Nâng cao năng lực tài chính của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH






NGUYN TH ÁNH HNG





NÂNG CAO NNG LC TÀI CHÍNH
CA DOANH NGHIP NH VÀ VA
TI VIT NAM










LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh - nm 2010
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH






NGUYN TH ÁNH HNG




NÂNG CAO NNG LC TÀI CHÍNH
CA DOANH NGHIP NH VÀ VA
TI VIT NAM




Chuyên ngành : Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60-31-12

LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
PGS TS NGUYN NGC NH




TP. H Chí Minh - nm 2010

MC LC

Trang
Trang ph bìa
Li cam đoa n
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng, biu đ
Danh mc các ph lc
Li m đu 1
Chng 1: C s lý lun chung v DNNVV và ngun lc tài chính nh hng đn
hot đng ca DNNVV 4
1.1 C s lý lun chung v DNNVV 4
1.1.1 Nhng vn đ c bn v DNNVV 4
1.1.1.1 Khái nim DNNVV 4
1.1.1.2 Tiêu chí phân lai DNNVV 4

1.1.2 c đim ca DNNVV ti Vit Nam 7
1.1.3 Vai trò ca DNNVV trong quá trình phát trin kinh t ti Vit Nam 11
1.1.3.1 V giá tr hàng hóa dch v 11
1.1.3.2 To vic làm và thu nhp cho ngi lao đng 11
1.1.3.3 Thu hút vn đu t trong nn kinh t 11
1.1.3.4 Gieo mm cho các tài nng qun tr kinh doanh 12
1.1.3.5 Tng ngun tit kim và đu t cho đa phng 12
1.1.3.6 Làm cho nn kinh t nng đng và hiu qu hn 12
1.1.3.7 Phát huy và tn dng các ngu
n lc 13
1.1.3.8 Gi gìn và phát huy ngành ngh truyn thng 13
1.2 Nng lc tài chính và các ngun lc tài chính 13
1.2.1 Khái nim v nng lc tài chính DN 13
1.2.2 Các ngun lc tài chính nh hng đn hot đng ca DN. 14

1.2.2.1 Cu trúc vn 15
1.2.2.2 Ngun tài tr vn ca các DNNVV t tín dng ngân hàng 17
1.2.2.3 Ngun tài tr vn ca các DNNVV t thuê tài chính 19
1.2.2.4 Ngun tài tr vn ca các DNNVV t các qu đu t 20
1.2.2.5 Ngun tài tr vn t th trng chng khoán 21
1.2.2.6 Ngun tài tr vn t các t chc tài chính 22
1.2.3 nh hng ca các ngun lc tài chính đn hot đng các DNNVV 23
1.2.3.1 nh hng ca cu trúc ngu
n vn 23
1.2.3.2 nh hng ca tín dng ngân hang 23
1.2.3.3 nh hng ca hot đng cho thuê tài chính 24
1.2.3.4 nh hng t các qu đu t 24
1.2.3.5 nh hng t th trng chng khoán và các t chc tài chính 25
1.3 Kinh nghim nâng cao nng lc, h tr phát trin DNNVV các nc trên th gii 25
Kt lun chng 1 27

Chng 2: Thc trng nng lc tài chính ca DNNVV Vit Nam
2.1 Bi cnh và tình hình kinh t Vi
t Nam sau khng hong 28
2.1.1 Mi tng quan gia nng lc tài chính và hiu qu hot đng SXKD 28
2.1.2 Tình hình kinh t Vit Nam giai đon hu khng hong 32
2.1.2.1 nh hng kinh t th gii ti Vit Nam 32
2.1.2.2 Tình hình kinh t Vit Nam nm 2009 33
2.2 Thc trng v hot đng ca các DNNVV Vit Nam 38
2.2.1 Th trng tiêu th sn phm ca các DNNVV 38
2.2.2 Tình hình hot đng kinh doanh ca các DNNVV sau khng hong 39
2.2.3 Tình hình lao đng ti các DN. 40
2.2.4 Hiu qu kinh doanh ca DNNVV giai đon hu khng hong kinh t 40
2.2.5 Thc trng các chính sách h tr ca nhà nc đi vi DNNVV 41



2.2.6 Khó khn ca DNNVV giai đon hu khng hong kinh t 44
2.2.6.1 Khó khn v vn 44
2.2.6.2 Khó khn do bin đng sc mua 45
2.2.6.3 Khó khn do bin đng t giá 46
2.2.6.4 Khó khn do bin đng giá c 47
2.2.6.5 Ri ro các DN gp phi trong giai đon khng hong kinh t 47
2.2.6.6 Công tác qun tr ri ro tài chính ti các DNNVV 48
2.3 Thc trng nng lc tài chính ca các DNNVV 49
2.3.1 Thc trng v ngun vn ca các DNNVV 49
2.3.2 Thc trng v các kênh huy đng ngun vn 52
2.3.2.1 Tình hình huy đng vn qua các kênh 52
2.3.2.2 Nhng hn ch khi DNNVV tip cn các kênh huy đng vn 54
Kt lun chng 2 58
Chng 3: Gii pháp nâng cao nng lc tài chính ca DNNVV ti Vit Nam 59

3.1 Xu hng kinh t Vit Nam giai đon hu khng hong kinh t và nhng vn
đ đt ra cho các DN 59
3.2 Các gii pháp nhm nâng cao nng lc tài chính ca DNNVV 61
3.2.1 Các gii pháp nâng cao nng lc tài chính t
các DNNVV 61
3.2.1.1 Tái cu trúc ngun vn ca DN hp lý 61
3.2.1.2 Gii pháp tìm kim ngun tài tr cho DNNVV 64
3.2.1.3 Xem trng công tác kim toán đc lp trong DNNVV 68
3.2.1.4 Gii pháp qun tr các ri ro 69
3.2.1.5 Xây dng h thng k toán qun tr 70
3.2.2 Các gii pháp h tr t chính ph 71
3.2.2.1 Chính sách tài chính tin t 71
3.2.2.2 Thc hin chính sách kích cu 73
3.2.2.3 To điu kin thuân li cho các DNNVV tip cn ngun vn 74


3.3 Mt s kin ngh đ thc hin các gii pháp nâng cao nng lc tài chính 75
3.3.1 Kin ngh vi chính ph 75
3.3.2 Kin ngh đi vi DNNVV 77
Kt lun chng 3 78
Phn kt lun 79


TÀI LIU THAM KHO
PH LC 

DANH MC CÁC T

VIT TT

BCTC Báo cáo tài chính
CTTC Cho thuê tài chính
CNTT Công ngh thông tin
DN Doanh nghip
DNNVV Doanh nghip nh và va
FDI u t trc tip nc ngoài
GDP Tng sn lng ni đa
IMF Qu tin t quc t
KD Kinh doanh
NH Ngân hàn
g
NHTM Ngân hàng thng
m
i
SXKD Sn xut kinh doanh
SGDCK S Giao dch chng khoán
TND
N
Thu nhp doanh nghip




DANH MC CÁC BNG
Bng 1.1 Tham kho v tiêu chí DNNVV  mt s nc 5
Bng 2.1 Bng tng hp hiu qu hot đng và ngun vn KD 100 DN 29
Bng 2.2 Bng tng hp hiu qu hot đng và ngun vn KD phân theo ngành 30
Bng 2.3 Tc đ tng tng sn phm trong nc theo giá so sánh 1994 (%) 34
Bng 2.4 Tc đ tng tng sn phm trong nc chia theo quý 35

B
ng 2.5 Th trng tiêu th sn phm 37
Bng 2.6 Tình hình hot đng kinh doanh ca DN 39
Bng 2.7 Tình trng thiu lao đng 40
Bng 2.8 Hiu qu hot đng kinh doanh ca các DN trong nm 2009 41
Bng 2.9 Tình hình tip cn các chính sách h tr 43
Bng 2.10 Mc đ các DNNVV gp khó khn v vn 45
Bng 2.11 Khó khn do sc mua gim 46
Bng 2.12 Khó khn do bin đng t giá 46

Bng 2.13 Khó khn do bin đng giá c hàng hóa 47
Bng 2.14 Các loi ri ro DN thng gp 48
Bng 2.15 Bin pháp DN thc hin đ vt qua khó khn 49
Bng 2.16 S DNNVV phân theo quy mô ngun vn ti thi đim 2009 50
Bng 2.17 C cu ngun vn ca DNNVV nm 2009 50
Bng 2.18 Tình hình doanh s, d n cho vay ca NHTM đi vi DNNVV 52
Bng 2.19 Kênh huy đng v
n ca DN 53
Bng 3.1 Mi liên kt Chính ph -Hip hi-cng đng DNNVV 76

DANH MC CÁC BIU 
Biu đ 2.1 Tc đ tng tng sn phm trong nc t 2005-2010 34
Biu đ 2.2 Tc đ tng tng sn phm trong nc chia theo quý t 2008-2010 35
Biu đ 2.3 S lng DNNVV qua các nm 36
Biu đ 2.4 C cu th trng tiêu th sn phm ca DN 39
DANH MC PH LC

Ph lc 1 Ngh đnh 56/2009/N-CP v tr v tr giúp phát trin DNNVV
Ph lc 2
Danh sách 100 DN kho sát ngun vn KD và li nhun sau thu

Ph lc 3
Danh sách các Ngân hàng phi chu b mua li
Ph lc 4
Mu Phiu thu thp thông tin ca tác gi
Ph lc 5
Ngh quyt s 22/NQ-CP ngày 5/5/2010

v/v Trin khai thc hin Ngh đnh 56/2009/N
-CP

- 1 -
PHN M U

1. Tính cp thit ca đ tài:
Trong mt th gii toàn cu hóa, bi cnh nn kinh t th gii suy thoái nh
hin nay, khó có mt nc nào có th tránh khi s tác đng ca cuc suy thoái,
Vit Nam cng không nm ngoài nh hng ca tác đng này, bi vì đi vi nn
kinh t Vit Nam, mt nn kinh t m ph thuc nhiu vào các nn kinh t khác- t
l xut khu ca Vit Nam tính trên GDP lên đn 70% và s tng trng ca Vit
Nam trong nhiu nm qua ph thuc nhiu vào dòng vn đu t trc tip nc
ngoài nên nn kinh t Vit Nam b nh hng ln bi cuc suy thoái kinh t th
gii, mà đa s là các DNNVV.
T nhng tháng cui nm 2008 và đu nm 2009, các DNNVV Vit Nam đã
phi chu nhng tác
đng ca cuc suy thoái kinh t, c th là sn xut đình đn,
đu t tng thp, tiêu dùng có du hiu chm li, tình trng mt vic làm gia tng
nhanh do lnh vc xut khu s dng nhiu lao đng nh dt may, giày da, thy
sn, m ngh và tiu th công nghip b ct gim đn hàng. ây là nhng du hiu
cho thy tình trng thi
u vic làm đang tin dn đn ngng nhy cm đy s suy

gim kinh t vào vòng xoáy ln qun. Trong khi đó, khu vc DNNVV gi mt v trí
vô cùng quan trng và đang đóng góp ngày càng quan trng hn trong công cuc
đi mi và phát trin kinh t ca đt nc. Các DNNVV đang đng trc nhng
thách thc và c hi to ln, đòi hi phi đáp ng yêu cu ngày càng gay gt ca c

ch kinh t th trng và sc ép hi nhp quc t trong khi nng lc cnh tranh v
tài chính còn rt yu kém, quy mô vn và nng lc tài chính ca nhiu DN còn rt
nh bé. Nng lc tài chính là mt vn đ sng còn ca doanh nghip, đc đo
lng bng các ch tiêu tài chính và là kt qu ca quá trình phn đu lâu dài ca
doanh nghip. Vic gia tng nng lc tài chính là mc tiêu h
at đng ca doanh
nghip đ tn ti và nâng cao nng lc cnh tranh trong và ngoài nc.
- 2 -
Xut phát t thc tin nêu trên, tôi đã chn đ tài: “Nâng cao nng lc tài
chính ca DNNVV ti Vit Nam”
2. Mc đích và đi tng nghiên cu:
Mc đích ca lun vn:
Xut phát t vai trò quan trng ca DNNVV trong nn kinh t, đc bit là giai đon
hu khng hong kinh t th gii, mc đích đ tài tp trung các vn đ sau:
- Nghiên cu các vn đ v DNNVV, đc đim, vai trò, các ngun tài tr vn cho
hot đng ca DNNVV
- Nghiên cu thc trng v các khó khn ch yu mà các DNNVV thng gp
phi trong giai đon hu khng hong kinh t. Thc trng tip cn vi các
ngun huy đng vn ca các DNNVV.
- a ra mt s gii pháp cho các DNNVV nâng cao nng lc tài chính trong nn
kinh t h
i nhp
i tng nghiên cu:
+ Các ngun lc tài chính có nh hng đn hot đng ca DNNVV.
3. Gii hn đ tài nghiên cu:

Phm vi nghiên cu ca đ tài tp trung vào các vn đ lý thuyt và thc tin các
ngun lc tài chính nói chung ca các DNNVV Vit Nam, không đi sâu vào mt
ngành hay mt s ngành c th, t đó đ xut mt s gii pháp đ giúp các
DNNVV nâng cao nng l
c tài chính và ch đng v tài chính trong hot đng ca
doanh nghip, vt qua giai đon khng hong, hòa nhp và phát trin vào nn kinh
t th gii
4. Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp nghiên cu ca đ tài đc vn dng tng hp t các phng pháp
phân tích, tng hp. Ngun thông tin d liu đc thu thp t nhiu ngun nh:
Các kho sát, nghiên cu khoa hc v DNNVV c
a các nhà nghiên cu, các d liu
ca Tng cc Thng Kê, S K hoch và đu t, tp chí và các trang web.
- 3 -
Ngoài ra, tác gi đã tin hành thc hin 100 phiu thu thp thông tin t các đi
tng đang làm công tác qun lý ti các DNNVV trên đa bàn TP HCM và Tnh
Bình Dng đ đánh giá ngun lc tài chính và hiu qu hat đng ca các
DNNVV qua giai đon khng hong kinh t nhm minh ha c th hn v tác đng
ca khng hong kinh t th gii đn hot đng ca các DNNVV.
5. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, kt cu lun vn gm 3 chng :
Chng 1: Lý lun chung v DNNVV và các ngun lc tài chính nh hng đn
hat đng ca các DNNVV
Chng 2: Thc trng nng lc tài chính ca các DNNVV Vit Nam
Chng 3: Gii pháp nâng cao nng lc tài chính ca các DNNVV ti Vit Nam.

- 4 -
CHNG
1
C S LÝ LUN CHUNG V DNNVV VÀ NGUN LC TÀI CHÍNH
NH HNG N HOT NG CA DNNVV

1.1. C s lý lun chung ca DNNVV
1.1.1. Nhng vn đ c bn v DNNVV
1.1.1.1. Khái nim DNNVV
Nhiu chuyên gia kinh t và pháp lut ca Vit Nam cho rng khái nim
DNNVV và sau đó khái nim DN nh va và cc nh đc du nhp t bên ngoài
vào Vit Nam. Vn đ xác đnh các tiêu chí DN va, nh và cc nh là trung
tâm ca nhiu cuc tranh lun v s phát trin ca khu vc này trong nhiu nm
qua. nh ngha v DNNVV, DN nh và cc nh trc ht phi da vào quy mô
DN. Thông thng đó là tiêu chí v s nhân công, vn đng kí, doanh thu , các tiêu
chí này thay đi theo tng quc gia, tng chng trình phát trin khác nhau.
Theo Wikipedia
1
, DNNVV là nhng DN có quy mô nh bé v mt vn, lao đng
hay doanh thu. Theo tiêu chí ca nhóm ngân hàng th gii, DNNVV có th chia thành 3
loi cn c vào s lng lao đng, đó là DN siêu nh nu có s lng lao đng di 10

ngi, DN nh nu t 10 đn di 50 ngi và DN va nu t 50 đn di 300 ngi.
1.1.1.2. Tiêu chí phân loi DNNVV :
* Tiêu chí phân loi DNNVV  mt s nc trên th gii:
Trên th gii, đnh ngh
a v DNNVV đc quy đnh và đc hiu khác nhau
tu theo tng ni. Các tiêu chí đ phân loi DN thng chia thành hai nhóm: tiêu
chí đnh tính và tiêu chí đnh lng.
Nhóm tiêu chí đnh tính da trên nhng đc trng c bn ca DN nh
chuyên môn hoá thp, s đu mi qun lý ít, mc đ phc tp ca qun lý thp


1
Wikipedia là bách khoa toàn th ni dung m trên internet

- 5 -
Các tiêu chí này có u th là phn ánh đúng bn cht ca vn đ nhng thng
khó xác đnh trên thc t. Do đó chúng thng đc dùng làm c s đ tham kho
trong kim chng mà ít đc s dng đ phân loi trong thc t.
Nhóm tiêu chí đnh lng có th da vào các tiêu chí nh s lao đng, giá tr tài
sn hay vn, doanh thu, li nhun.
Tuy nhiên s phân loi DN theo quy mô li thng ch
 mang tính tng đi
và ph thuc vào nhiu yu t.
 các nc, tiêu chí đnh lng đ xác đnh quy mô DN rt đa dng. iu
này đc th hin mt cách c th di bng 1.1 nh sau:
Bng 1.1 Tham kho v tiêu chí DNNVV  mt s nc

TÊN NC TIÊU CHÍ DNNVV
ÚC
- Sn xut : di 100 L

M
- DN nh: di 100 L
- DN va: 101-499 L
NHT
- Sn xut: di 300 L hoc di 100 triu Yên
- Bán l, dch v: di 50 L hoc di 10 triu Yên
CHLB C - Di 500 L
ÀI LOAN
- Công nghip, xây dng: vn góp di 40 triu NT$, di 300 L
- Khai khoáng: vn góp di 40 triu NT$, di 500 L
- Thng mi, vn ti và dch v khác: di 40 triu NT$ doanh
thu, di 50 L
Ngun : nghip nh và va
* Tiêu chí phân loi DNNVV  Vit Nam:
 Vit Nam vic đnh ngha DNNVV mt phn nào đó là da vào công vn s
681/CP-KTN ban hành ngày 20/6/1998, theo đó DNNVV là DN có s công nhân
di 200 ngi và s vn kinh doanh di 5 t đng (tng đng 378.000 USD -
- 6 -
theo t giá gia VND và USD ti thi đim ban hành công vn). Trên thc t tiêu chí
này không cho phép phân bit các DN va, nh và cc nh. Do vy, tip theo đó
Ngh đnh s 90/2001/N-CP ban hành ngày 23/11/2001 đa ra chính thc đnh ngha
DN nh và va nh sau: “DNNVV là c s sn xut, kinh doanh đc lp, có đng ký
kinh doanh theo pháp lut hin hành, có vn đng ký không quá 10 t đng hoc s
lao đng trung bình hàng nm không quá 300 ngi”. Các DN c
c nh đc quy
đnh là có t 1 đn 9 nhân công, DN có t 10 đn 49 nhân công đc coi là DN
nh.
Va qua, Chính ph đã ban hành mt s quy đnh mi nhm tr giúp phát trin
DN nh và va h tr DN trên các phng din nh: tr giúp tài chính; mt bng sn
xut; đi mi, nâng cao nng lc công ngh, trình đ k thut; xúc tin m rng th

trng; to điu ki
n cho DN tham gia k hoch mua sm, cung ng dch v công;
thông tin và t vn; tr giúp phát trin ngun lc Mt trong chính sách đó là Ngh
đnh s 56/2009/N-CP
(xem Ph lc 1) ban hành ngày 30/6/2009 ca Th tng
Chính ph quy đnh v tr giúp DNNVV đc thay th Ngh đnh s 90/2001/N-CP
ngày 23/11/2001 ca Chính ph v tr giúp DNNVV.
Ngh đnh 56/2009 ln đu tiên đa ra mt đnh ngha tng đ
i c th v
DNNVV phân đnh theo 3 loi hình: DN siêu nh, DN nh và DN va theo quy mô
tng ngun vn (tng đng tng tài sn đc xác đnh trong bng cân đi k toán
ca DN) hoc s lao đng bình quân nm (tng ngun vn là tiêu chí u tiên). Trong
đó, đim nhn quan trng nht ti điu 3 ca Ngh đnh 56/2009 là: “DNNVV là c s
kinh doanh đã đng ký kinh doanh theo quy đnh ca pháp lu
t” theo đó khu vc
DNNVV đn nay không ch có DN, mà còn bao gm có c loi hình hp tác xã và h
kinh doanh cá th.
Tuy nhiên ti Ngh đnh 56/2009 vic phân loi DNNVV theo tiêu chí “quy mô
tng ngun vn” s có khó khn trong xác đnh loi hình DN do quy mô tng ngun
vn (tng ngun vn tng đng tng tài sn đc xác đnh trong bng cân đi k
- 7 -
toán) ca DN thng xuyên thay đi. Tng ngun vn ca DN bao gm: vn ch s
hu, vn vay ngân hàng, n phi tr ngi bán…, trong khi vn ch s hu tng đi
n đnh thì vn vay ngân hàng và phi tr ngi bán li thng xuyên bin đng. Vì
vy tng ngun vn ca DN cng thng xuyên bin đng. Mt DN đc xp vào loi
DN nh nhng ngày mai có th đã tr thành DN va và ngc li.
1.1.2. c đim ca DNNVV ti Vit Nam
T khi Lut DN có hiu lc 01/01/2000 cho ti nay, s DN nói chung và
DNNVV nói riêng tng rt nhanh. Vic s lng các DNNVV ngày mt tng là mt tín
hiu đáng mng, tuy nhiên bên cnh đó, cht lng ca DN vn còn nhiu hn ch,

nhiu DN ra đi nhng có kh nng cnh tranh rt thp. Trong bi cnh VN hi nhp
quc t ngày mt sâu rng và tình hình kinh t th gii cng nh Vit Nam đang tri
qua giai đan khó khn, DNNVV Vit Nam đang đng trc thách thc rt ln di áp
lc cnh tranh ca các công ty, tp đòan xuyên quc gia. Có th tóm tt các DNNVV
nc ta có mt s đc đim nh sau:
 Kh nng thích nghi nhanh trong môi trng kinh doanh
ây là sc mnh t nhiên c
a DNNVV, sc mnh này bao gm:
- Kh nng tho mãn nhng yêu cu có hn trong nhng th trng chuyên
môn hoá, mt khuynh hng v sc mnh lao đng và trình đ khéo léo trong
công vic t thp đn va và chuyn bin thích nghi nhanh chóng đi vi s thay đi
nhng yêu cu và nhng điu kin.
- Kh nng v chuyn hoá DN đ DN càng nhanh chóng bin các công ngh
mi thành c hi làm n.
- Kh nng thích ng linh hot ca nn kinh t trong nc trc nhng bin
đng liên tc ca nn kinh t th gii.
- Kh nng đem li nhng dch v sn phm mi.
 Hn ch v vn:
DNNVV ti Vit Nam thng khi đu vi nhng kh nng có hn v vn.
- 8 -
Vn ban đu đ thành lp DNNVV là vn t có ca cá nhân hay mt s cá nhân
hoc t chc. Do vn hn hp nên DNNVV  nc ta gp rt nhiu khó khn nh
hng đn hot đng kinh doanh và s tn ti ca DN nh không có điu kin đ
ci tin máy móc thit b hin đi, m rng sn xut kinh doanh, duy trì và phát
trin th ph
n, nâng cao trình đ lao đng có tay ngh, nâng cao ki n thc v
qun lý và công ngh, các hn ch nêu trên cng vi th trng hn hp là
nhng bt li quan trng đi vi DNNVV  Vit Nam.
DNNVV thng khó có kh nng tip cn vi ngun vn tín dng. Theo
Cc Phát trin DN- B K hoch và u t, nm 2009 Vit Nam có 453.800 DNNVV,

chim 97% tng s DN trên c nc. L
c lng đông đo này đã đóng góp 26% tng
sn phm quc ni (GDP) to ra khong 49% vic làm trong khu vc phi nông nghip
 nông thôn và 26% lc lng lao đng trong c nc. Tuy nhiên, hu ht các
DNNVV đu gp khó khn v ngun vn sn xut - kinh doanh.
V lý thuyt, s lng DNNVV đông đo vi đc thù ít vn chính là đi tng
khách hàng đy tim nng ca các ngân hàng. Bng chng là,
c tính có đn 80%
lng vn cung ng cho DNNVV là t kênh ngân hàng, song theo mt điu tra mi
đây ca Cc Phát trin DN - B K hoch và u t, ch có 32,38% DNNVV có kh
nng tip cn đc các ngun vn ca các ngân hàng; 35,24% khó tip cn và 32,38%
không tip cn đc. Cng theo báo cáo t Vin Phát trin DN thuc VCCI vào cui
nm 2008 cho thy, có 90,2% DNNVV có nhu cu vay vn ngân hàng nhng ch có
10,5% DN tha mãn đc 100% nhu cu.
ây là mt thc trng trái chiu khi mà
ngày càng nhiu ngân hàng chú trng vic cho DNNVV vay vn nhng các DNNVV
vn khó tip cn đc vi vn vay ngân hàng do các hn ch vn có ca mình
 K thut công ngh còn lc hu
Công ngh là yu t quyt đnh đn nng sut, cht lng ca sn phm, giúp
các doanh nghip có th cnh tranh đc trên th trng. Cng nh tình tr
ng chung
v công ngh thit b ca các DN Vit Nam hin nay, trình đ công ngh, thit b
- 9 -
ca khu vc DNNVV còn  mc đ lc hu so vi trình đ công ngh ca các nc
trong khu vc và trên th gii. Hn na, do khó khn v vn và s nhìn nhn tm
quan trng ca khoa hc công ngh còn hn ch nên các doanh nghip cha th t
mình đi mi công ngh, thit b k thut tiên tin.
Theo báo cáo ca Cc Phát trin DN - B K hoch và u t vào tháng
4/2009, vn còn 80% s lng DNNVV không có chin lc đu t cho khoa hc
công ngh và hu ht hin đang s dng công ngh lc hu 3-4 thp k so vi th gii,

nng lc nghiên cu cng rt hn ch, ch có 0,1% doanh thu hàng nm ca DN đc
dành đ đi mi công ngh thit b. Ngoài ra, vic nhp khu công ngh hàng nm ca
DN là d
i 10% tng kim ngch nhp khu, ch bng ¼ so vi các nc phát trin
 Trình đ lao đng thp và thiu kin thc qun lý công ngh
Gn lin vi trình đ công ngh, thit b lc hu, hu ht lc lng lao đng
trong DNNVV, đc bit là lao đng trong các DN nh ít đc đào to, thiu k
nng ngh nghip, trình đ vn hoá thp. Theo nghiên cu ca B K hoch và u t
vào tháng 3/2008 đi vi 63.000 DN trên c nc cho thy 43% ch DN có trình đ
trung hc tr xung, 63% DN không tuyn đc ngi tài, 55% DN gp khó khn
trong vic gi chân ngi gii. Nhìn chung trình đ tay ngh ca lao đng trong các
DNNVV đu thp hn mc bình quân chung trong nn kinh t. Các DN cha nhn
thc đc cht lng ngun lao đng có ý ngha quan trng đi vi s phát tri
n và
tn ti ca DN.
Nng lc qun lý và kinh doanh, trình đ hiu bit pháp lut ca phn ln
đi ng cán b qun lý ca DNNVV còn nhiu hn ch. Theo mt s tài liu nghiên
cu thì có khong 30% s ch DN ngoài quc doanh cha qua trng lp đào to
nào, ch có 31,2% s ch DN có trình đ đi hc tr lên, và tp trung ch yu  công
ty c phn và công ty trách nhi
m hu hn. Vic thiu kin thc kinh t xã hi và k
nng qun tr kinh doanh, các DN qun lý ch yu trên kinh nghim, thiu tm nhìn
chin lc nên kinh doanh d phát sinh ri ro.
- 10 -
 Thiu thông tin trên th trng:
Mt trong nhng yu t làm cho kh nng cnh tranh ca DNNVV b hn ch
là tình trng thiu thông tin th trng v sn phm, th trng công ngh, máy móc
thit b. Sn phm làm ra vi mu mã và kiu dáng không hp dn, cht lng hn ch
s khó cnh tranh do không đáp ng đc nhu cu th trng và DN khó có th ch

đng thay đi chin lc kinh doanh khi th trng thay đi.
Vic nm bt thông tin th trng phi xut phát t ch đng ca các DN,
không ch da vào các Công ty T vn, nghiên cu tìm hiu th trng mà còn có th
thc hin di nhiu hình thc rt đa dng thông qua Công ngh thông tin. Các
DNNVV vn cha xem trng và khai thác ht tính nng ca CNTT trong vic tìm hiu
th trng. Theo kt qu
kho sát ca VCCI nm 2008, có 24% DN không s dng bt
c mt dch v CNTT nào, 76% s DN s dng dch v CNTT nhng ch yu tp
trung vào dch v sa cha, bo trì, lp đt và có đn 96,4% DN không s dng dch
v t vn. Qua đó cho thy, mt phn do ngun vn kinh doanh có hn nên vic đu t
vào công tác tìm hiu, thm dò, nm bt thông tin th tr
ng trong và ngoài nc còn
hn ch, mt khác mt b phn DN cng cha xem trng công tác tìm hiu th trng
mà h ch quan tâm đn sn xut kinh doanh nhng gì h có th mà ít quan tâm đn
nhng gì th trng cn.
Bên cnh đó, s h tr v thông tin ca chính ph đi vi DNNVV cng còn
hn ch. Các c quan ban ngành vn cha làm ht vai trò ca mình trong vic xúc tin
đu t
, cung cp thông tin th trng cho DN, đc bit là th trng xut khu. Vì vy
kh nng nm bt th trng, xâm nhp và m rng th trng đ tng cng nng lc
cnh tranh ca DNNVV là không cao.
Trên đây là nhng đc đim ch yu ca DNNVV. Nhng đc đim này nh
hng rt ln đn các chng trình phát trin DNNVV, đ
n chính sách v phát
trin DNNVV, đn các gii pháp s dng có hiu qu vn đ phát trin DNNVV 
nc ta hin nay.
- 11 -
1.1.3. Vai trò ca DNNVV trong quá trình phát trin kinh t Vit Nam
1.1.3.1. V giá tr hàng hoá dch v
Vi s lng ln các DN thuc mi thành phn kinh t, thu hút phn ln lao

đng làm vic trong các lnh vc: sn xut, xây dng, thng mi, dch v, các
DNNVV đã và đang to ra phn ln sn phm xã hi, thu nhp quc dân và đóng
góp nhiu tích lu cho ngân sách Nhà nc. Cung cp cho xã hi mt khi lng
hàng hoá đáng k.  có thêm sc cnh tranh trc tip vi các công ty và tp đoàn
ln, hàng hoá ca DNNVV nói chung đa dng v cht lng và chng loi, to cho
ngi tiêu dùng có nhiu c hi đc la chn.
Theo thng kê ca B K hoch và u t cho thy, các DNNVV Vit Nam
hin chim ti 97% tng s DN c nc, đóng góp trên 40% GDP mi nm. DNNVV
góp ph
n đáng k trong vic duy trì đà tng trng kinh t tng 5,32% trong nm 2009
và d kin đt 6,5% nm 2010.
1.1.3.2 . To vic làm và thu nhp cho ngi lao đng
Hàng nm có khong mt triu ngi đn tui lao đng, trong khi đó nhng
nm gn đây kh nng thu hút lao đng mi ca khu vc DN nhà nc rt hn
ch. Ngoài ra thc hin ch trng tinh gim biên ch
các c quan hành chính, cng
nh chng trình ci cách DN nhà nc nên mt b phn khá ln lao đng trong khu
vc này b mt vic làm. Chính khu vc DN ngoài quc doanh, mà ch yu là các
DNNVV đã đóng góp vai trò quan trng trong vic thu hút mt lng khá ln lao
đng xã hi, k c s ngi mi đn tui lao đng, cng nh s lao đng b mt vic
làm t khu vc nhà nc, các quân nhân tr v
đa phng sau khi hoàn thành ngha
v quân s.
1.1.3.3. Thu hút vn đu t trong nn kinh t
Các DNNVV hot đng trong tt c các lnh vc, ngành ngh kinh t đng thi
có nhng đóng góp quan trng vào tình hình kinh t chính tr xã hi ca đt nc.
Theo Báo cáo ca Cc K hoch và u t, trong 2 tháng đu nm 2010 c nc có
- 12 -
khong 13 nghìn DN đng ký thành lp mi tng 29% so vi cùng k nm 2009. S
vn đng ký mi c đt 46,8 t đng, gim 10% so vi cùng k nm ngoái. Vic tng

mnh v s lng DN cng kéo theo s ny sinh ca hàng lot các vn đ khác nh
nhân công, nguyên vt liu, th trng và đc bit là nhu cu v vn kinh doanh mà
trong đó tín dng ngân hàng là mt kênh rt quan tr
ng có nh hng tiên quyt ti s
tn ti và phát trin ca các DN.
1.1.3.4. Gieo mm cho các tài nng qun tr kinh doanh
Mt s ngi có nng lc trong công tác qun lý sn xut kinh doanh không
mun làm vic trong các công ty ln mà mun m công ty riêng đ chng t nng
lc và ch đng trong hot đng kinh doanh. Các DN có quy mô va và nh rt thích
hp đi vi h trong vic th sc. Bên cnh đ
ó các công ty t nhân ln nói
chung đu xut phát t các công ty nh đi lên.
1.1.3.5. Tng ngun tit kim và đu t cho dân đa phng
Nhìn chung các DNNVV đc m ra  đa phng nào đu có công nhân và
ch DN là ngi  đa phng đó. Khi các DN đc m ra thì ngi dân lao đng 
đa phng có công n vic làm, có ngun thu nhp. Kt cc là qu tin tit kim-
đu t ca đ
a phng đó đc b sung.
1.1.3.6. Làm cho nn kinh t nng đng và hiu qu hn
Các công ty ln và các tp đoàn không có đc tính nng đng ca các đn
v kinh t nh hn chúng vì mt nguyên nhân đn gin là quy mô ln. Quy lut ca
vt lý là khi lng mt vt càng ln thì quán tính ca nó càng ln. Cng vy,
các đn v kinh t càng to ln thì càng thiu tính linh hot, thiu kh nng phn ng
nhanh. Mt nn kinh t đt mt t l quá ln ngun lao đng và tài nguyên vào tay
các DN quy mô ln s tr nên chm chp, không bt kp và phn ng kp vi các thay
đi trên th trng. Ngc li, mt nn kinh t có mt t l thích hp các DNNVV
s tr nên “nhanh nhn” hn, phn ng kp thi hn, tính hiu qu ca nn kinh t
 s
đc nâng cao.

- 13 -
1.1.3.7. Phát huy và tn dng các ngun lc đa phng, góp phn tng
trng kinh t
Mt nn kinh t bao gi cng có “vùng biên gii”, “vùng sâu”, “vùng xa”. ó
là các khu vc đa lý hoc các th trng có quy mô nh, kém phát trin, hoc là xa
tuyn giao thông, thiu tài nguyên Các công ty ln thng b qua các khu vc đó.
Nu mt nn kinh t ch có các DN ln thì điu này s dn đn mt s phát trin
không đu gia các vùng, không tn dng ht tài nguyên và gim hiu qu hot
đng ca nn kinh t cng nh gây ra các thit hi tim tàng cho nn kinh t. Tuy nhiên
đi vi các DNNVV thì chi phí c hi ca các vùng này là chp nhn đc, xng
đáng vi ngun li thu li. Vì vy h sn sàng hot đng  đây nu có các chính sách
u đãi thích hp ca chính quyn đa phng.
1.1.3.8. Gi gìn và phát huy ngành ngh
truyn thng, th hin bn sc dân tc
Trong quá trình hin đi hoá, công nghip hoá các ngành ngh truyn thng
đang đng trc s cnh tranh khc lit, gia ch to sn phm th công vi sn
xut dây chuyn hàng lot. Trong xã hi luôn tn ti nhu cu đi vi các sn phm
truyn thng, vn đ là phi làm cho khách hàng đó bit đn sn ph
m.
Loi hình DNNVV có th nói là rt thích hp cho sn xut th công. Các
ngành ngh truyn thng có th da vào đó đ sn xut, kinh doanh, qung cáo.
Bên cnh đó nên áp dng dn công ngh tiên tin vào các ngành ngh này.
1.2. Nng lc tài chính và các ngun lc tài chính nh hng đn hot đng ca
các DNNVV
1.2.1 Khái nim v nng lc tài chính doanh nghip:
Nng lc tài chính ca mt doanh nghip là kh nng đ
m bo v ngun lc tài
chính cho doanh nghip. Mt doanh nghip có đ nng lc tài chính là doanh nghip
có kh nng đm bo vn cho doanh nghip tin hành các hat đng đu t, hat đng
sn xut kinh doanh hng ti vic đt đc mc tiêu ti đa hóa li nhun, hng ti

ti đa hóa giá tr doanh nghip.
- 14 -
Nng lc tài chính ca doanh nghip bao gm kh nng m rng ngun vn ch
s hu, huy đng vn kinh doanh, tng kh nng sinh li, kh nng phòng nga và
chng đ ri ro, kh nng qun lý tài chính…
Nng lc tài chính ca doanh nghip có vai trò ht sc quan trng trong quá
trình t chc hat đng sn xut kinh doanh. Các nhà qun lý doanh nghip quan tâm
đn tình hình và kt qu h
at đng tài chính nhm có gii pháp hach đnh và qun lý
kinh doanh có hiu qu. Ngân hàng xem xét đn kh nng thu nhp bng tin và kh
nng tr n lâu dài. Các nhà cung cp nguyên nhiên liu và các yu t đu vào quan
tâm đn kh nng thanh khon ca doanh nghip. Còn các nhà đu t thì đc bit quan
tâm đn kh nng sinh li ca công ty đ có th tr c tc cho c đông, nâng cao th giá
c phi
u và tránh đc nhng ri ro dn đn phá sn.

1.2.2 Các ngun lc tài chính nh hng đn hot đng ca các DNNVV :
Vn luôn là ngun lc quan trng nht và không th thiu cho các DN khi bt
đu hot đng SXKD, đ nâng cao hiu qu và nng lc cnh tranh ca các DNNVV,
vn li càng là vn đ quan tâm nht ca các DN.
Dòng vn t ngun tài chính thng mi, là ngun vn quan trng nht, đ
c
hình thành t Vn ch s hu, li nhun tích ly và các qu ca DN, dòng vn này ph
thuc vào hiu qu hot đng sn xut kinh doanh, kh nng qun lý, c cu tài chính
ca DN.
Dòng vn t tín dng ngân hàng và các t chc tài chính, có nhiu kênh đ tip
cn vi ngun vn tín dng này nh: Tín dng t các ngân hàng, Thuê tài chính, Các
qu đu t, Công ty tài chính, các kênh ca th trng ti
n t, th trng chng khoán,
các chng trình h tr phát trin ca Chính ph t Ngân sách nhà nc nh Qu Bo

lãnh tín dng, Qu h tr phát trin
Quy mô doanh nghip t l thun vi ngun vn đu t. Ngun vn tài tr cho
hat đng doanh nghip là nhng ngun lc tài chính có trong nn kinh t, đc doanh
nghip huy đng, khai thác bng nhiu phng pháp, hình thc, c
 ch khác nhau, đ
- 15 -
đm bo ngun lc tài chính cho hat đng kinh doanh trc mt và lâu dài. Nh vy,
mt cu trúc vn an toàn n đnh, hp lý, linh hot s mang li s phát trin nng đng
và hiu qu cho doanh nghip.
1.2.2.1. Cu trúc ngun vn :
Cu trúc ngun vn là t trng ca các ngun vn trong tng giá tr ngun vn
mà DN huy đng, s dng vào hot đng sn xut-kinh doanh. Khi xem xét cu trúc
ngun vn ca mt DN, phi chú trng đn mi quan h gia N phi tr và Vn ch
s hu. Mt cu trúc ngun vn hp lí phi đm bo s hài hòa gia vn ch s hu và
các khon n phi tr, có chi phí s dng vn thp và ri ro chp nhn đc, phù hp
vi đi
u kin kinh doanh ca tng DN. S kt hp gia hai ngun vn này ph thuc
vào đc đim ca ngành mà DN hot đng, tu thuc vào quyt đnh ca ngi qun lý
trên c s xem xét tình hình kinh doanh và tài chính ca DN. Cu trúc ngun vn ca
DN đc th hin qua các ch tiêu ch yu sau:
H s n = N phi tr / Tng ngun vn
H s n phn ánh trong mt đng vn kinh doanh bình quân mà DN đang s
dng có bao nhiêu đng đc hình thành t vn n.
H s vn ch s hu = vn ch s hu / Tng ngun vn = 1 - H s n

H s vn ch s hu phn ánh trong mt đng vn kinh doanh mà DN đang s
dng có bao nhiêu đng do ch s hu DN b ra.
Tuy nhiên, vn vay s là nhân t quan trng kích thích DN đang có nhng hp
đng, d án thc s hiu qu tn dng tt li th đòn by tài chính đ gia tng li
nhun. Do vy, nhìn vào cu trúc ngun vn có th đánh giá

đc mt cách khái quát
chính sách tài tr vn kinh doanh ca DN, mc đ an toàn trong s dng tài sn, mc
đ an toàn hay ri ro khác trong kinh doanh.
*
Ngun vn ch s hu: Ngun vn ch s hu là vn thuc s hu ca ch doanh
nghip. Khi doanh nghip mi đc thành lp thì vn ch s hu do các thành viên
- 16 -
đóng góp và hình thành vn điu l. Khi doanh nghip đang hot đng thì ngoài vn
điu l còn có mt s ngun khác cùng thuc ngun vn ch s hu nh: Li nhun
gi li, qu đu t phát trin, qu d phòng tài chính…
i vi mi loi hình doanh nghip, vn ch s hu ca doanh nghip gm 3 b
phn ch yu: V
n góp ban đu, li nhun gi li, và tng vn bng phát hành c phiu
mi:
+ Vn góp ban đu: Bt k mt doanh nghip nào khi đc thành lp đu phi có
mt s vn ban đu nht đnh do các ch s hu góp. Khi nói đn ngun vn ch s
hu ca doanh nghip thì phi xem xét đn hình thc s hu ca doanh nghip đó, vì
hình thc s
 hu s quyt đnh tính cht và hình thc to vn ca bn thân doanh
nghip.
+ Ngun vn t li nhun gi li: Quy mô s vn ban đu ca ch doanh nghip
là mt yu t quan trng, tuy nhiên, thông thng, s vn này cn đc tng theo quy
mô phát trin ca doanh nghip. Trong quá trình hot đng, nu doanh nghip hot
đng có hiu qu thì doanh nghip s có nh
ng điu kin thun li đ tng ngun vn.
Ngun vn tích ly t li nhun gi li là b phn li nhun đc s dng đ tái đu
t, m rng SXKD ca doanh nghip.
+ Phát hành c phiu: C phiu là chng t xác nhn quyn s hu và li ích hp
pháp ca ngi s hu c phi
u đi vi tài sn hoc vn ca công ty c phn. Phát

hành c phiu đc gi là hot đng tài tr dài hn ca doanh nghip.  huy đng
vn, công ty s bán c phiu cho c đông tùy theo s tin cn có. Nu đnh bán rng rãi
ra cho công chúng, thì công ty cn phi đng ký c phiu vi S giao dch chng
khoán, đc gi là niêm yt chng khoán trên th trng ch
ng khoán.
Ngoài phn vn ch s hu thì ngun vn vay có v trí đc bit quan trng trong
hot đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Nó có th đáp ng các nhu cu v
vn trong ngn hn hoc dài hn, có th huy đng đc s vn ln, tc thi.  b
sung vn cho quá trình SXKD, doanh nghip có th s dng n t các ngun: Tín dng
ngân hàng, tín dng th
ng mi và vay thông qua phát hành trái phiu.