Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tại các NHTM Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




NGUYN TH HNG LINH


NÂNG CAO NNG LC QUN TR
RI RO TI CÁC NHTM VIT NAM

LUN VN THC S KINH T





TP. H Chí Minh – Nm 2010
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




NGUYN TH HNG LINH

NÂNG CAO NNG LC QUN TR
RI RO TI CÁC NHTM VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính doanh nghip

Mã s : 60.31.12

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc: TS H THU TIÊN

TP. H Chí Minh – Nm 2010




LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan lun vn này là nghiên cu ca cá nhân. Các s liu và kt
qu nghiên cu trc đây đu đc trình dn ngun và tên tác gi. Nhng quan
đim đc trình bày trong lun vn là quan đim cá nhân. Kt qu hoàn thành lun
vn là kt qu đc lp t nghiên cu, kho nghim và hình thành t bn thân ca tác
gi.

Hc viên: Nguyn Th Hng Linh

MC LC
Danh mc ch vit tt
Danh mc các bng biu
Danh mc các biu đ, s đ
Danh mc các phng trình
M U 1
CHNG 1: TNG QUAN V QUN TR RI RO TRONG NGÂN HÀNG
THNG MI
1.1 Tng quan v qun tr ri ro trong NHTM 4
1.1.1 Khái nim v ri ro và qun tr ri ro 4
1.1.2 Các ri ro trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 4
1.1.2.1 Ri ro tín dng 4
1.1.2.2 Ri ro thanh khon 8
1.1.2.3 Ri ro th trng 11
1.1.2.4. Ri ro hot đng 12
1.1.3 Hu qu ca ri ro trong hot đng kinh doanh ca NHTM 12
1.1.3.1. Hu qu ca ri ro đi vi ngân hàng 12
1.1.3.2. Hu qu ca ri ro đi vi khách hàng 13
1.1.3.3. Hu qu ca ri ro đi vi nn kinh t 14
1.1.4 Các bc qun tr ri ro trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng 14
1.1.4.1. Nhn bit và xác đnh hn mc ri ro 15
1.1.4.2. ánh giá ri ro 15
1.1.4.3. Theo dõi ri ro 15
1.1.4.4. Kim soát ri ro 16
1.2. Hip c quc t v qun tr ri ro ngân hàng và ng dng ti mt s nc
trên th gii 16
1.2.1. Quá trình ra đi ca hip c vn Basel 16

1.2.2. Nhng đim c bn ca Basel I và Basel II 18
1.2.2.1. Hip c Basel I 18
1.2.2.2. Hip c Basel II 19
1.2.3 Tình hình ng dng Basel II ti các nc trên th gii 23
1.3 Mt s v phá sn ca các ngân hàng trên th gii và bài hc kinh nghim
v qun tr ri ro trong hot đng ti các NHTM VN 25
1.3.1. Mt s v phá sn ca các ngân hàng trên th gii 25
1.3.2. Bài hc kinh nghim v qun tr ri ro cho các NHTM VN 27
KT LUN CHNG 1 29
CHNG 2: THC TRNG QUN TR RI RO VÀ VIC NG DNG
HIP C BASEL TRONG QUN TR RI RO TI CÁC NHTM VIT
NAM.
2.1. Thc trng hot đng ca h thng NHTM VN 30
2.1.1. Qui mô vn ch s hu 30
2.1.2. Ngun vn huy đng 33
2.1.3. Ch tiêu v li nhun 34
2.1.4. ánh giá các ri ro 36
2.1.4.1. Ri ro tín dng 36
2.1.4.2. Ri ro thanh khon 41
2.1.4.3. Ri ro hot đng 46
2.1.4.4. Ri ro th trng 49
2.1.5. Hot đng thanh tra, giám sát ca các NHTM VN 53
2.2. Vic áp dng h thng Basel II trong qun tr ri ro ca các NHTM Vit
Nam 54
2.2.1. Các vn bn pháp lut 54
2.2.2. Vic thc hin kt qu xp hng tín nhim 55
2.2.3. Mc đ tuân th các nguyên tc 57
2.3. Khó khn khi áp dng hip c Basel II đi vi các NHTM VN 57
2.3.1. Chi phí đu t cho vic ng dng Basel II cao 57
2.3.2. Yêu cu v vn quá cao 58

2.3.3. H thng thông tin và xp hng tín nhim cha đy đ 58
2.3.4. Hn ch v nng lc giám sát 59
2.3.5. Ni dung ca Basel II quá phc tp 60
2.3.6. Cha có vn bn hng dn thc hin 61
2.3.7. Các NHTM VN cha đáp ng các điu kin ng dng Basel II 61
KT LUN CHNG 2 62
CHNG 3: GII PHÁP VÀ KIN NGH NHM NÂNG CAO NNG LC
QUN TR RI RO TRONG CÁC NGÂN HÀNG THNG MI TI
VIT NAM.
3.1 S cn thit phi nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM VN 63
3.2. Các gii pháp đi vi các NHTM VN 64
3.2.1. Các gii pháp chung 64
3.2.1.1. Hoàn thin h thng công ngh thông tin 64
3.2.1.2. Ci tin qui trình qun tr ri ro 65
3.2.1.3. Xây dng h thng xp hng tín dng ni b 66
3.2.1.4. Nâng cao nng lc tài chính đ ng dng Basel II 68
3.2.1.5. Nâng cao cht lng ngun nhân lc 69
3.2.2. Các gii pháp c th trong qun tr ri ro ngân hàng 70
3.2.2.1. Gii pháp đi vi ri ro tín dng 70
3.2.2.2. Gii pháp đi vi ri ro thanh khon 72
3.2.2.3. Gii pháp đi vi ri ro lãi sut 73
3.3. Nhng kin ngh vi các cp v mô trong vic h tr qun tr ri ro Ngân
hàng 75
3.3.1. i vi Chính Ph 75
3.3.1.1. a ra các chính sách qun lý theo yêu cu minh bch tài chính 75
3.3.1.2. Xây dng h thng pháp lut đng b đ qun lý cht ch v tài sn 75
3.3.1.3. Có các chính sách thích hp và đng b khi s dng công c Tài chính-
Ngân hàng trong vic điu tit nn kinh t 76
3.3.2. i vi Ngân Hàng Nhà Nc Vit Nam 76
3.3.2.1. Nêu cao vai trò qun lý nhà nc ca NHNN trong vic thc hin các

chính sách tin t 76
3.3.2.2. Thc hin các qui đnh chung ca hip c Basel 77
3.3.2.3. Hoàn thin h thng vn bn pháp lut 79
3.3.2.4. Nâng cao cht lng thông tin tín dng 82
3.3.2.5. Tng cng thanh tra giám sát ngân hàng 83
3.3.2.6. Yêu cu các ngân hàng v vic công khai hóa các thông tin v thc
trng tài chính và hot đng 84
3.3.2.7 Thc hin sp xp li h thng ngân hàng phù hp vi tiêu chun quc
t 85
KT LUN CHNG 3 86
KT LUN 90
TÀI LIU THAM KHO








DANH MC CÁC T VIT TT

BS : Bt đng sn
CK : Chng khoán
CNTT : Công ngh thông tin
Cty : Công ty
DNNN : Doanh nghip nhà nc.
KD : Kinh doanh
KDNT : Kinh doanh ngoi t
LS : Lãi sut

NH : Ngân hàng
NHNN : Ngân hàng nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHTM CP : Ngân hàng thng mi c phn
NHTM NN : Ngân hàng thng mi nhà nc
NHTW : Ngân hàng trung ng
TCTD : T chc tín dng.
TK : Tài khon
TS : Tài sn
TTGS : Thanh tra giám sát
WTO : T chc thng mi th gii






DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1.1 Trng s ri ro theo đánh giá xp hng. 20
Bng 1.2. Trng s ri ro theo loi tài sn 21
Bng 1.3 Kt qu kho sát v vic ng dng các phng pháp Basel II trong đánh
giá ri ro tín dng. 24
Bng 1.4 Vic thc thi Basel II  mt s nc Châu Á 24
Bng 2.1 Vn điu l ca mt s NHTM NN 31
Bng 2.2 Vn điu l ca mt s NHTM CP. 31
Bng 2.3 H s an toàn vn ca mt s NHTM. 32
Bng 2.4 Li nhun ca mt s NHTM VN 35
Bng 2.5 So sánh kt qu mt s ch tiêu v li nhun ca các ngân hàng VN vi
Thái Lan, các nc ông Âu và th gii 35

Bng 2.6 Mt s ch tiêu li nhun đt đc ca mt s NHTM VN và NHTM 
các nc nm 2005. 36
Bng 2.7 T l n xu ca mt s NHTM 38
Bng 2.8 T l cp tín dng t ngun vn huy đng ca mt s NHTM VN nm
2008, 2009 39
Bng 2.9 Ch s trng thái tin mt ca mt s NHTM 42
Bng 2.10 Ch s chng khoán thanh khon ca mt s NHTM. 43
Bng 2.11 Mt s ch tiêu và hot đng NH giai đon 2006- 2010. 54
Bng 2.12: Bng xp hng các ngân hàng ca Vietnam Credit 56




DANH MC CÁC BIU , S 

S đ 1.1 Các bc qun tr ri ro. 14
Biu đ 2.1 Tình hình huy đng vn ca NHTM VN (2004 - 2009). 34
Biu đ 2.2 Tình hình cho vay ca các NHTM VN (2004- 2009). 37
Biu đ 2.3 T l n xu ca các NHTM (2004 -2009) 37

DANH MC CÁC PHNG TRÌNH

Phng trình 1.1 h s n quá hn. 5
Phng trình 1.2 H s ri ro tín dng 5
Phng trình 1.3 T l v kh nng chi tr 10
Phng trình 1.4 Ch s v trng thái tin mt. 11
Phng trình 1.5 Ch s v chng khoán thanh khon 11
Phng trình 1.6 T l vn ti thiu theo Basel I 18
Phng trình 1.7 Tài sn có ri ro (RWA) 18
Phng trình 1.8 T l vn ti thiu trong Basel II. 20

1

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tài:
Trong nn kinh t th trng, tìm cách khai thác và s dng các ngun vn
có hiu ích cao nht là nhng khát vng ca các danh nghip. i vi h thng
ngân hàng thng mi (NHTM) cng vy, vi thành tích đáng phn khi ca hn
20 nm đi mi ca hot đng tin t, tín dng và ngân hàng theo c ch th
trng, chúng ta càng nhn thc đy đ hn các quy lut giá tr, quy lut vn
đng ca các phm trù lãi sut, tài chính, tín dng, lu thông tin trong nn kinh
t. c bit là t khi Vit Nam gia nhp WTO, thì vc m ca th trng tài
chính theo tin trình hi nhp kinh t quc t là mt yêu cu khách quan, nh: S
g b bo h ca Nhà nc đi vi các ngân hàng trong nc và cho phép các
ngân hàng nc ngoài đc hot đng ti VN. Chính vì vy, các NHTMVN đã
không ngng đi mi công ngh, phát trin v qui mô và nâng cao cht lng
ngun nhân lc đ phù hp vi điu kin hot đng kinh doanh trong th trng
có sc cnh tranh cao. Trong quá trình phát trin ca h thng NHTM Vit nam
đã góp phn rt ln vào công cuc phát trin kinh t xã hi đt nc, nh: n
đnh th trng tin t, là c s chính sách v mô điu chnh mc đ lm phát
trong nhiu nm qua, góp phn giúp cho đt nc vt qua khng hong vào
nhng nm 2007- 2009. Tuy nhiên, trong thi gian qua h thng ngân hàng VN
đã bc l nhng đim yu kém mà nguyên nhân xut phát t vic các ngân hàng

không có nhng bin pháp phòng nga ri ro hiu qu, nhng ri ro mà ngân
hàng gp phi không ch do các doanh nghip kinh doanh thua l hay do các v
la đo mà còn do các ri ro t th trng nh ri ro lãi sut, ri ro t giá và ri
ro thanh khon
 nâng cao nng lc cnh tranh và nâng cao hiu qu kinh doanh các
NHTM VN thì mt trong nhng yêu cu đó là: quan tâm đn vic nâng cao nng
lc qun tr ri ro trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng. ng thi, các
NHTM VN phi dn tuân th các qui đnh qun tr ri ro theo thông l ca quc
t đ hoàn thin h thng qun tr ri ro ngân hàng. Trc nhng yêu cu trên
2

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

nên tôi chn đ tài nghiên cu làm lun vn thc s: “Nâng cao nng lc qun
tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”
2. Mc đích nghiên cu:
 tài nghiên cu nhng lý lun c bn v công tác qun tr kinh doanh
ngân hàng, qun tr ri ro trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng và nghiên
cu mt s qui đnh chung ca hip c Basel. T đó, đánh giá nhng hot đng
và công tác qun tr ri ro ca NHTM VN trong thi gian qua. ng thi, phân
tích nhng ri ro ch yu mà các ngân hàng thng xuyên phi đi mt; đ cp
ti qui đnh chung ca hip c basel II và nhng khó khn ca NHTM VN khi
trin khai ng dng hip c này.
Da trên c s đánh giá, phân tích các ri ro ca các NHTM VN, đ tài
đa ra mt s gii pháp nâng cao kh nng qun tr ri ro ngân hàng và kh nng
ng dng basel II trong vic xây dng h thng qun tr ri ro ngân hàng góp
phn vào s nghiên cu tìm bin pháp qun tr đ các NHTM VN nâng cao tính
cnh tranh vi các ngân hàng nc ngoài.
3. Phng pháp nghiên cu:
 tài nghiên cu s dng phng pháp duy vt bin chng, duy vt lch

s, suy lun logic, phng pháp phân tích, tng hp, gii thích, so sánh.
Các d liu ca đ tài ch yu da vào d liu thng kê các hot đng
NHTM trong quá kh đc thu thp t các báo cáo nm, báo cáo thng niên
ca các NHTM, ca NHNN, các tp chí và các wesite đin t,
4. i tng và phm vy nghiên cu:
i tng nghiên cu ca đ tài tp trung phân tích và đánh giá các ri ro
trong hot đng ca NHTM.
Phm vi nghiên cu đ tài ch tp trung phân tích  mt s ngân hàng vì lý
do khó khn trong vic tip cn và thu thp thông tin toàn b h thng NHTM.
5. Kt cu ca đ tài:
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn có kt cu gm 3 chng:
3

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

Chng 1: Tng quan v NHTM và qun tr ri ro ti các NHTM.
Chng 2: Thc trng qun tr ri ro và vic ng dng hip c Basel
trong qun tr ri ro ti các NHTM VN.
Chng 3: Các gii pháp nâng cao nng lc qun tr ri ro trong hot đng
kinh doanh ca NHTM VN.

4

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

CHNG 1
TNG QUAN V QUN TR RI RO TRONG NGÂN HÀNG THNG
MI
1.1 Tng quan v qun tr ri ro trong NHTM
1.1.1 Khái nim v ri ro và qun tr ri ro
Có nhiu khái nim khác nhau v ri ro, nhng nhìn chung có hai trng
phái chính:
Theo trng phái truyn thng, ri ro là các kt qu bt li có th đo lng
đc.
Theo trng phái trung hòa, ri ro là s xut hin ca mt bin c không
mong đi gây thit hi cho mt ch th nht đnh.
T đó, theo các nhà kinh t, qun tr ri ro là vic nhn din và đ ra các
bin pháp đ xác đnh và đo lng ri ro, la chn chp nhn ri ro, kim soát ri
ro nhm đt đc mc tiêu hiu qu và an toàn.

Qun tr ri ro trong kinh doanh NH là vic theo dõi quá trình s dng vn
ca ngân hàng vi nhim v ch yu là kim soát và hn ch các loi ri ro phát
sinh cng nh đa ra các gii pháp x lý ri ro hiu qu nht. ng thi, xác
đnh s tng quan hp lý gia vn t có ca NH vi mc đ mo him có th
trong vic s dng vn ca NH.
1.1.2 Các ri ro trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi
Trong hot đng kinh doanh ca NHTM thng phát sinh nhng ri ro ch
yu sau:
1.1.2.1 Ri ro tín dng
Ri ro tín dng là ri ro tht thoát tài sn có th phát sinh khi mt bên đi
tác không thc hin mt ngha v tài chính hoc ngha v theo mt hp đng đi
vi mt ngân hàng, biu hin c th là vic khách hàng chm tr n, tr n không
đy đ hoc không thc hin thanh toán n gc hay n lãi khi khon n đn hn.
Ri ro này bao gm c ri ro thanh toán khi mt bên th ba không thc hin các
5

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

ngha v ca mình đi vi ngân hàng. Ngi cho vay luôn phi chu ri ro khi
chp nhn mt hp đng cho vay
tín dng. Bt k mt hp đng cho vay nào
cng có ri ro tín dng.
Xut phát t đc đim hot đng tín dng thng chim t trng ln nht
trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng, do đó ri ro tín dng cng chim t
trng ln và ph bin.
Ri ro tín dng đc đánh giá da trên h s n quá hn và h s ri ro tín
dng.
Phng trình 1.1 h s n quá hn.

Theo quy đnh ca NHNN, da trên s ngày quá hn các khon n s đc
phân vào các nhóm n tng ng:
+ N nhóm 2: N quá hn nh hn 90 ngày.
+ N nhóm 3: N quá hn t 90 đn 180 ngày.
+ N nhóm 4: N quá hn t 180 đn 360 ngày.
+ N nhóm 5: N quá hn trên 360 ngày.
Các NHTM thng khng ch t l n quá hn không quá 5% tng d n.
Phng trình 1.2 H s ri ro tín dng.
Tng d n cho vay
H s ri ro tín dng =
Tng tài sn có
x 100%
H s này cho thy t trng ca khon mc tín dng trong tài sn có,
khon mc tín dng trong tng tài sn càng ln thì li nhun càng ln nhng
đng thi ri ro tín dng cng cao.
- Nguyên nhân dn đn ri ro tín dng: trong quan h tín dng có hai
đi tng tham gia là ngân hàng cho vay và ngi đi vay. Nhng ngi đi vay s
dng tin vay trong mt thi gian, không gian c th, tuân theo s chi phi ca
nhng điu kin c th nht đnh mà ta gi là môi trng kinh doanh, và đây là
đi tng th ba có mt trong quan h tín dng. Ri ro tín dng xut phát t môi
D n quá hn
H s n quá hn =
Tng d n cho vay

x 100%
6

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

trng kinh doanh gi là ri ro do nguyên nhân khách quan. Ri ro xut phát t
ngi vay và ngân hàng cho vay gi là ri ro do nguyên nhân ch quan.
+ Nhng nguyên nhân khách quan:
* Ri ro do các thm ha t nhiên: nh thiên tai, bo lt, hn hán, ha
hon, dch bnh,…

* Ri ro do môi trng kinh t không n đnh: s bin đng quá nhanh
và không d đoán đc ca th trng th gii; s thay đi ca các chính sách
kinh t - xã hi hay ri ro tt yu ca quá trình t do hóa tài chính, hi nhp quc
t to ra mt môi trng cnh tranh gay gt, khin hu ht các doanh nghip,
nhng khách hàng thng xuyên ca ngân hàng phi đi mt vi nguy c thua l
và quy lut chn lc khc nghit ca th trng. Bên cnh đó, s cnh tranh ca
các NHTM trong nc và quc t trong môi trng hi nhp kinh t cng khin
cho các ngân hàng trong nc gp phi nguy c ri ro n xu tng lên bi hu ht
các khách hàng có tim lc tài chính ln s b các ngân hàng nc ngoài thu hút.
* Ri ro do môi trng pháp lý cha thun li :
S kém hiu qu ca c quan pháp lut cp đa phng: nhiu lut,
vn bn di lut hng dn thi hành lut liên quan đn hot đng tín dng ngân
hàng đã đc ban hành song vic trin khai vào hot đng ngân hàng thì li ht
sc chm chp và còn gp phi nhiu vng mc bt cp nh mt s vn bn v
vic cng ch thu hi n dn đn tình trng NHTM không th gii quyt đc
n tn đng, tài sn tn đng.
S thanh tra, kim tra, giám sát cha hiu qu ca NHNN: nng lc
cán b thanh tra, giám sát cha đáp ng đc yêu cu, thm chí mt s nghip v
kinh doanh và công ngh mi thanh tra ngân hàng còn cha theo kp. Ni dung
và phng pháp thanh tra, giám sát lc hu, chm đc đi mi. Vai trò kim
toán cha đc phát huy. Thanh tra ti ch vn là phng pháp ch yu, kh
nng kim soát toàn b th trng tin t và giám sát ri ro còn yu, ít có kh
nng ngn chn và phòng nga ri ro và vi phm.
7

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

H thng thông tin qun lý còn bt cp: hin nay,  VN cha có mt c
ch công b thông tin đy đ v doanh nghip và ngân hàng. Trung tâm thông tin
tín dng ngân hàng (CIC) ca NHNN đã đt đc nhng kt qu bc đu rt
đáng khích l trong vic cung cp thông tin kp thi v tình hình hot đng tín
dng nhng cha phi là c quan đnh mc tín nhim doanh nghip mt cách đc
lp và hiu qu, thông tin cung cp còn đn điu, thiu cp nht và ngoài ra vic
kt ni thông tin vi trang Web còn nhiu trc trc, cha đáp ng đc đy đ
yêu cu tra cu thông tin.
+ Nhng nguyên nhân ch quan:
* Nguyên nhân t phía khách hàng:
S c ý ca khách hàng: s dng vn sai mc đích, không có thin chí
trong vic tr n vay, c tình la đo NH. Vic trn tránh trách nhim và ngha
v đã u quyn và bo lãnh cng là mt nguyên nhân dn đn ri ro cho NH.
Kh nng qun lý kinh doanh kém: thiu kinh nghim trong qun lý,
điu hành, các chính sách ca công ty không hiu qu, không nm bt đc thông
tin kp thi, thiu tính thích nghi vi cnh tranh.
Tình hình tài chính doanh nghip yu kém, thiu minh bch: Quy mô
tài sn, ngun vn nh bé, t l n so vi vn t có cao. S sách k toán mà các
doanh nghip cung cp cho ngân hàng nhiu khi ch mang tính cht hình thc
hn là thc cht, thiu tính thc t và xác thc.
* Nguyên nhân t phía ngân hàng:
M rng hot đng tín dng quá mc thng làm vic la chn khách
hàng kém k càng và làm cho kh nng giám sát ca cán b tín dng đi vi vic
s dng khon vay gim xung và t đó ri ro đo đc t phía ngi đi vay là
hu qu tt yu.
Các chính sách, qui ch, qui trình cho vay ca ngân hàng còn cha cht
ch, các bc thm đnh còn mang tính ch quan, cha giám sát cht ch khách

hàng sau khi cho vay.
8

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

Trình đ chuyên môn cng nh đo đc ngh nghip ca cán b cho vay
cng là các nhân t tác đng đn mc đ ri ro ca ngân hàng.
S hp tác gia các NHTM quá lng lo, vai trò ca CIC cha thc s
hiu qu.
S cnh tranh không lành mnh gia các TCTD khin cho vic thm đnh
khách hàng tr nên s sài, qua loa hn do mt s ngân hàng đã h thp tiêu chun
tín dng, gim thi gian thm đnh,…
- Các phng pháp qun lý ri ro tín dng:
+ T chc hp lý và khoa hc quy trình tín dng theo hng cht ch, có
hiu qu và duy trì các khon d phòng đ đi phó vi ri ro.
+ a dng hóa khách hàng và phng thc cho vay: nhm phân tán ri ro
trong cho vay không dn vn vay quá nhiu đi vi mt khách hàng hoc không
tp trung cho vay quá nhiu vào mt ngành, lnh vc kinh t có ri ro cao. Ngoài
ra, đa dng hóa các phng thc cho vay to s thun li cho khách hàng và
lung tin vào ra ca ngân hàng cng đc đa dng hóa.
+ Thc hin qui trình thm đnh cht ch đi vi khách hàng có nhu cu
vay vn.
+ Thc hin kim tra sau cho vay đ thng xuyên nm đc tình hình s
dng vn vay, tình hình hot đng ca khách hàng đ có các bin pháp kp thi.
+ Nâng cao trình đ, nng lc đi ng cán b tín dng.
+ Xây dng chin lc khách hàng: thc hin phân loi khách hàng theo
nhiu tiêu chí, la chn nhng khách hàng kinh doanh hiu qu, có uy tín.
1.1.2.2 Ri ro thanh khon
Ri ro thanh khon là nhng tn tht xy ra đi vi ngân hàng khi nhu cu
thanh khon thc t vt mc d kin hay ngân hàng không đáp ng nhu cu

thanh toán hay rút tin ca khách hàng hoc đáp ng đc nhng vi chi phí cao.
Ri ro thanh khon luôn tim n trong hot đng kinh doanh ca ngân
hàng bi l tng cu thanh khon luôn cao hn tng cung thanh khon. Tính
9

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

thanh khon và kh nng sinh li là hai đi lng t l nghch vi nhau, mt
ngun vn có tính thanh khon cao thì thng có chi phí huy đng ln và do đó
làm gim kh nng sinh li khi cho vay.
Ngân hàng cn phi d tr thanh khon đ chi tr nhng khon chi phí hay
nhng cú sc v thanh khon không mong đi do khách hàng rút tin hàng lot.
iu này có ngha là NH phi có sn lng vn kh dng hoc có th tìm kim
các ngun vn có th s dng ngay nh vay t các TCTD khác. Nh vy, đm
bo kh nng thanh khon là nhim v rt quan trng ca mt NH vì nó có th
dn đn s sp đ ca mt NH và làm nh hng đn h thng ngân hàng.
Kh nng và yêu cu v thanh khon th hin trong ngun cung và cu
thanh khon.
Cung thanh khon Cu thanh khon
Nhn tin gi t khách hàng
Doanh thu t các dch v
Tín dng đc hoàn tr
Bán tài sn
Vay t th trng tin t
Khách hàng rút tin gi
Cp tín dng cho khách hàng
Hoàn tr các khon đi vay
Chi phí v nghip v và thu
Chi tr c tc bng tin
Trng thái thanh khon ròng (NPL) ca mt NH đc xác đnh nh sau:

NPL = Tng cung v thanh khon - Tng cu v thanh khon
NPL > 0: Thng d thanh khon => ngân hàng cn xem xét đ đu t s
vn thng d.
NPL = 0: cân bng thanh khon.
NPL > 0: thâm ht thanh khon => ngân hàng cn xác đnh b sung vn
thanh khon  đâu? Khi nào?
- Các nguyên nhân dn đn ri ro thanh khon:
+ Do s mt cân xng v thi hn đn hn gia tài sn có và tài sn n:
ngân hàng vay mn quá nhiu các khon tin gi ngn hn sau đó cho vay vi
thi hn dài hn hoc chuyn chúng thành nhng tài sn đu t dài hn. Do đó,
dn đn s mt cân đi gia k hn ngun vn huy đng vi k hn ngun vn
10

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

s dng, s tin thu hi t đu t không đ đ chi tr cho ngun vn đn k
khách hàng rút.
+ S thay đi ca LS nh hng trc tip đn các khon tin gi. Khi LS
NH gim, ngi gi tin s rút tin ra khi NH đ đu t vào ni có t sut sinh
li cao hn, còn ngi vay s tích cc tip cn các khon tín dng vì lúc này LS
cho vay s thp hn. Do đó, làm nh hng đn trng thái thanh khon ca NH.
+ Ngân hàng luôn phi đáp ng nhu cu thanh khon mt cách hoàn ho:
nhng trc trc v thanh khon s làm xói mòn lòng tin ca dân chúng vào ngân
hàng. Do đó, ngân hàng phi luôn liên h cht ch vi nhng khách hàng có s
d tin gi ln và nhng khách hàng đang còn hn mc tín dng ln cha s
dng đ bit k hoch s dng ca h khi nào rút tin và rút bao nhiêu đ có
phng án thanh khon thích hp.
+ Chin lc qun tr ri ro thanh khon kém hiu qu: chng khoán có
tính thanh khon thp, d tr thanh toán thp…
- Các phng pháp qun lý ri ro thanh khon:

+ Thng xuyên bám sát hot đng huy đng vn và hot đng s dng
vn, nm bt thông tin v thi đim, s vn khách hàng s rút, s vn khách hàng
s tr và d báo các khon gi tin da trên các thông tin th trng, th phn.
+ Tính toán và đm bo duy trì t l hp lý gia vn dùng cho d tr và
vn dùng cho kinh doanh phù hp vi đc đim hot đng ca ngân hàng.
+ m bo t l kh nng chi tr.
Phng trình 1.3 T l v kh nng chi tr.
Tài sn "có" có th thanh toán ngay
T l v kh nng chi tr =
Tài sn "n" phi thanh toán ngay

T l v kh nng chi tr ti thiu 25% trong thi gian 1 tháng tip theo.
T l v kh nng chi tr ti thiu bng 1 trong thi gian 7 ngày làm vic
tip theo.
+ S dng các phng pháp d báo thanh khon:
11

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

* Phng pháp tip cn ngun vn và s dng vn.
* Phng pháp xác đnh mi tình hung.
* Phng pháp tip cn cu trúc vn (bng cách chia ngun vn ca ngân
hàng thành 3 nhóm: ngun vn nóng, ngun vn kém n đnh, ngun vn n đnh
sau đó xác đnh nhu cu d tr thanh khon cn thit cho tng ngun vn trên).
* Phng pháp tip cn ch s thanh khon: phng pháp này da trên
kinh nghim thc t ca nhà qun tr và các ch s tài chính sau:
Phng trình 1.4 Ch s v trng thái tin mt.
Mt t l tin mt cao có ngha ngân hàng có kh nng vng vàng hn
trong vic gii quyt yêu cu tin mt tc thi.
Phng trình 1.5 Ch s v chng khoán thanh khon

Chng khoán chính ph
Chng khoán thanh khon =
Tng tài sn
Chng khoán chính ph (gm trái phiu và tín phiu kho bc) là nhng
chng khoán có đ thanh khon cao nht. Ch s chng khoán thanh khon càng
cao, trng thái thanh khon ca ngân hàng càng tt.
1.1.2.3 Ri ro th trng
Là nhng tn tht xy ra đi vi ngân hàng khi có s bin đng lãi sut, t
giá hoc giá c th trng. S bin đng ca t giá và lãi sut tác đng không
ging nhau đn hot đng ca ngân hàng. Lãi sut bin đng làm thay đi thu
nhp và chi phí thì t giá bin đng làm thay đi giá tr ca tài sn và ngun vn
ca ngân hàng. Tuy nhiên, chúng li có đim ging nhau là luôn thay đi trên th
trng ph thuc vào cung và cu v vn và ngoi t.
Trong nn kinh t th trng vi s vn đng linh hot thì lãi sut và t giá
luôn bin đng và khó có th d báo. Lãi sut và t giá bin đng theo chiu
hng khác nhau, nu mt ngân hàng đc hng li t s bin đng tng ca
Tin mt + Tin gi ti các TCTD khác
Trng thái tin mt =
Tng tài sn
12

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

lãi sut hay t giá thì cng b tn tht khi lãi sut hay t giá gim xung. Ri ro
lãi sut và ri ro t giá đc xem là hoàn toàn t nhiên đi vi các ngân hàng.
Ri ro th trng cha có nguy c ln ti VN do s lng và t trng vn
dành cho kinh doanh ngoi t cng nhng kinh doanh CK ti các NHTM không
nhiu, đi vi ngoi t thì các NHTM ch yu thc hin mua bán đ phc v cho
nhu cu thanh toán ca các doanh nghip, ít ngân hàng thc hin hot đng đu
c. i vi kinh doanh CK thì t nm 2008 các ngân hàng đã dn gim bt vic

đu t kinh doanh CK, còn ri ro v bin đng lãi sut có th nh hng ti li
nhun ca các ngân hàng nhng cha ngân hàng nào b l trong nhng nm qua,
vì các ngân hàng thng ch chu ri ro v bin đng trong thi gian ngn ri sau
đó thng có gii pháp đ cân bng gia lãi sut đu ra và lãi sut đu vào.
1.1.2.4. Ri ro hot đng
Ri ro hot đng hay còn gi là ri ro tác nghip là ri ro thit hi xut
phát t vic các quy trình ni b, con ngi và h thng không đy đ hoc
không hot đng hoc xut phát t các s kin bên ngoài. nh ngha này bao
gm ri ro pháp lý nhng không bao gm ri ro chin lc và uy tín. Dng ri ro
này  Vit Nam tuy cha nhiu, nhng vi s phát trin ca kinh t th trng và
CNTT thì đây đc coi là ri ro tim n.
Ri ro tác nghip xut hin, chng hn: thông tin sai s tht v khách hàng,
v tình hình tài chính, tình hình kinh doanh, tính thanh khon, qun tr điu hành
ca doanh nghip, uy tín ca doanh nghip; S non kém v mt nghip v ca
cán b ngân hàng, thông đng vi khách hàng lp h s khng đ vay vn; Cán
b ngân hàng nâng giá tr tài sn đm bo đ cho vay vi mc đích nhn thù lao;
Cán b ngân hàng qun lý khách hàng vay vn trc tip thu n gc và lãi vay
ngân hàng nhng ch np lãi vào ngân hàng, n gc gi li chi tiêu cá nhân.
1.1.3 Hu qu ca ri ro trong hot đng kinh doanh ca NHTM
Khi xy ra ri ro ngân hàng phi chu nhng tn tht v tài chính và uy tín,
ngoài ra còn tác đng xu đn toàn b h thng ngân hàng và nn kinh t.
Hu qu ca ri ro trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng nh sau:
13

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

1.1.3.1. Hu qu ca ri ro đi vi ngân hàng
- Ri ro làm gim thu nhp ca ngân hàng. Khi xut hin ri ro  hot
đng nào đó, thu nhp ca hot đng đó s b gim sút hoc có th không có thu
nhp, đng thi s tác đng xu đn các hot đng khác dn đn thu nhp chung

ca NH s b gim sút nghiêm trng.
- Hn ch kh nng tng trng vn, tác đng xu đn vic m rng qui
mô hot đng và kh nng áp dng công ngh và làm gim kh nng cnh tranh
ca NH. Khi xy ra ri ro, li nhun gim làm gim tng trng vn ca NH do
vic tng trng vn đc thc hin thông qua phân phi li nhun.
- Ri ro làm gim uy tín ca NH và làm nh hng đn hình nh chung
ca NH. Các NH có mc đ ri ro cao s làm mt lòng tin ca khách hàng, khách
hàng s rút tin cng nh không s dng các dch v ca NH và chuyn sang
giao dch  NH có uy tín hn. Nu ri ro không đc gim mà ngày càng nghiêm
trng có th dn đn ri ro thanh khon, NH mt kh nng thanh toán và nguy c
NH b thua l và phá sn có th xy ra.
Nh vy, khi ri ro xy ra trong hot đng kinh doanh ca NH s làm gim
thu nhp, có th dn đn thua l và thm chí làm phá sn NH. Tuy nhiên, không
dng li  đó, mà nhng ri ro này còn nh hng đn các khách hàng ca NH
và toàn b nn kinh t cng b tác đng đáng k.
1.1.3.2. Hu qu ca ri ro đi vi khách hàng
- i vi nhng khách hàng có tình trng kinh doanh không tt nh s
dng vn sai mc đích, không thanh toán n lãi, n gc hoc đang b n quá hn
s b nhng áp lc t phía NH trong vic thu hi vn vay, đng thi khách hàng
s gp khó khn trong vic vay vn ti các ngân hàng khác do thông tin ca
khách hàng b n quá hn s đc qun lý trên h thng CIC. T đó, nh hng
đn hình nh, uy tín ca khách hàng và khách hàng phi tìm đn nhng ngun
vn vay khác có chi phí cao và s n đnh thp.
- Khi nn kinh t không n đnh, lm phát cao, đng thi lãi sut cho vay
cao s nh hng đn khách hàng: khách hàng khó vay vn hoc không th vay
14

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

vn do các điu kin vay vn lúc này s khó hn. Do đó, khách hàng không làm

ch đc ngun tài chính và s nh hng trc tip đn vic ký kt hay thanh
toán các hp đng kinh t làm hot đng kinh doanh ca khách hàng b đi xung,
ngng tr.
- Trong trng hp NH b mt kh nng thanh khon, b phá sn s làm
nh hng đn các khách hàng gi tin, có th làm khách hàng mt vn và dn
đn phá sn.

1.1.3.3. Hu qu ca ri ro đi vi nn kinh t
- Khi ri ro xy ra, không ch ngân hàng, khách hàng b thit hi mà toàn
b nn kinh t cng s b nh hng. nh hng đu tiên có th nhìn thy rõ là
tc đ chu chuyn hàng hóa và tin t gim làm tc đ tng trng chung ca nn
kinh t b gim sút. Trên thc t nh hin nay, vi s sp đ ca hàng lot ngân
hàng có uy tín đã đy nn kinh t M ri vào khó khn, tình trng suy thoái
nghiêm trng kéo dài làm nhiu ngi không có công vic, chính ph cng phi
tng cng tr cp và s rt tn kém cho vic đa ra các gii pháp và thc thi nó
nhm n đnh tình hình kinh t.
- Khi ngân hàng gp ri ro còn tác đng đn lòng tin ca ngi dân vào s
lãnh đo ca ng và Chính ph, đin hình là v đ v hàng lot ca gn 500
qu tín dng đô th và hàng nghìn hp tác xã tín dng nông thôn  nc ta nhng
nm 1989-1990. Bên cnh đó, hu qu ca ri ro còn làm gim thp uy tín quc
gia, kh nng thu hút vn nc ngoài và các quan h kinh t đi ngoi đu phi
chu nhng điu kin khó khn hn.
Nh vy, hu qu ca ri ro thc s rt nguy him, tác đng đn NH, các
ch th kinh t và đn tt c các mt kinh t - chính tr - xã hi ca nn kinh t.
1.1.4 Các bc qun tr ri ro trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng
Qun tr ri ro trong NHTM bao gm các bc: nhn bit và xác đnh mc
ri ro, đánh giá ri ro, theo dõi ri ro và kim soát ri ro, báo cáo đánh giá v
qun tr ri ro.
La chn v mc
đ và phm vi tác

đng ca ri ro
15

Lun vn Thc s- đ tài “Nâng cao nng lc qun tr ri ro ti các NHTM Vit Nam”

S đ 1.1 Các bc qun tr ri ro.
1.1.4.1. Nhn bit và xác đnh hn mc ri ro
Ngân hàng có kh nng nhn bit và xác đnh chính xác ri ro thì vic
phân tích, đo lng,  các bc tip theo mi thc s có ý ngha và hiu qu.
Các b phn nghip v qun tr ri ro xác đnh hn mc ri ro cho b phn mình
và mc ri ro này có th chp nhn đc trên c s khi xy ra ri ro ngân hàng
có th chu đng đc. Hi đng qun tr theo đnh k có trách nhim xem xét li
và thông qua các hn mc đó. Các mc này sau đó đc thông báo ti toàn b
nhân viên các b phn nghip v và ban điu hành. Ban điu hành chu trách
nhim đm bo các b phn tuân th các hn mc này.
1.1.4.2. ánh giá ri ro
Vic đánh giá ri ro đòi hi phi xác đnh đc nhng ri ro ln liên quan
đn các sn phm, dch v hay hot đng ca TCTD, phi có các cht kim tra
nm trong qui trình nghip v đ kim ch ri ro trong các hn mc đã đc đ
ra cùng các bin pháp đ theo dõi các trng hp ngoi l vt hn mc ri ro.
o lng và phân tích ri ro trong hot đng ca ngân hàng phi đt đc
2 yu t c bn và quan trng:
+ Kh nng hay xác sut gp phi ri ro.
+ Mc đ tn tht khi ri ro xy ra.
Kim soát và
qun lý ri ro
Báo cáo đánh giá
v qun tr ri ro
Nhn bit và
xác đnh ri ro

Phân tích đo
lng ri ro