Nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro tại quỹ đầu tư phát triển đô thị TPHCM Luận văn thạc sĩ

0
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


TRNH MINH HÒA


NÂNG CAO HIU QU QUN LÝ RI RO
TI QU U T PHÁT TRIN Ô TH
THÀNH PH H CHÍ MINH


Chuyên ngành : KINH T TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mã s : 60.31.12

LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS NGUYN TH NGC TRANG



TP.HCM – NM 2009
1

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn này là công trình nghiên cu ca riêng tôi, ch
a công b
ti bt c n
i nào. Mi s liu s dng trong lun vn này là nhng thông tin xác
thc.
Tôi chu trách nhim v li cam đoan ca mình.

TP.H Chí Minh, ngày tháng nm 2009
Tác gi lun vn


Trnh Minh Hòa
2
MC LC
LI M U 6 U
CHNG I: RI RO VÀ KHUNG CHNG TRÌNH QUN LÝ RI RO CA
COSO 8
1.1 Tng quan v ri ro, qun lý ri ro: 8
1.1.1 Tng quan v ri ro: 8
1.1.2 Tng quan v qun lý ri ro: 14
1.2 Gii thiu khung chng trình qun lý ri ro ca COSO: 15
1.2.1 Gii thiu v COSO: 15
1.2.2 Gii thiu v chng trình qun lý ri ro doanh nghip ca COSO: 16
KT LUN CHNG 1: 27
CHNG 2: THC TRNG CÔNG TÁC QUN LÝ RI RO TI HIFU 28 U
2.1 Tng quan v tình hình hot đng ca HIFU: 28
2.1.1 Gii thiu v HIFU: 28
2.1.2 Tình hình hot đng kinh doanh ca HIFU giai đon t 1997-2008: 29
b. Hot đng đu t: 35
c. H tr phát hành trái phiu đô th: 35
2.2 Nhn din các loi ri ro ti HIFU: 38
2.2.1 Ri ro tín dng: 38
2.2.2 Ri ro tài chính: 40
2.2.3 Ri ro chin lc: 45
2.2.4 Ri ro kinh doanh: 47
2.2.5 Ri ro hot đng: 48
2.3 Nguyên nhân phát sinh ri ro trong hot đng ca HIFU: 52

2.3.1 i vi ri ro tín dng: 52
2.3.2 i vi ri ro tài chính: 54
2.3.3 i vi ri ro chin lc: 55
2.3.4 i vi ri ro kinh doanh: 55
2.3.5 i vi ri ro hot đng: 56
2.4 Thc trng công tác qun lý ri ro ti HIFU: 57
2.4.1 C cu t chc và công tác qun lý ri ro ti HIFU: 57
2.4.2 Các vn bn, ch đ, quy trình thc hin qun lý ri ro: 57
3
2.4.3 ánh giá thc trng qun lý các loi ri ro ti HIFU: 59
KT LUN CHNG 2: 62
CHNG 3: NÂNG CAO HIU QU QUN LÝ RI RO TI HIFU 64
3.1 nh hng phát trin ca HIFU: 64
3.2 Nhng gii pháp nâng cao hiu qu qun lý ri ro ti HIFU: 65
3.2.1 Các gii pháp chung nhm nâng cao hiu qu qun lý ri ro ti HIFU: 65
3.2.2 Nhng gii pháp riêng nhm nâng cao hiu qu qun lý ri ro trong hot
đng ca HIFU: 71

3.3 Mt s kin ngh vi các c quan hu quan: 77
3.3.1 i vi y ban nhân dân thành ph H Chí Minh 77
3.3.2 i vi Ngân hàng nhà nc 77
3.3.3 i vi Chính ph: 78
KT LUN CHNG 3 79
KT LUN 80
PH LC 81
Ph lc 1: Bng so sánh đc đim ca khung kim toán ni b nm 1992 đc ci
cách thành khung tng hp qun lý ri ro doanh nghip hin nay ca T chc
COSO: 81

Ph lc 2: S đ t chc hot đng ca HIFU: 82

TÀI LIU THAM KHO 83

4
DANH MC CÁC CH VIT TT
NHNN Ngân hàng nhà nc Vit Nam
NHTM Ngân hàng thng mi
HIFU Qu u t phát trin đô th Thành ph H Chí Minh
UBND TP y ban nhân dân Thành ph H Chí Minh
CIC Trung tâm thông tin tín dng
WB Ngân hàng Th Gii (World Bank)
ADB Ngân hàng Phát trin Châu Á (Asia Development Bank)
AFD C quan phát trin Pháp (Agence Francaise de Développement)
USTDA C quan Phát trin Thng mi Hoa K
SEC y ban chng khoán Hoa K
SG Ngân hàng SG (Societe Generale Bank)
CS Ngân hàng Credit Suisse (Credit Suisse Bank)
COSO The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway
Commission

DANH MC CÁC BNG BIU
Biu đ:
Biu đ 2.1: Tng tài sn ca HIFU nm 1997-2008 trang 30
Biu đ 2.2: Quy mô ngun vn ca HIFU nm 1997-2008 trang 31
Biu đ 2.3: T trng ngun vn ca HIFU nm 1997-2008 trang 31
Biu đ 2.4: Tng trng tín dng ca HIFU nm 2004-2008 trang 33
Biu đ 2.5: Li nhun trc thu ca HIFU nm 1997-2008 trang 36
Biu đ 2.6: Tng tr
ng GDP c nc nm 2004-2008 trang 37
Biu đ 2.7: Tng trng GDP TP.HCM nm 2004-2008 trang 37
5

Biu đ 2.8: Tình hình n xu trong hot đng tín dng ti HIFU trang 39
Biu đ 2.9 : Ch s VN-index trang 40
Biu đ 2.10 : Biu đ lãi sut trang 42
Biu đ 2.11: Tình hình hp vn cho vay ti HIFU trang 43
Bng biu:
Bng 2.1: C cu tín dng theo loi hình cho vay nm 2004-2008 trang 33
Bng 2.2: C cu tín dng theo loi hình doanh nghip 2004-2008 trang 34
Bng 2.3: Kt qu giao dch c phiu ca HIFU trang 41
Bng 2.4: Sai phm trong hot đng ca HIFU trang 50

6
LI M U
1. S cn thit ca đ tài:
Qua thc tin 12 nm hot đng trong lnh vc tài chính vi mc tiêu huy
đng mi ngun lc đ đu t phát trin h tng đô th thành ph, HIFU đã góp
phn thúc đy tng trng kinh t xã hi ca thành ph và khng đnh đc mình
trong vai trò nhà đu t – tài chính ca thành ph. Do HIFU là t chc tài chính nhà
nc hot đng theo mô hình thí đim ca chính ph v Qu Phát trin u t đa
phng nên trong giai đon đu, HIFU hot đng trên tiêu chí va hot đng va
hoàn thin c cu t chc, và đã tri qua nhiu khó khn, thách thc đ có đc v
th nh ngày hôm nay.
Cùng vi s phát trin ca Vit nam nói chung, Thành ph H Chí Minh nói
riêng, hot đng ca HIFU cng phát trin không ngng, ngày càng có nhiu t
chc trong và ngoài nc đn HIFU tìm kim c hi hp tác. Thc tin cho thy,
các doanh nghip có th gp nhiu ri ro khi ngày càng hi nhp vào nn kinh t th
gii. HIFU cng không nm ngoi l, qua 12 nm hot đng, HIFU đã đt đc
nhiu thành tu đáng k nh là Qu đu t đa phng đu tiên ca c nc nhn
vn tài tr ca Ngân hàng th gii hay C quan phát trin Pháp dùng đ phát trin
c s h tng ca Thành ph.  s dng vn mt cách hiu qu, phát trin mt
cách bn vng, nâng cao sc cnh tranh, Ban lãnh đo HIFU nhn thy rng công

tác qun lý ri ro cn phi đc quan tâm thc hin. Tuy nhiên, công tác qun lý ri
ro ti HIFU trong thi gian qua còn nhiu thiu sót và cha thc s mang tính đng
b, xuyên sut cho toàn b hot đng ca HIFU nên cha th phát huy hiu qu tích
cc trong vic phòng nga ri ro đi vi hot đng ca HIFU. Tri qua cuc khng
hong tài chính toàn cu trong nm 2008 va qua, HIFU cng nh các đnh ch tài
chính hay các doanh nghip đang hot đng ti Vit Nam đã chu tn tht không nh
do nh hng ca cuc khng hong. Vì vy, vic cn phi xây dng h thng các
quy đnh, chng trình v qun lý ri ro và kim soát ri ro là mt yêu cu thit yu,
cn gp rút trin khai đi vi HIFU hin nay.
Trong bi cnh trên, là mt nhân viên ca HIFU tôi đã mnh dn chn đ tài
“Nâng cao hiu qu qun lý ri ro ti Qu u t Phát trin đô th Thành ph
7
H Chí Minh” làm đ tài nghiên cu đ trên c s đó đ xut xây dng mt
Chng trình qun lý ri ro ti HIFU.
2. Mc tiêu ca đ tài:
Mc tiêu ca đ tài làm sáng t nhng vn đ sau:
ứ Làm rõ và góp phn hoàn thin lý lun v qun lý ri ro
ứ Nhn din các loi ri ro tác đng đn hot đng ca HIFU. Phân tích thc
trng qun lý ri ro ti HIFU.
ứ Trên c s lý lun và thc trng qun lý ri ro ti HIFU, t đó đa ra mt
s gii pháp nhm qun lý ri ro ti HIFU.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu ca đ tài là: các loi ri ro, nguyên nhân phát sinh ri
ro ti HIFU.
Phm vi nghiên cu: tng th nhng ri ro ca HIFU phi đng đu trong
quá trình hot đng.
4. Phng pháp nghiên cu:
S dng phng pháp duy vt bin chng kt hp vi phng pháp nghiên
cu thng kê, so sánh, phân tích…đi t c s lý thuyt đn thc tin nhm gii
quyt và làm sáng t mc đích đt ra trong lun vn.

5. Kt cu ca lun vn:
Ngoài phn m đu và phn kt lun, lun vn đc chia làm 3 chng, c th:
Chng 1: Ri ro và khung chng trình qun lý ri ro ca COSO
Chng 2: Thc trng công tác qun lý ri ro ti HIFU
Chng 3: Nâng cao hiu qu qun lý ri ro ti HIFU

8
CHNG I: RI RO VÀ KHUNG CHNG TRÌNH QUN LÝ RI RO
CA COSO
1.1 Tng quan v ri ro, qun lý ri ro:
1.1.1 Tng quan v ri ro:
1.1.1.1 Khái nim v ri ro:
Trên th gii đã có nhiu nhà kinh t hc đa ra nhng đnh ngha khác nhau
v ri ro tùy theo tng đi tng và tình hung c th. Nhìn chung, thut ng ri ro
dùng đ ch nhng tác đng xu tim n có th nh hng đn tài sn hoc các giá
tr mt t chc trong tng lai.
Mt s đnh ngha v ri ro trong kinh t nh sau:
- Ri ro là điu không chc chn liên quan đn s c không mong đi. nh ngha
này liên quan đn thái đ ca con ngi đi vi ri ro, ngha là nhng tai nn bt
ng đc coi là ri ro, còn nhng vic mong đi xy ra thì không gi là ri ro.
(Theo Allan Willett, 1901)
- Ri ro là nhng điu không chc chn mà không th đo lng đc. (Theo
Frank Knight, 1921)
.
- Ri ro là điu không chc chn và nhng kt qu không chc chc, ri ro liên
quan đn vic thiu kh nng d đoán tình hung, nhng kt qu xy ra trong
quá trình quyt đnh hoc lên k hoch thc hin. (Theo Hertz & Thomas, 1984).
- Ri ro là nhng kt qu tim n có th xy ra, khi ri ro xy ra thì kt qu là điu
không th nhìn thy trc mt cách chn chn. (Theo Williams, JR, Smith and
Young, 1998).

- Ri ro đc xem nh là kh nng xut hin các khon thit hi tài chính. Nhng
chng khoán nào có kh nng xut hin các khon l ln đc xem nh là có ri
ro ln hn nhng chng khoán có kh nng xut hin khon l thp. (Trích dn
sách Tài chính doanh nghip hin đi, 2003).

Theo nhng đnh ngha ri ro nêu trên, ri ro có th đc hiu nh sau:
9
Ri ro là nhng bin c không chc chn đã xy ra mt cách bt ng. Ri ro gây
ra các khon thit hi v tài chính, và khi ri ro xy ra, s gây tn hi đn cuc sng,
tinh thn, tài sn ca con ngi và có th dn đn nhng hu qu nghiêm trng v
vt cht ln phi vt cht. Vì ri ro là nhng s c không mong mun nên nu nhng
s c có d kin trc s xy ra hoc nhng s c không gây ra hu qu nghiêm
trng hoc có gây ra hu qu trong d tính t trc thì không đc xem là ri ro.
1.1.1.2 Phân loi ri ro:
1.1.1.2.1 Ri ro kinh doanh:
Ri ro kinh doanh là loi ri ro liên quan đn nhng bt li ca th trng
làm nh hng đn dòng tin hot đng kinh doanh ca t chc nh là làm gim
doanh thu dn đn li nhun trc thu b gim hoc b thua l. Ri ro kinh doanh
gm mt s loi nh sau:
- Ri ro chính tr, chính sách: là nhng ri ro do thay đi nhng quy đnh và
chính sách ca nhà nc dn đn nh hng đn hot đng sn xut kinh doanh ca
t chc.
- Ri ro hp đng: là nhng ri ro do đi tác kinh doanh không thc hin đúng
giao kt theo hp đng làm nh hng đn doanh thu ca t chc.
- Ri ro thng hiu: là nhng ri ro do có hành đng gian di, la gt khách
hàng làm nh hng đn uy tín ca thng hiu sn phm, dch v ca t chc.
- Ri ro cnh tranh: là nhng ri ro t các đi th cnh tranh hin có hoc tim
n trong th trng đi vi hot đng kinh doanh ca t chc.
- Ri ro môi trng kinh doanh: là nhng ri ro do s thay đi ca khuynh
hng vn hóa, xã hi và s thích ca khách hàng tác đng đn th trng tiêu th

sn phm dch v ca t chc.
1.1.1.2.2 Ri ro chin lc:
Chin lc đc hiu là ph
ng cách mà các t chc xây dng đ đt đc
nhng mc tiêu ca đn v, nên ri ro chin lc là loi ri ro phát sinh do quá trình
hoch đnh chin lc hot đng ca t chc không đúng mc tiêu hoc không kh
thi đ thc hin.
Ri ro chin lc là loi ri ro quan trng có tác đng ln đn toàn
10
b hot đng sn xut kinh doanh ca t chc. Mt chin lc kinh doanh sai lm
có th khin cho hot đng kinh doanh ca đn v b gim sút hoc ngng tr, hoc
nghiêm trng hn là phá sn. Thông thng, đ tránh ri ro trong vic hoch đnh
chin lc hot đng hoc chin lc cnh tranh, chin lc phát trin…thì các t
chc phi tin hành nghiên cu, điu tra, thm dò th trng mt cách cn thn đ t
đó có th d báo đc tính kh thi trong vic thc hin chin lc ca đn v mình.
1.1.1.2.3 Ri ro hot đng:
Ri ro hot đng là loi ri ro phát sinh t chính ni b t chc nh là s yu
kém trong qun lý, nhng thay đi liên quan đn nhân s, c cu t chc hay quy
trình sn xut kinh doanh. Ri ro hot đng gm mt s loi nh sau:
- Ri ro quy đnh, quy trình qun lý: là nhng ri ro do nhng quy đnh, quy
trình qun lý trong t chc cha đúng vi quy đnh ca pháp lut hin hành dn đn
làm sai, hoc quy đnh, quy trình hot đng cha đy đ, rõ ràng nên to k h đ
các nhân viên thc hin nhng hành vi gian ln, bin th tài sn ca t chc.
- Ri ro him ha: là các loi ri ro do các s c bt ng xy ra nh thiên tai,
bão lt, cháy n, tai nn lao đng, dch bnh…gây nh hng nghiêm trng đn tài
sn hoc ngi lao đng ca t chc dn đn ngng tr hot đng sn xut kinh
doanh ca t chc.
- Ri ro qun lý: là ri ro xut phát t s yu kém ca ban giám đc hay các
nhà qun lý ca t chc, hn ch ca ban giám đc không phát hin các giao dch
phc tp tim n ri ro, hoc do nhng gian ln, cu kt làm sai gia ban giám đc

và nhân viên.
- Ri ro trách nhim: đi vi loi hình công ty c phn thì ri ro trách nhim là
loi ri ro xung đt li ích gia b máy qun lý và điu hành công ty vi các ngi
ch s hu tht s là các c đông ca công ty đó. i vi loi hình công ty nhà
nc ri ro trách nhim là ri ro nhng ngi trong b máy qun lý và điu hành
cha tht s làm tròn trách nhim ca mình do lo s mt chc hay b k lut nên đã
không mnh dn đu t vào các d án hiu qu gây tn tht ln cho công ty hay
hiu qu kinh t xã hi.
11
- Ri ro nhân s: gm ri ro do nhân viên không đáp ng đc nhu cu công
vic hoc nhân viên có nhng hành vi gian ln, la đo, trm cp gây tn hi đn tài
sn và uy tín ca t chc, hoc ri ro mt nhân s có tài (chy máu cht xám) ca t
chc do điu kin làm vic, ch đ lng bng và ch đ đãi ng không đáp ng
yêu cu ca nhân viên trong đn v.
- Ri ro uy tín: là loi ri ro do t chc kinh doanh không đáp ng các điu
kin hoc không làm đúng vi tha thun cam kt dn đn mt uy tín vi các t
chc tín dng và đi tác, nên không có ngun tài tr cn thit cho các hot đng sn
xut kinh doanh, dch v.
- Ri ro công ngh: là nhng ri ro do s phát trin ca công ngh hin đi
nhanh chóng hin nay làm cho công ngh sn xut sn phm tr nên lc hu không
đáp ng đc nhu cu ca th trng. Hoc nhng ri ro do gp s c máy tính hay
li phn mm làm mt h thng d liu thông tin hay làm ngng tr sn xut kinh
doanh.
- Ri ro ra tin: là loi ri ro mà các t chc kinh doanh hay cá nhân nào đó
c tình s dng nhng ngun tin có đc t các hot đng bt hp pháp ca các t
chc ti phm trong nc hoc ti phm quc t đ đu t vào hot đng sn xut
kinh doanh sau đó thu li li nhun hp pháp cho các t chc này.
1.1.1.2.4 Ri ro tài chính:
Ri ro tài chính là nhng ri ro xut phát t nhng bin đng trong lãi sut, t
giá, và giá hàng hóa hay chng khoán làm nh hng đn các ngun lc tài chính

ca t chc nh là vn c phn hoc n vay. Ri ro tài chính bao gm mt s loi
nh sau:
- Ri ro phá sn: là ri ro khi t chc vay n nhiu đn mc mt kh nng chi
tr dn đn phá sn.
- Ri ro th trng: là loi ri ro nh hng đn tình hình tài chính ca mt t
chc do nhng bin đng bt li trong mc giá hay đ bt n ca giá th trng ca
các công c tài chính liên quan đn lãi sut, c phiu, hàng hóa và tin t. Ri ro th
trng bao gm các loi sau:
12
+ Ri ro lãi sut: là loi ri ro xut phát t s bin đng lãi sut trên th trng
dn đn làm thay đi giá tr khon đu t hoc tài sn ca t chc hoc làm tng
chi phí vay n ca t chc làm gim đi li nhun thu đc hoc b l.
+ Ri ro t giá hi đoái: là loi ri ro xut phát t s bin đng t giá hi đoái
trên th trng làm cho t chc không th tính toán n đnh dòng tin t hot
đng kinh doanh ca t chc.
+ Ri ro thanh toán: là ri ro mà t chc không có kh nng chi tr các khon
vay hay các ngha v thanh toán khác khi đn hn.
+ Ri ro lm phát: là loi ri ro do giá c hàng hóa tng cao dn đn sc mua
gim, th trng tiêu th b thu hp dn đn gim doanh thu ca t chc.
- Ri ro do s dng đòn by: là loi ri ro do t chc vay n quá nhiu đ tn
dng đc ích li t tm chn thu dn đn mt kh nng chi tr hoc phá sn.
1.1.1.2.5 Ri ro tín dng:
Ri ro tín dng là loi ri ro thng xy ra đi vi các t chc tài chính thc
hin cho khách hàng vay n. Ri ro tín dng hay còn gi là ri ro v n là kh nng
mà khách hàng không th hoàn tr khon n vay đúng hn hoc khách hàng mt
hoàn toàn kh nng hoàn tr n vay cho t chc tài chính.
1.1.1.3 Các nguyên nhân dn đn ri ro:
1.1.1.3.1 Nhng nguyên nhân khách quan:
Là nhng nguyên nhân xy ra ngoài ý mun, ngoài s kim soát và không phi
t hành đng trc tip ca con ngi. Nhng nguyên nhân khách quan ca ri ro

bao gm :
- Nhóm nguyên nhân t nhng điu kin t nhiên bt li nh: gió bão, sóng
ngm, ma lt, đng đt, đó là các hin tng din ra theo qui lut t nhiên trên
c s tác đng ca nhiu yu t khác nhau.
- Nhóm nguyên nhân t môi trng kinh doanh: môi trng kinh doanh s
mang li nhng nguy c ri ro cao cho nhng ai không nhn bit, vn dng qui lut
kinh t, chp thi c kinh doanh, thích nghi vi cnh tranh đây cng là nguyên
13
nhân gián tip gây ra ri ro, tn tht trong kinh doanh cho các doanh nghip. Nhng
nguyên nhân ri ro t môi trng kinh doanh có th đc khái quát nh sau:
+ Khng hong kinh t: là mt nguyên nhân c bn gây ra ri ro dn dn suy
thoái kinh t, phá sn hàng lot các doanh nghip.
+ Chính sách kinh t và điu hành v mô ca chính ph: nu chính sách kinh t
và điu hành ca chính ph mà khoa hc, hp qui lut, phù hp vi xu hng
phát trin thì kích thích các doanh nghip phát trin nu ngc li nó là
nguyên nhân gây ra ri ro trong kinh doanh cho các doanh nhgip.
+ S bin đng ca tài chính, tin t: là mt nguyên nhân trc tip quan trng
vi hot đng kinh doanh ca doanh nghip.
Nh vy, nguyên nhân ri ro khách quan là nhng nguyên nhân ngoài tm
kim soát, rt khó khng ch ca doanh nghip. Bin pháp đ chng li nhóm
nguyên nhân này ch yu ph thuc vào kh nng d báo, d đoán, kh nng thích
nghi ca doanh nghip. Nhng ri ro thuc nguyên nhân khách quan tuy xut hin
không nhiu nhng nó li là nhng nguyên nhân gây ra nhng thit hi nng n,
rng khp cho toàn xã hi.
1.1.1.3.2 Nhng nguyên nhân ch quan:
ây là nhng nguyên nhân đc coi là xut hin t các hành vi trc tip hay
gián tip ca cá nhân hay t chc trong qua trình kinh doanh. Sau đây là mt s
nguyên nhân ch yu:
- Chính sách kinh t v mô sai lm, chính sách không n đnh, h thng pháp
lut luôn thay đi,

- Nhng sai lm ca t chc trong vic la chn chin lc kinh doanh.
- Nhng sai lm trong vic la chn chính sách, c ch qun lý ca t chc.
- Thiu thông tin kinh doanh.
- Thiu kin thc trong kinh doanh, thiu trình đ, nng lc chuyên môn cng
nh nng lc qun lý.
- Do s sut, bt cn, ch quan ca mi thành viên trong t chc.
- Do thiu tinh thn trách nhim, đo đc, kinh nghim ngh nghip
- Buôn lu, la đo, cnh tranh không lành mnh.
14
- Nn tham nhng, quan liêu.
Nói tóm li, nhng nguyên nhân dù là khách quan hay ch quan đu gây ra ri
ro, tn tht, mi him ha cho cá nhân, t chc. Tuy nhiên, đi vi nguyên nhân ri
ro khách quan con ngi khó kim soát và loi b bi nó ph thuc vào các yu t
bên ngoài. Chúng ta ch yu tp trung vào các bin pháp gim him ha, né tránh
hoc chia s ri ro. Còn đi vi nguyên nhân ch quan, tuy rt phc tp nhng li
xut hin t hành vi ca con ngi cho nên có th kim soát bng nhiu bin pháp
khác nhau nh các bin pháp làm gim nguy c, chia s, kim soát, kim ch, phân
tán, chuyn ri ro
1.1.2 Tng quan v qun lý ri ro:
1.1.2.1 Khái nim v qun lý ri ro:
Qun lý ri ro là xác đnh mc đ ri ro mà mt t chc mong mun, nhn
din đc mc đ ri ro hin nay ca
t chc đang gánh chu và thc hin các bin
pháp ng phó vi+ ri ro
đ điu chnh mc đ ri ro thc s theo mc đ ri ro mà
t chc mong mun.
1.1.2.2
Nhim v ca qun lý ri ro:
- Nhn dng, phân tích đo lng và phân loi nhng ri ro đã và s đn vi t
chc: Sp xp th t nhng ch tiêu và nhng mc tiêu qun lý ri ro cùng vi

s mng ca t chc.
- Xây dng và t chc thc hin chng trình qun lý ri ro vi nhng điu kin
phù hp vi t chc: Tt c nhng hot đng có liên quan đn vic né tránh,
ngn chn, gim bt ri ro và các thit hi do ri ro gây ra.
- Xây dng và thc hin tt các chng trình tài tr ri ro: Các hot đng cung
cp nhng phng tin đn bù tn tht xy ra, hay to qu cho nhng chng
trình khác đ gim bt kt qu tiêu cc hay gia tng nhng kt qu tích cc
1.1.2.3
Quy trình qun lý ri ro trong các t chc:
Quy trình qun lý ri ro gm bn bc c bn:
15
Bc 1: Nhn dng ri ro, là thc hin vic rà soát, kim tra và nhn dng các
s kin ri ro đã xy ra hoc có th xy ra làm cn tr các mc tiêu đ ra ca t
chc.
Bc 2: o lng ri ro, là bc đánh giá mc đ tác đng ca tng ri ro da
trên tn sut xut hin và mc đ nh hng ca ri ro đó đi vi hot đng ca t
chc. Trên c s đánh giá mc đ tác đng ca tng ri ro mà t chc thc hin xp
hng theo th t ri ro t cao xung thp.
Bc 3: Kim soát ri ro. Sau khi thc hin xp hng ri ro, t chc s tin hành
đánh giá các bin pháp kim soát tng loi ri ro theo hiu qu và chi phí, và thc
hin x lý tng ri ro theo th t u tiên cao nht.  thc hin kim soát ri ro, t
chc đó cn truyn đt chin lc qun lý ri ro đn các đi tng liên quan, giám
sát các s c và các ch s báo phát sinh ri ro tim nng khác đi vi hot đng ca
t chc và đnh k đánh giá, điu chnh li chin lc qun lý ri ro cho phù hp vi
s bin đng ca th trng.
Bc 4: Tài tr ri ro, là thc hin các bin pháp x lý khi ri ro đã phát sinh
nhm hn ch và gim thiu thit hi cho t chc.
1.2 Gii thiu khung chng trình qun lý ri ro ca COSO:
1.2.1 Gii thiu v COSO:
Vào nhng nm gia thp niên 70, do còn nhiu điu nghi vn trong các hot

đng tài tr chin dch tranh c ca các t chc kinh t và các hot đng tham
nhng nc ngoài, SEC và Quc hi Hoa K đã ban hành nhng ci cách lut pháp
v tài tr chin dch tranh c và nm 1997
đã ban hành đo lut v các hot đng
tham nhng nc ngoài (FCPA) mà theo đó hình s hóa các hành đng hi l và
yêu cu các doanh nghip phi thc hin các chng trình kim soát ni b. Chính
điu này, mt t chc t nhân đc gi là Hi đng Quc gia Hoa K v vic chng
gian trong báo cáo tài chính đc thành lp vào tháng 10 nm 1985 (thng đc
bit đn vi tên gi là Hi đng Treadway). Kt qu là, t chc COSO đc thành
lp t nm 1985 đ h tr cho Hi đng Treadway nghiên cu nhng nguyên nhân
dn đn các báo cáo tài chính gian ln và đa ra các khuyn cáo đi vi các công ty
16
đi chúng và các kim toán viên đc lp ca công ty, cho SEC và các nhà chc trách
khác, k c nhng t chc giáo dc.
T chc COSO là t chc t nhân tiên phong góp phn nâng cao cht lng
ca các báo cáo tài chính ca doanh nghip, hiu qu ca kim soát ni b và điu
hành doanh nghip. T chc COSO có s kt hp h tr ca nm Hip hi chuyên
gia đu ngành Hoa K nh sau:
̇ The American Accounting Association – AAA: Hip hi k toán Hoa K
̇ The American Institute of Certified Public Accountants – AICPA: Vin
kim toán viên quc t ca Hoa K.
̇ Financial Executives International – FEI: T chc chuyên gia tài chính.
̇ The Institute of Internal Auditors – IIA: Vin kim toán viên ni b.
̇ Institute of Management Accountants – IMA: Vin k toán qun lý.
T chc COSO hoàn toàn đc lp vi các t chc h tr và có bao gm nhng
đi din đn t các ngành công nghip, công ty kim toán, công ty đu t và S
Giao dch chng khoán New York.
1.2.2 Gii thiu v chng trình qun lý ri ro doanh nghip ca COSO:
Vào nm 1992, t nhng lý thuyt truyn thng v qun lý ri ro, các kim
toán viên ni b ch chú ý đn các hot đng kim soát. Tuy nhiên, qua quá trình

phát trin kinh t không ngng COSO đã nâng cao lý thuyt đó và đa ra đnh ngha
mi quan tâm nhiu hn đn cách điu hành qun lý doanh nghip, c th nh sau:
- Môi trng kim soát.
- ánh giá ri ro.
- Các hot đng kim soát.
- Thông tin và truyn thông.
- Giám sát.
Sau 10 nm thc hin khung kim soát ni b ca COSO, ban điu hành ca
COSO mun nâng cp khung ca h lên mc cao hn đ m rng tm kim soát
17

doanh nghip. Nói cách khác, vào thp niên trc do có nhiu v phá sn, kinh
doanh tht bi bi vì ít quan tâm đn công tác qun lý ri ro, hoc kim soát ni b
yu kém, hoc các doanh nghip phi đi đu vi nhiu loi ri ro hn, nên COSO
khng đnh là s ra đi ca chng trình qun lý ri ro doanh nghip là tht s rt
cn thit. Nu các doanh nghip không th hiu mt cách thu đáo v các loi ri ro
mà h phi đi mt, hoc không th xác đnh nhng ri ro có th tác đng nh th
nào đn hot đng ca doanh nghip thì doanh nghip đó s thua l hoc thm chí
có th phá sn.
Bng cách tp trung nhiu hn vào vic xác đnh các ri ro, làm th nào đ
x lý nhng ri ro đó và làm th nào đ đt đc nhng mc tiêu đ ra, chng
trình qun lý ri ro doanh nghip ca COSO đã thêm vào các phn nh là thit lp
mc tiêu, xác đnh các bin c và cách đi phó vi ri ro. Ngoài ra, chng trình
qun lý ri ro doanh nghip đã chuyn phm vi kim soát ca kim toán ni b t
lnh vc tài chính sang lnh vc ri ro hn là ri ro hot đng và ri ro kinh doanh
cng nh giúp cho kim toán ni b có s hiu bit thu đáo v ri ro ca t chc,
vì th nó có tác đng đn k hoch và vic kim tra thc hin kim toán ni b ca
doanh nghip.
Nm 2004, COSO đã phát hành “Khung tng hp chng trình qun lý ri ro
doanh nghip”

1
, mc tiêu ca khung này là giúp các t chc có th tiêu chun hóa
chng trình qun lý ri ro doanh nghip đ các t chc có th d dàng đt tiêu
chun, xây dng các phng pháp tt nht, và có nhiu cuc tho lun hiu qu v
các vn đ quan trng trong vic qun lý ri ro.
Ngoài ra, khung tng hp chng trình qun lý ri ro doanh nghip phát trin
vic kim soát ni b, cung cp công c mnh hn và tng hp hn đ tp trung vào
nhng vn đ rng ln hn trong vic qun lý ri ro doanh nghip. Chng trình
này không thay th hoàn toàn khung kim soát ni b, nó kt hp cht ch vi kim
soát ni b trong mi hot đng ca doanh nghip. Các doanh nghip có th quyt

1
Xem thêm Ph lc 1
18
đnh tìm kim mt khung mà có th đáp ng đc c nhu cu kim soát ni b ca
h và có th tin ti mt quy trình qun lý ri ro đy đ.
1.2.2.1 nh ngha qun lý ri ro doanh nghip ca COSO:
Qun lý ri ro doanh nghip là mt quá trình mà ban lãnh đo, ban điu hành
và các thành viên khác ca doanh nghip s dng trong vic xây dng chin lc
nhm nhn din các bin c tim n có th gây nh hng đn doanh nghip, và
vic qun lý ri ro là theo khu v ri ro ca doanh nghip nhm cung cp các đm
bo hp lý đi vi vic thc hin các mc tiêu.
nh ngha này phn ánh các thut ng c bn, chúng ta s phân tích các thut ng
nêu trong đnh ngha nêu trên v qun lý ri ro đ hiu rõ hn v qun lý ri ro:
- Là quá trình: qun lý ri ro không phi ch đi vi mt bin c hay tình
hung nào đó mà là hàng lot các s kin din ra trong toàn b hot đng ca doanh
nghip. Ngi ta cho rng qun lý ri ro doanh nghip hiu qu nht khi chng
trình đó đc xây dng t c s hot đng ca doanh nghip và là mt phn trong
các hot đng đó. Bng cách xây dng chng trình qun lý ri ro, t chc có th
trc tip nh hng đn kh nng thc hin chin lc đ đt đc nhng mc tiêu

hay nhim v đã đt ra ca doanh nghip.
- B tác đng bi con ngi:
qun lý ri ro không ch đn thun là các chính
sách, mà qun lý ri ro có liên quan mt thit đn con ngi ti mi cp đ ca bt
k mt t chc nào.
Qun lý ri ro là các hot đng do chính ban giám đc và các
nhân s khác ca doanh nghip thc hin. Ngoài ra, qun lý ri ro còn giúp mi
ngi hiu rõ đc nhng ri ro trong môi trng kinh doanh ca doanh nghip
mình và h bit rõ đc ngha v và quyn hn ca h trong công tác qun lý ri ro
doanh nghip.
- c áp dng khi xây dng chin lc: mi t chc đu xây dng nhim v
và các mc tiêu chin lc kinh doanh cho t chc mình. T đó, h xây dng các
chin lc thc hin nhng mc tiêu đó, chính vì vy khi xây dng các chin lc
t chc đó phi xem xét các yu t ri ro có th xy ra nu thay đi các chin lc
thc hin đó.
19
- c áp dng trên toàn b doanh nghip: đ áp dng có hiu qu chng
trình qun lý ri ro thì doanh nghip phi xem xét nó trên toàn b phm vi hot đng
ca doanh nghip. Qun lý ri ro phi đc áp dng trên mi cp đ ca doanh
nghip cng nh trên mi hot đng và mi quy trình ca doanh nghip.
- Khu v ri ro ca doanh nghip: là mc đ ri ro mà doanh nghip có th
chp nhn đc đ theo đui li nhun. Khu v ri ro thng xut phát t chin
lc kinh doanh ca doanh nghip.
- Cung cp s bo đm hp lý: mt chng trình qun lý ri ro đc thit k
tt và hot đng hiu qu có th cung cp cho ban giám đc s bo đm hp lý
trong vic đt đc các mc tiêu ca doanh nghip.
-
t đc các mc tiêu: mt chng trình qun lý ri ro hiu qu thì có th
cung cp s bo đm hp lý cho vic đt đc các mc tiêu ca doanh nghip gn
lin vi nhng báo cáo tài chính tin cy tuân th đúng quy đnh và lut pháp.

1.2.2.2 Các thành phn ca chng trình qun lý ri ro doanh nghip ca COSO:
Chng trình qun lý ri ro bao gm 8 phn chính có liên quan mt thit ln
nhau. Nhng phn này xut phát t cách qun lý điu hành ca doanh nghip, và
đc tng hp thành mt quy trình qun lý.
Các thành phn chính nh sau:
- Xây dng môi trng ni b – môi trng ni b th hin phong cách ca
mt doanh nghip, và cho thy ri ro đc con ngi trong doanh nghip nhìn nhn
và xác đnh nh th nào, bao gm trit lý qun lý ri ro và khu v ri ro. Môi
trng ni b doanh nghip bao gm nhiu yu t nh là giá tr đo đc ca doanh
nghip, ngun nhân lc, cách điu hành doanh nghip và cách phân chia ngha v và
quyn hn trong ni b doanh nghip nh th nào.
- Thit lp mc tiêu – các mc tiêu phi đc xác đnh trc khi ban qun tr
có th nhn dng các bin c tim n có kh nng gây nh hng đn kt qu thc
hin. Qun lý ri ro doanh nghip phi xây dng các mc tiêu, sp xp các mc tiêu
này theo mt trình t phù hp vi nhim v ca doanh nghip và không quên là
luôn nht quán vi khu v ri ro ca doanh nghip.
20
- Nhn din các bin c tim n – Các bin c, phát sinh t ni b cng nh
bên ngoài có kh nng gây nh hng đn vic thc hin mc tiêu doanh nghip,
phi đc nhn din, đc bit là phi phân bit gia ri ro và c hi. Nu các bin
c tim n ri ro thì ban qun tr phi thc hin đánh giá và có bin pháp đi phó
vi ri ro.
- ánh giá ri ro – Ri ro đc phân tích di góc đ xem xét kh nng xy ra
và tính toán tác đng ca chúng lên thành qu doanh nghip. ây là c s đ xác
đnh phng pháp qun lý cho hiu qu. Ri ro còn đc đánh giá trên c s ri ro
vn có và ri ro còn li.
- ng phó vi ri ro – Nhà qun lý nên la chn cách ng phó vi ri ro –
tránh né, chp nhn, gim thiu hoc chia s ri ro – trin khai thành mt chng
trình hành đng. Nhà qun lý có th la chn mt lot cách ng phó vi ri ro tng
ng vi th t u tiên ri ro cn x lý theo khu v ri ro ca doanh nghip.

- Các hot đng kim soát – Các chính sách và quá trình đc thit lp và thc
hin đ giúp bo đm cách ng phó ri ro đc thc hin mt cách hiu qu. Vic
kim soát đc thc hin toàn din trong toàn doanh nghip ti mi cp bc và mi
phòng chc nng ca doanh nghip.
- Thông tin và truyn thông – Nhn din, đánh giá và truyn bá thông tin di
nhiu hình thc khác nhau đ cho mi ngi thc hin trách nhim ca mình.
Truyn thông hiu qu cng có ngha là đc thc hin theo nhiu chiu khác nhau:
lên, xung, và xuyên qua các b phn trong mt doanh nghip.
- Giám sát – Toàn b quá trình qun lý ri ro doanh nghip phi đc giám sát
và điu chnh đc khi cn thit. Giám sát đc thc hin song song vi hot đng
qun lý ri ro, va thc hin khi hot đng kt thúc. Qun lý ri ro doanh nghip
không hoàn toàn là mt quá trình cng nhc theo mt th t nht đnh mà  đó mt
thành phn ch tác đng đn mt thành phn tip theo. ây là mt quá trình m ra
nhiu hng, lp đi lp li trong đó hu ht các thành phn có th và
nh hng đn
mt thành phn khác.


21
1.2.2.3 Vai trò và trách nhim trong chng trình qun lý ri ro ca COSO
Mi ngi trong doanh nghip đu có mt trách nhim nào đó đi vi qun
lý ri ro. Giám đc điu hành là ngi chu trách nhim cui cùng. Giám đc tài
chính, kim toán ni b, và các nhà qun lý khác thng có trách nhim h tr. Các
nhà qun tr ri ro s đ ra trit lý qun lý ri ro, xúc tin các b phn tuân th theo
khu v ri ro và thc hin qun lý ri ro trong phm vi trách nhim ca h nht
quán vi kh nng chu đng ri ro ca doanh nghip.
Nhân viên ca doanh nghip có trách nhim thc hin qun lý ri ro sao cho
phù hp vi chng trình qun lý ri ro đã đc xây dng. Ban điu hành đóng vai
trò quan trng trong vic giám sát quá trình qun lý ri ro, và đm bo chng trình
đc thc hin thông sut và có hiu qu ti tt c các b phn. Mt s đi tác bên

ngoài chng hn nh khách hàng, ngi cung cp, đi tác kinh doanh, kim toán đc
lp, nhà làm lut và các nhà phân tích tài chính thng cung cp thông tin hu ích
trong thc t qun lý ri ro doanh nghip, nhng h không có trách nhim đi vi
tính hiu qu và cng không phi là mt b phn ca qun lý ri ro doanh nghip.
1.2.2.4
Xác đnh hiu qu ca chng trình qun lý ri ro:
Nu chúng ta đu bit qun lý ri ro là mt quá trình, thì tính hiu qu ca
qun lý ri ro là mt trng thái hay là điu kin  mt đim thi gian nht đnh. 
xác đnh vic qun lý ri ro ca mt doanh nghip là hiu qu hay không, chúng ta
phi đánh giá xem 8 thành phn ca qun lý ri ro có hin din và hot đng mt
cách hiu qu hay không. Mc dù vy, không phi là các thành phn này luôn hot
đng tng t nhau trong các doanh nghip khác nhau, và các đánh đi có th xy ra
gia các thành phn này. Do k thut qun lý ri ro doanh nghip có th phc v
mt s mc đích khác nhau, cho nên các k thut đc áp dng cho mt thành phn
có th phc v cho mc đích ca các thành phn khác. Thêm vào đó, cách đi phó
vi ri ro c th cng có th khác nhau. Nh vy, cho dù qun lý ri ro doanh
nghip đc xem xét trong bi cnh toàn doanh nghip hoc là mt hay nhiu b
phn trong doanh nghip thì các thành phn này cng là tiêu chun đ đánh giá tính
hiu qu ca qun lý ri ro.
Mt doanh nghip có th thc hin qun lý ri ro hiu qu nu doanh nghip
22
1.2.2.5
Thc tin ng dng chng trình qun lý ri ro ca COSO:
Da trên c s lý thuyt v chng trình qun lý ri ro doanh nghip ca
COSO, nhiu t chc kinh t thuc nhiu lnh vc đã ng dng vào thc t. Trong
phm vi lun vn này, tác gi ch đ cp trng hp ca Ngân hàng Credit Suisse
(CS) vì ngân hàng này đã xây dng mt chng trình qun lý ri ro khá toàn din.
Ngân hàng CS đt  Zurich, là ngân hàng ln th hai  Thy S, cung cp các
dch v bo him và ngân hàng cho đi tng là cá nhân và doanh nghip va và
nh. Chin lc qun tr ri ro đc đnh hng bi ba mc tiêu chính, đó là: bo

toàn vn; ti u hóa s phân b vn; và phát trin h thng phòng nga ri ro hiu
qu. i vi ngân hàng, ri ro cn đc u tiên phòng nga là ri ro th trng,
đc đnh ngha là ri ro xy ra tn tht trong giá tr hp lý do nhng bin đng tiêu
cc trong giá c và lãi sut th trng.
Ngân hàng CS t chc chng trình qun lý ri ro theo nhiu cp bc. C th:
- Hi đng qun tr ca ngân hàng và Hi đng qun tr ca các c quan pháp
lut khác s đnh hng, giám sát và kim soát. H đa ra đng li ch đo cho các
chính sách và chin lc phòng nga ri ro chung và thng xuyên xem xét li cn
thn nhng ri ro chính.
- y ban Kim toán giám sát tính đy đ ca quá trình báo cáo tài chính và h
thng kim soát ni b, k toán, qun tr ri ro, s tuân th pháp lut và các quy
đnh, cng nh s đc lp và hot đng ca các kim toán viên ni b và kim toán
viên bên ngoài.
23
Các bin pháp phòng nga đi vi các loi ri ro ti Ngân hàng CS:
- Xác đnh vn d phòng ri ro: Ngân hàng CS đnh ngha vn d phòng ri ro
là mc vn dùng đ duy trì hot đng ca ngân hàng khi tình hình hot đng, vic
kinh doanh và th trng đu din bin theo chiu hng xu đi. Vn d phòng ri
ro là thc đo chính đa ra đc nhng du hiu có ý ngha v khuynh hng ri ro
theo thi gian. Tuy nhiên, vic so sánh vn phòng nga ri ro gia các doanh nghip
vi nhau không có ý ngha, bi vì có s khác nhau đáng k gia các doanh nghip 
khía cnh đnh ngha vn d phòng ri ro, các gi đnh, chui d liu và đc trng
riêng trong quá trình áp dng…
- Ri ro th trng: Trách nhim qun tr ri ro c th đc giao cho y ban
qun lý mng công tác này. B
ao gm:
+ y ban qun lý n và tài sn: có trách nhim giám sát và phân tích bn cân
đi k toán và xem xét các d báo lãi sut và nhng ri ro tim n.
+ y ban qun tr ri ro: giám sát và nhìn ra vin cnh phát trin ca tt c
các ri ro ch yu và ri ro có liên quan đn hot đng ngân hàng.

- Ri ro v ngân qu và kh nng thanh khon: là ri ro ngân hàng không th
chi tr cho tài sn hoc không th hoàn thành ngha v nào đó  mc giá hp lý.
Ngân hàng CS qun lý các yêu cu v ngân qu da trên các nhu cu kinh doanh,
yêu cu ca quy đnh v các h s an toàn, tiêu chun ca t chc xp hng tín
nhim,… Mc dù ngân hàng hot đng thông qua các b phn kinh doanh riêng bit,
kh nng thanh khon ca nó phi đc đáp ng da trên mt nn tng hp nht.
- Ri ro tín dng: ri ro tín dng phát sinh  các sn phm cho vay, cam kt
cho vay và tín dng th, và khi bên đi tác gp khó khn do công c phái sinh, t
giá ngoi t và nhng giao dch khác. Ngân hàng CS tin rng qun tr ri ro tín dng
hiu qu đòi hi s xem xét cn thn các đ xut m rng tín dng, vic thit lp các
gii hn c th, quá trình giám sát liên tc, cht ch và có phng pháp tip cn quy
c đ nhn thy các mt còn yu kém ca hot đng tín dng.
- Ri ro quc gia: là ri ro xy ra tn tht do nhà cm quyn không có kh
nng hoc không thin chí trong vic đáp ng các ngha v hp đng hoc tn tht
24
- Ri ro hot đng: ngân hàng đã xác đnh nm loi ri ro hot đng ch yu,
bao gm: t chc, chính sách/quy trình, công ngh, nhân s và yu t bên ngoài.
Vic đnh k t chc các cuc hp  cp đ ngân hàng đ cng c hiu bit v
nhng th t u tiên và duy trì vic trao đi thông tin hai chiu gia Khi Trung
tâm và các b phn là cách thc đ ngân hàng phòng nga loi ri ro này.
1.2.2.6
Nhng u đim và hn ch ca chng trình qun lý ri ro doanh nghip
T thc tin ng dng chng trình qun lý ri ro ca COSO, các nhà nghiên
cu đã rút ra đc nhng u đim và hn ch ca chng trình qun lý ri ro nh sau:
a. u đim:
Chng trình qun lý ri ro doanh nghip đã to ra s thng nht gia chin
lc kinh doanh và khu v ri ro ca doanh nghip, giúp doanh nghip nm bt các
c hi kinh doanh đ gi vng tng trng, cng nh xác đnh mi liên h gia li
nhun và ri ro, đ các nhà qun lý cng c nhng quyt đnh ng phó vi ri ro và
ti thiu hóa nhng bin c bt ng dn đn kh nng phá sn doanh nghip. ng

thi cung cp các gii pháp đng b đ ng phó vi các loi ri ro mt cách hiu
qu nht đi cùng vi s phân b hp lý các ngun lc ca doanh nghip.
Chng trình qun lý ri ro doanh nghip không nhng to ra giá tr thông
qua tác đng đn doanh nghip  cp đ doanh nghip ( đây gi là cp đ v mô)
ln b phn ca doanh nghip (cp đ vi mô).  cp đ v mô, chng trình qun lý
ri ro to ra giá tr bng cách to điu kin cho doanh nghip đnh lng và làm cho
s đánh đi gia li nhun và ri ro  mc hp lý và do đó, h có th d dàng tip
cn các ngun lc đ thc hin chin lc và mo him vi nhng ri ro mà thông
qua đó h to ra đc giá tr.  cp đ vi mô, chng trình qun lý ri ro tr thành
cách thc giúp cho doanh nghip tn ti và phát trin.