Tuần 31-tiết 59-VL9

Giáo án: Vật lí 9 GV: Lương Văn Cẩn
Tu ần : 31 NS: 25/3/2011
Tiết : 59 ND:28/3/2011
BÀI 53
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
I.Mục tiêu :
1.Kiến thức : Nêu được chùm ánh sángtrắng có chứa nhiều chùm ánh sáng màu khác nhau.
Mơ tả được cách phân tích ánh sáng trắng thành các ánh sáng màu
2.Kó năng : Giải thích được một số hiện tượng bằng cách nêu được ngun nhân là do có sự phân tích
ánh sáng trắng.
3.Thái độ : Làm việc khoa học, sáng tạo ,liên hệ tốt thực tế trong đời sống sinh hoạt ở gia đình.
II.Chuẩn bò :
1.Giáo viên : 1 lăng kính tam giác đều ;một màn chắn trên khoét một khe hẹp .
1 bộ các tấm lọc màu xanh, đỏ , nữa đỏ , nữa xanh .
2.Học sinh : 1đĩa CD,SGK.
II.Hoạt động dạy học :
1.Ki ểm tra bài cũ:
Kể tên một số nguồn phát ra ánh sáng trắng và ánh sáng màu?
Có thể tạo ra ánh sáng màu bằng cách nào?
Sữa bài 52.1,52.2 SBT.
2.ĐVĐ:Như SGK.
HOẠT ĐỘNG CỦA TRỊ TRỢ GIÚP CỦAGV
Hoạt động 1 Tìm hiểu việc phân tích một chùm ánh sáng trắng bằng lăng kính
a)Đọc tài liệu để nắm được cách làm TN .
b)Làm TN 1 SGK : quan sát khe sáng trắng
qua lăng kính .Mô tả bằng lời và ghi vở hình
ảnh quan sát được để trả lời cho C1 (nh
sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng trắng
,sau lắng kính ta quan sát được là một chùm
dải màu )
C1:Dải màu có nhiều màu sắc nằm cạnh

nhau . ở bờ này là màu đỏ , rồi đến màu da
cam , vàng … ở bờ kia là màu tím .
c)Làm TN 2a SGK ( quan sát các ánh sáng
màu riêng rẽ trong dải màu cầu vòng ) theo
tiến trình
-Tìm hiểu mục đích TN
-Dự đoán kết quả thu được nếu chắn chùm
sáng bằng tắm lọc màu đỏ , lọc màu xanh .
a) Đọc tài liệu để nắm được cách làm TN .
b)Làm TN 1 SGK : quan sát khe sáng trắng
Hướng dẫn hs đọc tài liệu và làm thí nghiệm 1
SGK.
- quan sát cách bố trí TN .
-Quan sát hiện tượng xảy ra .
-Mô tả hình ảnh quan sát được .
+ Đặt câu hỏi đònh hướng sự quan sát và sự mơ
tả của hs như :
-Quan sát sự bố trí của các khe , của lăng kính
và của mắt
-Mô tả xem ánh sáng chiếu đến lăng kính là ánh
sáng gì ?
- Anùh sáng mà ta thấy được sau lăng kính là ánh
sáng gì ?
*Hướng dẫn hs làm TN 2a SGK
- Nêu mục đích TN ( thấy được sự tách các dải
màu riêng rẽ)
- Hỏi về cách làm TN ( Dùng các tấm lọc màu
để chắn chùm sáng ). Các tấm lọc màu có thể
qua lăng kính .Mô tả bằng lời và ghi vở hình
ảnh quan sát được để trả lời cho C1 (nh

sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng trắng
,sau lắng kính ta quan sát được là một chùm
dải màu )
C1:Dải màu có nhiều màu sắc nằm cạnh
nhau . ở bờ này là màu đỏ , rồi đến màu da
cam , vàng … ở bờ kia là màu tím .
c)Làm TN 2a SGK ( quan sát các ánh sáng
màu riêng rẽ trong dải màu cầu vòng ) theo
tiến trình
-Tìm hiểu mục đích TN
-Dự đoán kết quả thu được nếu chắn chùm
sáng bằng tắm lọc màu đỏ , lọc màu xanh .
-Quan sát hiện tượng và kiểm tra dự đoán .
-Ghi câu trả lời cho một phần C2 vào vở :Khi
chắn khe k bằng tấm lọc màu đỏ ta thấy có
vạch đỏ , bằng tấm lọc màu xanh thì ta thấy
có vạch màu xanh ; hai vạch này không nằm
cùng một chỗ .
d) làm TN 2b ( quan sát dải màu qua tấm lọc
nửa trên đỏ , nửa dưới xanh ) theo trình tự .
-Tìm hiểu mục đích TN .
-Nêu cách làm TN và dự đoán kết quả .
-Quan sát hiện tượng và kiểm tra dự đoán .
-Ghi câu trả lời của phần còn lại của C2 vào
vở :Khi chắn khe k bằng tấm lọc màu nữa
trên là màu đỏ , nữa dưới là màu xanh thì ta
thấy cả hai vạch màu đỏ và màu xanh nằm
lệch nhau .
e)Trả lời C3, C4 .
C3:Bản thân lăng kính là một khối chất trong

suốt không màu , nên nó có thể đóng vai trò
như tấm lọc màu được .
Nếu lăng kính có tác dụng nhuộn màu cho
tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu
xanh , chỗ kia chỉ nhuộm màu đỏ ? Trong khi
đó các vùng mà các tia sáng đi qua trong
lăng kính có tính cấht hoàn toàn giống nhau .
C4:Trước lăng kính ta chỉ được một dải sáng
trắng . Sau lăng kính ta thu được nhiêù dải
đặt trước mắt hoặc đặt sau khe hẹp ?
-yêu cầu hs nêu dự đoán
-Cho hs quan sát , nêu kết quả kiểm tra dự đoán
và ghi câu trả lời C2 vào vở
chú ý khi dùng tấm lọc màu đỏ ta sẽ vẫn thấy
một quang phổ liên tục màu nhờ nhờ , nhưng
vạch đỏ thì sáng rõ . khi dùng các tấm lọc màu
xanh thì thấy vạch màu xanh sáng rõ . Điều
đáng chú ý là vò trí của vạch màu xanh lệch
khỏi vò trí của vạch màu đỏ một cách rõ ràng
* Hướng dẫn hs làm TN 2b SGK
- Nêu mục đích của TN thấy rõ sự phân cách
giữa dải màu đỏ và dải màu xanh .
-Hỏi về cách làm TN ( dùng tấm lọc nữa đỏ ,
nữa xanh ) để quan sáat được đồng thời vò trí
của hai dải sáng màu đỏ và màu xanh )
-yêu cầu hs quan sát và mô tả hiện tượng ( thấy
hai vạch đỏ và vạch xanh tách rời nhau rõ rẹt )
ghi câu trả lời vào vở
*Tổ chức cho hs thảo luận để trả lời C3và C4
( các TN 2a ,2b SGK nhằm giải thích hiện tượng

ở TN 1 . Hai TN này cho ta thấy : Sau lăng kính
có hai chùm sáng xanh và đỏ tách rời nhau ,
truyền theo hai phương khác nhau )
-Đánh giá câu trả lời C3 , C4
*Tổ chức hợp thức hoá kết luận ., dù kết luận
này được viết dưới dạng tường minh trong SGK ,
Nhưng cũng cần cho tập thể lớp chấp nhận
sáng màu . Như vậy lăng kính đã phân tích
từ dải ánh sáng trắng nói trên ra nhiêù dải
sáng màu , Nên ta nói TN 1 SGK là TN phân
tích ánh sáng .
- Cá nhận nêu suy nghó và đưa ra ý kiến .
-Thảo luận nhóm để đi đến câu trả lời chung
( Đúng )
Hoạt động 2 Tìm hiểu việc tách ánh sáng trắng bằng đóa CD
a) làm TN 3 SGK
b) Trả lời C5 và ghi vào vở
C5:Khi chiếu ánh sáng trắng vào mặt ghi
của đóa CD ta quan sát ánh sáng phản xạ , ta
thấy nhìn theo phương này , theo hướng khác
có ánh sáng màu khác .
C6: -nh sáng chiếu đến đóa CD là ánh sáng
trắng
- Tuy theo hướng nhìn ta có thể thấy ánh
sáng từ đóa CD đến mắt có màu này hay màu
khác .
-Trước khi đến đóa CD , chùm sáng là chùm
sáng trắng .sau khi phản xạ trên đóa CD , ta
thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau ,
truyền theo cac phương khác nhau .Vậy TN

với đóa CD cũng là TN phân tích ánh sáng
trắng
* Hướng dẫn hs làm TN 3 SGK
* Giới thiệu tác dụng phân tích ánh sáng của
mặt ghi của đóa CD và cách quan sát ánh đã
được phân tích .
*yêu cầu hs quan sát , thảo luận và trả lời C5,
C6
* Uốn nắn câu trả lời của hs
* Tổ chức hợp thức hoá kết luận
Hoạt động 3 Vận dụng- Củng cố bài
a)Dọc nội dung SGK theo yêu cầu của GV
b) Làm việc cá nhân trả lời C7, C8
C7: Chiếu áng sáng trắng qua tấm lọc màu
đỏ ta được ánh sáng đỏ . Ta có thể coi như
tấm lọc màu đỏ có tác dụng tách chùm sáng
đỏ ra khỏi chùm sáng trắng . Nếu thay tấm
lọc màu đỏ bằng tấm lọc màu xanh thì ta lại
được ánh sáng xanh . cú như thế cho các tấm
lọc màu khác , ta sẽ biết được trong chùm
sáng trắng có chùm sáng nào ? Đây cũng là
một cách tách chùm sáng trắng
C8:Phần nước nằm giữa mặt gương và mặt
nước tạo thành một lăng kính bằng nước .
Xét một dải ánh sáng trắng hẹp phát ra từ từ
mép của vạch đèn trên trán chiếu đến mặt
*Yêu cầu hs trả lời C7; C8 .

nước . Dải sáng này khúc xạ vào nước , phản
xạ trên gương , trở lại mặt nước , lại khúc xạ

ra ngoài không khí và đi vào mắt của người
quan sát . Dải sáng này coi như đi qua lăng
kính nước nói trên , nên nó bò phân tích ra
nhiều dải sáng màu sắc như cầu vôøng . Do
đó khi nhìn vào phần gương ở trong nước ta
sẽ không thấy vạch đen , mà thấy một dải
nhiều màu
HS: Làm việc ở nhà. Về nhà : học phần ghi nhớ ( SGK).
Làm bài tập: 53.1đến 53.4SBT.
Xem và đọc bài 54 tiết học sau ta nghiên cứu.
N ỘI DUNG GHI BẢNG
I. Phân tích m ột chùm sáng trắng bằng lăng kính
1.Thí nghiệm: 1( SGK)
C1
2.Thí nghiệm: 2 ( SGK)
C2,C3,C4
3.Kết luận: ( SGK)
II.Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD
1.Thí nghiệm: 3 ( SGK)
C5,C6
2.Kết luận: ( SGK)
III.Kết luận chung
Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau.
IV.Vận dụng
C7,C8,C9
V.Ghi nhớ: ( SGK)
VI.Rút kinh nghiệm: