Ứng dụng hàm hữu dụng vào phân tích thị hiếu của người tiêu dùng đối với trái bưởi Chuyên đề tốt nghiệp TP.HCM Trường Đại Học Kinh Tế

TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
KHOA KINH T PHÁT TRIN
********
KHÓA LUN TT NGHIP 2012



 tài:
NG DNG HÀM HU DNG VÀO PHÂN TÍCH
TH HIU CAăNGIăTIểUăDỐNGăI VI
TRÁIăBI

GVHD: Ths. TrngăQuangăHùng
Sinh viên thc hin: Hunh Kim Chi
Lp: Kinh t hc ậ K34
MSSV: 108202805



Niên khóa 2008-2012
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 1

LIăCMăN
********
Liăđu tiên xin chân thành cmănăBanăGiámăHiuănhàătrng cùng toàn th Thy, Cô
trngăi hc Kinh t Thành ph H Chí Minh, các Thy Cô khoa Kinh t Phát Trin
đưădànhănhiu thi gian tn tình ging dy, truynăđt nhng kin thc quí báu cho em
và các bn sinh viên.
Em xin chân thành cmănăthyăTrngăQuangăHùngăđưătrc tipăhng dn em hoàn

thành ttăchuyênăđ tt nghip.ăng thiăcngăxinăgi li cmănăđn tp th anh ch
công ty nghiên cu th trngăAxisăReseachăđưăhng dn, toămôiătrng thun li
cho em làm quen vi công vic.
Xin chân thành cmănănhngăngi thân, bnăbèăvàăcácăđápăviênăđưăgiúpăemăhoànă
thành bng khoăsátăcngănhăchuyênăđ tt nghip.
Cui cùng, xin chúc Thy, Cô các anh, ch, bn bè và miăngi di dào sc khe và
đt nhiu thành công trong cuc sng.
TP.HCM,ăthángă4ănmă2012
Sinh viên thc hin


Hunh Kim Chi
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 2


NHNăXÉTăCAăCăQUANăTHCăTP
********

Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 3


NHNăXÉTăCAăGIÁOăVIểNăHNGăDN
********

Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 4

MCăLC
********

LI CMăN 0
NHN XÉT CAăCăQUANăTHC TP 2
NHN XÉT CAăGIÁOăVIểNăHNG DN 3
MC LC 4
LI M U 7
ChngăI:ăGII THIU V TRÁIăBI 8
I.1.ăMcătiêuănghiênăcu 8
I.2.ăNgunăgc 8
I.3.ăGiáătrădinhădngăvàăyăhcăcaătráiăbi 9
I.4.ăGiáătrăkinhătăcaăcâyăbi 10
I.5.ăMtăsăloiăbiăăVităNam 11
I.6.ăChuiăgiáătrăcaăbi 13
I.6.ăThóiăquenămuaăvàătiêuădùngăbi 14
I.7.ăNghiênăcuăcóăliênăquan 15
I.8.ăVnăđăvăthngăăhiu 15
ChngăII:ăCÁCHăTIP CN LÝ THUYT TIÊU DÙNG MI 18
II.1.ăCáchătipăcnălýăthuytătiêuădùngătruynăthng: 18
II.2.ăCáchătipăcnămi: 19

ChngăIII:ăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 22
III.1.ăPhânătíchăktăhp 22
III.1.1.ăKháiănim 22
III.1.2.ăăCácăbcăthcăhin 23
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 5

III.1.3.ăuăđimăcaăphơnătíchăktăhp 23
III.2.ăCácăthucătínhăcaătráiăbi 24
III.2.1.ăGiáăc 24
III.2.2. Màu da 24
III.2.3.ăNhưnăhiu 25
III.2.4.ăDngătrái 25
III.2.5.ăHt 26
III.2.6.ăTrngălng 26
III.2.7.ăMàuătépăbi 26
III.2.8.V 27
III.3.ăMôăhìnhănghiênăcu 27
III.3.1. Mô hình 27
III.3.2.ăThuăthpădăliu 29
III.3.3. Trình bày 29
III.3.4.ăThangăđo 30
III.3.5.ăNhpădăliu 30
ChngăIV:ăKT QU 32
IV.1.ăKtăquăthng kê 32
IV.1.1.ăTngăquát 32
IV.1.2.ăMcăđănhăhngăcaăcácăđcătính 33
IV.1.2.1. Giá c 33
IV.1.2.2. Màu da 34

IV.1.2.3. Trngălng 34
IV.1.2.4. Dng trái 34
IV.1.2.5. V 35
IV.1.2.6. Ht 35
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 6

IV.1.2.7. Nhãn hiu 35
IV.1.2.8. Màu con tép 36
IV.2.ăPhânătíchătheoămtăthucătính 36
IV.2.1. Màu da 36
IV.2.2. Giá 38
IV.3. Chia theo nhóm 40
IV.3.1. Nhómă“biăDaăXanh” 40
IV.3.2.ăNhómă“biăNmăRoi” 40
IV.3.3.ăTmăquanătrngătngăđiăcaăcácăthucătínhătrongăhaiănhóm 42
ChngăV:ăKIN NGH 45
LI KT 47
Bngă1:ăCÁCăTHUCăTệNHăVÀăCÁCăC TÍNH LIÊN QUAN 48
Bngă2:ăBNGăMÃăHÓA 49
Bngă3:ăBNGăÁNHăGIÁăCÁCăTHUCăTệNH 50
Bngă4:ăÁNHăGIÁăCÁCăTHUCăTệNHăTHEOăMÀUăDA 51
Bngă5:ăÁNHăGIÁăCÁCăTHUCăTệNHăTHEOăGIÁ 52
Bngă6:ăÁNHăGIÁăCÁCăTHUCăTệNHăNHÓMă“BIăDAăXANH” 53
Bngă7:ăÁNHăGIÁăCÁCăTHUCăTệNHăNHÓMă“BIăNMăROI” 54
BNGăKTăHPăCÁCăTHUCăTệNH 55
BNGăTRăLI 59
SHOWăCARDăHÌNHăTHăHINăCÁCăTHUCăTệNH 62
TÀI LIU THAM KHO: 64

Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 7


LIăMăU
********
Tráiăbi vnălàăđc sn caănc ta, viăcácăđc tính ca loài trái cây nhităđi, rt tt
cho sc khe. Th trng tiêu th choătráiăbiăcngăngàyăcàngăđc m rng không
ch trongănc mà còn phát trinăraăngoàiănc.ăiu này mang li nim phn khi cho
ngi nông dân và nhiuăvùngănôngăthôn.ăCâyăbi tr thành loài cây thoát nghèo, loài
cây trng ch lc ca nhiu tnh,ăđc bitălàăđng bng sông CuăLong.ăTrongăđóăcóă
tnhăVnhăLong,ăcâyăbiăđc trng ph bin, tr thànhăđc sn ca tnh vi các loi
ni tingănhăbiăNmăRoi,ăbiăDaăXanh,…ăCngănhănhiuăđaăphngăkhác,ăcóă
nhiu nghiên cu nhm ci tin gingăđápăng nhu cu caăngi tiêu dùng, tuy nhiên
li có rt ít nghiên cu v th hiu, s thích caăngiătiêuădùng,ă điu này làm nh
hng không nh đnăhng phát trin caăloàiătráiăcâyănày,ăcngănhăcácănhàăvn,
các doanh nghip cung ng ra th trng.
Chuyênăđ tt nghipăđc xây dng da trên mi quan tâm v s thích caăngi tiêu
dùngăđi vi các thuc tính caătráiăbi.ăPhngăphápăch yuăđc s dng bao gm
phân tích kt hp, thng kê mô t và ng dng hàm hu dng vào phân tích. S mu
đc quan sát bao gm 100 muăđc la chn ngu nhiên, s quan sát s đi din cho
ngi tiêu dùng thành ph H Chí Minh v th hiuăđi vi các thucătínhătráiăbi.
Kt qu caăchuyênăđ s tìm hiuăđc mcăđ nhăhng ca các thucătínhăđn la
chn caăngi tiêu dùng trong quytăđnh mua mtătráiăbi. Vi hn ch nhtăđnh v
thi gian và kin thcăcngănhăk nngăphânătích,ăchuyênăđ còn nhiu thiu sót và
hn ch. Mong rngăchuyênăđ cóăcăhi phát trinăhnăna vi s quan sát lnăhn,ă
baoăquátăhnăvàăphngăphápănghiênăcuăchuyênămônăhnăna nhm to ra mt nghiên
cu thc s mang li liăíchăchoăngi trng và doanh nghip cung ngăbi.
TP.ăHCM,ăthángă4ănmă2012

Sinh viên thc hin

Hunh Kim Chi
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 8


ChngăI:ăGIIăTHIUăVăTRÁIăBI
I.1. Mcătiêuănghiênăcu
Th trng tiêu th caătráiăbi ngày càng m rng c trongăvàăngoàiănc,ăđiu này
mang li ngun thu nhp rt kh quan cho nguiănôngădân,ăđi sngăngi dân dn
đc ci thin, mang li sc sng cho nhiu vùng nông thôn. Din tích trng chuyên
canhăbiăcngăcàngăđc m rng, các gingăbiăcngăđc ci to và phát trin phù
hp vi nhu cu và th hiu caăngi tiêu dùng.
Trongăđóăphi k đn,ăbiăVnhăLong.ăBiăVnhăLongăt lâuăđưăni ting vi các loi
nhăbiăNmăRoi,ăbiăDaăXanh…ăđâyălàăloiătráiăcâyăđc sn không ch ca tnh mà
còn caăđng bng sông Cu Long và c nc.ăBiăVnhăLongăđưăcóăch đng khá
vng chc trên th trng.
Mc tiêu ca bài nghiên cu này là ng dng hàm hu dng nhmăđánhăgiáăvàăxácă
đnh s thích caă ngi tiêu dùng Thành ph H Chí Minh v các thuc tính nh
hngăđn quytăđnh la chn và mua caăngi tiêu dùng. Các thuc tính bao gm:
giá c, màu da, trngălng, nhãn hiu, ht, màu và v caătépăbi. Kt qu ca bài
nghiên cu này có th giúpăchoăngiănôngădânăcngănhănhàănghiênăcu, nhà phân
phi ca tnhăVnhăLongănóiăriêngăvàăc nc nói chung hiuărõăhnăv th trng tiêu
th vàăđápăng ttăhnănhuăcu caăngiătiêuădùng,ănângăcaoăhnăgiáătr caătráiăbi.
I.2. Ngunăgc
Bi pomelo (tên khoa hc Citrus Maxima) có ngun gcă ôngă Namă Á, thuc chi
Citrus, nhóm cam quýt, h Ruraceae, là loi cây trngăđc trngălâuăđi và phân b
rng khp t Bcăđn Nam VităNam.ăCmătráiăbi (pomelo) có màu t vàng nht ti

hngăvàăđ,ănăvàoăcóăv gingănhămtătráiăbi chùm (grapefruit) ngt du, nhngă
khôngăđngănhăbiăchùmăbìnhăthng.
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 9

Bi là loi trái cây có giá tr cao v mtădinhădng và y hc. Trong 100g phnănă
đc caătráiăbi chaă59caloănngălng, nhiu chtăkhoángănhăCa,ăFe,ăPăvàănhiu
loiăvitaminănhăvitaminăA,ăvitaminăB1,ăvitaminăB2,ăvàăvitaminăC ăBi giúp d tiêu
hóaăvàăluăthôngămáu,ăgópăphn h tr sc kheăconăngi.
Câyăbi d trng, ít bnh, tui th cao và có giá tr kinh t. Hinănayăcâyăbiăđangă
đc phát trin ti nhiu tnh phía Nam, nhtălàăng Bng Sông Cu Long và min
ôngăNamăB. Hiu qu kinh t t vicătrôngăbi mang liăngi thu nhpăđángăk
choăngiălàmăvn.
I.3. GiáătrădinhădngăvƠăyăhcăcaătráiăbi
Bi là mt loi trái cây nhităđi cha nhiu vitamin, không ch d n,ăngt mát mà
cón cha rt ít calorie, b dngăchoăcăth, phòng và cha mt s bnhănhăcaoăhuyt
áp,ăđauăd dày, tiuăđng. Các công trình nghiên cu phát hin rng,ănăbi giúp tit
nc bt và dch v vì th có kh nngăb tr tiêuăhóa,ăbiăvàănc ép t biăđu
đemăli hiu qu cao trong vicăngnăchn nhiuăcnăbnhăliênăquanăđn vicădătha
axit.
Bi cung cp mtălng ln chtăx,ăcóătácădng chngătáoăbónăvàăđcădùngănhă
mtă“thc phm chcănng”,ăcóăth ngnănga bnh l, tiêu chy, viêm rutănon…
Bi có tính thanh nhit và có cha nhiu thành phn rt có li cho sc khe con
ngi, do cha nhiuăvitaminăCăvàăA,ălàmătngăscăđ khángăchoăcăth, ch cn na
tráiăbiălàăđ 78% nhu cuăvitaminăCăchoăcăth hàng ngày.
Bi còn có tác dng trong vic hn ch nguyăc mc bnh tiuăđng,ăvàă điu tr
cúm.ăHnăna,ăbi có kh nngălàmăgimănguyăcăungăthătuyn tin lit do có cha
mtălng ln lycopene (cht chng oxi hóa).
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 10

Ngoàiăraă bi còn cùng làm gii khát và có tác dng h nhit.ăTrongă bi có cha
“quinine”,ărt huăíchătrongăđiu tr bnh st rét và chng cm lnh.ăc bit có kh
nngăgimăcngăthng và mt mi.
Bi có axit phenolic, cht này có th ngnăchn mt s bnhăungăthănguyăhim và
các bnhămưnătínhăkhácănhăbnh viêm khp, bnh luput.
năbi hng ngày giúp bnh nhâp b thp khp,ăbanăđ hoc viêm nhim gim thiu
cnăđauănhc do các cht sinh hóa hcătrongăbi có kh nngăkhng ch các tác nhân
gây nên s đauăđn.
I.4. Giáătrăkinhătăcaăcơy bi
Câyăbiăthngăchoănngăsut cao, thích nghi nhiu vùng sinh thái khác nhau, mang
li giá tr kinh t caoăchoăngi nông dân vùng nông thôn.  tnhăVnhăLong,ănhiu
nhàăvn gn bó vi nhiuăloàiăcâyănătráiănhămn, chôm chôm, suăriêng…ănhngă
đn khi chuyn dchăsangăcâyăbi, h mi nhn ra tính bn vng và hiu qu kinh t
t câyăbiăcaoăhnănhiu so vi loài cây khác.
Tnh Bn Tre viăđc snăbiăDaăXanhăđưăni ting t lâu vi chtălngăvt tri và
đcăngiătiêuădùngăđánhăgiáăcao.ăTheoănhiuăngi nông dân, trong khi nhiu loi
trái cây có giá c bpăbênhăthìăbiăDaăXanhăluônăđc coi là năđnh và giá c không
binăđng nhiu.
Nhiuănhàăvn cho bit trong nhngănmăgnăđây,ăngi tiêu dùng dn bit nhiuăhnă
v giá tr dinhădngăcngănhăyăhc caăbi nên nhu cuăngàyăcàngătngăcao.ăCng
thêmăđcătínhăđ càng lâu càng ngon (có th bo qunăđc 2 tháng) và có th s dng
di nhiu dng (c nătráiăvàăungăncăép)ănênătráiăbiăngàyăcàngăđcăaăchung
c trongăvàăngoàiănc.ăBi không ch làăloàiăcâyăgiúpăngi nông dân thoát nghèo
mà cònăgiúpăngi nông dân làm giàu t chính mnhăđtăvàăbànătayălaoăđng ca mình.
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 11

I.5. MtăsăloiăbiăăVităNam
Tráiăbi t lâuăđưătr thànhăđc sn caănc ta, vi nhngăđiu kin th nhng khác
nhau, có nhiu chng loiăbiăđc trng ph bin  nc ta, vi mi loiăăđu th
hinăđcătrngăcaăđaăphngătrng. Có th k mt s loiăbiăđcăngi tiêu dùng
aăchung,ăđcăđánhăgiáăcaoăv chtălng:
I.5.1. BiăNmăRoi
BiăNmăRoiălàămt trong nhng gingăbi ni ting  VităNam,ăđc trng nhiu
 mt s tnh min Tây Nam B (nhiu nht là  VnhăLong).ăBiăNmăRoiăđc
ngiătiêuădùngăđánhăgiáăcaoăv chtălng, có giá tr kinh t ln.
Thi gian trng t thángătăkéoădàiăđnăthángăgiêng.ăcăđim caăbiăNmăRoiălàă
hình qu lê, trngălng trung bình 1-1,4kg, khi chín v có màu vàng xanh, mn,ăđng
nht. Múi và vách múi rt d tách.
I.5.2. Bi Da Xanh
Bi Da Xanh có ngun gc t tnh Bn Tre, gingăbi này ch mi thc s đc chú
ý trong khongăhnăhaiămiănmătr liăđâyădoăchtălng caănóăvt tri so vi các
loiăbi khác. Do giá tr kinh t caoănênăbi Da Xanh đc trng ph bin  nhiu
ni,ănhiu nht là tnh Bn Tre.
NgoàiăvitaminăC,ăA,ăB1,ăB2…ăbi Da Xanh còn có cách khoáng cht rt tt cho sc
khe.ăcătrngăcaăbi Da Xanh là v ngt,ăráoănc, nhiu ht, v mng, thtăbi
màuăđ hng bt mt,ăchoătráiăquanhănm,ăcóăth bo qun lâu, không b héo,ăđc bit
khi chín v vn gi đc màu xanh.
I.5.3. Bi Din
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 12

Bi Dinăđc trng nhiu  Phú Din, Phú Minh (Hà Ni).ăBi Din có th là mt
bin d caăbiăoanăHùng.ăTráiă tròn,ăv trái nhn khi chín màu vàng cam. Trng
lng trung bình 0,8-1kg/trái. Múi và vách múi d tách ri nhau. Tht trái màu vàng

xanh,ănăgiòn,ăngt.
I.5.4. BiăoanăHùng
HuynăoanăHùngătnh Phú Th có hai gingăbiăđc snăđt các ch tiêu qucăgiaăđóă
là ging Suă Chíă ámă vàă bi BngăLuân.ă Bi Suă Chíă ámă cóă chtă lng cao,
trngălng trung bình 1kg/trái, dng qu cu li, khi chín có màu vàng xanh, trc qu
rng, d tách múi, tht màu trng pht hng, mm, mngănc, ngtămátăhngăv đm.
Bi Bng Luân có phm cht tt, thích ng rng,ă choă nngă sut cao, trngă lng
trung bình 900-950g/trái, dng hình cu,ăkhiăchínăcóămàuăvàngărm,ămàuătht qu trng,
trc qu đc, d tách múi, tép mm mngănc có màu trng xanh, ngtăđm, v thm.
I.5.5. Bi Lông C Cò
âyălàăgingăbi ni ting ca tnh TinăGiang,ăbiănăthmăngon,ăcóăv mng, rut
hng, hu v chua ngt.ăcăđim bên ngoài: hình qu lê, bên ngoài có lp lông trng
mn, s tay v hiănhám,ă lp lông này s rng dn. Khi chín, v qu có màu xanh
vàng, có ph lpălôngătămng bên ngoài v. V khá mng, bì màu trng hng, tép
biămàuăđ, d lt, v ngtăđn ngt chua nh, khá nhiuănc,ămùiăthm.ăMàuăsc
con tép hp dn, mi trái có t 5-30 ht, trngălng trái t 0,9-1,4kg, cá bit có trái
nngăđn 2kg.
I.5.6. Bi Tân Triu
Bi Tân Triu có nhiu gingănh:ăbiăđngăcam,ăđng nón, thanh long, thanh
dây,ă thanhă trà,ă bàă ging,ă biă xiêm,ă bi i…ă gingă biă ngonă đc chnă làă bi
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 13

đng lá cam, v xanh mn, rut có v ngtăđmăphaăchútăchuaăthanh,ăđc bit không
huăđng.
I.6. Chuiăgiáătrăcaăbi

Ngun: “Báo cáo chui giá tr bi Vnh Long” do cty nghiên cu th trng Axis
Research thc hin (12/2005-2/2006)

Có th nóiăbi là loi trái có chi phí sn xut thp,ăítăcôngălaoăđng và li nhun cao.
Tuyănhiênăgiáăbi ph thuc nhiu vào chtălng sn phm, mà chtălng sn phm
ph thuc vào c quáătrìnhăchmăsócă(đt,ănc, phun thuc…)ănênăkhôngăphiăngi
nôngădânănàoăcngăcóăthuănhp ging nhau. Tùy thuc vào nhn thc, tính k lut, chu
khóămàăngi nông dân có th có thu nhpăcaoăhnăsoăvi vic trng lúa hay canh tác
các trái cây khác.
Tráiăbiăđc tiêu th qua 3 kênh:
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 14

- Nông dân ->ăThngăláiă->ăNgi bán s ->ăNgi bán l -> Ngi tiêu dùng
(80%)
- Nông dân -> Doanh nghip ->ăi lý, siêu th hoc xut khu (7%)
- Nông dân ->ăNgi tiêu dùng (10%).
Có th thy trong chui giá tr caătráiăbi,ă thngă láiă đóngăvaiătròărt quan trng
trong trong khâu thu hoch,ăthng quytăđnh giá bánăchoăbi và thc hin phn thu
gom, bán liăchoăcácănhàăbánăbuônăđ phân phi tipăđn các khâu khác trong chui.
I.6. ThóiăquenămuaăvƠătiêuădùngăbi
Theoăngiătiêuădùng,ăbi là loiătráiăcâyăngon,ădinhădng, có tác dng cha bnh và
là mt trong nmăloi trái cây truyn thng caămâmăngăqu ngày Tt.ăCngăging
nhănho,ăthanhălong,ăxoài…ăngi tiêu dùng sn sàng tr giáăcaoăhnăchoăbi cht
lng cao nht là vào dp Tt.
Tuy nhiên, nhiuăngi tiêu th cho rng thi gian t lúc bóc v biăkháăđnălúcănă
khá lâu so vi các loi trái cây khác (v ngoài, áo trong, v laămúi),ăvàăcngăkhôngă
tin li (ngay lp tc) vì phiădùngădao,ăkhôngădùngătayăđc.
aăs ngiătiêuădùngămuaăbi t ch hocăđi lý. Mt s ngi tiêu dùng có mc
sngăcaoămuaăbi t siêu th do  siêu th bi không phiălúcănàoăcngăluônătiăvìă
đc bo qun lnh trong thi gian lâu trong khi sn phm  ch thngătiămiăhnă
doăđc tiêu th hng ngày, ch gnănhàăhn,ăcóăth tr giá, giá r hnăvàăcóăth t do

la chn do khôngăđóngăgói.
Theoăngi tiêu dùng mtătráiăbiăđt chtălng tt phi tha mãn các yu t nhătráiă
to, nng, gai n, thng da, cungătiăvàămàuăđu,ăđp. Tuy nhiên, chtălngăbiăđn
tayăngiătiêuădùngăkhôngăđngăđu, snălngăbi ngon không nhiu nên nhn thc
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 15

caăngi tiêu dùng v mtătráiăbiăngonăcngăcònăhn ch, ch yu da vào hình
thc bên ngoài mà phân loi.
I.7. Nghiênăcuăcóăliênăquan
Có rt nhiu công trình nghiên cu v ci to ging, lai to…ănhngăhuănhăcóărt ít
bài nghiên cu v th hiu caăngi tiêu dùng viăloàiătráiăcâyănày.ăNmă2006,ăđc
s đng ý ca B ThngăMi, T chc GTZ (T chc Hp tác K thutăc), công ty
nghiên cu th trngăAxisăResearchăđưătin hành mt d án nghiên cu v chui giá
tr caăbiăVnhăLongăt thángă12/2005ăđnă2/2006.ăâyălàămt d án khá quan trng,
không ch giúp cho tnhă Vnhă Longăcóăs bao quát và h thng v sn phm và th
trng tiêu th mà còn giúp các t chc quc t có th cóăcácăchngătrìnhăgiúpăđ ph
hpăchoăbiăVnhăLong.ăThông qua kt qu phân tích chui giá tr này,ăcácăcăcu
trong chui giá tr, các quan h gn kt, nhăhng trong tngăcăcu,ăcácăcăcu trong
chui giá tr, các quan h gn kt, nhăhng trong tngăcăcu,ăcácăđim yu cn thay
điăvàăhng h tr cngănhăcácăphngăphápătip cn cn thit.
I.8. Vnăđăvăthngăăhiu
Miăđaăphngă VităNamăđu có nhngănétăđcătrngăriêngăca tng vùng, gn vi
điu kin khí hu th nhng.ăBi  min Nam, min Bc và minăTrungăđuăcngăcóă
nhngănétăđcătrng,ărt riêng. Ví d khi nhc tiăng bng sông CuăLong,ăngi
tiêu dùng s nghăngayăđnăbiăNmăRoi,ăbi Da Xanh, hay minăôngăNamăB là
biăng Tân Triu, Phú Th làăbi Din,ăbiăoană Hùng…ăDoăđó,ăvic xây
dngăthngăhiu cho loài trái cây này rt quan trng trong vic phát trin loài cây
trng vnăđc xem là loài cây thoát nghèo ca nhiuăđaăphng.ă

Tuy nhiên, công tác này hin nay vn còn nhiu bt cpăvàăkhóăkhnăchoădoanhănghip,
ngi trngăbi.  tnhăVnhăLong,ăvùngăđc snăbiăNmăRoiăca c nc,ăthngă
hiuăbiăNmăRoiăM Hòa (xã M Hòa, huynăBìnhăMinh,ăVnhăLong)ăđưăđtăđc
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 16

chng nhn Global GAP, m đngăchoăcăhi xut khu ra th trngăncăngoàiăđy
timănng.ă Thángă 5/2007ăB Thngămi (nay là B Công Thng)ăphi hp cùng
công ty Metro Cash&Carry và T chc Hp tác k thutăc (GTZ) h tr Hp tác xã
biăNmăRoiăM Hòa thc hin tiêu chun European GAP (nay là Global GAP). Mãi
đn tháng 9/2008, Hp tác xã mi chính thcăđc cp giy chng nhnăđt tiêu chun
vi 26 h xã viênătrênăđin tích gn 24ha, M Hòa là vùng trngăbiăđc snăđc cp
giy chng nhnăGlobalăGAPăđu tiên  ng bng sông Cu Long. Nh đó,ăcácăhp
đng xut khuăđn vi Hp tác xã ngày càng nhiu, doanh s tngălênăkhin cho nhà
vnăvàăđaăphngăphn khi.ăNhngătrongăchínhăni b thiu minh bch trong vn
đ tàiăchính,ăđưăđn nhiu xã viên rút tên khi Hp tác xã. Tình hình càng t hnăkhiă
giy chng nhnăGlobalăGAPăđưăht hnădoăkhôngăđóngăphíăkimăđnhăsauă1ănmăđc
cp, thit thòi này không ch cho xã viên mà c vùng trngă biă Nmă Roiă caă đa
phng.ăBênăcnhăđóănhiu nông dân trngăbi không mong mun tiêu chun Global
GAP vì giá tiêu th biăđt chun ch caoăhnăkhongă1.000đ/kgăsoăviăbi trng
theo kiuăc.ăMc khác, khi áp dng tiêu chunăGAP,ăchiăphíăđuătăbanăđu khá ln và
ngi trng phi b nhiu công sc. Trong khi snălngăđt tiêu chun xut khu ch
chim mt phn nh, còn li phiăbánănhăbiăthng.ăâyăcóăth là mt trong nhng
cn tr vic tái công nhn tiêu chun Global GAP.ăiu này cho thy vic gi thngă
hiuăbiăNmăRoiăM Hòaăđưăvàăđangăgp rt nhiuăkhóăkhn.
BiăoanăHùngăvnălàăđc sn ni ting ca tnh Phú Th. Tháng 3/2008 sn phm
biăoanăHùngăđc Cc s hu trí tu thuc b Khoa hc công ngh ghi nhn vào
s đngăkíăquc gia vi hai gingăbiălàăbi BngăLuânăvàăbi tc Su.ăNhngăvn
đ dánătem,ăđóngăgóiăsn phmăvàălogoăthìăchaăđc thc hin,ăđiu này nhăhng

rt lnăđn uy tín caăthngăhiu.ăNgi tiêu dùng d dàng mua phiăbi gi,ăbi
kém chtălng làm mtăđiăuyătínăcaăthngăhiuăbiăoanăHùng.
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 17

Bi Phúc Trchă(HngăKhê)ăt lâuăđưăđc bităđn là mt loi qu đc sn ca
huynăHngăKhê,ăHàăTnh.ăNmă2004,ăbi Phúc Trchăđc chính thc cp giy
chng nhnăđngăkíăsn phm nhãn hiu hàngăhóa.ăThángă11/2010,ăbi Phúc Trch
đc cp bng bo h ch dnăđaălý.ăNhngăsauă7ănmăđc cp giy chng nhnăđngă
kí nhãn hiuănhngăhìnhănhănhưnămác,ăthngăhiuăbi Phúc Trch vn còn quá xa
l đi viăngi tiêu dùng.
Trênăđâyăch là mt vàiătrng hpăđin hình, có th thy nguyên nhân chính ca tht
bi trong xây dngăthngăhiu là do chính quynăđaăphngăchaăcóăs quan tâm
đúngămcăđn s phát trin caăthngăhiu, bi xây dngăthngăhiu khó, bo v
thngăhiu liăcàngăkhóăhn.ăChínhăthngăhiu là bin pháp bo v và phát trin tt
nht cho sn phmăđaăphng,ăs tín nhimăvàătinătng caăngiătiêuădùngăcngăt
đây.

Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 18

ChngăII:ăCÁCHăTIPăCNăLụăTHUYTăTIểUăDỐNGăMI
II.1. CáchătipăcnălỦăthuytătiêuădùngătruynăthng:
Lý thuyt hành vi caăngi tiêu dùng btăđu vi ba gi thuytăcăbn v th hiu ca
conăngiăđi vi mt gi hàng hóa so sánh vi gi hàng hóa khác.
- Th hiu là hoàn chnh,ăcóănghaălàăngi tiêu dùng có th so sánh và xp hng
tt c các gi hàng hóa. Nói cách khác, trong bt kì hai gi hàng hóa A và B
nào,ăngiă tiêuă dùngă cngă s thíchă Aăhnă Bă hocăthíchă Bă hnă A,ăhoc bàng

quan gia hai gi.ăLuăýărng nhng s thíchănàyăhoànătoànăkhôngătínhăđn chi
phí. Mtăngi tiêu dùng có th thích tht bít ttăhnăbánhămì kpănhngăli mua
bánh mì kp vì nó r hn.
- Gi thit quan trng th hai là th hiu có tính cht bc cu. Tính bc cu có
nghaălàănu mtăngi tiêu dùng thích gi hàngăhóaăAăhnăgi hàng hóa B, và
thích gi hàngăhóaăBăhnăgi hàngăhóaăCăthìăngi này cngăthíchăgi Aăhnă
gi C.
- Gi thit th ba là miăngiăđu ttă(cóănghaălàăđuăđc mong mun), do
vy, nu b quaăcácăchiăphí,ăthìăngi dùng luôn thích nhiuăhàngăhóaăhnălàăít.ă
Gi thitănàyăđcăđaăraăvìălíădo:ănóăđnăgin hóa vic phân tích bng đ th.
Tt nhiên, mt s hàng hóa, chng hnănhăôănhim không khí, có th là không
đc mong munăvàăngi tiêu dùng s tránhăcácăhàngăhóaăđóăbt c lúc nào có
th.
Nhăvy, chính hàng hóa trong r hàng hóa mang li s thaămưnăchoăngi tiêu dùng,
hay đ hu dng càng cao thì hàng hóa càng tt, càng nhiu, càng chtălng và phù
hp vi nhu cu ca h.
Khía cnh quan trng nht trong hành vi caăngiătiêuădùngăliênăquanăđn nn kinh t
phc tpănhănn kinh t M phn ng li s raăđi ca mt sn phm mi. Nu mt
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 19

không gian hàng hóa (commodity space ậ gii hn gia hai trc biu th cho hàng hóa
và dch v sn có timănngăđ ngiătiêuădùngămua)ănăđc m rng thành n+1, thay
th hàm hu dngăcă(vi n hàng hóa) bng hàm hu dng mi (vi n+1 hàng hóa).
Khiăđó,ănhng thông tin trong hàm hu dngăcăhoànătoànăkhôngăcungăcp thông tin
cho hàm hu dng mi, không th hinăđc th hiu hay s thích caăngi tiêu dùng
trongătrng hp xut hin thêm mt hàng hóa mi. Ngay c phngăphápăgi đnh s
tn ti ca mô hình cho tt c hàng hóa, bao gm c nhngăhàngăhóaăchaăxut hin và
giá c caăhàngăhóaăchaăxut hinăcngăkhôngăcóăgiáătr d đoán.

II.2.ăCáchătipăcnămi:
Cách tip cn mi này phá v cách tip cn truyn thng vn cho rng hàng hóa trc
tip toănênăđ hu dngăchoăngiătiêuădùngămàăthayăvàoăđóălàăcác thuc tính hay tính
cht caăhàngăhóaăđó.
Gi s rng tiêu dùng là mt hotăđng mà hàng hóa, riêng l hay kt hp, là nhng
đuăvàoăvàăđu ra là nhng tp hp ca các thuc tính.Th t ca s thích hay đ hu
dng đc gi thit là xp hng tp hp các thuc tính và ch xp hng hàng hóa thông
qua các thucătínhămàăhàngăhóaăđóăs hu. Ví d nhăkhiăxp hngăaăthíchăđi vi xe
gnămáy,ăngi tiêu dùng s quanătâmăđn nhng thuc tính ca sn phmănhăkiu
dáng, màu sc, cu hình máy, các linh ph kin, chcănngăkèmătheo,ăgiáăc….ăThôngă
qua nhngăđimăđó,ăngi tiêu dùng có th xácăđnhăđc loi xe nào là phù hp nht,
mangăđn cho h đ tha dng cao nht.
Thôngăthng, mtăhàngăhóaăđnăgin có th chaăđng nhiu thucătính.ăHnăna,
nhng thuc tính ging nhau có th đc chaă đng trong kt hp ca đu vào ca
nhiu hotă đng tiêu dùng. Nhng hàng hóa dngănhă khôngă liênă quană  mt s
thucătínhănhngăcóăth liên quan vi nhau  mt s thuc tính khác.
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 20

Gi s rng cu trúc mà chúng ta chen vào gia hàng hóa và th hiu caăngi tiêu
dùng là khách quan v nguyên tc.ăTrongăđó,ănhng thucătínhăđc chaăđng trong
hàng hóa hay hàng hóa kt hp là ging nhau cho miăngiătiêuădùngăvàăđaăraăđnăv
cho vicăđoălng, trong cùng mt s lng. Nên yu t cá nhân trong vicăđaăraăla
chn hàng hóa xut phát t vic la chn gia các tp hp thuc tính caăhàngăhóaăhnă
là vic phân b các tp hp này. Tính cht khách quan ca mi quan h gia các thuc
tính hàng hóa này gi mt vai trò quan trng trongăphânătíchăvàăgiúpăngi phân tích
phân bit gia tính khách quan và phn ngăcáănhânăđi vi s thayăđiăgiáătngăđi.
Bn cht caăphngăphápătip cn miăđc tóm ttănhăsau:
- Hàng hóa không toăraăđ hu dngăchoăngi tiêu dùng, hàng hóa chaăđng

các tp hp các thuc tính và các thucă tínhănàyămangă đnăđ hu dng cho
ngi tiêu dùng.
- Nói tng quát, mt hàng hóa chaă đng nhiuă hnă mt thuc tính và nhiu
thuc tính có th đc chaăđng bi nhiu hàng hóa.
- Hàng hóa trong nhng kt hp khác nhau s chaă đng các thuc tính khác
nhau và khác các thuc tính trong nhng hàng hóa riêng l.

Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 21


Hình:ăMôăhìnhăcácăđc tính ca Lancaster
Trong hình trên, mtăngiătiêuădùngăđtăđc mc hu dng t vic tiêu th haiăđc
tính. Mcăđ ca miăđc tính th hin dc theo các trc ca biuăđ, và IC làăđng
bàng quan caăngi tiêu dùng. Bn tia biu th cho nhng t l v cácăđc tính 1 và 2
cóăđc t các nhãn hiu A, B, C và D. Ví d, nhãn hiu A có rt nhiu thuc tính 1
nhngărt ít thuc tính 2, nhãn hiuăDăthìăngc li, nhãn hiu B và C mang li nhng
kt hp cân bngăhnăgia các thuc tính 1 và 2. Mcăđ tn ti ca mi thuc tính
trong tng nhãn hiuăđu nhăhngăđnăđ hu dng caăngi tiêu dùng,th hin ti
các giao đim giaăđng bàng quan IC và các tia.
Trongăđ tài này,ătráiăbi là mt tp hp các thuc tính, bao gm: màu da, nhãn hiu,
dng trái, giá tin, trngălng, màu con tép, v.ă tha dng caăngiătiêuădùngăđi
vi trái biăcngăda trên kt hp ca các thucătínhănày,ănghaălàăcácăthuc tính s
nhăhngăđnăđ tha dng hay kh nngămua.ă

Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 22

ChngăIII:ăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU
III.1.ăPhơnătíchăktăhp
III.1.1.ăKháiănim
Phân tích kt hp là k thut phân tích nhăhng tng hp (joint effects) ca nhiu
binăđc lp (nominal) lên mt bin ph thuc (ordinal). Mcăđíchănhmăxácăđnh tm
quan trngătngăđi ca các thuc tính sn phm và các mcăđ tha dng ca các
cpăđ khác nhau ca các thucătínhăđó.
Nn tng ca k thut phân tích kt hpăđc thit lp vào nhngănmă1920.ăSauăđó,ă
nóăđc s dng rng rãi trong hu ht các dng ca nghiên cu th trng. Các công
ty lnănhăFord,ăGeneralăElectric,ăGeneralăFoods,ăGeneralăMotorăandăXeroxăđu dùng
dng nghiên cu này cho các dãy hàng hóa rng ln ca h. Các công ty nghiên cu th
trngăthng dùng nó cho nghiên cu trong qung cáo tip th sn phm mi, phân
phi sn phm, cnh tranh, phân khúc th trng…ăBênăcnh dùng trong nghiên cu th
trng, phân tích kt hp cònăđc ng dng rng rãi trong nhiuălnhăvcăkhácănhă
môiătrng, k thut…
Phân tích kt hp là mtăphngăphápă ttă hnăchoăxácăđnh th hiu caăngi tiêu
dùngăhnăcácăphngăphápănghiênăcu khác. Bt kì mt sn phm hay mt dch v
phc tp-t khách sn, nhà ngh,ămáyătínhăkăthut s, ti các dch v ngân hàng và th
tín dng- đu có nhng thuc tính liên quan buc khách hàng phi la chn và cân
nhc. Phân tích kt hp là mtăphngăphápă thngăkêăđ d đoánă cáchăkháchăhàngă
đánhăđi thucătínhănàyăđ ly thuc tính khác, nhmăxácăđnh s kt hp trong mt
lot thucătínhăliênăquanăđc khách hàng mcătiêuăuătiênănht.ăPhngăphápăphână
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 23

tích kt hp này thc s hu ích khi d đoánăd chp nhn caăkháchăhàngăđi vi các
sn phm và dch v mi.
Mc dù miăđiătng tham gia nghiên cu kt hp s tr li theo cách riêng ca mình,

nhngăphngăphápăphânătíchănàyăs bc l nhng thucătínhăđcăđánhăgiáăcaoănht
và mcăđ mong mun ca nhiu thucătínhăkhácănhau,ăđng thi làm rõ h thng giá
tr đc nhngăngi tham gia s dngăkhiăđaăcácăla chn. Vic hiuăđc h thng
giá tr đóăchoăphépăngi nghiên cu d đoánăđc các chn la ca khách hàng mc
tiêu.
III.1.2.ăăCácăbcăthcăhin
Xácăđnh các thuc tính quan trng ca sn phmăđi viăngi tiêu dùng.
Xácăđnh các cpăđ ca thuc tính.
Xây dng mt tp hpăcácăphngăphápăđánhăgiá.ăMiăphngăánăcóăs thucătínhănhă
nhauănhngăcóăcácămcăđ thuc tính khác nhau.
Tp hpăcácăphngăánănàyăđcăđaăchoăcácăđiătng chn/xp hng hocăchoăđim
th hin mcăđ aăthích.
X lí d liuătrc khi phân tích chính thc.
III.1.3.ăuăđimăcaăphơnătíchăktăhp
Phân tích kt hpăđánhăgiáăcácăthuc tính ca sn phm hay dch v theo cách mà các
phngăphápăkhácăkhôngăthc hinăđc. Các nghiên cu truyn thng thng hiăđápă
viênăcălng giá tr mà h đánhăgiáă mi thucătính.ăâyălàămt công vicăkhóăkhnă
cho bt c ngiătiêuădùngănàoăđ hoàn thành bng câu hi. Mt khác, phân tích kt
hp c gng gii quyt nó bng các la chnăhayăđánhăgiá.ăNhng la chnăhayăđánhă
Khóaălun ttănghipă2012 GVHD:ăThs.ăTrngăQuangăHùng

SVTH: Hunh Kim Chi ậ PT00 K34 Trang 24

giáăđó,ăkhiăthc hin chung viănhau,ăchoăphépăngi nghiên cuăxácăđnhăđc tm
quan trngătngăđi ca mi thuc tính.
Phân tích kt hp có th dùng kt qu đ phát trin mô hình mô phng th trng, có
th dùng ttăchoătngălai.ăTh trngăthayăđiăkhiăcóăthêmăđi th cnh tranh, sn
phm miăraăđi, chin tranh giá c n raăvàăcácăchngătrìnhăqung cáo mi xut hin.
Vi các nghiên cu truyn thng, mi khi có s thayăđi ln xy ra trên th trng thì
mt cuc nghiên cu kho sát mi phiăđc tin hành nhm tìm hiuăngi tiêu dùng

cm thyănhăth nào v s thayăđiăđóăvàănóănhăhngănhăth nàoăđn scămuaăđi
vi hàng hóa ca h. Vi phân tích kt hp, sn phm mi hay s thayăđiăđu có th
kt hp vào trong mô hình phngăđoán,ăbao gm s d đoánăv tháiăđ caăngi mua
đi vi s thayăđi ca th trng, nhngămôăhìnhăđóăcóăth gi đ chínhăxácăđn 2
hocă3ănmătrc khi cn thc hin cuc kho sát nh nhmăđánhăgiáăxemăcóăbt kì s
điu chnhănàoăđi vi mô hình hay không.
III.2. Cácăthucătínhăcaătráiăbi
III.2.1.ăGiáăc
Qua kho sát ti mt s ch nh, siêu th nhăsiêuăth CoopMart, Big C, LotteMart,
MaxiMart cùng nhiu ngunăthôngătinăInternetăthìăgiáăbiăquaăcácănmăcóănhiu bin
đng,ăđc bităvàoămùaăcaoăđimănhăTt âm lchăthìăgiáăbi rt cao do nhu cuătrngă
mâm c.  bài nghiên cu này, giá c đc chia thành 3 mcăđ thpă(15.000đ/kg),ă
trungăbìnhă(35.000đ/kg)ăvàăcaoă(50.000đ/kg).ăBin giá c đcăđaăvàoămôăhìnhănhm
phân tích giá c nhăhngănhăth nàoăđnăđ hu dng caăngi tiêu dùng trong
quytăđnh chn laăvàămuaăbi ca mình.
III.2.2. Màu da
 Vit Nam có nhiu loiăbiăkhácănhauănhngătng quát thì có ba loi màu qu khi
thu hochăđc bày bán là màu xanh, màu vàng và màu vàng xanh. Ví d nhăbi