lãi sut, u tiên nhóm ngành…Tuy nhiên ,
kh nng tip cn các ngun tài tr tín dng ca các doanh nghip vn còn nhiu
hn ch, các khon vay cha th đáp ng đc nhu cu vn ca doanh nghip. Do
đó, vic phân tích, đánh giá các yu t nh hng đn kh nng tip cn tín dng

ca SME ti Vit Nam là cn thit.
1.2.2 Mc tiêu c th:
1) Phân tích đnh lng các yu t nh hng đn kh nng tip cn tín
dng ca các SME .
2) T kt qu nghiên cu này, đ tài s cho thy đc yu t quyt đnh
đn kh nng tip cn tín dng ca các doanh nghip va và nh.
1.3 Câu hi nghiên cu:
Vi nhng mc tiêu trên, đ tài nhm tr li các câu hi nghiên cu sau:
1) Nhng yu t nào nh hng đn kh nng tip cn tín dng ca các
doanh nghip va và nh?
2) Các yu t đó nh hng nh th nào?
3) Yu t nào có nh hng nht đn kh nng tip cn tín dng ca
SME?
 Trang 13 

1.4 Phm vi nghiên cu và phng pháp nghiên cu:
1.4.1 Phm vi nghiên cu:
 tài chn mu nghiên cu là các doanh nghip trong tài liu iu tra
doanh nghip nm 2010 ca Tng cc Thng kê. Theo Quyt đnh s:107/Q-
TCTK ngày 11 tháng 02 nm 2010 ca Tng cc trng Tng cc Thng kê , đi
tng điu tra là các doanh nghip hch toán kinh t đc lp đc thành lp, chu
s điu tit bi Lut Doanh nghip đc Quc hi nc Cng hoà Xã hi Ch
ngha Vit Nam thông qua ngày 29 tháng 11 nm 2005, có hiu lc t ngày
01/07/2006 và các doanh nghip hch toán kinh t đc lp đc thành lp, chu s
điu tit bi các Lut ban hành trc Lut Doanh nghip nh: Lut Doanh nghip
nhà nc, Lut Doanh nghip, Lut u t nc ngoài ti Vit Nam, vn phòng
lut s hot đng theo Lut Lut s và Lut Doanh nghip, Lut Hp tác xã, đã đi
vào hot đng sn xut kinh doanh trc thi đim 01/01/2010 và hin đang tn
ti, bao gm c nhng doanh nghip hot đng theo thi v không sn xut đ 12
tháng trong nm 2009, nhng doanh nghip tm ngng sn xut kinh doanh đ đu

t đi mi, sa cha, xây dng, m rng sn xut, nhng doanh nghip ngng
hot đng ch sáp nhp, gii th nhng vn còn b máy qun lý đ có th tr li
đc các câu hi trong phiu điu tra; các c s sn xut kinh doanh trc thuc
doanh nghip hch toán kinh t đc lp.
1.4.2 Phng pháp nghiên cu:
 tài tip cn c s lý thuyt ca các nghiên cu trc đây v các yu t
nh hng đn kh nng tip cn tín dng ca SME. ng thi, phân tích đnh
lng các yu t này bng vic s dng phng pháp phân tích mô hình Logit ,
mô hình Tobit và mô hình hi quy OLS đ phân tích các s liu trong tài liu iu
tra doanh nghip 2010.
1.5 Kt cu đ tài nghiên cu:
 tài đc chia làm 5 chng :
1) Chng 1 : Gii thiu tng quát
Gii thiu chung v đ tài, mc đích nghiên cu, câu hi nghiên cu, phm
vi , phng pháp và ý ngha thc tin ca nghiên cu.
 Trang 14 

2) Chng 2: C s lý thuyt
Nghiên cu s trình bày các lý thuyt liên quan đn SME, vai trò ca tín
dng ngân hàng và các nghiên cu trc đây liên quan đn kh nng tip cn tín
dng.
3) Chng 3: Khung phân tích
Chng này s trình bày chi tit v d liu, mu quan sát và các yu t có
th nh hng đn kh nng tip cn tín dng ca SME. T đó xây dng mô hình
lý thuyt vi các bin đc lp là các yu t đã la chn. Mô t phng pháp phân
tích đnh lng bng công c phn mm STATA 11.
4) Chng 4: Kt qu phân tích
T đó rút ra kt qu phân tích c th v các yu t nh hng , nhn đnh
yu t có tác đng quan trng nht.
5) Chng 5: Kt lun và kin ngh

Trình bày kt lun chính và đ xut ca đ tài. ng thi nêu ra nhng hn
ch ca đ tài nghiên cu.
1.6 Ý ngha thc tin ca đ tài:
Kt qu ca đ tài nghiên cu này có ý ngha nh mt tài liu tham kho
giúp các doanh nghip va và nh có th nâng cao kh nng tip cn tín dng ,
đm bo ngun vn trong hot đng kinh doanh. ng thi, các doanh nghip có
th ch đng hn trong cu trúc vn đ phát trin các d án đu t và xây dng
các chin lc kinh doanh hiu qu hn.
Ngoài ra, các ngân hàng và các t chc tín dng cng có th s dng các
kt qu ca nghiên cu này nhm hoàn thin hn các tiêu chí xp hng tín dng
khách hàng doanh nghip, góp phn ci thin công tác qun lý ri ro tín dng .






 Trang 15 

Chng 2
C S LÝ THUYT

Ni dung ca chng 2 nhm trình bày các lý thuyt liên quan đn SME, tín
dng ngân hàng và mt s nghiên cu trc đây có phân tích đn kh nng tip
cn tín dng. T đó, rút ra nhng yu t nh hng đn kh nng tip cn tín dng
ca các doanh nghip va và nh. Chng này s ln lt tr li các câu hi :
SME là gì? Tín dng là gì? Tm quan trng ca tín dng ngân hàng đi vi SME?

2.1 Các khái nim liên quan:
2.1.1 Khái nim v SME trên th gii :

Da trên điu kin kinh t xã hi ca tng quc gia trong tng thi k, tng
giai đon phát trin kinh t, mi nc la chn nhng tiêu chí xác đnh sao cho
phù hp vi tình hình c th nhm trin khai các chính sách phù hp .
Theo Ngân hàng Th gii , doanh nghip va và nh đc xác đnh vi tiêu
chí s lng lao đng .
Bng 2.1: Phân loi SME theo Ngân hàng th gii
Doanh nghip S lao đng
Doanh nghip siêu nh 1 - 9
Doanh nghip nh 10 - 49
Doanh nghip va 50 - 249
( Ngun : Kushnir, Khrystyna, Melina Laura Mirmulstein and Rita
Ramalho, 2010,“Micro, Small, and Medium Enterprises around the World: How
Many Are There, and What Affects the Count?”, IFC và the World Bank )
Vi mc đích phát trin chính sách , T chc Phát trin Công nghip ca
Liên Hp Quc ( UNIDO) cng t vn cho các quc gia đa các ch tiêu đnh tính
và đnh lng đ phân bit gia các doanh nghip SME và các công ty ln . Theo
đó, các ch tiêu đnh tính đc lit kê trong bng 2.2
 Trang 16 


Bng 2.2: Phân bit SME và công ty ln theo UNIDO
Danh mc SME Công ty ln
Qun lý
- Ch s hu
- Phân công lao đng
theo cm quan
-

Ngi qun lý
- Phân công lao đng

theo đi tng
Nhân viên
- Thiu lao đng trình
đ cao
- Ch yu da vào tay
ngh, kinh nghim
- Trình đ cao
- Chuyên nghip
T chc Liên h cá nhân cao
Chú trng các hình thc
liên lc chính thc ( mail,
đin thoi…)
Kinh doanh
V th cnh tranh không
đc đnh ngha và không
chc chn
V th cnh tranh mnh m
Quan h vi
khách hàng
Không n đnh
Cn c vào hp đng dài
hn
Sn xut Thâm dng lao đng
Thâm dng vn, quy mô
kinh t
Nghiên cu phát
trin
Theo sau th trng, tip
cn bng phng pháp trc
quan

Sáng lp, phát trin nhu cu
mi
Tài chính
Da vào ngân sách gia
đình, vn t có
Cu trúc quyn s hu đa
dng, tip cn th trng
vn vô danh
( Ngun : UNIDO, 2007)

 Trang 17 

Cng theo UNIDO, các doanh nghip va và nh đc đnh ngha theo các
ch tiêu đnh lng v s lao đng và vn đng ký:
- Doanh nghip siêu nh là doanh nghip s dng t 1- 9 lao đng
và/ hoc có vn đng ký ít hn 42300 USD.
- Doanh nghip nh là doanh nghip s dng t 10 - 49 lao đng và có
vn đng ký nhiu hn 42300 USD.
- Doanh nghip va là doanh nghip s dng t 50 - 249 lao đng và
có vn đng ký nhiu hn 42300 USD.
- Doanh nghip ln là doanh nghip s dng t 250 lao đng và có
vn đng ký nhiu hn 42300 USD.
Trong “Booklet of standardized Small and Medium Enterprises definition ”
ca Rana Dababneh, Farah Tukan và Al Jidara (2007) có trình bày hai cách xác
đnh khác ca y ban Châu Âu ( EC) và Din đàn hp tác kinh t Châu Á – Thái
Bình Dng ( APEC).
Theo EC đnh ngha , doanh nghip va và nh đc xác đnh theo 3 tiêu
chí : s lng lao đng, doanh thu hàng nm và tng tài sn .
Bng 2.3 : Phân loi SME theo EC
Doanh nghip S lao đng

Doanh thu hàng
nm
Tng tài sn
Doanh nghip siêu nh <10
Nh hn hoc
bng 3 triu
USD
Nh hn hoc
bng 3 triu
USD
Doanh nghip nh <50
Nh hn hoc
bng 13 triu
USD
Nh hn hoc
bng 13 triu
USD
Doanh nghip va <250
Nh hn hoc
bng 67 triu
USD
Nh hn hoc
bng 56 triu
USD
( Ngun : Rana Dababneh, Farah Tukan và Al Jidara, 2007, “ Booklet of
standardized Small and Medium Enterprises definition ” , USAID)
 Trang 18 

nh ngha ca APEC li theo tiêu chí SME có s lao đng di 100 ngi.

Bng 2.4: Phân loi SME theo APEC
Doanh nghip S lao đng
Doanh nghip siêu nh
< 5
( bao gm c qun lý)
Doanh nghip nh 5 - 19
Doanh nghip va 20 - 99
( Ngun : Rana Dababneh, Farah Tukan và Al Jidara, 2007, “ Booklet of
standardized Small and Medium Enterprises definition ” , USAID)
Bên cnh đó, tiêu chí xác đnh doanh nghip va và nh ti mt s quc gia
khác nh Nht Bn, Thái Lan đc trình bày trong bng 2.5, 2.6
Bng 2.5: Phân loi SME ca Nht Bn
Ngành ngh
SME
Doanh nghip
nh
Vn S lao đng

S lao đng
Sn xut, xây dng, vn
ti, công nghip khác
< 300 triu
Yên
<300 <20
Bán s
< 100 triu
Yên
<100 <5
Dch v
< 50 triu

Yên
<100 <5
Bán l
< 50 triu
Yên
<50 <5

( Ngun : JAPAN Small Business Research Institute , 2009, “2009 White
Paper on Small and Medium Enterprises in Japan: Finding Vitality through
Innovation and Human Resources”)


 Trang 19 


Bng 2.6: Phân loi SME ca Thái Lan
Ngành
ngh
Doanh nghip nh Doanh nghip va
S lao
đng
Vn
S lao
đng
Vn
Sn xut <50 < 50 triu baht

51-200
51 triu -200 triu
baht

Dch v <50 < 50 triu baht

51-200
51 triu -200 triu
baht
Bán buôn <25 < 50 triu baht

26-50
51 triu -100 triu
baht
Bán l <15 < 50 triu baht

16-30
31 triu - 60 triu
baht
(Ngun : Kushnir, Khrystyna,2010, “How Do Economies Define MSMEs?”
IFC and the World Bank.)
2.1.2 Khái nim SME ti Vit Nam:
Theo Lut Doanh nghip nm 2005: Doanh nghip là mt t chc kinh t,
có tên riêng, có tài sn riêng, có tr s giao dch n đnh đc đng ký kinh doanh
theo quy đnh ca pháp lut nhm mc đích thc hin các hot đng kinh doanh.
Các loi hình doanh nghip trong nn kinh t th trng rt đa dng và
phong phú. Tùy theo tng cách tip cn mà ngi ta có th chia doanh nghip
thành các loi khác nhau trong đó da theo quy mô có th chia doanh nghip thành
doanh nghip ln, doanh nghip nh và va.
Theo Ngh đnh s 56/2009/N-CP ngày 30/6/2009 ca Chính ph thì
Doanh nghip nh và va là c s kinh doanh đã đng ký kinh doanh theo quy
đnh pháp lut, đc chia thành ba cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng
ngun vn (tng ngun vn tng đng tng tài sn đc xác đnh trong bng
cân đi k toán ca doanh nghip) hoc s lao đng bình quân nm (tng ngun

vn là tiêu chí u tiên).Cách xác đnh này đc trình bày chi tit trong bng 2.7.
 Trang 20 


Bng 2.7: Phân loi SME ca Vit Nam

Quy mô


Khu vc
Doanh
nghip
siêu nh
Doanh nghip nh Doanh nghip va
S lao
đng
Tng
ngun
vn
S lao
đng
Tng
ngun
vn
S lao
đng
I. Nông, lâm
nghip và thy
sn
10 ngi

tr xung
20 t
VND tr
xung
t trên 10
ngi đn
200
ngi
t trên 20
t đng
đn 100
t đng
t trên
200 ngi
đn 300
ngi
II. Công nghip
và xây dng
10 ngi
tr xung
20 t
VND tr
xung
t trên 10
ngi đn
200
ngi
t trên 20
t đng
đn 100

t đng
t trên
200 ngi
đn 300
ngi
III. Thng mi
và dch v
10 ngi
tr xung
10 t
VND tr
xung
t trên 10
ngi đn
50 ngi
t trên 10
t đng
đn 50 t
đng
t trên 50
ngi đn
100 ngi

( Ngun : Ngh đnh s 56/2009/N-CP ca Chính ph Vit Nam)
Tuy nhiên, đnh ngha theo Ngh đnh trên vn còn bt hp lý . Vic phân
loi SME theo tiêu chí “quy mô tng ngun vn” s gây khó khn trong xác đnh
loi hình doanh nghip do quy mô tng ngun vn ca doanh nghip hay thay đi.
Tng ngun vn ca doanh nghip bao gm: vn ch s hu, vn vay ngân hàng,
khon phi tr ngi bán,…Trong khi vn ch s hu tng đi n đnh thì vn
vay ngân hàng và phi tr ngi bán li thng xuyên thay đi nên tng ngun

vn ca doanh nghip cng thng xuyên bin đng.


 Trang 21 

2.1.3 c đim ca SME Vit Nam:
Ngoài nhng đc trng vn có ca mt doanh nghip thì SME còn có
nhng đc đim riêng ni bt, đó là: quy mô nh, vn đu t không ln, công ngh
kém hin đi, lao đng ít, trình đ qun lý thp, nng lc cnh tranh yu… Nhng
đc đim đó va là hn ch nhng va là li th ca SME.
1) Quy mô sn xut nh nên có tính nng đng, linh hot, song c s
vt cht, k thut, thit b công ngh thng yu kém lc hu.
So vi doanh nghip ln, SME t ra nng đng hn trc nhng thay đi
liên tc ca th trng. Vi c ch linh hot, các doanh nghip va và nh có kh
nng chuyn hng kinh doanh, thay đi công ngh và chuyn đi mt hàng nhanh
hn.
Mt li th đáng k na là SME khi di chuyn đa đim sn xut không gp
nhiu khó khn nh doanh nghip ln. Vì vy SME thng đc xây dng gn các
vùng nguyên liu, tip cn đc th trng, có th đáp ng đc c nhng yêu cu nh
l mang tính khu vc, đa phng,… giúp doanh nghip tit kim đc ti đa nhng
chi phí trong quá trình vn chuyn, bo qun.
Quy mô sn xut nh, sn phm đa dng, phong phú nên s lng mt loi
sn phm sn xut ra thng không ln. Mt khác, đa s các sn phm ca SME là
nhng mt hàng cn thit, phc v đi sng, sinh hot ca xã hi nên khi có khng
hong kinh t thì SME b tác đng ít hn so vi doanh nghip ln.
Tuy nhiên, do quy mô sn xut nh nên SME khó có kh nng tip cn vi
công ngh hin đi. Vì vy c s vt cht, k thut, thit b công ngh thng yu
kém, lc hu.
Vi kh nng tài chính và trình đ hn ch, thông thng các doanh nghip
va và nh ch s dng các công ngh trung bình, đn gin nên nng sut lao đng

thp, làm gim kh nng cnh tranh ca doanh nghip. Rt ít SME đc trang b
công ngh hin đi, tr mt s doanh nghip liên doanh vi nc ngoài. So vi
doanh nghip ln, SME rt khó tip cn vi th trng công ngh, máy móc và
thit b quc t. Do thiu thông tin v th trng này, các doanh nghip cng khó
tip cn nhng dch v t vn h tr trong vic xác đnh công ngh thích hp và
hiu qu giúp ci tin và nâng cao sc cnh tranh.
 Trang 22 

2) SME có vn đu t không ln, thu hi vn nhanh nhng thng gp
khó khn trong vic m rng và phát trin sn xut kinh doanh.
Khi mi thành lp, ngoài s vn hin có ca ch doanh nghip, các ngun
vn khác ca SME có th huy đng t gia đình, bn bè… Tuy nhiên, trong quá
trình hot đng lâu dài, khi các doanh nghip ln có nhiu kh nng nhn đc các
ngun tài chính khác nhau đ m rng sn xut kinh doanh thì các SME li gp
khó khn trong vic huy đng vn. Do đó các doanh nghip va và nh khó có
điu kin ci tin công ngh sn xut và nâng cao cht lng sn phm.
 Vit Nam hin nay, s thiu vn ca các doanh nghip này đã và đang
din ra trên bình din khá rng. Hu ht vn t có ca các SME đu rt nh, hn
hp, không đ sc tài tr cho các hot đng sn xut kinh doanh có cht lng và
hiu qu, đc bit đi vi các doanh nghip mun m rng, phát trin quy mô và
đi mi nâng cp cht lng thit b công ngh. Mt khác th trng vn dài hn
nc ta cha phát trin, th trng chng khoán tuy mi ni nhng hot đng cha
n đnh; thêm vào đó, điu kin hút vn t th trng chng khoán đi vi SME là
rt khó khn và him hoi.
Không nhng vy, kh nng và điu kin tip cn các ngun vn tín dng
khác đi vi các SME cng b hn ch do cha có uy tín và cha to lp đc kh
nng tr n. Các doanh nghip thng không đáp ng đc yêu cu v tài sn th
chp, v báo cáo tài chính cng nh k hoch sn xut, kinh doanh… nên các ngân
hàng thng mi cng nh các t chc tài chính khác thng e ngi khi đa ra
quyt đnh cho vay đi vi nhóm khách hàng này.

3) SME có t sut vn đu t trên lao đng thp, nhng thng là lao
đng ph thông, trình đ tay ngh thp.
Do hu ht các doanh nghip va và nh s dng thit b công ngh đn
gin nên máy móc cha thay th đc con ngi và không đòi hi ngi lao đng
phi có tay ngh cao. Mt khác,  mt s ngành sn xut kinh doanh nh ngành
th công m ngh đòi hi phi có bàn tay trc tip ca con ngi mà máy móc
không thay th đc. Vì vy, các SME góp phn không nh gii quyt công n
vic làm cho ngi lao đng, đc bit ti khu vc nông thôn và khu vc vùng sâu,
vùng xa, kinh t chm phát trin.
 Trang 23 

Song, lao đng trong SME ch yu là lao đng ph thông, trình đ tay
ngh, k thut thp, đc bit  khu vc nông thôn. S lao đng có tính cht ph
thông, cha qua đào to bình quân chim khong 60-70%.  mt s vùng nông
thôn, s đc đào to ngh chính quy ch chim khong 10%. ó cng là mt
trong nhng khó khn khi SME đa dây chuyn công ngh tiên tin vào m rng
sn xut kinh doanh.
4) H thng t chc sn xut và qun lý gn nh linh hot nhng trình
đ cha cao.
H thng t chc sn xut và qun lý  các doanh nghip va và nh
thng gn nh, linh hot, công tác điu hành mang tính trc tip. Song trình đ,
nng lc qun lý  các SME còn b hn ch và mang tính cht gia đình nên nh
hng rt ln đn công tác điu hành doanh nghip.
Tuy nhiên, các quyt đnh đc thc hin nhanh chóng, công tác kim tra,
giám sát đc tin hành cht ch, không phi qua nhiu khâu trung gian vì vy tit
kim đc nhiu chi phí qun lý doanh nghip.
Quan h gia ngi lao đng và ngi s dng lao đng trong các SME
khá cht ch, gn bó, to môi trng làm vic tt. Các lao đng d dàng trao đi
vi nhau và vi lãnh đo, đ xut nhng ý tng mi l đóng góp cho s phát trin
ca doanh nghip. Trong mt doanh nghip mà s lao đng không ln lm, ngi

lãnh đo doanh nghip có th nm đc kh nng làm vic cng nh đi sng tinh
thn ca tng thành viên, nh vy điu chnh v trí công vic ca ngi lao đng
đ tn dng đc ht kh nng ca h.
Mt khác, do trình đ, nng lc qun lý  các SME cha cao, còn mang
nng tính gia đình nên nh hng rt ln đn công tác điu hành doanh nghip.
Nhiu ch SME không có kin thc qun lý, không có trình đ chuyên môn, thm
chí trình đ vn hoá thp, không đ kh nng xây dng phng án phát trin kinh
doanh, lp d án đu t hay làm th tc xin vay vn ngân hàng theo quy đnh. Kh
nng tip cn thông tin và tip th yu nên không nm bt kp tình hình bin đi
bên ngoài doanh nghip nh: tình hình nguyên liu, mt hàng, trình đ công ngh,
các đi th cnh tranh…ây là đim yu c bn mà bn thân các ch SME rt khó
 Trang 24 

khc phc nên rt cn s giúp đ, h tr tích cc ca Nhà nc, các hip hi
doanh nghip và các t chc phi chính ph.
5) Kh nng cnh tranh yu
Kh nng cnh tranh ca các SME yu do hn ch v vn, quy mô, trình đ
lao đng, công ngh, phng thc qun lý, kh nng tip cn thông tin và kh
nng tip cn th trng.
Mt khác, do còn mang nng t tng làm n nh l, cá th nên các SME
cha thy ht đc s cn thit ca vic liên doanh, liên kt các doanh nghip
trong sn xut, trong tìm kim th trng, phân phi hàng hoá… to ra sc mnh
tp th trong cnh tranh.
Vi thc trng này, các doanh nghip va và nh đang và s chu nhiu
thua thit trong quá trình hi nhp. Thc t thi gian qua cho thy: SME cha xây
dng đc thng hiu cho sn phm ca mình, mu mã hàng hoá xut khu
không đa dng, cht lng thp, không đng đu, kh nng tip th kém, rt ít
doanh nghip giao dch đc qua mng Internet, gii thiu chào hàng trc tuyn,
tham gia hi tr trin lãm,… nên cha to đc uy tín trên th trng. Do thiu
thông tin th trng và liên kt lng lo, nên các doanh nghip này thng b ép

giá khi kí hp đng xut khu, hoc phi xut khu qua đi tác trung gian nên
không bán đc giá cao. Thc trng thiu am hiu v lut pháp quc t và tp quán
thng mi quc t gây cho doanh nghip Vit Nam nói chung và SME nói riêng
nhiu thua thit trong quá trình tip cn th trng nc ngoài. iu này xy ra
không ch vi SME mà còn xy ra c vi nhng thng hiu hàng hoá ni ting
trong nc nh: vic mt thng thiu Cà phê Trung Nguyên  M , nc mm
Phú Quc  Thái Lan…. ; hay b cnh tranh thiu lành mnh t nhng nhà sn
xut hàng hoá ti nc nhp khu nh trng hp Vit Nam b kin v bán phá giá
cá Tra, cá Ba Sa, và gn đây là đ g xut khu, giày dép da…
6) Th trng ca SME thng nh bé và không n đnh, li phi chia
s vi nhiu doanh nghip khác.
Mt trong nhng khó khn không nh ca các doanh nghip va và nh
Vit Nam hin nay chính là th trng tiêu th sn phm. Cùng vi áp lc t phía
 Trang 25 

các doanh nghip ln, s lng SME li quá nhiu đy các doanh nghip va và
nh ti tình trng b chia s th trng tiêu th, khó khn trong nâng cao th phn.
2.1.4 Vai trò ca SME trong nn kinh t Vit Nam:
S tn ti ca doanh nghip va và nh trong nn kinh t là mt tt yu
khách quan đi vi quc gia đang phát trin nh Vit Nam. Trong thi gian qua,
các doanh nghêp này đã phát trin nhanh c v s và cht lng. Theo Cc Phát
trin doanh nghip- B k hoch và đu t, hin nay có 453800 doanh nghip va
và nh, chim 97% tng s doanh nghip trên c nc.
Chính vì vy, SME đóng mt vai trò ht sc quan trng trong nn kinh t,
là khu vc thu hút tích cc và có kh nng huy đng các ngun vn, ngun lc ca
xã hi cho đu t phát trin; đóng góp vào vic tng trng kinh t và tng giá tr
xut khu ca c nc; góp phn đáp ng nhu cu v hàng tiêu dùng cho xã hi,
sn xut các sn phm hàng công nghip, th công m ngh và duy trì, phát huy
ngành ngh truyn thng. Không nhng th, doanh nghip va và nh còn góp
phn gii quyt vic làm, tng thu nhp, thc hin chin lc xóa đói gim nghèo;

thc hin chuyn dch c cu kinh t theo hng công nghip hóa, hin đi hóa; là
b phn cn thit trong quá trình liên kt sn xut ca các doanh nghip ln.
2.1.5 Khái nim tín dng ngân hàng:
Theo Kiu M. Nguyn (2009), “ Nghip v ngân hàng thng mi”,tr.177 :
“ Tín dng ngân hàng là quan h chuyn nhng quyn s dng vn t ngân hàng
cho khách hàng trong mt thi hn nht đnh vi mt khon chi phí nht đnh.”
Theo Hng T.X Trm , Ngc T.M Hoàng ( 2011), “ Giáo trình Nghip v
ngân hàng thng mi”, tr.41: “Tín dng là hình thc s dng vn ca ngân hàng
thông qua vic chuyn giao vn tín dng cho khách hàng di hình thc bng tin
hoc tài sn mà khách hàng cam kt hoàn tr n và lãi đúng hn.”
Theo Lut Các t chc tín dng s 47/2010/QH12 đc Quc Hi thông
qua ngày 16/06/2010 :
- “Cp tín dng là vic tha thun đ t chc, cá nhân s dng mt
khon tin hoc cam kt cho phép s dng mt khon tin theo nguyên tc có hoàn