PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VẤN ĐỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU GIÚP HỌC SINH NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ MÔI TRƯỜNG TRONG MÔN ĐỊA LÝ 12 THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT YÊN ĐỊNH I

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VẤN ĐỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU GIÚP HỌC SINH
NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ MƠI TRƯỜNG TRONG MƠN ĐỊA LÝ 12 THPT

THANH HĨA NM 2013

Phần I. Đặt vấn đề


I. Lí do chọn đề tài
Cách mạng khoa học – công nghệ và cách mạng xã hội đang phát triển
như vũ bão với tốc độ nhanh chưa từng có trong lịch sử lồi người, thúc đẩy
nhiều lĩnh vực có những bước tiến mạnh mẽ và đang mở ra những triển vọng hết
sức lớn lao khi bước vào thế kỉ XXI. Bên cạnh những thành tựu đạt được, nhân
loại cũng đang phải đối mặt với vơ vàn thách thức, trong đó có những vấn đề ảnh
hưởng trực tiếp đến cuộc sống của hàng tỉ người trên toàn cầu, đáng chú ý nhất
là vấn đề biến đổi khí hậu tồn cầu (BĐKH). Trong bối cảnh đó, nhân tố con
người giữ vai trị quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội của bất cứ một
quốc gia nào, đào tạo nguồn nhân lực lại càng là vấn đề quan tâm hàng đầu của
các quốc gia. Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác xác định "Đầu tư cho giáo
dục là quốc sách hàng đầu", trong quá trình thực hiện Việt Nam đã chú ý đầu tư
toàn diện cho nền giáo dục, để có thể cung cấp cho xã hội những hạt nhân đủ
đức, đủ tài tiếp tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
Từ những nguyên nhân xuất phát từ thực tiễn trên, trên cơ sở nghiên cứu
đặc điểm tâm lý học sinh, các phương pháp dạy học (PPDH) hiện đại cũng như
nội dung chương trình sách giáo khoa Địa lý THPT. Từ đó, tơi thấy rằng lứa tuổi
THPT đã trưởng thành hơn về nhận thức và thái độ đối với cuộc sống, với tương
lai và sự nghiệp. Nhưng quan trọng hơn cả là sự hình thành thế giới quan và các

hoạt động giao tiếp trong học tập cũng như trong cuộc sống của các em. Đặc biệt
ở lớp 11 trong các tiết tự chọn GV có thể sử dụng nhiều phương pháp dạy học
mới với nội dung dạy học phong phú giúp các em làm quen với môi trường xung
quanh, làm chủ được bản thân và ý thức được vai trị của mình trong cuộc sống
hiện đại.
Vì vậy, tôi đã lựa chọn PPDH dự án với đề tài “PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
VẤN ĐỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU GIÚP HỌC SINH NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ MÔI
TRƯỜNG TRONG MÔN ĐỊA LÝ 12 THPT

”, vì PPDH dự án giúp các em phát huy tốt khả năng tự học, chủ động,
sáng tạo trong quá trình tìm hiểu hiểu, nghiên cứu tài liệu cũng như từ thực tế
2


các em sẽ học được rất nhiều kiến thức, kỹ năng và giá trị mới; hơn nữa các em
cịn có thể khám phá các ý tưởng theo sở thích, nguyện vọng của cá nhân cũng
như các thành viên trong một nhóm.

II. Mục đích
Thơng qua một số tiết học tự chọn của lớp 11 A9 thực hiện, xây dựng một
số giáo án theo phương pháp học theo dự án về vấn đề BĐKH nhằm tạo hứng
thú cho HS trong môn địa lý và quan trọng hơn giúp các em nhận thức đúng đắn
về vấn đề BĐKH và có ý thức chung tay bảo vệ môi trường.
III. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng một số giáo án thực nghiệm.
- Vận dụng phương pháp dạy học dự án và một số phương pháp dạy học tích cực
nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
- Đánh giá kết quả.

IV. Đối tượng và thời gian nghiên cứu

1. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 11 A9 trường THPT Yên Định 1
2. Thời gian nghiên cứu
Thực hiện trong một số tiết học tự chọn trong năm học 2012 - 2013.

V. Phương pháp nghiên cứu
Phối hợp nhiều phương pháp trong đó chủ yếu 2 phương pháp
1. Về nghiên cứu lý luận
Làm việc trong phòng, tham khảo và đọc tài liệu có liên quan đến đề tài.
2. Về nghiên cứu thực tiễn
Soạn và thiết kế một số giáo án tiến hnh thc nghim ti lp 11A9

Phần II. Giải quyết vấn ®Ò
3


I. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn
1. Cơ sở lí luận
Sự thật về thực trạng dạy và học mơn Địa lý nói riêng và các mơn xã hội
nói chung đã được biết đến, đa phần các bậc phụ huynh và các em học sinh có tư
tưởng ngán ngại học các mơn này vì nhiều lí do tác động, hơn nữa các nguyên
nhân chủ quan như thiếu cơ sở vật chất hạ tầng, chưa có các điều kiện học tập
tốt (Địa lý là môn học thực nghiệm),…nên chất lượng đạt được không như
mong muốn. Đứng trước vấn đề này, đội ngũ giáo viên đã và đang bồi dưỡng để
nâng cao cả về chất và lượng, đáp ứng nhu cầu của thời đại. Trong các chu kì
bồi dưỡng thường xuyên cho GV, sở GD & ĐT Thanh Hóa đã có nhiều chyên
đề trong đó có chuyên đề về một số phương pháp và kĩ thuật dạy học mới nhằm
nâng cao hiệu quả dạy học.
Bên cạnh các phương pháp dạy học, nội dung dạy học cũng hết sức phong
phú. Ngoài kiến thức trong SGK hiện nay có rất nhiều nội dung dạy học được

tích hợp trong mơn địa lý, trong đó có vấn đề mơi trường . Mơi trường hiện nay
là một trong những vấn đề mang tính tồn cầu. Vấn đề môi trường không chỉ đặt
ra cấp thiết cho một quốc gia, khu vực mà là cả vấn đề được thế giới quan tâm.
Đặc biệt là vấn đề BĐKH. Như đã nói ở trên, BĐKH là một vấn đề lớn, sức ảnh
hưởng của vấn đề mang tầm quốc tế, vì vậy các chương trình giáo dục BĐKH đã
được thực hiện khá rộng rãi và được nhiều tổ chức quan tâm. Tuy nhiên vấn đề
đặt ra vẫn nằm ở khâu thực hiện. Hiện nay, chưa có mơn học riêng về BĐKH,
các nội dung giáo dục BĐKH được tích hợp trong chương trình SGK của nhiều
mơn học như Giáo dục cơng dân, Sinh học, Địa lý… nhưng kết quả đạt được
vẫn chưa thực sự khả thi.
Trong q trình phân tích nội dung chương trình SGK Địa lý THPT, tơi
thấy rằng mơn Địa có nhiều khả năng để tích hợp giáo dục BĐKH, vì mơn Địa
lý trang bị cho học sinh các kiến thức tổng hợp về ĐLTN và ĐLKTXH mà từng
thành phần hoặc tổng hợp thể tự nhiên và kinh tế - xã hội đều liên quan trực tiếp,
hoặc gián tiếp đến BĐKH. Tùy từng trường hợp cụ thể các đối tượng địa lý đó
4


có thể là tác nhân, có khi lại là đối tượng hứng chịu hậu quả. Do vậy, việc có thể
tích hợp giáo dục BĐKH vào môn Địa lý là điều không phải bàn cãi. Nhưng phải
thực hiện như thế nào để có được kết quả tốt nhất và đồng bộ?
Như vậy, phải làm thế nào để học sinh thực sự hứng thú với mơn học và
mục tiêu của chương trình giáo dục BĐKH đạt được kết quả? Tôi đã nghiên cứu
và áp dụng phương pháp dạy học dự án vào lớp 11 THPT nhằm nâng cao nhận
thức của học sinh về vấn đề BĐKH.
2. Cơ sở thực tiễn
Nghiên cứu thực trạng giáo dục BĐKH ở trường THPT trước tình hình
biến đổi khí hậu ngày càng sâu sắc. Nhận thấy ưu điểm vượt trội của mơn địa lý
trong tích hợp nội dung giáo dục BĐKH, tuy nhiên các hình thức tổ chức, nội
dung thực hiện tích hợp cịn nhiều hạn chế.

Dựa trên những nghiên cứu về các tính chất, các đặc trưng của hình thức
dạy học bằng phương pháp xây dựng các dự án, tôi nhận thấy đây là một
phương pháp dạy học mới, có hiệu quả cao. Đặc biệt là xuất phát từ thực tiễn HS
trường THPT Yên Định 1, các em còn chưa hiểu nhiều về vấn đề BĐKH, trong
khi các em có rất nhiều năng lực để tìm hiểu và hành động. Vì vậy dạy học bằng
phương pháp dự án hồn tồn có thể thực hiện ở trường THPT Yên Định 1
nhằm phát huy tính độc lập tự chủ của HS đồng thời nâng cao hiệu quả nội dung
dạy học.

II. Thiết kế một số giáo án vận dụng phương pháp học theo dự án
1. Thế nào là học theo dự án
Dạy học theo dự án nhấn mạnh đến vai trò của người học, theo định nghĩa
của bộ giáo dục Singapo.
Học theo dự án (Project work) là hoạt động học tập nhằm tạo cơ hội học
tập cho HS tổng hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực và áp dụng sáng tạo vào thực tế
cuộc sống.
Trong học theo dự án, các hoạt động học tập dược thiết kế mang tính thiết
thực, liên quan đến nhiều lĩnh vực kiến thức, lấy người học làm trung tâm và
5


gắn kiến thức nhà trường với những vấn đề thực tiễn của thế giới thực tại. xuất
phát từ nội dung học, GV đưa ra một chủ đề với gợi ý hấp dẫn, kích thích người
học tham gia thực hiện. Dự án là một bài tập tình huống mà người học phải giải
quyết bằng các kiến thức theo nội dung bài học. Học theo dự án đặt người học
vào tình huống có vấn đề nhưng việc giải quyết vấn đề địi hỏi sự tự lực cao của
người học. Khi người học được tự lựa chọn nội dung/ tiểu chủ đề và tự đặt ra
vấn đề cần tìm hiểu nghiên cứu, người học sẽ hồn tồn chủ động tích cực trong
việc lập kế hoạch nghiên cứu, tìm kiếm, tổng hợp, xử lí thông tin để giải quyết
vấn đề được đặt ra.

Học theo dự án mang các vấn đề thực tế vào trong môi trường lớp học,
không đơn thuần chỉ là sự tập hợp của các nhân tố riêng lẻ mà là hệ thống các
hoạt động được kết nối tới các lĩnh vực khác nhau của việc học. Kết quả của học
theo dự án sẽ vượt qua các ranh giới của môn học đơn lẻ, động lực được tạo ra
từ bên trong. Học sinh sẽ lựa chọn dự án của mình và sẽ tự phân tích, khám phá
các chủ đề dự án đó vì các vấn đề thường vơ cùng thú vị đối với sự tò mò của
các em.
Trong học theo dự án, HS được tự chọn các chủ đề dự án. Mỗi chủ đề hay
chủ điểm đều bắt đầu từ thực tế mơi trường nơi các em sống và hình thành nên
cảm hứng để các em tiến hành dự án. Thế giới của các em rất giàu trí tưởng
tượng và được định hình thơng qua xã hội mà các em đang sống. Đó là lí do tại
sao học theo dự án là một cách học độc đáo đa dạng mang lại kết quả cao.
2. Các bước học theo dự án
- Lựa chọn chủ đề
- Lập kế hoạch
- Thu thập thông tin
- Xử lí thơng tin
- Trình bày kết quả
- Đánh giá kết quả
3. Hiệu quả khi xây dựng các dự án dạy học về BĐKH
6


Dạy học theo dự án là một phương pháp dạy học mới, các hoạt động học
tập được thiết kế mang tính thiết thực, liên quan đến nhiều lĩnh vực kiến thức,
lấy HS làm trung tâm và gắn kiến thức nhà trường với những vấn đề thực tiễn.
Vì vậy đối với HS THPT dạy học theo dự án là một phương pháp tích cực
tạo cho các em nhiều kĩ năng sống đồng thời giúp các em hiểu hơn về những
vấn đề xung quanh. Đặc biệt về vấn đề BĐKH, lâu nay các em mới chỉ được
nghe đến, nhắc đến mà chưa thực sự có cơ hội tìm hiểu. Vì vậy dạy học theo

phương pháp dự án về BĐKH là thực sự cần thiết và có hiệu quả.
4. Thiết kế một số giáo án theo phương pháp dạy học dự án về BĐKH ở
chương trình Địa lý lớp 11 THPT
4.1. Đề xuất một số dự án
- Dự án 1: Biến đổi khí hậu tồn cầu
- Dự án 2: Đơng Nam Á- Thách thức trước biến đổi khí hậu tồn cầu.
4.2. Xây dựng dự án

Dự án 1: Biến đổi khí hậu tồn cầu
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Trình bày được khái niệm BĐKH.
- Biết được nguyên nhân, biểu hiện và hậu quả của BĐKH.
- Nhận thúc được sự cần thiết phải bảo vệ mơi trường.
2. Kĩ năng:
- Thu thập và xử lí thơng tin.
- Bước đầu hình thành một số kĩ năng lập kế hoạch, giao tiếp, điều tra, phân
tích, tổng hợp và báo cáo…
3. Thái độ:
- Có ý thức bảo vệ mơi trường sinh thái.
II. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN
1. Phương pháp

7


- Học theo dự án.
- Quan sát, đàm thoại…
2. Phương tiện
- Máy chiếu.

- Tư liệu: Tranh ảnh, vi deo ONMT, các thiên tai trên thế giới…
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC
1. Vào bài
BĐKH toàn cầu là một vấn đề đang được cả thế giới quan tâm. Trong
chương trình địa lý lớp 11, chúng ta đã được học một số vấn đề mang tính tồn
cầu trong đó có vấn đề BĐKH. Trong tiết học này chúng ta sẽ tìm hiểu kĩ hơn về
nguyên nhân, biểu hiện, hậu quả và một số giải pháp.
2. Bài mới

Nội dung

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Bước 1: Lập kế hoạch- Thực hiện trong 1 tiết chính khóa.
Lựa chọn
Giới thiệu chủ đề tìm hiểu “ Vấn Nhắc lại tên chủ đề cần tìm
chủ đề

đề BĐKH”. Bài này sẽ được học

hiểu.

( 5 phút)
Xây dựng

theo phương pháp dự án.
- Tổ chức cho HS phát triển

- Trao đổi theo cặp, ghi nội

các tiểu chủ

mạng ý tưởng.

dung vào giấy A0

đề.

- Thảo luận cùng HS để lược bớt

- Cùng GV thảo luận để lựa

( 10 phút)

các ý kiến trùng nhau và hình

chọn nội dung thực hiện dự

thành nhiệm vụ của dự án.

án.

Lập kế

- Cho HS nêu các nhiệm vụ cần

- HS nêu các nhiệm vụ của dự

hoạch thực

thực hiện của dự án

án.

hiện.

- GV sử dụng sơ đồ tư duy nêu

(30 phút)

các nhiệm vụ cần thực hiện của
dự án. ( Phần phụ lục)
1. Thế nào là BĐKH?
2. Nguyên nhân của BĐKH?
3. Biến đổi khí hậu có những
8


Nội dung

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

biểu hiện gì?
4. Hậu quả của BĐKH.
- Cho HS lựa chọn nhiệm vụ theo - Suy nghĩ và lựa chọn nhiệm
sở thích, hình thành các nhóm

vụ.

tìm hiểu các nhiệm vụ.

- Ngồi theo nhóm, lắng nghe

+ Nhóm 1: Nhiệm vụ 1

và cùng tham gia

+ Nhóm 2: Nhiệm vụ 2.
+ Nhóm 3 Nhiệm vụ 3.
+ Nhóm 4: Nhiệm vụ 4.
- Hướng dẫn các nhóm ghi sổ

- Thảo luận xây dựng nhiệm

theo dõi và phân công nhiệm vụ

vụ của nhóm.

trong nhóm

- Các nhóm trưởng báo cáo

- Theo dõi và giúp đỡ HS

kế hoạch của nhóm.

- Hướng dẫn một số kĩ năng thực

- Các nhóm khác bổ sung,

hiện dự án: Giao tiếp, tìm kiếm

cùng tham gia góp ý kiến.

và xử lí thơng tin, trình bày báo
cáo: có thể trình bày báo cáo
trên Powerpoint, trên giấy Ao…
Bước 2: Thực hiện kế hoạch dự án và xây dựng sản phẩm
Thực hiện trong thời gian 1 tuần, GV yêu cầu HS các nhóm làm việc độc lập ở nhà
theo nội dung, kế hoạch đã thống nhất.

- Thu thập

- Hướng dẫn, giúp đỡ các nhóm.

Thực hiện theo kế hoạch;

thơng tin.

Thu thập xử lí thơng tin, xây

- Nhóm 1: Tìm hiểu Thế nào

dựng phiếu điều tra, kĩ năng giao là BĐKH
tiếp…

- Nhóm 2: Tìm hiểu ngun
nhân của BĐKH.
- Nhóm 3: Tìm hiểu biểu hiện
của BĐKH.
9


Nội dung

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS
- Nhóm 4: Tìm hiểu hậu quả
của BĐKH.

Tổng hợp

- Theo dõi, giúp đỡ HS xử lí

- Từng nhóm phân tích kết

thơng tin và

thơng tin, cách trình bày báo cáo

quả thu thập được từ các

hồn thành

của từng nhóm.

nguồn tài liệu khác nhau.

báo cáo

- Tổng hợp thơng tin và thảo
luận, trao đổi về cách trình
bày sản phẩm
- Xây dựng báo cáo
- Có kế hoạch trình bày báo

cáo.
Bước 3: Báo cáo kết quả trước lớp- Thực hiện trong 1 tiết chính khóa
Báo cáo kết - Tổ chức cho các nhóm báo cáo - Các nhóm báo cáo kết quả.
quả

kết quả.

(33 phút)

Có thể bằng powerpoint, giấy
Ao.

- GV lắng nghe, bao quát lớp.

- Các nhóm tham gia phản
hồi, góp ý kiến.

- GV nhận xét bổ sung.

- Cả lớp thống nhất các ý
kiến và đưa ra hoạt động nối
tiếp của dự án:
+ Bản thân cần làm gì để
cùng chung tay bảo vệ môi
trường, hạn chế BĐKH.
- Tuyên truyền mọi người
cùng tham gia.

Nhìn lại q

- Kết luận, tun dương nhóm, cá - Lắng nghe
10


Nội dung
trình thực

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

nhân.

hiện.
( 7 Phút)
IV. ĐÁNH GIÁ
HS trả lời các câu hỏi:
1. Thế nào là BĐKH? Nêu nguyên nhân, hậu quả của BĐKH?
2. Bản thân cần làm gì để cùng chung tay bảo vệ môi trường, hạn chế BĐKH.?

V. PHỤ LỤC
1. Các ý tưởng ban đầu. Sơ đồ tư duy.
3. Biến đổi khí hậu có
những biểu hiện gì?

Thế nào là BĐKH?

Ngun nhân của

BĐKH

BĐKH?

Hậu quả của BĐKH.

2. Phiếu tổng hợp dữ liệu
Câu hỏi

1

2

Thu thập thông tin

3. Biên bản thảo luận:
Ngày

Nội dung thảo luận

Kết quả

11


Dự án 2: Đông Nam Á- Thách thức trước Biến đổi khí hậu tồn cầu
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Biết được nguyên nhân, biểu hiện và hậu quả của BĐKH ở Đơng Nam Á.
- Giải thích được tại sao BĐKH khiến Đông Nam Á phải quan tâm.
- Biết được một số biện pháp cần thực hiện để đối phó lại BĐKH của khu vực
Đông Nam Á
- Liên hệ với Việt Nam trong Đông Nam Á trước thách thức của BĐKH.
2. Kĩ năng:
- Thu thập và xử lí thơng tin.
- Bước đầu hình thành một số kĩ năng lập kế hoạch, giao tiếp, điều tra, phân
tích, tổng hợp và báo cáo…
3. Thái độ:
- Có ý thức chung tay góp sức mình vào việc bảo vệ môi và hạn chế BĐKH ở
Việt Nam nói riêng và Đơng Nam Á nói chung.
II. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN
1. Phương pháp:
- Học theo dự án.
- Quan sát, đàm thoại…
2. Phương tiện.
- Máy chiếu.
- Tư liệu: Tranh ảnh, vi deo một số thiên tai ở khu vực Đông Nam Á…
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC
1. Vào bài
Theo các chuyên gia trong những năm tới, Đông Nam Á sẽ là khu vực
chịu ảnh hưởng nặng nề của BĐKH toàn cầu. Hiện nay ĐNA đang đứng trước

nhiều nguy cơ ảnh hưởng của BĐKH toàn cầu. Chúng ta sẽ tìm hiểu vấn đề này
trong nội dung bài học hơm nay.

12


2. Bài mới

Nội dung

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Bước 1: Lập kế hoạch- Thực hiện trong 1 tiết chính khóa.
Lựa chọn
Giới thiệu chủ đề tìm hiểu “Đơng Nhắc lại tên chủ đề cần tìm hiểu.
chủ đề

Nam Á- Thách thức trước

( 5 phút)

BĐKH”. Bài này sẽ được học
theo phương pháp dự án.
- Tổ chức cho HS phát triển

- Trao đổi theo cặp, ghi nội dung

các tiểu

mạng ý tưởng.

vào giấy A0

chủ đề.

- Thảo luận cùng HS để lược bớt

- Cùng GV thảo luận để lựa

các ý kiến trùng nhau và hình

chọn nội dung thực hiện dự án.

Xây dựng

( 10 phút)

thành nhiệm vụ của dự án.
Lập kế

- Cho HS nêu các nhiệm vụ cần

hoạch thực thực hiện của dự án
hiện.
(30 phút)

- HS nêu các nhiệm vụ của dự
án.

- GV sử dụng sơ đồ tư duy nêu
các nhiệm vụ cần thực hiện.
1. Nguyên nhân của BĐKH ở
Đông Nam Á.
2. Biểu hiện của BĐKH ở Đơng
Nam Á.
3. Vì sao Đơng Nam Á là khu vực - Suy nghĩ và lựa chọn nhiệm vụ.
chịu ảnh hưởng mạnh của

- Ngồi theo nhóm, lắng nghe và

BĐKH?

cùng tham gia

4. Các biện pháp cần thực hiện
nhằm giảm bớt BĐKH ở Đông
Nam Á.
- Cho HS lựa chọn nhiệm vụ theo - Thảo luận xây dựng nhiệm vụ
sở thích, hình thành các nhóm

của nhóm.

tìm hiểu các nhiệm vụ.

- Các nhóm trưởng báo cáo kế
13

Nội dung

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

+ Nhóm 1: Nhiệm vụ 1

hoạch của nhóm.

+ Nhóm 2: Nhiệm vụ 2.

- Các nhóm khác bổ sung, cùng

+ Nhóm 3 Nhiệm vụ 3.

tham gia góp ý kiến.

+ Nhóm 4: Nhiệm vụ 4.
- Hướng dẫn các nhóm ghi sổ
theo dõi và phân cơng nhiệm vụ
trong nhóm
- Theo dõi và giúp đỡ HS
- Hướng dẫn một số kĩ năng thực
hiện dự án: Giao tiếp, tìm kiếm
và xử lí thơng tin, trình bày báo
cáo: có thể trình bày báo cáo
trên Powerpoint, trên giấy Ao…
Bước 2: Thực hiện kế hoạch dự án và xây dựng sản phẩm
( Thực hiện trong thời gian 1 tuần ở nhà. GV giao nhiệm vụ và u cầu các nhóm

hồn thành chuẩn bị cho tiết học tuần sau báo cáo)

Thu thập

- Hướng dẫn, giúp đỡ các nhóm.

Thực hiện theo kế hoạch;

thơng tin.

Thu thập xử lí thơng tin, xây dựng

- Nhóm 1: Tìm hiểu nguyên nhân

phiếu điều tra, kĩ năng giao tiếp…

của BĐKH ở Đơng Nam Á.
- Nhóm 2: Tìm hiểu biểu hiện của
BĐKH ở Đơng Nam Á.
- Nhóm 3: Tìm hiểu vì sao Đơng
Nam Á là khu vực chịu ảnh hưởng
mạnh của BĐKH?
- Nhóm 4: Tìm hiểu các biện pháp
cần thực hiện nhằm giảm bớt

Tổng hợp

- Theo dõi, giúp đỡ HS xử lí thơng

BĐKH ở Đơng Nam Á.

- Từng nhóm phân tích kết quả thu
14


Nội dung

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

thông tin và tin, cách trình bày báo cáo của

thập được từ các nguồn tài liệu

hồn thành

khác nhau.

từng nhóm.

báo cáo

- Tổng hợp thơng tin và thảo luận,
trao đổi về cách trình bày sản
phẩm
- Xây dựng báo cáo

- Có kế hoạch trình bày báo cáo.
Bước 3: Báo cáo kết quả trước lớp - Thực hiện trong 1 tiết chính khóa
Báo cáo kết - Tổ chức cho các nhóm báo cáo

- Các nhóm báo cáo kết quả. Có
quả

kết quả.

( 35 phút)

thể bằng powerpoint, giấy A0.
- Các nhóm tham gia phản hồi,

- GV lắng nghe, bao quát lớp.

góp ý kiến.
- Cả lớp thống nhất các ý kiến và

- GV nhận xét bổ sung.

đưa ra hoạt động nối tiếp của dự
án:
+ Việt Nam của chúng ta đang có
những biểu hiện gì của BĐKH.
+ Bản thân cần làm gì để cùng
chung tay bảo vệ mơi trường, hạn
chế BĐKH ở Việt Nam nói chung
và Đơng Nam Á nói riêng.
- Tuyên truyền mọi người cùng

Nhìn lại

- Kết luận, tuyên dương nhóm, cá

q trình

tham gia.
- Lắng nghe.

nhân.

thực hiện.
( 7 phút)
IV. ĐÁNH GIÁ
HS trả lời các câu hỏi:

15


1. Nêu nguyên nhân, hậu quả của BĐKH ở khu vực Đơng Nam Á?
2. Bản thân cần làm gì để cùng chung tay bảo vệ môi trường, hạn chế BĐKH ở
Việt Nam nói chung và Đơng Nam Á nói riêng?
V. PHỤ LỤC
1. Các ý tưởng ban đầu. Sơ đồ tư duy
Nguyên nhân
của BĐKH ở
ĐNA là gì?

Vì sao ĐNA chịu
ảnh hưởng mạnh
của BĐKH

BĐKH ở Đơng

Nam Á.

BĐKH ở ĐNA có
những biểu hiện
gì?

ĐNA cần thực hiện
những biệp pháp gì để
giảm BĐKH?

2. Phiếu tổng hợp dữ liệu
Câu hỏi

1

2

Thu thập thông tin
3. Biên bản thảo luận:
Ngày

Nội dung thảo luận

Kết quả

III. Đánh giá kết quả thực nghiệm giảng dạy
1. Mục đích của thực nghiệm giảng dạy
16

Đánh giá nhận thức của học sinh qua môn học ở các mức độ:
- Điều tra mức độ hứng thú của học sinh về môn Địa lý sau thực hiện dự án.
- Điều tra về mong muốn của bản thân sau khi kết thúc môn Địa lý sau thực
hiện dự án.
- Đánh giá kết quả nắm kiến thức của HS cả 2 lớp TN và ĐC.
2. Đối tượng thực hiện
Trong q trình thực hiện tơi đã tiến hành thực nghiệm tại trừơng
THPT Yên Định 1, chọn lớp 11A9 tiến hành dạy thực nghiệm (Lớp TN) và
khảo sát đánh giá các câu hỏi tương đương ở lớp đối chứng ( Lớp ĐC) 11A3
là lớp ban tự nhiên và lớp 11A10 là lớp cơ bản D, trong đó có một số em theo
khối C.
Trong q trình thực nghiệm, tơi đã tổ chức cho học sinh thực hiện các dự
án, phát các phiếu điều tra và tiến hành quan sát, đánh giá quá trình thực hiện
của các em.
3. Kết quả thực nghiệm
- Điều tra mức độ hứng thú của học sinh về môn Địa lý sau thực hiện dự án.
Lớp
11A9

Trước khi thực nghiệm
Sau khi thực nghiệm
Có hứng thú
Khơng hứng thú
Có hứng thú
Khơng hứng thú
Số lượng %
Số lượng % Số lượng %
Số lượng %
8
21

31
79
33
85
4
15

Như vậy sau khi học dự án ở lớp TN số HS cảm thấy hứng thú học môn Địa
lý đã tăng hơn nhiều so với trước khi thực hiện dạy học dự án, trong khi đó, ở các
lớp ĐC, khơng thực hiện dự án nên khơng có nhiều sự thay đổi : 79,3% ( Lớp
11A3) - 70,6% ( Lớp 11A10) không hứng thú học môn Địa lý
- Điều tra về mong muốn của bản thân sau khi kết thúc môn Địa lý sau thực hiện
dự án
Ở câu hỏi, mong muốn của bản thân sau khi kết thúc môn học Địa lý, đã
có rất nhiều sự khác biệt trước và sau khi tiến hành thực hiện dự án. Trước khi
thực hiện dự án, 100% HS ở lớp TN mong muốn được điểm cao ở các kì thi,
17


nhưng sau khi được hỏi lại, chỉ còn 30,5% HS vẫn giữ mong muốn này, trong
khi đó, số HS mong muốn hiểu kiến thức cơ bản và số HS mong muốn được tiếp
tục nghiên cứu môn học đã tăng lên, tương ứng là 35,3% và 34,2% Trong khi đó,
ở các lớp ĐC vẫn khơng có nhiều sự thay đổi, vì mục đích của việc chọn khối và
sở thích mà các em đã có những quyết định hay những mong muốn cho bản thân
mình, ở đây khơng có sự tác động của phương pháp dạy học.
Như vậy sau khi kết thúc dự án, số học sinh mong muốn được tự khám
phá các tri thức của môn học ở các lớp TN đã tăng lên, số học sinh khơng có
hứng thú với việc tự khám phá, tự học, thụ động nghe giảng và ghi chép phần
lớn là những HS có năng lực kém, chưa có thái độ nghiêm túc trong học tập và
một số HS thực sự khơng có hứng thú với mơn học. Riêng ở các lớp ĐC, số HS

có hứng thú với việc tự mình khám phá mơn học cịn rất ít, ở những lớp khơng
chun ban C, các em lại nghĩ rằng địa lý không phải là môn học chun của mình,
nên mình khơng cần thiết và khơng muốn bỏ nhiều thời gian để tìm hiểu nó.
Với câu hỏi: Kết quả mà bản thân đã đạt được sau khi tiến hành thực hiện
dự án? Ở các lớp ĐC không được thực hiện các dự án nên khơng có câu trả lời,
ở các lớp TN, có 12% HS sau khi thực hiện dự án chỉ dừng lại ở mức có hiểu
biết về BĐKH toàn cầu, 13,5 % HS cảm thấy mình có kĩ năng làm việc nhóm,
9% khác cho rằng mình sẽ có những hành động thiết thực nhằm ngăn chặn và
đối phó với BĐKH tồn cầu, đặc biệt có đến 65,5% số học sinh đã tham gia
thực hiện các dự án cảm thấy mình đã trưởng thành hơn rất nhiều trong học tập
cũng như trong các hoạt động nhóm, đồn thể, có khả năng tự quyết định và góp
ý một cách khéo léo, tế nhị với các thành viên khác trong nhóm, vì vậy điều hiển
nhiên là các em có được những hiểu biết cần thiết về BĐKH và có các hành
động cụ thể.
- Đánh giá kết quả nắm kiến thức của HS cả 2 lớp TN và ĐC
Sau khi kết thúc dự án, để đánh giá một cách khách quan, cơng bằng và
tồn diện, tơi đã tiến hành kiểm tra 1 tiết ở cả 2 lớp TN và ĐC với mức độ kiến
thức tương đương. Chấm và lấy ngẫu nhiên mỗi lớp 35 bài, kết quả như sau :
18


Xếp loại
Khá

Giỏi
Tên dự
án

Lớp

Tổng

Số
lượng.
(HS)

11A9
Dự án 1

(TN)
11A3
(ĐC)
11A9

Dự án 2

(TN)
11A10
(ĐC)

Tỉ lệ
(%)

Số
lượng.
(HS)

Trung bình

Tỉ lệ

(%)

Số
lượng.
(HS)

Tỉ lệ
(%)

Yếu
Số
lượng.

Tỉ lệ

(HS)

(%)

35

8

22,9

17

48,6

10

28,5

0

0

35

3

8,6

16

45,7

14

40

2

5,7

35

8

22,9

20

57,1

7

20

0

0

35

7

20

18

51,4

9

25,7

1

2,9

Biểu đồ 1: Kết quả bài kiểm tra 1 tiết của lớp 11 A9 (TN) và 11 A3 (ĐC)

Biểu đồ 2: Kết quả bài kiểm tra 1 tiết của lớp 11 A9 (TN) và 11 A10 (ĐC)
Như vậy, kết quả cho thấy, cùng một đề kiểm tra kiến thức, ở các lớp TN
và ĐC như sau:
19


- Dự án 1: Ở các lớp thực nghiệm tỉ lệ khá và giỏi chiếm đến 71%, trong đó tỉ lệ
giỏi là 22,9%. Trong khi đó, tỉ lệ khá giỏi ở các lớp đối chứng chỉ đạt 53,3%, với
tỉ lệ giỏi là 8,6%. Đồng nghĩa với tỉ lệ HS đạt điểm trung bình ở các lớp thực
nghiệm sẽ thấp hơn so với các lớp đối chứng, tương ứng là 28,5 và 40%. Đặc
biệt ở lớp TN khơng có HS yếu cịn lớp ĐC có 5,7 % HS yếu.
- Dự án 2: Lớp ĐC là lớp cơ bản D, ở lớp này cũng có 1 số các em theo khối C
nên tỉ lệ HS đạt điểm giỏi khác cao (20%), tuy nhiên chúng ta cũng dễ dàng nhận
thấy tỉ lệ HS giỏi của lớp TN cũng đạt mức 22,9%. Tỉ lệ HS đạt điểm khá của 2
lớp cũng có sự chênh lệch, ở lớp TN đạt 57,1%, lớp ĐC là 51,4%. HS đạt điểm
trung bình của lớp TN sẽ thấp hơn lớp đối chứng tuy không nhiều, tương ứng là
20% và 25,7%. Ở lớp TN khơng có HS yếu cịn lớp ĐC có 2,9 % HS yếu.

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. Kết luận
Sau khi kết thúc các tiết dạy thực nghiệm theo phương pháp học theo dự án,
tôi nhận thấy:
Học tập theo phương pháp dự án, các em đã phát huy tốt khả năng tự học,
chủ động, sáng tạo trong quá trình kiếm tìm tri thức.
Học sinh đã hiểu ý nghĩa của các chủ đề mà các em đang thực hiện, các em
có thể hồn thành nhiệm vụ đúng tiến độ và có chất lượng khá cao. Trong q
trình tìm hiểu, nghiên cứu các em sẽ học được rất nhiều kiến thức, kỹ năng và

giá trị mới.
Hơn nữa các em cịn có thể khám phá các ý tưởng theo sở thích, nguyện
vọng của cá nhân cũng như các thành viên trong một nhóm.
Đối với GV: Đổi mới phương pháp dạy học đang là một vấn đề cần quan
tâm. Hiện nay có rất nhiều phương pháp dạy học mới có thể giúp học sinh bước
vào một tâm thế mới, có những năng lực và kĩ năng mới cho hành trình kiếm
tiềm tri thức của bản thân. Dạy học dự án cũng là một sự lựa chọn. Đặc biệt là ở
lớp 11 trong các tiết tự chọn GV có thể lồng ghép nhiều nội dung dạy học với
20


các phương pháp dạy học tích cực, tăng thêm hứng thú cho các em và nâng cao
hiệu quả dạy học.

II. Kiến nghị
- BĐKH là một vấn đề lớn hiện nay, ở các trường THPT hiện nay chưa coi
trọng nhiều. Vì vậy cần phải tích hợp vào các mơn học ở các trường THPT đặc
biệt là môn Địa Lý.
- Trong hoạt động ngồi giờ lên lớp, chúng ta cũng có thể dạy học theo phương
pháp dự án nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
- Sở GD& ĐT Thanh Hóa cần mở nhiều hơn các chu kỳ bồi dưỡng thường
xuyên để giáo viên tiếp cận nhiều phương pháp dạy học mới và đưa vào thực tế
dạy học ở các trường THPT.
- Nhà trường tạo điều kiện về trang thiết bị dạy học để GV có điều kiện thực
hiện các phương pháp dạy học mới.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 21 tháng 5 năm 2013
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung của

người khác.

Bùi Thị Nhung

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Dạy và học tích cực- Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học.
Nhà xuất bản đại học sư phạm.
2. Đặng Văn Đức (1990)- Đổi mới phương pháp dạy học Địa lý theo hướng tích
cực hoạt động của người học.
Bộ giáo dục và đào tạo ĐHSP- ĐHQG Hà Nội.
3. Đặng Văn Đức, Nguyễn Thị Thu Hằng (2001)- Phương pháp dạy học Địa lý
theo hướng tích cực.
Nhà xuất bản ĐHSP.
4. Nguyễn Trọng Phúc- Phương tiện, thiết bị kỹ thuật trong dạy học Địa Lý.
Nhà xuất bản ĐHQG Hà Nội
5. Lưu Xuân Mới- Lý luận dạy học đại học.
Nhà xuất bản Giáo Dục.
6. SGK Địa lý lớp 11
Nhà xuất bản Giáo Dục.
7. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Địa lý lớp 11.
Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam

22


NhËn xÐt cđa héi ®ång khoa häc cÊp trêng
…………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………….………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………

NhËn xÐt của hội đồng khoa học cấp ngành



..


.


.


.

MC LC
PHN I. T VẤN ĐỀ……………………………………………….
I. Lí do chọn đề tài ……………………………………………………...
II. Mục đích……………………………………………………………….
III. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………
IV. Đối tượng và thời gian nghiên cứu……………………………...
1. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………… ...
2. Thời gian nghiên cứu…………………………………………………….

Trang
3
3
4
4
4
4
4
23


4
4
4
5
5
5

6
6
6
7
8
8

V. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………..
1. Về nghiên cứu lý luận……………………………………………………
2. Về nghiên cứu thực tiễn………………………………………………….
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ…………………………………
I. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn…………………………………….
1. Cơ sở lí luận………………………………………………………………
2. Cơ sở thực tiễn…………………………………………………………...

II.Thiết kế một số giáo án vận dụng phương pháp học theo dự án
1. Thế nào là học theo dự án………………………………………… …...
2. Các bước học theo dự án………………………………………………...
3. Hiệu quả khi xây dựng các dự án dạy học về BĐKH………………….
4. Thiết kế một số giáo án theo phương pháp dạy học dự án về BĐKH ở
chương trình Địa lý lớp 11 THPT…………………………………………
III. Đánh giá kết quả thực nghiệm giảng dạy……………………..
1. Mục đích của thực nghiệm giảng dạy......................................................
2. Đối tượng thực hiện……………………………………………………..
3. Kết quả thực nghiệm…………………………………………………….
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………….
I. Kết luận…………………………………………………………………
II. Kiến nghị………………………………………………………………

TÀI LIỆU THAM KHẢO

18
18
18
19
22
22
22
24

CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI
THPT:

Trung học phổ thơng

PPDH:

Phương pháp dạy học

BĐKH:

Biến đổi khí hậu

HS:

Học sinh

GV:

Giáo viên

TN:

Thực nghiệm

ĐC:

Đối chứng

ĐNA:

Đông Nam Á

24


……………………………………………………………………………………………………………………………………….

25