Tìm hiểu văn hóa trung quốc

LỜI MỞ ĐẦU
Kinh tế quốc tế ngày nay không ngừng phát triển và trở thành một xu hướng tất
yếu của các Quốc gia trên thế giới. Khi tham gia toàn cầu hóa, mở rộng quan hệ kinh
doanh với các nước trên thế giới thì việc nghiên cứu văn hóa của một quốc gia có
một vai trị rất lớn trong việc đáp ứng đúng nhu cầu tiêu dùng và được thị trường.
Ngày nay, đã có nhiều sản phẩm khi xâm nhập vào thị trường quốc tế đã khơng tìm
hiểu kỹ văn hóa của thị trường và kết quả là sản phẩm của họ vi phạm yếu tố văn hóa
và thị trường đã không chấp nhận sản phẩm, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.
Trung Quốc là một trong những quốc gia có lịch sử lâu đời nhất thế giới. Từ
sau khi thực hiện chính sách đổi mới, kinh tế Trung Quốc đã có nhiều sự phát triển
vượt bậc. Từ năm 1979-2006, GDP bình quân hàng năm của Trung Quốc tăng trên
9,6 %, đạt mức cao nhất thế giới. Tính riêng năm 2006, GDP đạt 20.940 tỷ
NDT (khoảng 2.700 tỷ USD), tăng 10,7%; tổng kim ngạch thương mại đạt 1.760 tỷ
USD, tăng 23,8% (là năm thứ 5 liên tiếp tăng trên 20%); FDI thực tế đạt 69,5 tỷ
USD; tạo thêm 11,84 triệu việc làm mới; thu nhập bình quân cư dân ở thành thị
đạt 11.759
NDT (khoảng 1.500 USD), tăng 10,4%; thu nhập bình qn ở nơng thơn đạt 3587
NDT (khoảng 460 USD), tăng 7,4%; sản lượng lương thực đạt 497,4 triệu tấn (năm thứ
3 liên tiếp tăng); dự trữ ngoại tệ hơn 1200 tỷ USD (tính đến hết tháng 4/2007).
Kinh tế Trung Quốc phát triển cộng với chính sách của Nhà nước Trung Quốc
là tồn cầu hóa, mở rộng quan hệ kinh doanh quốc tế, thu hút đầu tư…tạo ra nhiều cơ
hội phát triển cho các doanh nghiệp nước ngoài. Khi thâm nhập thị trường này, việc
hiểu rõ văn hóa sẽ mang lại nhiều thuận lợi trong sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, Trung Quốc là một quốc gia có nền văn hóa phong phú,
các doanh nghiệp Trung Quốc có văn hóa kinh doanh đa dạng rất đáng để tìm hiểu.
Các doanh nghiệp Trung Quốc là đối tác quan trọng, cung cấp nhiều sản phẩm cho
thị trường Việt Nam. Thị trường Trung Quốc rộng lớn, nhiều cơ hội để phát triển
kinh
doanh. Đó là lý do nhóm chọn nghiên cứu đề tài này.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc

1


CHƯƠNG 1:
GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ ĐẤT NƯỚC TRUNG QUỐC
Tên quốc gia: Cộng hịa Nhân dân Trung Hoa
Thủ đơ: Bắc Kinh
Dân số: Trên 1,3 tỷ người
Diện tích: 9,6 triệu km2
Vị trí địa lý: Trung Quốc nằm ở phần nửa phía Bắc của đơng bán cầu, phía
đơng- nam của đại lục Á-Âu, phía đơng và giữa Châu Á, phía Tây của Thái Bình
Dương; có biên giới chung với Nga, Mơng Cổ (phía Bắc), với Kazakstan, Kirghitan,
Taghikistan (phía Tây), với Afghanistan, Pakistan, Ấn Độ, Nê Pan, Bu Tan (phía Tây
Nam), với Myanma, Lào, Việt Nam (phía Nam), với Triều Tiên (phía Đơng).
Khí hậu: Trung Quốc thuộc khu vực gió mùa, khí hậu đa dạng từ ấm đến khơ.
o

o

Nhiệt độ trung bình tồn quốc tháng 1 là -4,7 C, tháng 2 là 26 C. Ba khu vực được
coi là nóng nhất là Nam Kinh, Vũ Hán và Trùng Khánh.
Dân tộc: Trung Quốc là một quốc gia có nhiều dân tộc. Dân tộc Hán là chủ
yếu, ngồi ra cịn có 55 dân tộc ít người (chiếm 6% dân số cả nước và phân bố trên
50-60% diện tích tồn qu
Hành chính: 31 tỉnh, thành phố gồm 22 tỉnh, 5 khu tự trị và 4 thành phố trực
thuộc Trung ương, 4 cấp hành chính gồm: Tỉnh, địa khu, huyện, xã.
Tơn giáo: Có 4 tơn giáo chính là Phật giáo, Đạo giáo, Đạo Hồi và Thiên Chúa

Giáo.
Ngôn ngữ: Tiếng Hán là tiếng phổ thông, lấy âm Bắc Kinh làm chuẩn.
1. Các ngành kinh tế trọng điểm
Nông nghiệp: Trung Quốc là quốc gia đông dân nhất trên thế giới và và một
trong những nước sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp nhiều nhất, 45%
dân số lao động của Trung Quốc làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp
Công nghiệp và chế tạo
Công nghiệp và xây dựng chiếm khoảng 48% GDP của Trung Quốc

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



2


Năng lượng và khoáng sản
Từ năm 1980 sản xuất năng lượng của Trung quốc đã tăng mạnh, tỷ trọng đạt
được trong việc tiêu dùng nội địa..
Du lịch
Tính chung ngành dịch vụ của Trung Quốc hiện đóng góp đến 30% vào GDP
của nước này.
Trung Quốc là một trong những thị trường thu hút khách du lịch lớn nhất tại
Châu Á, chiếm gần 34% tổng số khách du lịch đến trong khu vực;
2. Thương mại
Kim ngạch thương mại của Trung Quốc đứng thứ 3 thế giới. Năm 1978, tổng
kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc chỉ đạt 20,6 tỷ USD, đứng thứ 32 trên thế
giới. Đến cuối năm 2004, tổng kim ngạch thương mại của Trung Quốc đạt
hơn
1154,7 tỷ USD, với mức này, Trung Quốc đã vượt Nhật Bản và vươn lên đứng thứ 3

trên thế giới, chỉ sau Mỹ và Đức. Như vậy, sau hơn 20 năm, Trung Quốc đã đưa thứ
hạng của mình về kim ngạch thương mại từ vị trí thứ 32 lên thứ 3 thế giới. Năm
2005, tổng kim ngạch thương mại đạt 1422 tỷ USD, tăng 23,2%, gấp 60 lần so với
năm 1978 và tiếp tục xếp thứ 3 thế giới .
3. Đầu tư
Hiện nay, có hơn 170 nước và vùng lãnh thổ đầu tư vào Trung Quốc, trong đó
có 10 nhà đầu tư hàng đầu, chiếm tới 97%, đặc biệt, Hồng Kông, Ma Cao và Đài
Loan chiếm tới 65% tổng đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc. Theo thống kê, Trung
Quốc đã có trên 14,5 vạn doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi với tổng số công
nhân là 17 triệu người, chiếm 11% tổng số lao động phi nơng nghiệp tồn quốc, nộp
thuế cho Nhà nước đạt 12%, chiếm 14% GDP toàn quốc, kim ngạch xuất khẩu của
các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đạt 74,9 tỷ USD, chiếm 41% kim ngạch xuất
khẩu của cả nước. Nhờ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Trung Quốc đã
tăng đáng kể thu ngân sách, bảo đảm việc làm.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



3


CHƯƠNG 2:
CÁC YẾU TỐ MƠI TRƯỜNG VĂN HĨA TRUNG QUỐC
1. Tư tưởng kinh tế chính trị
*Tư tưởng kinh tế:
Kinh tế Trung Quôc được định hướng là kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa
trong khn khổ kiểm sốt của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Về đối ngoại, Trung Quốc khẳng định sẽ tiếp tục đi theo con đường phát triển hịa
bình, kiên trì mở cửa đối ngoại, sẵn sàng hợp tác cùng có lợi với các nước trên

thế giới, trong đó Trung Quốc hết sức coi trọng phát triển quan hệ hợp tác hữu nghị
với các nước láng giềng theo phương châm "mục lân, an lân, phú lân" (thân thiện với
láng giềng, ổn định với láng giềng và cùng làm giàu với láng giềng).
*Tư tưởng chính trị:
Theo hiến pháp Trung Quốc, nước CHND Trung Hoa là một nước XHCN của
nền chuyên chính nhân dân, do giai cấp cơng nhân lãnh đạo, lấy liên minh công nông
làm nền tảng. Chế độ XHCN là chế độ cơ bản của Trung Quốc. Chuyên chính nhân
dân là thể chế của nhà nước.
Cơ cấu Nhà nước bao gồm Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc (Quốc hội),
Chủ tịch nước, Quốc Vụ viện, Hội nghị Chính trị Hiệp thương toàn quốc (tương tự
Mặt trận tổ quốc của ta), Uỷ ban Quân sự Trung ương, Đại hội Đại biểu Nhân dân và
Chính phủ các cấp ở địa phương, Toà án Nhân dân và Viện Kiểm sát Nhân dân
.Đảng Cộng sản Trung Quốc (là đảng cầm quyền) thành lập ngày 1-71921, hiện có 70,8 triệu Đảng viên. Bộ Chính trị có 25 người, trong đó có 9
Ủy viên thường vụ Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng có 8 người.
Ngồi Đảng Cộng sản Trung Quốc, cịn có 8 Đảng phái khác, đều thừa nhận sự
lãnh đạo của ĐCS trong khuôn khổ "hợp tác đa Đảng dưới sự lãnh đạo của ĐCS",
bao gồm: Hội Cách mạng dân chủ, Liên minh dân chủ, Hội Kiến quốc dân chủ, Hội
Xúc tiến dân chủ, Đảng Dân chủ Công nông, Đảng Chí cơng, Cửu tam học xã và
Đồng minh Tự trị Dân chủ Đài Loan.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



4


Chính trị của Trung Quốc hướng tới mục tiêu xây dựng xã hội khá giả toàn diện
ở mức cao hơn, hình thành cục diện tồn dân làm hết năng lực- hưởng theo năng lực
và chung sống hài hòa.

Định hướng nhiệm vụ từ nay đến năm 2020: Hoàn thiện pháp chế dân
chủ XHCN; Giải quyết chênh lệnh phát triển vùng miền, hình thành cơ chế phân phối
thu nhập hợp lý; Tạo việc làm, xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội cả ở thành thị
và nơng thơn; Hồn chỉnh hệ thống dịch vụ công; Nâng cao tố chất về tư tưởng,
đạo đức, văn hóa, khoa học và sức khỏe tồn dân; Tăng cường năng lực sáng tạo xã
hội; Hoàn thiện hệ thống quản lý xã hội; Nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, bảo
vệ môi trường.
2. Cấu trúc xã hội
Đơn vị cấu trúc xã hội:
Cơ cấu dân số:
• 0-14

tuổi: 20,8%

• 15-64 tuổi:
• 65

71,4%

tuổi trở lên: 7,7%

Độ tuổi trung bình: 32,7 tuổi (Nam 32,3 tuổi/ Nữ: 33,2 tuổi)
Tốc độ tăng trưởng dân số: 0,59% (ước 2006)
Tỷ lệ sinh: 13,25 /1,000 (ước 2006)
Tỉ lệ tử: 6,97/1.000 (ước 2006)
Tỉ lệ nhập cư: -0,39 người/1.000 người
Cơ cấu giới tính: 1,06 nam/nữ
Tuổi thọ trung bình: 72,58 tuổi
Người Trung Quốc xem mình là thuộc về gia đình và đồng thời như là những
đứa con của Nhà nước. Trong bản thân gia đình, họ khơng phải là những “nhân vị”

(Personen), bởi sự thống nhất bản thể ở đây là sự thống nhất của huyết thống và của
tính tự nhiên. Trong Nhà nước, họ cũng không phải là những “nhân vị”, vì quan hệ
thống trị ở đây là quan hệ gia trưởng, và chính quyền dựa trên việc thực thi sự chăm
lo của vua đối với dân như của cha đối với con… để giữ mọi việc trong vòng trật
tự”…

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



5


Nền tảng gia đình cũng là nền tảng của “hiến pháp”, nếu có thể dùng một từ
như thế. Ở Trung Quốc, sự khác biệt giữa nô lệ và tự do tất nhiên là khơng lớn, bởi
trước mặt hồng đế, tất cả đều bình đẳng, nghĩa là, đều bị giáng cấp như nhau.
3. Tôn giáo
Tại Trung Quốc, kể từ năm 1949 dưới sự điều hành của chính phủ Cộng Sản
ln muốn khuếch trương chủ nghĩa vô thần nên dân số của các tôn giáo không xác
dịnh rõ ràng. Nhưng trên thực tế từ nhiều nguồn nghiên cứu về văn hóa và tơn giáo
Trung Hoa thì đại đa số người dân vẫn còn giữ phong tục thờ cúng tổ tiên do ảnh
hưởng của Khổng Giáo, cũng như kết hợp với Phật Giáo và Đạo Giáo trở
thành "Tam giáo đồng nguyên" (hoặc "Tôn giáo cổ truyền Trung Hoa" mà Phật Giáo
Đại Thừa giữ vai trị chính), số cịn lại theo những tơn giáo chính sau với tỉ lệ chỉ
mang tính ước lượng có thể khơng chính xác:
• Lão giáo
Xuất hiện dưới nhiều trạng thái khác biệt và khó phân ranh rõ ràng với những
tôn giáo khác nên người ta không nắm rõ số người theo. Theo các tài liệu gần đây
nhất thì có khoảng 400 triệu người (30% tổng dân số) theo Đạo Giáo.
• Phật

giáo

Khoảng 8% tổng dân số (quy y Tam Bảo), bắt đầu du nhập vào Trung Quốc
khoảng từ thế kỷ thứ nhất Công nguyên. Số người theo chủ yếu là Đại thừa, cịn Tiểu
thừa thì khơng đáng kể. Ngồi ra, cịn có những người theo Phật giáo Tây Tạng, chủ
yếu tại Tây Tạng và Nội Mông Cổ. Con số thực của số lượng Phật tử trên danh nghĩa
có thể đạt trên 660 triệu đến 1 tỷ người (50% - 80%). Nhờ vậy mà Trung
Quốc đương nhiên trở thành quốc gia Phật Giáo đông dân nhất, theo sau là Nhật
Bản và Việt Nam, chiếm khoảng 2/3 trong tổng số 1,5 tỷ người theo Phật Giáo trên
khắp Thế Giới. Lưu ý là đa số người gốc Hán thường tôn thờ Phật Giáo cùng chung
với các tôn giáo truyền thống Trung Hoa khác (như Đạo Giáo hay Khổng Giáo).
• Cơ

Đốc giáo

Chiếm khoảng 1 đến 4% tùy nguồn, một số nhánh của đạo này được truyền rải
rác vào Trung Quốc thành nhiều đợt bắt đầu từ thế kỷ thứ VIII. Ngồi ra cịn
có những người Trung Quốc gốc Nga ở phía bắc và tây bắc Trung Quốc theo
Chính Thống giáo với số lượng tương đối nhỏ.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



6


• Nho

giáo

Không rõ số người theo, đây là tôn giáo xuất phát từ Khổng Tử mà các triều đại
Trung Quốc cố gắng truyền bá theo chiều hướng có lợi cho chính quyền, tuy nhiên
theo nhiều học giả thì bản chất của nó khơng phải như vậy.
• Hồi

giáo

Chiếm khoảng 1% đến 2% tổng dân số, có ở Tân Cương và các vùng có người
dân tộc thiểu số theo Hồi Giáo sinh sống rải rác. Đạo này phát triển mạnh vào thời
nhà Ngun (1271-1368).
• Tơn

giáo cổ truyền Trung Quốc

Tơn giáo đa thần của phần lớn dân Trung Quốc trước năm 1949, là kiểu
tín ngưỡng pha trộn giữa một số trường phái Đạo giáo và Phật giáo và các tín
ngưỡng khác.
Ngồi ra cịn có Pháp Ln Cơng là một phương pháp tập luyện tinh thần rất phổ
biến tại Trung Quốc trong thập niên 90 tuy nhiên đã bị ĐCSTQ đàn áp vào năm
1999. Theo thống kê của chính phủ có khoảng 70-100 triệu người.
4. Ngôn ngữ
* Ngôn ngữ viết
Trung Quốc là quốc gia đa dân tộc, đa ngôn ngữ và đa văn tự, ở Trung Quốc có
56 dân tộc, 81 loại hình ngơn ngữ và 31 loại văn tự. Ta thấy rằng tiếng Hán là ngôn ngữ
đa phương ngôn.
Tại Trung Quốc tiếng Quan Thoại được sử dụng nhiều nhất. Ngồi ra cịn có
tiếng Quảng Đông được sử dụng tại tỉnh Quảng Đông, đặc khu Hồng Kông, tiếng
Ngô sử dụng tại tỉnh Triết Giang, tiếng Mân tại tỉnh Phúc Kiến...., đây là

những phương ngôn (tiếng địa phương).
Về mặt chữ viết thì chỉ có một loại chữ duy nhất đó là chữ Hán.
Về mặt phát âm những phương ngơn này có nhiều từ ngữ phát âm giống tiếng
Quan Thoại hoàn toàn, một số chỉ đọc hơi giống và cũng có những từ phát âm khác
xa tiếng Quan Thoại. Các phương ngơn trên có cách phát âm đa dạng hơn tiếng Quan
Thoại do đó từ đồng âm trong những phương ngơn này cũng ít hơn.
Khoảng một phần năm dân số thế giới hiện nay dùng một trong những thứ tiếng
Trung Quốc làm tiếng mẹ đẻ, khiến nó trở thành thứ tiếng đứng đầu thế giới về

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



7


phương diện này. Tiếng Trung Quốc nói ở thể Quan Thoại chuẩn là ngơn ngữ chính
thức của Cộng hồ nhân dân Trung Hoa và Trung Hoa dân quốc tại Đài Loan, cũng
như là một trong bốn ngơn ngữ chính thức của Singapore, và là một trong sáu ngôn
ngữ làm việc chính thức của Liên Hiệp Quốc. Tiếng Trung Quốc nói ở thể Quảng
Đơng chuẩn thì là một trong những ngơn ngữ chính thức của Hồng Kơng (cùng với
tiếng Anh) và của Ma Cao (cùng với tiếng Bồ Đào Nha).
* Ngôn ngữ cử chỉ
Mắt lim dim
Ở Trung quốc hành động này được ngầm hiểu là “Tôi đang lắng nghe đây”
Chỉ trỏ
Ở Trung Quốc chỉ người khác bằng ngón trỏ bị xem là bất kính và vơ cùng bất lịch
sự. Người ta thường dùng cả bàn tay để chỉ ai đó hay vấn đề gì đó.
Gật đầu
Ở Trung Quốc cũng như hầu hết các quốc gia hành động này có nghĩa là “Tơi

đồng ý”
Vỗ nhẹ (bằng ngón trỏ) lên mũi
Hành động này có nghĩa là “tơi đang lắng nghe đây”
Giữ khoảng cách
Người châu Á trong đó có người Trung Quốc, thường giữ khoảng cách ít nhất
là 1 mét khi giao tiếp. Trong khi đó, người Mỹ Latin và Trung Đơng thích đứng gần
nhau, đôi khi chỉ cách nhau chừng nửa mét. Đối với người Mỹ và châu Âu, khoảng
cách này là trung bình cộng của hai khoảng cách trên
Bạn nên giữ khoảng cách phù hợp khi giao tiếp với đối tác hay đồng nghiệp. Ví
dụ khi bạn phỏng vấn ứng viên, khoảng cách tiếp xúc quá gần sẽ khiến cho ứng viên cảm
thấy khơng thoải mái, mất bình tĩnh và khơng nghe rõ những gì bạn nói. Hoặc
khi đánh giá thành tích làm việc của nhân viên, bạn sẽ khiến cho nhân viên có cảm
giác bị uy hiếp và có khuynh hướng bác bỏ đề nghị hay phê bình của bạn nếu bạn
đứng quá gần anh ta.
5. Giáo dục
Trung Quốc rất chú ý đầu tư cho giáo dục. Tỷ lệ người biết chữ từ 15 tuổi trở
nên đạt 90% ( năm 2005).

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



8


Phương châm chiến lược phát triển Giáo dục Trung Quốc đó là: Giáo dục
hướng về hiện đại, Giáo dục hướng tới tương lai và Giáo dục hướng ra thế giới. Đây
là tư tưởng xác lập vị trí chiến lược của giáo dục trong nỗ lực xây dựng đất nước
phát triển, nhất là nhằm tăng cường hội nhập quốc tế. Sau khi gia nhập WTO, Trung
Quốc chủ trương bồi dưỡng, giáo dục nhân tài theo ba hướng này.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



9


CHƯƠNG 3:
NĂM CHIỀU VĂN HÓA GEERT-HOFSTEDE
VÀ ĐÁNH GIÁ VỀ TRUNG QUỐC
Bảng: Điểm cho 5 chiều văn hóa của một số quốc gia (nguồn: />Quốc gia

Khoảng

Chủ Nghĩa

cách

Nam Tính

Cá Nhân

Tránh

Hướng

Rủi Ro

Tương

lai

Quyền
Lực
Trung Quốc

80

20

66

30

118

Việt Nam

70

20

40

30

80

55

43

50

64

45

Trung

bình

các

nước trên thế giới

Chiều thứ nhất: Khoảng Cách Quyền Lực (Power Distance - PD)
Chiều văn hóa này liên quan đến mức độ bình đẳng / bất bình đẳng giữa người với
người trong một xã hội bất kỳ nào đó.
Trung Quốc là quốc gia có khoảng quyền lực lớn với chỉ số là 80, trong khi chỉ
số trung bình của các nước trên thế giới là 55.
Một quốc gia có điểm Khoảng Cách Quyền Lực lớn sẽ CHẤP NHẬN và kéo
dài sự bất bình đẳng giữa người và người. Một ví dụ về xã hội như vậy sẽ là một tháp
quyền lực cao và nhọn; và việc một người di chuyển từ chân tháp lên đỉnh tháp sẽ rất
khó khăn và hạn chế.
Vì thế, trong xã hội Trung Quốc, người ta chấp nhận sự độc tài hoặc các thể chế
mang tính mệnh lệnh, nhân dân ngoan ngoãn phục tùng lãnh đạo, nhân viên làm theo
lời sếp, học sinh răm rắp nghe theo thầy cô, con cái không dám cãi cha mẹ - bởi họ
coi đó là bổn phận, là điều đương nhiên. Sự phân chia đẳng cấp rất rõ ràng. Việc một
người ở đẳng cấp thấp chuyển lên đăng cấp cao hơn là khó khăn.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



10


Chiều thứ hai: Chủ nghĩa Cá Nhân (Individualism - IDV)
Chiều văn hóa này liên quan đến mức độ mà một xã hội chấp nhận chủ nghĩa cá
nhân, hay yêu cầu mọi người phải sống vì tập thể.
Người Trung Quốc xếp hạng thấp hơn so với trung bình các nước trong bảng
xếp hạng IDV, chỉ số này là 20 so với chỉ số trung bình là 43. Điều này có thể một
phần là do chế độ Cộng sản có mức độ tập trung vào xã hội tập thể là cao so với chủ
nghĩa cá nhân.
Ở Trung Quốc con người từ khi sinh ra đã buộc phải hòa nhập vào một cộng
đồng rộng lớn hơn, thường là tập hợp của các gia đình (với cơ, chú, bác và ơng bà
v.v...). Cộng đồng này sẽ bảo vệ họ những khi khó khăn, nhưng đổi lại họ phải trung
thành với cộng đồng mà không được quyền thắc mắc. Trong cộng đồng như
thế, thành viên của nó thường phải theo đuổi cái gọi là trách nhiệm với cộng đồng
(thể diện dòng họ, thể diện hàng xóm láng giềng, v.v...). Vấn đề sống hịa hợp và
tránh làm mất mặt người khác được người Trung Quốc đặt nặng.
Chiều thứ ba: Tránh Rủi ro (Uncertainty Avoidance - UAI)
Chiều văn hóa này nói lên mức độ sẵn sàng chấp nhận những thay đổi, những
điều mới mẻ của một cộng đồng.
Chỉ số tránh rủi ro Trung Quốc là 30, thấp hơn nhìu so với chỉ số trung bình của các
nước trên thế giới là 64.
Văn hóa Trung Quốc thể hiện sự tránh thay đổi ở mức độ trung bình.
Mọi người trong xã hội có cảm giác bị đe dọa bởi các tình huống khơng rõ
ràng (hay khơng biết trước kết quả), và cố gắn tránh những tình huống như thế bằng

cách tìm cơng việc ổn định, thiết lập các luật lệ chặt chẽ và tránh những ý tưởng và
hành vi mang tính đột biến. Đây cũng là một trở ngại cho việc xâm nhập của các tư
tưởng mới, khác lạ so với tư tưởng cũ vốn thống trị. Thay đổi thể chế chính trị
cũng gặp khó khăn, trừ khi có những biến động kinh tế - xã hội rất lớn khiến thể chế
cũ khơng
thể tồn tại.
Chiều thứ tư: Nam Tính (Masculinity - MAS)
Chiều văn hóa này nói lên mức độ xã hội chấp nhận hay không chấp nhận
quyền lực truyền thống của người đàn ông trong xã hội.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



11


Chỉ số nam tính ở Trung Quốc là 66, chỉ số này là tương đối cao so với chỉ số
trung bình của các nước là 50
Điểm Nam Tính cao chỉ ra ở Trung Quốc có sự phân biệt giới tính. Đàn ơng có
xu hướng thống trị trong phần lớn cấu trúc quyền lực gia đình và xã hội. Ln tồn tại
sự đối xử bất bình đẳng giữa nam giới và nữ giới trong mọi khía cạnh xã hội.
Chiều thứ năm: Hướng tương lai (Long-term orientation – LTO)
Chiều Hướng tương lai mơ tả cách nhìn của một xã hội là hướng tương lai, hay
sống chỉ hướng vào quá khứ và hiện tại.
Geeft Hofstede phân tích định hướng tương lai của Trung Quốc có chỉ số LTD
cao nhất (118), đó là sự thật cho tất cả các nền văn hóa của châu Á.
Điều này chứng tỏ người Trung Quốc rất quý trọng sự bền bỉ (hay kiên nhẫn,
bền chí), thích tiết kiệm, sắp xếp các mối quan hệ theo thân phận hay đẳng cấp xã
hội, có khái niệm về "xấu hổ". Các cá nhân trong xã hội luôn lo lắng tương lai của

mình sẽ về đâu, họ tiết kiệm chi tiêu để dành dụm cho những lúc trái nắng trở trời
hay về già, họ trông đợi việc kiên gan sẽ đem lại thành công trong tương lai. Họ cũng
coi trọng "kết quả cuối cùng" (virtue) hơn là "sự thật" (truth), họ thường lấy kết quả
biện hộ cho phương tiện.
LỐI SỐNG, MỘT SỐ THÓI QUEN PHONG TỤC TẬP QUÁN CỦA
NGƯỜI TRUNG QUỐC
Nhà ở
Do mơi trường tự nhiên và tình hình nhân văn các khu vực Trung Quốc khác
nhau, kiến trúc nhà ở các nơi cũng thể hiện bơ mặt đa dạng hố.
Dịng chính kiến trúc nhà ở truyền thống ở khu vực dân tộc Hán là nhà ở kiểu quy
củ, tiêu biểu là Tứ Hợp Viện Bắc Kinh áp dụng bố cục đối xứng qua trục chính.
Tứ Hợp Viện Bắc Kinh chia làm nhà trước và nhà sau, nhà chính giữa là nơi kính
trọng và sùng bái nhất, đây là nơi tổ chức lễ nghi gia đình, tiếp đón khách q, các
nhà ở đều có cửa hướng vào sân giữa, có hành lang nối với nhau. Tứ Hợp Viện Bắc
Kinh đã thể hiện quan niệm tơn pháp và chế độ gia đình thời cổ Trung Quốc, nhưng
khu nhà rộng vuông vắn, yên lặng thân thiết, hoa lá, cây cỏ ngăn nắp, là không gian
sinh hoạt ngoài trời rất lý tưởng. Kiến trúc nhà ở vùng Hoa Bắc, Đông Bắc phần lớn
là khu nhà rộng rãi như vậy.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



12


Nhà chính và nhà lầu
Kiến trúc nhà ở của miền Nam Trung Quốc khá chặt chẽ, nhiều nhà tầng, nhà ở
điển hình là nhà hướng vào sân có diện tích nhỏ hình chữ nhật. Kiểu nhà ở này bên
ngồi vng vắn, chất phác đơn giản, phân bố rất rộng tại các tỉnh miền nam TQ.

Người Khách Gia ở khu vực phía nam Phúc Kiến, phía bắc Quảng Đơng
và Quảng Tây thường ở khu nhà tập đoàn cỡ lớn, khu nhà ở có hình trịn và vng,
gồm khu nhà chính một tầng ở giữa và khu nhà 4-5 tầng ở xung quanh tạo thành, loại
kiến trúc này có tính phịng thủ rất mạnh, tiêu biểu là nhà lầu Khách Gia huyện Vĩnh
Định Phúc Kiến. Vĩnh Định có hơn 8 nghìn ngơi nhà lầu với các hình vng, hình
trịn, hình tám cạnh và hình bầu dục, những lầu đất này quy mơ lớn, tạo hình đẹp,
vừa khoa học thực dụng, vừa có đặc điểm riêng, đã tạo thành thế giới nhà ở kỳ diệu.
Thổ Lâu (nhà lầu đất) ở tỉnh Phúc Kiến được xây bằng đất sét, cát đá, mảnh gỗ,
nối liền với nhau thành một cụm kiến trúc thành quách mang tính phịng ngự khép
kín, gọi là Thổ Lâu. Thổ Lâu mang tính kiên cố, an tồn, khép kín và đặc thù tơng
tộc. Trong Thổ Lâu có giếng nước, có kho chứa lương thực, nếu xảy ra chiến loạn,
thổ phỉ thì chỉ cần đóng cửa lại là hình thành một khối, dù bị vây hãm vài tháng vẫn
có đủ lương thực. Cộng thêm có đặc tính mùa đơng ấm áp mùa hè mát mẻ, kháng
chấn và bão, Thổ Lâu là nời nơi sính sống của các đời người Hẹ.
Kiến trúc nhà ở dân tộc Thiểu số
Kiến trúc nhà ở vùng dân tộc thiểu số Trung Quốc cũng rất đa dạng, như nhà ở
của dân tộc Vây-ua Tân Cương tây bắc Trung Quốc phần lớn là nhà mái bằng, tường
đất, một đến ba tầng, bên ngồi có vườn vây quanh; nhà ở điển hình của người dân
tộc Tạng tường ngồi xây bằng đá, bên trong kết cấu gỗ, mái bằng; dân tộc Mơng Cổ
thường ở trong lều bạt Mơng Cổ có thể di động; còn các dân tộc thiểu số vùng tây
nam thường xây các nhà sàn bằng gỗ dựa vào thế núi hướng ra mặt nước, dưới sàn để
không, bên trên ở người, trong đó nhà sàn tre của dân tộc Mèo, dân tộc Thổ Gia.
Nhà sàn thường xây trên đường dốc, không đổ nền nhà, chỉ lấy cột chống, nhà có hai
hoặc ba tầng, tầng trên cùng rất thấp, chỉ để lương thực không người ở, dưới sàn để
đồ lặt vặt hoặc nuôi gia súc.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc

13


Nhà hang miền bắc và kiến trúc nhà ở thành cổ
Vùng trung và thượng du sơng Hồng Hà miền bắc Trung Quốc có khá nhiều nhà
hang.
Tại vùng hồng thổ Thiểm Tây, Cam Túc, Hà Nam, Sơn Tây… cư dân
địa phương đào hang trên vách đất tự nhiên, và thường nối liền mấy hang với
nhau, trong hang lát gạch đá, làm thành nhà hang. Nhà hang tránh lửa, tránh tiếng ồn,
mùa đơng thì ấm mùa hè thì mát, tiết kiệm đất đai, ít tốn cơng lại kinh tế, kết hợp
hữu cơ giữa cảnh tự nhiên với cảnh sinh hoạt, là hình thức kiến trúc hoàn mỹ tuỳ nơi
mà vận dụng linh hoạt, thể hiện sự thiết tha và quyến luyến của mọi người đối với đất
hồng
thổ.
Trang phục
Sườn xám (hay cịn gọi là Xường xám) là trang phục truyền thống nổi tiếng của
thiếu nữ Trung Quốc. Xuất hiện lần đầu tiên dưới thời nhà Thanh và nhanh chóng
được các thiếu nữ đón nhận và trở thành biểu tượng của thiếu nữ Trung Hoa.
Sườn xám lúc đó là kiểu cổ cao trịn ơm sát, ống tay hẹp, bốn mặt vạt đều xẻ,
có khuy nối các vạt lại với nhau kèm theo thắt đai lưng, chất liệu vải thường là da
thuộc và chỉ có những thiếu nữ con nhà quý tộc, địa chủ hoặc những thương gia mới
mặc.
Theo thời gian và văn hóa phương Tây tràn vào cách thiết kế cũng như chất liệu của
Sườn xám cũng thay đổi nhiều với chiều hướng gọn gàng hơn, hấp dẫn hơn 6m
sát người nhằm tôn lên các đường cong và vẻ đẹp của phụ nữ. Và cho đến ngày nay trên
đường phố Trung Quốc đặc biệt ở thành phố Thượng Hải những thiếu nữ thướt
tha với những bộ Sườn xám hiện đại nhưng không kém phần truyền thống, hấp dẫn
nhưng cũng rất kín đáo.
Từ những năm đầu thế kỉ hai mươi, Sườn Xám có sự thay đổi khá nhiều về mặt
kết cấu,ví dụ như: cổ dựng, chỉ có hai bên vạt áo xẻ, ơm sát thân, tay áo có thể liền

hoặc rời thân. Và bắt đầu từ những năm hai mươi, Sườn Xám xuất hiện dần dần trên
đường phố Thượng Hải rồi lan sang Tô Châu, Hàng Châu, Dương Châu… Sau đó do
ảnh hưởng của nền văn hóa phương tây Sườn Xám đã có một vài đổi mới so với thời
Mãn Thanh: Cổ áo có thể cao hoặc thấp, ống tay lúc hẹp lúc loe, vạt áo dài ngắn tùy
sở thích mỗi người.
Van hoa kinh doanh Trung Quoc



14


Trang phục truyền thống tiêu biểu của giới nam gồm có: Trường Bào, Mã Qi
(một dạng áo khốc bên ngồi), hai loại trang phục này đều là trang phục của dân tộc
Mãn Thanh, áo cổ tròn, ống tay cửa hẹp, Mã Quái thường là xẻ giữa, cài nút thắt, ống
tay áo hình chữ U, cịn Trường Bào thường là xẻ bên.
Cũng có loại trang phục được kết hợp giữa Trường Bào và Mã Quái, loại trang
phục này chỉ có vạt áo dưới của Trường Bào còn phần trên là Mã Quái, hai phần
được nối với nhau bằng một dải cúc được đính ở mặt trong của Trường Bào, mặc hai
loại trang phục này không chỉ thể hiện được sự long trọng mà còn đem lại cảm giác
tự nhiên, thoải mái cho người mặc.
Ngoài ra, trang phục của từng vùng, từng dân tộc cũng không giống nhau, đều
mang những bản sắc riêng của mình. Ví dụ như, Yếm là loại trang phục truyền thống
sát thân của trẻ con Trung Quốc tại Quan Trung và Thiểm Bắc, hai vạt của Yếm phía
trên được buộc với nhau bởi hai dây vải vòng qua cổ, phía dưới cũng được nối với
nhau bởi hai dây buộc vòng qua thắt lưng. Mặt trước của Yếm thường được dùng chỉ
ngũ sắc để thêu các hình đầu hổ và ngũ tú, thơng qua đó muốn gửi gắm hy vọng cầu
mong cho con cái mình được manh khỏe…
Các trang phục truyền thống của những dân tộc thiểu số cũng rất đặc biệt, ví dụ
như trang phục của Nữ Huệ An tại Phúc Kiến hay của các dân tộc thiểu số Di, Bạch,

Cáp Nê, Miêu (H’Mông), Mông Cổ…..
Ăn uống
Đất nước Trung Quốc rộng lớn với hơn 1,3 tỉ dân và lịch sử lâu đời, nền ẩm
thực của họ cũng rất đa dạng và phong phú. Người ta thường nói ” ăn cơm Tàu, ở
nhà Tây, lấy vợ Nhật” qua đó có thể thấy nền ẩm thực Trung Hoa được đánh giá rất
cao. Ẩm thực Trung Quốc bao gồm 8 trường phái lớn đó là: Sơn Đơng, Quảng Đơng,
Tứ Xun, Hồ Nam, Phúc Kiến, Chiết Giang, Giang Tơ và An Huy
Có sự khác biệt văn hóa rất lớn giữa các vùng khác nhau của Trung Quốc và do
đó dẫn đến sự khác nhau giữa phong cách ẩm thực các vùng miền của Trung Quốc.
Có 8 vùng ẩm thực chính ở Trung Quốc: Sơn Đông, Quảng Đông, Tứ Xuyên, Hồ
Nam, Hồ Nam, Chiết Giang, Giang Tô, An Huy, Bắc Kinh
Một bữa ăn theo văn hóa Trung Quốc thương gồm hai thành phần chính: (1)
nguồn cấp chất bột, gọi là "主主" trong tiếng Trung, (''zhǔshí'' Pinyin , nghĩa "Thức
Van hoa kinh doanh Trung Quoc



15


ăn chính") - thường là cơm, mỳ, hay mantou), và (2) thức ăn kèm theo như rau, thịt,
cá.
Cơm là một phần quan trọng bậc nhất trong ẩm thực Trung Hoa, Tuy nhiên,
nhiều nơi ở Trung Quốc, đặc biệt là miền Bắc Trung Quốc, các sản phẩm làm từ lúa
mỳ như mỳ sợi và các loại bánh bao (như mantou) thì chiếm ưu thế, trái với miền
Nam Trung Quốc nơi gạo là chủ lực. Tuy nhiên có nhiều trường hợp thì cơm là món
phụ và được dùng sau dùng dưới dạng cơm chiên. Món xúp thường được dùng trước
và sau một bữa ăn ở Nam Trung Hoa.
Đũa là dụng cụ ăn uống của Trung Quốc.
Uống trà

Trong sinh hoạt hằng ngày của người Trung Quốc không thể thiếu một
loại nước giải khát là trà. Tục ngữ nước này có câu: “Củi đóm, gạo dầu, muối,
tương, dấm và trà”.
Trà được liệt vào một trong 7 thứ quan trọng trong cuộc sống. Ở Trung Quốc,
trà đã hình thành một nền văn hóa độc đáo. Mọi người coi việc pha, thưởng thức trà
là một nghệ thuật. Dùng trà để tiếp khách là thói quen của người Trung Quốc. Khi có
khách đến nhà, chủ nhà liền bưng một chén trà thơm ngào ngạt cho khách, vừa uống
vừa chuyện trị, bầu khơng khí rất thoải mái.
Đến đời nhà Đường, uống trà đã trở thành thói quen của mọi người. Năm 780,
ông Lục Vũ chuyên gia về trà của nhà Đường đã tổng kết kinh nghiệm trồng, làm và
uống trà, viết cuốn sách Kinh nghiệm về trà đầu tiên của Trung Quốc.
Đời nhà Tống, nhà vua Tống Huy Tôn dùng tiệc trà để thết các đại thần, tự tay
pha trà. Trong hồng cung nhà Thanh, trà khơng những dùng để uống, mà cịn được
pha tiếp khách nước ngồi. Ngày nay, hằng năm vào những ngày tết quan trọng như
tết dương lịch hoặc tết xuân…, có một số cơ quan, đoàn thể thường tổ chức liên hoan tiệc
trà.
Từ xưa đến nay, ở các nơi đều có mở quán, hiệu trà với những hình thức khác
nhau. Trên phố Tiền Mơn tấp nập ở Bắc Kinh cũng có quán trà. Ở miền Nam, khơng
những có lầu trà, qn trà, mà cịn có một loại lều trà, thường là ở những nơi phong
cảnh tươi đẹp, du khách vừa nhâm nhi, vừa ngắm cảnh.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



16


Uống trà cũng có những thói quen riêng, các loại cũng khơng giống nhau.
Người Bắc Kinh thích uống trà hoa nhài, người Thượng Hải lại thích uống trà xanh.

Người Phúc Kiến ở miền Đơng Nam thích trà đen. Có một số địa phương, khi uống
trà lại thích gia giảm, chẳng hạn như một số địa phương ở tỉnh Hồ Nam ở miền Nam
thường lấy trà gừng muối để tiếp khách. Khi uống vừa quấy vừa uống, cuối cùng đổ
bột đỗ tương, gừng, vừng và trà vào miệng ăn, nhấm nháp hương vị thơm ngon. Vì vậy
có nhiều địa phương cịn gọi uống trà là ăn trà.
Cách pha ở mỗi địa phương lại có thói quen khác nhau. Dân miền đơng Trung
Quốc thích dùng tích pha trà. Có nơi, như trà công phu ở Trương Châu tỉnh Phúc
Kiến ở miền Đông, không những tách, chén rất khác biệt, mà cách pha trà cũng rất
đặc biệt, hình thành nghệ thuật rất độc đáo.
Nghi lễ uống trà ở các vùng cũng không giống nhau. Ở Bắc Kinh, khi chủ nhà
bưng trà mời khách, người khách phải lập tức đứng dậy, hai tay đỡ lấy chén, rồi cảm
ơn. Ở Quảng Đông, Quảng Tây, sau khi chủ nhà bưng lên, phải khum bàn tay phải
lại gõ nhẹ lên bàn 3 lần, tỏ ý cảm ơn. Ở một số khu vực khác, nếu như khách muốn
uống thêm, thì trong chén để lại ít nước, chủ nhà thấy vậy sẽ rót thêm, nếu như uống
cạn, chủ nhà sẽ cho rằng bạn khơng muốn uống nữa, thì sẽ khơng rót thêm nữa.
Thói quen và thẩm mỹ
Ngắm hoa mai
Hoa mai là một trong những loại hoa thưởng thức được người Trung Quốc rất
ưa thích, đến mùa hoa mai nở, đi đạp thanh thưởng mai đã trở thành thói quen của
người Trung Quốc khi mùa xuân tới, mọi người trong khi thưởng thức vẻ đẹp nhã
nhặn của hoa mai, họ còn vẽ mai, quay phim chụp ảnh và ngâm vịnh hoa, qua đó thể
hiện tấm lịng say mê của mình đối với hoa mai.
Núi Hoa Mai của Nam Kinh, tỉnh Giang Tô là một trong những thắng cảnh
thưởng thức mai nổi tiếng của Trung Quốc, nó cùng vườn mai Ma Sơn ở Đông Hồ Vũ Hán; Vườn mai hồ Điện Sơn-Thượng Hải và vườn mai Vơ Tích được gọi là "Bốn
vườn mai lớn của TQ".
Hoa nở từ cuối tháng 2 tới cuối tháng 3, trong dịp này thành phố Nam Kinh đều
tổ chức ngày hội hoa mai với quy mô lớn. Đây là ngày hội du lịch cỡ lớn cấp quốc
gia của Nam Kinh, đến nay đã tổ chức thành công 14 lần. Hiện nay, tại thung lũng

Van hoa kinh doanh Trung Quoc

17


hoa mai trong khu phong cảnh lăng Trung Sơn-Nam Kinh có khoảng 10 nghìn cây mai
đang đua nở.
Thẩm mỹ
Người Trung Hoa rất kỵ màu trắng vì vậy nếu khơng thật sự cần thiết thì khơng
nên mặc đồ màu trắng và cũng khơng nên gói q bằng giấy màu trắng vì
người Trung Hoa coi màu trắng là sự tang thương, chia ly.
Màu đỏ được xem là màu may mắn của người Trung Hoa, màu đỏ thường xuất
hiện trong các ngày lễ tết, đám cưới, mừng thọ…
Thờ cúng tổ tiên, thần linh: Rồng là con vật đứng đầu trong tứ linh truyền
thuyết, rồng là thần vật được sung bái nhất trong văn hóa tín ngưỡng của người dân
Trung Hoa. Khi nghiên cứu về văn hóa Trung Quốc, ta có thể bắt gặp được
hình tượng con rồng ở khắp nơi: rồng trong truyện thần thoại, truyền thuyết, rồng
trong các tác phẩm nghệ thuật, gốm sứ… Đối với người dân Trung Quốc, những gì
vĩ đại nhất, lớn lao nhất thường được gắn với rồng, nó là biểu tượng của thần quyền,
Lễ hội
Mỗi năm theo lịch Trung Quốc có 9 lễ hội chính, 7 trong số đó xác định theo
âm-dương lịch, 2 lễ hội cịn lại có nguồn gốc từ lịch nơng nghiệp (nơng lịch) dựa
theo Mặt Trời. Hai lễ hội đặc biệt đó là Tết Thanh Minh và lễ hội Đơng chí. Các
ngày lễ hội của Trung quốc như sau:
Ngày

ngày 1 tháng 1

Tên Lễ hội

Tết

Nguyên

Đán Các gia đình sum họp và ăn Tết trong

Năm mới

3 ngày; trước đây là 15 ngày

ngày 15 tháng 1

Tết Nguyên Tiêu

Lễ hội đèn lồng

4 hay 5 tháng 4

Tết Thanh Minh

Tảo mộ

ngày 5 tháng 5

Tết Đoan Ngọ

ngày 7 tháng 7

Thất tịch

ngày 15 tháng 7

Tết Trung Nguyên

ngày 15 tháng 8

Tết Trung Thu

Van hoa kinh doanh Trung Quoc

Đua thuyền rồng và ăn rượp nếp
(bỗng rượu)
Ngày lễ tình nhân

Gia đình sum họp



18


và ăn bánh Trung Thu
ngày 9 tháng 9
ngày 21 hay 22
tháng 12

Tết Trùng Dương

Trèo núi và triển lãm hoa

Lễ hội Đơng

Nghệ thuật kinh kịch
Kinh kịch hay cịn gọi là “Kinh hí” phát triển mạnh dưới thời vua Càn Long đời nhà
Thanh. Kinh kịch là một loại hình nghệ thuật diễn tuồng trên sân khấu xuất hiện
từ rất sớm trong đời sống tinh thần của người Trung Hoa và từ thời nhà Đường trở về
trước thường được gọi là “Hí kịch”. Trong các tiết mục Kinh kịch thường có các màn
biểu diễn xiếc, múa hát và đặc biệt là có những màn biểu diễn võ thuật cực kỳ công
phu. Ngày nay, tuy giới trẻ Trung Quốc khơng cịn dành nhiều sự quan tâm cho Kinh
kịch nữa tuy nhiên Kinh kịch vẫn còn ảnh hưởng rất nhiều trong đời sống tinh thần
của người Trung Hoa và những buổi biểu diễn văn hóa của Trung Quốc không khi
nào thiếu những tác phẩm Kinh kịch.
Văn học Trung Quốc có bề dày lịch sử hàng ngàn năm, từ các tài liệu lưu trữ
của các triều đại cho đến các tiểu thuyết hư cấu từ thời trung cổ để phục vụ cho các
độc giả người Trung Quốc biết chữ. Trung Quốc có một kho tàng văn học cổ điển
phong phú, bao gồm cả thơ và văn xi, có niên đại từ thời nhà Đơng Chu (770-256
BCE) và bao gồm các tác phẩm kinh điển được cho là của Khổng Tử. Trong số các
tác phẩm kinh điển nhất của văn học Trung Quốc là Kinh Dịch. Trong thời kỳ hiện
đại, tác gia Lỗ Tấn (1881-1936) có thể được xem là người sáng lập văn học bạch
thoại hiện đại ở Trung Quốc. Văn học cổ đại Trung Quốc có ảnh hưởng mạnh mẽ
đến văn học các nước Hán hóa như: Nhật Bản, Triều Tiên, Việt Nam.
Ngày nghỉ, lễ tết
Kể từ tháng 10/1999, các ngày lễ chính thức ở Trung Quốc đã kéo dài từ 7 đến
10 ngày, bao gồm ngày 1 tháng 1 (Tết dương lịch), 3 ngày đầu của tết âm lịch, ngày
1, 2, 3 tháng 5 và ngày 1, 2, 3 tháng 10.
Vào các dịp này số người đi lễ rất đông và kẹt xe thường hay xảy ra. Vì vậy du
khách đến Trung Quốc nên chọn ngày đi để tránh bất tiện do nạn kẹt xe ngồi đường.
Lễ hội Trăng trịn tháng 8 (Tết Trung Thu): là dịp lễ rất quan trọng của người Trung
Quốc. Vào dịp này, mặt trăng trở nên tròn nhất trong năm ở Trung Quốc. Theo
Van hoa kinh doanh Trung Quoc

19


truyền thống lâu đời của người Hoa, con người là một phần hòa hợp của thiên nhiên.
Vào ngày trăng tròn nhất trong năm là dịp đoàn tụ các thành viên trong gia đình. Nếu
một thành viên trong gia đình vì công việc quá bận rộn không về nhà được để tham
dự Tết Trung thu thì những thành viên cịn lại trong gia đình có thể nhìn lên ơng
trăng trịn để "đồn tụ" trong tâm trí với người vắng nhà.
Các ngày quốc lễ ở Trung Quốc:
+ Ngày 1 tháng 1: Tết Dương lịch
+ 3 ngày đầu tiên của Tết Âm lịch: Lễ hội mùa xuân
+ Rằm tháng giêng âm lịch: Lễ hội đèn lồng
+ Ngày 8 tháng 3: Quốc tế Phụ nữ
+ Ngày 5 tháng 4: Ngày tảo mộ
+ Ngày 1 tháng 5: Quốc tế Lao động
+ Ngày 4 tháng 5: Ngày Thanh niên
+ Ngày 1 tháng 6: Ngày Quốc tế Thiếu nhi
+ Ngày Mùng 5 tháng 5 âm lịch: Lễ hội thuyền rồng
+ Ngày 1 tháng 7: Ngày Thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc, Kỷ niệm ngày
Hồng Kông được trao trả về Trung Quốc
+ Ngày 7 tháng 7: Kỷ niệm chiến tranh chống quân phát xít Nhật
+ Ngày 1 tháng 8: Ngày Quân đội
+ Ngày 10 tháng 9: Ngày Nhà giáo
+ Ngày 15 tháng 8 âm lịch: Tết Trung Thu
+ Ngày 1 tháng 10 (Quốc khánh Trung Quốc) 2 ngày nghỉ

Van hoa kinh doanh Trung Quoc

20


CHƯƠNG 4:
MỘT SỐ NÉT VĂN HÓA CẦN CHÚ Ý KHI THAM GIA KINH DOANH
VỚI NGƯỜI TRUNG QUỐC
Văn hóa kinh doanh
Giờ làm việc
+ Ở Trung Quốc, giờ làm việc ở các cơ quan chính phủ thường kéo dài từ 8 giờ
sáng đến 5 giờ chiều. Từ 12 đến 13:00 giờ là giờ nghỉ trưa. Mỗi tuần làm việc 5 ngày
từ thứ 2 đến thứ 6.
+ Giờ hành chính ở các ngân hàng thường kéo dài từ 9:00 sáng đến 12:00 trưa,
và từ 13:00 đến 17:00. Một số ngân hàng đóng cửa vào thứ 2.
+ Các cửa hàng bách hóa tổng hợp thường mở cửa vào 8:30 hay 9:00 sáng và
đóng cửa vào 8:30 hay 9:30 buổi tối. Giờ làm việc ở đây có thể kéo dài hơn vào mùa hè.
+ Các trung tâm thương mại, quán rượu và khách sạn mở cửa 24/24 mỗi ngày.
Nghi thức xã giao
Người Trung Quốc không thích đối tác tìm hiểu họ thơng qua việc hỏi họ trực
tiếp quá nhiều. Mặt khác, họ thường yêu cầu đối tác báo giá trước. Họ thích đối tác
thơng báo cho họ biết càng nhiều chi tiết càng tốt. Họ dễ dàng nghi ngờ nếu đối tác
muốn giấu họ một số thơng tin nào đó. Vì vậy, hãy tỏ ra chân thành và cởi mở khi
cung cấp thông tin.
Người Trung Quốc thường thương lượng về giá cả sau cùng, họ ln nài ép địi
thêm các phụ khoản (nhằm gián tiếp giảm giá) bằng cách chứng minh đối thủ cạnh
tranh đã báo giá thấp hơn. Do đó, cần cân nhắc khi giảm giá, và địi hỏi có sự điều
chỉnh điều khoản khác của hợp đồng nếu phải giảm giá.
Họ thường dùng hợp đồng soạn sẵn (có lợi cho họ) để che chống mọi

tình huống mà họ có thể nghĩ ra được và từ chối mọi đề nghị sửa đổi của đối tác.
Tuy nhiên, họ lại ác cảm với từ ngữ pháp lý vì nó rắc rối và khó hiểu. Tốt nhất, nên có
hai bản hợp đồng bằng tiếng Việt (hoặc tiếng Anh) và tiếng Hoa và quy định bản
tiếng
Việt (hoặc tiếng Anh) có giá trị pháp lý khi kiện cáo (vì dịch thuật có thể khơng khớp

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



21


với nhau). Trong hợp đồng cần có điều khoản chọn Trọng tài và luật áp dụng (vì hệ
thống pháp lý của Trung Quốc chưa hoàn chỉnh).
Trong thương lượng, người Trung Quốc có khuynh hướng WIN-LOSE, thích
tìm yếu điểm của đối tác như giá cao, sản phẩm kém chất lượng hơn đối thủ cạnh
tranh, công ty của đối tác cũng nhỏ hơn, chưa có văn phịng đại diện tại
Trung Quốc... để buộc đối tác giảm giá. Do vậy, cần phải biết đội giá một cách hợp
lý và đưa ra đề nghị giảm giá đúng lúc để người Trung Quốc thoải mái trong chiến
thắng. Không nên trả lời cho họ biết ngày về, vì nếu biết họ sẽ kéo dài cuộc thương
lượng
để chúng ta mất kiên nhẫn, đến ngày cuối cùng họ tấn công và ép buộc đối tác chấp
nhận theo điều kiện của họ để họ được thắng, nhằm lấy tiếng, tạo ấn tượng tốt với
cấp trên và đồng nghiệp. Trong quá trình thương lượng, nên trình bày ngắn từng vấn
đề, nhưng đừng ngại phải lặp lại nhiều lần và biết cách tóm lại. Trong bản ghi nhớ,
đừng để doanh nhân Trung Quốc ràng buộc (suốt thời gian sau) về điều khoản "cam
kết giúp Trung Quốc phát triển" vì đây cũng là một chiến thuật của người Trung
Quốc.
Người Trung Quốc vốn hiếu khách, các chủ doanh nghiệp thường tổ chức ăn

uống khá thịnh soạn lắm lúc rất lãng phí. Việc đầu tiên khi gặp đối tác của họ là trao
đổi danh thiếp, hỏi thăm tên tuổi, sức khỏe, tình hình gia đình, sau mới bàn đến cơng
việc. Trong giao dịch, lúc đầu họ thường cẩn trọng, nhưng khi đã tin tưởng rồi thì dễ
dãi hơn, có thể cung cấp hàng trước, nhận tiền sau.
Người Trung Quốc cũng rất thực tế, trong quá trình thực hiện hợp đồng với đối
tác Trung Quốc, doanh nghiệp Việt Nam nên chủ động mời khách hàng sang thăm
trụ sở, nhà máy hay dây chuyền sản xuất. Việc này được người Trung Quốc đánh giá
là có thành ý hợp tác, tăng cường mối quan hệ lâu dài giữa hai bên.
Một số điểm cần chú ý khác
Thứ nhất là phải biết giữ chữ tín, đây là yếu tố căn bản trong làm ăn, khơng
riêng gì đối với doanh nghiệp Trung Quốc.
Thứ hai là đơi bên cùng có lợi, khơng thể nói đến làm ăn mà chỉ một bên có
lợi, thay vào đó cần phải biết chia sẻ cái lợi với nhau.

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



22


Nguyên tắc thứ ba là hợp tác tích cực. Điều này có nghĩa khi xác định được mối
quan hệ hợp tác với doanh nghiệp Trung Quốc thì phải tích cực thực hiện hợp
tác đó để kết quả nhanh chóng đạt được và đúng như mong muốn của hai bên.
Nguyên tắc thứ tư cần chú ý là cung cấp những sản phẩm chất lượng cao. Mặc
dù Trung Quốc không phải là thị trường khó tính nhưng khơng phải sản phẩm nào
cũng có thể chinh phục được người tiêu dùng Trung Quốc. Hơn nữa, thị
trường Trung Quốc tập trung rất nhiều loại sản phẩm từ nhiều quốc gia trên thế giới,
trong
đó có sản phẩm của Trung Quốc vốn cũng đã có sức cạnh tranh mạnh, nên sản phẩm

chất lượng cao sẽ dễ làm cho người tiêu dùng chấp nhận.
Nguyên tắc cuối cùng là nên chung thủy với đối tác. Doanh nghiệp chạy theo
lợi nhuận và dễ dàng chia tay với đối tác cũ để làm ăn với những đối tác mới có thể
có lợi nhuận cao hơn nhưng sẽ làm cho doanh nghiệp Trung Quốc khơng hài lịng, vì
họ ln đề cao "sự chung thủy". Doanh nghiệp Việt Nam cần hết sức lưu ý tới khả
năng hợp tác bền vững và lâu dài trong làm ăn.
Người trung gian và mạng lưới liên lạc
Nên biết rằng quan hệ marketing quốc tế tại Trung Quốc nói riêng và châu Á
nói chung chỉ hiệu quả khi bạn xây dựng quan hệ và làm việc trực tiếp với đội ngũ
nhân viên người bản địa. Hãy sử dụng "trung gian" bởi đó là điều khơng thể thiếu khi
làm việc với người Trung Quốc, thậm chí ngay cả sau khi bạn đã từng gặp gỡ
Nếu bạn tham dự các cuộc thương thảo mà khơng có người trung gian đi theo
hỗ trợ quả là điều bất lợi.
Ở Trung Quốc, nơi mà quan hệ buôn bán được xây dựng theo kiểu mạng lưới,
bạn cần liên lạc với người trung gian khi đến gặp đối tác.
Trong giao dịch, lúc đầu họ thường cẩn trọng, nhưng khi đã tin tưởng rồi thì rất
dễ dãi, có thể cung cấp hàng trước, nhận tiền sau. Khi quan hệ lần đầu với thị trường
Trung Quốc, DN Việt Nam nên liên hệ với các công ty tư vấn của Trung Quốc. Các
cơng ty này có chức năng giúp DN nước ngoài liên hệ với đối tác ngoại thương của
Trung Quốc, hoặc tư vấn kỹ thuật, kinh tế, thương mại... cho doanh nhân nước ngồi
tìm hiểu thị trường Trung Quốc. Họ có mối quan hệ chặt chẽ với các DN trong nước
nên biết rõ nhu cầu nhập khẩu của các DN trong nước, thị hiếu của từng khu vực...

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



23

Liên hệ với họ, DN nước ngồi có thể tiết kiệm được thời gian, tránh
được những rắc rối cũng như đạt được kết quả nhanh chóng. Cạnh đó, hằng năm,
nhiều đoàn thương mại Trung Quốc được cử ra nước ngoài để mua bán hàng hóa,
DN nên
tận dụng cơ hội này để liên hệ với họ.
Trong quá trình thực hiện hợp đồng với đối tác Trung Quốc, DN nên mời khách
hàng sang thăm nhà máy hay dây chuyền sản xuất để họ hiểu rõ hơn về năng lực và
tăng thêm mối quan hệ lâu dài.
Trang phục
Vấn đề trang phục cũng không kém phần quan trọng. Bạn có thể bị các đối tác
nam “tấn công” nếu không tuân thủ cách ăn mặc của phụ nữ nước sở tại.
Trang phục đúng mực theo người Trung Quốc, Nga, Ấn Độ và Trung Đông là
phải khuất qua đầu gối, khuỷu tay và cài nút cao lên tận cổ
Khi giao dịch kinh doanh phải mặc sang trọng: đối với nam giới thì comple sẫm
màu và cravat, khơng nên mặc quần bị thắt cravat, càng khơng nên màu sắc lịe loẹt.
Đối với phụ nữ thì tùy theo tập tục nước mình. Thơng thường là quần và áo vét sẫm
màu
Thiết lập quan hệ và đàm phán
Ở Dubai, Trung Quốc, Nga và Ấn Độ, các cuộc gặp gỡ, họp hành được xem là
bước thiết lập sự tin cậy giữa các đối tác. Đừng hối hả ký cho xong một hợp đồng mà
phải hiểu rằng được đối tác tiếp đãi thân thiện chỉ mới là chặng đầu tiên của một mối
liên hệ lâu dài.
Ở đa số quốc gia châu Á từ chối uống cà phê, trà cũng như không dùng thức ăn
chủ nhân mời thể hiện sự thiếu tôn trọng đối với người ấy. Ở Trung Quốc , chủ nhà
thường ép khách uống đến say. Tuy nhiên, chỉ nên lượng sức mà uống. Phụ nữ thiếu
kiềm chế sẽ dễ bị xem thường.
Người Trung Quốc vốn hiếu khách, các chủ doanh nghiệp (DN) thường tổ chức
ăn uống khá thịnh soạn lắm lúc rất lãng phí. Việc đầu tiên khi gặp đối tác của họ là
trao đổi danh thiếp, hỏi thăm tên tuổi, sức khỏe, tình hình gia đình, sau mới bàn đến
công việc.

Đàm phán với người Trung Quốc không đơn giản và thường kéo dài. Gặp gỡ
đối tác trong bữa trưa hay bữa tối là cơ hội để bạn thấy đừng quá vội vàng mà cần
Van hoa kinh doanh Trung Quoc



24


phải chậm bước khi kinh doanh tại Trung Quốc. Ban đầu thường là một bữa tiệc kéo
dài mà trong đó không bàn về chuyện làm ăn mà để dành đến cuối bữa. Nếu khơng đi
đến nhất trí thì bạn cũng đừng bực bội mà hãy cố vui vẻ và quả quyết là rất quan tâm
tới việc đạt được sự nhất trí với nhau để hợp tác kinh doanh. Thường sau đó vài ngày
sẽ có được chuyển biến tích cực.này. Khoảng thời gian giao tiếp trên bàn ăn chính là
sự đầu tư cho hoạt động kinh doanh trong tương lai của bạn ở xứ sở này
Tục lệ tặng quà trong kinh doanh tại Trung Quốc
Tặng quà là một hành động thông thường và mang tính xã giao trong các ngày
kỷ niệm, cảm ơn vì đã giúp đỡ hay thậm chí nhờ cậy giúp đỡ trong tương lai.
Quà nên tặng vào cuối buổi họp để tránh mang tiếng hối lộ, trao cho
người đồng cấp và nói rõ đây là “q của cơng ty chúng tôi gởi tặng công ty quý
vị” hầu hàm ý khơng ai bị bỏ ngồi lề. Tuy nhiên, khơng thể tặng q nếu khơng
có lý do hợp lí hay khơng có người chứng kiến.
Khi một doanh nhân Trung Quốc muốn mua một món q, sẽ rất bình thường
với việc họ sẽ trực tiếp hỏi người nhận q thích gì.Q tặng kinh doanh luôn được
đền đáp ngược lại. Không thực hiện điều đó có thể là một hành động tồi. Khi tặng
quà, tuyệt đối đừng đưa tiền mặt.
Đừng quá căn cơ với lựa chọn quà tặng của bạn bởi nếu vậy bạn sẽ được xem
như một ‘iron rooster’ (gà trống sắt) - ý muốn nói việc có được một món quà từ bạn
cũng như việc nhổ một chiếc lông từ con gà trống sắt
Tuỳ thuộc vào loại quà, hãy tránh việc tặng đơn lẻ một cái gì đó. Người Trung

Quốc rất coi trọng sự cân bằng và hài hồ, vì vậy hãy tặng một đơi.
Có thể tặng hoa quả, bánh ngọt hay đồ uống có rượu, nhưng khơng được phép
tặng đồng hồ vì “tặng đồng hồ” trong tiếng Trung Quốc cũng có nghĩa là “đi dự một
đám tang”.
Người Trung Quốc kiêng số 4 vì trong tiếng Trung Quốc có thể hiểu là “chết”.
Bạn khơng được tặng cái gì có liên quan đến con số này. Nếu được người
Trung Quốc tặng q thì khơng được mở gói q trước mặt người tặng.
Giờ giấc
Quan niệm giờ giấc thay đổi đáng kể từ quốc gia này sang quốc gia khác. Ở
Nhật Bản, Hong Kong, Singapore hay Anh, đi họp đúng giờ thể hiện tác phong

Van hoa kinh doanh Trung Quoc



25