Khảo sát đánh giá công nghệ hệ thống xử lý nước thải một số bệnh viện tuyến huyện tại tỉnh nghệ an và đề xuất phương án nâng cao hiệu quả
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.32 MB, 84 trang )
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN ....................................................................................3
1.1.
Tổng quan về nƣớc thải bệnh viện .............................................................3
1.1.1.
Nguồn gốc phát sinh và thành phần nước thải bệnh viện...................3
1.1.2.
Đặc điểm ô nhiễm nước thải bệnh viện ................................................6
1.2.
Tổng quan về công nghệ xử lý nƣớc thải bệnh viện ...............................13
1.2.1.
Công nghệ xử lý nước thải bệnh viện trên Thế giới .........................13
1.2.2.
Nam
Công nghệ xử lý nước thải bệnh viện đang được áp dụng tại Việt
...............................................................................................................15
1.3.
Đánh giá công nghệ áp dụng trong xử lý nƣớc thải ...............................30
1.3.1.
Tổng quan chung về đánh giá công nghệ môi trường .......................30
1.3.2.
Nam
Hiện trạng đánh giá công nghệ môi trường trên Thế giới và Việt
...............................................................................................................31
CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................34
2.1.
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................34
2.2.
Phƣơng pháp nghiên cứu ..........................................................................34
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..............................41
3.1. Kết quả điều tra khảo sát hiện trạng nƣớc thải tại bệnh viện tuyến
huyện Nghệ An .....................................................................................................41
3.2. Kết quả điều tra khảo sát hiện trạng hệ thống xử lý nƣớc thải tại bệnh
viện huyện Nghệ An .............................................................................................43
3.2.1.
Hiện trạng hệ thống xử lý nước thải bệnh viện .................................43
3.2.2. Công nghệ hệ thống xử lý nước thải bệnh viện tại bệnh viện thị xã
Cửa Lò ...............................................................................................................49
3.3. Kết quả đánh giá công nghệ hệ thống xử lý nƣớc thải bệnh viện thị xã
Cửa Lò ..................................................................................................................52
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
3.3.1.
Các tiêu chí về kỹ thuật........................................................................52
3.3.2.
Các tiêu chí về kinh tế ..........................................................................55
3.3.3.
Các tiêu chí về mơi trường ..................................................................60
3.3.4.
Các tiêu chí về xã hội ...........................................................................62
3.3.5.
Lượng hóa các tiêu chí đánh giá ........................................................63
3.4. Một số đề xuất giải pháp khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả xử lý của
hệ thống xử lý bệnh viện......................................................................................65
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................67
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................70
PHỤ LỤC .................................................................................................................74
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BOD
Nhu cầu ơxy sinh học
COD
Nhu cầu ơxy hóa học
DO
Oxi hịa tan
ĐL
Định lượng
KPH
Khơng phát hiện
HTXLNT
Hệ thống xử lý nước thải
MBR
Hệ phản ứng sinh học kết hợp lọc màng
PHT
Phát hiện thấy
QCVN
Quy chuẩn Việt Nam
SS
Chất rắn lơ lửng
VSV
Vi sinh vật
USEPA
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Tiêu chuẩn nước cấp và lượng nước thải bệnh viện ...................................5
Bảng 1.2. Các thông số ô nhiễm trong nước thải bệnh viện .......................................8
Bảng 1.3. QCVN 28:2010/BTNMT:
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải y tế .........................................................12
Bảng 1.4. Khoảng cách tối thiểu của cơng trình xử lý nước thải bệnh viện đối với
khu dân cư xung quanh .............................................................................................17
Bảng 1.5. Tổng hợp các ưu, nhược điểm của công nghệ xử lý nước thải bệnh viện 28
Bảng 1.6. Lợi ích từ việc đánh giá công nghệ môi trường .......................................31
Bảng 1.7. Các tiêu chí đánh giá và thang điểm đánh giá sự phù hợp của công nghệ
xử lý nước thải ..........................................................................................................36
Bảng 3.1. Thông tin chung về bệnh viện ..................................................................43
Bảng 3.2. Thông tin chung về đặc điểm hệ thống xử lý nước thải bệnh viện ..........49
Bảng 3.3. Kết quả phân tích các chỉ tiêu nước thải bệnh viện thị xã Cửa Lò ...........53
Bảng 3.4. Tổng năng lượng tiêu thụ hệ thống xử lý nước thải bệnh viện thị xã Cửa
Lò ..............................................................................................................................56
Bảng 3.5. Chi phí sử dụng hóa chất của hệ thống xử lý nước thải bệnh viện thị xã
Cửa Lò .......................................................................................................................57
Bảng 3.6. Chi phí nhân cơng vận hành hệ thống xử lý nước thải bệnh viện thị xã
Cửa Lò .......................................................................................................................57
Bảng 3.7. Tổng hợp các chỉ tiêu kinh tế của hệ thống xử lý nước thải bệnh viện thị
xã Cửa Lò ..................................................................................................................58
Bảng 3.8. Kết quả đánh giá các ô nhiễm thứ cấp của hệ thống xử lý nước thải .......61
Bảng 3.9. Lượng hóa tính phù hợp của hệ thống xử lý nước thải.............................63
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Sơ đồ xử lý bằng phương pháp lọc sinh học nhỏ giọt cấp khí tự nhiên ....18
Hình 1.2. Sơ đồ cơng nghệ cụm thiết bị hợp khối CN-2000 .....................................21
Hình 1.3. Thiết bị hợp khối theo công nghệ AAO (Hệ thống Johkaso) ....................24
Hình 1.4. Các bước xử lý nước thải của DEWATS ...................................................26
Hình.3.1. Sơ đồ cơng nghệ xử lý nước thải bệnh viện Đa khoa huyện Nghi Lộc .....44
Hình.3.2. Sơ đồ công nghệ xử lý nước thải bệnh viện Đa khoa huyện n Thành ...47
Hình.3.3. Sơ đồ cơng nghệ xử lý nước thải bệnh viện Đa khoa thị xã Cửa Lị ........50
Hình 3.2. Thơng số ơ nhiễm nước thải bệnh viện Đa khoa thị xã Cửa Lò................54
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
MỞ ĐẦU
Hệ thống các bệnh viện, cơ sở y tế ở Việt Nam đang từng bước góp phần
nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho nhân dân. Bên cạnh những
mặt tích cực mà các cơ sở y tế đem lại quá trình hoạt động của các cơ sở này cũng
đang làm tăng nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Số lượng bệnh viện tăng đồng
nghĩa với việc thải vào môi trường một lượng lớn các chất thải y tế nguy hại, đặc
biệt là nước thải bệnh viện là một trong những vấn đề đang được rất quan tâm hiện
nay. Nước thải bệnh viện phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau trong quá trình hoạt
động của bệnh viện như: máu, dịch cơ thể, giặt quần áo bệnh nhân, khăn lau, chăn
màn cho các giường bệnh, súc rửa các vật dụng y khoa, xét nghiệm, giải phẫu, sản
nhi, vệ sinh, lau chùi làm sạch phòng bệnh… Đặc điểm của các loại nước thải này
là chứa nhiều tạp chất, chất hữu cơ, chất dinh dưỡng và đặc biệt là vi trùng gây
bệnh. Loại nước thải này nhất thiết phải được xử lý và khử trùng trước khi thải vào
môi trường.
Hiện trên địa bàn tồn tỉnh Nghệ An (năm 2012), có tổng 6651 giường bệnh,
đạt 20,6 giường bệnh/vạn dân, gồm 29 Bệnh viện công lập (12 Bệnh viện tuyến
tỉnh, 17 Bệnh viện tuyến huyện, 4925 giường bệnh). Theo kế hoạch năm 2015 toàn
tỉnh đạt 25 giường bệnh/vạn dân, năm 2020 đạt 30 giường/vạn dân [3]. Hiện có
03/12 bệnh viện tuyến tỉnhvà 02/17 bệnh viện tuyến tỉnh có hệ thống xử lý nước
thải.
Như vậy, có thể thấy một thực tế là vấn đề xử lý nước thải tại các bệnh viện
trên địa bàn tỉnh Nghệ An đang rất cấp bách, hầu hết đều chưa có hệ thống xử lý
nước thải, một số bệnh viện được đầu tư hệ thống xử lý chất thải ở các bệnh viện,
song vấn đề lựa chọn công nghệ chưa phù hợp, nhiều công nghệ chưa đảm bảo tiêu
chuẩn môi trường, nay đã xuống cấp, cần được sửa chữa, nâng cấp cho phù hợp với
quy mô phát triển. Bên cạnh đó, lượng bệnh nhân và số giường bệnh ngày một gia
tăng do tốc độ tăng dân số, dẫn đến lượng nước thải tăng theo vượt quá công suất
thiết kế của hệ thống xử lý, các quy trình quản lý, chế độ vận hành, bảo dưỡng chưa
- 1-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
được thực hiện đúng kỹ thuật. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng
nước thải sau khi xử lý.
Từ những bất cập trên, để góp phần bảo vệ sức khỏe của cộng đồng dân cư,
sức khỏe của nhân viên y tế, hạn chế tới mức thấp nhất các tác động tiêu cực đến
chất lượng môi trường và đưa ra các giải pháp thích hợp để nâng cao hiệu quả xử lý
chất thải bệnh viện nói chung, nước thải bệnh viện nói riêng, trong luận văn này
thực hiện đề tài: “Khảo sát đánh giá công nghệ hệ thống xử lý nước thải một số
bệnh viện tuyến huyện tại tỉnh Nghệ An và đề xuất phương án nâng cao hiệu
quả”.
Với mục tiêu nghiên cứu chính:
-
Khảo sát thực địa ba bệnh viện tuyến huyện trên địa bàn tỉnh Nghệ An để
điều tra hiện trạng nước thải và hoạt động của hệ thống xử lý nước thải làm cơ sở
đánh giá công nghệ.
-
Đánh giá công nghệ hệ thống xử lý nước thải bệnh viện Đa khoa thị xã Cửa
-
Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý cho hệ thống xử lý nước thải ba
Lò.
bệnh viện.
Nội dung nghiên cứu của đề tài gồm:
-
Tổng quan tài liệu về nước thải bệnh viện, các phương pháp xử lý, đánh giá
công nghệ môi trường.
-
Điều tra khảo sát hiện trạng nước thải và hệ thống xử lý nước thải 3 bệnh
viện tuyến huyện tỉnh Nghệ An.
-
Nghiên cứu đánh giá công nghệ xử lý nước thải bệnh viện tại bệnh viện Đa
khoa thị xã Cửa Lò
-
Đề xuất giải pháp tăng hiệu quả xử lý cho hệ thống xử lý nước thải bệnh viện
Đa khoa thị xã Cửa Lò và các bệnh viện tuyến huyện tại tỉnh Nghệ An.
- 2-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN
1.1.
Tổng quan về nƣớc thải bệnh viện
1.1.1. Nguồn gốc phát sinh và thành phần nước thải bệnh viện
Theo Quy chế quản lý chất thải y tế ban hành theo Quyết định số
43/2007/QĐ-BYT ngày 30/11/2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế:
Nước thải y tế là hỗn hợp các chất ô nhiễm trong pha lỏng phát sinh từ các
hoạt động của các cơ sở y tế. Trong nước thải y tế có chất ô nhiễm nguồn gốc sinh
hoạt và từ các hoạt động các cơ sở y tế; vì vậy các thành phần trong đó có thể là các
chất ơ nhiễm thơng thường như: chất lơ lửng (SS), chất hữu cơ dễ oxy hóa sinh hóa
(đặc trưng bởi BOD5), các chất dinh dưỡng nitơ, phốtpho và các thành phần nguy
hại như vi khuẩn gây bệnh, hóa chất độc hại,…[2].
Nước thải bệnh viện được hình thành trong tất cả các hoạt động của bệnh
viện. Nhìn chung nước thải bệnh viện phát sinh từ những nguồn chính sau [2] :
1. Nước thải hình thành tại các khu vệ sinh chứa phân và nước tiểu. Trong nước
thải loại này chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh nguồn gốc từ phân và có hàm lượng hữu
cơ, nitơ, chất rắn lơ lửng. Các loại nước thải này thường gây lắng cặn tại đầu cống
xả, làm nguồn nước mặt thiếu hụt oxi, gây mùi hôi và màu nước đen tại vùng tiếp
nhận nước thải. Hiện nay, tại các bệnh viện loại nước thải này thường được lắng sơ
bộ trong các bể tự hoại trước khi thu gom cùng với các loại nước thải khác.
2. Nước thải sinh hoạt từ các bồn tắm, chậu rửa, xưởng giặt, khu bếp,… của
bệnh viện. Loại nước thải này có thành phần phức tạp và chủ yếu chứa các chất rắn
lơ lửng, các chất tẩy rửa và các loại vi trùng gây bệnh khác nhau. Ngoại trừ từ nước
thải từ nhà bếp, các chất hữu cơ trong loại nước thải này thường khó phân hủy sinh
học. Trong loại nước thải này còn chứa nhiều cát, các chất vô cơ và các chất bẩn
khác từ quá trình tẩy rửa quần áo, ga, chăn màn,… của bệnh viện.
3. Nước thải y tế nguy hại từ các hoạt động khám và điều trị như:
- 3-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
-
NGUYỄN MAI PHONG
Nước thải có nguồn gốc từ các ca phẫu thuật, từ quá trình xét nghiệm, hoạt
động khám chữa bệnh (giải phẫu bệnh, huyết học, truyền máu, lau rửa sau các ca
mổ, khoa lây) chứa các dịch sinh học, vi trùng gây bệnh, chất thải nguy hại.
-
Nước thải từ phòng chiếu chụp X quang, kho dược liệu và hóa chất chứa các
hóa chất (trong đó có các hóa chất độc hại), kim loại nặng, dung mơi hữu cơ, hóa
chất xét nghiệm, các hợp chất vơ cơ, chất phóng xạ, dược phẩm q hạn sử dụng.
Ngồi các loại nước thải nêu trên cịn có nước chảy tràn bề mặt (chủ yếu là
nước mưa) được thu gom vào các mương rãnh hoặc cống ngầm sau đó dẫn ra hệ
thống thốt nước mưa bên ngồi.
Việc xác định đúng lưu lượng nước thải của bệnh viện trong một ngày để
tính tốn hệ thống thốt nước và lựa chọn sơ đồ công nghệ xử lý nước thải bệnh
viện. Theo tiêu chuẩn thoát nước bằng với tiêu chuẩn cấp nước, do vậy lượng nước
mà bệnh viện dùng trong một ngày sẽ chính là lượng nước thải trong một ngày.
Theo nhiều tiêu chuẩn quốc gia của các nước thì lượng nước cấp tính trên một
giường đối với các bệnh viện và nhà an dưỡng thơng thường là 200 – 250 l/ngày,
cịn đối với các bệnh viện và nhà an dưỡng đặc biệt là 500 l/ngày. Tuy nhiên, thực
tế lượng nước sử dụng lớn hơn nhiều tiêu chuẩn trên.
Qua khảo sát ở nhiều bệnh viện thông thường ở Nga, Séc, Xlôvakia, Bungari
tiêu chuẩn nước là 500 l/ngày. Theo Metcalf & Eddy (1984) thì tiêu chuẩn thải của
bệnh viện là 473 – 908 l/ngày cho 1giường bệnh, trị số tiêu biểu là 625 l/ngày [35].
Ở Việt Nam theo nghiên cứu của nhiều tác giả, lưu lượng nước thải của bệnh
viện, được xác định như trong bảng 1.1 dưới đây:
- 4-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Bảng 1.1. Tiêu chuẩn nƣớc cấp và lƣợng nƣớc thải bệnh viện
Quy mô bệnh viện
Tiêu chuẩn nƣớc cấp
Lƣu nƣớc thải
(giƣờng bệnh viện)
STT
(l/giƣờng.ngày)
m3/ngày
1
<100
700
70
2
100 – 300
700
100 - 200
3
300 – 500
600
200 - 300
4
500 – 700
600
300 – 400
5
> 700
600
>400
6
Bệnh viện kết hợp nghiên
1000
>500
cứu và đào tạo >700
[Hội Môi trường xây dựng, 2002]
Đối với các trung tâm y tế dự phòng hoặc các trạm y tế xã, tiêu chuẩn cấp
nước thường thấp hơn các giá trị nêu ở bảng trên. Lưu lượng nước cấp cho các đối
tượng này thường dao động từ 20 đến 50 m3/ngày.
Theo nghiên cứu của Trung tâm Kỹ thuật môi trường đô thị và khu công
nghiệp (2002), Viện Y học lao động và Vệ sinh môi trường (2005), Hội môi trường
xây dựng (2008),… lượng nước thải tính cho một giường bệnh trong một ngày được
chọn như sau:
-
Điều trị, chữa bệnh, lau sàn nhà: 250 lít/ngày
-
Tắm rửa của bệnh nhân: 100 lít/ngày
-
Chuẩn bị thức ăn: 25 lít/ngày
-
Giặt chăn màn: 50 lít/ngày
-
Nước sinh hoạt của bác sĩ và nhân viên: 25 lít/ngày
-
Các nhu cầu khác: 50 lít/ngày
Nước thải bệnh viện là một nguồn thải gây nguy hại nghiêm trọng cho môi
trường, ảnh hưởng đến con người vì khả năng lan rộng trong mơi trường, mức độ
nhiễm khuẩn cao, khả năng tồn tại lâu và nhân lên của vi khuẩn gây bệnh trong điều
kiện giàu chất hữu cơ ở nước thải và bề mặt. Nước thải bệnh viện có thể mang các
- 5-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
mầm bệnh: tả, thương hàn, lỵ amip, leptosspyros, bệnh vàng da nhiễm trùng, viêm
gan siêu vi trùng, giun sán, nấm mốc, bại liệt…
1.1.2. Đặc điểm ô nhiễm nước thải bệnh viện
Một số nghiên cứu của các tác giả nước ngoài về thành phần nước thải bệnh
viện cho thấy, theo cả dạng ô nhiễm và cả theo nồng độ thì nước thải bệnh viện có
thành phần và tính chất gần giống nước thải sinh hoạt đơ thị, tuy nhiên có chứa một
số thành phần ô nhiễm đặc trưng. Theo nhiều nghiên cứu, trong nước thải bệnh viện
còn chứa dư lượng chế phẩm thuốc, các chất khử trùng, chất tẩy rửa các đồng vị
phóng xạ được sử dụng trong q trình chẩn đốn và điều trị bệnh…Sự có mặt của
các thành phần này gây ảnh hưởng bất lợi cho quá trình xử lý nước thải bằng
phương pháp sinh học và cản trở các qúa trình sinh hoá khác diễn ra trong nước dẫn
đến việc giảm hiệu quả làm sạch nước thải trên các cơng trình xử lý. Khi theo dõi
việc giảm hiệu quả xử lý nước thải bệnh viện bằng biophin nhỏ giọt hiệu quả xử lý
bị giảm khi trong nước thải chứa chất kháng sinh streptomixin ở nồng độ 0,7 – 1 g/l.
Thực tế trong những trường hợp khác nồng độ streptomixin có thể đến 12 g/l hiệu
quả xử lý thực tế bằng không [12]. Như vậy hiệu quả xử lý nước thải giảm đáng kể
theo các chỉ tiêu hoá học, đặc biệt là các chỉ tiêu vi khuẩn.
Việc sử dụng rộng rãi các chất tẩy rửa ở xưởng giặt là của bệnh viện cũng tạo
nguy cơ thực tế làm xấu đi mức độ hoạt động của cơng trình xử lý. Kết quả nghiên
cứu cho thấy hàm lượng chất hoạt động bề mặt trong nước thải làm giảm đi khả
năng tạo huyền phù trong bể lắng và đa số vi khuẩn tụ tập lại trong bọt. Những chất
tẩy rửa riêng biệt ảnh hưởng đến quá trình làm sạch sinh học nước thải: chất tẩy rửa
anion tăng lượng bùn hoạt tính, cation lại làm giảm đi [12].
Lượng chất ô nhiễm từ một giường bệnh trong ngày lớn hơn so với lượng chất
ô nhiễm từ một người của khu dân cư thải vào hệ thống thoát nước là do việc hồ
vào dịng thải khơng chỉ chất thải từ người bệnh mà còn của bộ phận phục vụ, chất
thải của quá trình điều trị, dư lượng thuốc còn lại, máu, các phần cơ quan cơ thể
người, hoạt động của nhà giặt, nhà xác...
- 6-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Những nghiên cứu cho thấy nồng độ chất ô nhiễm phụ thuộc cả vào nguồn
nước sử dụng từ hệ thống đường ống cấp nước do nhà máy cung cấp hay từ hệ
thống giếng khoan cục bộ. Trong trường hợp thứ hai hiển nhiên là nồng độ chất ô
nhiễm trong nước thải lớn hơn.
Tuy rằng lượng chất ô nhiễm trên một giường bệnh lớn hơn lượng chất ô
nhiễm trên một đầu người khu dân cư, nhưng nồng độ chất ơ nhiễm trong một lít
nước thải bệnh viện lại nhỏ hơn nồng độ chất bẩn trong một lít nước thải sinh hoạt.
Đó là do tiêu chuẩn nước cấp thực tế sử dụng trên một giường bệnh (500 l/ngày) lớn
hơn nhiều so với tiêu chuẩn nước cấp cho sinh hoạt trên một đầu người (ví dụ 100
hay tối đa 300 l/ngày). Ở một cơng trình nghiên cứu nồng độ nước thải một bệnh
viện ở Kheroxon thì với lượng nước cấp 600 – 700 l/ngày trên một giường bệnh
quan sát được nồng độ chất lơ lửng: 108,7 – 121,2 mg/l, nồng độ nitơ (amoni) và độ
oxy hóa tương ứng là): 5,0 – 6,8 mg/l và 33,4 – 48,3 mg/l [12].
Như vậy nước thải bệnh viện khác nước thải sinh hoạt bởi lượng chất ơ nhiễm
tính trên một giường bệnh lớn hơn 2 – 3 lần lượng chất ô nhiễm tính trên một đầu
người. Ở cùng một tiêu chuẩn sử dụng nước thì nước thải bệnh viện đặc hơn nước
thải sinh hoạt, đồng nghĩa là nồng độ chất ô nhiễm cao hơn nhiều.
Để lựa chọn đúng sơ đồ nguyên tắc của các hệ thống xử lý nước thải bệnh viện
cũng cần quan tâm tới các số liệu về sự dao động nồng độ nước thải trong ngày.
Nước thải bệnh viện khác với nước thải sinh hoạt bởi sự dao động đánh kể của nồng
độ gây nên bởi tính không đồng đều của nước thải bệnh viện trong một ngày.
Nghiên cứu thành phần nước thải một số bệnh viện ở XanhPecbua (Nga) cho thấy
nồng độ dao động trong các giới hạn sau COD 102 – 141 mg/l; SS 180- 343mg/l;
amoni (N) 23-63,1mg/l; chỉ số coli 55x107 MPN/100 ml. Hay những số liệu ở các
nước Sec và Xlôvakia cho thấy sự dao động của thành phần nước thải bệnh viện
COD 106-350 mg/l, BOD5 147-582 mg/l, các chất lơ lửng 575-978 mg/l [12].
Qua các số liệu trên thấy tính khơng đều của nồng độ nước thải bệnh viện
trong một ngày dao động là khoảng khá rộng. Điều đó làm nảy sinh yêu cầu cao đối
- 7-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
với quá trình xử lý nước thải bệnh viện khi thiết kế và xây dựng các cơng trình xử
lý nước thải.
Trong báo cáo đánh giá hiện trạng chất lượng nước thải bệnh viện về hóa lý
và hiệu quả xử lý nước thải tại các bệnh viện của Trần Quang Toàn và cộng sự
(2005), nước thải bệnh viện các thông số ô nhiễm như sau: BOD 137mg/l; COD
190,1mg/l; DO 1,56mg/l; tổng nitơ 18,14mg/l [19].
Qua khảo sát thực tế nhiều bệnh viện trong nhiều năm, tác giả Nguyễn Xuân
Nguyên đưa ra thành phần ô nhiễm nước thải thường ở trong mức sau [11]:
Bảng 1.2. Các thông số ô nhiễm trong nƣớc thải bệnh viện
TT
Chỉ tiêu
Giá trị
Giá trị
Giá trị
thấp nhất
cao nhất
trung bình
-
6,2
8,1
7,4
Đơn vị
1
pH
2
Amoni
mg/l
8
25
14
3
BOD5
mg/l
110
250
150
4
COD
mg/l
140
300
200
5
Chất rắn lơ lửng
mg/l
100
220
160
6
Coliform
MPN/100ml
106
109
107
Theo Lương Đức Phẩm (2009) các thông số cơ bản để đánh giá chất lượng
nước thải là: độ pH, màu sắc, độ đục, hàm lượng các chất lơ lửng (huyền phù), oxy
hoà tan v.v... và đặc biệt là hai chỉ số COD và BOD [13].
Thông thường giá trị BOD5 được sử dụng để đánh giá độ nhiễm bẩn chất hữu
cơ có trong nước thải. Sự có mặt của các chất hữu cơ là nguyên nhân chính gây ra
sự giảm lượng oxy hòa tan trong nước, ảnh hưởng tới đời sống động, thực vật thủy
sinh.
- 8-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Ngoài ra, nước thải bệnh viện vốn được liệt vào danh mục chất thải đặc biệt
nguy hại bởi ngoài các loại vi trùng từ máu, dịch đờm, phân của người bệnh, vi
khuẩn, vi rút, động vật nguyên sinh gây bệnh, trứng giun...đặc biệt nhiều nếu bệnh
viện có khoa truyền nhiễm. Cịn nguy hiểm hơn về phương diện dịch tễ là nước thải
của những bệnh viện truyền nhiễm, lao và các cơ sở lây nhiễm khác. Tương tự, đối
với các bệnh viện điều trị hoặc có khoa điều trị ung thư, trong nước thải có chứa các
chất phóng xạ, các loại hóa chất điều trị ung thư và các sản phẩm chuyển hóa phát
sinh trong q trình chẩn đốn điều trị. Sau khi hịa vào hệ thống nước thải sinh
hoạt, những mầm bệnh này lan tỏa khắp nơi, xâm nhập vào các loại thủy sản, vật
nuôi, cây trồng, nhất là rau thủy canh và trở lại với con người. Việc tiếp xúc gần với
nguồn ô nhiễm còn làm tăng nguy cơ ung thư và các bệnh hiểm nghèo khác cho
cộng đồng dân cư.
Điểm đặc thù của thành phần nước thải bệnh viện khác với nước thải sinh
hoạt khu dân cư là có thể gây ra sự lan truyền rất mạnh của các vi khuẩn gây bệnh.
Về phương diện này đặc biệt nguy hiểm là những bệnh viện truyền nhiễm và bệnh
viện lao hay những khoa lây của các bệnh viện đa khoa.
Ở khu dân cư số lượng những người mang mầm bệnh thường khoảng 1 – 2%
dân số. Ở bệnh viện con số này tăng lên 10 - 20 lần, thậm chí ở bệnh viện truyền
nhiễm có đến 90 - 100% bệnh nhân mang mầm bệnh. Vì thế sẽ rất nguy hiểm nếu
nước thải bệnh viện không được xử lý triệt để mầm bệnh trước khi thải vào hệ
thống thốt nước cơng cộng.
Nước thải nhiễm các vi khuẩn gây bệnh có thể dẫn đến dịch bệnh cho người
và động vật qua nguồn nước, qua các loại rau được tưới bằng nước thải. Các bệnh
truyền nhiễm này là bệnh tả, thương hàn, phó thương hàn, lỵ, bệnh do Leptospira,
lao, do amip, bệnh do virut đường tiêu hoá, giun sán...
Lai và Tsai nghiên cứu nước thải của 48 bệnh viện ở Đài Loan cho kết quả:
14,6% Shigella spp và 33,3% Salmonella spp [32].
Nước thải bệnh viện ln có nguy cơ tiềm tàng: tất cả các vi khuẩn gây bệnh
có thể tìm thâý trong nước thải: vi khuẩn tả (Vibrio cholerae), lỵ (Shigella), thương
- 9-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
hàn (Salmonella) E.coli, Pseudomonas, Streptococcus, Staphylococcus... đặc biệt
các chủng này thường là kháng với nhiều loại kháng sinh [14].
Số lượng vi sinh gây bệnh trong nước thải thường thấp hơn nhiều so với loại
khơng gây bệnh. Để phát hiện các lồi vi sinh gây bệnh trong nước thải rất phức tạp
và tốn nhiều thời gian. Do đó khơng thể xét nghiệm tất cả các mẫu nước để kiểm tra
có hay khơng có tất cả các vi sinh gây bệnh được. Vì vậy cần phải chọn kỹ thuật
đơn giản nhưng vẫn phát hiện được sự ô nhiễm của nước. Điều này dẫn tới việc sử
dụng các chỉ điểm vi sinh để xác định sự ô nhiễm [34].
Về mức độ nhiễm khuẩn của nước thải ngồi việc tìm những vi khuẩn gây
bệnh cịn có thể đánh giá theo những vi khuẩn chỉ thị: chuẩn coli, chỉ số coli hay số
vi khuẩn. Khi xác định các chỉ tiêu vi khuẩn của nước thải bệnh viện Botkin ở Xanh
Petecbua, Liên bang Nga người ta thấy rằng ở lượng nước sử dụng từ 700 l/giường
bệnh/ngày trở lên số vi khuẩn nằm trong khoảng 50.000 – 100.000, còn chuẩn coli
dao động từ 3x10-5 đến 10-6 MPN/100 ml. Theo số liệu của các nhà nghiên cứu ở
nước thải bệnh viện Meshicop ở Xanh Petecbua chuẩn trực khuẩn côli dao động
trong khoảng 10-4 đến 10-6. Đối với một số bệnh viện ở Kiep thuộc nước Cộng hòa
Ukraina số vi khuẩn từ 10 ngàn đến 1 triệu, còn coliform 10-5 đến 10-6 MPN/100 ml.
Từ các số liệu trên có thể thấy rằng khơng có sự khác nhau đáng kể về số lượng vi
khuẩn nói chung trong nước thải bệnh viện và nước thải khu dân cư. Sở dĩ như vậy
là vì nước thải bệnh viện đã được pha loãng đáng kể do tiêu dùng nước rất cao của
bệnh viện [11].
Nhiều nhà nghiên cứu ô nhiễm môi trường bởi trứng giun sán là do xử lý
khơng đúng cách và cịn do sử dụng nước không sạch trong sinh hoạt hoặc cả nước
trồng trọt. Tại một trạm xử lý ở Matcova cho thấy lượng trứng giun trong nước thải
chưa xử lý từ 4 đến 27,4 trong 1 lít, ở Kiep lượng đó là 1 đến 9 trong 1 lit. Những
giá trị đó đặc trưng cho những thành phố lớn, còn các thành phố vừa và nhỏ số liệu
đó phải là 30 – 40 trong 1lít nước thải. Đối với nước thải bệnh viện thì còn thiếu
những khảo sát cơ bản, tuy nhiên nếu theo tiêu chuẩn sử dụng nước từ 500l/giường
bệnh/ngày trở lên thì số trứng sán là 10 – 15 trong 1 lít nước thải.
- 10-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Nước thải cũng như các loại chất thải khác của các cơ sở y tế được quản lý
theo Quy chế Quản lý chất thải y tế ban hành theo Quyết định số 43/2007/QĐ-BYT
ngày 30/11/2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế. Quy chế này quy định về hoạt động quản
lý chất thải y tế, quyền và trách nhiệm của các tổ chức, các nhân trong việc thực
hiện quản lý chất y tế, được áp dụng đối với các cơ sở khám, chữa bệnh, nhà hộ
sinh, trạm y tế, cơ sở nghiên cứu y dược, y tế dự phòng, đào tạo cán bộ y tế, sản
xuất, kinh doanh dược phẩm, vắc-xin, sinh phẩm y tế (gọi chung là các cơ sở y tế)
và các tổ chức, cá nhân tham gia xử lý và tiêu hủy chất thải y tế ngoài việc thực
hiện Quy chế này phải thực hiện các quy định hiện hành của Nhà nước về quản lý
chất thải. Nước thải các cơ sở y tế phải đáp ứng quy định của QCVN
28:2010/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải y tế.
- 11-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Bảng 1.3. QCVN 28:2010/BTNMT:
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nƣớc thải y tế
TT
Thông số
Đơn vị
1
pH
2
Giá trị giới hạn
Phương pháp xác định
Mức A
Mức B
mg/l
6,5 - 8,5
6,5 - 8,5
COD
mg/l
50
100
3
Chất rắn lơ lửng
mg/l
50
100
4
BOD5
mg/l
30
50
mg/l
1,0
4,0
mg/l
5
10
mg/l
30
50
mg/l
10
20
SMEWW 5520-B
mg/l
6
20
TCVN 6494 - 2:2000
MPN/100mL
3000
5000
TCVN 6187 - 1:1996
KPH
KPH
5
6
7
8
Sunfua (S2-,tính
theo H2S)
Amoni(NH4+, tính
theo N)
Nitrat(NO3-, tính
theo N)
Dầu mỡ động thực
vật
TCVN
6492:1999(ISO10523:1994)
TCVN 6491:1999
TCVN
6625:2000(ISO11923:1997)
TCVN 6001:1995
(ISO 5815:1989)
TCVN 4567:1988
TCVN 5988:1995
(ISO 5664:1984)
TCVN 6180:1996
(ISO 7890 -3:1988)
Octophosphat
9
(PO43-, tình theo
PO43-)
10
11
Tổng coliforms
Vi khuẩn gây bệnh
đường ruột
12
Tổng hoạt phóng xạ
Bq/l
0,1
0,1
TCVN 6053 :1995
13
Tổng hoạt phóng xạ
Bq/l
0,1
0,1
TCVN 6219 :1995
KPH - Không phát hiện
Mức A: Nước thải bệnh viện đối với ác thủy vực với mục đích cấp nước sinh hoạt
Mức B: Nước thải bệnh viện với nơi chỉ định, hệ thống thoát nước thành phố
MPN/100mL ( Most Probable Number per 100 milinliters): Số có xác suất cao nhất trong 100mL
- 12-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Bệnh viện phải thường xuyên lấy mẫu và phân tích nước thải theo các tần
suất và vị trí lấy mẫu cam kết trong báo cáo đánh giá tác động hoặc đề án bảo vệ
môi trường. Kết quả phải được thông báo thường xuyên cho các cơ quan quản lý
môi trường địa phương.
1.2.
Tổng quan về công nghệ xử lý nƣớc thải bệnh viện
1.2.1. Công nghệ xử lý nước thải bệnh viện trên Thế giới
Xử lý nước thải các khoa, bộ môn của bệnh viện truyền nhiễm có lưu lượng
25 m3/ngày, bộ mơn Vệ sinh học công cộng Trường Đại học Y Kiep sáng chế ra tổ
hợp cơng trình xử lý cục bộ với bể tự hoại – khử trùng cặn gồm bể tự hoại – khử
trùng cặn, thiết bị clo hóa và bể tiếp xúc. Nước thải đi qua các ngăn được giải phóng
khỏi các chất lơ lửng. Các chất lơ lửng rơi xuống thành cặn, nước thải được làm
trong từ bể tự hoại – khử trùng cặn đi vào thiết bị clo hóa và được khử trùng, sau đó
đi vào hệ thốt nước. Sau xử lý chất lơ lửng giảm 80%, BOD-50%, chỉ số coli –
68,6%, trứng giun 100%. Với các bệnh viện chuyên khoa truyền nhiễm có lưu
lượng nước thải 100 - 150 m3/ngày có thể áp dụng cơng trình xử lý cục bộ với bể tự
hoại hai bậc gồm song chắn rác, thiết bị thu cát, bể tự hoại hai bậc, thiết bị clo hóa
cơ cấu trộn và bể tiếp xúc.
Cơng trình xử lý với aeroten sục khí liên tục bằng thiết bị thổi khí cơ học, bể
lắng thứ cấp, thiết bị clo và bể tiếp xúc đã được áp dụng trong xử lý nước thải bệnh
viện. Điển hình là trạm xử lý cục bộ kiểu Rapid Bloc của Phần Lan, nước thải sau
bể tự hoại được xử lý sinh học trong bể aeroten và khử trùng trước khi xả ra bên
ngồi. Cơng suất thiết bị 500-800 m3/ngày.
Xử lý nước thải bệnh viện Lao với lưu lượng nước thải đến 500 m3/ngày
được áp dụng xử lý theo tổ hợp cơng trình xử lý với bể tự hoại/bể lắng hai bậc và
lọc sinh học nhỏ giọt. Theo đó, tổ hợp bao gồm lưới chắn rác, thiết bị thu cát, bể tự
hoại/bể lắng hai bậc, thiết bị định lượng, lọc sinh học nhỏ giọt, bể lắng thứ cấp, thiết
bị clo hóa và bể tiếp xúc.
Rezaee M.M. Aryan và các cộng sự, (2005) đã thực hiện nghiên cứu áp dụng
xử lý nước thải bệnh viện sử dụng một bể phản ứng sinh học màng cố định tích hợp
- 13-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
kỵ – hiếu khí. Nghiên cứu hệ thống này hoạt động trong 90 ngày. Kết quả cho thấy
hệ thống có hiệu quả loại bỏ 95,1% nhu cầu oxy hóa học (COD) từ nước thải bệnh
viện với COD giảm từ 700 mg/l xuống còn 34 mg/l. Bên cạnh đó cũng loại bỏ đáng
kể các vi khuẩn gây bệnh. Những lợi thế của hệ thống xử lý nghiên cứu đối này
gồm hoạt động vận hành và bảo trì đơn giản, loại bỏ hiệu quả COD và vi khuẩn, và
tiêu thụ năng lượng thấp [23].
Xianghua Wen, (2004) thực hiện xử lý nước thải bệnh viện bằng bể phản
ứng sinh học bằng màng ngập nước. Hiệu suất khử COD, NH4-N, và độ đục là 80,
93 và 83% tương ứng với chất lượng nước thải trung bình của COD <25 mg/l, NH4N <1,5 mg/l và độ đục <3 NTU. Escherichia coli bị loại bỏ hơn 98%. Nước thải
không có màu và khơng mùi. Áp suất qua màng tăng từ từ trong q trình hoạt động
6 tháng. Khơng cần hoạt động làm sạch màng và bùn không phát sinh trong thời
gian hoạt động 6 tháng [31].
Nghiên cứu của Qiaoling Liu và cộng sự (2010) áp dụng công nghệ lọc
màng MBR xử lý nước thải bệnh viện ở Trung Quốc cho kết quả: công nghệ lọc
màng MBR hiệu quả hơn trong việc loại bỏ vi sinh vật bệnh lý so với các hệ
thống xử lý nước thải hiện có. Bên cạnh đó, MBR cịn tiết kiệm hiệu quả trong
tiêu thụ chất khử trùng (clo thêm vào có thể giảm đến 1,0 mg/l), rút ngắn thời
gian phản ứng (khoảng 1,5 phút, 2,5-5% của q trình xử lý nước thải thơng
thường) [37].
Trong một nghiên cứu khác, Ajay Kumar Gautam, (2007), nghiên cứu sơ
bộ các lựa chọn xử lý hóa lý cho nước thải bệnh viện, được thực hiện tại bệnh
viện đại học y Christian, Vellore, Tamil Nadu. Nước thải đã được kiểm tra cho
các thơng số thơng thường và làm thí nghiệm đông tụ. Các nước thải thô và lắng
đã được đông tụ bằng FeCl3, lọc và khử trùng. Xử lý hóa lý được xem là một lựa
chọn hấp dẫn đối với việc xử lý chi phí hiệu quả nước thải bệnh viện [24].
Puangrat Kajitvichyanukul (2006) nghiên cứu đánh giá khả năng phân hủy
sinh học và mức độ oxy hóa nước thải bệnh viện bằng cách sử dụng quá trình photo
– Fenton như là phương pháp tiền xử lý nhằm mục đích nâng cao khả năng phân
- 14-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
huỷ sinh học tổng thể của nó và xác định mức độ của q trình oxy hóa tăng lên.
Nhu cầu oxy hóa học (COD), nhu cầu oxy sinh học (BOD5), tổng cacbon hữu cơ
(TOC) và độc tính đối với vi khuẩn biển gram âm phát quang sinh học của các loài
V. fischeri đã được lựa chọn làm các thông số môi trường tổng hợp để theo dõi hiệu
suất của quá trình này. Việc nâng cao khả năng phân huỷ sinh học, đánh giá thông
qua tỷ lệ BOD5/COD, tăng từ 0,3 đến 0,52 và mức độ oxy hóa tăng từ -1,14 đến
1,58 ở điều kiện tối ưu: tỷ lệ hàm lượng COD:H2O2:Fe (II) là 1:4:0,1 và độ pH là 3.
Kết quả thu được từ tỷ lệ phần trăm loại bỏ gần như hoàn toàn COD, BOD5, và
TOC chỉ ra rằng q trình photo-Fenton có thể là một phương pháp tiền xử lý phù
hợp trong việc làm giảm độc tính của các chất gây ơ nhiễm và tăng cường khả năng
phân huỷ sinh học của nước thải bệnh viện được xử lý trong một hệ thống kết hợp
sinh học - quang hóa [36].
1.2.2. Cơng nghệ xử lý nước thải bệnh viện đang được áp dụng tại Việt Nam
Hiện nay, có rất nhiều các phương pháp được áp dụng tại Việt Nam để xử lý
nước thải. Tùy thuộc vào đặc điểm của mỗi loại nước thải mà ta có thể áp dụng một
loại phương pháp cho phù hợp. Với các cơng trình xử lý nước thải tại bệnh viện,
người ta thường phải bố trí nhiều phương pháp trên một hệ thống xử lý với nhiều
thiết bị kỹ thuật khác nhau mới mong hệ thống xử lý có hiệu quả và đạt hiệu suất xử
lý cao. Đối với việc xử lý nước thải y tế do đặc thù gần giống với nước thải sinh
hoạt nên việc bố trí các kỹ thuật và thiết bị trong các hệ thống xử lý nước thải y tế
khác tương đồng với các hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt thông thường. Các bước
tiến hành xử lý cũng bao gồm các bước như: Tiền xử lý, xử lý sơ cấp, xử lý cấp hai
và sau xử lý.
Giai đoạn tiền xử lý: Đối với các bệnh viện, khâu tiền xử lý gắn liền với hệ
thống thoát nước, thu gom nước thải đi kèm với bệnh viện ngay từ khi bệnh viện
được thiết kế xây dựng. Trong khâu tiền xử lý phải kể tới sự hoạt động của hệ thống
tách dầu mỡ, trung hịa axit trong các phịng thí nghiệm của bệnh viện, hệ thống bể
phốt và mạng thu gom nước thải. Khâu tiền xử lý rất quan trọng đối với một hệ
- 15-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
thống xử lý nước thải hồn chỉnh. Nếu như hoạt động tốt nó sẽ góp phần vào việc
giảm tải và tăng cường hiệu quả xử lý cho các công đoạn tiếp theo.
Xử lý sơ cấp: Xử lý sơ cấp nhằm loại bỏ các tạp chất dạng lơ lửng nếu như
thiết kế đủ tiêu chuẩn. Qua công đoạn xử lý sơ cấp, hàm lượng COD, BOD của
nước thải y tế giảm đáng kể. Phương pháp sử dụng bao gồm phương pháp vật lý,
lắng lọc… Thiết bị kỹ thuật phục vụ cho công đoạn này thơng thường như: Song
chắn rác, bể điều hịa, bể lắng cấp một.
Xử lý cấp hai: Các kỹ thuật ứng dụng trong xử lý cấp 2 đối với nước thải
bệnh viện chủ yếu là các kỹ thuật sử dụng phương pháp sinh học nhằm giảm thiểu
tới mức tối đa các chỉ tiêu BOD, COD, tổng nitơ, tổng phốtpho của nước thải bệnh
viện. Các kỹ thuật xử lý cấp 2 thường được sử dụng trong các cơng trình xử lý nước
thải bệnh viện tại Việt Nam bao gồm: Bể lọc sinh học, bể aeroten, mương oxi hóa,
bãi lọc trồng cây (bãi lọc sinh học ngập nước), sử dụng hệ thống thiết bị hợp khối
đúc sẵn.
Giai đoạn sau xử lý: Nước thải sau khi được xử lý đạt các tiêu chuẩn hóa lý
tiếp tục được đưa sang cơng đoạn khử trùng. Ngồi ra trong q trình xử lý nước
thải bằng phương pháp sinh học thường phát sinh một lượng bùn sinh khối, lượng
bùn này nhiều hay ít phụ thuộc vào thành phần đầu vào và lưu lượng nước thải, bùn
sinh khối phát sinh cũng có biện pháp xử lý ở công đoạn này. Các kỹ thuật khử
trùng nước thải y tế thường được áp dụng như khử trùng bằng tia cực tìm; khử trùng
bằng clo hoặc hợp chất clo (clorua vôi, natri hypoclorid điều chế bằng điện phân);
khử trùng bằng ôzôn (sản xuất tại chỗ).
Hệ thống xử lý nước thải phải được bố trí phù hợp với quy hoạch phát triển
của bệnh viện và các cơ sở y tế, trong đó phải có một khoảng cách nhất định đến
khu dân cư hoặc cơng trình để đảm bảo an tồn vệ sinh. Khoảng cách vệ sinh môi
trường tối thiểu của trạm xử lý ước thải đối với khu dân cư xung quanh và cơng
trình bệnh viện được quy định trong bảng 1.4 dưới đây:
- 16-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Bảng 1.4. Khoảng cách tối thiểu của cơng trình xử lý nƣớc thải bệnh viện đối
với khu dân cƣ xung quanh
Khoảng cách
TT
Loại công trình
(m)
1
Trạm bơm nước thải
2
Trạm xử lý nước thải
A
Xử lý cơ học, có sân phơi bùn
100
B
Xử lý sinh học nhân tạo, có sân phơi bùn
100
C
15
Xử lý sinh học khơng có sân phơi bùn, có máy làm khơ bùn,
10
có thiết bị xử lý mùi hơi, xây dựng kín
D
Bải lọc ngập nước
100
E
Hồ sinh học
50
F
Mương ơ xy hóa
50
H
Bể tự hoại
5
[QCVN 01:2008/BXD]
Trong khoảng cách vệ sinh môi trường phải trồng cây xanh với chiều rộng
>= 10m. Đối với loại trạm bơm nước thải sử dụng máy bơm thả chìm đặt trong
giếng ga kín thì phải cần khoảng cách an tồn vệ sinh mơi trường, nhưng phải có
ống thơng hơi xả mùi hơi (xả ở cao độ >3m) [8]. Khi khơng đủ diện tích để đảm bảo
khoảng cách tối thiểu trên thì phải có các giải pháp công nghệ phù hợp hoặc xây
dựng, lắp đặt hợp khối các cơng trình và thiết bị xử lý nước thải hoặc có biện pháp
thu và xử lý mùi và phải được cơ quan quản lý môi trường địa phương chấp nhận.
Khu vực trạm xử lý nước thải phải có biện pháp cách ly như trồng cây ngăn
cách, xây tường bao quanh hoặc xây cơng trình chìm để hạn chế phát tán mùi khó
chịu ra mơi trường xung quanh.
Nước thải bệnh viện và cơ sở y tế dẫn ra bên ngồi bằng cống kín, vật liệu
khơng thấm nước. Để điều kiện pha loãng với nước nguồn tiếp nhận được tốt, nước
thải phải xả ngập và có áp lực [8].
- 17-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Giới thiệu một số mơ hình cơng nghệ xử lý nước thải bệnh viện được áp
dụng tại Việt Nam:
A. Xử lý nƣớc thải bệnh viện theo phƣơng pháp lọc sinh học nhỏ giọt cấp
khí tự nhiên
Nước thải
Hố thu-song chắn rác
Nước tràn xử lý lại
Bể chứa - điều hòa
Hệ bơm
Tháp keo tụ lắng
Tháp lọc Sinh học hiếu
khí có lớp vật liệu lọc
Bể lắng Lamell
Bơm ĐL
Bể khử trùng
Bể phân hủy bùn yếm khí
Nước thải đã xử lý
TB sản xuất
Javen
Bơm bùn
Bùn định kỳ hút đổ
(CTyMTĐThị)
Hình 1.1. Sơ đồ xử lý bằng phương pháp lọc sinh học nhỏ giọt cấp khí tự nhiên
- 18-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
Nước thải bệnh viện được thu gom từ hệ thống cống thoát, qua song chắn rác
nhằm cản những vật lớn như bơm tiêm, chai lọ, gạc… có khả năng làm tắc nghẽn
đường ống và hỏng bơm. Nước từ ngăn thu được bơm tới bể điều hòa và xử lý sơ
bộ, nhằm điều hòa chất bẩn và lưu lượng nước thải đồng thời tại đây thực hiện xử lý
sơ bộ các vi sinh vật có sẵn trong nước thải ơxy hóa một phần hợp chất hữu cơ
thành chất ổn định bông cặn dễ lắng, đồng thời khử một phần COD, BOD.
Tiếp đó, nước thải được bơm tới bể lọc sinh học nhỏ giọt. Lọc sinh học nhỏ
giọt là loại bể lọc sinh học với vật liệu tiếp xúc không ngập nước. Để đến được lớp
vật liệu lọc, nước thải chia thành các dòng hoặc các hạt nhỏ chảy thành lớp mỏng
qua khe hở của vật liệu, đồng thời tiếp xúc với màng sinh học ở trên bề mặt vật liệu
và được làm do vi sinh vật của màng phân hủy hiếu khí và kỵ khí các chất hữu cơ
trong nước. Các chất hữu cơ phân hủy hiếu khí sinh ra CO2 và nước, phân hủy kỵ
khí sinh ra CH4 và CO2 làm tróc màng ra khỏi vật liệu mang, bị nước cuốn theo.
Trên mặt giá mang là vật liệu lọc hình thành lớp mang mới. Hiện tượng này được
lặp đi lặp lại nhiều lần. Kết quả là BOD của nước thải được vi sinh vật sử dụng làm
chất dinh dưỡng và bị phân hủy kỵ khí cũng như hiếu khí.
Nước thải ra khỏi bể lọc sinh học được bơm lên bể lắng thứ cấp, phần bùn
lắng xuống đáy được đưa đến bể nén bùn, phần nước trong dẫn đến bể khử trùng để
tiêu diệt vi sinh vật. Nước sau khi xử lý thải ra hệ thống cống hoặc ao hồ.
Một số bệnh viện đang được áp dụng công nghệ lọc sinh học nhỏ giọt như
bệnh viện A Thái Nguyên, bệnh viện C Thái Nguyên, bệnh viện Đa Khoa Quỳnh
Phụ Thái Bình. Kết quả đo, phân tích mẫu nước thải bệnh viện ở đầu vào, đầu ra cả
3 bệnh viện, sau khi xử lý đạt tiêu chuẩn cho phép. Công nghệ xử lý đạt mức an
tồn trong trường hợp có sự thay đổi về lưu lượng.
B. Xử lý nƣớc thải bệnh viện bằng bùn hoạt tính trong bể Aeroten
Nước thải từ các bể phốt, khu vệ sinh ở các khoa, phòng, buồng bệnh được
thu gom qua hệ thống cống thu đến bể điều hịa có lắp đặt thiết bị song chắn rác
nhằm loại bỏ các tạp vật có kích thước lớn như bơm tiêm, mảnh thủy tinh vỡ, bông
- 19-
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC
NGUYỄN MAI PHONG
gạc, đồ vải… để đảm bảo cho máy móc, thiết bị và các cơng trình phía sau hoạt
động có hiệu quả.
Bể điều hịa làm nhiệm vụ điều hòa lưu lượng và nồng độ chất bẩn trong
nước thải. Tại đây, nước thải được khuấy trộn và làm thống sơ bộ nhờ hệ thống sục
khí, sau đó được bơm lên bể lắng đợt 1 (bể lắng sơ cấp). Các bơng cặn bẩn, chất rắn
có khả năng lắng sẽ lắng xuống đáy và được đưa đến bể thu bùn.
Nước phần trên đi đến bể aeroten, tại bể này hàm lượng bùn hoạt tính được
duy trì lơ lửng để ơxy hóa các chất bẩn, hợp chất hữu cơ thành những chất ổn định
tạo bông cặn dễ lắng. Mơi trường hiếu khí trong bể đạt được nhờ sử dụng hệ thống
sục khí nhằm duy trì hỗn hợp lỏng trong thiết bị ln ở chế độ khuấy trộn hồn tồn
với khơng khí. Sau một thời gian lưu, hỗn hợp sinh khối được đưa sang bể lắng đợt
2 (bể lắng thứ cấp).
Tại bể lắng đợt 2, bùn được lắng xuống tách ra khỏi nước đã xử lý và một
phần bùn lắng tuần hồn trở lại bể aeroten để duy trì nồng độ bùn hoạt tính trong bể.
Phần nước sạch sau khi được lắng tại bể lắng đợt 2 qua bể khử trùng với dung dịch
clo được bơm định lượng bơm vào. Nước thải sau khi xử lý được xả ra mơi trịng.
Phần bùn tạo ra từ bể lắng đợt 1, bể lắng đợt 2 được xả định kỳ nhờ áp lực thủy
tĩnh, bùn được tháo xuống bể nén bùn. Tại bể nén, bùn được giảm thể tích và tự
phân hủy, diệt trừ các vi sinh gây bệnh. Bùn đã được nén giảm thể tích theo ống dẫn
đến bể chứa bùn và theo định kỳ đem chôn tại bãi chôn lấp.
Đa số các trạm xử lý thuộc nhóm cơng nghệ này được xây dựng ở nước ta
sau năm 1990, nhìn chung dây chuyền công nghệ đáp ứng đủ các yếu tố để có thể
xử lý tốt nguồn nước thải bệnh viện tại qui mơ thiết kê. Dung tích bể trong các hệ
thống được thiết kế tương đối lớn đảm bảo đủ thời gian lưu của nước thải trong các
bể cũng như đảm bảo thời gian cho hoạt động của hệ vi sinh vật trong phương pháp
xử lý sinh học. Gần đây do một số nhược điểm như do xục khí trong các bể aeroten
hở nên có một lượng lớn bọt tạo ra gây ô nhiễm môi trường xung quanh, các thiết bị
hoạt động dễ gây ồn và bốc mùi hôi ra mơi trường do đó cơng nghệ ngày ít được
xây dựng ở thành phố.
- 20-
